text
stringlengths 571
541k
| meta
dict |
|---|---|
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Мацкевіч.
**Яраш Ян Мацкевіч** (польск.: Jarosz Jan Mackiewicz; 13 снежня 1672 — да 1 лютага 1733) — дзеяч кальвінісцкай царквы Вялікага Княства Літоўскага.
Біяграфія
---------
Са шляхецкага роду Мацкевічаў герба «Побуг». Сын Крыштафа Мацкевіча, мечніка смаленскага і стражніка новагародскага, і Тэафіліі з Цадроўскіх, дачкі падчашага новагародскага. Меў братоў Крыштафа, Грыгорыя і Аляксандра, з якімі падзяліў бацькаву спадчыну ў 1741 годзе.
У 1697 годзе ўдзельнічаў у элекцыі караля польскага і вялікага князя літоўскага Аўгуста III. З 1698 года паручнік харугвы паспалітага рушэння Менскага ваяводства, удзельнічаў у баявых дзеяннях шляхты ВКЛ супраць Сапегаў. Быў вайсковым паслом да караля ў 1699 годзе, да шведаў у 1703, на Вялікую раду ў 1704, да гетмана вялікага ВКЛ кн. Міхаіла Вішнявецкага ў 1706, на з’езд новагародскі ў 1707, да гетмана вялікага літоўскага Агінскага, на сенатарскую раду ў 1707, да цара Пятра I у 1709, да кароннага гетмана Ссняўскага. да прымаса Шэмбека, на сойм Варшаўскі ў 1712, да князя Вейнсэфэлса і да гетмана польнага літоўскага Ленгофа ў 1715, да расійскіх генералаў Лівена і Шліпенбаха (1736).
Менскі стражнік з 1700 года, падчашы з 1712 года; дэпутат Трыбунала ВКЛ у 1700, 1708 і 1717 гадах. Кіраваў часткай «Нойбургскіх маёнткаў», з 1713 года адміністратар маёнтка Невель. У час Паўночнай вайны 1700—1721 гадоў Мацкевіч заставаўся праціўнікам Сапегаў, у ранзе ротмістра камандаваў харугвай паспалітага рушэння Менскага ваяводства ў барацьбе супраць прыхільнікаў Станіслава Ляшчынскага. У 1710 годзе абраны паслом на Варшаўскую вальную раду Сандамірскай канфедэрацыі, што мела значэння сойма.
З 1717 года генеральны актар кальвінскіх збораў ВКЛ, прыняў энергічныя крокі супраць наступлення каталіцтва на пазіцыі пратэстанства. Адзін з арганізатараў генеральнага сінода 1719 года ў Гданьску, які аднавіў згоду паміж кальвіністамі і лютэранамі Рэчы Паспалітай, 19.6.1719 падпісаў у Кейданах акт аб злучэнні абодвух пратэстанцкіх канфесій. Удзельнічаў у генеральным з’ездзе дысідэнтаў у Гданьску.
Валодаў маёнткам Душчыцы каля Радашковіч у Менскім ваяводстве.
Сям’я
-----
У шлюбе з Кацярынай са Шрэтэраў, дачкой кашталяна інфлянцкага Яна Шрэтэра, меў сына Грыгорыя. Апошні, стараста калачэўскі, узяў шлюб з Даротай са Сестранцэвічаў, дачкой стражніка старадубскага, меў сына Грыгорыя, надворнага саветніка, што атрымаў вывад у Магілёўскім намесніцтве і ажаніўся з Марыянай Воўк-Ланеўскай, дачкой старосты жамброўскага.
Заўвагі
-------
1. ↑ Паводле С. А. Рыбчонака герб «Ястрабец»
Крыніцы
-------
1. 1 2 3 4 5 Яраш Ян Мацкевіч на сайце Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае»
2. 1 2 3 114. Мацкевічы гербу «Ястрабец» // Малы гербоўнік Наваградзкай шляхты / Склад. С.А. Рыбчонак; маст. А. Леўчык:. — Мінск: БелНДІДАС, 1997. — 161 с.
Літаратура
----------
* 114. Мацкевічы гербу «Ястрабец» // Малы гербоўнік Наваградзкай шляхты / Склад. С.А. Рыбчонак; маст. А. Леўчык:. — Мінск: БелНДІДАС, 1997. — 161 с.
Спасылкі
--------
* Яраш Ян Мацкевіч на сайце Электронная энцыклапедыя «Вялікае Княства Літоўскае»
| ?Яраш Ян Мацкевіч — продкі |
| --- |
|
| | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| | | Крыштаф Мацкевіч[d] | | Яраш Мацкевіч[d] | |
| | | | |
| | | | | | | |
| | Яраш Ян Мацкевіч | | | | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | Тэафілія з Цадроўскіх[d] | | Ян Цадроўскі | |
| | | | | |
| | | | | | | |
| | | | |
| | | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Генеалогія і некрапалістыка | Sejm-Wielki.pl | | {
"title": "Яраш Ян Мацкевіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1547,
5515,
0.28050770625566634
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-b67f110247ec269f\" data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Яраш Ян Мацкевіч</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$30a9a34b-45f5-6cb2-2d92-185f9a54e0cf\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span data-mw=\"{"caption":"<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Побуг_(герб)\\" title=\\"Побуг (герб)\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Побуг_(герб)\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Побуг (герб)\\"}}'>Побуг</a>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Herb_Pobog_barokowy.svg\" title=\"Побуг\"><img alt=\"Побуг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1018\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"752\" decoding=\"async\" height=\"135\" resource=\"./Файл:Herb_Pobog_barokowy.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Herb_Pobog_barokowy.svg/100px-Herb_Pobog_barokowy.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Herb_Pobog_barokowy.svg/150px-Herb_Pobog_barokowy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Herb_Pobog_barokowy.svg/200px-Herb_Pobog_barokowy.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><a href=\"./Побуг_(герб)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Побуг (герб)\">Побуг</a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$6749d65b-4587-a635-9ebc-7780d412e277\" data-wikidata-property-id=\"P39\">\n<link about=\"#mwt6\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Wikidata/positions/styles.css\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3769783\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D1%96%D0%BA+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q108427743&preloadparams%5B%5D=%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%BD%D1%96%D0%BA+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">стражнік менскі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q108427743\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q108427743\">[d]</a></sup></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\">з<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"f066591f7beb5061e858e1be3727e8b369ee78b8\"><span class=\"nowrap\">1700</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D0%B0%D1%88%D1%8B+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q65574533&preloadparams%5B%5D=%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D0%B0%D1%88%D1%8B+%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">падчашы менскі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q65574533\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q65574533\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Падчашыі_менскія\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\">з<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"75a1328d0fe4818978dc132ec0c90ecafdf7f286\"><span class=\"nowrap\">1712</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B4%D1%8D%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82+%D0%A2%D1%80%D1%8B%D0%B1%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0+%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q106805262&preloadparams%5B%5D=%D0%B4%D1%8D%D0%BF%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%82+%D0%A2%D1%80%D1%8B%D0%B1%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B0+%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">дэпутат Трыбунала Вялікага Княства Літоўскага</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q106805262\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q106805262\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Дэпутаты_Трыбунала_Вялікага_Княства_Літоўскага\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$eb720e48-4ab7-aab9-012d-2d478948d740\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./13_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"13 снежня\">13 снежня</a> <a href=\"./1672\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1672\">1672</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1672-12-13</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_13_снежня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1672_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$3caf6d87-4075-80b5-c925-23c13b70fcd0\" data-wikidata-property-id=\"P570\">не<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>пазней<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>за<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"nowrap\">1 лютага 1733</span><link href=\"./Катэгорыя:Асобы,_чыя_дата_смерці_не_вызначана\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$a1e4c063-45f1-ba68-5b2b-0be0b16cba9c\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%84+%D0%9C%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q108427975&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%84+%D0%9C%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Крыштаф Мацкевіч</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q108427975\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q108427975\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$4ddad697-45b9-68eb-9eee-7dc114ae9230\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%96%D1%8F+%D0%B7+%D0%A6%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q108427962&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%96%D1%8F+%D0%B7+%D0%A6%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Тэафілія з Цадроўскіх</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q108427962\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q108427962\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$4341522e-4437-4f50-a8c7-429c5e267561\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0+%D1%81%D0%B0+%D0%A8%D1%80%D1%8D%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q108427714&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0+%D1%81%D0%B0+%D0%A8%D1%80%D1%8D%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Кацярына са Шрэтэраў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q108427714\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q108427714\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$67e92721-4355-6497-4aa5-a0aab13ea9c2\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кальвінізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кальвінізм\">кальвінізм</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q101426289$255fd414-4603-ec98-9caf-e71e5cdabeb6\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сандамірская_канфедэрацыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сандамірская канфедэрацыя\">Сандамірская канфедэрацыя</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5836
} |
Ілюстрацыя да падзей вайны караля Філіпа. Малюнак 1876 г.
**Вайна караля Філіпа** (англ.: King Philip's War) — буйны ўзброены канфлікт паміж алганкінамі ўсходняй часткі Паўночнай Амерыкі і англійскімі каланістамі ў 1675—1678 гг.
Перадумовы
----------
У 1620—1630 гг. на ўсходнім узбярэжжы Паўночнай Амерыкі былі заснаваны англійскія Плімуцкая калонія, калонія Масачусецкага заліва і Вірджынская калонія. З самага пачатку адносіны паміж каланістамі і мясцовымі алганкінскімі плямёнамі мелі супярэчлівы характар. Плімуцкая калонія была заснавана на землях канфедэрацыі вампаноаг, саслабленай эпідэміяй і вайной з суседнім народам нарангасет. Вярхоўны правадыр вампаноаг Масасойт заключыў з каланістамі саюз. Ён уключаў дапамогу з боку індзейцаў ва ўладкаванні на новым месцы, а таксама перадачу каланістам 12 тысяч акраў зямлі на землях, што сталі малалюднымі пасля эпідэміі. Гэта дапамога мела вялікае значэнне для выжывання калоніі.
З другой паловы 1630-х гг. сітуацыя ў Плімуцкай калоніі і калоніі Масачусетскага заліва пачала мяняцца на карысць каланістаў. Іх колькасць стала павялічвалася, у той час як алганкіны працягвалі выміраць з-за завезеных захворванняў. У 1632 г. плімуцкія каланісты здолелі абараніць вампаноаг ад нарангасет. У 1637—1638 гг. масачусетскія каланісты перамаглі ваяўнічае племя пеквот. Пасля гэтага правадыры канфедэрацый пачалі заключаць з імі дамовы, якія часцяком уключалі перадачу ці магчымасць перадачы зямель. Пратэстанцкія місіянеры праводзілі актыўную працу сярод тубыльцаў. Паступова сярод вампаноаг расла незадаволенасць. Яна была выказана Масасойтам у прапанове місіянерам спыніць свабоднае перамяшчэнне каланістаў на індзейскія землі. Суседнія алганкінскія плямёны таксама былі незадаволены парадкам, які вёў да перасялення каланістаў на іх тэрыторыі, увядзеннем еўрапейскіх звычаяў і законаў, уцягваннем іх у традыцыйныя канфлікты, узвышэннем плямён, што станавіліся блізкімі саюзнікамі, накшталт моэган, грэбаваннем мясцовымі звычаямі і культурай, з’яўленнем свойскай жывёлы, што губіла апрацаваныя індзейскія надзелы, і г. д.
Акрамя таго, у вайны караля Філіпа меліся важныя знешнія абставіны. Па-першае, на ўсходнім узбярэжжы Паўночнай Амерыкі таксама існавалі французскія і галандскія калоніі (гл. Новая Францыя, Новыя Нідэрланды). Паміж імі і англійскімі каланістамі захоўвалася моцная канкурэнцыя.
Па-другое, да з’яўлення еўрапейцаў у гэтым рэгіёне адбывалася хуткая экспансія іракезаў. Яны разглядаліся алганкінамі як галоўныя ворагі. Іракезы традыцыйна падтрымлівалі шчыльныя сувязі з галандцамі. У сярэдзіне XVII ст. адміністрацыі англійскіх калоній імкнуліся перацягнуць іх на свой бок, у тым ліку праз продаж таннай агнястрэльнай зброі, якая потым выкарыстоўвалася супраць алганкінаў.
Па-трэцяе, назіраўся крызіс гандлёвых адносінаў паміж прыбярэжнымі плямёнамі і перасяленцамі. Англійскія гандляры цікавіліся пераважна футрам, аднак колькасць футравых жывёл пасля першых гадоў інтэнсіўнага гандлю знізілася. Футра закупалася ва ўнутраных кантынентальных раёнах, у той час як прыбярэжныя плямёны былі вымушаны расплочвацца зямельнымі надзеламі.
Падрыхтоўка да ваенных дзеянняў
-------------------------------
У 1643 г. Плімуцкая калонія і калонія Масачусецкага заліва арганізавалі канфедэрацыю Новай Англіі. Яна прадугледжвала сумесную абарону і сумеснае ваеннае камандаванне.
У 1662 г. вярхоўным правадыром вампаноаг стаў Метакомет, малодшы сын Масасойта. Сярод каланістаў ён быў вядомы як кароль Філіп. Метакомет прытрымліваўся многіх еўрапейскіх звычаяў і меў знаёмствы сярод уплывовых каланістаў, аднак імкнуўся адрадзіць уплыў сваёй канфедэрацыі. Ён заключыў некалькі ваенных саюзаў з суседнімі плямёнамі, акрамя таго, назапашваў агнястрэльную зброю. У 1671 г. улады Плімуцкай калоніі абвінавацілі Метакомета ў варожым настроі і прымусілі падпісаць мірны дагавор ў Тонтане, што ўключаў здачу агнястрэльнай зброі.
У 1674 г. Джон Сасамон, хрысціянін індзейскага паходжання паведаміў адміністрацыі Плімуцкай калоніі пра падрыхтоўку паўстання з боку прыхільнікаў Метакомета. У 1675 г. ён быў забіты. Адміністрацыя калоніі арыштавала 3 воінаў-вампаноаг, абвінаваціла іх у забойстве і 8 чэрвеня пакарала смерцю. Метакомет арганізаваў вялікую раду вампаноаг, на якой прысутнічалі прадстаўнікі іншых плямён. Яна прыняла рашэнне пачаць ваенныя дзеянні супраць каланістаў.
Ход ваенных дзеянняў
--------------------
Метакомет, або кароль Філіп. Малюнак 1772 г.
Хаця колькасна вампаноаг значна саступалі каланістам (на той момант мелася не болей за 1000 мужчын-воінаў супраць 35 000 каланістаў), яны мелі досвед вайны ў перасечанай мясцовасці і падтрымку або нейтралітэт суседніх плямён, былі лепей арганізаваны. Таму ў першы перыяд ваенных дзеянняў паўстанцы атрымалі значную перавагу.
20 чэрвеня 1675 г. Метакомет арганізаваў напад на памежнае паселішча каланістаў Суонсі і пакараў смерцю ўсіх яго жыхароў. Гэта стала сігналам для саюзнікаў, якія накіроўвалі ў падтрымку Метакомету па 1000 воінаў. Акрамя таго, нейтральныя плямёны аказвалі дапамогу харчам і неабходнымі прыпасамі. У адказ добраахвотнікі калоніі Масачусецкага заліва зрабілі напад на вампаноаг. Яны спустошылі некалькі часовых вёсак і захапілі рэзідэнцыю Метакомета, аднак індзейцы здолелі сысці ад пераследу праз балота. Пасля гэтага ваенныя дзеянні прынялі жорсткі характар. Саюзнікі Метакомета нападалі на каланіяльныя паселішчы. Асабліва пацярпелі сялянскія сядзібы ўздоўж ракі Канектыкут. Арганізоўваліся паспяховыя засады супраць узброеных каланістаў-добраахвотнікаў.
5 кастрычніка індзейцы захапілі паселішча Спрынгфілд і забілі палову яго жыхароў. Сярод англійскіх перасяленцаў пачалася паніка. Яны пакідалі занятыя тэрыторыі і хаваліся ў прыбярэжных крэпасцях. У лістападзе адміністрацыя Плімуцкай калоніі абвінаваціла нейтральных нарангасет у дапамозе вампаноаг. 19 снежня англійскае апалчэнне першым зрабіла напад на ваенны лагер нарангасет у Род-Айлендзе, аднак большасць дарослых воінаў збегла, аставіўшы толькі старых і дзяцей. Далучэнне ваяўнічых нарангасет да паўстання яшчэ больш саслабіла становішча англічан.
Узімку 1675—1676 гг. індзейцы працягвалі напады на памежныя паселішчы. У лагеры Метакомета стала знаходзілася каля 2 000 воінаў. Як высветлілася, вампаноаг не мелі дастаткова прыпасаў для іх харчавання, таму адчувалі голад. Індзейцы аддавалі перавагу нападам на невялікія сельскагаспадарчыя паселішчы, дзе маглі захапіць правіянт. Аднак каланісты пакідалі іх разам з маёмасцю. Усяго пакінулі 19 паселішчаў. Нарангасет і іншыя саюзнікі Метакомета атакавалі нават прыгарады Бостана. Найбольш паспяховым аказаўся напад Метакомета ў лютым на некалькі пурытанскіх вёсак у Ланкастэры, чые жыхары апынуліся непадрыхтаванымі і амаль не аказалі супраціўлення. У сакавіку 1676 г. аб’яднаныя сілы індзейцаў зрабілі некалькі рэйдаў углыб Плімуцкай калоніі.
У 1675 г. улады Англіі не аднесліся сур’ёзна да пагрозы індзейскага паўстання. Узімку калоніі былі амаль адрэзаны ад іншых англійскіх тэрыторый з-за штармоў, таму не атрымлівалі дастатковую дапамогу. Увесну 1676 г. сітуацыя змянілася на карысць каланістаў. Спробы Метакомета весці перамовы з іракезамі скончыліся беспаспяхова. З-за забойства некалькіх сваіх суайчыннікаў алганкінамі-саюзнікамі Метакомета яны адмовіліся ўступаць у вайну з англічанамі. Магаўкі нават хапалі ў палон алганкінаў-бежанцаў. На баку англічан засталіся моэган і многія індзейцы-хрысціяне.
12 чэрвеня 1676 г. каланісты пры дапамозе моэган здолелі спыніць напад на Хэдлі і рассеяць атрад саюзнікаў вампаноаг. Праз некалькі тыдняў яны разбілі атрад з 250 індзейцаў. Гэтая падзея азнаменавала пераход каланістаў у наступ. Яны арганізоўвалі рэйды на месцы часовых алганкінскіх вёсак, знішчалі пасевы, захоплівалі ў палон жанчын і дзяцей. Тыя алганкіны, хто добраахвотна здаваўся ў палон ці абвяшчаў сябе нейтральным, звычайна не пераследваліся. Але астатніх каралі смерцю, а чальцоў іх сем’яў прадавалі ў рабства. Да пачатку ліпеня каля 400 алганкінаў здаліся ў палон. 12 жніўня 1676 г. падчас бою пад Маўнт-Хоўп быў забіты, а потым чвартаваны Метакомет.
Хаця ваенныя дзеянні скончыліся ў 1676 г. мірны дагавор паміж усходнімі алганкінамі і англійскімі перасяленцамі быў заключаны толькі ў 1678 г.
Спасылкі
--------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Вайна караля Філіпа на Вікісховішчы |
* Blood and Betrayal: King Philip's War
* King Philip's War — Native Indian Tribes
* King Philip's War Colonial America | {
"title": "Вайна караля Філіпа",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
155,
13284,
0.01166817223727793
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 14480
} |
**HBO Max** — амерыканскі стрымінгавы сэрвіс у фармаце «відэа па запыце», які належыць Warner Bros. Discovery. Запуск сэрвісу адбыўся 27 траўня 2020.
Гісторыя
--------
У кастрычніку 2018 года WarnerMedia аб’явіла аб тым, што ў канцы 2019 года кампанія запусціць уласны стрымінгавы сэрвіс. Першапачатковы план прадугледжваў запуск напрыканцы 2019 года. Галоўны выканаўчы дырэктар мацярынскай кампаніі WarnerMedia — AT&T, Рэндал Стэфенсан паведаміў у сярэдзіне траўня 2019 года, што сэрвіс будзе выкарыстоўваць брэнд HBO і будзе прывязаны да кабельнага тэлебачання, паколькі абаненты кабельнага аператара HBO маюць доступ да паслуг стрымінгавага відэа. Чакалася, што бэта-тэсціраванне пачнецца ў чацвёртым квартале 2019 гады з поўным запускам у першым квартале 2020 года.
Кейсі Блус, праграмны прэзідэнт HBO, таксама кіруе праграмаваннем HBO Max, а Кевін Рэйлі, прэзідэнт WarnerMedia Entertainment Networks, таксама з’яўляецца галоўным дырэктарам аддзела кантэнту HBO Max і ажыццяўляе нагляд за новымі арыгінальнымі серыяламі і зместам кантэнту бібліятэкі.
9 ліпеня 2019 года кампанія WarnerMedia аб’явіла аб тым, што іх стрымінгавы сэрвіс будзе называцца HBO Max і будзе запушчаны вясной 2020 года. У той час таксама было абвешчана, што сэрвіс будзе запушчаны з існуючым серыялам «Сябры» правы на трансляцыю якога забяруць у Netflix, а з кампаніямі Рыз Уізерспун — Hello Sunshine і Грега Берланці — Berlanti Productions падпісаны пагадненні на вытворчасць кантэнту для сэрвісу.
Кантэнт
-------
* 3 верасня 2020 года на HBO Max выйшаў серыял «Выхаваныя ваўкамі».
* 18 сакавіка 2021 года на HBO Max выйшаў фільм «Ліга справядлівасці Зака Снайдэра».
* 15 студзеня 2022 года на HBO Max выйшаў серыял «Міратворца».
Зноскі
------
Спасылкі
--------
* Афіцыйны сайт HBO Max
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | Facebook · X · X |
| Фота, відэа і аўдыё | Instagram · TikTok (англ.) · YouTube | | {
"title": "HBO Max",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
819,
3080,
0.26590909090909093
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-192128e8e5b7fc97\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Сайт\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Сайт\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"HBO Max\"},\"лагатып\":{\"wt\":\"HBO Max Logo.svg\"},\"url\":{\"wt\":\"[https://www.hbomax.com hbomax.com]\"},\"скрыншот\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"камерцыйны\":{\"wt\":\"так\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"рэгістрацыя\":{\"wt\":\"\"},\"мовы\":{\"wt\":\"\"},\"наведвальнасць\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[ЗША]]\"},\"уладальнік\":{\"wt\":\"Warner Bros. Discovery Global Streaming & Interactive Entertainment ([[Warner Bros. Discovery]])\"},\"адкрыты\":{\"wt\":\"2020\"},\"цяперашні стан\":{\"wt\":\"Працуе\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Сайт\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#cfe3ff;\">HBO Max</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:HBO_Max_Logo.svg\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"173\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"38\" resource=\"./Файл:HBO_Max_Logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HBO_Max_Logo.svg/220px-HBO_Max_Logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HBO_Max_Logo.svg/330px-HBO_Max_Logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/HBO_Max_Logo.svg/440px-HBO_Max_Logo.svg.png 2x\" width=\"220\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./URL\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"URL\">URL</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.hbomax.com\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">hbomax.com</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Камерцыйны</th>\n<td class=\"plainlist\">\nтак</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып сайта</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q65359104$72356b85-41f0-36a5-d4f0-2e1edcb6f04a\" data-wikidata-property-id=\"P31[!Q35127]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B2%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%8B+%D1%81%D1%8D%D1%80%D0%B2%D1%96%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q59152282&preloadparams%5B%5D=%D0%B2%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%8B+%D1%81%D1%8D%D1%80%D0%B2%D1%96%D1%81&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">відэастрымінгавы сэрвіс</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q59152282\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q59152282\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q65359104$a0de91c5-4573-6b4c-1955-abf9247ae426\" data-wikidata-property-id=\"P31[!Q35127]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мабільная_праграма\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мабільная праграма\">мабільная праграма</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q65359104$b3ec2816-4a15-9a80-95d8-da8a2a39db6c\" data-wikidata-property-id=\"P31[!Q35127]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=streaming+service&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q63241860&preloadparams%5B%5D=streaming+service&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">streaming service</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q63241860\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q63241860\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне сервера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P276\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./ЗША\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ЗША\">ЗША</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уладальнік</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P127\">Warner Bros. Discovery Global Streaming & Interactive Entertainment (<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Warner Bros. Discovery\"]}}' href=\"./Warner_Bros._Discovery?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Warner Bros. Discovery\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Warner Bros. Discovery</a>)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Пачатак працы</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\">2020</span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#dcebff;;background:#dcebff;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q65359104$bdaecbe4-ec81-4861-be00-9842f8d0e887\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:HBO_Max\" title=\"commons:Category:HBO Max\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:HBO%20Max\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:HBO Max\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3059
} |
**Гело́н** (узб.: Gelon / Гелон) — пасёлак гарадскога тыпу ў Шахрысабзскім раёне Кашкадар’інскай вобласці Рэспублікі Узбекістан.
Кішлак вядомы з 1305 года. Жыхары кішлака захоўваюць старадаўнія звычаі і лад жыцця. Да сярэдзіны 2018 года замежныя турысты не маглі наведваць пасёлак з-за асаблівага пагранічнага рэжыму.
Геаграфія
---------
Гелон знаходзіцца ў паўднёвай часці Узбекістана ў басейне Кашкадар’і, на заходнім схіле Памір-Алайскіх гор.
Тэрыторыя знаходзіцца на мяжы Узбекістана і Таджыкістана, за 80 км ад Шахрысабза. Кішлак з усіх бакоў аточаны высокімі гарамі, якія дасягаюць на ўсходзе вышыні больш за 4000 метраў. Гэта адзін са самых высакагорных пасёлкаў Узбекістана.
Клімат
------
Клімат — кантынентальны, сухі, месцамі субтрапічны.
Насельніцтва
------------
Насельніцтва кішлака — 5 834 жых. (2019 год).
Нацыянальны склад: таджыкі — 5 831 чал. узбекі — 3 чал. (на 12 снежня 2019 года).
Славутасці
----------
Каля пасёлка знаходзяцца гара «Хазраці Султан».
Зноскі
------
1. 1 2
2. ↑ Узбекистан, как он есть: горный кишлак Гилан (Кашкадарья) | Узбекистан: блокнот исследователя
3. ↑ Горный кишлак Гелон с частными ГЭС — там, где и летом идёт снег
4. ↑ официальный сайт Комитета по межнациональным отношениям и дружественным связям с зарубежными странами при Кабинете министров Республики Узбекистан **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 кастрычніка 2021. Праверана 5 кастрычніка 2021. | {
"title": "Гелон (пасёлак)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1415,
2895,
0.48877374784110533
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП\\n\",\"href\":\"./Шаблон:НП\"},\"params\":{\"статус\":{\"wt\":\"Пасёлак гарадскога тыпу\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Гелон\"},\"краіна\":{\"wt\":\"Узбекістан\"},\"від рэгіёна\":{\"wt\":\"Вілает\"},\"рэгіён\":{\"wt\":\"Кашкадар’інскі вілает\"},\"раён\":{\"wt\":\"Шахрысабзскі раён\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"1924\"},\"клімат\":{\"wt\":\"[[Кантынентальны клімат|кантынентальны]], [[Сухі клімат|сухі]], месцамі [[Субтрапічны|субтрапічны]]\"},\"дата заснавання\":{\"wt\":\"1305\"},\"дата ўтварэння\":{\"wt\":\"XIII\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:250px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Пасёлак гарадскога тыпу</div>\n<div about=\"#mwt15\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Гелон</span><br/><span class=\"nickname\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1448\"><strong class=\"error\"><span class=\"scribunto-error\" id=\"mw-scribunto-error-45510846\">Памылка Lua: expandTemplate: template <span typeof=\"mw:Entity\">\"</span>lang-uz-latn<span typeof=\"mw:Entity\">\"</span> does not exist.</span></strong></span></span></div>\n<div style=\"text-align:center\"></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%;\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Узбекістан\" title=\"Узбекістан\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Uzbekistan.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/22px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/33px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/44px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Узбекістан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Узбекістан\">Узбекістан</a> </div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вілает\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вілает\">Вілает</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Кашкадар’інскі вілает\"]}}' href=\"./Кашкадар’інскі_вілает?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кашкадар’інскі вілает\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Кашкадар’інскі вілает</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Раён<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Шахрысабзскі раён\"]}}' href=\"./Шахрысабзскі_раён?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шахрысабзскі раён\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Шахрысабзскі раён</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt9\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"39.066666666667\" data-lon=\"67.45\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"39.066666666667\",\"longitude\":\"67.45\",\"text\":\"39°04′00″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 67°27′00″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Гелон (пасёлак)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t67.45,\\n\\t\\t\\t\\t39.066666666667\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Гелон (пасёлак)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"city\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q108804105\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q108804105\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_54f8bfff3b83751d9608b6624d6a89323173e985\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/39.066666666667/67.45/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">39°04′00″ пн. ш. 67°27′00″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%93%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BD_(%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%BA)&params=39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=39.066666666667,67.45&q=39.066666666667,67.45&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=67.45,39.066666666667&pt=67.45,39.066666666667&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=39.066666666667&mlon=67.45&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt12\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"39.066666666667\\" longitude=\\"67.45\\" text=\\"39°04′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 67°27′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Гелон (пасёлак)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t67.45,\\n\\t\\t\\t\\t39.066666666667\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Гелон (пасёлак)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"city\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q108804105\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q108804105\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%93%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BD_(%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%BA)&params=39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=39.066666666667,67.45&q=39.066666666667,67.45&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=67.45,39.066666666667&pt=67.45,39.066666666667&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=39.066666666667&mlon=67.45&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/39.066666666667/67.45/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"39.066666666667\\" data-lon=\\"67.45\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_54f8bfff3b83751d9608b6624d6a89323173e985\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt11\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"39.066666666667\\",\\"longitude\\":\\"67.45\\",\\"text\\":\\"39°04′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 67°27′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Гелон (пасёлак)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t67.45,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t39.066666666667\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Гелон (пасёлак)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"city\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q108804105\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q108804105\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>39°04′00″ пн. ш. 67°27′00″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%93%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D0%BD_(%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%BA)&amp;params=39.066666666667_0_0_N_67.45_0_0_E_type:city_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=39.066666666667,67.45&amp;q=39.066666666667,67.45&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=67.45,39.066666666667&amp;pt=67.45,39.066666666667&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=39.066666666667&amp;mlon=67.45&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Заснаваны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a class=\"mw-redirect\" href=\"./XIII\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"XIII\">XIII</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Заснаваны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./1305\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1305\">1305</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Першая згадка<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вышыня_над_узроўнем_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышыня над узроўнем мора\">Вышыня цэнтра</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108804105$868f79c8-4ce8-c2c6-7618-5a91004cf271\" data-wikidata-property-id=\"P2044\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">2 300 м</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Клімат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Клімат\">Тып клімату</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Кантынентальны_клімат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кантынентальны клімат\">кантынентальны</a>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Сухі_клімат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сухі клімат\">сухі</a>, месцамі <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Субтрапічны\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Субтрапічны\">субтрапічны</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Насельніцтва<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108804105$d0b58f5a-499a-2b60-22bd-d0b4f3fb31eb\" data-wikidata-property-id=\"P1082\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">5 834 чал.</span></span></li></ul></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавы пояс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108804105$04a2f625-430b-229c-fe65-7c0fe5005bf9\" data-wikidata-property-id=\"P421\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./UTC+05:00\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC+05:00\">UTC+5</a></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Паштовы_індэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паштовы індэкс\">Паштовыя індэксы</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108804105$2bae1e90-4559-ccb6-11a0-94f0273ff319\" data-wikidata-property-id=\"P281\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">731717</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аўтамабільны_код\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўтамабільны код\">Аўтамабільны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108804105$9759f6ce-4e26-339b-21ab-1b766f411a82\" data-wikidata-property-id=\"P395\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">70</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<div><div about=\"#mwt16\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Гелон на карце Узбекістана</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Гелон на карце Узбекістана\" data-title=\"Гелон на карце Узбекістана\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Гелон (пасёлак) (Узбекістан)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Uzbekistan_location_map.svg\" title=\"Гелон (пасёлак) (Узбекістан)\"><img alt=\"Гелон (пасёлак) (Узбекістан)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1397\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2114\" decoding=\"async\" height=\"205\" resource=\"./Файл:Uzbekistan_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Uzbekistan_location_map.svg/310px-Uzbekistan_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Uzbekistan_location_map.svg/465px-Uzbekistan_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Uzbekistan_location_map.svg/620px-Uzbekistan_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 75.09%; left: 66.2%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Гелон (пасёлак)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Гелон (пасёлак)\"><img alt=\"Гелон (пасёлак)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" style=\"background-color:inherit;\"><div about=\"#mwt17\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><b><a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gelon%20(Uzbekistan)\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Gelon (Uzbekistan)\">Медыяфайлы</a></b> на <a href=\"./Вікісховішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікісховішча\">Вікісховішчы</a></div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2447
} |
Ласяня ў зарасніках вярбы і скрыпеню
**Лось** (лац.: Alces alces), — від млекакормячых з сямейства аленяў (*Cervidae*). Дарослая асобіна есць за суткі летам 30-40 кг параўнальна вільготнага корму, восенню да 20 кг, а зімой 10-12 кг галінавага корму.
Вербы (Salix)
-------------
У межах усяго арэала віды роду Вярба упадабаны корм ласёў. Ласі ахвотна іх ядуць з моманту з’яўлення лісця разам з маладымі парасткамі. У гэты перыяд расліны валодаюць найбольшай пажыўнай каштоўнасцю. Лісце розных відаў утрымлівае 20-29 % пратэіну, 2,6—8,5 % тлушчу і найменшую колькасць абалоніны. Па назіраннях у Ленінградскай вобласці лісце вербаў складае 2,5 — 11,6 % рацыёну, а ў жніўні-верасні становіцца асноўных кормам. Аналіз 6 страўнікаў ласёў рознага ўзросту і полу, здабытых летам і ў канцы верасня ў Якуціі, паказаў, што яны на 90-100 % былі запоўненыя лісцем і парасткамі вербаў.
Да найбольш каштоўных відаў ставіцца: брэднік (*Salix caprea* L.), вярба ломкая (*Salix fragilis* L.), *Salix lapponum* L. *Salix myrsinifolia* Salisb.), лаза вушастая (*Salix aurita* L.), *Salix phylicifolia* L. вярба попельная (*Salix cinerea* L.), вербалоз (*Salix pentandra* L.).
Асіна (Populus tremula)
-----------------------
Гуляе прыкметную ролю ў летнім і зімовым рацыёне лася. Найбольшую кармавую каштоўнасць прадстаўляе лісце. У адным аналізе маладыя парасткі з лісцем у чэрвені ўтрымлівалі 17,8 % пратэіну і 7,2 % тлушчу. У значнай колькасці ласі ядуць лісце з канца мая да пачатку чэрвеня, калі яно дасягае поўнага развіцця. У засушлівае, гарачае лета лістота на маладых асінках да канца лета ўсыхае і чарнее і ласі перамыкаюцца на іншыя пароды. Найбольшая колькасць асіны з’ядаецца ў першай палове зімы. Па назіраннях у Ленінградскай вобласці доля асіны ў рацыёне ў кастрычніку—лістападзе складала 40-42 %, а ў раёнах з перавагай асінавых насаджэнняў да 62,6 %. Да сакавіка—красавіка асінавыя парасткі складалі ўсяго 7,8 — 10,2 %. Зімуючыя парасткі да 1 см у дыяметры ўтрымліваюць 4-6 % пратэіну і 2,2—9,5 % тлушчу і значную колькасць клятчаткі — 39,1—44,2 %. Кара змяшчае да 6,3 % пратэіна і 10,3-25,2 % тлушчу. Канцэнтрацыя дубільных рэчываў у кары дасягае 3-5 %. Колькасць пажыўных рэчываў у кары прыкметна ўзрастае ад восені да зімы. Кару пачынаюць есці падчас вясновай адлігі.
Хвоя звычайная (Pinus sylvestris)
---------------------------------
Адзін з найважнейшых зімовых кармоў. У бясснежны перыяд пажыўная каштоўнасць ігліцы і парасткаў у 3-4 разы менш, чым у лісцяных парод, а ўтрыманне абалоніны дасягае максімуму. У снежны перыяд пажыўная каштоўнасць хвоі не саступае вярбе і асіне. Па дадзеных некалькіх аўтараў ігліца ўтрымлівае 5,5—7,7 % пратэіну, 5,3—12,2 % тлушчу, 13,6—33,2 % клятчаткі. Разам з ігліцай скусваюць парасткі даўжынёй 10-15 см і дыяметрам 1 см. Найбольш ахвотна ядуць маладыя дрэвы на высечках, а таксама верхнія часткі крон паваленых дрэў. Кару ў параўнанні з лісцянымі пародамі ласі ядуць менш ахвотна.
Роля хвоі ў зімовым харчаванні залежыць ад раёна і яе багацця. Па назіраннях у Ленінградскай вобласці пры дастатковай колькасці вярбы і асіны ласі могуць шчасна існаваць без яе. У такіх раёнах доля хвоі ў рацыёне ў першай палове зімы не перавышае 2,2 %, а на працягу ўсяго сезону 7,6 %. У раёнах дзе хвоя займае вялікія плошчы, становіцца адным з найважнейшых зімовых кармоў, які дазваляе падтрымліваць на працягу некалькіх гадоў высокую папуляцыю жывёл. У такіх умовах ласі пачынаюць есці сасну ў першай палове кастрычніка, а ў лістападзе яна можа складаць больш за 60 % ад з’едзенага корму.
Chosenia
--------
Прысутнічае ў рацыёне ва ўсе часы года, але найбольшае значэнне мае як зімовы корм. У параўнанні з зараснікамі вярбы ўтварае больш разраджаныя насаджэнні і з’яўляецца больш даступнай для капытных. Узімку ласі скусваюць значную частку галінак, абломваюць маладыя дрэвы, здзіраюць доўгія вузкія кавалкі кары са ствалоў. У летні час ласі ядуць вельмі багатае пратэінам лісце.
Ядловец звычайны (Juniperus communis)
-------------------------------------
Шышкаягады ядлоўцу
Адзін з упадабаных зімовых кармоў. У раёнах багатага росту адыгрывае важную ролю ў зімовым харчаванні. Па ўтрыманню пажыўных рэчываў не саступае хвоі звычайнай. Узімку галіны з ігліцай утрымліваюць 6,7 — 7,3 % пратэіну, 6,2—9,0 % тлушчу, 29,0—33,7 клятчаткі. Розныя часткі расліны ўтрымліваюць да 8 % дубільных рэчываў, а ігліца і асабліва плады вялікую колькасць эфірных алеяў. У месцах, дзе расліна мае выгляд нізкарослага хмызняку моцна пашкоджваецца ласямі ў першай палове зімы, а з павелічэннем снежнага покрыва паступова выпадае са складу кармоў. У раёнах, дзе ўтварае багаты падлесак і прадстаўлены дрэвамі каля 3 метраў вышынёй, прысутнічае ў рацыёне на працягу ўсёй зімы.
Бярозы (Betula)
---------------
Найбольшую ролю адыгрывае маладое лісце ранняй вясной. Да найбольш каштоўных відаў ставяцца: бяроза карлікавая (*Betula nana* L.), бяроза пушыстая (*Betula pubescens* Ehrh.)), бяроза павіслая (*Betula pendula* Roth). Бярозы пачынаюць вегетаваць раней іншых парод і іх лісце адрозніваецца высокай пажыўнасцю. Утрымлівае да 14,3 % пратэіну і 3-9 % тлушчу. У Ленінградскай вобласці ў маі парода складае 31,4 % усяго рацыёну, а на працягу лета 15,3—19,8 %. Пажыўнасць зімовых парасткаў надзвычай нізкая і параўнальна з іншымі пародамі рэзка падае па меры павелічэння іх дыяметра. У першай палове зімы ласі амаль не ядуць бярозу, а сістэматычна ядуць толькі пры недахопе іншых больш каштоўных кармоў, звычайна ў лютым-красавіку.
Травяністыя расліны
-------------------
Сярод сямейства аленяў лось найменш траваедны. Без цяжкасцяў есць высокую траву. Для гэтага яму даводзіцца шырока расстаўляць ў бакі пярэднія ногі ці ўставаць на калені. Для палягчэння паглынання высокай травы часам корміцца ля берагавой лініі стоячы ў вадзе. Найбольш інтэнсіўна ласі ядуць траву вясной і ў першай палове лета, калі яна ўтрымлівае найбольшую колькасць рэчываў.
### Хвошч (Equisetum)
Прадстаўнікі роду служаць асноўнымі нажыровачнымі кармамі ў вяснова—летні перыяд. У Якуціі ядуць на працягу ўсёй зімы дзякуючы багаццю, даступнасці і высокім кармавым вартасцям. Хвашчы ўтрымліваюць алкалоід эквізітын, вялікую колькасць крэмневай і арганічных кіслот. Атрутныя для сельскагаспадарчых жывёл. Да найбольш значных ставяцца: хвошч палявы (*Equisetum arvense* L.), хвошч багнавы (*Equisetum fluviatile* L.), *Equisetum sylvaticum* L. *Equisetum hyemale* L. *Equisetum scirpoides* Michx..
### Скрыпнёвыя (Onagraceae)
*Epilobium latifolium*
*Chamaenerion angustifolium* (L.) Scop. адзін з асноўных нажыровачных кармоў. Да наступлення фазы цвіцення расліна ўтрымлівае 15,6—26,6 % пратэіну, 2,3—4,8 % тлушчу і параўнальна мала клятчаткі. Найболь ахвотна пад’ядаецца ласямі ў чэрвені. Доля ў рацыёне ў Ленінградскай вобласці ў гэтым месяцы складае 35,6 %. Таксама ядуцца *Chamaenerion latifolium* (L.) Sweet.
Культурныя расліны
------------------
У раёнах з развітой сельскай гаспадаркай ласі наведваюць пасевы люцэрны, соі, канюшыны, грэчкі, аўса, кукурузы, капусты, цукровых буракоў, рапсу, сланечніка, тапінамбура (руск.) (бел. азімых і яравых пасеваў, і іншых культур. У Курскай вобласці была адзначана кармленне лася на паданцы груш і яблыкаў. У лесаахоўных палосах ля чыгунак жывёлы елі плады цёрну (*Prunus spinosa* L.).
Кармавыя канкурэнты
-------------------
У межах агульнага распаўсюджвання лось уступае ў кармавую канкурэнцыю з ізюбрам (*Cervus elaphus xanthopygus* H. Milne-Edwards). Аднак, пры сучасным узроўні колькасці абодвух відаў канкурэнцыя не можа мець сур’ёзных наступстваў. Да іншых кармавых канкурэнтаў, якія ядуць галінавы корм, можна аднесці *Capreolus pygargus* Pallas, зайца-русака (*Lepus europaeus* Linnaeus), белую курапатку (*Lagopus lagopus* Linnaeus).
Зноскі
------
1. 1 2 3 Данилкин 1999.
2. ↑ Бородин 1940, с. 137.
3. ↑ Соколов 1949, с. 194.
4. 1 2 Егоров 1971, с. 557.
5. ↑ Филонов 1983, с. 116—118.
6. ↑ Чернявский, Домнич 1989, с. 46.
7. ↑ Данилкин 1999, с. 225.
8. ↑ Тимофеева 1974, с. 39.
9. ↑ Чернявский, Домнич 1989, с. 48.
10. 1 2 Бородин 1940.
11. 1 2 3 4 Тимофеева 1974.
12. ↑ Соколов 1949.
13. 1 2 Егоров 1971.
14. ↑ Филонов 1983.
15. 1 2 3 Работнов 1951.
16. 1 2 Тимофеева 1974, с. 42—43.
17. ↑ Чернявский, Домнич 1989, с. 40, 44.
18. 1 2 Данилкин 1999, с. 223.
19. ↑ Соколов 1949, с. 197.
20. 1 2 Тимофеева 1974, с. 44.
21. ↑ Тимофеева 1974, с. 47.
22. ↑ Соколов 1949, с. 193.
23. ↑ Кнорре 1956, с. 10.
24. ↑ Абрамов 1963, с. 71.
25. ↑ Филь, Гордиенко 2009, с. 83.
26. ↑ Филь, Гордиенко 2009.
Літаратура
----------
* *Абрамов Г. А.* Копытные звери Дальнего Востока и охота на них. — Владивосток: Приморское книжное выдавецтва, 1963. — С. 67, 71—72. — 132 с. — 15 000 экз. Архівавана 26 ліпеня 2022.
* *Бородин Л. П.* Учет, размещение и кормовая база лося в Окском заповеднике // Труды Окского государственного заповедника. — М. 1940. — С. 129, 134—143. — 187 с.
* *Данилкин А. А.* Род Лоси // Оленьи (Cervidae). — М.: ГЕОС, 1999. — С. 219—228. — 552 с. — (Млекопитающие России и сопредельных регионов). — 1 000 экз. — ISBN 5—89118—092—8. Архівавана 8 снежня 2022.
* *Егоров О. В.* Artiodactyla — парнопалые // Млекопитающие Якутии. — М.: Наука, 1971. — С. 556—559. — 660 с. — 2 400 экз. Архівавана 9 красавіка 2022.
* *Кнорре Е. П.* Опытная лосеферма. — Сыктывкар: Коми книжное выдавецтва, 1956. — С. 10. — 34 с. — 1 000 экз. Архівавана 7 снежня 2022.
* *Работнов Т. А.* Кормовые растения сенокосов и пастбищ СССР : у 3 т. / под ред. И. В. Ларина. — М. ; Л. : Сельхозгиз, 1951. — Т. 2 : Двудольные (Хлорантовые — Бобовые). — С. 28—30. — 948 с. — 10 000 экз.
* *Соколов Е. А.* Парнокопытные (Artiodactyla) // Корма и питание промысловых зверей и птиц. — М. 1949. — С. 192—196. — 256 с. — 10 000 экз.
* *Тимофеева Е. К.* Питание лося // Лось (Экология, распространение, хозяйственное значение). — Л. 1974. — С. 27—53. — 167 с. — 18 000 экз.
* *Чернявский Ф. Б. Домнич В. И.* Экология // Лось на северо-востоке Сибири. — М.: Наука, 1989. — С. 44—74. — 119 с. — 1 350 экз. Архівавана 9 красавіка 2022.
* *Филонов К. П.* Питания лося // Лось. — М.: Лесная промышленность, 1983. — С. 111—134. — 246 с.
* *Филь В. И. Гордиенко В. Н.* Лось Камчатского края. — Петропавловск—Камчатский: Камчатпресс, 2009. — С. 78—84. — 234 с. — 300 экз. — ISBN 978—5—9610—0110—5. | {
"title": "Кармавыя расліны лася",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3222,
14540,
0.22159559834938103
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 16375
} |
**«Партрэт Марыі Юзэфы»** — карціна са збораў Нясвіжскага замка, напісаная 1730-я гг. верагодна, Луі дэ Сільвестрам (1675—1760). Сучаснае месцазнаходжанне невядома. Памер карціны — 206 × 137 см.
У інвентары 1857 г. запісаны пад № 57. Знаходзіўся ў Мазайкавай зале Нясвіжскага замка. На той момант імя асобы было невядома. Яе лічылі меркаваным вобразам Кацярыны ІІ. Апошні раз нясвіжскі партрэт ужо пад імем Марыі Юзэфы згаданы ў вопісе 1939 г. Твор быў у Зорнай зале. Захаваўся фотаздымак у Інстытуце мастацтва Польскай акадэміі навук. Пасля 1939 г. партрэт вывезены ў Мінск, адкуль, верагодна, трапіў у Германію.
Партэт Марыі Юзэфы. Луі дэ Сільвестр, 1733
Існуе амаль ідэнтычная выява Марыі Юзэфы, напісаная мастаком Луі дэ Сільвестрам у 1733 г. Партрэт знаходзіцца ў прыватнай калекцыі і прадаваўся на аўкцыёне ў Францыі ў 2010 г. Можна заўважыць супадзенне агульнай кампазіцыі ў напісанні мадэлі і фону. Аднак партрэт з аукцыёна адрозніваецца крыху большымі памерамі і адсутнасцю фігуры пажа.
Апісанне
--------
На партрэце адлюстравана Марыя Юзэфа (1699—1757), старэйшая дачка Іосіфа I Габсбургскага, імператара Свяшчэннай Рымскай імперыіі і Вільгельміны Амаліі Брансвік-Люнебургскай. Марыя Юзэфа была жонкай караля Аўгуста ІІІ. Твор выкананы на вельмі высокім узроўні. Марыя Юзэфа адлюстравана ў поўны рост, побач таксама намаляваны паж, які падтрымлівае накідку, падшытую футрам гарнастая (ням.) (бел.. Безумоўна, гэта парадны партрэт каралевы.
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 Лёс фамільных скарбаў магнацкіх родаў Беларусі : зборнік матэрыялаў Міжнароднай навуковай канферэнцыі «Лёс фамільных скарбаў магнацкіх родаў Беларусі» (Нясвіж, 10 лістапада 2020 г.) і Міжнароднага навуковага семінара «Крыпта князёў Радзівілаў у Нясвіжы: гісторыя, сучасны стан, даследаванні, перспектывы выкарыстання» (Нясвіж, 4 кастрычніка 2019 г.)/ уклад. У. У. Караленак, С. М. Клімаў. — Нясвіж : Нацыянальны гісторыка-культурны музей-запаведнік «Нясвіж», 2020. 380 с. [16] л. іл.: іл. ISBN 978-985-904-826-5. | {
"title": "Партрэт Марыі Юзэфы",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
964,
3253,
0.29634183830310484
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-3dc05daf179126f1\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"твор мастацтва\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Твор_мастацтва\"},\"params\":{\"тып\":{\"wt\":\"карціна\"},\"выява\":{\"wt\":\"Луі дэ Сільвестр. Партрэт Марыі Юзэфы.png\"},\"памер\":{\"wt\":\"250 px\"},\"назва\":{\"wt\":\"Партрэт Марыі Юзэфы\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"\"},\"аўтар\":{\"wt\":\"\"},\"год\":{\"wt\":\"1730-я\"},\"матэрыял\":{\"wt\":\"\"},\"тэхніка\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня\":{\"wt\":\"206\"},\"шырыня\":{\"wt\":\"137\"},\"месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"невядома\"},\"музей\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Твор мастацтва\" id=\"mwAg\" style=\"background:#FBF5DF;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:90%; text-align:center;\"> <table align=\"center\"><tbody><tr><td><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Луі_дэ_Сільвестр._Партрэт_Марыі_Юзэфы.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"783\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"542\" decoding=\"async\" height=\"361\" resource=\"./Файл:Луі_дэ_Сільвестр._Партрэт_Марыі_Юзэфы.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png/250px-%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png/375px-%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png/500px-%D0%9B%D1%83%D1%96_%D0%B4%D1%8D_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%80._%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%80%D1%8D%D1%82_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84%D1%8B.png 2x\" width=\"250\"/></a></span></span></td></tr>\n</tbody></table> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109773025$c98d7a05-447f-e038-4fc0-b4b82d52115e\" data-wikidata-property-id=\"P170\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"меркавана\">мерк.</span> <a href=\"./Луі_дэ_Сільвестр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Луі дэ Сільвестр\">Луі дэ Сільвестр</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<b>Партрэт Марыі Юзэфы</b>.<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\">1730-я</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Матэрыял</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109773025$9dfae222-4e09-0d13-a09e-ce34cd646daf\" data-wikidata-property-id=\"P186\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Алейныя_фарбы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Алейныя фарбы\">алейныя фарбы</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109773025$35cf958e-4539-3589-d4c3-d7944e33526b\" data-wikidata-property-id=\"P186\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Палатно_(жывапіс)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палатно (жывапіс)\">палатно</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Памеры</th>\n<td class=\"plainlist\">\n206<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>×<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>137<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>см</td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P195\">невядома</span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3367
} |
**Рэлігія ў Фінляндыі** (фінск.: Uskonto Suomessa) — сукупнасць рэлігійных перакананняў, свабода на спавяданне якіх замацавана для грамадзян Фінляндыі ў Канстытуцыі краіны.
Хрысціянства ў Фінляндыі
------------------------
Асноўны артыкул: **Хрысціянства ў Фінляндыі**
Да канца XIX стагоддзя грамадзяне Фінляндыі мелі права ў рамках хрысціянства належаць або да лютэранства, або да праваслаўя. Закон 1889 года дазволіў фінам вызнаваць іншую форму хрысціянства (у рамках пратэстанцтва).
У 1923 г. было афіцыйна дазволена свабодна засноўваць розныя рэлігійныя суполкі або жыць па-за імі.
У наш час апроч лютэранскай і праваслаўнай суполак аднымі з найбуйнейшых структур у краіне з'яўляюцца Пяцядзясятніцкая Царква Фінляндыі (больш за 50 тыс. чалавек, уваходзіць у Асамблеі Бога) і Сведкі Іеговы (каля 30 тыс.). Існуюць суполкі баптыстаў, метадыстаў і адвентыстаў.
Прыняцце рашэння аб скарачэнні з 2012 г. колькасці гадзін выкладання рэлігійных дысцыплін, магчыма, негатыўна адаб'ецца на рэлігійным навучанні праваслаўнай меншасці.
### Лютэранства
Евангелічна-лютэранская царква Фінляндыі з'яўляецца дзяржаўнай царквой і фінансуецца за кошт дзяржаўнага бюджэту. Лютэранства вызнае 78,3 % (2010) насельніцтва краіны.
Лютэранская царква вядзе місіянерскую дзейнасць у некаторых краінах Азіі і Афрыкі.
### Праваслаўе
Асноўны артыкул: **Праваслаўе ў Фінляндыі**
Праваслаўе з'яўляецца ў краіне другой дзяржаўнай рэлігіяй, а структура Фінляндскай архіепіскапіі Канстанцінопальскага патрыярхата існуе за кошт сродкаў дзяржаўнага бюджэту. Іншыя праваслаўныя суполкі, зарэгістраваныя ў краіне, не атрымліваюць дзяржаўных датацый і вядуць сваю дзейнасць на аснове самафінансавання.
### Каталіцтва
Асноўны артыкул: **Каталіцтва ў Фінляндыі**
Каталіцкае насельніцтва Фінляндыі — адно з самых маленькіх у Еўропе, усяго каля 9 000 чалавек паводле дадзеных 2006 г.
, гэта значыць каля 0,2 % насельніцтва краіны. Большасць фінскіх каталікоў — эмігранты і іх нашчадкі, большая частка мае польскія карані. Палова святароў краіны — палякі. У сувязі з нешматлікасцю каталіцкіх прыходаў, яны аб'яднаны ў адну дыяцэзію Хельсінкі, якая не ўваходзіць у склад якой-небудзь мітраполіі і падпарадкоўваецца непасрэдна Святому Прастолу.
Іслам
-----
Асноўны артыкул: **Іслам у Фінляндыі**
Паслядоўнікі ісламу з'явіліся ў краіне ў XIX стагоддзі ў ліку ваеннаслужачых рускай арміі. Афіцыйна ісламская суполка ў Фінляндыі існуе з 1925 года. З прытокам бежанцаў з мусульманскіх краін колькасць прыхільнікаў значна вырасла і працягвае расці.
Іўдаізм
-------
Асноўны артыкул: **Іўдаізм у Фінляндыі**
Паслядоўнікі іўдаізму з'явіліся ў Фінляндыі толькі ў сярэдзіне XIX стагоддзя і былі прадстаўлены купцамі і ваеннымі рускай арміі. Колькасць прыхільнікаў не перавышала 1 тыс. чалавек. Пабудаваны сінагогі ў Хельсінкі і Турку (да 1939 года была сінагога ў Выбаргу).
Статыстыка
----------
Паводле апытання, праведзенага ў 1999 г. больш за 50 % рэспандэнтаў заявілі, што вераць у хрысціянскага Бога (напачатку 1990-х толькі такіх было 30 %), а каля 25 % насельніцтва верыла ў Бога, але не таму, што таму вучыла афіцыйная царква; 17 % не выказала ніякіх пераваг да той ці іншай царкоўнай дэнамінацыі, але былі ўпэўнены ў існаванні Бога. І толькі 6 % (у тры разу менш, чым у 2010 г.) прызналі сябе атэістамі.
|
| |
| **Гады** | **1950** | **1980** | **1990** | **2000** | **2005** | **2006** | **2007** | **2008** | **2009** | **2010** | **2011** | **2012** | **2013** |
| **Лютэранства** | *95,7 %* | ▼ *90,3 %* | ▼ *87,9 %* | ▼ *85,1 %* | ▼ *83,1 %* | ▼ *82,5 %* | ▼ *81,8 %* | ▼ *80,7 %* | ▼ *79,9 %* | ▼ *78,3 %* | ▼ *77,3 %* | ▼ *76,4 %* | ▼ *75 %* |
| **Праваслаўе** | *1,7 %* | ▬ *1,7 %* | ▼ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▬ *1,1 %* | ▼ *1,0 %* | |
| **Іншыя** | *0,4 %* | ▲ *0,8 %* | ▲ *1,0 %* | ▲ *1,2 %* | ▬ *1,2 %* | ▲ *1,3 %* | ▬ *1,3 %* | ▲ *1,4 %* | ▼ *1,3 %* | ▲ *1,4 %* | ▲ *1,5 %* | | |
| **Нявернікі** | *2,7 %* | ▲ *7,8 %* | ▲ *10,2 %* | ▲ *12,7 %* | ▲ *14,7 %* | ▲ *15,1 %* | ▲ *15,9 %* | ▲ *16,9 %* | ▲ *17,7 %* | ▲ *19,2 %* | ▲ *20,1 %* | | |
Да пяцідзесятнікам належаць каля 0,7 % насельніцтвы (больш 50 тыс. чалавек), паслядоўнікаў сведкі Іеговы — 0,25 %.
Паводле некаторых ацэнак, калі захаваецца сучасная тэндэнцыя, да 2050 года Фінляндыя стане краінай, дзе вернікі будуць у абсалютнай меншасці. Так за першую палову 2012 года ад членства ў лютэранскай і праваслаўнай цэрквах праз сайт Eroakirkosta.fi адракліся больш за 20 тысяч чалавек, а аператары сайта прагназуюць, што колькасць тых, хто пакідае царкву падвоіцца да канца года.
Зноскі
------
1. ↑ Навучальныя дні ў агульнаадукацыйных школах падаўжэюць // Сайт тэлерадыёкампаніі *Yleisradio Oy*. *Novosti po-russki*. — 27 чэрвеня 2012.(Праверана 15 кастрычніка 2023)
2. ↑ Будучыя настаўнікі гатовы адмовіцца ад выкладання рэлігіі ў фінскіх школах // Сайт тэлерадыёкампаніі *Yleisradio Oy*. *Novosti po-russki*. — 25 чэрвеня 2012.(Праверана 15 кастрычніка 2023)
3. ↑ Статыстыка сайта catholic-hierarchy.org
4. ↑ Lutheran church member statistics evl.fi 1.2.2013
5. ↑ Kirkkoon liittyminen ja siitä eroaminen oli vilkasta vuonna 2013 evl.fi 30.12.2013
6. ↑ У дзевяці краінах рэлігія — на грані знікнення
7. ↑ Фіны адракаюцца ад царквы з-за падатку YLE // Сайт тэлерадыёкампаніі *Yleisradio Oy*. *Novosti po-russki*. — 7 кастрычніка 2012.(Праверана 15 кастрычніка 2023)
Спасылкі
--------
* Рэлігія ў Фінляндыі
| ⛭Фінляндыя паводле тэм |
| --- |
|
* Герб
* Сцяг
* Гімн
* Палітыка
* Канстытуцыя
* Парламент
* Адміністрацыйны падзел
* Геаграфія
* Гарады
* Сталіца
* Насельніцтва
* Мовы
* Гісторыя
* Эканоміка
* Валюта
* Культура
* Рэлігія
* Кінематограф
* Тэлебачанне
* Літаратура
* Музыка
* Святы
* Спорт
* Адукацыя
* Навука
* Транспарт
* Турызм
* Пошта (гісторыя і маркі)
* Інтэрнэт
* Узброеныя сілы
* Сусветная спадчына
* Знешняя палітыка
**Партал «Фінляндыя»**
|
| ⛭Краіны Еўропы: Рэлігія |
| --- |
|
· Аўстрыя · Азербайджан¹ · Албанія · Андора · Беларусь · Бельгія · Балгарыя · Боснія і Герцагавіна · Ватыкан · Вялікабрытанія · Венгрыя · Германія · Грэцыя · Грузія · Данія · Ірландыя · Ісландыя · Іспанія · Італія · Казахстан² · Кіпр¹ · Латвія · Літва · Ліхтэнштэйн · Люксембург · Мальта · Малдова · Манака · Нідэрланды · Нарвегія · Польшча · Партугалія · Паўночная Македонія · Расія² · Румынія · Сан-Марына · Сербія · Славакія · Славенія · Турцыя² · Украіна · Фінляндыя · Францыя · Харватыя · Чарнагорыя · Чэхія · Швейцарыя · Швецыя · Эстонія
|
| Залежныя тэрыторыі |
|
· Азорскія астравы · Аландскія астравы · Гернсі · Гібралтар · Джэрсі · Востраў Мэн · Фарэрскія астравы · Шпіцберген · Ян-Маен
|
| Непрызнаныя і часткова прызнаныя дзяржавы |
|
· Абхазія¹ · Косава · Нагорны Карабах · Прыднястроўе · Паўднёвая Асеція¹
|
| ¹ Часткова або цалкам у Азіі, у залежнасці ад праведзенай мяжы ² У асноўным у Азіі | | {
"title": "Рэлігія ў Фінляндыі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3577,
9418,
0.37980462943300064
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 10901
} |
**Абазіны** — народ у Расіі. Жывуць у Карачаева-Чаркесіі і на ўсходзе Адыгеі. У Расіі пражывала на 2010 год 43000 абазінаў. Каля 10000 абазінаў жывуць у Турцыі і арабскіх краінах, куды абазіны перасяліліся ў 2-й палове 19 стагоддзя. Вылучаюцца субэтнічныя групы *тапанта* і *шкарауа*. Адносяцца да балкана-каўказскай расы еўрапеоіднай расы. Размаўляюць на абазінскай мове абхаза-адыгскай групы паўночнакаўказскай сям’і. Дыялекты: ашкароўскі, тапанцкі. Распаўсюджаныя руская і кабардзіна-чаркеская мовы. Пісьменнасць на аснове кірыліцы. Вернікі — мусульмане-суніты.
Продкі абазінаў былі паўночнымі суседзямі абхазаў і, верагодна, ужо да 1-га тысячагоддзя н.э. часткова імі былі асіміліраваныя. У 14-16 стагоддзях абазіны, якія жылі на Чарнаморскім ўзбярэжжы на поўдзень ад ракі Бзыбь, асноўнай масай перасяліліся на Паўночны Каўказ, дзе аселі па суседству з адыгскімі плямёнамі. Дя сярэдзіны 19 стагоддзя традыцыйныя заняткі, быт і народная творчасць абазінаў амаль не адрознівалася ад культуры адыгейцаў, карачаеўцаў і чаркесаў. Сістэма радства арабскага тыпу. Асноўныя заняткі — земляробства (збожжа, садаводства, гароднінаводства), жывёлагадоўля, у тым ліку адгоннае.
Літаратура
----------
* Народы мира — М.: «Советская энциклопедия», 1988. — С. 35.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая савецкая (1 выд.) · Бракгаўза і Эфрона · Энцыклапедычны лексікон · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | LCCN: sh86002360 | | {
"title": "Абазіны",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
376,
2260,
0.1663716814159292
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2504
} |
Фалаімітатар, выкананы ў яркіх колерах
**Фалаімітатар** (сінонім **дзілда** ад англ.: dildo) — адмысловы выраб, які імітуе *узбуджаны мужчынскі пеніс* (фалас). Ужываецца пры палавым акце, мастурбацыі. У цяперашні час з’яўляецца адным з асноўных тавараў у секс-шопах. Не з’яўляецца пратэзам.
Гісторыя
--------
Існуюць доказы таго, што штучныя фаласы ўжываліся ўжо чатыры тысячагоддзі таму. Так, адны з ранніх фалаімітатараў былі выяўленыя ў пячорах раёна Састро ў Славеніі. У экспазіцыі Састроўскага музея сексуальнай культуры неандэртальцаў маецца пышны фалас, выкананы з нефрыта, выраблены тысячагоддзе назад. Суцэль магчыма, што ён выкарыстоўваўся ў якасці фалаімітатара.
Згадваецца фалаімітатар і ў Бібліі:
> І узяла прыбраныя твае рэчы з Майго золата і з Майго срэбра, якія Я даў табе, і зрабіла сабе мужчынскія малюнкі, і блудадзейнічала з імі. (Іезыкііль 16: 17).
>
>
Меркаванні аб тэрміналогіі
--------------------------
Вітрына секс-шопа ў Японіі
Сустракаюцца розныя меркаванні (па большай меры меркавання неадмыслоўцаў) аб тым, якія сексуальныя цацкі з’яўляюцца фалаімітатарамі, а якія не. Фалаімітатар у вузкім сэнсе — гэта невібрыруючая мадэль эрэкцыйнага палавога члена. Але можна назваць фалаімітатарам і вібратар, калі ён прызначаны для вагінальнай стымуляцыі, а таксама іншыя падобныя прылады, нават калі яны не падобныя на палавы фалас.
Некаторыя лічаць, што дзілда і фалаімітатар — трошкі розныя паняцці.
Гэтыя тэрміналагічныя тонкасці не прынцыповыя, паколькі звычайна зразумела, пра што ідзе размова. Бо ў Беларусі гэтыя вырабы атрымалі распаўсюджванне адносна нядаўна, ужывальныя словы (дзілда, мастурбатар, страпон, анальны стымулятар, вібратар), як правіла, запазычаныя з англійскай мовы.
Медыцынскія пратэзы палавога члена не з’яўляюцца фалаімітатарамі, бо выкарыстоўваюцца мужчынамі змушана пры адсутнасці патэнцыі, а не для пашырэння дыяпазону атрымоўваных адчуванняў. У гэтым выпадку ўжываецца тэрмін фалапратэз.
**Даблдзілда** (ад англ. DoubleDildo) — падвойны/двухбаковы ддзілда, звычайна выкарыстоўваецца 2 партнёркамі, якія распалагаюцца друг на супраць друга ў полуседзячым становішчы і адначасова з дапамогай рухаў узад-наперад Даблдзілдай выклікаюць вагінальную стымуляцыю.
Матэрыял
--------
Фалаімітатары вырабляюцца з розных матэрыялаў, напрыклад, латэкс, акрыл, шкло, камень, дрэва, метал, пластык. У цяперашні час найболей папулярныя сіліконавыя вырабы. Яны пругкія, але ў той жа час мяккія і гладкія, а таксама досыць даўгавечныя. Сілікон не мае паху, яго бяспорыстая фактура і ўстойлівасць да тэмпературнай апрацоўкі прадухіляюць рызыку скаплення бактэрый, што ў сукупнасці робіць сілікон найболей прымальным матэрыялам для выкарыстання ў дадзенай галіне. Хоць для даражэйшых вырабаў часта ўжываецца латэкс, як вельмі якасны імітатар чалавечага цела.
Гл. таксама
-----------
* Анальны корак
* Олізб | {
"title": "Фалаімітатар",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
33,
4500,
0.007333333333333333
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 4957
} |
**Маямскі ўніверсітэт** (англ.: Miami University) — амерыканская дзяржаўная вышэйшая навучальная ўстанова са статусам даследчага ўніверсітэта, якая месціцца ў горадзе Оксфард у штаце Агая, ЗША.
Агульная характарыстыка
-----------------------
Універсітэт быў заснаваны ў 1809 годзе, што робіць яго другім найстарэйшым універсітэтам штата Агая (пасля Агайскага ўніверсітэта, заснаванага ў 1804 годзе) і 10-м найстарэйшым дзяржаўным універсітэтам у ЗША ці 32-м сярод усіх універсітэтаў краіны. Структура вучэльні ўключае галоўны кампус у Оксфардзе, а таксама рэгіянальныя кампусы ў суседніх Гамільтане, Мідлтауне і Уэст-Чэстары.
Універсітэт забяспечвае пераважна гуманітарную адукацыю, ён прапануе больш за 120 праграм для атрымання ступені бакалаўра і больш за 70 праграм для атрымання ступені магістра ў рамках сваіх 7 школ і каледжаў у галіне архітэктуры, бізнесу, інжынерыі, гуманітарных і прыродазнаўчых навук і інш. Універсітэт быў адной з першапачатковых васьмі вучэлен так званай "дзяржаўнай лігі плюшчу" — групы універсітэтаў, якія фінансуюцца дзяржавай і якія, як лічыцца, забяспечваюць якасць адукацыі, параўнальную з універсітэтамі Лігі плюшча.
Асновы для ўніверсітэта былі ўпершыню закладзены актам Кангрэса ЗША, падпісаным прэзідэнтам Джорджам Вашынгтонам, аб тым, што вучэльня павінна знаходзіцца на паўночным захадзе ад ракі Агая ў даліне ракі Маямі (назва паходзіць ад мясцовага племені індзейцаў), якая і дала назву вучэльне.
Структура
---------
* Каледж мастацтваў і навук
* Школа бізнесу
* Каледж творчых мастацтваў
* Каледж адукацыі, здароўя і грамадства
* Каледж інжынерыі і інфарматыкі
* Школа магістратуры
* Каледж свабодных мастацтваў і прыкладных навук
Гл. таксама
-----------
* Спіс універсітэтаў штата Агая
Заўвагі
-------
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
* Афіцыйная інтэрнэт-старонка ўстановы | {
"title": "Маямскі ўніверсітэт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
775,
3112,
0.24903598971722365
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-a15ceaa88b4c2f83\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка ўніверсітэта\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_ўніверсітэта\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Маямскі ўніверсітэт\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"Miami University logo.png\"},\"выява\":{\"wt\":\"King Library, Miami University.jpg\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"{{lang-en|Miami University}}\"},\"міжназва\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшае\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"1809\"},\"зачынены\":{\"wt\":\"\"},\"рэарганізаваны\":{\"wt\":\"\"},\"год рэарганізацыі\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"найменне пасады\":{\"wt\":\"\"},\"піб пасады\":{\"wt\":\"\"},\"прэзідэнт\":{\"wt\":\"\"},\"навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"замежныя студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялітэт\":{\"wt\":\"\"},\"бакалаўрыят\":{\"wt\":\"\"},\"магістратура\":{\"wt\":\"\"},\"аспірантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактарантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактары\":{\"wt\":\"\"},\"прафесары\":{\"wt\":\"\"},\"выкладчыкі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Оксфард (Агая)|Оксфард]], [[Агая]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]\"},\"кампус\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"https://miamioh.edu/\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"edu_region\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:100%;\">Маямскі ўніверсітэт</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Miami University</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Miami_University_logo.png\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"492\" decoding=\"async\" height=\"23\" resource=\"./Файл:Miami_University_logo.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Miami_University_logo.png/180px-Miami_University_logo.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Miami_University_logo.png/270px-Miami_University_logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Miami_University_logo.png/360px-Miami_University_logo.png 2x\" width=\"180\"/></a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:King_Library,_Miami_University.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"3024\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"4032\" decoding=\"async\" height=\"207\" resource=\"./Файл:King_Library,_Miami_University.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/King_Library%2C_Miami_University.jpg/276px-King_Library%2C_Miami_University.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/King_Library%2C_Miami_University.jpg/414px-King_Library%2C_Miami_University.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/King_Library%2C_Miami_University.jpg/552px-King_Library%2C_Miami_University.jpg 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Арыгінальная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Miami University</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1809\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1809\">1809</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Оксфард (Агая)\"]}}' href=\"./Оксфард_(Агая)?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Оксфард (Агая)\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Оксфард</a>, <a href=\"./Агая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Агая\">Агая</a>, <a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://miamioh.edu/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">miamioh.edu</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3278
} |
**Вацлаў Пануцэвіч**, сапраўднае прозвішча **Папуцэвіч** (2-ая пал. 1910/1-ая пал. 1911, в. Малая Альшанка каля Гродна — 25 жніўня 1991, Чыкага; Псеўданімы: *Мікола Волаціч*, *Volacic Mikola*, *Volacic M.*; Крыптанімы: *В. П.*) — беларускі палітычны і рэлігійны дзеяч, гісторык.
Прозвішча
---------
Прозвішча Папуцэвіч перамененае на "Пануцэвіч" у 1945 г. (у часе вайны супрацоўнічаў з нямецкай адміністрацыяй).
Папуцэвіч — ад балцка-літоўскага аднаасноўнага антрапоніма (колішняга імя) "Папуціс", які даў і сучаснае літоўскае прозвішча *Paputis*. У ім антрапанімічны суфікс -*ut*- і корань *Pap*-, які і ў іншых літоўскіх антрапонімах *Papas, Papeika, Papelis, Papšys*. Корань звязваецца з літоўскім *papas* "грудзь; смочка; покаўка, пупышка (на дрэве)", з латышскім *pāpa, pāpis, pāpulis* "покаўка, пупышка". Тыпалагічная паралель — прозвішчы "Цыца", "Цыцка". Імя тыпу "Папуціс" некалі было іменем-мянушкай, звязанай з асаблівасцямі камплекцыі яе носьбіта (паўнаваты, нізенькі).
Прозвішчы літоўскага паходжання каля Гродна не рэдкасць. Таксама, побач з Малой Альшанкай, з якой паходзіў В. Пануцэвіч (Папуцэвіч), — Гібулічы (ад антрапоніма *Gibulis*).
Ад аднакарэнных антрапоніма *Papšys, Papšulis* на тэрыторыі сучаснай Беларусі тапонімы Папшычы, Папшулі (у адным рэгіёне — адзін тапонім ля Глыбокага, другі ля Дзісны).
У даваенны час
--------------
Паходзіў з сям’і беларусаў-католікаў. Вучыўся ў Віленскай духоўнай каталіцкай семінарыі. Быў выключаны з ліку клерыкаў за беларускую дзейнасць. З 1936 вучыўся на юрыдычным факультэце Універсітэта Стэфана Баторыя ў Вільні.
Удзельнічаў у працы «Акадэміцкага кола сяброў Беларусаведы» (1936—1939). Адзін з арганізатараў «руху маладых адраджэнцаў». З 1935 г. член БХД. З 1 снежня 1935 г. член рэдкалегіі «Студэнцкай Трыбуны», маладзёвага дадатку да «Беларускай Крыніцы». У 1935—1938 гадах быў рэдактарам часопіса «25 сакавіка» (лістапад 1936 — сакавік 1938). З 26 лютага 1936 года сакратар Віленскага аддзела БІГіК.
Пасля расколу БХД у 1936 належаў да «Беларускага фронту» кс. В. Гадлеўскага. Прымаў удзел у выданні газеты «Беларускі фронт». За надрукаваны рэдакцыйны артыкул «Залежнасць ці незалежнасць» у № 3 «Беларускага фронту» за 30 жніўня 1938 г. быў асуджаны на год турмы ўмоўна.
У час вайны
-----------
У верасні 1939 г. з пачаткам 2-й сусветнай вайны, мабілізаваны ў 81-ы стралковы полк, які фарміраваўся ў Гродне. 22 верасня 1939, пасля заняцця савецкімі войскамі Гродна, трапіў у палон. Быў вызвалены і жыў у Гродне.
Паводле Б. Грабінскага, прыкладна ў 1940 да В. Пануцэвіча ў Гродна ад варшаўскіх беларусаў (кс. В. Гадлеўскага, М. Шчорса і інш.) прыбыў сувязны, які адначасова з’яўляўся агентам НКУС, але В. Пануцэвіч «*адразу западозрыў, што пасылаюць хлопца бальшавікі, і заявіў у НКУС*».
Вядома, што нейкі Пануцэвіч у 1940 годзе выкладаў у гродзенскай школе № 1 беларускую мову і літаратуру. Дакладна вядома, што ўвосень 1941 г. В. Пануцэвіч жыў у Гродне па адрасе: вул. Паўночная, 5.
З пачаткам нямецкай акупацыі ў кастрычніку 1941 года разам з А. Русаком В. Пануцэвіч ездзіў у Вільню з мэтай наладзіць сувязь з Віленскім БНК. Вёў настаўніцкія курсы пры Гродзенскім БНК. 27 кастрычніка 1941 г. разам з Я. Малецкім сустракаўся з гродзенскім епіскапам Антоніем па справе беларусізацыі праваслаўнай царквы і арганізацыі ў Гродне беларускай праваслаўнай семінарыі.
Паводле Я. Малецкага, яго кандыдатура разглядалася мясцовымі нямецкімі ўладамі на пасаду бургамістра Гродна.
У сярэдзіне лістапада 1941 года пераехаў з Гродна ў Баранавічы. У 1941—1944 г. працаваў у падкантрольнай немцам адміністрацыі акругі Баранавічы.
На эміграцыі
------------
З 1944 г. у эміграцыі — спачатку ў Германіі, у перасыльных лагерах, дзе займаўся арганізацыяй беларускага скаўтынгу, а пасля 1949 г. — у ЗША.
Жыў у Чыкага. Узначальваў Задзіночанне беларускіх скаўтаў на чужыне. Кіраўнік скаўцкай дружыны «Арлы» ў Чыкага. У 1950 г. — сакратар Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, з мая 1950 г. — віцэ-старшыня Беларуска-амерыканскага каталіцкага таварыства.
У пач. 1960-х заснаваў выдавецтва «Беларуская выдавецкая сябрына». Выдаваў рэлігійна-гістарычныя часопісы: «Беларуская царква» (выдаваўся кірыліцай), «Літва» (лацінкай).
Быў жанаты з дачкой Э. Будзькі — Ірэнай.
Пахаваны на могілках Святога Адальберта ў Найлсе[en], прыгарадзе Чыкага. Там жа пахаваныя яго родныя.
Творчасць
---------
Пакінуў значную творчую спадчыну.
Апрацоўваў і выдаваў казкі, чытанкі, пераклаў на беларускую мову «Падарожжа Гулівера да волатаў…» Дж. Свіфта, напісаў некалькі кніжак пра беларускі скаўтынг. Зрабіў пераклад літургіі св. Іаана Залатавуста (Чыкага, 1958), якім карысталіся ў беларускай грэка-каталіцкай Спаскай царкве ў Чыкага.
Асноўны масіў яго літаратурнага наробку — творы па гісторыі Беларусі:
* «Zamojdz і Litva: Roznyja krainy і narody» (Чыкага, 1953—1954),
* «З гісторыі Беларусі або Крывіччыны-Літвы» (Чыкага, 1965),
* «Крывіцкая этнаграфічная прастора»,
* «Зь гісторыі вышэйшых школ у Беларусі. 1. Віленская акадэмія»,
* «Пачаткі хрысьціянства на нашых землях»,
* «Плян Агінскага 1811 г.»,
* «Сьв. Афрасіньня Полацкая» ("Бібліятэчка «БГА», ?),
* «З гісторыі Беларусі альбо Крывіччыны-Літвы»,
* «Вінцэсь Гадлеўскі…» («Спадчына», 1993),
* «Літва і Беларусь»,
* «Берасьцейская вунія» ("Бібліятэчка «БГА», ?),
* «Сьвяты Язафат Кунцэвіч» (Чыкага, 1963; Полацк, «Сафія», 2000),
* «Паўстаньне 1863 на Беларусі»,
* «Гарадзеншчына ў нацыянальным руху ў 1918—1919 гадах» («Бацькаўшчына», 1960-я; «Пагоня», 1994),
* «Беларуская Аўтакефальная Праваслаўная Царква» ("Бібліятэчка «БГА», ?).
Шырока супрацоўнічаў з беларускім эмігранцкім перыядычным друкам («Бацькаўшчына», «Беларус» і інш.). Большасць твораў маюць вялікі аб'ём, яны выходзілі зусім малымі накладамі.
Нягледзячы на сваё прозвішча літоўскага паходжання, быў адным з папярэднікаў (разам з Я. Лёсікам і П. Урбанам) "ліцвінізму" (паранавуковай тэорыі, што аспрэчвае сувязь цяперашняй Літвы і цяперашніх літоўцаў з гістарычнай Літвой). У 2014 г. з ініцыятывы сучаснага прапагатара "ліцвінісцкай" тэорыі А. Тараса, была перавыдадзеная Папуцэвічава кніга "Літва і Жамойдзь. Розныя краіны і народы".
Зноскі
------
1. ↑ Па іншых звестках у в. Гожа каля Гродна або ў невызначанай вёсцы на Віленшчыне.
2. ↑ Lietuvių pavardžių žodynas. L-Ž. Vilnius, 1989. C. 391.
3. ↑ М.В. Бірыла. Беларуская антрапанімія. 2. Прозвішчы, утвораныя ад апелятыўнай лексікі. Мінск, 1989. С. 441.
4. ↑ Малецкі Я. Пад знакам Пагоні. Таронта, Пагоня, 1976.
5. ↑ У Чыкага знойдзена магіла першага прэм’ер-міністра БНР Язэпа Варонкі
6. ↑ Swift, J. Падарожжа Гулівэра да волатаў у краіне Бробзынгнаг. Пераклаў В. П. [Вацлаў Пануцэвіч]. Фленсбург, 1949.
7. ↑ В. Папуцэвіч. Літва і Жамойдзь. Розныя краіны і народы. Мінск, 2014. 304 с.
Літаратура
----------
* Юрэвіч Л. «Выбраныя працы» Вацлава Пануцэвіча // Кантакты і дыялогі № 9, 2002
* Жлутка А. Пра Вацлава Пануцэвіча // Наша Вера № 2(5), 1998
* Пануцэвіч Вацлаў // Беларускі нацыяналізм: Даведнік / Укладальнік Пятро Казак. — Менск: Голас Краю, 2001. — 46 с.
* Надсан А. Працягваючы справу сьвятых апосталаў славянаў // Беларусіка — Альбарутэніка. Беларускі кнігазбор, —Мн. 2001. С. 29—38.
* Вашкевіч А. Яшчэ раз пра Вацлава Пануцэвіча // Куфэрак Віленшчыны. 2004, № 1(9). С. 99-100.
* Вашкевіч А. Вацлаў Пануцэвіч у Беларусі амаль невядомы Архівавана 16 сакавіка 2012. // Куфэрак Віленшчыны. 2002, № 2(7)
* Гарбінскі Ю. Папуцэвіч Вацлаў // Беларускія рэлігійныя дзеячы XX ст.: Жыццярысы, мартыралогія, успаміны. Мінск-Мюнхен: Беларускі кнігазбор, 1999. ISBN 985-6318-65-3.
* Малецкі Я. Пад знакам Пагоні. Таронта, Пагоня, 1976.
Спасылкі
--------
* Пануцэвіч В. Польская мова ў ХІV — ХVІІІ стст. і Каталіцкі Касьцёл у Вялікім княстве Літоўскім // Наша Вера № 2(5), № 3(6) 1998; № 1(7), № 2(8) 1999;
* Panucevic V. Krytycnyja zaciemki Pra nacyjanalny charaktar V.K.L. — artykul P. Urbana u ZAPISACH kn.3 // navukovy casapis LITVA nr.1. Studzien-Cervien 1967, Chicago USA;
* Panucevic V. Zamojdz і Litva: Roznyja krainy і narody. Ч. 1-5. (гл. змест(недаступная спасылка): ч.1. — арт. 1-4 ч.2. — арт. 5-7 ч.3. — арт. 8-10 ч.4. — арт. 11 ч.5. — арт. 12). — Чыкага, 1953—1954.
* Пануцэвіч В. Сьвяты Язафат Кунцэвіч. 1-е выд.: Чыкага, 1963; 2-е выд.: Полацк: «Сафія», 2000.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Нарматыўны кантроль | GND: 138317488 · ISNI: 0000 0000 3829 122X · LCCN: n2001112202 · NUKAT: n01020042 · VIAF: 38727622 | | {
"title": "Вацлаў Пануцэвіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4669,
12807,
0.36456625283048333
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-8811decb056ecc6f\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"вучоны\",\"href\":\"./Шаблон:Вучоны\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Вацлаў Пануцэвіч</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$6466697E-E43D-4575-A580-B1297E680AF7\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Вацлаў_Пануцэвіч.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"415\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"279\" decoding=\"async\" height=\"350\" resource=\"./Файл:Вацлаў_Пануцэвіч.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87.png/235px-%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%83%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87.png 2x\" width=\"235\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$A4710919-B463-43F5-B380-8607D68E0348\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1911\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1911\">1911</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1911_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$5714415b-4b23-2b98-5f6e-655df4164491\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Малая_Альшанка_(Гродзенскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Малая Альшанка (Гродзенскі раён)\">Малая Альшанка</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Капцёўскі_сельсавет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Капцёўскі сельсавет\">Капцёўскі сельсавет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродзенскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродзенскі раён\">Гродзенскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беластоцкая_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беластоцкая вобласць\">Беластоцкая вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Гродзенскім_раёне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$014B87EF-0CA0-4F9C-AD7A-64E19E33C40E\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./25_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"25 жніўня\">25 жніўня</a> <a href=\"./1991\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1991\">1991</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1991-08-25</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_25_жніўня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1991_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(80 гадоў)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$56C0B464-5C40-4283-A791-1F18511496EF\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Чыкага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чыкага\">Чыкага</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"акруга Кук\">акруга Кук<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q108418?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ілінойс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ілінойс\">Ілінойс</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Чыкага\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$686bf68a-4d41-105c-e51a-0b3b8cae91c3\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Могілкі_Святога_Адальберта\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Могілкі Святога Адальберта\">Могілкі Святога Адальберта</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_могілках_Святога_Адальберта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$94febe53-4f85-10f2-2199-85637f60f28a\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%86%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B0+%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B7%D1%8C%D0%BA%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q32946430&preloadparams%5B%5D=%D0%86%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B0+%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B7%D1%8C%D0%BA%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ірэна Будзька</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q32946430\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q32946430\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$735abbdc-d88c-4645-8e9c-8ed20157abfa\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$c8fa61cb-45a3-d8a6-8c30-a11330c2827b\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюская_духоўная_семінарыя_Святога_Іосіфа\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюская духоўная семінарыя Святога Іосіфа\">Віленская каталіцкая духоўная семінарыя</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Віленскай_каталіцкай_духоўнай_семінарыі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$ed82db47-496d-00b2-16d6-b785ac7f0b57\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Універсітэт_Стэфана_Баторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Універсітэт Стэфана Баторыя\">Універсітэт Стэфана Баторыя</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Універсітэта_Стэфана_Баторыя\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13133006$f2c09f9b-0694-484e-98ea-e9837e832d9e\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Vaclaŭ_Panucevič\" title=\"commons:Category:Vaclaŭ Panucevič\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vaclaŭ%20Panucevič\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Vaclaŭ Panucevič\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 13485
} |
**Пятрусь Трафімавіч Бядулін** (1912, в. Дзернавая, Краснапольскі раён — 10 сакавіка 1940) — беларускі паэт.
Біяграфія
---------
Вучыўся ў школе. У 1932 годзе працаваў у рэдакцыі Краснапольскай раённай газеты «Чырвоны сцяг». Пісаў артыкулы аб розных падзеях у жыцці раёна, але часцей вершы, якія друкаваліся нават у абласных і рэспубліканскіх газетах. Вершы «Наша Верка-піянерка» і «Ідуць масы ў калгасы» былі змешчаны ў чытанках для вучняў пачатковай школы.
З 1935 па 1937 гады служыў у Чырвонай Арміі ў Віцебску, узначальваў камсамольскую арганізацыю роты. Пасля дэмабілізацыі ў 1937 годзе працаваў у Крычаўскай раённай газеце, многа ездзіў па раёне, удзельнічаў у розных мерапрыемствах.
У 1939 годзе прымаў удзел у вызваленні Заходняй Беларусі. Ваяваў на Фінскім фронце. 10 сакавіка 1940 года смяротна паранены.
Рукапісы, допісы і вершы загінулі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
Літаратура
----------
* Краснапольшчына літаратурная // Памяць : гісторыка-дакументальная хроніка Краснапольскага раёна / галоўны рэдактар У. І. Лемяшонак. — Мінск, 2001. — С. 486—488.
* Лабаноўскі, Л. Верш, што вярнуўся з сталіцы… / Леанід Лабаноўскі // Лабаноўскі, Л. Землякі: гісторыя Краснапольшчыны ў асобах / Леанід Лабаноўскі. — Мазыр, 2004. — С. 226—228.
* Марзалюк, А. Выклік, агонь і задор / Аляксандр Марзалюк // ЛіМ. — 2009. — 26 чэрвеня. — С. 15.
* Пысін, А. Пятрусь Бядулін / А. Пысін // Магілёўская праўда. — 1977. — 16 ліпеня.
Спасылкі
--------
* Пятрусь Трафімавіч Бядулін | {
"title": "Пятрусь Трафімавіч Бядулін",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1308,
2704,
0.48372781065088755
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-f002f0be25f121a8\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"пісьменнік\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Пятрусь Трафімавіч Бядулін</th></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$555f1c03-48f4-f6a0-691d-e1b515bcf843\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1912\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1912\">1912</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1912_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$16650ece-474f-99d1-1fed-b22b0e0bbb05\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Дзернавая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзернавая\">Дзернавая</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Горскі_сельсавет_(Краснапольскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Горскі сельсавет (Краснапольскі раён)\">Горскі сельсавет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Краснапольскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краснапольскі раён\">Краснапольскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Краснапольскім_раёне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$8ad0e099-43ce-61b5-f4ff-67cb9f2cb903\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./10_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"10 сакавіка\">10 сакавіка</a> <a href=\"./1940\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1940\">1940</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1940-03-10</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_10_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1940_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$691092da-4cc5-deb2-df21-43de4cd0adbf\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1937-1951).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1937-1951).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg/20px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg/30px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg/40px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281937-1951%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$5d908d1a-4d93-b29b-ebb2-7a24ac9eb137\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A7%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D1%8B+%D1%81%D1%86%D1%8F%D0%B3.+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q94416142&preloadparams%5B%5D=%D0%A7%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D1%8B+%D1%81%D1%86%D1%8F%D0%B3.+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Чырвоны сцяг. Краснаполле</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q94416142\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q94416142\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$80676968-44b1-62ca-d8c5-3760b52dffc4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Паэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паэт\">паэт</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q94415918$f3ceb918-42e2-9551-f86f-e143f0eaec00\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская мова\">беларуская</a></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2451
} |
**IBM PC/XT** ці **IBM 5160** (скарачэнне ад eXtended Technology) — сямейства персанальных камп’ютараў карпарацыі IBM, другое пакаленне IBM PC на базе шаснаццацібітнага (з васьмібітнай шынай даных) працэсара Intel 8088. Прэзентавана ў сакавіку 1983, вытворчасць працягвалася да 1986 года. У адрозненне ад арыгінальнага IBM PC, уключае ў сябе ўсталяваны ў сістэмны блок MFM-цвёрды дыск з інтэрфейсам ST-412, аб’ёмам 10 Мбайт (у пазнейшых мадыфікацыях — 20 Мбайт), АЗП ёмістасцю 128 (базавая мадыфікацыя) ці 256 Кбайт з недакументаванай магчымасцю пашырэння да 640 Кбайт шляхам замены мікрасхем памяці на мацярынскай плаце ці пашырэння з дапамогай карт памяці, якія ўсталёўваюцца ў адзін з васьмі (замест пяці ў мадэлі 5150) раз’ёмаў шыны ISA. Дыскаводы для гнуткіх дыскаў сталі двухбаковымі, і іх ёмістасць падвоілася ў параўнанні з папярэдняй мадэллю. У **IBM PC/XT** можна было дадаць другі дыскавод 5¼" і цвёрды дыск. Базавая канфігурацыя была ўкамплектавана манахромным (чорна-белы) MDA ці 16-каляровым (з практычнай магчымасцю адначасова адлюстроўваць толькі 4 розныя колеры) CGA відэаадаптарам. У пазнейшых мадыфікацыях выкарыстоўваўся ўжо відэаадаптар EGA. Клавіятура мела 84 клавішы: у адрозненне ад сучаснай, на ёй адсутнічаў сегмент кіравання курсорам (гэта функцыя была на лічбавым сегменце справа); пазней пачалі выпускаць *універсальныя клавіятуры XT/AT* (з адпаведным пераключальнікам на дне корпуса). У якасці базавай АС ужывалася PC-DOS 2.0
Гл. таксама
-----------
* IBM PC
* Відэаадаптар
* PC-DOS
Зноскі
------
1. ↑ Інфармацыя аб канфігурацыі на сайце old-computers.com Архівавана 25 верасня 2008.
Спасылкі
--------
* PC XT — Model 5160 на old-computers.com Архівавана 25 лютага 2010.
* Гісторыя IBM PC
| ⛭International Business Machines Corporation |
| --- |
| Абсталяванне | Cell · System z · IBM System i · IBM PC (IBM PCjr · IBM PC/XT · IBM PC/AT · IBM PS/1 · IBM PS/2 · IBM Aptiva) · POWER |
| Праграмнае забеспячэнне | DB2 · Informix · IMS · Lotus · Rational · Tivoli · WebSphere · Cognos · SPSS · ILOG |
| Кансалтынг і IT-паслугі | IBM Global Services |
| Гл. таксама | IBM PC-сумяшчальны камп'ютар · IBM Public License · Гісторыя · Зліцці і паглынанні · Прадукты · Тэхналагічная школа IBM |
| **Штогадовы прыбытак:** ▲$103,6 млрд (FY 2008) · **Супрацоўнікаў:** 398 455 (2009) · **Лістынг на біржы:** NYSE: **IBM** · **Сайт:** www.ibm.com | | {
"title": "IBM PC/XT",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1202,
3494,
0.3440183171150544
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка камп’ютара\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Картка_камп’ютара\"},\"params\":{\"Photo\":{\"wt\":\"[[Выява:Ibm px xt color.jpg|260px]]\"},\"Type\":{\"wt\":\"[[персанальны камп’ютар]]\"},\"Released\":{\"wt\":\"[[8 сакавіка]] [[1983]]\"},\"Discontinued\":{\"wt\":\"[[1986]]\"},\"Processor\":{\"wt\":\"[[Intel]] [[8088]] @ 4,77 МГц\"},\"Memory\":{\"wt\":\"128 [[кілабайт|KB]] ~ 640 [[кілабайт|KB]]\"},\"Storage\":{\"wt\":\"10 [[мегабайт|Мб]]\"},\"OS\":{\"wt\":\"IBM BASIC / [[PC-DOS]] 2.0\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"text-align:left; width:280px;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr style=\"background-color:#06c; color:#fff\">\n<th align=\"center\" colspan=\"2\">IBM PC/XT</th></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" colspan=\"2\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Ibm_px_xt_color.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2128\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2832\" decoding=\"async\" height=\"195\" resource=\"./Файл:Ibm_px_xt_color.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Ibm_px_xt_color.jpg/260px-Ibm_px_xt_color.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Ibm_px_xt_color.jpg/390px-Ibm_px_xt_color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Ibm_px_xt_color.jpg/520px-Ibm_px_xt_color.jpg 2x\" width=\"260\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def; width:50px\">Тып</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5; width:228px\"><a href=\"./Персанальны_камп’ютар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Персанальны камп’ютар\">персанальны камп’ютар</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">Выпушчаны</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\"><a href=\"./8_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"8 сакавіка\">8 сакавіка</a> <a href=\"./1983\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1983\">1983</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">Выпускаўся<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>па</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\"><a href=\"./1986\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1986\">1986</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">Працэсар</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\"><a href=\"./Intel\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Intel\">Intel</a> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./8088\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"8088\">8088</a> @ 4,77 МГц</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">Памяць</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\">128 <a href=\"./Кілабайт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кілабайт\">KB</a> ~ 640 <a href=\"./Кілабайт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кілабайт\">KB</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">Прылады захоўвання<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>даных</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\">10 <a href=\"./Мегабайт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мегабайт\">Мб</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#def\">АС</th>\n<td style=\"background-color:#E7EBF5\">IBM BASIC / <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"PC-DOS\"]}}' href=\"./PC-DOS?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"PC-DOS\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">PC-DOS</a> 2.0</td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3703
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Тарасевіч.
**Юзэфа Тарасе́віч** (1927, в. Клешнякі, Лідскі павет, Навагрудскае ваяводства, цяпер Шчучынскі раён — 1 красавіка 2007) — дзеячка беларускай грэка-каталіцкай царквы ў ЗША, сястра епіскапа Уладзіміра Тарасевіча.
Шмат гадоў служыла пры грэка-каталіцкай царкве Хрыста Збаўцы ў Чыкага (ЗША). Пахаваная 13 красавіка 2007 года на могілках бенедыкцінскага кляштара Св. Пракопа ў Лайле, штат Ілінойс, побач з братамі Уладзімірам, Францішкам, маці і дзядзькам Яна Хрызастомам.
Літаратура
----------
* Вечная памяць. // Царква. № 3 (54), 2007 | {
"title": "Юзэфа Тарасевіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
467,
1330,
0.3511278195488722
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-14ce08c3a1a7b7bb\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Юзэфа Тарасевіч</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$f2570bd9-ba57-487d-8df2-2c175ef711b4\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1927\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1927\">1927</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1927_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$41d61119-cddf-4eb7-9705-45b65223f274\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Клешнякі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Клешнякі\">Клешнякі</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лідскі_павет_(1921—1940)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лідскі павет (1921—1940)\">Лідскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Навагрудскае_ваяводства_(Польшча)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Навагрудскае ваяводства (Польшча)\">Навагрудскае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польская_Рэспубліка_(1918—1939)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польская Рэспубліка (1918—1939)\">Польская Рэспубліка</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Навагрудскім_ваяводстве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$591e32d5-4fb9-f336-41f5-4098223a7191\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1 красавіка\">1 красавіка</a> <a href=\"./2007\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2007\">2007</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2007-04-01</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_1_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2007_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$95d011d9-0fe1-4646-ab48-46bab90f0f0c\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_ЗША\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$40571a47-b84d-4b39-bd44-3098c4bd27d9\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q65096668&preloadparams%5B%5D=%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">абацтва Святога Пракопа</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q65096668\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q65096668\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Лайле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6549372$8e084ccd-0462-44fd-8360-8af7cf8c629c\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рымска-Каталіцкая_Царква\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рымска-Каталіцкая Царква\">Каталіцкая Царква</a></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1017
} |
**Паліян**, або **паліяр** (саманазва *பழையர்*) — малы народ на поўдні Індыі. Ізаляваныя групы насяляюць горныя раёны ўздоўж Заходніх Гатаў. Налічваецца каля 7,6 тыс. чалавек у штаце Тамілнад і 2,8 тыс. чалавек у штаце Карнатака. Размаўляюць на тамільскай мове.
У адрозненні ад тамілаў, паліян маюць ясна выяўленыя рысы аўстралоіднай расы, знешне падобныя на ведаў Шры-Ланкі. У мінулым займаліся вандроўным збіральніцтвам і паляваннем, будавалі часовыя жытлы паміж скаламі. У нашы дні практыкуюць падсечнае земляробства, працуюць па найму на плантацыях, хаця для горных жыхароў збіральніцтва ўсё яшчэ мае важную ролю. Некаторыя перасяліліся ў даліны і займаюцца сучаснай сельскай гаспадаркай.
Племянная сацыяльная структура была разбурана да сяр. XX стагоддзя, аднак паліян афіцыйна маюць статус племені, што дае ім пэўныя прывілегіі. У нашы дні пераважаюць нуклеарныя сем’і. Эмацыянальныя сувязі з іншымі сваякамі слабыя. Некаторыя групы захоўваюць матрылакальны адлік сваяцтва, іншыя — патрылакальны.
Шлюбны звычай прадстаўлены абменам клятвамі вернасці, соллю і лісцем бетэля. Муж і жонка лічацца роўнымі паміж сабою. Пасля некалькі першых гадоў сталення разам з маці, дзяцей адлучаюць ад сям’і і перадаюць на выхаванне блізкім старэйшым сваякам.
У грамадстве забаронены гвалтоўныя канфлікты, не заахвочваецца канкурэнцыя. У выпадку пагрозы жыхары пэўнай вёскі могуць пакінуць наседжанае месца.
Традыцыйная рэлігія — анімізм, шанаванне шматлікіх духаў прыроды і продкаў. Вылучаецца пласт шаманаў тхеварадзі, пасрэднікаў паміж светам людзей і духамі.
Зноскі
------
1. ↑ Paliyan of India
2. ↑ Collective for Action of Forest Adivasi in Tamil Nadu(недаступная спасылка)
3. ↑ Encyclopedia of Selected Peaceful Societies Архівавана 29 ліпеня 2012. | {
"title": "Паліян",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
455,
2978,
0.15278710543989255
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Паліян <br /> (''பழையர்'')"},"image":{"wt":"[[Выява:Паліян.jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\">Рассяленне паліян<small>"},"poptime":{"wt":"11 тыс."},"popplace":{"wt":"[[Індыя]]"},"langs":{"wt":"[[тамільская мова|тамільская]]"},"rels":{"wt":"[[анімізм]], [[шаманізм]], [[культ продкаў]]"},"related":{"wt":"[[тамілы]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Паліян <br/> (<i>பழையர்</i>)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Паліян.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"321\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"425\" decoding=\"async\" height=\"227\" resource=\"./Файл:Паліян.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F%D0%BD.jpg/300px-%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F%D0%BD.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F%D0%BD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/86/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F%D0%BD.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\">Рассяленне паліян<small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">11 тыс.</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Індыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Індыя\">Індыя</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Тамільская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тамільская мова\">тамільская</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімізм</a>, <a href=\"./Шаманізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шаманізм\">шаманізм</a>, <a href=\"./Культ_продкаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Культ продкаў\">культ продкаў</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Тамілы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тамілы\">тамілы</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2980
} |
**Друкарня Мамонічаў** была заснавана ў Вільні Пётрам Мсціслаўцам на сродкі магілёўскіх купцоў Мамонічаў у 1574 годзе. У ёй былі надрукаваны ад 80 да 100 кніг, з іх каля паловы — па-старабеларуску. Кнігі вызначаліся высокім паліграфічным і мастацка-арнаментальным аздабленнем.
Была адзінай беларускай друкарняй, якая выпускала зборнікі заканадаўчых актаў, у тым ліку Статут ВКЛ, «Трыбунал абывацелям Вялікага Княства Літоўскага», канстытуцыі «вальных» соймаў.
Пачатак працы
-------------
У маі 1574 года ў хаце Лукаша і Кузьмы Мамонічаў была арганізаваная друкарня Пётра Мсціслаўца. Матэрыяльную дапамогу Мсціслаўцу аказвалі таксама актыўныя прыхільнікі праваслаўя браты Зарэцкія. Маёмасць Мсціслаўца ў друкарні не выкарыстоўвалася.
Першая кніга — літургічнае «Евангелле напрастольнае» — выйшла 30 сакавіка 1575 года. Кніга мела «густоўнага рысунку» шрыфт, які праектаваў, выразаў ды адліў для сваёй друкарні сам Мсціславец. Мова кнігі, як выдання прызначанага для богаслужэбнага ўжытку ў праваслаўных цэрквах, была царкоўнаславянская. 16 студзеня 1576 года выйшаў «Псалтыр», пасля — «Часовник».
Як вынікае з пасляслоўяў да выдадзеных кніг, Пётр Мсціславец за галоўных ініцыятараў і мецэнатаў стварэння друкарні ўважаў братоў Івана і Зянова Зарэцкіх, якія былі багатымі і ўплывовымі прадстаўнікамі тагачаснага купецкага стану ў Вільні ды займалі адказныя адміністрацыйна-дзяржаўныя пасады.
Пасля таго, як у 1576 годзе каралём стаў зацяты каталік і заступнік езуітаў Стэфан Баторый, паміж Мсціслаўцам і Мамонічамі пачаўся канфлікт. Паводле пастановы суду друкарскае абсталяванне было прысуджанае Мсціслаўцу, а выдадзеныя кнігі — Кузьме Мамонічу пасля сплаты ім Мсціслаўцу 30 копаў грошаў «личбы литовское». Пастанова суду так і не была выкананая, таму ў 1577 годзе суд паўторна вынес вырак і прызначыў штраф. Друкарня была апячатаная і не працавала.
Далейшых звестак пра жыццё i дзейнасць Мсціслаўца не захавалася. Праз 20 гадоў ад віленскае судовае справы яго шрыфты з'явіліся на Валыні, у Астрожскай друкарні.
Па Мсціслаўцы
-------------
Шрыфт друкарні Мамонічаў
Пасля гэтага чарговыя кнігі друкуюцца іншым шрыфтом, што можа сведчыць пра спагнанне судом належнага Мсціслаўцу друкарскага абсталявання.
У 1582 годзе ў Вільню прыяжджаў з Львова заблудавец Грынь Івановіч, памочнік Івана Федаровіча Масквіціна, які нарэзаў і адліў Мамонічам два камплекты шрыфтаў — адзін буйнейшы, другі меншы, курсіўны. Гэты шрыфт заставаўся адзіным кірылічным курсіўным шрыфтам ажно да 1730-х гадоў.
У 1583 годзе дзейнасць друкарні была ўзноўленая пад кіраўніцтвам Кузьмы Мамоніча, яго брата Лукі і сына Кузьмы Льва (Лявона Кузьміча). Магчыма, з імі супрацоўнічаў віленскі друкар Васіль Гарабурда, які выдаў у 1582 (або 1580) годзе Актоіх.
Да падпісання Берасцейскай царкоўнай уніі 1596 года друкарня збольшага абслугоўвала патрэбы праваслаўных братэрстваў, братэрскіх школ, цэркваў, простых местачкоўцаў. Выпускаліся багаслоўскія і літургічныя выданні, кнігі для чытання, публіцыстычныя творы, падручнікі, зборнікі заканадаўчых актаў, выданні прававога характару, канстытуцыі вальных соймаў, палемічныя творы Іпація Пацея.
З XVII стагоддзя друкарня забяспечвала патрэбы выключна ўніятаў. Справамі распараджаўся Лявон Кузьміч Мамоніч, імя якога ў выходных звестках выданняў з’явілася ў 1609 годзе. Адсутнасць кніг для праваслаўных сведчыць пра адхіленне Кузьмы і Лукі Мамонічаў ад спраў і пераходу кіраваннем у рукі Лявона. Па смерці Кузьмы 16 ліпеня 1607 года Лявон успадкаваў друкарню.
За часы існавання друкарні Мамонічаў з яе выйшлі каля 100 рэлігійных і свецкіх выданняў у беларускай, царкоўнаславянскай і польскай мовах. Матэрыялы друкарні часткова перайшлі ва ўласнасць віленскай Траецкай друкарні.
Пасля 1624 года Лявон Мамоніч перадаў друкарню ордэну базыльянаў, на яе базе была заснавана Віленская Троіцкая друкарня, якая праіснавала да пачатку XIX ст.
Статут ВКЛ
----------
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588
Трэці статут ВКЛ друкаваўся тут у 1588, 1592—1593, 1594—1595 гадах.
Для выдання Літоўскага Статуту Мамонічы набылі Львоўскую друкарню Івана Федаровіча. Для друку быў выкарыстаны кірылічны курсіўны шрыфт Грыня Івановіча, пры стварэнні якога за ўзор было ўзятае тагачаснае беларускае скорапіснае пісьмо віленскай вялікакняжаскай канцылярыі.
У 1614 і 1619 гадах з друкарні Мамонічаў выходзілі пераклады Статуту на польскую мову.
Выданні
-------
«Трыбунал абывацелям Вялікага Княства Літоўскага» (1586)
### Пётра Мсціслаўца
* «Евангелле напрастольнае» (1575)
* «Псалтыр» (1576)
* «Часоўнік» (1576)
### Мамонічаў
* «Службоўнік» (1583; шрыфт скапіраваны са шрыфту Мсціслаўца)
* «Зборнік» (1585; выданне прысвечанае канцлеру Валовічу)
* «Псалтыр з аднаўленнем» (1586; копія Псалтыра, выдадзенага Іванам Федаровічам у друкарні ў Заблудаве ў 1570 годзе)
* «Кграматыка словеньска языка» (8 кастрычніка 1586 года; пераклад працы сербскага аўтара XIV стагоддзя пра восем часцін мовы, складзены паводле грэчаскіх узораў. У паслямоўі сказана, што падручнік выдадзены на просьбу жыхароў Вільні)
* «Дыялектыка» (каля 1586)
* «Трыбунал абывацелям Вялікага Княства Літоўскага» (1586, у 1614 годзе выйшла выданне на польскай мове)
* «Статут ВКЛ» (1588; у 1614 годзе выйшла выданне на польскай мове
* «Буквар» (1590-я, 1618, 1621)
* «Евангелле» (1600; два выданні ў адзін год. Спрошчаны варыянт Евангелля Мсціслаўца)
* «Малітвы паўсядзённыя» (1601)
* «Апалогія фларэнційскага сабора» (1604)
* Язэп Руцкі. «Тэзісы» (1608)
* «Гармонія… ўсходняй царквы з касцёлам рымскім» (каля 1608)
* «Трыёдзь каляровая» (1609; копія маскоўскага выдання 1591 года)
* «Трыёдзь посная бяз выхаду» (каля 1609; копія маскоўскага выдання 1589 года )
Гл. таксама
-----------
* Мамонічы
* Пётр Мсціславец
* Грынь Івановіч
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 400 лет русского книгопечатания. — Москва: Наука, 1964.
2. ↑ Друкарня Пётра Мсціслаўца. Да 400-годдзя віленскага Евангелля // Запісы. — № 13. — Нью-Ёрк, 1975. — С. 3.
3. ↑ Друкарня Пётра Мсціслаўца. Да 400-годдзя віленскага Евангелля // Запісы. — Нью-Ёрк, 1975. — С. 15.
4. 1 2 3 4 Лев Мамонич — белорусский поэт и книгоиздатель конца XVI — начала XVII веков Архівавана 27 снежня 2008.
5. ↑ Віленская базыльянская друкарня // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
6. ↑ Кузьма Мамонич(недаступная спасылка) (руск.). Календарь истории Великого княжества Литовского
7. ↑ *Карский Е.Ф.* Белорусы. Язык белорусского народа. — Вып. I. — Минск: АН БССР, 1955. — С. 86.
Спасылкі
--------
* *Рыгор Максімовіч.*. Архіўная копія **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Вітаўт Тумаш, Выбраныя працы*. Беларуская інтэрнэт-бібліятэка «Камунікат». Архівавана з першакрыніцы 1 верасня 2011. Праверана 22 верасня 2012.
* *Ніна Баршчэўская.*. Архіўная копія **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Беларуская інтэрнэт-бібліятэка «Камунікат». Архівавана з першакрыніцы 3 чэрвеня 2009. Праверана 22 верасня 2012.
Літаратура
----------
* Энцыклапедыя Вялікае Княства Літоўскае - Том 1, 2007 г.
* *Н. Березкина.* Из истории книгопечатания в Беларуси // Вестник ББА. — № 2. — 1996. Архівавана 4 сакавіка 2016.
* *Голенченко Г. Я.* Типография Мамоничей // Франциск Скорина и его время. Энциклопедический справочник. — Мн. 1990. — С. 412.
* *Зернова А. С.* Типография Мамоничей в Вильне (XVII век) // Исслед. и материалы. — М. 1959.
* 400 лет русского книгопечатания. — Москва: Наука, 1964. | {
"title": "Друкарня Мамонічаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4347,
11443,
0.37988289784147516
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 12657
} |
Каляровыя алоўкі.
**Ало́вак** (ад польск.: Ołówek), **карандаш** — прылада для рысавання ў выглядзе тонкай палачкі са спецыяльных фарбавальных рэчываў, звычайна апраўленых у дрэва, ці зробленая з металу (свінцовы аловак, сярэбраны аловак).
Першыя каляровыя алоўкі з'явіліся на землях сучаснай Танзаніі 7 тыс. гадоў таму, і складаліся з сала дзікіх жывёл, вокісу жалеза, здробненых скальных пародаў.
*Гл. таксама*: Тэхніка малюнку, выкананага алоўкам. *Гл. таксама*: пастэль, сангіна.
**Графітны аловак** складаецца з мінералу графіту з дамешкай спецыяльных гатункаў гліны. Быў вынайдзены ў Францыі ў 1790. Малюнак такім алоўкам мае шараваты тон з лёгкім водбліскам і пазбаўлены інтэнсіўнай чарнаты.
**Італьянскі аловак** вырабляецца (у наш час) з парашку спаленай косці, змацаванага раслінным клеем. Вядомы з 15 ст. Малюнак такім алоўкам мае глыбока чорны, матавы, аксамітны тон.
**Свінцовы аловак** і **сярэбраны аловак** шырока ўжываліся да 16 ст. і вырабляліся з адпаведных металаў. Рысунак *сярэбраным алоўкам* мае цёмна-шэры тон, з часам набывае карычневае адценне. Рысункаў *свінцовым алоўкам* збераглося вельмі мала, бо ім рабілі падрыхтоўчыя накіды пры маляванні іншай тэхнікай.
Гл. таксама
-----------
* Канцтавары
* Каляровы аловак
Зноскі
------
1. ↑ Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — № 1. — Мн.: Полымя, 1987. — ISSN 0131-2669.
Літаратура
----------
* Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1984. — Т. 1. А капэла — Габелен. — С. 88. — 727 с. — 10 000 экз.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Giant Bomb |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | GND: 4121035-9 · NDL: 00577172 · NKC: ph834238 | | {
"title": "Аловак",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
715,
2627,
0.27217358203273695
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2989
} |
**Тро́давіцкі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Расонскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Тродавічы.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Дрэтунскага раёна Полацкай акругі БССР. З 3 ліпеня 1925 года ў складзе Краснапольскага, з 4 жніўня 1927 года ў складзе Расонскага раёнаў Полацкай акругі. Пасля скасавання акруговай сістэмы 26 ліпеня 1930 года ў Расонскім раёне БССР, з 21 чэрвеня 1935 года — Полацкай акругі, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці. У 1939 годзе цэнтр сельсавета перанесены ў вёску Чырвоны Сцяг. З 20 верасня 1944 года ў складзе Расонскага раёна Полацкай вобласці, з 8 студзеня 1954 года — Віцебскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года скасаваны, тэрыторыя ўвайшла ў склад новаўтворанага Шуляцінскага сельсавета.
4 чэрвеня 1962 года цэнтр Шуляцінскага сельсавета перанесены ў вёску Тродавічы, сельсавет перайменаваны ў Тродавіцкі. З 25 снежня 1962 года сельсавет у складзе Полацкага раёна, з 6 студзеня 1965 года ў складзе адноўленага Расонскага раёна. 2 жніўня 1966 года цэнтр сельсавета перанесены ў вёску Краснаполле, сельсавет перайменаваны ў Краснапольскі.
Зноскі
------
1. ↑ Указ Президиума Верховного Совета БССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Витебской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
2. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 4 чэрвеня 1962 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1962, № 25 (984).
3. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 2 жніўня 1966 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1966, № 26 (1146).
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Тродавіцкі сельсавет",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1792,
3590,
0.4991643454038997
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-e911025b703c282a\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Тродавіцкі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Расонскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Тродавічы]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]],</br>[[4 чэрвеня]] [[1962]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[16 ліпеня]] [[1954]],</br>[[2 жніўня]] [[1966]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Тродавіцкі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Расонскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расонскі раён\">Расонскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Тродавічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тродавічы\">Тродавічы</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a>,<br/><a href=\"./4_чэрвеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"4 чэрвеня\">4 чэрвеня</a> <a href=\"./1962\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1962\">1962</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./16_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"16 ліпеня\">16 ліпеня</a> <a href=\"./1954\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1954\">1954</a>,<br/><a href=\"./2_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2 жніўня\">2 жніўня</a> <a href=\"./1966\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1966\">1966</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3643
} |
**Ялабуга** (руск.: Елабуга, татар.: Алабуга) — горад у Расіі, адміністрацыйны цэнтр Ялабужскага раёна Татарстана. Уваходзіць у Наберажначалнінскую агламерацыю. Насельніцтва 73 913 чалавек (2019 год). Нафтавая прамысловасць, машынабудаванне, прамысловасць будматэрыялаў, лёгкая і харчовая прамысловасць.
Размешчаны на рацэ Каме. З’яўляецца адным з найстаражытнейшых паселішчаў Татарстана, адзначыўшым сваё тысячагоддзе ў 2007 годзе.
Гісторыя
--------
Сімвал горада — вежа Ялабужскага гарадзішча
Навуковы Савет Інстытута гісторыі Акадэміі Навук Рэспублікі Татарстана вызначыў, што Ялабуга ўзнікла на мяжы X—XI стагоддзяў і сфарміравалася як паселішча гарадскога тыпу каля 1005—1010 гадоў. У XII ст. была пабудавана белакаменная мячэць (Ак-Мячэць) з васьмю вежамі і паўвежамі, падобная да саборных мячэцяў у Біляры і Боўгары і маючая аналагі ў мячэцях-фартэцыях у Сусе (Туніс) і Багдадзе (Ірак).
У пачатку XVII стагоддзя захапіўшыя гэтыя землі маскавіты заснавалі на месцы старажытнай Алабугі сяло Трохсвяцкае. У 1780 годзе імператрыца Кацярына II надала Ялабузе статус павятовага горада Вяцкай губерні, насельніцтва якога на той час складала каля 1 000 чалавек. Росквіт горада прыйшоўся на другую палову XIX ст. дзякуючы дынастыі купцоў-прамыслоўцаў Ушковых, якія ўжо ў 1850 годзе пабудавалі ў Ялабузе першы хімічны завод.
У пачатку XX ст. насельніцтва горада складала 10 000 чалавек. 16 лістапада 1917 года ў горадзе была абвешчана Савецкая ўлада. 2 мая 1919 года горад занялі белагвардзейцы (армія Калчака), але ўжо 25 мая, пад націскам Чырвонай Арміі, пакінулі горад.
У 1921—1928 гг. Ялабуга — цэнтр Ялабужскага кантона, а з 1930 г. — Ялабужскага раёна Татарскай АССР. Падчас Другой сусветнай вайны (1941—1944 гг.) у горадзе знаходзіўся ў эвакуацыі філіял Ленінградскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Таксама тут жыла і 31 жніўня 1941 года скончыла жыццё самагубствам паэтка Марына Цвятаева.
Пасля вайны ля Ялабугі знайшлі радовішча нафты. У 1985 годзе ў горадзе быў заснаваны Камскі трактара-тэхнічны завод, які ў 1988 г. быў канверсійна перапрафіляваны ў Ялабужскі завод легкавых аўтамабіляў, на пляцоўцы якога ў 2005 г. была заснавана асобая эканамічная зона «Алабуга». 24-26 жніўня 2007 года было адзначана тысячагоддзе Ялабугі.
Славутасці
----------
вул. Спаская. У цэнтры — Спаскі сабор
* Спаскі сабор
* Ялабужскі Казанска-Багародзіцкі манастыр
* Мячэць
* вуліца Набярэжная — галоўны «фасад» Ялабугі
* Ялабужскае гарадзішча з рэштамі цытадэлі X ст.
* Дом-музей мастака Івана Шышкіна
* Музей-сядзіба Надзеі Дуравай — удзельніцы вайны 1812 года, пісьменніцы
* Музей паэткі Марыны Цвятаевай
Вядомыя ўраджэнцы і жыхары
--------------------------
* Надзея Дурава — удзельніца вайны 1812 года, пісьменніца
* Марына Цвятаева — паэтка
* Іван Шышкін — мастак
Гарады-пабрацімы
----------------
* Сафранбалу, Турцыя
* Алексін, Расія
* Бярозаўскі, Расія
* Сарапул, Расія
* Вайльхайм-ін-Обербаерн, Германія
Зноскі
------
1. ↑ Численность населения муниципальных образований Республики Татарстана начало 2019 года (руск.)
Спасылкі
--------
* Афіцыйны сайт
* Турыстычны сайт
| ⛭Татарстан |
| --- |
| Раёны |
* Агрызскі
* Азнакаеўскі
* Аксубаеўскі
* Актанышскі
* Алькееўскі
* Альмецьеўскі
* Аляксееўскі
* Апастаўскі
* Арскі
* Атнінскі
* Балтасінскі
* Баўлінскі
* Бугульмінскі
* Буінскі
* Верхнеўслонскі
* Высакагорскі
* Дражжаноўскі
* Заінскі
* Зеленадольскі
* Кайбіцкі
* Камска-Усцьінскі
* Кукмарскі
* Лаішаўскі
* Ленінагорскі
* Мамадышскі
* Мендзялееўскі
* Мензялінскі
* Муслюмаўскі
* Ніжнякамскі
* Новашашмінскі
* Нурлацкі
* Пестрачынскі
* Рыбна-Слабодскі
* Сабінскі
* Сарманаўскі
* Спаскі
* Тукаеўскі
* Цюлячынскі
* Цяцюшскі
* Чарамшанскі
* Чыстапальскі
* Ютазінскі
* Ялабужскі
| |
| Гарады |
* Агрыз
* Азнакаева
* Альмецьеўск
* Арск
* Баўлы
* Болгар
* Бугульма
* Буінск
* Заінск
* Зеленадольск
* Інаполіс
* **Казань**
* Кукмар
* Лаішава
* Ленінагорск
* Мамадыш
* Мендзялееўск
* Мензялінск
* Набярэжныя Чаўны
* Ніжнякамск
* Нурлат
* Цецюшы
* Чыстапаль
* Ялабуга
|
| Пгт |
* Аксубаева
* Акцюбінскі
* Аляксееўскае
* Апастава
* Багатыя Сабы
* Балтасі
* Васільева
* Джаліль
* Камскае Вусце
* Камскія Паляны
* Карабаш
* Куйбышаўскі Затон
* Ніжнія Вязавыя
* Ніжняя Мактама
* Рыбная Слабада
* Урусу
* Ценішава
|
| Сёлы — цэнтры раёнаў |
* Актаныш
* Базарныя Матакі
* Верхні Услон
* Вялікая Атня
* Вялікія Кайбіцы
* Муслюмава
* Новашашмінск
* Пестрацы
* Сарманава
* Старае Дражжаное
* Цюлячы
* Чарамшан
| | {
"title": "Ялабуга",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3456,
7165,
0.4823447313328681
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП\\n\",\"href\":\"./Шаблон:НП\"},\"params\":{\"статус\":{\"wt\":\"Горад\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Ялабуга\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"{{lang-ru|Елабуга}}\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"Расія\"},\"герб\":{\"wt\":\"Coat of Arms of Elabuga (Tatarstan) (2006).png\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"55\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"46\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"00\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"52\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"02\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"00\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"type:city(69400)_region:RU\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты раёна\":{\"wt\":\"\"},\"від рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"рэгіён\":{\"wt\":\"Татарстан\"},\"від раёна\":{\"wt\":\"\"},\"раён\":{\"wt\":\"\"},\"карта краіны\":{\"wt\":\"\"},\"карта рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"карта раёна\":{\"wt\":\"\"},\"унутранае дзяленне\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшыя імёны\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"1780\"},\"плошча\":{\"wt\":\"18.4\"},\"від вышыні\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова-ref\":{\"wt\":\"\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"{{Рост}} 73 913\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"2019\"},\"крыніца насельніцтва\":{\"wt\":\"<ref>[http://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/%D0%9C%D0%9E%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB2019.pdf Численность населения муниципальных образований Республики Татарстана начало 2019 года]{{ref-ru}}</ref>\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"часавы пояс\":{\"wt\":\"+3\"},\"DST\":{\"wt\":\"\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"85557\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"423600\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"аўтамабільны код\":{\"wt\":\"16, 116\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя ў Commons\":{\"wt\":\"Elabuga\"},\"сайт\":{\"wt\":\"http://www.elabugacity.ru/\"},\"мова сайта\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 2\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 3\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 4\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 5\":{\"wt\":\"\"},\"add1n\":{\"wt\":\"\"},\"add1\":{\"wt\":\"\"},\"add2n\":{\"wt\":\"\"},\"add2\":{\"wt\":\"\"},\"add3n\":{\"wt\":\"\"},\"add3\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:250px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Горад</div>\n<div about=\"#mwt15\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Ялабуга</span><br/><span class=\"nickname\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1448\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руск.</a>: <span lang=\"ru\" style=\"font-style: italic;\">Елабуга</span></span></span></span></div>\n<table style=\"background:inherit; border-collapse:collapse; width:100%; display:table; text-align:center;\">\n<tbody><tr>\n<td style=\"vertical-align: middle\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_Elabuga_(Tatarstan)_(2006).png\"><img alt=\"Герб\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"188\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"150\" decoding=\"async\" height=\"113\" resource=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_Elabuga_(Tatarstan)_(2006).png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_Arms_of_Elabuga_%28Tatarstan%29_%282006%29.png/90px-Coat_of_Arms_of_Elabuga_%28Tatarstan%29_%282006%29.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Coat_of_Arms_of_Elabuga_%28Tatarstan%29_%282006%29.png/135px-Coat_of_Arms_of_Elabuga_%28Tatarstan%29_%282006%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Coat_of_Arms_of_Elabuga_%28Tatarstan%29_%282006%29.png 2x\" width=\"90\"/></a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td>Герб</td>\n</tr></tbody></table><div style=\"text-align:center\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q135650$416B5C69-E051-44DE-B06F-A857E847EF32\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Shishkinskiye_prudy_(park_in_Elabuga)-14.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2250\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"4000\" decoding=\"async\" height=\"163\" resource=\"./Файл:Shishkinskiye_prudy_(park_in_Elabuga)-14.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg/290px-Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg/435px-Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg/580px-Shishkinskiye_prudy_%28park_in_Elabuga%29-14.jpg 2x\" width=\"290\"/></a></span></span></span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%;\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Расія\" title=\"Расія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a> </div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Рэгіён<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Татарстан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Татарстан\">Татарстан</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt9\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"55.76667\" data-lon=\"52.03333\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"55.76667\",\"longitude\":\"52.03333\",\"text\":\"55°46′00″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 52°02′00″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Ялабуга\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t52.03333,\\n\\t\\t\\t\\t55.76667\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Ялабуга\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"city\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q135650\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q135650\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_d3d5310a4ab1922deeea3aa6bda009c4e88e4e49\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/55.76667/52.03333/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">55°46′00″ пн. ш. 52°02′00″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%AF%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0&params=55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=55.76667,52.03333&q=55.76667,52.03333&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=52.03333,55.76667&pt=52.03333,55.76667&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.76667&mlon=52.03333&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt12\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"55.76667\\" longitude=\\"52.03333\\" text=\\"55°46′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 52°02′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Ялабуга\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t52.03333,\\n\\t\\t\\t\\t55.76667\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Ялабуга\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"city\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q135650\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q135650\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%AF%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0&params=55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=55.76667,52.03333&q=55.76667,52.03333&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=52.03333,55.76667&pt=52.03333,55.76667&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.76667&mlon=52.03333&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/55.76667/52.03333/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"55.76667\\" data-lon=\\"52.03333\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_d3d5310a4ab1922deeea3aa6bda009c4e88e4e49\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt11\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"55.76667\\",\\"longitude\\":\\"52.03333\\",\\"text\\":\\"55°46′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 52°02′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Ялабуга\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t52.03333,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t55.76667\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Ялабуга\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"city\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q135650\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q135650\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>55°46′00″ пн. ш. 52°02′00″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%AF%D0%BB%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%B3%D0%B0&amp;params=55_46_00_N_52_02_00_E_type:city(69400)_region:RU_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=55.76667,52.03333&amp;q=55.76667,52.03333&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=52.03333,55.76667&amp;pt=52.03333,55.76667&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.76667&amp;mlon=52.03333&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Заснаваны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q135650$4BC9A9E6-5A2F-41D2-8AD2-220F80CC8FF6\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1007</span></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Першая згадка<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q135650$cb23193f-4fa5-c339-c0c2-c8a7b50c342a\" data-wikidata-property-id=\"P1249\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./XVII_стагоддзе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"XVII стагоддзе\">XVII стагоддзе</a></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Горад<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>з<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./1780\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1780\">1780</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Плошча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Плошча\">Плошча</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n18.4 <a href=\"./Квадратны_кіламетр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Квадратны кіламетр\">км²</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вышыня_над_узроўнем_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышыня над узроўнем мора\">Вышыня цэнтра</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q135650$7FB11DC8-5E61-4375-B888-1ABC99D5F9F8\" data-wikidata-property-id=\"P2044\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">70 м</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Насельніцтва<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"white-space: nowrap;\"><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span> 73 913<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чалавек (<a href=\"./2019\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2019\">2019</a>)</span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавы пояс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a class=\"mw-redirect\" href=\"./UTC+3\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC+3\">UTC+3</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Тэлефонны_план_нумарацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тэлефонны план нумарацыі\">Тэлефонны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<link href=\"./Катэгорыя:Нявызначаная_краіна_(тэлефонны_код)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>85557</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Паштовы_індэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паштовы індэкс\">Паштовы індэкс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n423600</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аўтамабільны_код\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўтамабільны код\">Аўтамабільны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P395\">16, 116</span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Афіцыйны сайт<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"word-break:break-word;\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.elabugacity.ru/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">elabugacity.ru</a></span></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><div><div about=\"#mwt16\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Ялабуга на карце Расіі</span><span class=\"localmap-switcher\" title=\"Ялабуга на карце рэгіёна\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>±</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Ялабуга на карце Расіі\" data-title=\"Ялабуга на карце Расіі\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ялабуга (Расія)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Russia_edcp_location_map.svg\" title=\"Ялабуга (Расія)\"><img alt=\"Ялабуга (Расія)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"637\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1181\" decoding=\"async\" height=\"167\" resource=\"./Файл:Russia_edcp_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Russia_edcp_location_map.svg/310px-Russia_edcp_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Russia_edcp_location_map.svg/465px-Russia_edcp_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Russia_edcp_location_map.svg/620px-Russia_edcp_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 52.526619140309%; left: 18.935764795167%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ялабуга\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Ялабуга\"><img alt=\"Ялабуга\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Ялабуга на карце рэгіёна\" data-title=\"Ялабуга на карце рэгіёна\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ялабуга (Татарстан)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Outline_Map_of_Tatarstan.svg\" title=\"Ялабуга (Татарстан)\"><img alt=\"Ялабуга (Татарстан)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1685\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2491\" decoding=\"async\" height=\"210\" resource=\"./Файл:Outline_Map_of_Tatarstan.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Outline_Map_of_Tatarstan.svg/310px-Outline_Map_of_Tatarstan.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Outline_Map_of_Tatarstan.svg/465px-Outline_Map_of_Tatarstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Outline_Map_of_Tatarstan.svg/620px-Outline_Map_of_Tatarstan.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 35.62%; left: 67.11%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ялабуга\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Ялабуга\"><img alt=\"Ялабуга\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" style=\"background-color:inherit;\"><div about=\"#mwt17\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><b><a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Elabuga\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Elabuga\">Медыяфайлы</a></b> на <a href=\"./Вікісховішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікісховішча\">Вікісховішчы</a></div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7456
} |
Пратэсты ў Тэгеране, 20 верасня.
**Масавыя пратэсты ў Іране** пачаліся 18 верасня 2022 года пасля гібелі праваабаронцы і змагаркі за правы жанчын Махсы Аміні.
Перадгісторыя
-------------
Іран узмацняў рэпрэсіі супраць нязгодных з кансерватыўным рэжымам, у тым ліку змагарамі за правы жанчын. Узмацняюцца і рэпрэсіі супраць саміх жанчын, у тым ліку тых, якія не маюць дачынення да палітычнага актывізму. Напрыклад, выносяцца смяротныя пакаранні за шлюбную здраду або за самаабарону ў сітуацыі хатняга гвалту.
22-гадовая Махса Аміні з іранскага Курдыстана прыехала ў Тэгеран праведаць сваякоў. 13 верасня 2022 года яе затрымаў спецыяльны атрад паліцэйскіх, якія сочаць за выкананнем шарыяцкіх нормаў. Дзяўчыну абвінавацілі ў тым, што яна замест хіджаба мела хустку. І з паліцэйскага пастарунка жывой яна ўжо не выйшла.
Паводле афіцыйнай версіі, Махса Аміні памерла ў пастарунку праз праблемы з сэрцам. Але, па звестках СМІ, дзяўчына памерла ў шпіталі. Туды яе даставілі з пастарунка моцна збітай, з пераламаным чэрапам, і яна знаходзілася ў стане комы. Пра яе смерць было аб’яўлена 16 верасня.
Ход пратэстаў
-------------
Пасля пахавання да магілы Махсы Аміні ў горадзе Сагез у іранскім Курдыстане сталі прыходзіць незадаволеныя людзі. Калі ў натоўпе пачуліся крыкі «Далоў дыктатара!», па пратэстоўцах адкрылі агонь на паражэнне, забіўшы і параніўшы некалькі чалавек. Гэта прывяло да масавых акцый пратэсту па ўсёй краіне.
Падчас пратэстаў жанчыны спальвалі хіджабы, зразалі валасы і дзяліліся гэтым у сацсетках. Людзі крычалі «Далоў дыктатара!» і «Жанчыны, свабода, жыццё!». Пратэстоўцы зрываюць партрэты рэлігійных лідараў з урадавых будынкаў, паляць хіджабы. У розных гарадах ідуць вулічныя баі. Паліцэйскія не даюць рады пратэстоўцам.
Да 23 верасня пратэсты ахапілі больш за пяцьдзясят гарадоў па ўсёй краіне. Да акцыі далучыліся студэнты ўніверсітэтаў і старшакласнікі.
Вярхоўны камісар ААН па правах чалавека Фолкер Цюрк заявіў, што падчас пратэстаў улады арыштавалі 14 тысяч чалавек, уключаючы дзяцей. Іран прызнаў, што падчас пратэстаў загінулі каля 200 чалавек. Праваабаронцы, якія адсочваюць рэпрэсіі, паведамлялі, што падчас пратэстаў было арыштавана больш за 19 700 чалавек. Па іх інфармацыі, як мінімум 530 чалавек былі забітыя ў выніку жорсткага задушэння дэманстрацый уладамі.
Рэакцыя
-------
Прэзідэнт Ірана Ібрагім Раісі падчас сесіі парламента прызнаў «слабасці і недахопы» ў краіне, але, як і духоўны лідар аятала Алі Хаменеі, абвінаваціў у пратэстах вонкавыя сілы. Пазней Ібрагім Раісі заявіў, што рэспубліканскія і ісламскія асновы краіны замацаваныя ў Канстытуцыі, аднак ёсць «гнуткія» спосабы іх рэалізацыі. Парламент і судовыя оргнаы Ірана пераглядаюць закон аб абавязковым нашэнні хіджаба для жанчын.
8 снежня ў Іране пакаралі смерцю першага ўдзельніка пратэстаў. 23-гадовага Махсена Шэкары павесілі. Рэвалюцыйны суд прызнаў яго вінаватым у «варожасці супраць Бога». Паводле абвінавачвання, 25 верасня актывіст блакаваў галоўную дарогу ў Тэгеране і параніў мачэтэ члена грамадзянскай міліцыі «Басідж».
У лютым 2023 года вярхоўны лідар Ірана аятала Алі Хаменеі распарадзіўся памілаваць дзясяткі тысяч зняволеных, у тым ліку частку арыштаваных падчас антыўрадавых пратэстаў. Хаменеі абвясціў, што памілаваныя будуць тыя, каму не выстаўленыя абвінавачванні ў шпіянажы, працы на замежныя спецслужбы, а таксама забойствах і пашкоджаннях дзяржмаёмасці. Падкрэслена, што вызваленне зняволеных прымеркаванае да гадавіны ісламскай рэвалюцыі. Таксама зняволеным, якія маюць права на памілаванне, загадалі напісаць «пакаянныя» лісты, у адваротным выпадку іх пакінуць пад вартай. 13 сакавіка кіраўнік судовай улады Галям Хасэйн Махсэні-Эджэі заявіў аб амніставанні 22 тысяч удзельнікаў пратэстаў, якія «не здзяйснялі крадзяжоў ці гвалтоўных злачынстваў».
Зноскі
------
1. ↑ Радыё Свабода Архівавана 4 снежня 2022.
2. ↑ Іран: да пратэстаў далучаюцца школьніцы і студэнткі Архівавана 4 кастрычніка 2022.
3. ↑ theguardian.com
4. ↑ irna.ir/news
Спасылкі
--------
* At least 10 demonstrators injured in Iran following death of Kurdish woman
* Protests in Iran at death of Kurdish woman after arrest by morality police
* the police open fire at the funeral
* Woman, 22, dies after falling into coma while in custody of Iran’s morality police | {
"title": "Пратэсты ў Іране (2022)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
450,
6476,
0.06948733786287832
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 7154
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Дзмітраўскі сельсавет.
**Дзмі́траўскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Расонскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Сопіна.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Расонскага раёна Полацкай акругі БССР. Цэнтр — вёска Дзмітрава. Пасля скасавання акруговай сістэмы 26 ліпеня 1930 года ў Расонскім раёне БССР, з 21 чэрвеня 1935 года — Полацкай акругі, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці, з 20 верасня 1944 года — Полацкай вобласці, з 8 студзеня 1954 года — Віцебскай вобласці. 16 верасня 1957 года скасаваны, тэрыторыя далучана да Гарбачэўскага (7 населеных пунктаў: Дварышча, Дзмітрава, Межава, Мікуленкі, Петракова, Сопіна і Шчунькі) і Альбрэхтаўскага (4 населеныя пункты: Глаты, Двор Чарэпіта, Фаміно і Чарэпіта) сельсаветаў.
На момант скасавання ў склад сельсавета ўваходзілі 11 населеных пунктаў.
Зноскі
------
1. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 16 верасня 1957 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1957, № 9.
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Дзмітраўскі сельсавет (Расонскі раён)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1000,
2413,
0.4144218814753419
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-d51ca519154bee10\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Дзмітраўскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Расонскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"11 населеных пунктаў\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Сопіна]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[16 верасня]] [[1957]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Дзмітраўскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Расонскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расонскі раён\">Расонскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уключаў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n11 населеных пунктаў</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Сопіна\"]}}' href=\"./Сопіна?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сопіна\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Сопіна</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./16_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"16 верасня\">16 верасня</a> <a href=\"./1957\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1957\">1957</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2335
} |
**Бітва пры Куіта-Кванавале**, таксама **Квіта-Кванавале** (парт.: Batalha de Cuito Cuanavale) — вырашальная ваенная кампанія ў ходзе грамадзянскай вайны ў Анголе і паўднёваафрыканскай Пагранічнай вайны (вайны за незалежнасць Намібіі). Лічыцца найбуйнейшай бітвай на афрыканскім кантыненце з часоў Другой сусветнай вайны.
Бакі і мэты
-----------
Падчас бітвы адбылося сутыкненне паміж узброеныямі сіламі найбуйнейшых палітычных груповак краіны: МПЛА (фактычна была кіруючай партыяй Анголы), падтрыманай Кубай і СССР, і УНІТА, падтрыманай з боку ПАР.
МПЛА, якая імкнулася захапіць асноўныя аператыўныя базы УНІТА ў Джамбе і Мавінгу, змагалася пры шырокай падтрымцы аднаго з бліжэйшых ваенных саюзнікаў сацыялістычнай Анголы, Савецкага Саюза. Да іх сіл далучыўся шэраг кубінскіх танкавых і механізаваных падраздзяленняў, якія ўпершыню сталі больш непасрэдна ўдзельнічаць у баявых дзеяннях у рамках інтэрвенцыі Кубы. Таксама паскорыліся пастаўкі савецкага ўзбраення для ўрадавай ангольскай арміі, у тым ліку больш за сто танкаў Т-62 і баявых самалётаў, адкамандзіраваных са стратэгічнага рэзерву краін Варшаўскага дагавора.
Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка, якая мела агульную мяжу з Анголай праз паласу Капрыві — спрэчную тэрыторыю Паўднёва-Заходняй Афрыкі (цяперашняя Намібія), была перапоўнена рашучасці не дапусціць, каб МПЛА ўзяла пад свой кантроль поўдзень краіны. Гэта магло прывесці да таго, што партызаны SWAPO (групоўкі, якая змагалася за незалежнасць ад ПАР) пачнуць дзейнічаць і ў гэтым рэгіёне.
Ход падзей
----------
Баі праходзілі паблізу важнага ваеннага аэрадрома Куіта-Кванавале і прылеглага да яго невялікага аднайменнага горада. Пасля шэрагу няўдалых спробаў захапіць населены пункт у 1986 годзе, восем брыгад МПЛА ў жніўні 1987 года распачалі аперацыю «Прывітанне кастрычніка» (*Operação Saludando Octubre*). Урадавыя сілы рухаліся ў бок асноўных аператыўных баз УНІТА ў Джамбе і Мавінгу. Ваенная акцыя ангольскіх урадавых сіл заахвоціла паўднёваафрыканскіх вайскоўцаў прыняць меры для ўмацавання абароны Джамбы і пачаць аперацыю «Модулер» (*Operation Moduler*).
Фарміраванні МПЛА мелі нізкую дысцыпліну, але былі добра ўзброены. Асноўную ролю ў процідзеянні паўднёваафрыканцам згуляла кубінская авіяцыя. Часці арміі сацыялістычнай Анголы часта аказваліся ў тактычным акружэнні і знішчаліся ў ходзе сутыкненняў з механізаванымі падраздзяленнямі паўднёваафрыканцаў, неслі значныя страты, і таму прыпынілі аперацыю. У гэты момант паўднёваафрканцы атрымалі шанец узяць Куіта-Кванавале, але таксама прыпынілі наступленне. Справа ў тым, што ваеннае камандаванне ПАР мела палітычны імператыў пазбягаць ахвяр, дзе гэта магчыма, атрымаўшы загад не браць гарады, калі іх нельга было ўзяць без бою. Таму паўднёваафрыканская армія не распачала ніякіх спробаў развіць сваю перавагу і захапіць горад, бо не жадала ўступаць у гарадскія баі.
Наступствы
----------
Бітва пры Куіта-Кванавале паклала пачатак трохбаковым перамовам пры пасярэдніцтве Злучаных Штатаў. Па выніку мірнага працэсу ўдзельнікі канфлікту падпісалі ў г. Нью-Ёрк дагавор, па якім Куба і ПАР згарнулі сваю ваенную прысутнасць у Анголе і Намібіі. Апошняя, дзякуючы гэтаму, атрымала незалежнасць.
Удзел беларусаў
---------------
Асноўны артыкул: **Беларусы ў грамадзянскай вайне ў Анголе**
У 1986—1988 гадах у Анголе ў якасці ваенспеца ад СПА знаходзіўся гарадзенец Генадзь Сергіенка, які перад камандзіроўкай служыў у Сярэдняй Азіі. Ён працаваў у тым ліку ў раёне Куіта-Кванавале. Перад ім стаялі задачы навучаць ангольскіх салдат, ствараць і рыхтаваць зенітна-ракетныя разлікі, умацоўваць баявыя пазіцыі. Сергіенка, як і іншыя савецкія вайскоўцы, дзейнічаў у Анголе таемна.
>
> «Нам сказалі, што калі мы трапім у палон, ніхто нам дапамагчы не зможа, таму што афіцыйна ў Анголе нас няма. Мы нават пісалі завяшчанні, каб нашу маёмасць перадалі родным. Сем’і не ведалі, дзе мы служылі, на лістах замест адрасу была пазнака Л515 МК.»
> *Арыгінальны тэкст* (руск.)
>
> *«Нам сказали, что если мы попадём в плен, никто нам помочь не сможет, потому что официально в Анголе нас нет. Мы даже писали завещания, чтобы наше имущество передали родным. Семьи не знали, где мы служили, на письмах вместо адреса была пометка Л515 МКК.»*
>
>
> — Інтэрв’ю Г. Сергіенка для журналіста газеты «Вячэрні Гродна» Яўгена Лебедзя. 16 лістапада 2019.
>
>
Крыніцы
-------
1. 1 2 *George, Edward.* The Cuban intervention in Angola: 1965–1991 (англ.). — London: Frank Cass, 2005. — P. 195—212. — ISBN 0415350158.
2. ↑ Mitchell, Thomas G. (2013). *Israel/Palestine and the Politics of a Two-State Solution*. Jefferson: McFarland & Company Inc. pp. 94–99. ISBN 978-0-7864-7597-1.
3. 1 2 Polack, Peter. The Last Hot Battle of the Cold War: South Africa vs. Cuba in the Angolan Civil War (англ.). — illustrated. — Casemate Publishers, 2013. — P. 66—83. — ISBN 9781612001951.
4. ↑ Mills 2006.
5. ↑ Cuito Cuanavale revisited: analysis
6. ↑ *Kanet, Roger.* The Soviet Union, Eastern Europe, and the Third World (англ.). — Cambridge University Press, 1987. — P. 44—46. — ISBN 978-0-521-34459-3.
7. ↑ *Mannall, David.* Battle on the Lomba 1987: The Day a South African Armoured Battalion shattered Angola's Last Mechanized Offensive (англ.). — 2014. — Helion and Company. — P. 48—92. — ISBN 978-1-909982-02-4.
8. ↑ *Johnson, David E.* In the Middle of the Fight: An Assessment of Medium-armored Forces in past military operations (англ.). — 2011. — RAND Corporation, 2008. — P. 73—81. — ISBN 978-0-8330-4413-6.
9. ↑ Scholtz 2013, pp. 253, 316–319, 338–339..
10. ↑ Walker 2004, p. 177.
11. ↑ George 2005.
12. ↑ Replaying Cuito Cuanavale
13. ↑ The Opening of the Apartheid Mind
14. ↑ {{{загаловак}}}. — 1998. — ISBN 978-0-7453-1247-7.
15. 1 2 *Евгений Лебедь.* «Направляем вас в одну из развивающихся стран…» Что гродненские офицеры делали на засекреченной войне в Африке // Вечерний Гродно : газета. — 16 ноября 2019.
16. ↑ Александра Кузнецова-Тимонова. ГРАЖДАНСКАЯ ВОЙНА В АНГОЛЕ (1975 – 2002 ГГ.) В ИСТОРИИ БЕЛАРУСИ. // Региональная общественная организация «Союз ветеранов Анголы» : официальный сайт.
Літаратура
----------
* *Edward George.* The Cuban Intervention in Angola, 1965–1991. — London, New York: Frank Cass, 2005. — ISBN 978-0-415-35015-0.
* *Greg Mills, David Williams.* Seven Battles that Shaped South Africa. — Cape Town: Tafelberg, 2006. — ISBN 978-0-624-04298-3.
* *Leopold Scholtz.* The SADF in the Border War 1966–1989. — Cape Town: Tafelberg (NB Publishers), 2013. — P. 69–94. — ISBN 9780624054108. Архівавана 17 кастрычніка 2014.
* *John Frederick Walker.* A Certain Curve of Horn: The Hundred-Year Quest for the Giant Sable Antelope. — Grove Press, 2004. — ISBN 978-0-8021-4068-5.
Спасылкі
--------
* The Battle of Cuito Cuanavale // rhodesia.nl
* Angola National Security // photius.com
* Angola and Southwest Africa: A Forgotten War (1975-89) / вэбархіў/
* Aid to UNITA — Operations MODULAR, HOOPER and PACKER
* Operations Modular and Hooper 1987-88 / вэбархіў/
* 7th South African Infantry Battalion and Cuito Cuanavale
* Cuban Tanks at Cuito Cuanavale
* Cuban MiG-23 Fighters at Cuito Cuanavale (Spanish)
* South African Tanks at Cuito Cuanavale
* U.S. Marine Corps Paper: Fighting Columns in Small Wars (Partially devoted to SADF Angolan Operations during this time period) / вэбархіў/
* South African Bush War Veterans Site / вэбархіў/
* Nelson Mandela Speech in Cuba 1991
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Нарматыўны кантроль | LCCN: sh95003521 | | {
"title": "Бітва пры Куіта-Кванавале",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3620,
10451,
0.3463783370012439
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt5\" class=\"infobox infobox-3f39e017af009775\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Узброены канфлікт","href":"./Шаблон:Узброены_канфлікт"},"params":{"дата":{"wt":"[[14 жніўня]] [[1987]] — [[23 сакавіка]] [[1988]]"},"праціўнік1":{"wt":"[[Выява:Movimento_Popular_de_Libertação_de_Angola_(bandeira).svg|border|22px]] [[МПЛА]]<br>[[File:Flag of South West Africa People's Organisation.svg|22px]] [[SWAPO]]<br>{{Сцягафікацыя|Куба}}\\n{{collapsible list\\n| bullets = no\\n| title = Ваенныя саветнікі і ваенспецы:\\n|{{Сцягафікацыя|СССР}}<ref name=George1/>\\n|{{Сцягафікацыя|ГДР}}<ref name=\\"Mitchell\\">{{cite book |first=Thomas G. |last=Mitchell |title=Israel/Palestine and the Politics of a Two-State Solution |url=https://archive.org/details/israelpalestinep0000mitc |year=2013 |pages=[https://archive.org/details/israelpalestinep0000mitc/page/94 94]–99 |publisher=McFarland & Company Inc. |location=Jefferson |isbn=978-0-7864-7597-1}}</ref>\\n|{{Сцягафікацыя|КНДР}}<ref name=\\"Азия\\">Polack, Peter. The Last Hot Battle of the Cold War: South Africa vs. Cuba in the Angolan Civil War (англ.). — illustrated. — Casemate Publishers, 2013. — P. 66—83. — ISBN 9781612001951.</ref>\\n|{{Сцягафікацыя|В’етнам}}<ref name=\\"Азия\\"/>\\n}}"},"праціўнік2":{"wt":"[[Выява:Flag of UNITA.svg|border|22px]] [[УНІТА]] <br />[[File:Flag of South Africa (1928–1994).svg|22px]] [[ПАР]]"},"частка":{"wt":"[[Грамадзянская вайна ў Анголе]] і [[Вайна за незалежнасць Намібіі]]"},"месца":{"wt":"наваколле [[Куіта-Кванавале]]"},"вынік":{"wt":"нявызначаны вынік"},"сілы1":{"wt":"32 тысяч чалавек за ўвесь час"},"сілы2":{"wt":"68 тысяч чалавек за ўвесь час"},"страты1":{"wt":"больш за 4700 забітых"},"страты2":{"wt":"больш за 3000 забітых"},"камандзір1":{"wt":"[[Жазэ Эдуарду душ Сантуш]]"},"камандзір2":{"wt":"[[Жонаш Савімбі]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Бітва пры Куіта-Кванавале</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background: #dddddd;\">Асноўны канфлікт: <a href=\"./Грамадзянская_вайна_ў_Анголе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадзянская вайна ў Анголе\">Грамадзянская вайна ў Анголе</a> і <a href=\"./Вайна_за_незалежнасць_Намібіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вайна за незалежнасць Намібіі\">Вайна за незалежнасць Намібіі</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q386051$FF40FBDC-76E3-4493-B122-8B882FDD72B7\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Angola_Cuito_Cuanavale.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"283\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"250\" decoding=\"async\" height=\"283\" resource=\"./Файл:Angola_Cuito_Cuanavale.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Angola_Cuito_Cuanavale.jpg\" width=\"250\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./14_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"14 жніўня\">14 жніўня</a> <a href=\"./1987\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1987\">1987</a> — <a href=\"./23_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"23 сакавіка\">23 сакавіка</a> <a href=\"./1988\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1988\">1988</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца</th>\n<td class=\"plainlist\">\nнаваколле <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Куіта-Кванавале\"]}}' href=\"./Куіта-Кванавале?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Куіта-Кванавале\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Куіта-Кванавале</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вынік</th>\n<td class=\"plainlist\">\nнявызначаны вынік</td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Праціўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Movimento_Popular_de_Libertação_de_Angola_(bandeira).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"341\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Movimento_Popular_de_Libertação_de_Angola_(bandeira).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_MPLA.svg/22px-Flag_of_MPLA.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_MPLA.svg/33px-Flag_of_MPLA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_MPLA.svg/44px-Flag_of_MPLA.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./МПЛА\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"МПЛА\">МПЛА</a><br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_South_West_Africa_People's_Organisation.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"300\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"450\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_South_West_Africa_People's_Organisation.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg/22px-Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg/33px-Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg/44px-Flag_of_South_West_Africa_People%27s_Organisation.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"SWAPO\"]}}' href=\"./SWAPO?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"SWAPO\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">SWAPO</a><br/><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Куба\" title=\"Куба\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Cuba.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/22px-Flag_of_Cuba.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/33px-Flag_of_Cuba.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/44px-Flag_of_Cuba.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Куба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Куба\">Куба</a>\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"border:none; padding:0;\">\n<div align=\"left\" class=\"NavHead\" style=\"width:100%; background:transparent;\">Ваенныя саветнікі і ваенспецы:</div>\n<div class=\"NavContent\" style=\"text-align:left;\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/22px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/33px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a><br/><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Германская_Дэмакратычная_Рэспубліка\" title=\"Германская Дэмакратычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_East_Germany.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/22px-Flag_of_East_Germany.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/33px-Flag_of_East_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/44px-Flag_of_East_Germany.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Германская_Дэмакратычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Германская Дэмакратычная Рэспубліка\">ГДР</a><br/><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Карэйская_Народна-Дэмакратычная_Рэспубліка\" title=\"Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1600\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_North_Korea.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/22px-Flag_of_North_Korea.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/33px-Flag_of_North_Korea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/44px-Flag_of_North_Korea.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Карэйская_Народна-Дэмакратычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Карэйская Народна-Дэмакратычная Рэспубліка\">КНДР</a><br/><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./В’етнам\" title=\"В’етнам\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Vietnam.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/22px-Flag_of_Vietnam.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/33px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/44px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./В’етнам\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"В’етнам\">В’етнам</a></div>\n</div>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_UNITA.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"791\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1318\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_UNITA.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_UNITA.svg/22px-Flag_of_UNITA.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_UNITA.svg/33px-Flag_of_UNITA.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_UNITA.svg/44px-Flag_of_UNITA.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"УНІТА\"]}}' href=\"./УНІТА?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"УНІТА\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">УНІТА</a> <br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_South_Africa_(1928–1994).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_South_Africa_(1928–1994).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg/22px-Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg/33px-Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg/44px-Flag_of_South_Africa_%281928%E2%80%931994%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./ПАР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ПАР\">ПАР</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Камандуючыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><a href=\"./Жазэ_Эдуарду_душ_Сантуш\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Жазэ Эдуарду душ Сантуш\">Жазэ Эдуарду душ Сантуш</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><a href=\"./Жонаш_Савімбі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Жонаш Савімбі\">Жонаш Савімбі</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Сілы бакоў</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\">32 тысяч чалавек за ўвесь час\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\">68 тысяч чалавек за ўвесь час\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Страты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\">больш за 4700 забітых\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\">больш за 3000 забітых\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align: left;;text-align: left;\"><div class=\"reflist columns\" style=\" list-style-type: decimal;\">\n<ol about=\"#mwt18\" class=\"mw-references references\" data-mw='{\"name\":\"references\",\"attrs\":{\"group\":\"~\",\"responsive\":\"0\"},\"body\":{\"html\":\"\"}}' data-mw-group=\"~\" id=\"mwCw\" typeof=\"mw:Extension/references\"></ol>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 11035
} |
Ягада бружмеля ядомага
**Бружмель ядомы** (*Lonicera caerulea var. edulis* ці *Lonicera edulis*) — куст з ядомымі пладамі, разнавіднасць біялагічнага віду *Lonicera caerulea* роду Бружмель (*Lonicera*) сямейства Бружмелевыя (*Caprifoliaceae*).
Батанічнае апісанне
-------------------
Лістападны куст да вышынёй 1-1,5 м. Маладыя парасткі тонкія, апушаныя, зялёныя, месцамі з фіялетавым адценнем. Старыя ля аснавання дасягаюць таўшчыні 3 см, кара на іх жаўтлява-бурая, без пуху, адслойваецца вузкімі палоскамі. Крона густая, шарападобная, добра разгалінаваная.
Лісце даўгавата-ланцэтнае з завостранымі вяршынямі, даўжынёй да 7 см, з дыскападобнымі прылісткамі, зрослымі з кароткімі хвосцікамі. Маладое лісце густа апушанае, на старых пух рэдкі або адсутнічае.
Пупышкі бружмелю распускаюцца рана, кветкавыя на 2-5 тыдняў раней, чым вегетатыўныя.
Кветкі двухполыя, жаўтлявыя, дробныя, варонкападобныя, размешчаны па 2-4 у пазухах лісця. Час цвіцення — май — пачатак чэрвеня.
Плады цёмна-блакітныя з шызым васковым налётам, даўжынёй да 2 см, у дыяметры каля 1 см, форма разнастайная: цыліндрычныя, даўгавата-эліптычныя, часам круглявыя. Спеюць у канцы чэрвеня-ліпеня. Мякаць сакавітая, чырвона-фіялетавая, на смак нагадвае буякі.
Насенне дробнае, светла-карычневае, даўжынёй каля 2 мм.
Арэал і экалогія
----------------
Расце ва Усходняй Сібіры і на Далёкім Усходзе, а таксама ў Карэі і Кітаі. У месцах свайго натуральнага росту бружель ядомы ўтварае вялікія зараснікі ў выглядзе падлеску змяшаных лясоў. Зараснікі часцей за ўсё змяшчаюцца ў сырых месцах горных схілаў, па вырубках, узлесках, берагах і поймах рэк, па ваколіцах тарфянікаў і мохавых балот.
Зімастойкая расліна, расце вельмі марудна.
Ужыванне
--------
Плады гэтага бружмеля ядомыя, на смак кісла-салодкія. Іх спажываюць у свежым выглядзе, а таксама робяць варэнне, кампоты, сок. Разам з іншымі ядомымі відамі выкарыстоўваецца ў селекцыі, з мэтай вывядзення больш буйнаплодных і ўраджайных сартоў.
Часам бружмель ядомы вырошчваюць у якасці дэкаратыўнай расліны.
Зноскі
------
1. ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
2. ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
3. 1 2 3 4 5 6 7 *Митюков А. Д. Налетько Н. Л. Шамрук С. Г.* Жимолость съедобная черная // Дикорастущие плоды, ягоды и их применение. — Мн: Ураджай, 1975. — С. 46-48. — 200 с. — 130 000 экз.
Літаратура
----------
* Деревья и кустарники СССР / Под ред. П. И. Лапина. — М.: "Мысль", 1966. — С. 533-534.
* Деревья, кустарники и лианы: Справочное пособие / Н. Б. Гроздова, В. И. Некрасов, Д. А. Глоба-Михайленко. Под ред. д-ра биол. наук В. И. Некрасова. — М.: Лесн. пром-сть, 1986.
Спасылкі
--------
* Статья о съедобных видах жимолости на сайте GardenWeb (руск.)
* Подробное описание жимолости съедобной и полезные советы по выращиванию Архівавана 15 лютага 2015. (руск.) | {
"title": "Бружмель ядомы",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1787,
4961,
0.3602096351542028
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" cellspacing=\"2\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Таксон\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Таксон\"},\"params\":{\"regnum\":{\"wt\":\"Расліны\"},\"image file\":{\"wt\":\"Lonicera edulis 1.JPG\"},\"image title\":{\"wt\":\"\"},\"image descr\":{\"wt\":\"\"},\"parent\":{\"wt\":\"Lonicera caerulea\"},\"rang\":{\"wt\":\"Разнавіднасць\"},\"latin\":{\"wt\":\"Lonicera caerulea var. edulis\"},\"author\":{\"wt\":\"[[Turcz.]]\"},\"syn\":{\"wt\":\"\"},\"children\":{\"wt\":\"\"},\"range map\":{\"wt\":\"\"},\"range map caption\":{\"wt\":\"\"},\"range map width\":{\"wt\":\"\"},\"range legend\":{\"wt\":\"\"},\"iucnstatus\":{\"wt\":\"\"},\"wikispecies\":{\"wt\":\"Lonicera caerulea var. edulis\"},\"commons\":{\"wt\":\"Category:Lonicera edulis\"},\"iucn\":{\"wt\":\"\"},\"itis\":{\"wt\":\"\"},\"ncbi\":{\"wt\":\"\"},\"eol\":{\"wt\":\"\"},\"grin\":{\"wt\":\"22572\"},\"ipni\":{\"wt\":\"148738\"},\"tpl\":{\"wt\":\"tro-50041129\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width:275px; \" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:lightgreen;font-size:130%;\">Бружмель ядомы</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Lonicera_edulis_1.JPG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2848\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"4272\" decoding=\"async\" height=\"177\" resource=\"./Файл:Lonicera_edulis_1.JPG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lonicera_edulis_1.JPG/265px-Lonicera_edulis_1.JPG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lonicera_edulis_1.JPG/398px-Lonicera_edulis_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lonicera_edulis_1.JPG/530px-Lonicera_edulis_1.JPG 2x\" width=\"265\"/></a></span></span> </td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:110%;\"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Навуковая класіфікацыя</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"background-color: transparent; border:0px;\">\n<div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Дамен:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eukaryota\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eukaryota\">Эўкарыёты</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Царства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Plantae\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Plantae\">Расліны</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Аддзел:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Magnoliophyta\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Magnoliophyta\">Кветкавыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Клас:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Magnoliopsida\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Magnoliopsida\">Двухдольныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Парадак:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Dipsacales\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Dipsacales\">Варсянкакветныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Сямейства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Caprifoliaceae\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Caprifoliaceae\">Бружмелевыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Род:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Caprifolioideae\"]}}' href=\"./Caprifolioideae?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Caprifolioideae\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Caprifolioideae</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Род:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Lonicera\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Lonicera\">Бружмель</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Від:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Lonicera_caerulea\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Lonicera caerulea\">Бружмель сіні</a></td></tr></tbody></table> </div>\n<div><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Разнавіднасць</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><b>Бружмель ядомы</b></td></tr></tbody></table></div>\n</div></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:110%;\">Міжнародная навуковая назва</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<p><span style=\"font-style: italic\">Lonicera caerulea</span><span style=\"font-style: normal;\"> var.<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><span style=\"font-style: italic;\">edulis</span><span style=\"font-variant: small-caps;font-style: normal;\"> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Turcz.\"]}}' href=\"./Turcz.?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Turcz.\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Turcz.</a> </span></p>\n</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:80%;line-height:140%;\"><table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" class=\"plainlinksneverexpand\" width=\"100%\"><tbody><tr><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Lonicera_caerulea_var._edulis?uselang=be\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1103\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"941\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Wikispecies-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/17px-Wikispecies-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/26px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png 2x\" width=\"17\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Lonicera_caerulea_var._edulis?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Сістэматыка<br/>на Віківідах</a></td><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lonicera_edulis\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lonicera_edulis\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы<br/>на Вікісховішчы</a></td><td><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background:lightgreen;\" width=\"100%\">\n<tbody><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аб'яднаная_таксанамічная_інфармацыйная_служба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аб'яднаная таксанамічная інфармацыйная служба\">ITIS</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4180480$8079145F-EC4E-4F69-91E8-EAD25AE747EA\" data-wikidata-property-id=\"P815\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=823515\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">823515</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Germplasm_Resources_Information_Network\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Germplasm Resources Information Network\">GRIN</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=22572\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">t:22572</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./International_Plant_Names_Index\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"International Plant Names Index\">IPNI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"https://www.ipni.org/n/148738\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">148738</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./The_Plant_List\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"The Plant List\">TPL</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/tro-50041129\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">tro-50041129</a></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4852
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Юндзіл.
**Станіслаў Баніфацы Юндзіл** (польск.: Stanisław Bonifacy Jundziłł; 6 мая 1761, в. Ясенцы, Лідскі павет (цяпер Воранаўскі раён) — 15 красавіка 1847) — батанік, заолаг і прыродазнавец, адзін з першых даследчыкаў расліннага і жывёльнага свету Беларусі, доктар філасофіі і тэалогіі (1798), прафесар батанікі і заалогіі Віленскага ўніверсітэта, загадчык кафедры гісторыі прыроды.
Станіслаў Юндзіл — адзін з першых даследчыкаў расліннага і жывёльнага свету Беларусі; будучы тэолагам, у ліку першых тлумачыў працэсы жыцця з матэрыялістычных пазіцый.
Біяграфія
---------
Уладзіслаў Валькевіч. Партрэт С. Юндзіла, да 1859
### Паходжанне і адукацыя
Прадстаўнік шляхецкага роду Юндзілаў гербу «Лебедзь», сын Бенедыкта і Ружы з Даўгялаў.
Пачатковую адукацыю Станіслаў Баніфацы Юндзіл атрымаў у бацькоўскім доме ад хатніх настаўнікаў. Затым тры першыя класы скончыў у піярскім калегіуме ў Лідзе, тады юнак намерыўся пасвяціць сябе ў духоўны сан у ордэне піяраў. У Любяшоў на Валыні (Украіна) у 1777 ён прыехаў для праходжання ордэнскага навіцыяту. Атрымаўшы пасвячэнне на ксяндза, 2 гады настаўнічаў у піярскіх школах, спачатку ў Расенях, а потым у Вільні. У 1781-84 C. Б. Юндзіл працягвае вучобу ў Віленскай акадэміі, дзе вывучае філасофію, геалогію, фізіку, хімію, тэалогію. Яму давялося слухаць лекцыі па гісторыі прыроды ў запрошанага працаваць ва ўніверсітэт вядомага французскага вучонага, біёлага і ўрача Жана Эмануэля Жылібера, які першы пачаў сістэматычнае вывучэнне флоры і фаўны Вялікага Княства Літоўскага. У 1781—1782 гадах Э. Жылібер выдаў 5-томную працу «Флора Літвы», да якой С. Юндзіл неаднойчы звяртаўся ў сваіх даследаваннях.
### Праца ў піярскай школе
Партрэт невядомага мастака, каля 1850
У 1785 C. Б. Юндзіл адбывае ў Шчучын, дзе прыняў кіраўніцтва школай піяраў. Рэфармаваў у ёй выкладанне ў адпаведнасці з новым статутам Адукацыйнай камісіі, увёў курс батанікі і заклаў батанічны садок, пачаў ствараць навуковы гербарый мясцовай флоры. У выніку рэформ, праведзеных Юндзілам, Шчучынская школа ў хуткім часе стала адной з лепшых піярскіх школ.
У наступным годзе ён працягвае сваю выкладчыцкую працу ў Вільні ў піярскай школе, дзе выкладае логіку і метафізіку для яе вучняў. Але хутка ў выніку намаганняў уладальнікаў Шчучына Сцыпіёнаў, згадзіўся заняцца адукацыяй іх дзяцей, і таму перабраўся жыць у акадэмічныя сцены. Тут Юндзіл прыступіў да калекцыянавання насякомых і птушак, ён займаецца перакладамі, бярэ ў наваколлі Вільні, Ліды і Шчучына ўзоры мясцовых флоры і фаўны (сабраныя ім багатыя калекцыі загінулі ў час паўстання 1830-31).
### Навуковая дзейнасць
Тытульная старонка «Opisanie roslin w prowincyi W. K. L. naturalnie rosnących według układu Linneusza»
З 1790 Юндзіл распачынае чытаць лекцыі па заалогіі і гісторыі прыроды ў піярскіх школах. Яго педагагічная дзейнасць ускладнялася адсутнасцю неабходнага дыдактычнага матэрыялу і падручнікаў. Гэта падштурхнула вучонага да складання адпаведных настаўленняў-дапаможнікаў, у якіх даў звесткі пра лекавыя расліны Беларусі, Літвы і Польшчы і іх выкарыстанне. Разам з настаўленнем быў створаны і навуковы трактат па батаніцы, бібліяграфічны нарыс. Другой і найбольш значнай працай стала «Апісанне літоўскіх раслін паводле сістэмы Лінея» (Вільня, 1811), за якую кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі ўзнагародзіў Юндзіла залатым медалём «Merentibus». Другі такі медаль Юндзіл атрымаў за даследванне «Аб саляных радовішчах і солі ў Стоклішках» (Вільня, 1792), якое ён прадставіў каралю разам з пробамі солі, атрыманай шляхам вымарожвання з вады.
Партрэт невядомага аўтара, 1835
У 1792 Станіслаў Баніфацы Юндзіл становіцца экстраардынарным прафесарам натуральнай гісторыі ў Галоўнай школе Вялікага княства Літоўскага (Віленскай акадэміі). Яму былі выдаткаваны сродкі на паездку за мяжу з мэтай удасканалення ў навуках. Юндзіл у Кракаве і Вене слухаў лекцыі па хіміі і мінералогіі, знаёміўся з аўстрыйскай флорай, пабываў у наваколлі Карпат. Затым вывучаць мінералогію паехаў ў Саксонію, дзе таксама знаёміўся з мясцовымі металургічнымі заводамі, наведаў Прагу, Дрэздэн і інш. У 1793 ён наведвае руднікі і горнымі заводы ў Венгрыі, вывучае досвед Венгерскай ветэрынарнай школы, на ўзор якой меў намер стварыць школу ў Вільні. Але ў сувязі са змяненнем палітычных абставін, выкліканых трэцім падзелам Рэчы Паспалітай, вярнуцца своечасова Юндзілу ў Вільню не ўдалося. Застаўшыся ў Вене без матэрыяльных сродкаў, ён заняўся прыватнымі ўрокамі па батаніцы і мінералогіі, паралельна 2 гады вывучаў ветэрынарыю. У Вене Юндзіл заклаў сад лекавых раслін.
Толькі ў кастрычніку 1797 Юндзіл вяртаецца на пасаду экстраардынатарнага прафесара на кафедры натуральнай гісторыі ў Віленскай акадэміі, дзе і заставаўся да канца свайго жыцця. На ўзор убачаных у Еўропе ён заняўся ў 1799 арганізацыяй батанічнага саду, які ўзначальваў 27 год. Адначасова па даручэнні Адукацыйнай камісіі Юндзіл займаецца стварэннем кабінета гісторыі прыроды, экспанаты для якога між іншым паступілі з калекцый і ўзораў, падараваных Ж. Жыліберам, Г. Форстэрам (руск.) (бел. і былым вялікім гетманам літоўскім М. Агінскім. Ужо ў 1801 кабінет пачаў працаваць. У ім былі выстаўлены і сістэматызаваны ўсякія дары і набыткі, атрыманыя ў розныя часы ад шматлікіх асоб. Некаторыя з іх трапілі ў кабінет не столькі па шчодрасці ахвярадаўцаў, колькі дзякуючы старанням Юндзіла. Яны і надалі кабінету матэрыяльную і навуковую вартасць. Апошнім і надта рэдкім набыткам для кабінета сталі дзве вялізныя глыбы метэарытнага жалеза, упаўшыя на Валыні.
У 1801 годзе, калі нашэсці саранчы сталі сапраўдным бедствам у паўднёвых раёнах краіны, вучоны-практык быў запрошаны для абмеркавання сродкаў ад пагрозы распаўсюджання насякомых. Ім былі распрацаваны метады знішчэння гэтага шкодніка, якія, размножаныя друкам, былі разасланы па ўсіх паветах. Матэрыялы выступлення былі надрукаваны пад назвай «Дысертацыя аб саранчы і спосабах яе знішчэння».
Ян Рустэм. Партрэт С. Юндзіла, 1822
Заслугі С. Б. Юндзіла былі прызнаныя сярод вучоных. У 1798 ён атрымаў ступень доктара філасофскіх навук, у 1800 — ступень доктара тэалогіі, з 1800 выконваў абавязкі цэнзара духоўнай літаратуры і гэтай справай займаўся два гады, у 1799 годзе выдаў кнігу «Прыкладная батаніка, ці звесткі аб уласцівасцях і ўжытку раслін у гандлі, эканоміцы, рукадзеллі, аб іх радзіме, размнажэнні і даглядзе». Юндзіл таксама займаўся выкладаннем у Акадэміі курсу мінералогіі. У 41 год (1802) ён атрымаў пасаду прафесара гісторыі прыроды, якую займаў да 1824, узначаліў аднайменную кафедру, заснаваную Жыліберам. У 1804-05 у Варшаве выходзяць «Асновы батанікі» Юндзіла ў 2-х частках (2-е выд. ў 1818, 3-е — у 1829). А ў 1807 — «Кароткі курс заалогіі» ў чатырох частках (2-е выд. — 1827). Гэтая праца ўжывалася ў якасці падручніка ўва ўсіх школах, падпарадкаваных Віленскаму ўніверсітэту, а таксама ў Варшаўскім герцагстве. Станіслаў Баніфацы па роду сваіх з’яўляўся сябрам многіх таварыстваў, у тым ліку Варшаўскага таварыства сяброў навукі (з 1801), Маскоўскага таварыства натуралістаў (з 1807), Сельскагаспадарчага таварыства ў Варшаве (з 1811), Пецярбургскага фармацэўтычнага таварыства. У 1805-06 быў сурэдактарам «Дзенніка Віленскага», дзе змяшчалася шмат артыкулаў самога Юндзіла. У 1810 дабраахвотна адмовіўся на карысць заняткаў навукай ад абрання і зацверджання віленскім кафедральным канонікам. У 1812 Аляксандр II, будучы ў Вільні, адарыў сваёй ласкай Юндзіла, а граф Румянцаў падараваў вучонаму бронзавы бюст Лінэя, які потым упрыгожыў батанічны сад.
### Апошнія гады жыцця
Антоній Аляшчынскі (руск.) (бел.. Партрэт Станіслава Баніфацы Юндзіла, 1850
Надмагілле С. Юндзіла на Бернардынскіх могілках у Вільні
У 1824 ў 63-гадовым узросце Станіслаў Баніфацы Юндзіл пакідае працу ва ўніверсітэце ў сувязі з слабым здароўем. Апошнія гады жыцця ён часта друкаваў у перыёдыцы свае лісты, успаміны.
Пад псеўданімам Ваўрынец Кастрыца выдаваў сатырычны часопіс «Bibliafobia» («Бібліяфобія»). Пакінуў мемуары — каштоўную крыніцу з гісторыі Віленскага ўніверсітэта і культурнага жыцця Вялікага Княства Літоўскага.
На схіле дзён Юндзіл цалкам страціў зрок; пражыўшы 86 год, ён скончыў свой жыццёвы шлях. Пахаваны вучоны на могілках Бернардынскага касцёла ў Вільні.
Заўвагі
-------
1. ↑ У шматлікіх беларускіх энцаклапедычных выданнях, у т. л. у 11-м томе «Беларускай энцыклапедыі» (2000) гаворыцца, што ў в. Начы знаходзіцца магіла С. Б. Юндзіла, аднак мясцовым краязнаўцам яна невядомая. У кнізе «*Wklad pijarow do nauki i kultury w Polsce XVII—XIX w.*» змешчаны фотаздымак помніка на магіле С. Б. Юндзіла на Бернардынскіх могілках у Вільні.
Крыніцы
-------
1. 1 2 3 4 5 6 7 Юндзилл Станислав Бонифаций // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 711. — 737 с.
2. 1 2 Антось Савук. Паслядоўнік Лінэя: 240 год з дня нараджэння С. Б. Юндзіла // «Лідскі летапісец» № 14, 2000.
3. ↑ *Пазднякоў В.* Юндзілы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 771. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Літаратура
----------
* Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 783. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
* Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік / Беларусь, Энцыклапедыя, Мн.; 1995;
* Очерки истории науки и культуры Беларуси IX — начала XX в. / П. Т. Петриков, Д. В. Карев, А. А. Гусак и др. — Мн.: Наука и техника, 1996;
* *Палуцкая С. В.*, С. Б. Юндзіл: жыццё і творчасць; Славутыя людзі Воранаўшчыны. / Матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі ў в. Нача Воранаўскага раёна, Гродна — Нача, 1994;
* *Папко І. В.* Педагагічная і навуковая дзейнасць М. Догеля, А. Доўгірда, К. Нарбута і С. Юндзіла ў Шчучыне./ Шчучыншчына: мінулае і сучаснасць: Матэрыялы навукова-практычнай краязнаўчай канферэнцыі, прысвечанай знакамітым людзям, помнікам гісторыі і культуры, гіста-рычным падзеям і мясцінам Шчучыншчыны. — Ліда: 1997;
* *А. Г.* Юндзил, Станислав Бонифаций // Русский биографический словарь : в 25-ти томах. — СПб.—М. 1896—1918. (руск.)
* Юндзил, Станислав-Бонифаций // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб. 1890—1907.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Станіслаў Баніфацы Юндзіл
* Савук А. Паслядоўнік Лінэя: 240 год з дня нараджэння С. Б. Юндзіла / Лідскі летапісец № 14;
* Grębecka W. Stanisław Bonifacy Jundziłł — wybitny uczony polskiego oswiecenia (1761—1847) / Wklad pijarow do nauki i kultury w Polsce XVII—XIX w. — Warszawa — Krakow 1993;
* Grębecka W. Stanislaw Bonifacy Jundziłł. — Warszawa-Lida 2003.
* Ванда Грамбецка. Станіслаў Баніфацый Юндзіл;
* PAMIĘTNIKI Ks. Stanislawa Jundziłła profesora uniw. wilenskiego; Архівавана 9 лютага 2012.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Бракгаўза і Эфрона · Рускі біяграфічны |
| Генеалогія і некрапалістыка | Sejm-Wielki.pl · Geni.com |
| Нарматыўны кантроль | GND: 1218541563 · ISNI: 0000 0001 1587 3996 · LCCN: n97035419 · NUKAT: n2003090755 · VIAF: 4212291 | | {
"title": "Станіслаў Баніфацы Юндзіл",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5752,
18657,
0.3083025138017902
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-dbd5a0da84f90ffd\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Навуковец \\n \",\"href\":\"./Шаблон:Навуковец\"},\"params\":{\"Імя\":{\"wt\":\"Станіслаў Баніфацы Юндзіл\"},\"Арыгінал імя\":{\"wt\":\"{{lang-pl|Stanisław Bonifacy Jundziłł}}\"},\"Фота\":{\"wt\":\"Stanisłaŭ Jundził. Станіслаў Юндзіл (J. Rustem, 1822).jpg\"},\"Шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"Подпіс\":{\"wt\":\"[[Ян Рустэм]]. Партрэт С. Юндзіла, 1822\"},\"Дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"Месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"Дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Грамадзянства\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковая сфера\":{\"wt\":\"\"},\"Месца працы\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковая ступень\":{\"wt\":\"доктар філасофіі і тэалогіі\"},\"Навуковае званне\":{\"wt\":\"{{Навуковае званне||0}}\"},\"Альма-матэр\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Знакамітыя вучні\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомы як\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомая як\":{\"wt\":\"\"},\"Узнагароды і прэміі\":{\"wt\":\"\"},\"Роспіс\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня роспісу\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Вікітэка\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Станіслаў Баніфацы Юндзіл</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-style: normal\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><a href=\"./Польская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польская мова\">польск.</a>: <span lang=\"pl\" style=\"font-style: italic;\">Stanisław Bonifacy Jundziłł</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Ян_Рустэм\\" title=\\"Ян Рустэм\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Ян_Рустэм\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Ян Рустэм\\"}}'>Ян Рустэм</a>. Партрэт С. Юндзіла, 1822"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Stanisłaŭ_Jundził._Станіслаў_Юндзіл_(J._Rustem,_1822).jpg\" title=\"Ян Рустэм. Партрэт С. Юндзіла, 1822\"><img alt=\"Ян Рустэм. Партрэт С. Юндзіла, 1822\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1994\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1667\" decoding=\"async\" height=\"328\" resource=\"./Файл:Stanisłaŭ_Jundził._Станіслаў_Юндзіл_(J._Rustem,_1822).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg/274px-Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg/411px-Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg/548px-Stanis%C5%82a%C5%AD_Jundzi%C5%82._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB_%28J._Rustem%2C_1822%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><a href=\"./Ян_Рустэм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ян Рустэм\">Ян Рустэм</a>. Партрэт С. Юндзіла, 1822</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$A15D08BE-74BE-4A1B-8EC5-6B54EC180CEF\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./6_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"6 мая\">6 мая</a> <a href=\"./1761\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1761\">1761</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1761-05-06</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_6_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1761_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$1bc381b2-4dea-39b8-5f99-23dc2ab9b5ef\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ясянцы_(Воранаўскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ясянцы (Воранаўскі раён)\">Ясянцы</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лідскі_павет_(Вялікае_Княства_Літоўскае)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лідскі павет (Вялікае Княства Літоўскае)\">Лідскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленскае_ваяводства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленскае ваяводства\">Віленскае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вялікае_Княства_Літоўскае\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікае Княства Літоўскае\">Вялікае Княства Літоўскае</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэч_Паспалітая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэч Паспалітая\">Рэч Паспалітая</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Лідскім_павеце_(Вялікае_Княства_Літоўскае)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$C706316F-41A6-401A-B85A-0A233120531E\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./15_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"15 красавіка\">15 красавіка</a> <a href=\"./1847\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1847\">1847</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1847-04-15</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_15_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1847_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(85 гадоў)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$98CAD82F-AE8F-4E2F-8538-7CC4835F4E90\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюс\">Вільня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленскі_павет_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленскі павет (Расійская імперыя)\">Віленскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленская губерня\">Віленская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Вільнюсе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$2fbd748d-4b1a-8fc2-5143-280070d8751c\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Бернардзінскія_могілкі_(Вільнюс)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бернардзінскія могілкі (Вільнюс)\">Бернардзінскія могілкі</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_Бернардзінскіх_могілках\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$B85323DE-2A5D-4DD0-9FC1-66E73DE3481A\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"496\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"939\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg/20px-Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg/30px-Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg/40px-Flag_of_the_Grand_Duchy_of_Lithuania_1578.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вялікае_Княства_Літоўскае\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікае Княства Літоўскае\">Вялікае Княства Літоўскае</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$802b144b-435f-6d9d-52f0-67f6af9f7747\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BA%D1%82+%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q122723996&preloadparams%5B%5D=%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BA%D1%82+%D0%AE%D0%BD%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BB&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Бенядзікт Юндзіл</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q122723996\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q122723996\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$222889A2-0B5E-4DC2-86FD-12F58EE2E3AC\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Батаніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Батаніка\">батанік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$b404f864-408b-3a25-d7fd-faf8d73427d9\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q9379869\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q9379869\">выкладчык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$03E28806-0F7F-479F-80A2-292D422BF1C7\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Філосаф\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Філосаф\">філосаф</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$DB18546B-16D5-4CA7-A846-955C229FB2B8\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Заалогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Заалогія\">заолаг</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$82CA8508-1976-4DD7-9622-A1D7136DAB85\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Энтамалогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Энтамалогія\">энтамолаг</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$3BAA800E-E159-4F54-947E-89FC9C6616D7\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Арніталогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арніталогія\">арнітолаг</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$03458BD6-3519-407F-B859-1AFE2E6E8A9F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Біялогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялогія\">біёлаг</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$34ac1ffa-450b-db52-4f6e-621dc1bf7721\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"прыродазнаўства\">прыродазнаўства<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q484591?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$a41ca41f-45e2-c9a0-0d2f-fdb33aa1c379\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Батаніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Батаніка\">батаніка</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$E2E5961B-A3FE-48F8-AD43-4C20C6717732\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Імператарскі_Віленскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Імператарскі Віленскі ўніверсітэт\">Імператарскі Віленскі ўніверсітэт</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$AF317A2E-EFAF-4C5C-8569-EE1A32E11A76\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюскі ўніверсітэт\">Віленскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выкладчыкі_Віленскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$8500c40f-4a77-3d36-79ab-189fe54caa51\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Шчучынскі_піярскі_калегіум\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шчучынскі піярскі калегіум\">Шчучынскі піярскі калегіум</a><link href=\"./Катэгорыя:Выкладчыкі_Шчучынскага_піярскага_калегіума\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая ступень</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P512\">доктар філасофіі і тэалогіі</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><a href=\"./Прафесар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прафесар\">прафесар</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$65a176a7-4f4e-e701-5a23-2014ce758b18\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюскі ўніверсітэт\">Віленскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Віленскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$C6670273-3077-4260-809B-F344DA1CB062\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D1%81%D1%8F%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%9E+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q607496&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D1%81%D1%8F%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%9E+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Варшаўскае таварыства сяброў навук</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q607496\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q607496\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2362764$4261e118-41e8-9320-0e8c-3ba2ebe62864\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C+Merentibus&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q11776620&preloadparams%5B%5D=%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C+Merentibus&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">медаль Merentibus</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q11776620\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q11776620\">[d]</a></sup></p></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2362764$35A03B28-E30C-4E2F-BBCB-A089AF63FB3F\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Stanisław_Bonifacy_Jundziłł\" title=\"commons:Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stanisław%20Bonifacy%20Jundziłł\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>",
"<table about=\"#mwt3\" class=\"infobox infobox-1d830c2f6c11a99b\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Сістэматык\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Сістэматык\"},\"params\":{\"Шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"Батанік\":{\"wt\":\"S.B.Jundz.\"},\"IPNI\":{\"wt\":\"\"},\"List IPNI\":{\"wt\":\"+\"},\"Заўв_батанік\":{\"wt\":\"\"},\"Заолаг\":{\"wt\":\"\"},\"Мікрабіёлаг\":{\"wt\":\"\"},\"wikispecies\":{\"wt\":\"\"},\"commons\":{\"wt\":\"Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwBQ\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Сістэматык жывой прыроды</a></th></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\"background-color: #DDEECC\" title=\"\">Аўтар найменняў шэрага <a href=\"./Батаніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Батаніка\">батанічных</a> <a href=\"./Таксон\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Таксон\">таксонаў</a>. У <a href=\"./Міжнародны_кодэкс_батанічнай_наменклатуры\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Міжнародны кодэкс батанічнай наменклатуры\">батанічнай</a> (<a href=\"./Бінамінальная_наменклатура\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бінамінальная наменклатура\"><i>бінарнай</i></a>) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Спіс_батанікаў_па_іх_скарачэннях\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс батанікаў па іх скарачэннях\">скарачэннем</a> <b>«<a class=\"extiw\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/S.B.Jundz.\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"wikispecies:S.B.Jundz.\">S.B.Jundz.</a>»</b>.<br/><a class=\"external text\" href=\"http://www.ipni.org/ipni/advPlantNameSearch.do?find_family=&find_genus=&find_species=&find_infrafamily=&find_infragenus=&find_infraspecies=&find_authorAbbrev=S.B.Jundz.&find_includePublicationAuthors=on&find_includePublicationAuthors=off&find_includeBasionymAuthors=on&find_includeBasionymAuthors=off&find_publicationTitle=&find_isAPNIRecord=on&find_isAPNIRecord=false&find_isGCIRecord=on&find_isGCIRecord=false&find_isIKRecord=on&find_isIKRecord=false&find_rankToReturn=all&output_format=normal&find_sortByFamily=on&find_sortByFamily=off&query_type=by_query&back_page=plantsearch\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><b>Спіс такіх таксонаў</b></a> <a href=\"./International_Plant_Names_Index\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"International Plant Names Index\">на сайце IPNI</a> <br/><p style=\"font-size: 85%;color: #696969\"></p></div>\n<table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr align=\"center\" class=\"plainlinksneverexpand\" style=\"font-size: 80%\">\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł на Вікісховішчы\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stanis%C5%82aw_Bonifacy_Jundzi%C5%82%C5%82?uselang=be\" title=\"Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł на Вікісховішчы\"><img alt=\"Category:Stanisław Bonifacy Jundziłł на Вікісховішчы\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Stanis%C5%82aw_Bonifacy_Jundzi%C5%82%C5%82?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы на Вікісховішчы</a></td>\n</tr></tbody></table></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 18644
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Вітушка.
**Сяржу́к Віту́шка** (10 красавіка 1965, Чысць, Маладзечанскі раён, БССР — 2 ліпеня 2012, Вільнюс, Літва) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч. Кіраўнік мінскага таварыства «Талака», гісторык і педагог, аўтар казак для дарослых і дзяцей.
Біяграфія
---------
Скончыў прафесійна-тэхнічнае вучылішча, працаваў рабочым на заводзе «Інтэграл», скончыў гістарычны факультэт БДУ (1989).
У 1986 годзе прыйшоў у моладзевы клуб «Талака», у 1987 годзе абраны старшынёй таварыства.
З 1991 года жыў у Вільнюсе, дзе працаваў настаўнікам гісторыі ў віленскай беларускай школе імя Францішка Скарыны. Арганізатар і першы дырэктар адноўленага Віленскага Беларускага музея імя Івана Луцкевіча. Выдаваў газету «Vilnia i kraj» (1992). Актыўна супрацоўнічаў з радыёстанцыяй «Балтыйскія хвалі» і літоўскім дзяржаўным тэлебачаннем. Як публіцыст, друкаваўся ў газетах «Наша Ніва» і «Рунь». Быў іныцыятарам і арганізатарам беларускіх набажэнстваў у віленскай царкве Св. Мікалая на вул. Вялікай (Діджёю). Хварэў на цукровы дыябет. Страціўшы зрок, не спыніў актыўнай дзейнасці, у прыватнасці, арганізоўваў «сляпыя экскурсіі» для беларусаў па Вільнюсе, пісаў казкі, п'есы-батлейкі, вершы і беларускія тэксты на мелодыі вядомых песень. У 2011 годзе ў Мінску выйшла яго першая кніга «*Дзінь-дзілінь: пара гуляць у казкі!*», крыху пазней паўтораная ў аўдыёварыянце.
Памёр 2 ліпеня 2012 года ў Вільнюсе. Развітанне прайшло ў Мінску, у грэка-каталіцкай царкве. Пахаваны ў вёсцы Рагава.
Публікацыі
----------
* Vilnia i krai, 1992, №1-3.
Зноскі
------
1. ↑ Гісторыя беларускага самвыдату: "Вільня і край", 24.08.2015 (Архіваваная спасылка)
2. ↑ Памёр Сяржук Вітушка **(нявызн.)**. Наша Ніва (2 ліпеня 2012). Праверана 20 лістапада 2014.
Спасылкі
--------
* Сяржук Вітушка больш не з намі
* Паліна Качаткова. *Сяржук Вітушка Архівавана 19 чэрвеня 2013.* // Дзеяслоў № 37 (13677), 20 ліпеня 2012
* *Вінцук Вячорка*. Сяржук Вітушка — узор беларускага інтэлігента **(нявызн.)**. Новы Час (11 красавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2020. Праверана 21 сакавіка 2016.
* Прэмію імя Сержука Вітушкі атрымалі слабавідушчыя мінскія школьнікі | {
"title": "Сяржук Вітушка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1597,
3989,
0.40035096515417395
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-b9ad8da34ccdf017\" id=\"mwAw\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Сяржук Вітушка</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:SiarzhukVitushka.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"793\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"526\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:SiarzhukVitushka.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/thumb/7/79/SiarzhukVitushka.jpg/265px-SiarzhukVitushka.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/thumb/7/79/SiarzhukVitushka.jpg/398px-SiarzhukVitushka.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/be/7/79/SiarzhukVitushka.jpg 2x\" width=\"265\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;font-weight:normal;\">Сяржук Вітушка ў <a href=\"./1989\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1989\">1989</a> годзе</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$86dd3ae7-4643-03c9-c6d8-bb1ef5cb2e51\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Грамадскі_дзеяч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадскі дзеяч\">грамадскі дзеяч</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$bf4cc6d5-46be-4a77-ca1f-1df2dc03172a\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Педагогіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Педагогіка\">педагог</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$cc8b9508-47cd-140b-4e32-cd9e95b0b9f4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Гісторык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гісторык\">гісторык</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$63745bca-43ca-7876-2c2c-76cfca30e07f\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./10_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"10 красавіка\">10 красавіка</a> <a href=\"./1965\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1965\">1965</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1965-04-10</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_10_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1965_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$005b7b8f-4e49-00f0-d34e-bd795a9d5a8a\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Чысць_(пасёлак)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чысць (пасёлак)\">Чысць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Чысцінскі_сельсавет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чысцінскі сельсавет\">Чысцінскі сельсавет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Маладзечанскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маладзечанскі раён\">Маладзечанскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінская вобласць\">Мінская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Маладзечанскім_раёне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$14E3F10A-1F71-4523-9085-EF50D5646934\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./2_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2 ліпеня\">2 ліпеня</a> <a href=\"./2012\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2012\">2012</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2012-07-02</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_2_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2012_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(47 гадоў)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$fc6b4f96-41e9-9213-cbaa-6371fcb3560f\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюс\">Вільнюс</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вільнюскае_гарадское_самакіраванне\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вільнюскае гарадское самакіраванне\">Вільнюскае гарадское самакіраванне</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Літва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Літва\">Літва</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Вільнюсе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$c8897c02-4588-5551-19f8-f0925b2bcfb0\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рагава\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рагава\">Рагава</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Мінскім_раёне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P26\">Людвіка Вітушка (Кардзіс)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P40\">Паўліна Вітушка</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$949b7164-4b08-c194-5ef7-3a81b6574ad4\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гістарычны_факультэт_БДУ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гістарычны факультэт БДУ\">гістарычны факультэт БДУ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_гістарычнага_факультэта_БДУ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6539734$349BA791-6AD5-46C1-83D5-71A800548D6B\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Талака_(таварыства)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Талака (таварыства)\">Талака</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Талакі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3616
} |
**Любуцкі дагаво́р 1372 го́да** заключаны ў сярэдзіне ліпеня 1372 года ля горада Любуцк на рацэ Ака (побач з сучасным горадам Алексін Тульскай вобласці), паміж вялікімі князем літоўскім Альгердам і Кейстутам, з аднаго боку, і вялікім князем маскоўскім Дзмітрыем Іванавічам (Данскім) і серпухаўска-бароўскім князем (руск.) (бел. Уладзімірам Андрэевічам Храбрым (руск.) (бел. (мужам дачкі Альгерда Алены), з другога. З літоўскага боку ўдзельнічаў таксама вялікі князь цвярскі Міхаіл Аляксандравіч (руск.) (бел. (паводле цвярскога летапісу, «князь великы Михаило Александрович поиде в том же миру»).
Любуцкі дагавор завяршыў маскоўскую кампанію 1372 года Вялікага Княства Літоўскага і саюзнага яму Цвярскога княства, якая мела на мэце абараніць уладанні Цвярскога вялікага княства ад захопу Масквой і прадухіліць ператварэнне Цвяры ў васала Масквы; кампанія пачалася нечаканым з’яўленнем літоўскага войска пад Пераслаўлем 7 красавіка (аблога была няўдалай) і працягвалася паходамі літоўска-цвярскога войска на спрэчныя паміж Цверру і Масквой гарады Кашын і Таржок. 12 ліпеня літоўскае і цвярское войскі злучыліся ля Любуцка на стыку маскоўскіх, разанскіх і літоўскіх уладанняў для трэцяга (пасля паходаў 1368 і 1370 гадоў) сумеснага паходу на Маскву. Туды ж падышлі асноўныя сілы маскоўскага войска, але пасля няўдалай для літоўска-цвярскога войска сутычкі перадавых атрадаў і некалькіх дзён «стаяння» на процілеглых баках глыбокага яра быў заключаны Любуцкі дагавор.
Тэкст дагавора не захаваўся, але згодна з Супрасльскім летапісам па сваім характары гэта быў «вечны мір», які пацвердзіў пратэктарат Вялікага Княства Літоўскага над Цверру і даваенныя межы. Любуцкі дагавор падвёў рысу пад серыяй войнаў паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Маскоўскай дзяржавай 1368—1372 гадоў; пасля чаго ваенных дзеянняў паміж імі не вялося да 1406 года, хаця ў дачыненні да Цвяры Любуцкі дагавор быў парушаны Масквой ужо ў 1375 годзе.
Літаратура
----------
* *Белы А.* Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т.. — Мн. : БелЭн
* Клюг Э. Княжество Тверское (1247—1485). Тверь, 1994.
* ПСРЛ. Т. 15, стб. 103, 433; Т. 25, с. 187; Т. 35, с. 49.
* Черепнин Л. В. Русские феодальные архивы. Ч. 1. М. — Л. 1948. с. 189.
* Опись архива Посольского приказа 1626 г. Ч. 1. М. 1977. лл. 6, 6 об.
Спасылкі
--------
* Арыгінальны артыкул(недаступная спасылка) | {
"title": "Любуцкі дагавор",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
487,
3587,
0.13576805129634792
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3952
} |
**Францішак Максіміліян Печка** (польск.: Franciszek Maksymilian Pieczka; 18 студзеня 1928, Годаў Вадзіслаўскі павет — 23 верасня 2022, Варшава) — польскі акцёр тэатра і кіно. Шырокую папулярнасць яму прынесла роля Густліка ў серыяле "Чатыры танкісты і сабака".
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў сям'і селяніна. Адвучыўшыся год у тэхнікуме на электратэхнічным факультэце, пакінуў родныя краі і з'ехаў у сталіцу, дзе паступіў у тэатральную школу.
Скончыў Вышэйшае дзяржаўнае тэатральнае вучылішча (Варшава) у 1954 годзе. У тым жа годзе сыграў сваю першую ролю (немец-патрульны ў першай карціне Анджэя Вайды "Пакаленне"). Пачаў сваю тэатральную кар'еру з тэатра ў горадзе Еленя-Гура. Выступаў у кракаўскім Народным тэатры, у 1970 годзе перабраўся ў Варшаву. У 1974-2015 гадах - акцёр варшаўскага Тэатра Паўшэхны.
Зноскі
------ | {
"title": "Францішак Печка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
27,
1268,
0.021293375394321766
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-b351d6ef0ba3644b\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Францішак Печка</th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1380
} |
Каранічны рукапіс на пергаменце які змяшчае пяты 94, 95, 96 і частку 97 з аль-Маіда, які захоўваецца ў музеі.
Ранні куфічны рукапіс Карана 7-га стагоддзя, які захоўваецца ў музеі.
**Дом Карана** (араб. بيت القرآنبيت القرآن) — музей у Бахрэйне, які спецыялізуецца на Каране. Музей пабудаваны ў 1990 годзе ў традыцыйным ісламскім стылі і лічыцца адным з самых вядомых ісламскіх музеяў у свеце. У ім захоўваюцца рукапісныя выданні Карана, сабраныя з усяго ісламскага свету, навуковая і ісламская літаратура, пераклады Карана і іншыя значныя матэрыялы.
Будаўніцтва
-----------
Будаўніцтва комплексу пачалося ў 1984 годзе, а ў сакавіку 1990 года ён быў афіцыйна адкрыты Абдул-Латыфам Джасімам Кану. Аснову калекцыі музея складае асабістая калекцыя рэдкіх рукапісаў і ісламскага мастацтва самога Кану. Музей быў пабудаваны на ахвяраванні жыхароў Бахрэйна. Калекцыю музея складаюць рукапісы з розных частак ісламскага свету, ад Кітая на ўсходзе і да Іспаніі на захадзе .
Паслугі
-------
Дом Карана адкрыты для наведвальнікаў па суботах з 9 раніцы да 12 гадзін дня і серадах 4 да 6 гадзін вечара. Вонкава комплекс нагадвае мячэць 12-га стагоддзя. У ім дзесяць выставачных залаў, а таксама мячэць, бібліятэка, аўдыторыі і медрэсэ. Вялікі шкляны купал ахоплівае вялікую залу і мячэць. Міхраб пакрыты сіняй керамічнай пліткай з выгравіраваным аятам аль-Курсі.
Кніжны фонд бібліятэкі складаецца з больш чым 50 000 кніг і рукапісаў на трох мовах — арабскай, англійскай і французскай. Бібліятэка і яе чытальныя залы адкрыты для наведвальнікаў на працягу ўсяго працоўнага дня, а для даследчыкаў і спецыялістаў прадастаўляюцца асобныя памяшканні.
У лекцыйнай зале, якая ў асноўным выкарыстоўваецца для лекцый і канферэнцый, могуць размясціцца да 150 чалавек. Лектараў запрашаюць з многіх краін, у тым ліку з ЗША, Вялікабрытаніі і Францыі.
Музей
-----
Музей складаецца з 10 залаў, размешчаных на двух паверхах. У ім дэманструюцца рэдкія рукапісы Карана розных перыядаў, пачынаючы з першага стагоддзя хіджры (700 г.). У ім захоўваюцца рукапісы з Саудаўскай Аравіі (Мекі і Медзіна), Дамаска і Багдаду, напісаныя на пергаменце. Рукапісы захоўваюцца ў спецыяльна створаных умовах для таго, каб абараніць іх ад пашкоджанні. У музеі захоўваюцца рэдкія асобнікі Карана, надрукаваныя ў 1694 г. у Германіі; пераклад Карана на лацінскі (1548 г.); першы асобнік Карана, напісаны падчас праўлення халіфа Усман ібн Аффана; невялікія асобнікі Карана, якія можна прачытаць толькі з дапамогай аптычных прыбораў.
У музеі захоўваюцца зерні гароху і рысу, на якіх выгравіраваны каранічныя суры, а таксама працы ісламскіх багасловаў, такіх як Ібн Таймія і інш.
Дом Карана лічыцца адзіным у свеце музеем, які прысвечаны Карану і каранічным даследаванням.
Зноскі
------
1. ↑ *The Middle East, Volume 1*. Greenwood Publishing Group. 2004. p. 6. ISBN 9780313329234.
2. ↑ Nawwab, Ni'Mah Isma'il (2000). "Beit Al Qur'an Religion, Art, Scholarship". *Saudi Aramco World*. Volume 51 (3). Праверана 5 October 2012. `{{cite journal}}`: `|volume=` мае залішні тэкст (даведка); Невядомы параметр `|month=` ігнараваны (даведка)
3. ↑ Beit al-Quran in Manama, Bahrain **(нявызн.)**. Lonely Planet. Праверана 5 October 2012.
4. ↑ *Muqueem Khan, Shaista*. Islamic Manuscripts **(нявызн.)**(недаступная спасылка) 10, 11. World Congress of Muslim Librarian & Information Scientists (November 2008). Архівавана з першакрыніцы 19 красавіка 2014. Праверана 17 October 2012.
5. 1 2 بيت القرآن يستأنف فعالياته غداً السبت الاول من سبتمبر **(нявызн.)**. Bahrain News Agency. Праверана 4 November 2012.
6. ↑ Bait al Quran **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Ministry of Culture (Bahrain). Архівавана з першакрыніцы 29 студзеня 2013. Праверана 25 June 2013.
7. ↑ Arabic Textbook **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Yale University Press. Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 2013. Праверана 17 October 2012. | {
"title": "Дом Карана",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1380,
5646,
0.24442082890541977
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-1b8fdd16c82199c5\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Музей\",\"href\":\"./Шаблон:Музей\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Дом Карана</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$BA7DDACA-4A90-4198-A17A-6AA510D1D0F3\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1990</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адкрыты</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$896044AB-A221-4DAF-8FB7-F03A399D4B51\" data-wikidata-property-id=\"P1619\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1990</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месцазнаходжанне</th>\n<td class=\"country-name plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$B2773188-DDF8-4A54-A3C2-900AA69342EA\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q5898453&preloadparams%5B%5D=%D0%A5%D1%83%D1%80%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Хура</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q5898453\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q5898453\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$CD608BFF-036F-43A7-89DD-57CB3A004BBA\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><meta about=\"#mwt5\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"26.2397585_N_50.5915421_E_globe:earth\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"26.2397585\\" longitude=\\"50.5915421\\" text=\\"26°14′23″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 50°35′30″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Дом Карана\\" zoom=\\"14\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t50.5915421,\\n\\t\\t\\t\\t26.2397585\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Дом Карана\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q630922\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q630922\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&params=26.2397585_N_50.5915421_E_globe:earth <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=26.2397585,50.5915421&q=26.2397585,50.5915421&spn=0.03,0.03&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=50.5915421,26.2397585&pt=50.5915421,26.2397585&spn=0.03,0.03&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=26.2397585&mlon=50.5915421&zoom=14 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"26.2397585_N_50.5915421_E_globe:earth\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/26.2397585/50.5915421/be\\" data-zoom=\\"14\\" data-lat=\\"26.2397585\\" data-lon=\\"50.5915421\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_e02ae1d7a28dbdabe3173b340f4a5eb9493f7564\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt4\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"26.2397585\\",\\"longitude\\":\\"50.5915421\\",\\"text\\":\\"26°14′23″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 50°35′30″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Дом Карана\\",\\"zoom\\":\\"14\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t50.5915421,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t26.2397585\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Дом Карана\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q630922\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q630922\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>26°14′23″ пн. ш. 50°35′30″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0&amp;params=26.2397585_N_50.5915421_E_globe:earth\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=26.2397585,50.5915421&amp;q=26.2397585,50.5915421&amp;spn=0.03,0.03&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=50.5915421,26.2397585&amp;pt=50.5915421,26.2397585&amp;spn=0.03,0.03&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=26.2397585&amp;mlon=50.5915421&amp;zoom=14\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"url plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$2515E5E1-6723-459E-AC9A-CDF389E228E0\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.moc.gov.bh/en/top10/Name,7534,en.html\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">moc.gov.bh/en/top10/Name…</a></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q630922$806C97AA-DFDB-4274-960E-38DDAE3B29A7\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Beit_Al_Quran\" title=\"commons:Category:Beit Al Quran\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Beit%20Al%20Quran\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Beit Al Quran\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6125
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Стоўні.
**Стоўні** (англ.: Stoney; саманазва: *Îyârhe Nakȟóda*) — індзейскі народ, карэнныя жыхары Канады. Агульная колькасць (2017 г.) — 4400 чал.
Паводле сцверджання саміх стоўні, яны, а таксама асінібойн вылучыліся з гурту астатніх сіў да кантактаў з еўрапейцамі. Абодва народы карыстаюцца агульнай саманазвай *накота*. Пад уплывам пашырэння футравага гандлю іх продкі рухаліся на захад уздоўж ракі Саскачэван і ў выніку дасягнулі Скалістых гор.
Каля 1790 г. адбыўся падзел паміж стоўні і асінібойн. Стоўні ўпадабалі лясную зону ўсходніх схілаў гор, дзе займаліся паляваннем і здабычай футра.
У сярэдзіне XIX ст. стоўні трапілі пад уплыў пратэстанцкіх місіянераў. У 1876 г. частка стоўні падпісала дагавор аб узаемным прызнанні з брытанскімі ўладамі Канады. У 1877 г. разам з чарнаногімі мірнае пагадненне з Канадай падпісалі ўсе правадыры гэтага народа. Паводле дагавораў на працягу 1876—1948 гг. былі створаны тры рэзервацыі.
У нашы дні ў Канадзе стоўні афіцыйна прызнаюцца «першаснай нацыяй». Асноўныя сучасныя заняткі — сельская гаспадарка, паляванне, рыбалоўства, абслугоўванне турыстаў. Для культуры канадскіх стоўні характэрна добрае захаванне роднай гутарковай мовы, сакральнага танцавальнага мастацтва і апора на спецыфічны лад жыцця ў вялікай пашыранай сям’і.
Зноскі
------
1. ↑ Stoney in Canada
Літаратура
----------
* Stoney Nation Архівавана 16 снежня 2012.
* Stoney Culture and History
* Stoney-Nakoda | {
"title": "Стоўні (індзейцы)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
357,
2450,
0.1457142857142857
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Стоўні <br /> ''Îyârhe Nakȟóda''"},"image":{"wt":"[[Выява:Blue Bird and her sister (18495754685).jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\">Фота 1930 г.</div>"},"poptime":{"wt":"4400"},"popplace":{"wt":"{{Сцягафікацыя|Канада}}"},"langs":{"wt":"стоўні"},"rels":{"wt":"[[анімізм]], [[шаманізм]], [[хрысціянства]]"},"related":{"wt":"іншыя [[сіў]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAw\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Стоўні <br/> <i>Îyârhe Nakȟóda</i></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Blue_Bird_and_her_sister_(18495754685).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2162\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2970\" decoding=\"async\" height=\"218\" resource=\"./Файл:Blue_Bird_and_her_sister_(18495754685).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg/300px-Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg/450px-Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg/600px-Blue_Bird_and_her_sister_%2818495754685%29.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\">Фота 1930 г.</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">4400</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Канада\" title=\"Канада\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Canada.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/22px-Flag_of_Canada.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/33px-Flag_of_Canada.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Canada.svg/44px-Flag_of_Canada.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Канада\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Канада\">Канада</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">стоўні</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімізм</a>, <a href=\"./Шаманізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шаманізм\">шаманізм</a>, <a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">іншыя <a href=\"./Сіў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сіў\">сіў</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2431
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ляўковіч.
**Ні́на Абра́мчык** (дзявочае **Ляўковіч**; літаратурны псеўданім **Ніна Раса**; 20 сакавіка 1916 — 27 студзеня 2003) — беларуская грамадcка-палітычная дзеячка, пісьменніца. Жонка Міколы Абрамчыка.
Біяграфія
---------
Магіла Ніны Ляўковічі на могілках Пер-Лашэз у Парыжы
Скончыла Віленскую беларускую гімназію, вучылася ў Віленскім універсітэце, член Беларускага студэнцкага саюзу. З восені 1939 году настаўнічала на Пружаншчыне. Ад 1941 году жыла ў Берліне, дзе пабралася шлюбам з Міколам Абрамчыкам. Працавала ў газэце «Раніца» і Беларускім камітэце самапомачы. У 1943 г. разам з мужам пераехала ў Парыж (Абрамчык быў высланы з Берліна пад нагляд гестапа). Пісала апавяданні пад псеўданімам Ніна Раса. У 1947 г. выдала адзіны нумар перыёдыка Беларускага жаночага аб’яднання ў Францыі «Беларуска». У 1955 г. нарадзіла сына Альгерда. Пасля смерці мужа адмовілася аддаць беларускай грамадзе архіў Рады БНР і амаль абарвала кантакты з беларусамі. Працавала ў Musée de l’Homme ў Парыжы. Публікавала ў французскіх навуковых часопісах свае тэксты, прысвечаныя беларускай традыцыйнай культуры. Жыла ў прыгарадзе Парыжу Вілепэнт.
Памерла 27 студзеня 2003 г. Пахаваная ў Парыжы на могілках Пер-Лашэз каля свайго мужа.. У некаторых крыніцах памылкова падаецца дата смерці як 2004 год, аднак на помніку ўказаны 2003 год.
Выдавецкая дзейнасць
--------------------
Беларускі камітэт самапомачы ў Берліне ў другой палове 1942 году пачаў спарадычна выпускаць кнігі і брашуры, што было заслугай Міколы Абрамчыка і ягонай жонкі. Улетку 1942 году Абрамчыкамі былі выдадзеныя «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Ад родных ніў» Ларысы Геніюш. Першая з іх была перадрукам даваеннага віленскага выдання, а другую падрыхтаваў да друку Вітаўт Тумаш, карыстаючыся тэкстамі, апублікаванымі ў «Раніцы» і атрыманымі ад аўтаркі з Прагі. Абедзве кнігі былі адначасова надрукаваныя ў праскай друкарні «Палітыка» і ў верасні 1942 году рэклямаваліся на старонках «Раніцы».
Ніна Абрамчык таксама апрацавала і выдала ў 1942—1943 гадах некалькі кнігаў.
* «Беларусь у песьнях», зборнік папулярных песень і патрыятычных вершаў.
* «Гісторыя Беларусі ў картах», апрацаваная паводле лекцыяў, якія ў 1941—1942 гады чытаў Мікола Абрамчык на курсах беларусаведы ў Берліне, выйшла накладам 3500 асобнікаў і распаўсюджвалася ў беларускіх школах Беласточчыны і Варшавы.
* «Калядныя песьні», зборнік 20 беларускіх калядак у апрацоўцы святара Віктара Шутовіча.
* «Пад гоман вясёлы», зборнік 30 беларускіх папулярных песень, рамансаў і прыпевак.
Даследніцкая дзейнасць, творчасць
---------------------------------
Ніна Абрамчык апрача выдавецкай дзейнасці пісала вершы, апавяданні. І дасюль малавядомай застаецца даследніцкая дзейнасць дыяспарнай дзяячкі па-французску. Яна працавала ў Музеі чалавека ў Парыжы. У канцы 1990-х гадоў у французскіх навуковых часопісах («Eurasie», «Ethnozootechnie») з’яўляюцца артыкулы фалькларысткі і этнолага Ніны Абрамчык (*une ethnologue Nina Abramtchik*). На ейныя даследаванні жаночай традыцыйнай культуры спасылаюцца квебекскія даследніцы (Pauline Greenhill I Diane Tye, 1997 год).
У часопісе «Eurasie» Ніна Абрамчык надрукавала грунтоўныя артыкулы, прысвечаныя розным аспектам традыцыйнай культуры беларусаў. У нумары за 1995 год супрацоўніца Музея чалавека апублікавала даследаванне «Le lin chez les Biélorussiens, un exemple de sacralité locale» (*Лён у беларускай культуры, прыклад мясцовай сакральнасці*). У 1999 годзе Ніна Абрамчык апублікавала падобныя фальклорныя апісанні і аналіз, што датычыць месца і значэння каня ў традыцыйнай культуры беларусаў: «Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes» (*Конь у беларускай культуры. Казкі і cымбалі*). Артыкул з’явіўся ў калектыўным зборніку, што быў прысвечаны вобразу і месцу каня ў еўрапейскай культуры. У 2000 годзе даследніца напісала артыкул пра гісторыю і значэнні колераў у беларускай культуры «Couleurs de Biélorussie (Belarus)» (*Колеры Беларусі*).
Зноскі
------
1. 1 2 Як знайсці магілу Міколы і Ніны Абрамчык
2. 1 2 Архіўная копія **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Палітыка*. Беларуска-Эўрапейскае задзіночаньне (21 жніўня 2008). Архівавана з першакрыніцы 6 сакавіка 2016. Праверана 28 лістапада 2015.
3. 1 2 3 У. Гарбацкі, *Невядомая спадчына: этналагіня Ніна Абрамчык*, Новы Час, 17-05-2018
4. ↑ Undisciplined Women: Tradition and Culture in Canada. Pauline Greenhill and Diane Tye, eds. Montreal and Kingston: McGill-Queen’s University Press, 1997.
5. ↑ Abramtchik (Nina) 1996,"*Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes*", in Le cheval en Eurasie. Pratiques quotidiennes et déploiements mythologiques, Paris, L’Harmattan, p. 165—171.
Літаратура
----------
* Абрамчык Ніна // Лявон Юрэвіч. Літаратурны рух на эміграцыі. Менск, БГА, 2002.
* Абрамчык Ніна // Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Менск: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с.
Спасылкі
--------
* *Алег Гардзіенка*. БНС: Спроба стварэння беларускага ўраду **(нявызн.)**. *Першая суполка, прысьвечаная ваеннай гісторыі Беларусі*. Livejournal (21 траўня 2009). Праверана 27 чэрвеня 2009.
* *Юры Туронак.*. Архіўная копія **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Беларуская інтэрнэт—бібліятэка. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 28 лістапада 2015. | {
"title": "Ніна Ляўковіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3306,
8639,
0.382683180923718
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-8fe8442e4d67e665\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Пісьменнік\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{\"Імя\":{\"wt\":\"Ніна Абрамчык\"},\"Фота\":{\"wt\":\"Ніна_Абрамчык.jpg\"},\"Памер\":{\"wt\":\"\"},\"Подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"Імя пры нараджэнні\":{\"wt\":\"Ніна Ляўковіч\"},\"Псеўданімы\":{\"wt\":\"Ніна Раса\"},\"Дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"Месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"Дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Грамадзянства\":{\"wt\":\"[[БНР]], [[Францыя]]\"},\"Род дзейнасці\":{\"wt\":\"паэт\"},\"Гады актыўнасці\":{\"wt\":\"1902—1937\"},\"Кірунак\":{\"wt\":\"паэзія\"},\"Жанр\":{\"wt\":\"\"},\"Мова твораў\":{\"wt\":\"[[Беларуская мова|беларуская]]\"},\"Мова2\":{\"wt\":\"\"},\"Дэбют\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Ніна Абрамчык</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Ніна_Абрамчык.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"814\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"670\" decoding=\"async\" height=\"333\" resource=\"./Файл:Ніна_Абрамчык.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/thumb/d/d6/%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg/274px-%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/thumb/d/d6/%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg/411px-%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/be/thumb/d/d6/%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg/548px-%D0%9D%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%87%D1%8B%D0%BA.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Імя пры нараджэнні</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1477\">Ніна Ляўковіч</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Псеўданімы</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P742\">Ніна Раса</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$344B755F-DE4C-4796-9397-C0AA808CD167\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./20_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 сакавіка\">20 сакавіка</a> <a href=\"./1916\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1916\">1916</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1916-03-20</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_20_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1916_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$6d07be83-44df-2371-5f98-95ec51b4d3cc\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Шані_(Пружанскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шані (Пружанскі раён)\">Шані</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Пружанскі_павет_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пружанскі павет (Расійская імперыя)\">Пружанскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродзенская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродзенская губерня\">Гродзенская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Пружанскім_павеце_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$8373F909-1746-4473-B59B-8785FBEE70F5\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./27_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"27 студзеня\">27 студзеня</a> <a href=\"./2004\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2004\">2004</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2004-01-27</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_27_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2004_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(87 гадоў)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$67D40114-06CA-4672-A3D1-261B200A185D\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Францыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Францыя\">Францыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Францыі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Пахаванне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$080FA9EF-B33B-4857-B2F3-38216D4DEE76\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Пер-Лашэз\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пер-Лашэз\">Пер-Лашэз</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_могілках_Пер-Лашэз\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$5CCC44C3-B30F-4115-BC23-2A8E7EBF5492\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=grave+of+Mikola+and+Nina+Abramchyk&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q112307406&preloadparams%5B%5D=grave+of+Mikola+and+Nina+Abramchyk&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">grave of Mikola and Nina Abramchyk</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q112307406\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q112307406\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Парыжы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./БНР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"БНР\">БНР</a>, <a href=\"./Францыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Францыя\">Францыя</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$a1a2443e-490e-aad5-62ef-53d6982a939c\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мікола_Абрамчык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мікола Абрамчык\">Мікола Абрамчык</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$a8caf11e-0343-4520-bedd-620f5e2d6a71\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленская_беларуская_гімназія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленская беларуская гімназія\">Віленская беларуская гімназія</a><link href=\"./Катэгорыя:Навучэнцы_Віленскай_беларускай_гімназіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">паэт</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Гады творчасці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2031\">1902—1937</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Кірунак</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P135\">паэзія</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><a href=\"./Беларуская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская мова\">беларуская</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Грамадская дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6522591$0F5C68E9-B17A-4BA5-AB43-4D7ABA72099F\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_студэнцкі_саюз\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі студэнцкі саюз\">Беларускі студэнцкі саюз</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Беларускага_студэнцкага_саюза\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8597
} |
Кацярына Сабеская
**Кацярына Сабеская** (польск.: Katarzyna Sobieska 7 студзеня 1634, Золачаў (Львоўская вобласць), Украіна — 29 верасня 1694 года , Варшава) — палітычная дзеячка, сястра караля польскага і вялікага князя літоўскага Яна III Сабескага.
Біяграфія
---------
Сям’я Сабескіх паходзіла з шляхецкага магнацкага роду герба Яніна. Бацькам Кацярыны быў Якуб Сабескі, кракаўскі кашталян, маці Сафія Тэафіла, спадчынніца роду Данілевіч. Сям’я жыла ў атрыманых у спадчыну уладаннях прадзеда, Станіслава Жалкоўскага, у Жолкаўскім замку. Выхаваннем Кацярыны займалася маці, дзяўчына не атрымала класічнай адукацыі, дачку рыхтавалі да манастырскага жыцця.
Лічыцца, што ў юнацкія гады ў яе адбыўся раман з Дзмітрыем Вішнявецкім, ад якога нарадзіўся яе першы сын, і якога пасля ўсынавіў першы муж Сабескай. У 1650 годзе маці выдае Кацярыну замуж за князя Уладзіслава Дамініка Заслаўскага-Астрожскага з роду Астрожскіх, які быў старэйшы за нявесту амаль на 20 гадоў.
Выява Кацярыны Радзівіл (Сабескай) з галерэі Нясвіжскага замка
Пасля смерці мужа ў 1656 годзе Кацярына другі раз выйшла замуж у 1658 годзе за падчашага Вялікага княства Літоўскага Міхаіла Казіміра Радзівіла, будучага падканцлера і польнага гетмана літоўскага.
Труна Кацярыны Радзівіл (Сабескай) у Нясвіжскім езуіцкім касцёле. Побач у меншых трунах знаходзяцца, як лічыцца, яе непаўналетнія дзеці.
Разам з мужам прымала ўдзел ва ўрачыстасцях, прысвечаных каранацыі Міхаіла Вішнявецкага Карыбута (у 1669) і роднага брата Яна III (у 1674). Разам з мужам здзейсніла паездку ў Італію (1677—1678), наведала Венецыю, Ларэта і Рым, а на зваротным шляху — Вену. Пасля смерці мужа ў 1680 годзе напераменку пражывала ў Варшаве, Жоўкве і Явораве. У 1691 годзе пакінула каралеўскі двор.
У апішнія гады жыцця займалася дабрачыннасцю, рабіла шмат каштоўных ахвяраванняў кляштарам, касцёлам і іншым дабрачынным установам. Нясвіжскаму езуіцкаму касцёлу Кацярына падарыла 40 тысяч злотых, там жа і была пахавана. Падчас жыцця яе называлі «мудрай Кацярынай», а брат-кароль у найбольш сур’ёзных момантах часта звяртаўся да яе за парадай.
Кацярына памерла ў Варшаве 29 верасня 1694 года з-за хваробы печані.
Сям'я
-----
Ад першага шлюбу мела двух дзяцей: Аляксандра Януша Заслаўскага і Тэафілію Людвіку Заслаўскую.
Ад другога: Тэклу Адэлю, Яна і Людовіка, Мікалая Францішка, Багуслава Хрыстафора, Ежы Язэпа і Караля Станіслава.
Цікавыя факты
-------------
У крыпце Нясвіжскага касцёла езуітаў у асобным памяшканні знаходзіцца, як лічыцца, труна Кацярыны Сабескай. Вакол труны размешчаны каля дзясятка маленькіх трун, у якіх, згодна падання, знаходзяцца дзеці Кацярыны Сабескай, якія памерлі ў дзяцінстве. З усіх дзяцей Кацярыны Сабескай толькі Караль Станіслаў дажыў да сталага ўзросту і стаў наступным нясвіжскім ардынатам.
Зноскі
------
1. 1 2 Katarzyna Radziwiłłowa (z domu Sobieska) // Internetowy Polski Słownik Biograficzny<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q96022943'></a>
2. ↑ Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q270'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404'></a>
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кацярына Сабеская
| ?Кацярына Сабеская — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | Себасцьян Сабескі[d] | |
| | | |
| | | | |
| | | Ян Сабескі[d] | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | Марак Сабескі[d] | | | | | Барбара з Гелчэўскіх[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | Катажына Соф’я з Гдзяшынскіх[d] | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | Якуб Сабескі[d] | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Якуб Снапкоўскі[d] | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | Ядвіга са Снапкоўскіх[d] | | | | Ян Гербурт[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | Ядвіга з Гербуртаў[d] | | | |
| | Катажына з Сабескіх | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Ганна з Фрэдраў[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Ян Даніловіч[d] | | Станіслаў Даніловіч[d] | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Станіслаў Жалкеўскі[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | Соф’я Тэафіла з Даніловічаў[d] | | | | | |
| | | | | | | Станіслаў Жалкеўскі | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Соф’я з Ліпскіх[d] | |
| | | | Соф’я з Жалкеўскіх[d] | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | Рэгіна з Гербуртаў[d] | | Якуб Гербурт[d] | |
| | | | | |
| | | | | | | |
| | | | |
| | | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Генеалогія і некрапалістыка | WikiTree · WeRelate · IPSB: katarzyna-radziwillowa · Sejm-Wielki.pl · Geni.com · Rodovid · genealogics.org |
| Нарматыўны кантроль | GND: 1114282456 · LCCN: n2018006661 · NUKAT: n2009122844 · VIAF: 311428018 | | {
"title": "Кацярына Сабеская",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2849,
7255,
0.3926946933149552
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-cb62283d4a3ec857\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Кацярына Сабеская</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$24310579-92C4-41BC-AA76-3443F109AB18\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Kaciaryna_Radzivił_(Sabieskaja)._Кацярына_Радзівіл_(Сабеская)_(XVIII).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"640\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"523\" decoding=\"async\" height=\"335\" resource=\"./Файл:Kaciaryna_Radzivił_(Sabieskaja)._Кацярына_Радзівіл_(Сабеская)_(XVIII).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Kaciaryna_Radzivi%C5%82_%28Sabieskaja%29._%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_%28%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%29_%28XVIII%29.jpg/274px-Kaciaryna_Radzivi%C5%82_%28Sabieskaja%29._%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_%28%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%29_%28XVIII%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Kaciaryna_Radzivi%C5%82_%28Sabieskaja%29._%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_%28%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%29_%28XVIII%29.jpg/411px-Kaciaryna_Radzivi%C5%82_%28Sabieskaja%29._%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_%28%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%29_%28XVIII%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/78/Kaciaryna_Radzivi%C5%82_%28Sabieskaja%29._%D0%9A%D0%B0%D1%86%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB_%28%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%29_%28XVIII%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$35BD2D16-EC10-46ED-8D48-B3A18C5A21EA\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span data-mw=\"{"caption":"<span class=\\"iw\\" data-title=\\"Яніна\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Яніна<sup class=\\"plainlinks noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//www.wikidata.org/wiki/Q4538061?uselang=be\\" data-parsoid=\\"{}\\">[d<span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;#x5d;\\",\\"srcContent\\":\\"]\\"}'>]</span></a></sup></span>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:POL_COA_Janina.svg\" title=\"Яніна[d]\"><img alt=\"Яніна[d]\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1020\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"730\" decoding=\"async\" height=\"140\" resource=\"./Файл:POL_COA_Janina.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/POL_COA_Janina.svg/100px-POL_COA_Janina.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/POL_COA_Janina.svg/150px-POL_COA_Janina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/POL_COA_Janina.svg/200px-POL_COA_Janina.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><span class=\"iw\" data-title=\"Яніна\">Яніна<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q4538061?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$7A0BC941-D9CC-4591-99F2-EEFE75D0D169\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./7_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"7 студзеня\">7 студзеня</a> <a href=\"./1634\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1634\">1634</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1634-01-07</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_7_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1634_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$6B81D442-ED48-487B-9667-D92A05AF8ECB\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Золачыў_(Львоўская_вобласць)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Золачыў (Львоўская вобласць)\">Золачыў</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Львоўская_зямля\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Львоўская зямля\">Львоўская зямля</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рускае_ваяводства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рускае ваяводства\">Рускае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Малапольская_правінцыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Малапольская правінцыя\">Малапольская правінцыя</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Карона_Каралеўства_Польскага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Карона Каралеўства Польскага\">Карона Каралеўства Польскага</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэч_Паспалітая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэч Паспалітая\">Рэч Паспалітая</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Рускім_ваяводстве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$B83B8E40-468B-4F48-BAF6-210D4193DF2C\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./29_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"29 верасня\">29 верасня</a> <a href=\"./1694\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1694\">1694</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1694-09-29</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_29_верасня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1694_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(60 гадоў)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$E02B943D-2ED0-4DDF-AE2B-CA0AA464C115\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Варшава\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Варшава\">Варшава</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18567856&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Варшаўская зямля</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18567856\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18567856\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мазавецкае_ваяводства_(1529—1795)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мазавецкае ваяводства (1529—1795)\">Мазавецкае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Велікапольская_правінцыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Велікапольская правінцыя\">Велікапольская правінцыя</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Карона_Каралеўства_Польскага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Карона Каралеўства Польскага\">Карона Каралеўства Польскага</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэч_Паспалітая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэч Паспалітая\">Рэч Паспалітая</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Варшаве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$F15CDC14-833C-4AB0-B066-833545B1414D\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Крыпта-пахавальня_Радзівілаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Крыпта-пахавальня Радзівілаў\">Крыпта-пахавальня Радзівілаў</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_крыпце_Радзівілаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$62850E9F-B138-4DCD-8238-AB8C9C124AF1\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сабескія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сабескія\">Сабескія</a><link href=\"./Катэгорыя:Сабескія#Кацярына%20Сабеская\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$825B3C27-1704-4BC5-BA6D-ED5E3E208D56\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Радзівілы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Радзівілы\">Радзівілы</a><link href=\"./Катэгорыя:Радзівілы#Кацярына%20Сабеская\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$F0E12F1A-7465-407A-A537-9A4E21B901EC\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Заслаўскія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Заслаўскія\">Заслаўскія</a><link href=\"./Катэгорыя:Заслаўскія#Кацярына%20Сабеская\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2981246$F1631F8B-B0E9-4232-91FF-5790A26DB786\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1+%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2673314&preloadparams%5B%5D=%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1+%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Якуб Сабескі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2673314\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2673314\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2981246$F900B5C9-954D-428D-9A87-218EBDB17CCF\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D1%84%E2%80%99%D1%8F+%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0+%D0%B7+%D0%94%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q5217592&preloadparams%5B%5D=%D0%A1%D0%BE%D1%84%E2%80%99%D1%8F+%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0+%D0%B7+%D0%94%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Соф’я Тэафіла з Даніловічаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q5217592\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q5217592\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2981246$27BA242E-AC35-4F80-86D6-E76E04D5BD21\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Уладзіслаў_Дамінік_Заслаўскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уладзіслаў Дамінік Заслаўскі\">Уладзіслаў Дамінік Заслаўскі</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$36D69AE3-A51F-49C9-9893-361F437CD02F\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Міхал_Казімір_Радзівіл\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Міхал Казімір Радзівіл\">Міхал Казімір Радзівіл</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2981246$2219E2CB-1328-4726-A3FF-4812BCE5D75C\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0+%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%BA%D0%B0+%D0%97%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q7701149&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0+%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%BA%D0%B0+%D0%97%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Тэафіла Людвіка Заслаўская</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q7701149\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q7701149\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$D2A1A28A-AC39-44D6-9161-CFDD8D3D61AD\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Караль_Станіслаў_Радзівіл_(1669—1719)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Караль Станіслаў Радзівіл (1669—1719)\">Караль Станіслаў Радзівіл</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$cff502a2-465d-d81e-0e88-4848e17b7fbd\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аляксандр_Януш_Заслаўскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аляксандр Януш Заслаўскі\">Аляксандр Януш Заслаўскі</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$88955A05-369F-440E-8B44-A114BB308A7A\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ежы_Юзаф_Радзівіл\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ежы Юзаф Радзівіл\">Ежы Юзаф Радзівіл</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$767ff012-4ae3-c9ca-3c88-07a120801a8e\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%84+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q121889672&preloadparams%5B%5D=%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%9A%D1%80%D1%8B%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%84+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Багуслаў Крыштаф Радзівіл</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q121889672\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q121889672\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$79c31066-4684-0845-e16c-f6be0d44d565\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%BA%D0%BB%D1%8F+%D0%90%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D1%96%D0%B4%D0%B0+%D0%B7+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q121889682&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%8D%D0%BA%D0%BB%D1%8F+%D0%90%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D1%96%D0%B4%D0%B0+%D0%B7+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Тэкля Адэлаіда з Радзівілаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q121889682\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q121889682\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$a19a6204-40ab-3e3f-f8cb-3a51d4f7ed43\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Ян Радзівіл\">Ян Радзівіл<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q121889687?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$e1eca7e2-4890-6714-aa52-5536eeda492c\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%BA+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q121889691&preloadparams%5B%5D=%D0%9B%D1%8E%D0%B4%D0%B2%D1%96%D0%BA+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Людвік Радзівіл</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q121889691\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q121889691\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$a2100ab6-4005-00e4-606c-9f8264a28413\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%B0%D0%BA+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q121889696&preloadparams%5B%5D=%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9+%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%B0%D0%BA+%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B2%D1%96%D0%BB&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Мікалай Францішак Радзівіл</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q121889696\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q121889696\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$F0EC5055-B1DF-407A-81DD-F6B7FE0D8516\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Арыстакратыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арыстакратыя\">арыстакратка</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2981246$9FAE510C-1BD9-4A3A-904D-DB1D9C07F58B\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Katarzyna_Sobieska\" title=\"commons:Category:Katarzyna Sobieska\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Katarzyna%20Sobieska\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Katarzyna Sobieska\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7825
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Цыркуноў.
**Рыгор Арцем’евіч Цыркуно́ў** (4 снежня 1921 — 2008) — вучоны ў галіне кіравання працэсамі перавозак на чыгуначным транспарце, доктар тэхнічных навук (1994), прафесар (1998).
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў вёсцы Сава (сучасны аграгарадок у Горацкім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі). У 1941 годзе скончыў Аршанскі тэхнікум чыгуначнага транспарту і быў прызваны ў чыгуначныя войскі. Праходзіў службу дыспетчарам па воінскіх перавозках на чыгуначнай станцыі Саратаў-2, а з 1944 года — намеснік начальніка аддзела воінскіх перавозак ва ўпраўленні Заходняй чыгуначнай дарогі на Смаленск. У 1947 годзе скончыў Маскоўскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту. У 1954—1957 гг. працаваў у Хабараўскім інстытуце інжынераў чыгуначнага транспарту, дзе займаў пасады старшага выкладчыка, дацэнта. З 1957 года Р. А. Цыркуноў у Беларускім інстытуце інжынераў чыгуначнага транспарту ў Гомелі. З верасня 1961 года па ліпень 1962 года займаў пасаду дэкана факультэта кіравання працэсамі перавозак.
Навуковая дзейнасць
-------------------
Аўтар больш за 260 навуковых прац па ўдасканаленні тэхналогіі работы і тэхнічнага аснашчэння перагрузачных станцый, перавозачнага працэсу хуткапсавальных грузаў, навукова-метадычных прац для студэнтаў чыгуначных вышэйшых навучальных устаноў. Распрацаваў нарматыўныя дакументы па тэхналагічных працэсах работы чыгуначных вузлоў шматлікіх станцый Беларусі і краін СНД.
Сярод апублікаванага:
* Организация работы станций перегруза. — М. 1957.;
* Взаимодействие и организация процессов на станциях перегруза. — Мн. 1962.
Узнагароды і званні
-------------------
Узнагароджаны ордэнамі і медалямі, а таксама знакамі «За выдатныя поспехі ў працы» Міністэрства вышэйшай адукацыі, «Ганаровы чыгуначнік», Граматай Прэзідыума Вярхоўнага Савета БССР.
Зноскі
------
1. ↑ БелЭн 2003.
2. ↑ Вучоныя Беларусі. Цыркуноў, Рыгор Арцем’евіч (доктар тэхнічных навук; транспарт; 1921—2008)
3. 1 2 3 4 ЦЫРКУНОЎ Рыгор Арцем’евіч (1921) // База даных «Мой край — Магілёўшчына»
4. ↑ Сучасны Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту
Літаратура
----------
* Цыркуноў Рыгор Арцем’евіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 151. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
Спасылкі
--------
* ЦЫРКУНОЎ Рыгор Арцем’евіч (1921) // База даных «Мой край — Магілёўшчына». Магілеўская абласная бібліятэка імя У. І. Леніна.
* Вучоныя Беларусі. Цыркуноў, Рыгор Арцем’евіч (доктар тэхнічных навук; транспарт; 1921—2008) // Нацыянальная бібліятэка Беларусі
* История факультета управелния процессами перевозок (руск.) // Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту | {
"title": "Рыгор Арцем’евіч Цыркуноў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2259,
4993,
0.45243340676947724
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-29ffb82dfa4ce405\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Вучоны\",\"href\":\"./Шаблон:Вучоны\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Рыгор Арцем’евіч Цыркуноў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$1ad38e81-4e01-37b1-592e-b36e326ae75a\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./4_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"4 снежня\">4 снежня</a> <a href=\"./1921\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1921\">1921</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1921-12-04</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_4_снежня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1921_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$7ef29742-40af-d6e8-935b-b193e497cd43\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сава_(Горацкі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сава (Горацкі раён)\">Сава</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Горацкі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Горацкі павет\">Горацкі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гомельская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гомельская губерня\">Гомельская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Горацкім_павеце\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$c89e790b-4457-1b54-658e-60ab9c2af055\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./2008\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2008\">2008</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2008_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$140c9c1a-4851-6642-1928-3a0d3ddd1189\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$6652e5e9-42a3-3436-0447-0a85cd34145f\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus_(1995–2012).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"450\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus_(1995–2012).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg/20px-Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg/30px-Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg/40px-Flag_of_Belarus_%281995%E2%80%932012%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$25315e23-4dbc-2cdc-7cae-842e14ccca66\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Навуковец\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Навуковец\">навуковец</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$bd85d147-4c77-351a-6f99-62de1e8e5e3d\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Чыгуначны_транспарт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чыгуначны транспарт\">чыгуначны транспарт</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$64fc2531-45f0-e816-5c66-21633208125f\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_дзяржаўны_ўніверсітэт_транспарту\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту\">БелДУТ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выкладчыкі_БелДУТ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$7748b025-431c-edca-bf2b-6339d902371c\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96+%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82+%D1%88%D0%BB%D1%8F%D1%85%D0%BE%D1%9E+%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%96%D0%BD&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4154244&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96+%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82+%D1%88%D0%BB%D1%8F%D1%85%D0%BE%D1%9E+%D0%B7%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%96%D0%BD&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Хабараўскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4154244\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4154244\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая ступень</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$1a3a1fc5-48d1-45e6-38ce-cf249057ebb4\" data-wikidata-property-id=\"P512\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Доктар_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Доктар тэхнічных навук\">доктар тэхнічных навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Дактары_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"b7e7105ce8e4bb89a98287b17c8b17d5ac4b5e57\"><span class=\"nowrap\">1994</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Дактары_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$3becf4b5-49f2-d360-f748-64bcf4726c09\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Прафесар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прафесар\">прафесар</a><link href=\"./Катэгорыя:Прафесары\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"f77e401c3294559f5f96c8fc18f16d1c6aad6e22\"><span class=\"nowrap\">1998</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$f8491bc5-48b1-ae1d-6ef8-bd36d8939603\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82+%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1477512&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82+%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Маскоўскі інстытут інжынераў чыгуначнага транспарту</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1477512\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1477512\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_МІІТа\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"d66f4e130bb96924757c1a7dd0fee0ad8741547c\"><span class=\"nowrap\">1947</span></span>)</span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q96760218$149f3660-4e67-c465-8329-036ecd6a900c\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аршанскі_каледж_Беларускага_дзяржаўнага_ўніверсітэта_транспарту\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аршанскі каледж Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту\">Аршанскі эксплуатацыйны тэхнікум</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Аршанскага_каледжа_БелДУТ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"b1cfb834a1622ac7c45b996221134fad4486fec2\"><span class=\"nowrap\">1941</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4617
} |
**Збігнеў Замахоўскі** (польск.: Zbigniew Zamachowski; нар. 17 ліпеня 1961, Бжэзіны) — польскі акцёр.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся 17 ліпеня 1961 года ў Бжэзінах каля Лодзі. Скончыў акцёрскі факультэт Нацыянальнай кінашколы ў Лодзі. Пачаў сваю акцёрскую кар’еру ў 1981 годзе, а ў 1989 годзе сыграў галоўную ролю ў дзясятай частцы серыі фільмаў рэжысёра Кшыштафа Кеслёўскага «Дэкалог». Праз чатыры гады Кеслёўскі ўзяў яго на ролю галоўнага героя Караля Караля ў фільме «Тры колеры: Белы», другой часткі яго знакамітай трылогіі.
Замахоўскі двойчы быў лаўрэатам Польскай кінапрэміі за ролі ў фільме Роберта Гліньскага[en] «Прывітанне, Тэрэза[pl]» (2001) і кінадраме Анджэя Якімоўскага[en] «Зажмур вочы[pl]» (2004). Іншыя яго вядомыя ролі — у фільме Казімежа Куца «Палкоўнік Квяткоўскі[pl]» (1996), гістарычным фільме Ежы Гофмана «Агнём і мячом» (1999) і біяграфічным фільме Анджэя Вайды «Валенса: Чалавек надзеі[pl]» (2013).
У 1985—1997 гадах выступаў у Тэатр Студыі[pl] ў Варшаве, а з 1997 года — у Нацыянальным тэатры[en] Варшавы.
Фільмаграфія
------------
* 1989 — Дэкалог, дзесяць — *Артур Яніцкі*
* 1993 — Тры колеры: Сіні — *Караль Караль*
* 1994 — Тры колеры: Белы — *Караль Караль*
* 1994 — Тры колеры: Чырвоны — *Караль Караль*
* 1996 — Палкоўнік Квяткоўскі[pl] — *Дудэк*
* 1998 — 13 аддзяленне (сезон 1, серыя 32) — *абходчык*
* 1999 — Агнём і мячом — *Міхал Валадыёўскі*
* 2001 — Прывітанне, Тэрэза[pl] — *Едэк*
* 2002 — Вядзьмар[pl] — *Казялец*
* 2002 — Піяніст — *кліент, які правярае манеты*
* 2003 — Зажмур вочы[pl] — *Ясек*
* 2013 — Валенса: Чалавек надзеі[pl] — *Навішчляк*
* 2019 — Праз паўстагоддзя паэзіі — *Казялец*
* 2020 — У поце твару — *Фрыдэрык*
Крыніцы
-------
1. ↑ Zbigniew Zamachowski **(нявызн.)**. Праверана 27 красавіка 2020.
2. 1 2 Zbigniew Zamachowski **(нявызн.)**. Праверана 27 красавіка 2020.
3. ↑ Zbigniew Zamachowski **(нявызн.)**. Праверана 27 красавіка 2020. | {
"title": "Збігнеў Замахоўскі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1069,
2627,
0.40692805481537875
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-11cdba23bb056c07\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Збігнеў Замахоўскі</th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2989
} |
**Іосіф Яфімавіч Хейфіц** (17 снежня 1905, Мінск — 24 красавіка 1995, Санкт-Пецярбург) — савецкі кінарэжысёр, сцэнарыст, педагог. Лаўрэат дзвюх Сталінскіх прэмій (1941, 1946), народны артыст СССР (1964), Герой Сацыялістычнай Працы (1975).
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў Мінску. Працоўную дзейнасць пачаў у 1920 годзе памочнікам кашталяна Рэўтрыбунала Кіеўскай ваеннай акругі. У 1927 годзе скончыў Ленінградскі тэхнікум экраннага мастацтва (з 1925 — аддзяленне Дзяржаўнага фотакінатэхнікума, цяпер Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны інстытут кіно і тэлебачання), у 1928—1930 гадах вучыўся на кінафакультэце Дзяржаўнага інстытута гісторыі мастацтваў.
У 1928 годзе прыйшоў працаваць на Ленінградскую кінафабрыку «Саўкіно», (цяпер — кінастудыя «Ленфільм»). У кіно дэбютаваў спачатку як сцэнарыст, сумесна з А. Г. Івановым і А. Р. Зархі стварыўшы сцэнарыі фільмаў «Месяц злева» і «Транспарт агню».
Пазней стаў рэжысёрам-пастаноўшчыкам, у 1928—1950 гадах працаваў сумесна з А. Р. Зархі, узначаліў 1-ю камсамольскую пастановачную брыгаду ленінградскай кінафабрыкі «Саўкіно», якая выпусціла фільмы, прысвечаныя савецкай моладзі «Апоўдні» (1931), камедыю «Гарачыя дзянёчкі» (1935). У час эвакуацыі, у 1941—1942 гадах, быў мастацкім кіраўніком Ташкенцкай і Тбіліскай кінастудый, потым вярнуўся ў Ленінград.
У 1960-я гады звярнуўся да рускай класікі, экранізаваўшы творы А. Чэхава, І. Тургенева, А. Купрына.
У яго фільмах раскрыліся акцёрскія індывідуальнасці І. Савінай, А. Баталава, А. Папанава, А. Даля, У. Высоцкага, Л. Максакавай, А. Рогаўцавай, А. Кораневай, С. Садальскага. Работы рэжысёра атрымлівалі розныя кінематаграфічныя прызы, у тым ліку былі адзначаны і на Канскім кінафестывалі.
Выкладаў у акцёрскай школе пры кінастудыі «Ленфільм». У 1977—1978 гадах кіраваў рэжысёрскай майстэрняй на Вышэйшых курсах рэжысёраў і сцэнарыстаў.
Член ВКП(б) з 1945 года. Член Саюза кінематаграфістаў СССР (Ленінградскае аддзяленне), з 1971 года — першы сакратар Ленінградскага аддзялення СК СССР.
Памёр 24 красавіка 1995 года. Пахаваны ў Санкт-Пецярбургу на Камароўскіх пасялковых могілках.
Зноскі
------
1. ↑ Хейфиц Иосиф Ефимович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a> | {
"title": "Іосіф Яфімавіч Хейфіц",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1490,
4740,
0.3143459915611814
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-68b037227b09bace\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Іосіф Яфімавіч Хейфіц<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$13B339D9-B600-4392-BB4C-B6410243528F\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Rus_Stamp_Heifits-2005.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"162\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"267\" decoding=\"async\" height=\"162\" resource=\"./Файл:Rus_Stamp_Heifits-2005.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9e/Rus_Stamp_Heifits-2005.jpg\" width=\"267\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$D710FDDB-0D21-4B0A-BED0-93B3D0F66F60\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Кінарэжысёр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кінарэжысёр\">кінарэжысёр</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$0D3BF87F-CD18-426B-9356-8467DE96F756\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Сцэнарыст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сцэнарыст\">сцэнарыст</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$6393A734-7257-431C-AFBE-4391ADF34F5A\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Рэжысёр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэжысёр\">рэжысёр</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$AB164771-7FD0-4AAD-A823-CB72D06299D1\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./17_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"17 снежня\">17 снежня</a> <a href=\"./1905\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1905\">1905</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1905-12-17</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_17_снежня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1905_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q741710$C76077D6-10B2-47B6-BFE1-1FCED22FAB05\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінскі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінскі павет\">Мінскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінская губерня\">Мінская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Мінску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$D460B1A6-70B6-45C9-8B8F-7499799CA910\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./24_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"24 красавіка\">24 красавіка</a> <a href=\"./1995\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1995\">1995</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1995-04-24</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_24_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1995_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(89 гадоў)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$1C954C32-E6CE-4A8E-A90A-B991133B6AC5\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Санкт-Пецярбург\">Санкт-Пецярбург</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Санкт-Пецярбургу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$cf08e378-4967-8829-de24-d194db602fbc\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F+%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2972533&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F+%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8F%D0%BB%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Камароўскія пасялковыя могілкі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2972533\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2972533\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_Камароўскіх_могілках\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$C22452FC-8886-4427-8172-2490A04C1CDF\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$12C90A50-865E-4810-A720-3740041C2336\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$5285A1E7-6027-41DD-BF28-7EDAB6702DF6\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$3dd53555-4849-4679-0c7b-bdbea8cafc41\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Яніна_Баляславаўна_Жэйма\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яніна Баляславаўна Жэйма\">Яніна Баляславаўна Жэйма</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$67ab221d-4a2d-487a-fc46-122fe372d779\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitri+Svetozarov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1962784&preloadparams%5B%5D=Dmitri+Svetozarov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Dmitri Svetozarov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1962784\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1962784\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$83e1bbd4-495d-33bf-f64f-5f658dc9c18e\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Vladimir+Svetozarov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q7211528&preloadparams%5B%5D=Vladimir+Svetozarov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Vladimir Svetozarov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q7211528\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q7211528\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$ded3dcfa-643f-484f-b23f-1a1b5677a829\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вышэйшыя_курсы_сцэнарыстаў_і_рэжысёраў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышэйшыя курсы сцэнарыстаў і рэжысёраў\">Вышэйшыя курсы сцэнарыстаў і рэжысёраў</a><link href=\"./Катэгорыя:Выкладчыкі_ВКСР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$eed6acfb-4573-41f8-9f59-ce073dcf1bd4\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Saint+Petersburg+State+University+of+Cinema+and+Television&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1540876&preloadparams%5B%5D=Saint+Petersburg+State+University+of+Cinema+and+Television&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Saint Petersburg State University of Cinema and Television</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1540876\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1540876\">[d]</a></sup></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"acc4a00072567683e6801f21fe5b89e5d574fceb\"><span class=\"nowrap\">1927</span></span>)</span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$e3be3997-4a48-dd27-40ea-b91d061d7dcd\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96+%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82+%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96+%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4398082&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96+%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82+%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96+%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Расійскі інстытут гісторыі мастацтваў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4398082\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4398082\">[d]</a></sup></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"e6e20bab8ba0e638b0fa14c7c4d5c444743fc13b\"><span class=\"nowrap\">1930</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$54F6BA79-382F-451A-A6D2-21AE07F1902C\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Камуністычная_партыя_Савецкага_Саюза\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Камуністычная партыя Савецкага Саюза\">УКП(б)</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_КПСС\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$1D82A45A-32E9-407D-B0E7-7813EC98D9D6\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_кінематаграфістаў_СССР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз кінематаграфістаў СССР\">Саюз кінематаграфістаў СССР</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Саюза_кінематаграфістаў_СССР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$8317B907-FF47-45DF-AB03-3709D0324B68\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Герой Сацыялістычнай Працы\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Герой_Сацыялістычнай_Працы\" title=\"Герой Сацыялістычнай Працы\"><img alt=\"Герой Сацыялістычнай Працы\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"177\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"93\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg/21px-Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg/31px-Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg/42px-Hero_of_Socialist_Labor_medal.svg.png 2x\" width=\"21\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Героі_Сацыялістычнай_Працы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><br/><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$EE47EC1D-2BC2-4F74-8A35-BC3A747A22A8\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Леніна\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Леніна\" title=\"ордэн Леніна\"><img alt=\"ордэн Леніна\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/41px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/63px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/82px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Леніна\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$990F560A-1FE2-4503-A9FD-D138D3CB1A92\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Працоўнага_Чырвонага_Сцяга\" title=\"ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга\"><img alt=\"ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg/41px-SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg/63px-SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg/82px-SU_Order_of_the_Red_Banner_of_Labour_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Працоўнага_Чырвонага_Сцяга\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><br/><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$dc80b305-4523-87ec-d608-cc171521e875\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сталінская прэмія 1-й ступені\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Сталінская_прэмія\" title=\"Сталінская прэмія 1-й ступені\"><img alt=\"Сталінская прэмія 1-й ступені\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"156\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"82\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Medal_Stalin_Prize.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/21px-Medal_Stalin_Prize.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/31px-Medal_Stalin_Prize.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/42px-Medal_Stalin_Prize.png 2x\" width=\"21\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Лаўрэаты_Сталінскай_прэміі_I_ступені\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$9e594949-4f7d-13bd-c5c3-f63ad95eea97\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сталінская прэмія 2-й ступені\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Сталінская_прэмія\" title=\"Сталінская прэмія 2-й ступені\"><img alt=\"Сталінская прэмія 2-й ступені\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"156\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"82\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Medal_Stalin_Prize.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/21px-Medal_Stalin_Prize.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/31px-Medal_Stalin_Prize.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/42px-Medal_Stalin_Prize.png 2x\" width=\"21\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Лаўрэаты_Сталінскай_прэміі_II_ступені\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$76828902-1E57-497C-AA74-F088C428CC60\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"народны артыст СССР\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Народны_артыст_СССР\" title=\"народны артыст СССР\"><img alt=\"народны артыст СССР\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"305\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"148\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:People_Artist_of_the_USSR1.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/People_Artist_of_the_USSR1.png/19px-People_Artist_of_the_USSR1.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/People_Artist_of_the_USSR1.png/29px-People_Artist_of_the_USSR1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/People_Artist_of_the_USSR1.png/39px-People_Artist_of_the_USSR1.png 2x\" width=\"19\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Народныя_артысты_СССР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$70B33DA0-95B6-4F7B-8C89-B2945DC05747\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q13418138\" title=\"Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР\"><img alt=\"Заслужаны дзеяч мастацтваў РСФСР\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"399\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"222\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png/22px-Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png/33px-Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png/44px-Honored_Representative_of_the_Arts_of_the_RSFSR.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Заслужаныя_дзеячы_мастацтваў_РСФСР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><br/><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$9294fbab-4d98-7839-fa00-e75eeb5949db\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Order of the Red Banner of Labor\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q24265493\" title=\"Order of the Red Banner of Labor\"><img alt=\"Order of the Red Banner of Labor\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"29\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"70\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:OrdenTrudZnam.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/OrdenTrudZnam.png/42px-OrdenTrudZnam.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/OrdenTrudZnam.png/63px-OrdenTrudZnam.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/OrdenTrudZnam.png 2x\" width=\"42\"/></a></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$C1FBC05B-45A6-436F-A1BA-88A13FA60648\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%C2%AB%D0%9D%D1%96%D0%BA%D0%B0%C2%BB+%C2%AB%D0%93%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80+%D1%96+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C%C2%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4377005&preloadparams%5B%5D=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%C2%AB%D0%9D%D1%96%D0%BA%D0%B0%C2%BB+%C2%AB%D0%93%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%80+%D1%96+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C%C2%BB&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">прэмія «Ніка» «Гонар і годнасць»</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4377005\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4377005\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1992</span>)</p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$c4e05411-40c6-fa39-0f42-aa9f63467de2\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сталінская прэмія\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Сталінская_прэмія\" title=\"Сталінская прэмія\"><img alt=\"Сталінская прэмія\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"156\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"82\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Medal_Stalin_Prize.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/21px-Medal_Stalin_Prize.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/31px-Medal_Stalin_Prize.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Medal_Stalin_Prize.png/42px-Medal_Stalin_Prize.png 2x\" width=\"21\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Лаўрэаты_Сталінскай_прэміі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q741710$442C716E-59E1-4C02-BC80-A2C42AF7402E\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Iosif_Kheifits\" title=\"commons:Category:Iosif Kheifits\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Iosif%20Kheifits\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Iosif Kheifits\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3936
} |
**Карале́ўскія батані́чныя сады́ К'ю** (англ.: Royal Botanic Gardens, Kew), або **Сады К'ю** (англ.: Kew Gardens) — комплекс батанічных садоў і аранжарэй плошчай 132 гектара у паўднёва-заходняй частцы Лондана паміж Рычмандам і К'юbeen, гістарычны паркавы ландшафт XVIII—XX стагоддзяўПерайсці да раздзела «#Гісторыя». Сады створаны ў 1759 годзе, у 2009 годзе адзначалася 250-годдзе з дня іх заснавання. Дырэктарам садоў у 2012 годзе стаў Рычард Дэверэлbeen, які змяніў на гэтай пасадзе Стывена Хопераbeen. «Каралеўскія батанічныя сады К'ю» — гэта таксама афіцыйная назва арганізацыі, якая кіруе садамі ў К'ю і садамі ў Сусексе, Уэйкхерст Плэйсbeen.
Каралеўскія батанічныя сады К'ю — сусветна прызнаны батанічны даследчы і навучальны цэнтр з 746 супрацоўнікамі, даходам 57,2 млн фунтаў стэрлінгаў за фінансавы год, які скончыўся 31 сакавіка 2015 года, і з 1,53 млн наведвальнікаў за той жа год. Сады фінансуюцца Дэпартаментам па справах навакольнага асяроддзя, харчавання і сельскай гаспадаркіbeen (англ.: Defra).
У садах К'ю знаходзіцца самая вялікая ў свеце калекцыя жывых раслінПерайсці да раздзела «#Калекцыі раслін у К'ю». Больш за 30 000 раслін растуць у садах, а другі па велічыні гербарый у свеце ўключае 7 млн узораўПерайсці да раздзела «#Гербарый і калекцыя насення». Бібліятэка скадаецца са звыш 750 000 тамоў і звыш 175 000 малюнкаў раслінПерайсці да раздзела «#Бібліятэка і архівы». Сады К'ю выдаюць *Index Kewensis* — батанічны наменклатурны даведнік, у якім рэгіструюцца ўсе апублікаваныя батанічныя назвы насенных раслін рангам ад роду і ніжэй; выпускаецца таксама штоквартальны навуковы часопіс *Kew Bulletin*been.
У садах знаходзіцца шэраг славутасцей Перайсці да раздзела «#Славутасці». У 2003 годзе сады ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
Гісторыя
--------
Сады К'ю ўзніклі ў 1670 годзе ў парку К'ю, створаным лордам Генры Кэпеламbeen на месцы аптэкарскага агароду, закладзенага батанікам Уільямам Цёрнерам (каля 1510—1568). Парк размяшчаўся на захадзе Лондана, насупраць Саян-хауса, і аб'ядноўваў два каралеўскія ўладанні, паміж якімі праходзіла дарога грамадскага карыстання, — Рычманд-лодж, паляўнічы домік Якава I, і Уайт-хаус. Першая рэзідэнцыя стала летняй сядзібай караля Георга II, а Уайт-хаус, на землях якога ўласна і ўтварыліся сады К'ю, з 1731 года арандаваў яго сын, Фрэдэрык, прынц Уэльскі.
Рэзідэнцыя Рычманд-лодж перайшла па спадчыне да Георга III, які знёс дом у 1772 годзе. Уайт-хаус атрымала прынцэса Аўгуста Саксен-Гоцкая, удава Фрыдэрыка. Сады былі пашыраны прынцэсай Аўгустай і яе саветнікам Дж. Сцюартам. Былі разбіты батанічны сад, які заняў плошчу 9 акраў (каля 3,6 га), і гадавальнік для дрэў і кустоў у 5 акраў (2 га). Тым часам некалькі садовых збудаванняў былі ўзведзены архітэктарам сэрам Уільямам Чэмберсам, запрошаным Аўгустай. Адна з пабудоў Чэмберса, Вялікая пагада ў кітайскім стылі, была ўзведзена ў 1761 годзе і захавалася да нашых дзён. Пагада ў К'ю спрыяла адраджэнню моды на «кітайскае» ў садовым мастацтве, якая распаўсюдзілася па Англіі, а пазней — і ў іншых еўрапейскіх краінах.
Георг III пашырыў сады. У 1781 годзе кароль набыў цагляны «Галандскі дом» (англ.: Dutch House), які прылягаў да парку. Цяпер ён вядомы як палац К'ю (англ.: Kew Palace) — найстарэйшы будынак на тэрыторыі садоў. Стары парк К'ю і Уайт-хаус былі знесены ў 1802 годзе.
Калекцыя садоў расла крыху бессістэмна да таго часу, пакуль у 1771 годзе не быў прызначаны першы навуковы калектар — батанік Фрэнсіс Масан. Кароль Георг III, які вырашыў развіваць сады, прыцягнуў батанікаў Уільяма Айтана, які працаваў да гэтага ў Чэлсі, і сэра Джозефа Бэнкса. Айтан паклаў пачатак уліку жывых раслін К'ю.
У першыя гады кіравання каралевы Вікторыі сады ў К'ю прыйшлі ў запусценне. У 1838 годзе ўрадавай камісіяй, якую ўзначальваў Джон Ліндлі, было вырашана перадаць сады дзяржаве. Сады К'ю павінны былі атрымаць статус нацыянальнага батанічнага саду і стаць цэнтрам сеткі каланіяльных батанічных садоў. «Медыцына, камерцыя, сельская гаспадарка і садаводства атрымаюць велізарную карысць ад увядзення такой сістэмы», — заявіў Ліндлі.
У 1840 годзе сады сталі нацыянальным батанічным садам. Першым афіцыйным дырэктарам Каралеўскіх батанічных садоў у К'ю ў сакавіку 1841 года быў прызначаны сэр Уільям Джэксан Гукер — прафесар батанікі Універсітэта ў Глазга. Гукер павінен быў кіраваць садамі ад імя Службы лясоў. Пад кіраўніцтвам новага дырэктара сады сталі адраджацца — тэрыторыя садоў павялічылася да 30 гектараў (75 акраў), а дэндрарыя (арбарэтума) — да 109 гектараў (270 акраў), а пазней да яе цяперашняга памеру ў 120 гектараў (300 акраў). У 1836 годзе ў К'ю была перанесена адна з чатырох каменных аранжарэй Джона Нэша з Букінгемскага палаца.
Уільям Несфілдbeen, якому была даручана перабудова садоў, зрабіў нядаўна пабудаваны Пальмавы домbeen іх цэнтральным пунктам. Пальмавы дом быў створаны архітэктарам Дэцымусам Бёртанамbeen і металургам Рычардам Цёрнерамbeen паміж 1844 і 1848 гадамі і стаў першым буйным збудаваннем, у якім выкарыстоўвалася каваная сталь. Злучэнне тэхнічнага і архітэктурнага майстэрства якасна змяніла магчымасці батанічнага саду, дазволіўшы вырошчваць у іх трапічныя расліны.
| |
| --- |
| |
| Тэмперэйт-хаус |
Апроч унёску ў стварэнне ландшафтнага і архітэктурнага аблічча садоў Уільям Гукер пакінуў Садам К'ю і іншую спадчыну — гербарый і бібліятэку.
Тэмперэйт-хаусbeen — будынак у два разы большы за Пальмавы дом, быў пабудаваны позней, яго будаўніцтва пачалося ў 1859 годзе і завяршылася праз 40 гадоў. Цяпер гэты будынак — найбуйнейшы з захаваных віктарыянскіх цяпліц: яго даўжыня складае 188 м, плошча полу 4880 м², а вышыня 18 м.
| |
| --- |
| |
| Аранжарэя прынцэсы Уэльскай |
Чайны домік (англ.: Tea House) быў спалены ў лютым 1913 года суфражысткамі Аліў Уорыbeen і Ліліян Лентанbeen пры серыі падпалаў у Лондане.
Трэцяя буйная пабудова, Аранжарэя Прынцэсы Уэльскай, у якой вырошчваюцца расліны дзесяці кліматычных зон, абсталявана энергазахавальнай аўтаматычнай сістэмай кантролю. Яна была адкрыта ў 1987 годзе Дыянай, прынцэсай Уэльскай, у памяць пра яе папярэдніцу Аўгусту Саксен-Гоцкую.
У кастрычніку 1987 года на сады К'ю абрынулася Вялікая Бураbeen, сотні дрэў былі выдраны ветрам з каранямі і загінулі.
У ліпені 2003 года сады былі ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | | |
| План Садоў К'ю ў розныя гады. Злева направа: 1845 (эскіз планіроўкі і план Пальмавага дому, малюнак і чарцёж Уільяма Несфілда); 1896; 2007 |
Сады К'ю сёння
--------------
Сады К'ю з'яўляюцца вядучым цэнтрам батанічных даследаванняў і падрыхтоўкі прафесійных садоўнікаў. У садзе дзейнічаюць навуковыя аддзелы: сховішча, гербарый, бібліятэка. У зімовыя месяцы працуе каток.
Возера за Пальмавым домамВозера за Пальмавым домам
### Гербарый і калекцыя насення
Гербарый К'ю з'яўляецца адным з найбуйнейшых у свеце, уключаючы каля 7 млн узораў раслін (што складае 98 % усіх існуючых відаў вышэйшых раслін), якія выкарыстоўваюцца галоўным чынам для таксанамічных даследаванняў. У гербарыі прадстаўлены тыпы раслін усіх рэгіёнаў свету, асабліва вялікая колькасць трапічных раслін.
Хантэр-хаус, месца захоўвання цяперашняга гербарыя, быў набыты К'ю ў 1852 годзе. Пачатак збору засушаных раслін паклала асабістая калекцыя Гукера, а таксама ўзоры раслін, падораныя Джорджам Бентамам. Па меры пашырэння калекцыі да Хантэр-хауса былі дададзены цокальны паверх і чатыры флігелі, пабудаваныя адзін за адным.
Гербарый Гарвардскага ўніверсітэтаbeen і Аўстралійскі нацыянальны гербарый (англ.: Australian National Herbarium) супрацоўнічаюць з К'ю ў стварэнні базы даных IPNI, аўтарытэтнай крыніцы інфармацыі пра батанічную наменклатуру.
К'ю мае важнае значэнне як калекцыя (банк) насення, з'яўляецца спонсарам праекта «Насенны банк тысячагоддзя»been.
Нягледзячы на неспрыяльныя ўмовы вырошчвання (забруджанне атмасферы Лондана, сухасць глеб і малая колькасць ападкаў), К'ю па-ранейшаму з'яўляецца адной з найбольш поўных калекцый раслін у Вялікабрытаніі. Для аховы калекцыі ад неспрыяльных умоў К'ю стварыў дзве вопытныя станцыі, адну з іх у садзе Уэйкхерст у Сасэксе (уласнасць Нацыянальнага фонду гістарычных і прыродных славутасцейbeen), іншую, якая спецыялізуецца на вырошчванні іглічных дрэў, — у Беджберы Пінетумbeen у Кенце, разам з Камісіяй па лясной гаспадарцы (англ.: Forestry Commission).
### Бібліятэка і архівы
Бібліятэка і архівы К'ю з'яўляюцца аднымі з найбуйнейшых у свеце батанічных калекцый, уключаюць звыш паўмільёна адзінак захоўвання, у тым ліку кнігі, батанічныя ілюстрацыі, фатаграфіі, лісты і рукапісы навукоўцаў, спецыялізаваныя перыядычныя выданні і геаграфічныя карты. Бібліятэка Джодрэла (англ.: Jodrell Library) нядаўна была аб'яднана з бібліятэкамі этнабатанікі і мікалогіі, і ўсе яны цяпер размешчаны ў лабараторыі Джодрэла (англ.: Jodrell Laboratory).
Славутасці
----------
Альпійскі домік
| |
| --- |
| |
| Альпійскі домік |
У сакавіку 2006 года быў адкрыты альпійскі домік Дэвіса (англ.: Davies Alpine House); гэта ўжо трэці варыянт альпійскага дому; першы быў пабудаваны ў 1887 годзе. У новым будынку — прытулку раслін альпійскага пояса — створана сістэма аўтаматычнага кіравання жалюзі, якія перашкаджаюць перагрэву памяшканняў.
Chokushi-Mon
| |
| --- |
| |
| Японская брама (*Chokushi-Mon*) |
Chokushi-Mon — брама ў японскім стылі, выбудаваная каля Пагады ў 1910 годзе, капіруе частку традыцыйнага японскага храма. Яна з'яўляецца копіяй карамонbeen (кітайскай брамы) храма Нісі Ханган-дзі ў Кіёта. Гэта збудаванне ўваходзіць у склад стылізаванага традыцыйнага японскага саду.
Кампостная куча
Кампостная куча ў К'ю лічыцца адной з самых вялікіх у свеце і самай вялікай у Еўропе. У ёй пераправаюць выпалатае пустазелле, абрэзаныя парасткі і бацвінне раслін і гной з прыдворных стайняў. Кампост выкарыстоўваецца як пажыўны грунт у садзе, часам прадаецца на аўкцыёне ў рамках мерапрыемстваў па пошуку дадатковых фінансавых сродкаў для садоў.
Міжнародная выстаўка «Садовы фатограф года»
Недалёка ад павільёна Рэстаран пад голым небам створана выстаўка фатаграфій, адабраных для ўдзелу ў штогадовых конкурсах «Садовы фатограф года».
Палац К'ю
Асноўны артыкул: **Палац К'ю**
| |
| --- |
| |
| Палац у К'ю |
Палац К'ю — самы маленькі з брытанскіх каралеўскіх палацаў. Ён быў пабудаваны галандскім купцом Сэмюэлем Фортры (англ.: Samuel Fortrey) прыкладна ў 1631 годзе. Пазней ён быў набыты Георгам III. Сцены складзены з цэглы ў тэхніцы, вядомай як «фламандскі мур», калі напераменку чаргуюцца руб і старчак. Гэты мур і востраканцовая дах надалі будынку характэрныя галандскія рысы. Будынак зведаў значныя змены, перш чым быў адкрыты для наведвання публікай у 2006 годзе. Палац не ўваходзіць у склад Садоў, мае самастойнае, асобнае ад садоў кіраванне (кіруецца фондам «Каралеўскія гістарычныя палацы») і з'яўляецца адзінай увесь час адкрытай славутасцю Садоў, для агляду якой патрабуецца дадатковая плата.
З боку задняга фасада Палаца разбіты «Сад Каралевы», які ўключае калекцыю раслін, што, як лічыцца, маюць лячэбныя ўласцівасці.
Мінка
| |
| --- |
| |
| Мінка |
Пасля Японскага фестывалю 2001 года Сады К'ю набылі японскі драўляны дом 1900 года пабудовы, празваны Мінка, які першапачаткова знаходзіўся ў прыгарадзе горада Акадзакі. Японскія майстры разабралі і нанова сабралі каркас будынка, а брытанскія будаўнікі, якія працавалі на рэканструкцыі тэатра «Глобус», узвялі сценавыя панэлі.
Працы пачаліся 7 мая 2001 года, каркас быў сабраны 21 мая. Будаўніцтва было цалкам завершана ў лістападзе 2001 года, аднак прадметы ўнутранага ўбрання знайшлі сваё месца толькі ў 2006 годзе.
Мінка размешчаны ў зарасніках бамбука на захадзе цэнтральнай часткі саду.
Галерэя Марыяны Норт
| |
| --- |
| |
| Галерэя батанічнага мастацтва Марыяны Норт |
Галерэя Марыяны Нортbeen была пабудавана ў 1880-х гадах для размяшчэння мастацкіх твораў Марыяны Норт, якая падарожнічала ў адзіночку па Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы і многім часткам Азіі, каб замаляваць расліны. У галерэі захоўваецца звыш 830 яе карцін і малюнкаў. Карціны былі адпісаны мастачкай Садам К'ю. Паводле завяшчання размяшчэнне карцін у галерэі не можа быць зменена.
Пальмавы дом
| |
| --- |
| |
| Пальмавы дом і кветнік |
Пальмавы дом (1844—1848) — аранжарэя са шкла і каванага жалеза, створаная архітэктарам Дэцымусам Бёртанамbeen і металургам Рычардам Цёрнерамbeen. Пабудова ўвасабляе ў шкле прынцыпы праектавання, распрацаваныя Джонам Лоўданам і Джозефам Пакстанам, — шкло трымаецца на каркасе з каваных арак, змацаваных паміж сабой гарызантальнымі трубамі, унутры якіх працягнуты тросы. Шкло таніравана вокісам медзі ў зеленаваты колер для таго, каб зберагчы расліны ад перагрэву. 19-мятровы цэнтральны неф на вышыні 9 м папярэзвае дарожка, якая дазваляе наведвальнікам разглядаць кроны размешчаных у цяпліцы пальмаў. У 1958 годзе перад Пальмавым домам (з усходняга боку) былі пастаўлены 10 статуй жывёл, выкананыя з портлендскага каменяbeen, — копіі скульптур Джэймса Вудфардаbeen.
Музей
Побач з Пальмавым домам знаходзіцца будынак, вядомы як «Музей № 1», які быў спраектаваны Дэцымусам Бёртанамbeen і адкрыты пасля завяршэння будаўніцтва ў 1857 годзе. Музей закліканы паказаць залежнасць чалавека ад раслін і ўключае этнабатанічныя калекцыі К'ю, у тым ліку інструменты, упрыгожванні, адзенне, прадукты харчавання і лекавыя сродкі. Будынак быў адрамантаваны ў 1998 годзе. Верхнія два паверхі заняты навучальным цэнтрам, а на першым паверсе дома размешчана выстаўка «Расліны + Людзі», якая падкрэслівае разнастайнасць раслін і спосабаў іх выкарыстання чалавекам.
Пагада
Асноўны артыкул: **Вялікая пагада, Лондан**
| |
| --- |
| |
| Пагада |
Вялікая пагада, узведзеная ў 1762 годзе па праекце Уільяма Чэмберса, па форме пераймае кітайскім архітэктурны стыль Таbeen. Ніжні з дзесяці васьмівугольных паверхаў у папярочніку мае 49 футаў (15 м). Вышыня будынка ад падмурку да самага высокага пункта — 163 фута (50 м).
Кожны паверх завершаны дахам, створаным на кітайскі манер, першапачаткова пакрытым керамічнай пліткай і ўвянчаным буйнымі фігурамі драконаў; па-ранейшаму ходзяць чуткі, што драконы былі зроблены з золата і былі прададзены Георгам IV, каб аплаціць даўгі, а на іх месца былі пастаўлены іншыя — драўляныя. Насамрэч драконы былі зроблены з дрэва і афарбаваны залатой фарбай, якая з часам аблушчылася. У 2015 годзе распачата найбольш маштабная за ўсю гісторыю іх існавання рэстаўрацыя, працы плануецца завяршыць да 2017 года. Сцены будынка зроблены з цэглы. У цэнтры пагады лесвіца ў 253 прыступкі.
Пагада была закрыта для публікі на працягу многіх гадоў, але ў 2006 годзе зноў адкрыта ў летнія месяцы. Яе рамонт накіраваны на тое, каб адкрыць будынак для пастаяннага наведвання публікі.
Катэдж каралевы Шарлоты
| |
| --- |
| |
| Катэдж каралевы Шарлоты |
Катэдж каралевы Шарлоты быў паднесены ёй Георгам III як вясельны падарунак. Цяпер ён знаходзіцца ў музейнай зоне, прысвечанай ахове раслін. Катэдж быў адноўлены і цяпер кіруецца службай гістарычных каралеўскіх палацаў.
Рызатрон
| |
| --- |
| |
| Рызатрон |
Рызатрон адкрыты для наведвальнікаў у той жа час, што і «Алея над верхавінамі дрэў». Рызатрон — гэта мультымедыя-галерэя, у якой бронзавая скульптура спалучаецца з вадкакрысталічнымі экранамі, апавядаючы пра жыццё каранёў дрэў (гл. Рызома).
Масток Сэклераў
| |
| --- |
| |
| Масток Сэклераў |
Масток Сэклераў, які павіс над садовым возерам, зроблены з граніту і бронзы і адкрыты ў маі 2006 года. Ён названы ў гонар пары мецэнатаў Сэклераў — Морцімераbeen і яго жонкі Тэрэзы. Збудаванне ганаравана спецыяльнай прэміяй Каралеўскага інстытута брытанскіх архітэктараўbeen (англ.: RIBA) у 2008 годзе.
Галерэя Шырлі Шэрвуд
| |
| --- |
| |
| Галерэя Шырлі Шэрвуд |
Галерэя батанічнага мастацтва Шырлі Шэрвуд (англ.: Shirley Sherwood Gallery) адкрылася ў красавіку 2008 года. Яна ўключае жывапіс з калекцый К'ю і дактары Шырлі Шэрвудbeen. Многія з карцін, выстаўленых у галерэі, ніколі раней не паказваліся публіцы. У галерэі прадстаўлены ўзоры творчасці такіх майстроў батанічнай ілюстрацыі, як Георг Дыянісіус Эрэт, браты Фердынанд, Іозеф Антон і Франц Андрэасbeen Баўэры, П’ер-Жазеф Рэдутэ і Уолтэр Худ Фітчbeen. Паводле задумы стваральнікаў галерэі экспазіцыя павінна змяняцца раз у паўгады. Гэта галерэя звязана з Галерэяй Марыяны Норт (гл.).
«Алея над верхавінамі дрэў»
| |
| --- |
| |
| «Алея над верхавінамі дрэў» у К'ю |
«Алея над верхавінамі дрэў» адкрыта 24 мая 2008 года. Гэты зашклёны з усіх бакоў пешаходны мост даўжынёй 200 метраў, узнесены на 15 метраў, абсаджаны 18-мятровымі дрэвамі. Кароткаметражны фільм пра будаўніцтва гэтай алеі даступны ў сетцы Інтэрнэт.
Дом гарлачыка (Уотэлілі-Хаус)
| |
| --- |
| |
| Дом гарлачыка |
Дом гарлачыка (англ.: Waterlily House), аранжарэя для водных раслін, — самае гарачае і вільготнае памяшканне ў К'ю. Пасярод залы — вялікая сажалка з рознымі відамі гарлачыкаў. У калекцыі прадстаўлены самыя вялікія ў сямействе гарлачыкі, названыя ў гонар каралевы Вікторыі, — Вікторыя амазонская (*Victoria amazonica*). У дызайне Дома гарлачыкі, выкананым архітэктарам Джозефам Пакстанам, прысутнічаюць алюзіі на будову ліста вікторыі амазонскай. Вакол сажалкі ўсталяваны экраны, на якіх распавядаецца пра эканамічна важныя цеплалюбныя расліны.
Калекцыі раслін у К'ю
---------------------
| |
| --- |
| |
| Камяністы садок |
* Дэндрарый (Арбарэтум) — Сады К'ю ўключаюць дэндрарый з рознымі відамі дрэў.
* Калекцыя драпежных раслін — размешчана ў аранжарэі Прынцэсы Уэльскай.
* Калекцыя кактусаў — размешчана ўнутры і вакол аранжарэі Прынцэсы Уэльскай.
* Калекцыя пальмаў — размешчана ў Пальмавым доме.
* Калекцыя альпійскіх раслін
* Калекцыя бансай
* Калекцыя травы
* Калекцыя рададэндранов
* Садок азалій
* Сад бамбука
* Ружовы сад (ружоўнік)
* Калекцыя ядлоўцаў
* Калекцыя барбарысаў
* Бэзавы сад (сірынгарый)
* Садок водных раслін
* Камяністы садок
* Сад лекавых раслін
* Калекцыя папараці
* Калекцыя архідэй — разбіта на дзве часткі, якія адпавядаюць дзвюм кліматычным зонам, у якіх растуць архідныя. Яна знаходзіцца ў аранжарэі Прынцэсы Уэльскай. Каб захаваць цікавасць наведвальнікаў, выстаўку ўвесь час змяняюць, уяўляючы кожны раз абавязкова квітнеючыя асобнікі розных відаў.
| | | |
| --- | --- | --- |
| | | |
| Злева направа: Галерэя Марыяны Норт, унутраны выгляд; панарама «Алеі над верхавінамі дрэў»; Дом гарлачыка |
*The Plant List*
----------------
Асноўны артыкул: **The Plant List**
У снежні 2010 года быў адкрыты энцыклапедычны інтэрнэт-праект (электронная база даных) *The Plant List* (у перакладзе — «Спіс раслін») — сумесная распрацоўка Каралеўскіх батанічных садоў К'ю і Батанічнага саду Місуры (Сент-Луіс, ЗША). Даны інтэрнэт-праект забяспечвае свабодны доступ да інфармацыі пра наменклатуру сучасных (невыкапнёвых) таксонаў, якія адносяцца да царства Расліны. У першай версіі праекта ў базу даных *The Plant List* было ўключана 1 040 426 назваў раслін у рангу віду, з якіх статус сапраўдных мелі 298 900 назваў; колькасць сапраўдных назваў родаў раслін складала 16 167, сямействаў раслін — 620. На 2013 год у базу даных былі ўключаны 1 064 035 відаў, з якіх 350 699 былі сапраўднымі, у 17 020 родах і 642 сямействах.
Гл. таксама
-----------
* Джозеф Долтан Гукер
Каментарыі
----------
Зноскі
------
1. ↑ Солтмарш, Крэйн 2004, с. 57..
2. ↑ Kew, History and Heritage. Places (англ.) (Праверана 28 сакавіка 2011)
3. ↑ Royal Botanic Gardens Kew. Annual Report and Accounts for the year ended 31 March 2015. — L. 2015. — P. 37, 14, 9. — ISBN 9781474117975. (англ.)
4. ↑ Director of Royal Botanic Gardens (англ.). Royal Botanic Gardens, Kew. Архівавана з першакрыніцы 15 лютага 2006. Праверана 4 кастрычніка 2014.
5. 1 2 Royal Botanic Gardens, Kew **(нявызн.)**. UNESCO World Heritage Centre. Праверана 1 студзеня 2016.
6. 1 2 Солтмарш, Крэйн 2004, с. 58.
7. ↑ Солтмарш, Крэйн 2004, с. 58—61.
8. ↑ Masson, Francis (англ.). Dictionary of Canadian Biography. Праверана 17 кастрычніка 2014.
9. 1 2 3 Солтмарш, Крэйн 2004, с. 59.
10. 1 2 Солтмарш, Крэйн 2004, с. 62.
11. 1 2 Солтмарш, Крэйн 2004, с. 63.
12. 1 2 3 Солтмарш, Крэйн 2004, с. 64.
13. ↑ Sufragists Burn a Pavilion at Kew; Two Arrested and Held Without Bail (англ.). The New York Times *February 21, 1913. Праверана 25 кастрычніка 2014.*
14. ↑ Princess of Wales Conservatory (англ.)(недаступная спасылка). Royal Botanic Gardens, Kew. Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2014. Праверана 25 кастрычніка 2014.
15. ↑ The 'Great Storm' of 1987 (англ.)(недаступная спасылка). Royal Botanic Gardens, Kew. Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2014. Праверана 25 кастрычніка 2014.
16. ↑ Афіцыйны сайт Садоў К'ю, Гербарый (англ.) Праверана 18 лістапада 2008 г.
17. ↑ Davies Alpine House Архівавана 6 кастрычніка 2014.. Attractions At Kew Gardens.
18. ↑ Japanese Gateway Архівавана 6 кастрычніка 2014.. Attractions at Kew Gardens.
19. ↑ *Willis K.* Plants: From Roots to Riches / Kathy Willis; comp. C. Fry. — Hachette UK, 2014. — 368 p. — ISBN 9781444798234. (англ.)
20. ↑ *Blanc R.* Kew on a Plate / Royal Botanic Gardens, Kew. — Hachette UK, 2015. — 288 p. — ISBN 9781472224378. (англ.)
21. ↑ Compost Heap Архівавана 6 верасня 2015.
22. ↑ Architecture and Design at Kew Архівавана 25 кастрычніка 2014.
23. ↑ Minka House and Bamboo Garden Архівавана 25 кастрычніка 2014.
24. ↑ Marianne North Gallery. Attractions At Kew Gardens.
25. ↑ *Kohlmaier G. Sartory B. von.* Houses of Glass: a nineteenth-century building type / transl. by J. C. Harvey. — Cambridge, Mass.: MIT Press, 1986. — P. 300. — ISBN 978-0-262-61070-4. (англ.)
26. ↑ Kohlmaier G. Sartory B. von 1986, pp. 140, 296.
27. ↑ Kohlmaier G. Sartory B. von 1986, pp. 296, 299.
28. ↑ Kohlmaier G. Sartory B. von 1986, p. 300.
29. ↑ *Walker D.*. Local Sculptures — ‘The 10 Queen’s Beasts’ (англ.). Brentford Dock. Праверана 13 студзеня 2016.
30. ↑ Kew, History & Heritage Архівавана 15 чэрвеня 2012. (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
31. ↑ *Kennedy M.* Kew Gardens to breathe new life into great pagoda dragons // *The Guardian*. — L.: 2015. — В. 2 June. (англ.)
32. ↑ Treetop Walkway Архівавана 9 мая 2008. (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
33. ↑ The making of the Treetop Walkway (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008).
34. ↑ Waterlily House **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Kew Royal Botanic Gardens. Архівавана з першакрыніцы 12 студзеня 2016. Праверана 17 студзеня 2016.
35. ↑ Hooker 1851, p. 14—56.
36. ↑ *Тавенер Б.*. Королевскому ботаническому саду 250 лет **(нявызн.)**. BBC (11 мая 2009). — Фотоэкскурсия по участкам и теплицам Кью-гарденс. Праверана 4 лютага 2016.
37. ↑ *Юдина Н.* Ботанический сад Кью // 100 великих заповедников и парков / Наталья Юдина. — М. : Вече, 2004. — ISBN 5-94538-068-7.-7}}
38. ↑ Statistics *The Plant List* (2010). Version 1. (лац.) (англ.) (Праверана 14 красавіка 2011)
39. ↑ Summary Statistics **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *The Plant List*. Royal Botanic Gardens, Kew and Missouri Botanical Garden (8 лістапада 2013). Архівавана з першакрыніцы 23 мая 2019. Праверана 28 снежня 2015.
Літаратура
----------
* Ботанический сад Кью // 100 великих заповедников и парков / авт.-сост. Н. А. Юдина. — М.: Вече, 2003. — С. 332—336.
* *Солтмарш А. Крэйн П. Р.* Королевские ботанические сады в Кью // *Мировое наследие* : журнал. — 2004. — Т. 4. — С. 54—65.
* *Hooker W.-J.* Kew gardens; or, A popular guide to the Royal botanic gardens of Kew / William Jackson Hooker (sir.). — 10th ed. — L.: Longman, Brown, Green & Longmans, 1851. — 65 p.
* *Desmond R.* The History of the Royal Botanic Gardens: Kew. — 2nd ed. — Edinburg: Royal Botanic Gardens, 2007. — 480 p. — ISBN 978-1842461686.
Спасылкі
--------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Каралеўскія батанічныя сады К’ю на Вікісховішчы |
* Каралеўскія батанічныя сады К'ю, гісторыя і сучаснасць, фотаальбом (Праверана 30 сакавіка 2009)
* Каралеўскія батанічныя сады К'ю, афіцыйны сайт (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
* Kew: штогадовы агляд 2007/2008 Архівавана 7 сакавіка 2010. (англ.) (Праверана 1 лютага 2009)
* «Насенны банк тысячагоддзя» (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
* The International Plant Names Index (IPNI) — Міжнародны індэкс назваў раслін (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
* Дакументальны фільм вытворчасці кампаніі BBC *A Year at Kew* (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
* Віртуальнае падарожжа па Садах (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
* Макравыявы раслін К'ю Архівавана 20 жніўня 2009. (англ.) (Праверана 19 лістапада 2008)
| ⛭Славутасці Лондана |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Айлінгтан
* Барбікан
* Белгравія
* Блумсберы
* Вэстмінстэр
* Грынвіч
* Доклендс
* Іст-Энд
* Кенсінгтон
* Кінгстан
* Ковент-Гардэн
* Кэмдэн
* Ламбет
* Мейфэр
* Мэрылебан
* Нотынг-Хіл
* Падзінгтан
* Пімліка
* Рычманд
* Саўтуарк
* Сіці
* Соха
* Уайтчэпел
* Фулем
* Хайгейт
* Хамерсміт
* Холбарн
* Хакні
* Хампстэд
* Чайна-таўн
* Чэлсі
* Чызік
| |
| Вуліцы, плошчы і бульвары |
* Бейкер-стрыт
* Бонд-стрыт
* Мост Ватэрлоа
* Вэстмінстэрскі мост
* Даўнінг-стрыт
* Лінкальнс-Ін-Філдс
* Лонданскі мост
* Мэл
* Набярэжная Вікторыі
* Оксфард-стрыт
* Пікадзілі
* Пэл-Мэл
* Рыджэнт-стрыт
* Стрэнд
* Таўэрскі мост
* Трафальгарская плошча
* Мост Тысячагоддзя
* Уайтхол
* Фліт-стрыт
* Хеймаркет
* Чарынг-Крос
* Шафтсберы-авеню
* Эбі-роўд
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Альберт-хол
* Барбікан-цэнтр
* Біг-Бен
* Вялікая пагада
* Ваенны шпіталь
* «Вока»
* «Глобус»
* Грынвіцкая абсерваторыя
* Друры-Лейн
* Ковент-Гардэн
* Каралеўскі судны двор
* Купал тысячагоддзя
* Кэнэры-Уорф
* Марскі шпіталь
* «Агурок»
* Сомерсет-хаус
* Судовыя іны
* Таўэр
* Фестывальная зала
* Уэмблі
|
| Палацы і рэзідэнцыі |
* Бакінгемскі палац
* Вэстмінстэрскі палац
* Даўнінг-стрыт, 10
* Палац Аляксандры
* Дом банкетаў
* Кенсінгтанскі палац
* Квінс-хаус
* Кларэнс-хаус
* Ламбецкі палац
* Мальбара-хаус
* Сент-Джэймскі палац
* Саян-хаус
* Хэмптан-корт
|
| Музеі і бібліятэкі |
* Бейкер-стрыт, 221б
* Брытанская бібліятэка
* Брытанскі музей
* Галерэя Тэйт
* Імперскі ваенны музей
* Інстытут мастацтва Курто
* Кенвуд-хаус
* Музей Вікторыі і Альберта
* Музей флота
* Музей прыродазнаўства
* Музей навукі
* Музей мадам Цюсо
* Нацыянальная галерэя
* Партрэтная галерэя
* Збор Уолес
* Эпслі-хаус
|
| Мемарыялы і помнікі |
* Арка Адміралцейства
* Арка Велінгтона
* Іголка Клеапатры
* Каці Сарк
* Кенатаф
* Калона Нельсана
* Мемарыял каралевы Вікторыі
* Мемарыял прынца Альберта
* Манумент
* Мармуровая арка
* Фантан прынцэсы Дыяны
|
| Храмы і манастыры |
* Вэстмінстэрскі сабор
* Вэстмінстэрскае абацтва
* Саўтваркскі сабор
* Сент-Мэры-ле-Боу
* Сент-Марцін-ін-зэ-Філдс
* Сент-Маргарэт
* Сабор Святога Паўла
* Тэмпл
|
| Паркі, мемарыялы і могілкі |
* ✰ Батанічныя сады К’ю
* Гайд-парк
* Грын-парк
* Грынвіцкі парк
* Кенсінгтанскія сады
* Заапарк
* Расел-сквер
* Рыджэнтс-парк
* Сент-Джэймскі парк
* Серпанцін
* Хайгейцкія могілкі
* Хэмпстэд-Хіт
|
| ⛭Сусветная спадчына ЮНЕСКА ў Вялікабрытаніі |
| --- |
| Англія |
* Айран-Брыдж
* Бат
* Бленхеймскі палац
* Вэстмінстэрскі палац, Вэстмінстэрскае абацтва і царква Святой Маргарыты
* Горнапрамысловы ландшафт Корнуала і Заходняга Дэвана
* Дарэмскі замак і Дарэмскі сабор
* Кентэрберыйскі сабор, абацтва Святога Аўгусціна і царква Святога Марціна
* ✰ Каралеўскі батанічны сад у К’ю
* Парк Стадлі і разваліны Фаўнцінскага абацтва
* Ліверпульскі порт
* Лонданскі Таўэр
* Вал Адрыяна
* Прыморскі Грынвіч
* Солтэйр
* Стоўнхендж і Эўбюры
* Комплекс фабрык у даліне ракі Дэруэнт
* Юрскае ўзбярэжжа
| |
| Паўночная Ірландыя | Дарога гігантаў |
| Уэльс |
* Акведук Понткісілтэ
* Горнапрамысловы ландшафт Блэнавана
* Замкі Эдуарда I ва Уэльсе
|
| Шатландыя |
* Нью-Ланарк
* Помнікі неаліту на Аркнейскіх астравах
* Вал Антаніна
* Сент-Кілда
* Стары і Новы горад у Эдынбургу
|
| Брытанскіязаморскіятэрыторыі |
* Сент-Джордж
* Астравы Гоф і Інасесібл
* Трыстан-да-Кунья
* Хендэрсан
| | {
"title": "Каралеўскія батанічныя сады К’ю",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
13590,
40206,
0.3380092523503955
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Аб'ект Сусветнай спадчыны\\n ","href":"./Шаблон:Аб'ект_Сусветнай_спадчыны"},"params":{"BelName":{"wt":"Каралеўскія батанічныя сады К'ю"},"Name":{"wt":"The Royal Botanic Gardens, Kew"},"Image":{"wt":"[[Выява:Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg|300px]]"},"imagecaption":{"wt":""},"State Party":{"wt":"{{GB}}"},"Type":{"wt":"культурны"},"Criteria":{"wt":"ii, iii, iv"},"ID":{"wt":"1084"},"Link":{"wt":"http://whc.unesco.org/en/list/1084"},"Region":{"wt":"[[Сусветная спадчына|Еўропа]]"},"Coordinates":{"wt":""},"Year":{"wt":"2003"},"Session":{"wt":"27"},"Extension":{"wt":""},"Danger":{"wt":""},"lat_dir":{"wt":"N"},"lat_deg":{"wt":"51"},"lat_min":{"wt":"28.480"},"lat_sec":{"wt":""},"lon_dir":{"wt":"W"},"lon_deg":{"wt":"0"},"lon_min":{"wt":"17.728"},"lon_sec":{"wt":""},"CoordAddon":{"wt":"type:landmark"},"рэгіён на карце":{"wt":"Вялікабрытанія Вялікі Лондан"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width:20em;max-width:285px; font-size:90%;float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><th colspan=\"2\" style=\"background:#eee; padding:0.2em; line-height:110%; text-align:center; font-size:135%;\"><span class=\"fn org\">Каралеўскія батанічныя сады К'ю</span>*</th></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"padding-bottom:0.4em; text-align:center;\">The Royal Botanic Gardens, Kew**</th></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"padding-bottom:0.4em; text-align:center; font-size:110%;\"><a href=\"./Сусветная_спадчына\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сусветная спадчына\">Сусветная спадчына ЮНЕСКА</a></th></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" colspan=\"2\" style=\"padding-bottom:0.3em;\"><hr/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1518\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2223\" decoding=\"async\" height=\"205\" resource=\"./Файл:Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg/300px-Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg/450px-Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg/600px-Kew.gardens.palm.house.london.arp.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Катэгорыя:Сусветная_спадчына_паводле_краін\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Катэгорыя:Сусветная спадчына паводле краін\">Краіна</a></b></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Вялікабрытаніі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_United_Kingdom.svg\" title=\"Сцяг Вялікабрытаніі\"><img alt=\"Сцяг Вялікабрытаніі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_United_Kingdom.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x\" width=\"25\"/></a></span> <a href=\"./Вялікабрытанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікабрытанія\">Вялікабрытанія</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Тып</b></td>\n<td>культурны</td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Сусветная_спадчына#Крытэры\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сусветная спадчына\">Крытэрыі</a></b></td>\n<td>ii, iii, iv</td></tr>\n<tr>\n<td><b>Спасылка</b></td>\n<td><a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/en/list/1084\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">1084</a></td></tr>\n<tr class=\"adr\">\n<td><b>Рэгіён</b>***</td>\n<td style=\"line-height:150%; white-space:nowrap;\"><span class=\"region\"><a href=\"./Сусветная_спадчына\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сусветная спадчына\">Еўропа</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" colspan=\"2\" style=\"background:#eee; font-size:110%;\"><b>Гісторыя ўключэння</b></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Уключэнне</b></td>\n<td style=\"line-height:150%;\">2003<span typeof=\"mw:Entity\"> </span> <small>(27 сесія)</small></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"line-height:150%; padding-top:0.8em; border-top: 1px #aaa solid; text-align:left; font-size:80%; font-weight:lighter;\"><span style=\"margin:0.5em; color:#555;\">* <a class=\"external text\" href=\"http://www.folkndl.bsu.by/be/documents/unesco-declaration-II.html\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Міжнародная канвенцыя «ЮНЕСКА»</a><br/><span style=\"margin:0.5em; color:#555;\">** <a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/en/list\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Назва ў афіцыйным англ. спісе</a><br/><span style=\"margin:0.5em; color:#555;\">*** <a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/en/list/?search=&search_by_country=&type=&media=&region=&order=region\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Рэгіён па класіфікацыі ЮНЕСКА</a></span></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 45113
} |
Пантонны мост на рацэ Сож у Слаўгарадскім раёне
**Пантонны мост** — мост, які мае плывучыя апоры-пантоны. Разнавіднасцю пантоннага моста з’яўляецца наплаўны мост, які не мае адасобленых пантонаў — плывучымі з’яўляюцца самі пралётныя збудаванні. Асноўнае прымяненне пантонных мастоў — арганізацыя часовых перапраў праз водныя перашкоды пры аварыі або ў час рамонту пастаянных мастоў, у ваеннай справе, пры ліквідацыі наступстваў стыхійных бедстваў і іншых. Аднак сустракаюцца і функцыянуюць таксама і пастаянныя пантонныя і наплаўныя масты (напрыклад у Паўлаве (руск.) (бел. Мураме, Бійску, Тарка-Сале).
Плюсам пантонных мастоў з’яўляецца іх транспартабельнасць (як па вадзе, так і па сушы ў разабраным стане), шпаркасць мантажу. Да недахопаў адносяцца стварэнне праблем для суднаходства, малая апорная здольнасць, залежнасць ад ветру, хваль і ўзроўню вады, немагчымасць эксплуатацыі ў перыяд крыгахода і ледаставу.
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пантонны мост
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Ваенная Сыціна · Ваенная Сыціна · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | Microsoft: 28135763 | | {
"title": "Пантонны мост",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
261,
1769,
0.14754098360655737
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1991
} |
**Красо́ўскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Дрысенскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Ігналіна.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Асвейскага раёна Полацкай акругі БССР з цэнтрам у вёсцы Красова. 24 верасня 1926 года цэнтр перанесены ў вёску Ігналіна. Пасля скасавання акруговай сістэмы з 26 ліпеня 1930 года ў Асвейскім раёне БССР, з 21 чэрвеня 1935 года — Полацкай акругі, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці, з 20 верасня 1944 года — Полацкай вобласці, з 8 студзеня 1954 года — Віцебскай вобласці. З 8 жніўня 1959 года ў складзе Дрысенскага раёна. 20 мая 1960 года ў склад Сенькаўскага сельсавета перададзены 6 населеных пунктаў (Гаўрыліна, Даманава, Мілеўшчына, Поціна, Прошкі і Сукалі). 22 снежня 1960 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Кісялёўскага сельсавета.
Зноскі
------
1. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 20 мая 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 16.
2. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 22 снежня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1961, № 4 (924).
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Красоўскі сельсавет",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1314,
2640,
0.49772727272727274
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-76aa56bb89ea86e3\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Красоўскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Дрысенскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Ігналіна (Верхнядзвінскі раён)|Ігналіна]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[22 снежня]] [[1960]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Красоўскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Дрысенскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дрысенскі раён\">Дрысенскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Ігналіна_(Верхнядзвінскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ігналіна (Верхнядзвінскі раён)\">Ігналіна</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./22_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"22 снежня\">22 снежня</a> <a href=\"./1960\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1960\">1960</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2644
} |
**Хімічная прамысловасць** — галіна цяжкай індустрыі, на прадпрыемствах якой выкарыстоўваюць хімічныя метады перапрацоўкі сыравіны і матэрыялаў, атрымліваюць розную хімічную прадукцыю (арганічныя і неарганічныя хімікаты, мінеральныя ўгнаенні і сыравіну для іх, фарбавальнікі, хімічныя валокны і інш.).
Да хімічнай прамысловасці адносяцца:
* прамысловасць бытавой хіміі (укр.) (бел.;
* лакафарбавая прамысловасць (укр.) (бел.;
* прамысловасць сінтэтычных смол і пластычных мас (укр.) (бел.;
* прамысловасць сінтэтычных фарбавальнікаў;
* прамысловасць хімічных валокнаў (укр.) (бел. і інш.
Гісторыя
--------
Прадпрыемствы хімічнай прамысловасці з'явіліся ў першай палове 18 ст. ў Вялікабрытаніі, Францыі і былі звязаны пераважна з вытворчасцю кіслот і соды. У першай палове 19 ст. ў Вялікабрытаніі пачалі вырабляць штучныя ўгнаенні. У пачатку 20 ст. наладжана вытворчасць пластмас і штучных валокнаў. Інтэнсіўнае развіццё хімічнай прамысловасці пачалося пасля Другой сусветнай вайны. Найбольш развіта ў ЗША, Японіі, Германіі, Вялікабрытаніі, Расіі і інш.
Беларусь
--------
На Беларусі ў пачатку 20 ст. дзейнічалі невялікія прадпрыемствы лесахіміі, па вырабе пакосту, метылавага спірту, каніфолі, шкіпінару і фарбаў. Асноўныя прадпрыемствы створаны ў 1960-я гг. У 2000 годзе працавала 70 прадпрыемстваў хімічнай прамысловасці, найбуйнейшыя з іх: «Беларуськалій», Брэсцкі завод бытавой хіміі, Гомельскі хімічны завод, Гродзенскае вытворчае аб'яднанне «Азот», Лідскі лакафарбавы завод, Магілёўскае вытворчае аб'яднанне «Хімвалакно», Наваполацкае вытворчае аб'яднанне «Палімір», Светлагорскае вытворчае аб'яднанне «Хімвалакно», сумеснае беларуска-германскае прадпрыемства «Олі-Бела» і інш. Прадпрыемствы хімічнай прамысловасці ёсць у Пінску, Мазыры, Бабруйску, Барысаве, Кобрыне і інш.
У 1995 годзе выраблена мінеральных угнаенняў 3345 тыс. т, сернай кіслаты 437 тыс. т. сінтэтычных мыйных сродкаў 4,8 тыс. т, у 2001 адпаведна 4379 тыс. т, 534 тыс. т, 8,3 тыс. т.
Літаратура
----------
* Хімічная прамысловасць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Канадская · Britannica (онлайн) · Швейцарскі гістарычны |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNE: XX526541 · GND: 4009848-5 · LCCN: sh85022913 · Microsoft: 12404463 · NDL: 00564423 · NKC: ph119158 |
| | {
"title": "Хімічная прамысловасць",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1025,
3732,
0.2746516613076099
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 4139
} |
**Рэха=Recha** — часопіс, орган беларускай працоўнай эміграцыі ў Францыі. Выдаваўся рататарным спосабам у Парыжы ў 1938—1940 гадах пад рэдакцыяй Міколы Абрамчыка. Выйшла 8 нумароў: адзін лацінкай, адзін часткова лацінкай. З пачаткам нямецкай акупацыі Францыі друк быў спынены.
Камплект выдання захоўваецца ў Беларускай бібліятэцы імя Францішка Скарыны ў Лондане.
Змест нумароў
-------------
№ 1 (1938)
* *Лаўзіц М.* Сумныя абходзіны
* *Бакач П.* Аб Б. Тарашкевічу
* *Дужы А.* Аб Дварчаніну і Гаўрыліку
№ 2 (1938)
* Беларускі маладняк пяе
* Беларускі Музей і Бацян-Паша
№ 3 (1938)
* *Янка Купала*. Годзе (верш)
Зноскі
------
Літаратура
----------
* *Баршчэўскі А.* Беларуская эміграцыйная пісьмовасьць. Частка 1. — Варшава, 2004. — С. 144—157. — ISBN 83-920472-1-4. | {
"title": "Рэха (1938)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
639,
1294,
0.4938176197836167
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-7e19ffa4e66f4465\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Часопіс\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Часопіс\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"\"},\"арыгінал назвы\":{\"wt\":\"\"},\"лагатып\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялізацыя\":{\"wt\":\"\"},\"перыядычнасць\":{\"wt\":\"\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"мова\":{\"wt\":\"\"},\"адрас рэдакцыі\":{\"wt\":\"\"},\"галоўны рэдактар\":{\"wt\":\"\"},\"заснавальнікі\":{\"wt\":\"\"},\"выдавец\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"\"},\"гісторыя\":{\"wt\":\"\"},\"заснаванне\":{\"wt\":\"1938\"},\"апошні выпуск\":{\"wt\":\"1940\"},\"аб’ём\":{\"wt\":\"\"},\"камплектацыя\":{\"wt\":\"\"},\"тыраж\":{\"wt\":\"\"},\"ISSN\":{\"wt\":\"\"},\"eISSN\":{\"wt\":\"\"},\"доступ\":{\"wt\":\"\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"вэб-сайт\":{\"wt\":\"\"},\"вікікрыніцы\":{\"wt\":\"\"},\"вікісховішча\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Часопіс\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn org\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">«<span></span>Рэха»</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17115451$BCF06264-D1F5-466F-A63A-EDB80C5BC471\" data-wikidata-property-id=\"P31\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Часопіс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часопіс\">часопіс</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17115451$48835A44-42DB-490A-B715-DEAC9904535F\" data-wikidata-property-id=\"P495\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_France_(1794–1815,_1830–1974).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"341\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_France_(1794–1815,_1830–1974).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg/20px-Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg/30px-Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg/40px-Flag_of_France_%281794%E2%80%931815%2C_1830%E2%80%931974%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Францыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Францыя\">Францыя</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Рэдактар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17115451$C4E5FAC2-5BAC-4FCA-9565-3917693AC1AA\" data-wikidata-property-id=\"P98\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мікола_Абрамчык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мікола Абрамчык\">Мікола Абрамчык</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснавана</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\">1938</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Спыненне публікацый</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\">1940</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17115451$A0DF77EC-8B36-4CD4-9AAD-F892721093C2\" data-wikidata-property-id=\"P407\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская мова\">беларуская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Галоўны офіс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17115451$46BA583F-21E2-4C2A-94DF-6A03EA867014\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Парыж\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Парыж\">Парыж</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1248
} |
Марс на мастацкай выяве пасля працэсу тэрафармавання.
На працягу стагоддзяў людзі разважалі аб магчымасці жыцця на Марсе з-за блізкай адлегласці да планеты і з-за яе падабенства да Зямлі. Сур’ёзны пошук адзнак жыцця пачаўся ў XIX стагоддзі і працягваецца ў бягучы момант. На змену тэлескапічным назіранням спачатку прыйшла адпраўка аўтаматычных зондаў да паверхні планеты, а потым адпраўка на паверхню Марса кіраваных з Зямлі планетаходаў (марсаходаў). Раннія навуковыя працы, прысвечаныя пошуку жыцця на Марсе, адштурхоўваліся ад фенаменалогіі і былі на мяжы фантастыкі, сучасныя навуковыя даследаванні засяроджаныя на пошуку хімічных слядоў жыцця ў глебе і горных пародах планеты, а таксама пошуку біямаркераў у атмасферы планеты.
Пытанне аб існаванні ў бягучы момант ці некалі ў мінулым жыцця на Марсе застаецца адкрытым.
XVII—XX стагоддзі
-----------------
Першая карта паверхні Марса (1888 год, аўтар Джавані Скіапарэлі)
Першыя сцвяржэнні аб магчымасці жыцця на Марсе адносяцца да сярэдзіны XVII стагоддзя, калі ўпершыню былі знойдзены і апазнаны палярныя шапкі Марса; у канцы XVIII стагоддзя Уільямам Гершэлям было даказана сезоннае памяншэнне, а потым павелічэнне покрыва палярных шапак. Да сярэдзіны XIX стагоддзя астраномамі былі вызначаны асобныя іншыя падабенствы планеты да Зямлі, напрыклад, было вызначана, што працягласць марсіянскіх сутак амаль такая ж як і на Зямлі, нахіл восі планеты падобен да зямнога, што кажа аб тым, што сезоны на Марсе падобны да зямных, толькі працягваюцца ў два разы больш з-за большай працягласці марсіянскага году. У сукупнасці гэтыя назіранні падштурхнулі навкуоўцаў да думкі, што светлыя плямы на Марсе з’яўляюцца сушай, а цёмныя, адпаведна — вадой, далей быў зроблены вывад аб гіпатэтычнай наяўнасці той ці іншай формы жыцця на планеце. Адным з першых спрабаваў навукова абгрунтаваць існаванне жыцця на Марсе астраном Эцьен Леапольд Трувелот у 1844 годзе, сцвярджаючы, што назіраныя ім змены плям на Марсе могуць сведчыць аб сезонных зменах марсіянскай расліннасці. Рускі і савецкі астраном Гаўрыіл Ціхаў быў упэўнены ў існаванні расліннасці сіняга колеру на Марсе. Наяўнасць жыцця, ў тым ліку і разумнай, на Марсе стала ходкай тэмай у шматлікіх літаратурных і кінематаграфічных твораў науковай фантастыкі.
Даследаванні Марса касмічнымі апаратамі
---------------------------------------
### Праграма Марс
Марс-3.
Марс-1 — першы касмічны апарат, запушчаны да Марса ў 1962 годзе. Сувязь была згублена да падлёту АМС да Марса. Пры дапамозе Марс-2 і Марс-3 у 1971—1972 гадах былі атрыманы звесткі аб характары паверхневых парод і высотных профіляў паверхні, аб шчыльнасці глебы, яе цеплаправоднасці, выяўленыя цяплавыя анамаліі на паверхні Марса. Выяўлена, што яго паўночная палярная шапка мае тэмператуту ніжэй за −110 °C і што ўтрыманне вядзяной пары ў атмасферы Марса ў пяць тысяч разоў меней, чым на Зямлі.
Аднак жыцця АМС касмічнай праграмы Марс не знайшлі.
### Марынер-4
Фатаграфія кратараў Марса, зробленая Марынерам-4
Да палёта Марынера-4, астраномы меркавалі, што атмасферны ціск на Марсе складае каля 85 мілібар і марсіянская атмасфера складаецца ў асноўным с азоту.
Першыя здымкі паверхні Марса былі зроблены ў 1965 годзе Марынерам-4 падчас непасрэднага аблёту планеты. На здымках Марс выглядаў засушлівай планетай без рэк і акіянаў, якія-небудзь намёкі ны жыццё падчас здымкі знойдзены не былі. Акрамя таго, здымі паказалі, што заснятая паверхня пакрытая мноствам кратараў, што казала аб адсутнасці тэктонікі пліт у апошнія 4 міліярды гадоў. Міжпланетная станцыя таксама выявіла адсутнасць на Марсе глабальнага магнітнага поля, якое б абараняла планету ад патэнцыйна небяспечных для жыцця касмічных прамянеў. На падставе звестак эксперымента па радыёзацямненні быў вылічаны атмасферны ціск на паверхні планеты, які складае каля 6,0 мілібар (0,6 кПА, атмасферны ціск на Зямлі — 101,3 кПа), што, ў сваю чаргу значыла, што вадкая вада на паверхні планеты існаваць не можа. (Спецыялісты НАСА ў 2000 годзе паведамілі, што ў пяці раёнах Марса можа існаваць вадкая вада). Марынер-4 таксама вызначыў, што атмасфера Марса скаладаеццаў асноўным з вуглякіслага газу (на падставе эксперымента па радыёзацямненні з улікам спектраскапічных назіранняў с Зямлі было вызначана, што вуглякіслага газа не менш за 80 %).
Пасля палёту Марынера-4 стала зразумелым, што жыццё ў той разнастайнасці форм, якая ёсць на Зямлі, на Марсе існаваць не можа. Абвяргалася магчымасць існавання шматклетачных арганізмаў з нагоды жорсткасці асяроддзя пражывання. З улікам атрыманых звестак пошук жыцця на Марсе быў засяроджаны пераважна на пошуку бактэрый.
### Праграма Вікінг
У 1976 годзе касмічным апаратам Вікінг-1 былі ўпершыню зроблены фотаздымкі высокай якасці месца пасадкі на паверхні Марса. На іх бачна пустынная мясцовасць з чыравнаватым грунтам, пакрытая камянямі. Неба было ружовым з-за святла, рассеянага чырвонымі часціцамі пылу ў атмасферы. Аўтаматычныя марсіянскія станцыі Вікінг-1 і Вікінг-2 ўзялі пробы грунту для аналіза на наяўнасць жыцця. У грунце была выяўлена адносна высокая хімічная актыўнасць, але адназначных слядоў жызнядзейнасці мікраарганізмаў выяўлена не было. Эксперымент па выяўленю арганічных рэчываў (не абавязкова ў жывой форме) даў адмоўны вынік. Акрамя таго, арбітальныя модулі выявілі геалагічныя ўтварэнні, якія вельмі нагадваюць сляды эрозіі, у прыватнасці, руслы ссохлых рэк.
### Фенікс
Аўтаматчыная марсіянская станцыя Фенікс
Перад Феніксам была пастаўлена задача пошуку заселеных зон у марсіянскім грунце, дзе тэарэтычна магло існаваць мікробнае жыццё; другой задачай было вывучэнне геалагічнай гісторыі вады на Марсе. Вывучэнне грунту на месцы пасадкі апарата (раён палярнай шапкі Марса) выявіла наяўнасць перхларату, што супярэчыць існаванню жыцця, але выяўлены ўзровень салёнасці грунту з пункту гледжання біялогіі разглядаецца як дапушчальны для жыцця. Аналізатары таксама паказалі наяўнасць звязанай вады і вуглякіслага газа.
### К’юрыёсіці
Марсаход Curiosity
Марсаход Curiosity з’яўляецца аўтаномнай хімічнай лабараторыяй большай і цяжэйшай за мінулыя марсаходы. Апарат павінен будзе за некалькі месяцаў прайсці ад 5 да 20 кіламетраў і правесці паўнавартасны аналіз марсіянскай глебы і кампанентаў атмасферы. Спускальны апарат забяспечаны рактнымі рухавікамі для кантраляванай і больш дакладнай пасадкі. Запуск Curiosity адбыўся 26 лістапада 2011, прыбыццё на Марс адбылося 6 жніўня 2012. Працягласць асноўнай праграмы 1 марсіянскі год (686 зямных дзён) пасля мяккай пасадкі на чырвонай планеце.
### Будучыя місіі
* ЭкзаМарс — 2016 ці 2018 год. Асноўныя навуковыя мэты: пошук магчымых слядоў мінулага ці цяперашняга жыцця на Марсе, характарыстыка воднага і геахімічнага размеркавання на паверхні планеты, вывучэнне паверхні і навакольнага асяроддзя на планеце, выяўленне небяспечнасцяў для будучых пілатаваных палётаў на Марс, даследаванне нетраў планеты, каб лепей зразумець эвалюцыю і магчымасць населенасці Марсу, а таксама шэраг тэхналагічных мэтаў.
* Mars Sample Return Mission — 2022. Дастаўка на Зямлю ўзораў грунту з планеты для наступнага вывучэння на Зямлі, найбольш востра стаіць задача сістэмы жыццязабеспячэння верагодных узораў жыцця падчас працяглага транспартавання з Марса на Землю.
Метэарыты з Марса
-----------------
Электронны мікраскоп паказвае верагодныя структуры бактэрый у метэарыце ALH84001.
На бягучы момант з больш чым 24000 метэарытаў, знойдзеных на Зямлі, марсіянскімі (гэта значыць прыляцеўшымі з Марса) лічацца 34. Даследаванні, праведзеныя Касмічным цэнтрам імя Ліндана Джонсана, паказваюць, што прынамсі тры са знойдзеных метэарытаў утрымліваюць патэнцыйныя доказы мінулага жыцця на Марсе ў выглядзе мікраскапічных структур, якія нагадваюць скамянелыя бактэрыі (так званыя біяморфы). На бягучы момант ніводная тэорыя касмічнай біялогіі не абвяргае высокую верагоднасць так званай біягеннай гіпотэзы паходжання знойдзеных узораў. Але за апошнія дзесяцігоддзі ў навуковым асяроддзі ўсталявана сем дакладных крытэраў, адпаведнасць якім гаворыць аб прызнанні знаходкі мінулых формаў жыцця ў пазаземных узорах. Ніводны марсіянскі метэарыт усім сямі крытэрам не адпавядае.
Даследаванні на прыдатнасць для жыцця
-------------------------------------
У сакавіку 2012 года былі апублікаваны даследаванні Германскага Аэракасмічнага цэнтра (DLR), у ходзе якіх даследавалася магчымасць выжывання зямных мікраарганізмаў у марсіянскіх умовах. Лішайнікі і сіня-зялёныя водарасці, сабраныя ў Альпах (на вышыні да 3500 метраў) і Антарктыдзе, былі змешчаны ў атмасферу, якая мела марсіянскі склад. У адмысловай мадэльнай камеры навукоўцы аднавілі існуючы на паверхні Марса склад атмасферы, грунт, ціск, тэмпературу і сонечнае выпраменьванне. Эксперымент працягваўся 34 дні, за гэты час лішайнікі і сіня-зялёныя водарасці не толькі не загінулі, але і працягвалі фотасінтэз. Эксперымент пацвердзіў, што жывыя істоты маюць шанс выжыць на Марсе ў трэшчынах скал і маленькіх пячорах (для абароны ад ультрафіялетавага выпраменьвання), нават прабыўшы там на працягу доўгага перыяда.
З аднаго боку гэта значыць, што на Марсе магло б існаваць жыццё. З другога боку — пацвярджае рызыку забруджвання паверхні Марса арганізмамі с Зямлі падчас будучых кантактаў.
У канцы 2012 года расійскія і амерыканскія даследчыкі апублікавалі вынікі даследаванняў штамаў бактэрый-экстрэмафілаў, знойдзеных імі ў 40-метровых свідравінах на паўвостраве Таймыр. Аналіз структуры рыбасомнай РНК бактэрый паказаў, што ўсе яны адносяцца да так званых карнабактэрый (Carnobacterium). Пасля іх размнажэння навукоўцы змясцілі іх у штучна створаныя марсіянскія ўмовы. Шэсць штамаў выжылі і працягвалі расці і размнажацца, хоць і з вельмі малой хуткасцю. Паводле слоў біёлагаў, гэтыя бактэрыі здольны расці пры нулявых ці адмоўных тэмпературах, а таксама выносіць ціск, які ў 144 разы ніжэй нармальнага значэння для атмасферы Зямлі. Адзін з відаў мікробаў, умоўна названы WN 1359, лепей адчуваў сябе ў марсіянскіх умовах, чым пры зямных тэмпературах, ціску і колькасці кіслароду. Астанія пяць штамаў бактэрый, як і асобныя іншыя карнабактэрыі, здольныя пераносіць замарозку і нізкі ціск, але не так добра, як WN 1359.
Гл. таксама
-----------
* Марсіяне
Крыніцы
-------
1. ↑ почему Марс? В. Н. Жарков, В. И. Мороз чэрвень 2000
2. ↑ McKay, Christopher P.; Stoker, Carol R. (1989). "The early environment and its evolution on Mars: Implication for life". *Reviews of Geophysics*. **27** (2): 189–214. Bibcode:1989RvGeo..27..189M. doi:10.1029/RG027i002p00189.
3. ↑ Gaidos; Selsis, Franc (2007). "From Protoplanets to Protolife: The Emergence and Maintenance of Life". *Protostars and Planets V*: 929–44. arXiv:astro-ph/0602008. Bibcode:2007prpl.conf..929G. `{{cite journal}}`: Тэкст "first+Eric" ігнараваны (даведка)
4. 1 2 Mumma, Michael J. (January 8, 2012). *The Searsh for Life on Mars*. Origin of Research Conference. Galveston, TX.(недаступная спасылка)
5. ↑ Энцыклапедыя «Брытаніка», артыкул «Пазаземнае жыццё» (extraterrestrial life)
6. ↑ Новейшие\_исследования\_по\_вопросу\_о\_растительности\_на\_планете\_Марс\_(Тихов) Г. А. Тихов Новейшие исследования по вопросу о растительности на планете Марс(недаступная спасылка)
7. ↑ Г. А. Тихов Астробиология(недаступная спасылка)
8. ↑ Г. А. Тихов Шестьдесят лет у телескопа Архівавана 23 студзеня 2013.
9. ↑ Характарыстыка «Марс-1» на сайце www.space.ru.com(недаступная спасылка)
10. ↑ Гісторыя праекта Марс-71 (Марс-2 і Марс-3) на сайце навукова-вытворчага аб’яднання імя Лавачкіна Архівавана 10 мая 2013.
11. 1 2 3 Артыкул аб навуковых выніках апаратаў Марынер-3, Марынер-6, марынер-7 у «Поспехах фіхічных навук»(недаступная спасылка)
12. ↑ a Splash on Mars(недаступная спасылка)
13. ↑ Strom, R.G. Steven K. Croft, and Nadine G. Barlow, "The Martian Impact Cratering Record, "Mars, University of arizona Press, ISBN 0-7165-1257-4, 1992.
14. ↑ Raeburn, P. 1998. Uncovering the secrets of the Red Planet Mars. National geografic Socety. Washington D.C.
15. ↑ Moore, P. et al. 1990 The Atlas of the Solar System. Mitchel Beazley Publisher NY, NY.
16. ↑ Зонд феникс подтвердил наличие воды на Марсе — Наса |Наука и технологии | Стужка навін «Риа Новости»
17. ↑ Вікінг-1 на сайце НАСА. Архівавана 2 кастрычніка 2006.
18. ↑ Місіі 2011 года: Mars Science Laboratory
19. ↑ ESA Proposes Two ExoMars Missions **(нявызн.)**, *Aviation Week* (Oktober 19, 2009).(недаступная спасылка)
20. ↑ старонка місіі на сайце ESA Архівавана 7 жніўня 2012.
21. ↑ Mars Meteorite Home Page (JPL) (англ.). NASA\JPL. — Спіс марсіянскіх метэарытаў на сайце НАСА. Архівавана з першакрыніцы 10 красавіка 2012. Праверана 21 снежня 2014.
22. ↑ Evidence for ancient Martian life. E. K. Gibson Jr. F. Westall, D. S. McKay, K. Thomas-Kepta, S. Wentworth, and C. S. Romanec, Mail Code SN2, NASA Jonson Space Center, Houston TX 77058, USA.
23. ↑ DLR Portal — News — Surviving the conditions on Mars(недаступная спасылка)
24. ↑ Земные организмы могут развиваться на Марсе / АСТРОновости(недаступная спасылка)
25. ↑ *Wayne L. Nicholson, Kirill Krivushin, David Gilichinsky, and Andrew C. Schuerger.* Growth of Carnobacterium spp. from permafrost under liw pressure, temperature, and anoxic atmosfere has implications for Earth microbes on Mars(англ.) // *PNAS* : рэц. навук. часопіс. — 2013. — Т. 110. — № 2. — С. 666-671. — ISSN 0027-8424. — DOI:10,1073/pnas.1209793110
26. ↑ Сибирские бактерии-"моржи" могут расти в космических условиях - учёные (руск.). РІА Навіны (2012=12-25). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2013. Праверана 21 снежня 2014.
Спасылкі
--------
* Жизнь на Марсе, артыкул на galspace.spb.ru
* Новая «жизнь на Марсе» gazeta.ru
* Артыкул аб даследаваннях Марса (англ.)
* NASA — Праграма даследавання Марса (англ.)
* Вучоныя выявілі, што некалі на Марсе быў акіян (англ.)
* На Марсе жизни нет, но есть следы ДНК, артыкул на pravda.ru
* Лекцыя «Дзіўны Марс» 23.01.2013, лектар У. Г. Сурдзін (**відэа**, лекцыя ў Маскоўсім планетарыі)
* Лекцыя «Пошукі новага жыцця. Даследаванне блізкіх і далёкіх планет» 04.12.2013, лектар — Сурдзін В. Г. (**афіцыйнае відэа**, лекцыя ў Маскоўскім планетарыі)
| ⛭Пазаземнае жыццё |
| --- |
| Падзеі і аб’екты |
* ALH84001
* Клеткі ў стратасферы
* Мікрафасіліі ў хандрытах CI1
* Murchison
* Метэарыт «Нахла»
* Паланаруўскі метэарыт
* Чырвоны дождж у Керале
* Метэарыт «Шэргоці»
|
| Магчымыя сігналы |
* CP 1919 (пульсар)
* CTA-102 (квазар)
* Хуткія радыёўсплёскі (паходжанне невядома)
* Сігнал «Wow» (паходжанне невядома)
* KIC 8462852 (незвычайныя флуктуацыі святла)
* SHGb02+14 (радыёсігнал)
|
| Пазаземнае жыццё |
* Жыццё на
Энцэладзе
* Жыццё на Еўропе
* Жыццё на Марсе
* Жыццё на Тытане
* Жыццё на Венеры
* Kepler-452 b
* Kepler-438 b
|
| Планетарная заселеннасць |
* HabCat
* Зона заселеннасці
* Двайнік Зямлі
* Пазаземная вадкая вада
* Галактычная зона заселеннасці
* Жыццё каля двайных зорак
* Жыццё каля аранжавых карлікаў
* Жыццё каля чырвоных карлікаў
* Жыццё на натуральных спадрожніках
* Жыццепрыдатнасць планеты
|
| Касмічныя місіі |
* Бігль-2
* Biological Oxidant and Life Detection
* BioSentinel
* К’юрыёсіці
* Дарвін
* Enceladus Explorer
* Enceladus Life Finder
* Europa Clipper
* Экзамарс
* EXPOSE
* Foton-M3
* Icebreaker Life
* Journey to Enceladus and Titan
* Лаплас — Еўропа П
* Life Investigation For Enceladus
* Living Interplanetary Flight Experiment
* Mars Geyser Hopper
* Mars Sample Return Mission
* Марсіянская навуковая лабараторыя
* Марс-2020
* Northern Light
* Апарцьюніці
* Red Dragon
* Спірыт
* Titan Mare Explorer
* Venus In-Situ Explorer
* Вікінг-1
* Вікінг-2
|
| Міжзорная сувязь |
* METI
* Allen Telescope Array
* Пасланне Арэсіба
* Абсерваторыя Арэсіба
* Зонд Брэйсвела
* Breakthrough Initiatives
* Breakthrough Listen
* Breakthrough Message
* Камунікацыя з міжзорнай цывілізацыяй
* Лінкас
* Пласціны «Піянера»
* Праект «Цыклоп»
* Праект «Озма»
* Праект «Фенікс»
* SERENDIP
* SETI
* SETI@home
* setiQuest
* Залатая пласцінка «Вояджэра»
* Ксеналінгвістыка
|
| Выстаўкі |
* *Навука пра Чужых*
|
| Гіпотэзы |
* Палеакантакт
* Аўрэлія і Галубая луна
* Касмічны плюралізм
* Накіраваная панспермія
* Ураўненне Дрэйка
* Пазаземная гіпотэза
* Парадокс Фермі
* Вялікі фільтр
* Альтэрнатыўная біяхімія
* Міжпланетнае забруджванне
* Шкала Кардашова
* Каэфіцыент звычайнасці
* Неакатастрафізм
* Панспермія
* Гіпотэза планетарыя
* Гіпотэза ўнікальнай Замлі
* Каэфіцыент разумнасці
* Гіпотэза заапарка
|
| Звязаныя тэмы |
* Астрабіялогія
* Астраэкалогія
* Біясігнатура
* Даклад Брукінгса
* Планетарная абарона
* Магчымы культурны ўплыў кантакту з пазаземнай цывілізацыяй
* Экзатэалогія
* Іншапланецянін
* Экстрэмафілы
* NExSS
* Ноагенэз
* Шкала Сан-Марына
* Тэхнасігнатура
* Рэлігіі НЛА
* Ксенаархеалогія
| | {
"title": "Жыццё на Марсе",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
9077,
24103,
0.3765921254615608
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 26944
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Магілёўскае педагагічнае вучылішча (значэнні).
**Сацыяльна-гуманітарны каледж** установы адукацыі «Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова» — сярэдняя спецыяльная навучальная ўстанова ў г. Магілёў. Размешчаны на плошчы Арджанікідзэ ў будынку былога рэальнага вучылішча, па адрасе вул. Камсамольская, 18.
Гісторыя
--------
Будынак Магілёўскага рэальнага вучылішча
У ліпені 1923 г. быў зачынены Магілёўскі практычны інстытут народнай адукацыі. На яго базе быў створаны *Магілёўскі Беларускі педагагічны тэхнікум*. Сюды была пераведзена частка выкладчыкаў, студэнты падрыхтоўчага аддзялення і першага курса. Пры ім у 1924 годзе пачало працу дашкольнае аддзяленне.
Для падрыхтоўкі нацыянальных кадраў у галіне дашкольнага выхавання ў 1933 г. па рашэнні ўрада БССР на базе дашкольнага аддзялення Магілёўскага педтэхнікума быў арганізаваны *Магілёўскі дашкольны педагагічны тэхнікум*. У 1937 г. усе педтэхнікумы СССР былі пераназваны ў вучылішчы. Новая навучальная ўстанова размясцілася ў былым будынку Магілёўскага Аляксандраўскага рэальнага вучылішча.
Да пачатку 1940-х гадоў Магілёўскае дзяржаўнае педагагічнае вучылішча падрыхтавала больш за 750 спецыялістаў для працы ў дашкольных установах. У навучальнай установе была створана добрая матэрыяльна-тэхнічная база: абсталяваны навучальны корпус, драўляны інтэрнат для навучэнцаў і жылы дом для выкладчыкаў.
З пачаткам Вялікай Айчыннай вайны ў 1941 годзе многія выкладчыкі і студэнты змагаліся супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў на франтах, партызанскіх атрадах, працавалі ў тыле. У час баёў за горад і за часы акупацыі матэрыяльна тэхнічная база вучылішча была амаль цалкам знішчана. У першыя паваенныя гады калектыву Магілёўскага дашкольнага педагагічнага вучылішча прыйшлося прыкласці вялікія намаганні для аднаўлення матэрыяльна-тэхнічнай базы і аднаўлення адукацыйнага працэсу.
Будынак вучылішча моцна пацярпеў у час баёў за горад: корпус быў літаральна зрашэчаны выстрэламі, у сцяне, якая выходзіць да Дняпра, было 7 прабоін ад гармат. Фасад будынка патрабаваў поўнай рэканструкцыі. Для вяртання будынку даваеннага выгляду патрабаваліся каласальныя фінансавыя сродкі.
Нягледзячы на ўсе цяжкасці, вучылішча аднавіла сваю працу, і ўжо ў 1945 г. 45 выпускнікоў атрымалі атэстат. У першыя гады пасля вайны педагагічны калектыў вучылішча складаў усяго 16 выкладчыкаў. Кіраўніцтву і калектыву вучылішча ўдалося дамагчыся найскарэйшай рэканструкцыі навучальнага корпуса, да пачатку 1950-х гг. матэрыяльна-тэхнічная база вучылішча была адноўлена, наладжана навучальна-выхаваўчая праца.
Пасля вайны ў Магілёве працавала і Школьнае педагагічнае вучылішча (былы Магілёўскі Беларускі педагагічны тэхнікум, ад якога раней аддзялілася навучальная ўстанова), асноўнай спецыялізацыяй якога была падрыхтоўка настаўнікаў фізічнай культуры, таму ў 1949 г. яно было пераназвана ў *Магілёўскае педагагічнае вучылішча фізвыхавання*. Размяшчалася ў будынку былога Магілёўскага жаночага епархіяльнага вучылішча па вуліцы Вароўскага.
У 1956 г. загадам Міністэрства асветы БССР Магілёўскае педагагічнае вучылішча фізвыхавання было зачынена, а яго матэрыяльна-тэхнічная база, навучэнцы і частка выкладчыкаў перададзены Магілёўскаму дашкольнаму педагагічнаму вучылішчу.
У 1950-1960-я гг. вучылішча, акрамя падрыхтоўкі працаўнікоў для дашкольных устаноў, выпускала таксама настаўнікаў пачатковых класаў, фізвыхавання, малявання, музычных працаўнікоў. Былі створаны добра абсталяваныя метадычныя кабінеты. У пазавызначаны час навучэнцы займаліся ў творчых аб’яднаннях (харавы, харэаграфічны, драматычны кружкі, кружкі лялечнага тэатра і мастацкага слова).
У другой палове 1960-х гг. колькасць навучэнцаў перавысіла 1000 чалавек, штогод вучылішча выпускала больш за 350 спецыялістаў. Адчуваўся востры недахоп навучальных аўдыторый. У 1966—1967 гадах над будынкам вучылішча былі надбудваныя 2 паверхі, часткова зменены галоўны фасад. Таксама быў пабудаваны асобны спартыўны корпус, сіламі навучэнцаў было акультурана прылеглая да вучылішча тэрыторыі на пл. Арджанікідзэ. На жаль, дзеля павелічэння навучальных плошчаў прыйшлося ахвяраваць прыгожым фасадам будынка.
У 1970 г. Магілёўскае дашкольнае педагагічнае вучылішча было пераназвана ў Магілёўскае педагагічнае вучылішча, а ў 1974 г. яму было прысвоена імя выдатнага расійскага педагога К. Д. Ушынскага. З 1989 г. — вышэйшае педагагічнае вучылішча імя К. Д. Ушынскага, з 1992 г. — *Магілёўскі дзяржаўны педагагічны каледж*. Тут рыхтавалі навучэнцаў па спецыяльнасцях педагогіка і методыка пачатковага навучання, педагогіка і псіхалогія дашкольная. Прымаліся асобы з базавай і сярэдняй адукацыяй. Навучанне было дзённае і завочнае.
У 2004 г. пераўтвораны ў *Сацыяльна-гуманітарны каледж* установы адукацыі «Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова». Пасля рэарганізацыі на базе агульнай сярэдняй адукацыі навучанне вялося па спецыяльнасці праграмнае забеспячэнне інфармацыйных тэхналогій, страхавая справа. У 2012 г. набору не было.
Вядомыя выпускнікі
------------------
* Сцяпан Іванавіч Ліхадзіеўскі (1911—1979) — беларускі паэт, перакладчык, крытык, літаратуразнаўца.
* Васіль Каваль (1907—1937) — беларускі пісьменнік.
* Янка Шарахоўскі (1908—1973) — беларускі празаік, крытык, літаратуразнавец.
* Дзмітрый Якаўлевіч Бугаёў (нар. 1929) — беларускі літаратуразнавец і крытык.
* Юзэфа Фларыянаўна Мацкевіч (нар. 1911) — беларускі мовазнавец.
Вядомыя выкладчыкі
------------------
* Дзмітрый Антонавіч Палітыка (1915—1965) — беларускі савецкі крытык і літаратуразнаўца
Зноскі
------
1. ↑ Гісторыя Магілёўскага дзяржаўнага універсітэта (1913—1940 гг.): дакументы і матэрыялы / аўт.-склад.: А. Р. Агееў, К. М. Бандарэнка, В. П. Клімковіч; пад агульн. рэд. К. М. Бандарэнкі. — Магілёў: МДУ імя А. А. Куляшова, 2008. — 216 с. ISBN 978-985-480-500-9.
2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 История колледжа Архівавана 29 верасня 2020.
Літаратура
----------
* Беларуская энцыклапедыя : у 18 т. / рэдактар Г. П. Пашкоў. — Мінск, 1999. — Т. 9. — С. 469.
* Могилев : энциклопедический справочник / главный редактор И. П. Шамякин. — Минск, 1990. — С. 333.
* Сачанка, А. З’ядналіся сталасць і маладосць / А. Сачанка // Пралеска. — 2003. — № 12. — С. 7-9.
Спасылкі
--------
* Сацыяльна-гуманітарны каледж Архівавана 4 верасня 2018.
* Магілёўскае педагагічнае вучылішча
| ⛭Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Аркадзя Куляшова |
| --- |
| Факультэты | Факультэт замежных моў · Гісторыка-філалагічны факультэт · Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства · Факультэт пачатковай і музычнай адукацыі · Факультэт педагогікі і псіхалогіі дзяцінства · Факультэт фізічнага выхавання · Факультэт эканомікі і права |
| Інстытуты | Інстытут павышэння кваліфікацыі і перападрыхтоўкі |
| Сярэднія навучальныя ўстановы | Сацыяльна-гуманітарны каледж · Горацкі педагагічны каледж |
| Іншае | Інтэрнат № 1 · Галоўны корпус · Будынак настаўніцкага інстытута | | {
"title": "Сацыяльна-гуманітарны каледж (Магілёў)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2892,
11140,
0.25960502692998205
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-d28980a877f5a11d\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка каледжа\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Картка_каледжа\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Сацыяльна-гуманітарны каледж\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"Магілёў. Вуліца Піянерская, 3 - Вуліца Камсамольская, 18.jpg\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"Лагатып Сацыяльна-гуманітарнага каледжа МДУ імя А. А. Куляшова.png\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"[[1913]]\"},\"дырэктар\":{\"wt\":\"Галіна Фёдараўна Клапоцкая\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"{{сцяг Беларусі}} [[Магілёў]]\"},\"сайт\":{\"wt\":\"\"},\"неафіцыйны сайт\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"г. [[Магілёў]], [[Камсамольская вуліца (Магілёў)|вул. Камсамольская]], 18\"},\"1\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"background:#FAFAFA; border:1px solid #bbb; width:250px; padding:5px;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:larger; font-weight:bold; background-color: #eee;\">Сацыяльна-гуманітарны каледж</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:4px; text-align:center;\"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Лагатып_Сацыяльна-гуманітарнага_каледжа_МДУ_імя_А._А._Куляшова.png\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"167\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"180\" decoding=\"async\" height=\"167\" resource=\"./Файл:Лагатып_Сацыяльна-гуманітарнага_каледжа_МДУ_імя_А._А._Куляшова.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/b/b5/%D0%9B%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BF_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6%D0%B0_%D0%9C%D0%94%D0%A3_%D1%96%D0%BC%D1%8F_%D0%90._%D0%90._%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%88%D0%BE%D0%B2%D0%B0.png\" width=\"180\"/></a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:4px; text-align:center;\"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Магілёў._Вуліца_Піянерская,_3_-_Вуліца_Камсамольская,_18.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"722\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"166\" resource=\"./Файл:Магілёў._Вуліца_Піянерская,_3_-_Вуліца_Камсамольская,_18.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg/276px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg/414px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg/552px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E._%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9F%D1%96%D1%8F%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_3_-_%D0%92%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%81%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_18.jpg 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"background-color: #eee; font-style:normal; text-align:right;\">Дата<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1913\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1913\">1913</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"background-color: #eee; font-style:normal; text-align:right;\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q30098455$c60db4ea-4211-c962-3149-0b7ca1a6250e\" data-wikidata-property-id=\"P31\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каледж\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каледж\">каледж</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"background-color: #eee; font-style:normal; text-align:right;\">Дырэктар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1037\">Галіна Фёдараўна Клапоцкая</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"background-color: #eee; font-style:normal; text-align:right;\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Беларусі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Сцяг Беларусі\"><img alt=\"Сцяг Беларусі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/25px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/38px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/50px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"25\"/></a></span> <a href=\"./Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёў\">Магілёў</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"background-color: #eee; font-style:normal; text-align:right;\">Адрас</th>\n<td class=\"street-address plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P969\">г. <a href=\"./Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёў\">Магілёў</a>, <a href=\"./Камсамольская_вуліца_(Магілёў)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Камсамольская вуліца (Магілёў)\">вул. Камсамольская</a>, 18</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"url plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q30098455$e3407893-42a7-7705-ba82-231b5ee93804\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://sgk.msu.by/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">sgk.msu.by</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<meta about=\"#mwt5\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.89615_0_0_N_30.33779_0_0_E_type:edu_scale:2000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"53.89615\\" longitude=\\"30.33779\\" text=\\"53°53′46″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′16″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Сацыяльна-гуманітарны каледж (Магілёў)\\" zoom=\\"17\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.33779,\\n\\t\\t\\t\\t53.89615\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Сацыяльна-гуманітарны каледж (Магілёў)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"college\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q30098455\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q30098455\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)&params=53.89615_0_0_N_30.33779_0_0_E_type:edu_scale:2000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=53.89615,30.33779&q=53.89615,30.33779&spn=0.002,0.002&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=30.33779,53.89615&pt=30.33779,53.89615&spn=0.002,0.002&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.89615&mlon=30.33779&zoom=17 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.89615_0_0_N_30.33779_0_0_E_type:edu_scale:2000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/17/53.89615/30.33779/be\\" data-zoom=\\"17\\" data-lat=\\"53.89615\\" data-lon=\\"30.33779\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_58cd26fd0a31f3f22e26626700f7c45b02beb412\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt4\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"53.89615\\",\\"longitude\\":\\"30.33779\\",\\"text\\":\\"53°53′46″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′16″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Сацыяльна-гуманітарны каледж (Магілёў)\\",\\"zoom\\":\\"17\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t30.33779,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t53.89615\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Сацыяльна-гуманітарны каледж (Магілёў)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"college\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q30098455\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q30098455\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>53°53′46″ пн. ш. 30°20′16″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0-%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)&amp;params=53.89615_0_0_N_30.33779_0_0_E_type:edu_scale:2000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=53.89615,30.33779&amp;q=53.89615,30.33779&amp;spn=0.002,0.002&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=30.33779,53.89615&amp;pt=30.33779,53.89615&amp;spn=0.002,0.002&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.89615&amp;mlon=30.33779&amp;zoom=17\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 11863
} |
**Нержавеючая сталь**, размоўна «нержавейка» — легіраваная сталь, устойлівая да карозіі ў атмасферы і агрэсіўных асяроддзях.
У 1913 годзе Гары Брырлі (англ.: Harry Brearley), які эксперыментаваў з рознымі відамі і ўласцівасцямі сплаваў, выявіў здольнасць сталі з высокім змяшчэннем хрому супраціўляцца кіслотнай карозіі.
Нержавеючыя сталі дзеляць на тры групы:
1. Каразійнастойкія сталі — ад іх патрабуецца ўстойлівасць да карозіі ў нескладаных прамысловых і бытавых умовах (з іх можна вырабляць дэталі абсталявання для нафтагазавай, лёгкай, машынабудаўнічай прамысловасці, хірургічныя інструменты, бытавы нержавеючы посуд і тару).
2. Цеплатрывалыя сталі — ад іх патрабуецца жарастойкасць — г.зн. устойлівасць да карозіі пры высокіх тэмпературах у моцна агрэсіўных асяроддзях (напр. на хімічных заводах).
3. Гарачатрывалыя сталі — ад іх патрабуецца гарачатрывалага — г.зн. добрая механічная трываласць пры высокіх тэмпературах.
Гейзерная кававарка з нержавеючай сталі
Хімічны склад
-------------
Пры выбары хімічнага складу каразійна-ўстойлівага сплаву кіруюцца так званым правілам {\displaystyle }: калі да металу, няўстойліваму да карозіі (напрыклад, да жалеза) дадаваць метал, які ўтварае з ім цвёрды раствор і ўстойлівы да карозіі (нарыклад хром), то ахоўнае дзеянне праяўляецца скачкападобна пры увядзенні {\displaystyle } моля другога металу (каразійная ўстойлівасць ўзрастае не прапарцыйна колькасці легіруючых кампаненты, а скачкападобна). Асноўны легіруючы элемент нержавеючай сталі — хром Cr (12-20 %); акрамя хрому, нержавеючая сталь змяшчае элементы, спадарожныя жалезу ў яго сплавах (З, Si, Mn, S, Р), а таксама элементы, якія ўводзяцца ў сталь для надання ёй неабходных фізіка-механічных уласцівасцяў і каразійнай стойкасці (Ni, Mn, Ti, Nb, Co, Mo).
Супраціў нержавеючай сталі да карозіі напрамую залежыць ад змяшчэння хрому: пры яго змесце 13 % і вышэй сплавы з’яўляюцца нержавеючыя у звычайных умовах і ў слабаагрэсіўных асяроддзях, больш за 17 % — каразійнастойкімі і ў больш агрэсіўных акісляльных і іншых асяроддзях, у прыватнасці, у азотнай кіслаце крэпасцю да 50 %.
У моцных кіслотах (сернай, салянай, фосфарнай і іх сумесях) ўжываюць складаналегіраваныя сплавы з высокім змяшчэннем Ni і прысадкамі Mo, Cu, Si.
Падвышаная атмасферная каразійнастайкосць сталі дасягаецца, як правіла, мэтанакіраваным змяненнем яе хімічнага складу. Лічыцца, што найбольш эфектыўна павышаюць супраціў будаўнічых сталей атмасфернай карозіі невялікія дабаўкі нікеля, хрому, і асабліва фосфару і медзі. Так, легіраванне меддзю ў межах 0,2-0,4 % павышае на 20-30 % ўстойлівасць супраць карозіі адкрытых канструкцый у прамысловай атмасферы.
Класіфікацыя
------------
Паводле хімічнага склада нержавеючыя сталі дзеляцца на:
* Хромістыя, якія, у сваю чаргу, па структуры дзеляцца на;
+ Мартэнсітныя;
+ Паўферытныя (мартэніста-ферытныя);
+ Ферытныя;
* Хроманікелевыя;
+ Аўстэнітныя
+ Аўстэнітна-ферытныя
+ Аўстэнітна-мартэнсітныя
+ Аўстэнітна-карбідавыя
* Хромамарганцаванікелевыя (класіфікацыя супадае з хроманікелевымі нержавеючымі сталямі).
Адрозніваюць аўстэнітныя нержавеючыя сталі, *схільныя да міжкрышталітнай карозіі*, і *стабілізаваныя* — з дадаткамі Ti і Nb. Значнае памяншэнне схільнасці нержавеючай сталі да міжкрышталітнай карозіі дасягаецца зніжэннем змяшчэння вугляроду (да 0,03 %).
Нержавеючыя сталі, схільныя да міжкрышталітнай карозіі, пасля зваркі, як правіла, падвяргаюцца тэрмічнай апрацоўцы.
Шырокае распаўсюджванне атрымалі сплавы жалеза і нікеля, у якіх за кошт нікеля аўстэнітная структура жалеза стабілізуецца, а сплаў ператвараецца ў слаба-магнітны матэрыял.
### Мартэнсітныя і мартэнсіта-ферытныя сталі
Мартэнсітныя і мартэнсітна-ферытныя сталі валодаюць добрай каразійнай устойлівасцю ў атмасферных умовах, у слабаагрэсіўных асяроддзях (у слабых растворах соляў, кіслот) і маюць высокія механічныя ўласцівасці. У асноўным іх выкарыстоўваюць для вырабаў, якія працуюць на знос, у якасці рэжучага інструмента, у прыватнасці, нажоў, для пругкіх элементаў і канструкцый у харчовай і хімічнай прамысловасці, якія знаходзяцца ў кантакце са слабаагрэсіўными асяроддзямі. Да гэтага віду адносяцца сталі тыпу 30Х13, 40Х13 і г. д.
### Ферытныя сталі
Гэтыя сталі ўжываюць для вырабу вырабаў, якія працуюць у акісляльных асяроддзях (напрыклад, у растворах азотнай кіслаты), для бытавых прыбораў, у харчовай, лёгкай прамысловасці і для цеплаабменнага абсталявання ў энергамашыннабудоўлі.
Ферытныя хромістыя сталі маюць высокую каразійную стойкасць у азотнай кіслаце, водных растворах аміяку, аміячнай салетры, сумесі азотнай, фосфарнай і фторыставадараднай кіслаты, а таксама ў іншых агрэсіўных асяроддзях. Да гэтага віду адносяцца сталі 400 серыі.
### Аўстэнітныя сталі
Асноўнай перавагай сталей аўстэнітнага класа з’яўляюцца іх высокія службовыя ўласцівасці (трываласць, пластычнасць, каразійная ўстойлівасць у большасці працоўных асяроддзяў) і добрая тэхналагічнасць. Таму аўстэнітныя каразійнастойкія сталі знайшлі шырокае прымяненне ў якасці канструкцыйнага матэрыялу ў розных галінах машынабудавання. Тэарэтычна вырабы з аўстэнітных нержавеючых сталяў пры нармальных умовах — немагнітныя, але пасля халоднага дэфармавання (любы мехапрацоўкі) могуць праяўляць некаторыя магнітныя ўласцівасці (частка аўстэніта ператвараецца ў ферыт). Кожны матэрыял характарызуецца здольнасцю намагнічваюцца, гэта дастасавальна і да нержавеючыя сталі. Цалкам немагнітны можа быць толькі вакуум.
### Аўстэніта-ферытныя і аўстэніта-мартэнсітныя сталі
Аўстэніта-ферытныя сталі. Перавага сталей гэтай групы — павышаны мяжа цякучасці па параўнанні з аўстэнітнымі аднафазнымі сталямі, адсутнасць схільнасці да росту зерня пры захаванні двухфазнай структуры, меншае змяшчэнне вострадэфіцытнага нікеля і добрая зварваемасць.
Аўстэніта-ферытныя сталі знаходзяць шырокае прымяненне ў розных галінах сучаснай тэхнікі, асабліва ў хімічным машынабудаванні, суднабудаванні, авіяцыі.
Да гэтага віду адносяцца, сталі тыпу 08Х22Н6Т, 08Х21Н6М2Т, 08Х18Г8Н2Т.
Аўстэніта-мартэнсітныя сталі. Патрэбы новых галін сучаснай тэхнікі ў каразійнастойкіх сталях падвышанай трываласці і тэхналагічнасці прывялі да распрацоўкі сталі мартэнсітнага (пераходнага) класа. Гэта сталі тыпу 07Х16Н6, 09Х15Н9Ю, 08Х17Н5М3.
Сплавы на жалезанікелевай і нікелевай аснове.
Пры вырабе хімічнай апаратуры, асабліва для працы ў сернай і салянай кіслотах, неабходна ўжываць сплавы з больш высокай каразійнай устойлівасцю, чым аўстэнітныя сталі. Для гэтых мэтаў выкарыстоўваюць сплавы на жалезанікелевай аснове тыпу 04ХН40МТДТЮ і сплавы на нікельмалібдэнавай аснове Н70МФ, на хроманікелевай аснове ХН58В і хроманікельмалібдэнавай аснове ХН65МВ, ХН60МБ.
Вытворчасць і прымяненне
------------------------
Паводле дадзеных ISSF, сусветны аб’ём выплаўлення нержавеючай сталі ў 2009 годзе склаў 24,579 млн тон
*Пяць капеек* Украіны, 1992 Нержавеючая сталь
* Хромістыя нержавеючыя сталі:
+ Клапаны гідраўлічных прэсаў;
+ Турбінныя лапаткі;
+ Арматура крэкінгу-установак;
+ Рэзны інструмент;
+ Спружыны;
+ Бытавыя прадметы;
* Хроманікелевыя і хромамарганцаванікелевыя нержавеючыя сталі:
+ Бытавыя прадметы, у прыватнасці, сталовы посуд (харчовыя маркі сталі)
+ Артапедычная стаматалогія (выраб гільзаў для штампаваных каронак)
* Стабілізаваныя аўстэнітныя нержавеючыя сталі:
+ Зварная апаратура, якая працуе ў агрэсіўных асяроддзях
+ Вырабы, якія працуюць пры высокіх тэмпературах — 550—800 °C
+ Харчовая прамысловасць;
Нержавеючыя сталі выкарыстоўваюцца як у дэфармаваным, так і ў адліваным стане.
Зваркі нержавеючых сталяў
-------------------------
Аўстэнітныя нержавеючыя сталі накшталт 12Х18Н9, 12Х18Н10 (прыкладна з такіх пракатваюць ліставую нержавейку) не пераносяць гартавання.
Гартаванне выклікае ў іх структурныя змены, з-за якіх пасля гартавання ў сталі пачнецца міжзерневая (міжкрышталітная) карозія.
Міжзерневая карозія небяспечная яшчэ і тым, што не выклікае страту таварнага выгляду вырабы, так што выраб/дэталь з нержавейкі, будучы па-ранейшаму прыгожым і бліскучым, пад нагрузкай можа раптам разваліцца, раскалоцца, разбурыцца.
Для абароны ад міжкрышталітнай карозіі ў такія нержавейкі дадаюць тытан (Т) або ніобій (Б) у колькасці 5C-0,6 %. Легіраваныя такім чынам сталі абазначаюцца: 12Х18Н9**Т**, 12Х18Н9**Б**, 12Х18Н10**Т**, 12Х18Н10**Б**.
Адпаведна, аўстэнітныя нержавейкі для зваркі падыходзяць (калі без наступнай тэрмаапрацоўкі) тыя, якія з літарай «Т» ці «Б» у канцы.
Электразварку нержавейкі можна ажыццяўляць кантактнай зваркай, зваркай неплавячымся электродам (вальфрамавым электродам, з аргонам ў якасці ахоўнага газу), паўаўтаматычнай зваркай ў асяроддзі ахоўных газаў (сумесь аргону з вуглякіслым газам), зваркай адзінкавым (пакрытымі) электродамі.
Адзінкавыя (пакрытыя) зварачныя электроды выпускаюцца не толькі з звычайнай («чорнай») сталі (для зваркі звычайнай сталі), але і з нержавейкі (напр. «УАНДІ-13НЖ») — для зваркі дэталяў з нержавейкі. Электрычнае супраціўленне нержавейкі больш, чым эл. супраціўленне звычайнай («чорнай») сталі,
таму зварачныя электроды з нержавейкі робяць карацей, чым электроды з звычайнай («чорнай») сталі, так як занадта доўгі нержавейкавы электрод можа расплавіцца (адразу па ўсёй даўжыні) і абрынуцца
да таго, як будзе цалкам выдаткаваны.
Для прыварвання дэталі з нержавейкі да дэталі з звычайнай («чорнай») сталі патрэбныя т. зв. **пераходныя** электроды. У гэтым выпадку да зварцы прад’яўляецца патрабаванне, што зварачны шоў павінен быць з нержавейкі,
таму нержавейка, з якой зроблены пераходныя электроды, мае ў сваім складзе павышаную (прыкладна ў паўтара разы) змест легіруючых элементаў (напр. «Х25Н18…»; «Х23Н15…»).
Пераходныя электроды маюць зялёнае пакрыццё.
Зварачныя электроды з блакітным пакрыццём — для зваркі харчовай нержавейкі (бакі, цыстэрны, трубаправоды, лопасці мяшалак і т. п. для харчовай прамысловасці).
Гл. таксама
-----------
* Нержавеючая сталь AISI 304
* Нержавеючая сталь AISI 316
* Хастэлой
* Інканель
* Гарачатрывалыя сплавы
* Легіраваная сталь
Заўвагі
-------
### Тлумачэнні
1. ↑ Легіріваныя і высокалегіраваныя сталі абазначаюцца пераліку легіруючых элементаў, якія абазначаюцца літарамі, з указаннем пасля кожнай літары адсотка змяшчэння легіруючага элемента. Літарныя абазначэнні, у прыватнасці, наступныя: **Х — хром, Н — нікель, Т — тытан, Б — ніобій**; В — вальфрам, Ф — ванадый, М — малібдэн, Г — марганец; Д — медзь, Р — бор, Ю (ад «ювенал») — алюміній. Так што Х18Н10 азначае, што ў гэтай сталі 18 % хрому і 10 % нікелю.
2. ↑ Калі легіруючаго элемента адзін адсотак або менш, пішацца толькі абазначаючая яго літара, без указання пасля яе адсотка ягонага ўтрымання.
3. ↑ Тое, што ў прастамоўі называецца абмазкай штучных зварачных электродаў, у правільнай прафесійнай зварачнай тэрміналогіі называецца пакрыццём.
4. ↑ Зварачныя электроды, вярней, пакрыццё электродаў, маркі УОНИИ-13 распрацавана ў НИИ-13.
5. ↑ У зварачнай рабоце лічыцца, што метал зварачнага шва (нармальна выкананага) складаецца на 70 % из метала зварачных электродаў (зрасходаваных на гэту зварку) і на 30 % з метала зварваемых дэталяў.
### Крыніцы
1. ↑ Мировой объем выплавки нержавеющей стали в 2009 году сократился на 5,2 % Архівавана 30 ліпеня 2013. // Спецсталь, 23.02.10
Літаратура
----------
* *Нержавеющая сталь (руск.)* — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
* Таблица соответствия основных марок всех типов нержавеющих сталей по ГОСТ, EN, UNS, SIS, BS, AISI, химсостав, механические свойства
* Скороходов В. Н. Одесский П. Д. Рудченко А. В. «Строительная сталь»
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 119664986 · GND: 4126143-4 · LCCN: sh85127793 · NDL: 00571764 |
Спасылкі
--------
* Марки Нержавеющей Стали | Коррозионно-Стойкие Сплавы | {
"title": "Нержавеючая сталь",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5134,
18460,
0.2781148429035753
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 20259
} |
**Алена Сямёнаўна Чыжова** (руск.: Еле́на Семёновна Чижо́ва; 4 мая 1957, Ленінград) — руская пісьменніца, перакладчыца і эсэістка, эканамістка.
Біяграфія
---------
Нарадзілася 4 мая 1957 года ў Ленінградзе.
Выкладала кіраванне вытворчасцю і англійскую мову, кандыдат эканамічных навук.
У 1990-х гадах займалася бізнесам.
Галоўны рэдактар міжнароднага часопіса «Всемирное слово» (Санкт-Пецярбург).
Погляды
-------
У сакавіку 2014 года Алена Чыжова паставіла свой подпіс пад зваротам дзеячаў культуры Расіі супраць дзеянняў кіраўніцтва Расеі на ўсходзе Украіны і ў Крыме. У маі 2018 года падпісалася пад заявай членаў Пецярбургскага ПЭН-клуба да ўдзельнікаў Пецярбургскага міжнароднага эканамічнага форумз з заклікам да вызвалення з-за кратаў Алега Сянцова і яго перадачы Украіне.
У маі 2019 года ў швейцарскай газеце Neue Zürcher Zeitung выйшла эсэ Чыжовай, якое выклікала рэзананс у Расіі, бо ў ім Чыжова абвінаваціла Іосіфа Сталіна ў патуранні планам Гітлера па знішчэнні Ленінграда і яго жыхароў. Палітолаг Наталля Елісеева накіравала ў Следчы камітэт Расіі заяву аб узбуджэнні супраць пісьменніцы крымінальнай справы па артыкуле 354.1 КК РФ (рэабілітацыя нацызму). 10 мая 2019 года сябры ПЭН-клуба выказалі салідарнасць з Аленай Чыжовай, але заўважылі пры гэтым, што «ў абмяркоўваемым артыкуле ёсць, на думку многіх, адна істотная недакладнасць. У самы суровы блакадны перыяд чыгуначныя зносіны з горадам былі перарэзаны, адпаведна, ні вываз ваеннай тэхнікі, ні падвоз сыравіны замест харчавання, пра што піша Чыжова, быў немагчымы.»
Сям’я
-----
Удава Валерыя Возгрына (1939—2020), доктара гістарычных навук, прафесара СПБДУ,.
У Алены Чыжовай двое дзяцей.
Творы
-----
Раманы
* «Крошкі Цахес» (2000),
* «Лаўра» (2002),
* «Арэст і сын» (2007),
* «Час жанчын» (2009),
* «Паўкроўка» (2010; у часопісным варыянце публікаваўся пад назвай «Злачынца», 2005),
* «Терракотовая старуха» (2011),
* «Непрыкаяны дом» (2012),
* «Планета грыбоў» (2014),
* «Кітаіст» (2017),
* «Горад, напісаны па памяці» (2019).
Узнагароды
----------
* прэмія «Паўночная Пальміра» (2001) за раман «Крошкі Цахес».
* літаратурная прэмія часопіса «Звезда» (2001) за раман «Крошкі Цахес».
* прэмія «Рускі Букер» (2009) за раман «Час жанчын».
Зноскі
------
1. ↑ Литераторы и ученые выступили с заявлением «Спасти Олега Сенцова»
2. ↑ «Время женщин» в Магнитогорском театре драмы
3. ↑ Елена Семеновна Чижова. Биографическая справка
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BIBSYS: 10044796 · BNF: 16630571j · CONOR: 291257443 · GND: 1022672207 · ISNI: 0000 0000 6854 7492 · LCCN: no2009131746 · NKC: jo2013788189 · NTA: 119893851 · NUKAT: n2011055451 · LIBRIS: 340064 · SUDOC: 148778542 · VIAF: 96887274 |
| | {
"title": "Алена Сямёнаўна Чыжова",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1974,
4629,
0.42644199611147116
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-2df9b7628c7e5186\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Пісьменнік\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Алена Сямёнаўна Чыжова<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$1f523b58-40f4-6b08-4d66-52567264bb6c\" data-wikidata-property-id=\"P1559[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руск.</a>: <span lang=\"ru\" style=\"font-style: italic;\">Елена Семёновна Чижова</span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$C22681EC-EDC0-44C9-87C1-63BB20E9ED8F\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Elena_CHizhova_2017.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1931\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2819\" decoding=\"async\" height=\"188\" resource=\"./Файл:Elena_CHizhova_2017.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Elena_CHizhova_2017.jpg/274px-Elena_CHizhova_2017.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Elena_CHizhova_2017.jpg/411px-Elena_CHizhova_2017.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Elena_CHizhova_2017.jpg/548px-Elena_CHizhova_2017.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Імя пры нараджэнні</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$ac7ed1b8-4c04-2013-53aa-0405ee619c3d\" data-wikidata-property-id=\"P1477\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руск.</a>: <span lang=\"ru\" style=\"font-style: italic;\">Елена Семёновна Чижова</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$2591979B-92FA-4599-BF2E-33ADCAE90BED\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./4_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"4 мая\">4 мая</a> <a href=\"./1957\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1957\">1957</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1957-05-04</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_4_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1957_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(66 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$5D7EB546-25FB-4EC9-81FF-A43F61935DA4\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Санкт-Пецярбург\">Ленінград</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Санкт-Пецярбургу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$1C762964-7A95-4A33-92DD-E672B439AC77\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$40655d0a-4ffc-2f6f-140e-7273567aa433\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%B3%D1%80%D1%8B%D0%BD&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q65431894&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%B3%D1%80%D1%8B%D0%BD&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Валерый Возгрын</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q65431894\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q65431894\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$40A4EE10-EC25-4284-BDBC-EC0E979F7253\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Перакладчык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Перакладчык\">перакладчыца</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$CE514039-47D8-44AF-8CCB-BEA432BD514F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Пісьменнік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменнік\">пісьменніца</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$6f1cdba1-4cc6-2c74-ce11-72ea4a0ec248\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Эканоміка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эканоміка\">эканаміст</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Гады творчасці</th>\n<td class=\"plainlist\">\nз <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$5910e8a0-47b8-15de-fc5b-4a4500bf8161\" data-wikidata-property-id=\"P2031\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">2000</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жанр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$252bfbf9-4326-9ea9-d0a3-7f4b533166f1\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Раман\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Раман\">раман</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$1D24AF54-69A1-4092-9722-A44DE41748E1\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$7081005e-47ed-965a-de4f-7ad8df0fe786\" data-wikidata-property-id=\"P166[STATEMENT:P31{Q378427}, STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><a href=\"./Рускі_Букер\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рускі Букер\">Рускі Букер</a> (<span class=\"nowrap\">2009</span>)</p></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaecf0;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3050726$7c1e8f4d-4840-b078-5fd1-4a8e5ed6df11\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Elena_Chizhova\" title=\"commons:Category:Elena Chizhova\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Elena%20Chizhova\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Elena Chizhova\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4449
} |
Мемарыяльная дошка ў канцлагеры Маўтхаўзен
**Сведкі Іеговы ў Трэцім рэйху** падвяргаліся пераследванню ў сувязі з іх рэлігійнымі поглядамі. У гітлераўскай Германіі 6262 вернікаў гэтай дэнамінацыі былі накіраваныя ў турмы, 8322 — ў канцлагеры. Паводле розных дадзеных, з 1933 па 1945 гг. ад 6 да 10 тысяч Cведкаў Іеговы, якіх таксама называлі ў гэты час паводле імя гэтай канфесіі да 1931 г. «даследчыкамі Бібліі» або «бібельфоршэрамі» ці «бібо», сталі ахвярамі пераследаванняў. У сучаснай Германіі ушаноўваецца памяць Сведкаў Іеговы, якія загінулі за свае погляды.
Перадумовы
----------
Сведкі Іеговы (да 1931 г. — Міжнародныя даследчыкі Бібліі) з’явіліся ў Германіі ў 1880-х гг. і напярэдадні Другой сусветнай вайны іх было менш за 20 тысяч. Час ад часу іх абвінавачвалі нямецкай прэсе ў супрацоўніцтве з яўрэямі, масонамі, СССР і ЗША. Рэжым Трэцяга рэйху не прадугледжваў палітычнага нейтралітэту грамадзян, у тым ліку адмову ад нацысцкага вітання ці ўдзелу ў выбарах і палітычных акцыях. Спачатку частка Сведкаў была звольнена з работы за нейтралітэт.
Забарона арганізацыі 1933-34 гг
-------------------------------
Забарона арганізацыі адбылася паступова, пасля прыняцця 28 лютага 1933 г. загада «Аб аброне народа і дзяржавы», які абмяжоўваў свабоду слова, сходаў і друку. 13 красавіка 1933 г. дзейнасць Сведкаў Іеговы была забаронена ў Баварыі, 18 красавіка— ў Саксоніі, 19 красавіка— ў Гесене, 26 красавіка— ў Цюрынгіі, 15 мая — ў Бадэне і 24 чэрвеня — ў Прусіі. Апошняй зямлёй Германіі, дзе забаранілі сходы і служэнне Сведкаў, стаў Вюрцемберг 1 лютага 1934 года.
### Дзеянні супраць філіяла ў Магдэбургу
24 красавіка 1933 г. гестапа спыніла дзейнасць філіяла Таварыства Вартавой вежы ў Магдэбургу, які каардынаваў сходы Сведкаў Іеговы ў Германіі, па падазрэннях у супрацоўніцтве Таварыства з камуністамі. Офіс быў апячатаны, а ўся маёмасць там канфіскавана. 29 красавіка будынак і маёмасць вярнулі арганізацыі. 28 чэрвеня 1933 г. атрад SA заняў будынак філіяла і спыніў дзейнасць друкарні Сведкаў Іеговы. 21, 23 і 24 жніўня таго ж года амаль уся літаратура з гэтай друкарні была вывезена і спалена. 7 кастрычніка 1933 г. пад ціскам урада ЗША сам будынак быў вернуты Таварыству, але з забаронай друкаваць там літаратуру, праводзіць сустрэчы і ажыццяўляць дзейнасць арганізацыі.
### Берлінскі кангрэс 1933 г. і «Дэкларацыя фактаў»
25 чэрвеня 1933 года ў берлінскім раёне Вільмерсдорф адбыўся кангрес з удзелам больш за 7000 Сведкаў Іеговы Германіі. На кангресе была прынята рэзалюцыя, вядомая як «Дэкларацыя фактаў» і надрукаваная тыражом у 2,1 млн асобнікаў, якія Сведкі Іеговы распаўсюджвалі ў розных частках Германіі пасля кангрэсу. Асноўная ідэя Дэкларацыі была паказаць, што Таварыства Вартавой вежы і Сведкі не з’яўляюцца пагрозай для Германіі. Сярод іншага ў гэтым дакуменце сцвярджалася, што жорскі стыль некаторых публікацый Таварыства звязаны з нюансамі перакладу з англійскай, што Таварыства фінансава не залежыць ад «яўрэяў-камерсантаў англа-амерыканскай імперыі», што Сведкі Іеговы не маюць дачынення да палітыкі і прытрымліваюцца тых жа маральных каштоўнасцяў, што і абвешчаны ўрадам Германіі. 26 чэрвеня 1933 г. ад імя філіяла Таварыства Вартавой вежы за подпісам яго старшыні Паўля Бальцерайта быў накіраваны ліст Гітлеру, да якога прыкладаўся экземпляр Дэкларацыі і ў якім паўтараліся яе асноўныя ідэі. Крытыка камерсантаў яўрэйскага паходжання і ідэя падзялення маральных каштоўнасцяў нацыстаў пазней неаднаразова разглядалася як спроба наладзіць супрацоўніцтва з рэжымам. Такі погляд меў нямецкі багаслоў Фрыдрых Вільгельм Хаак і канадскім гісторыкам Джеймсам Пентанам. У сваю чаргу Дэтлеф Гарбе, гісторык і дырэктар мемарыяла «Нойенгаме», лічыць, што гэта было сфабрыкавана ў канцы 1960-х гг. Штазі ГДР з мэтай дыскрэдытацыі Сведкаў Іеговы. У 1935 г. Бальцерайт быў выключаны з арганізацыі і крытыкаваны за прыстасавальніцтва да нацысцкай улады. Трэба зазначыць, што ў аналагічнай дэкларацыі ўраду СССР ў 1956 г. таксама былі спробы знайсці агульны грунт паміж Сведкамі і савецкім урадам, каб спыніць пераследванне вернікаў.
У 1998 г. у сваёй перыёдыцы Сведкі Іеговы адказалі на шэраг абвнівачванняў у сувязі з кангрэсам і Дэкларацыяй:
«Хтосьці лічыць, што берлінскі кангрэс 1933 года і складанне „Дэкларацыі фактаў" — гэта спробы вядомых Сведкаў Іеговы паказаць сваю прыхільнасць нацысцкаму ўраду і нянавісць да яўрэяў. Але падобныя сцвярджэнні няслушныя. Яны заснаваныя на дэзінфармацыі і няправільным тлумачэнні фактаў.
Напрыклад, крытыкі заяўляюць, што Сведкі ўпрыгожылі Вільмерсдорфер Тэнісхален сцягамі са свастыкай. Але, мяркуючы па фатаграфіях кангрэса 1933 г. ніякіх сцягоў у зале не было. Гэта пацвярджаюць і відавочцы.
Аднак магчыма, што сцягі ўпрыгожвалі будынак з вонкавага боку. Да кангрэса, у сераду 21 чэрвеня, у зале збіралася нацысцкая вайсковая частка. Далей, усяго за дзень да кангрэса натоўп маладых людзей разам з часткамі СС (Schutzstaffel, першапачаткова асабістая ахова Гітлера, якая насіла чорныя кашулі), СА і іншыя непадалёк святкавалі летняе сонцастаянне. Таму цалкам магчыма, што, калі Сведкі сабраліся на кангрэс у нядзелю, будынак было ўпрыгожаны сцягамі са свастыкай.
Зрэшты, калі б сцягі віселі і ў калідорах, і ў самой зале, Сведкі б іх не кранулі. Нават сёння, калі Сведкі здымаюць грамадскія памяшканні для сустрэч і кангрэсаў, яны не прыбіраюць дзяржаўных сымбаляў. Але ніхто не бачыў, каб самі Сведкі вешалі якія б то ні было сцягі або аддавалі ім гонар.
Далей, крытыкі сцвярджаюць, што ў пачатку кангрэса Сведкі праспявалі дзяржаўны гімн Германіі. На самай справе кангрэс пачаўся з песні „Слаўная надзея Сіёна", нумар 64 у спеўніку Сведкаў. Словы былі пакладзены на музыку, складзеную Ёзэфам Гайднам ў 1797 годзе. Песня 64 была ў песеннік Даследчыкаў Бібліі па меншай меры з 1905 года. У 1922 году нямецкі ўрад зацвердзіў мелодыю Гайдна са словамі Гоффмана фон Фаллерслебена ў якасці дзяржаўнага гімна. І ўсё ж нямецкія Даследчыкі Бібліі часам спявалі 64-ю песню, як і Даследчыкі ў іншых краінах.
Наўрад ці выкананне песні пра Сіён можна вытлумачыць як спробу дагадзіць нацыянал-сацыялістам. Пад уздзеяннем нацыстаў-антысемітаў іншыя цэрквы выдалілі яўрэйскія словы — такія, як „Юда", „Іегова" і „Сіён", — са сваіх гімнаў і перасталі ўжываць іх у час службаў. Сведкі ж гэтага не зрабілі. Значыць, арганізатары кангрэса не маглі разлічваць на тое, што заваююць размяшчэнне ўрада песняй, выносныя Сіён. І верагодна, што некаторыя дэлегаты не жадалі спяваць „Слаўная надзея Сіёна", паколькі на яе мелодыю, якая належыць Гайдна, былі пакладзены словы дзяржаўнага гімна…
Пасля згадкі пра грошы ў „Дэкларацыі" асуджаліся несумленныя буйныя дзелавыя махінацыі. Гаварылася так: „Яўрэі-камерсанты англа-амерыканскай імперыі назапасілі буйны капітал і ўжываюць яго для эксплуатацыі і прыгнёту людзей у многіх краінах".
Відавочна, што тут не гаворыцца аб яўрэйскім народзе наогул, і шкада, калі хто-то зразумеў гэтыя словы няслушна і прыняў за абразу. Некаторыя сцвярджалі, што Сведкі Іеговы падзялялі варожае стаўленне да яўрэяў, якое выхоўвалі ў той час у нямецкімі цэрквамі. Гэта зусім не адпавядае рэчаіснасці. У сваёй літаратуры і сваімі паводзінамі ў эпоху нацызму Сведкі адпрэчвалі антысеміцкія погляды і асуджалі жорсткае абыходжанне нацыстаў з яўрэямі…
Згодна „Штогодніку Сведкаў Іеговы" за 1974 год некаторыя нямецкія Сведкі лічылі, што мове „Дэкларацыі" бракуе сілы. Ці быўтэкст дакумента затушаваны ці кіраўніком нямецкага філіяла Паўлем Бальцэрэйтам? Не, параўнанне нямецкага і англійскага тэкстаў паказвае, што гэта не так. Відавочна, сцвярджэнні адносна неадэкватнасці перакладу заснаваныя на суб’ектыўным меркаванні людзей, не якія ўдзельнічалі ў падрыхтоўцы „Дэкларацыі". На такую думку іх магло наштурхнуць і тое, што ўсяго два гады праз Бальцерейт адрокся ад веры.»
Дзейнасць пад забаронай да пачатку Другой сусветнай вайны
---------------------------------------------------------
Гітлеру былі накіраваны тысячы тэлеграм ад Сведкаў Іеговы з усяго свету
«Залаты век» за ліпень 1934 г. на дацкай мове. Артыкул аб пераследаванні нямецкіх Сведкаў Іеговы за адмову ўдзельнічаць у парламенцкіх выбарах 12 лістапада 1933 г. На фота: SA вядзе Сведкаў па вуліцы з плакатам: *«Мы здраднікі радзімы— мы не ўдзельнічаем у выбарах!»*
Нягледзячы на пераследаванні Сведкі працягвалі проводзіць свае сустрэчы невялікімі групамі, нелегальна размнажаць сваю літаратуру, якую правозілі з-за мяжы і нават прапаведаваць «ад дому да дому». Таксама яны прынцыпова адмаўлялілся ад нацысцкага вітання па прычыне таго, што такое вітанне мае на ўвазе прызнанне Гітлера збаўцам, а для Сведкаў такі тытул мог носіць толькі Ісус Хрыстос. У адказ іх выганялі з работы, пазбаўлялі пенсій і сацыяльнай падтрымкі. Таксама распаўсюджваліся паклёпы быццам Сведкі з’яўляюцца агентамі СССР і абагаўляюць Сталіна як прадстаўніка Іеговы на зямлі.
Паколькі пераследаванні працягваліся 7 кастрычніка 1934 года кожны сход Сведкаў Іеговы ў Германіі накіраваў тэлеграму ураду з патрабаваннем спыніць пераследаванне:
«Імперскаму ўраду.
Слова Іеговы Бога, выкладзенае ў Святым Пісанні, ёсць найвышэйшы закон. Мы кіруемся толькі ім, паколькі прысвяціць Богу і з’яўляемся сапраўднымі, шчырымі паслядоўнікамі Хрыста Ісуса.
У мінулым годзе вы, парушыўшы закон Бога і зваяваў нашыя правы, забаранілі нам, сведкам Іеговы, сустракацца для вывучэння Божага Слова, а таксама для глыбокай пашаны і служэння Богу. У сваім Слове Бог загадвае нам не пакідаць сходу свайго (Габрэяў 10:25). Далей ён загадвае нам: „Вы — сведкі мае, ідзіце і абвяшчайце маё слова" (Ісая 43:10, 12; Ісая 6: 9; Мацвея 24:14). Ваш закон прама супярэчыць Божаму. Мы пераймаем кіраўніцтву верных апосталаў і „павінны слухацца болей Бога, чым людзей", што і маюць намер рабіць (Дзеі 5:29). Такім чынам, мы заяўляем вам, што будзем у што б там ні стала падпарадкоўвацца Божым запаведзям, сустракацца для вывучэння Божага Слова, а таксама пакланяцца і служыць Богу, як ён і наказаў. Калі ваш урад або чыноўнікі будуць прымяняць супраць нас сілу, таму што мы падпарадкоўваючыся Богу, наша кроў будзе на вашых галовах і вы будзеце трымаць адказ перад Усемагутнага Богам.
Мы не ўдзельнічаем у палітыцы — мы цалкам адданыя царству Бога на чале з Хрыстом-Валадаром. Мы нікому не хочам нанесці зла ці шкоды. Мы жадаем жыць у згодзе з усімі людзьмі і па магчымасці рабіць ім дабро. Але паколькі ваш урад і яго чыноўнікі працягваюць спробы прымусіць нас да непадпарадкавання найвышэйшаму закону ў Сусвеце, дык хай будзе вам вядома, што мы маем намер, з ласкі Іеговы Бога, слухацца яго, і ніколькі не сумняваемся, што ён пазбавіць нас ад усякага прыгнёту і ад усіх прыгнятальнікаў».
Аналагічныя тэлеграмы Гітлеру накіравалі Сведкі іншых краін свету. У адказ Гітлер публічна паабяцаў знішчыць «гэтых вырадкаў» ў Германіі.
23 студзеня 1935 года Міністэрства ўнутраных спраў Прусіі выдала загад аб абавязковым звальненні Сведкаў Іеговы з дзяржслужбы і прамысловых прадпрыемстваў. Суддзі, паліцыя і гестапа атрымалі спецыяльныя распараджэнні аб небяспецы з боку паслядоўнікаў гэтай дэнамінацыі. Юрысты атрымалі інфармацыю праз указанні і публікацыі ў юрыдычных часопісах наконт таго, якія прыгаворы трэба выносіць «бібельшоршэрам». 24 чэрвеня 1936 г. у гестапа быў створаны спецыяльны атрад для барацьбы са Сведкамі Іеговы}.
### Хваля арыштаў
Загад гестапа патрабуе абарончага арышту Сведкаў Іеговы, калі суд не дае пастановы на звычайны арышт
10 мая 1935 года быў арыштаваны і накіраваны ў канцлагер Заксенхаўзен Пауль Бальцерайт (ням.: Paul Balzereit). Яго пераемнік, Фрыц Вінклер (ням.: Fritz Winkler) быў узяты пад арышт у першую хвалю арыштаў (жнівень-верасень 1936 года). Яго пераемнік Эрых Фрост (ням.: Erich Frost) быў арыштаваны 21 сакавіка 1937 года — падчас другой хвалі. Генрых Дзічы (ням.: Heinrich Dietschi), які павінны быў стаць наступным кіраўніком Таварыства ў Германіі, быў арыштаваны падчас трэцяй хвалі арыштаў Сведкаў Іеговы (жнівень-верасень 1937 года). Аднак Сведкі, нават ва ўмовах пазбаўлення свабоды, адмаўляліся ісці на кампраміс з патрабаваннямі ўрада. Гісторык Ніколаус Вахсман лічыць, што Сведкі Іеговы, якія знаходзіліся ў зняволенні, процістаялі нацысцкаму рэжыму нават больш адкрыта, чым якая-небудзь іншая група зняволенных.
З 5 жніўня 1937 года пачынала дзеянне з пастанова гестапо «Аб абарончых арыштах». Гэта была першая спроба праверкі на вернасць дзяржаве: асобы, якія ўчынілі нязначныя правапарушэнні, маглі падпісаць асаблівае абавязацельства, быць пазбаўлены прэвентыўнага арышту і знаходзіцца на свабодзе пад наглядам праваахоўцаў. З гэтага часу Сведкаў Іеговы сталі накіроўваць у канцлагеры ў рамках абарончых арыштаў.
### Канцэтрацыйныя лагеры
Ліловы трохкутнік, якім звычайна пазначалі ў канцлагеры Сведкаў Іеговы
Першыя групы Сведкаў былі накіраваныя ў канцлагеры яшчэ ў 1935 г. Спачатку іх пазначалі сінім кругам на вопратцы. З 1938 г. усіх зняволенных у германскіх канцлагерах пачалі пазначаць з дапамогай колеравых кодаў і Сведкаў Іеговы пачалі адзначаць ліловымі трохкутнікамі.
Форма адрачэння Сведкаў Іеговы ад сваіх перакананняў
Форма адрачэння Сведкаў Іеговы ад сваіх перакананняў (нямецкі арыгінал справа), патрабаваная ўладамі:
>
> Канцэнтрацыйны лагер ......................................
>
> Аддзел II
>
>
> **ЗАЯВА**
> Я ............................................................................
>
> нар. ......................... ў .............................................
>
> гэтым заяўляю наступнае:
>
>
> 1. Я пацвярджаю, што Міжнародны рух Даследчыкаў Бібліі распаўсюджвае ілжывае вучэнне і пад маркай сваёй дзейнасці пераследуе выключна антыдзяржаўныя мэты.
> 2. З гэтай прычыны я цалкам і поўнасцю пакідаю гэту арганізацыю і унутрана поўнасцю вызваляю сябе ад уплыву гэтай секты.
> 3. Я запэўніваю, што ў далейшым я ніколі не буду ажыццяўляць якую-небудзь дзейнасць для Міжнароднага руху Даследчыкаў Бібліі. Аб асобах, якія будуць мяне вербаваць ілжывымі вучэннямі Даследчыкаў Бібліі, ці якія любым іншым чынам праявяць сябе як Даследчыкі Бібліі, я буду адразу паведамляць. У выпадку атрымання пісьмовага паведамлення ад Даследчыка Біблі, я неадкладна перадам яго ў бліжэйшы паліцэйскі пункт.
> 4. Я хачу трымацца законаў дзяржавы і паважаць іх, а ў выпадку вайны абараняць маю радзіму са зброяй у руках і цалкам і поўнасцю ўліцца ў народную супольнасць.
> 5. Я пацвярджаю, што мне вядома, што пры сённяшнім падпісанні гэтай заявы я вызваляюся з-пад абарончага зняволення.
>
>
> Месца ..................................... дата .....................
>
> ............................................................. (подпіс)
>
>
>
>
*Зняволеныя Бухенвальда*| Годы | Агульнаяколькасць | ▼ Палітыч-ныя | ▼ СведкіІеговы | ▼ Гома-сексуалы |
| --- | --- | --- | --- | --- |
| 1938 | 11 028 | 3982 | 476 | 27 |
| 1939 | 11 807 | 4042 | 405 | 46 |
| 1940 | 7440 | 2865 | 299 | 11 |
| 1941 | 7911 | 3255 | 253 | 51 |
| 1942 | 9571 | 5433 | 238 | 74 |
| 1943 | 37 319 | 25 146 | 279 | 169 |
| 1944 | 63 048 | 47 982 | 303 | 189 |
| студ. 1945 | 80 297 | 53 372 | 302 | 194 |
| лют. 1945 | 80 232 | 54 710 | 311 | 89 |
Да пачатку Другой сусветнай вайны Сведкі Іеговы складалі значную частку лагерных зняволеных. Гісторык Дэтлеф Гарбе лічыў, штода вайны іх колькасць складала 5-10 % усіх вязняў нямецкіх канцлагераў.
Псіхолаг Эрых Фром сцвярджаў, што ў некаторых выпадках Сведкаў Іеговы прызначалі на адміністратыўныя пасады ў лагеры ці групе:
| | | |
| --- | --- | --- |
| "| …Іегавісты, як правіла, былі людзьмі даволі абмежаванымі і імкнуліся толькі да аднаго — схіліць іншых да сваёй веры. У астатнім жа яны былі харошымі таварышамі, надзейнымі, выхаванымі і заўсёды гатовымі прыйсці на дапамогу. Яны амаль ніколі не спрачаліся і не сварыліся, былі ўзорнымі працаўнікамі, і таму з іх нярэдка выбіралі наглядачоў, і тады яны сумленна падганялі зняволеных і настойвалі, каб тыя выконвалі работу якасна і сваечасова. Яны ніколі не абражалі іншых зняволеных, заўжды былі ветлівымі, і ўсё роўна эсэсаўцы аддавалі ім перавагу ў якасці старшых за працавітасць, спрыт і стрыманасць. | "|
А князёўна Марыя Іларыёнаў Васільчыкава у сваім «Берлінскім дзённіку 1940—1945» узгадвала, што Сведкі Іеговы адмаўляліся дапамагаць іншым вязням удзельнічаць у палітычнай дзейнасці
Сведкі Іеговы падчас Другой сусветнай вайны
-------------------------------------------
Смяротны прыгавор за адмову несці ваенную службу
З 1936 года Сведкі Іеговы сутыкаліся з ваенным судом за адмову служыць у Вермахце па перакананнях. У гэты час іх звычайна накіроўвалі ў турму на 1-2 гады. З 1 верасня 1939 г. Германія пачала маштабныя баявыя дзеянні супраць Польшчы і некаторых краін Захада, і пачало дзейнічаць надзвычайнае крымінальнае права ад 17 жніўня 1938 года. З гэтага часу за адмову служыць у арміі прадугледжвалася смяротнае пакаранне. Альтэрнатыўная грамадзянская служба не была прадугледжана. За адмову ад нясення ваеннай службы каралі смерцю нават тых, каму стан здароўя не дазваляў служыць, у тым ліку некалькіх Сведкаў Іеговы. Смяротнага пакарання можна было пазбегнуць, прысягнуўшы фюрэру. Пасля гэтага мужчын накіроўвалі ў штрафныя батальёны на самые небяспечныя ўчасткі фронта.
Мемарыяльны камень ў памяць аб пакараным смерцю Сведке Іеговы
Першым пакараным смерцю стаў Аўгуст Дзікман, які быў арыштаваны гестапа ў кастрычніку 1936 г. і знаходзіўся ў Заксенхаўзене. З пачаткам вайны яму дамоў прыйшла павестка і яго жонка прынесла яе мужу ў лагер. А. Дзікман адмовіўся падпісаць дакумент і за гэта быў публічна растраляны 15 верасня 1939 года перад іншымі Сведкамі Іеговы ў лагеры.
У 1944 г. рэйхсфюрэр СС Генрых Гімлер разглядаў магчымасць выкарыстання сістэмы поглядаў Сведкаў Іеговы для падушэння ідэй нацыяналізма і патрыятызма на заваяваных тэрыторыях на Усходзе (Рэйхскамісарыят Остланд). Ён лічыў, што, як будызм і менаніцтва, вучэнне Сведкаў можа зрабіць заваяваныя народы больш прыдатнымі да пацыфізму. Але яго ідэі не былі падтрыманы кіраўніцтвам Рэйха і Сведкі Іеговы заставаліся ў лагерах да вызвалення іх арміямі Антыгітлераўскай кааліцыі.
Статыстыка пацярпелых
---------------------
Згодна «Штогодніку Сведкаў Іеговы за 1974 год», за перыяд кіравання Гітлера 1687 Сведкаў былі звольнены з работы, 284 — свой бізнес, 829 — былі пазбаўлены пенсій, 129 — зямельных участкаў, 735 — уласных кватэр; каля 860 дзяцей былі адняты ў бацькоў-Сведкаў.
З 1933 па 1945 гг. былі арыштаваны (ў турмы ці лагеры) каля 11 300 нямецкіх і замежных Сведкаў Іеговы. Больш за 2 100 паслядоўнікаў гэтай канфесіі сутыкнуліся з фінансавымі санкцыямі (штрафы, пазбаўленне пенсіі і г.д); 950 нямецкіх і 540 замежных удзельнікаў загінулі ў зняволенні ці былі пакараны смерцю. З гэтых 1 490 чалавек больш за 250 былі пакараны смерцю праз растрэл ці гільяціну за ад ваеннай службы..
Ушанаванне памяці
-----------------
Рэпрэсіі супраць Сведкаў Іеговы ў нацысцкай Германіі падрабязна асвятляюцца ў Музеі Халакоста ЗША, музеі канцлагера Асвенцім, у лагеры Гюзен і ў Заксенхаўзене. 21 чэрвеня 2013 г. у нямецкім горадзе Лаўтэрталь-Райхенбах адкрылі помнік М. Лібстэру, аднаму са Сведкаў, які перажыў Халакост. У некаторых гарадах Аўстрыі памяць вязняў канцлагераў з ліку Сведкаў Іеговы была ўшанавана мемарыяльнымі дошкамі. Таксама гэтай тэме прысвечаны працы даследчыкаў розных краін свету. Праводзяцца тэматычныя сустрэчы. Пра Сведкаў Іеговы ў нацысцкай Германіі зняты фільмы «Ліловыя трохкутнікі» і «Мужнасць Сведкаў Іеговы перад абліччам нацызму».
Падчас нямецкай акупацыі Беларусі 3 снежня 1941 года ў Бабруйску быў растраляны Людвіг Брумер, салдат Вермахта, які быў Сведкам Іеговы. Гэты мужчына хацеў пазбегнуць смяротнага пакарання за адмову ўдзельнічаць у вайсковай службе і спрабаваў служыць у медыцынскім аддзяленні нямецкай арміі, але праз некаторы час яго сумленне не дазволіла яму ўдзельнічаць у баявых дзеяннях і ён быў пакараны рашэннем ваенна-палявога суда. У родным горадзе Брумера, Гайдэльбергу, яму прысвечана мемарыяяльная дошка, як ахвяры нацызму.
Гл. таксама
-----------
* Пераследаванне Сведкаў Іеговы
* Халакост
* Генацыд цыган
* Манастырскія працэсы ў Трэцім рэйху
* Гомасексуальность ў Трэцім рэйху
* Праграма ўмярцвення Т-4
Зноскі
------
1. ↑ В Москве прошла презентация книги о преследовании Свидетелей Иеговы гитлеровским режимом Архівавана 10 ліпеня 2009. // Благовест-Инфо, 26.05.2006
2. ↑ Jehovah’s Witnesses Энциклопедия Холокоста
3. ↑ Ежегодник Свидетелей Иеговы 1999, с. 68
4. ↑ Garbe D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, p. 64
5. ↑ Garbe D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, p. 165—166
6. ↑ Verordnung des Reichspräsidenten zum Schutz von Volk und Staat (ням.)
7. ↑ Waldemar Hirch: *Jehovas Zeugen in der Zeit des Nationalsozialismus* // Historische Forschungen (ням.)
8. ↑ Yearbook, 1974, р.110 — Part 1 — Germany
9. ↑ Yearbook, 1974, р. 112 — Part 1 — Germany
10. ↑ Дэкларацыя фактаў 1933 года: нямецкі арыгінал (ням.) і пераклад на англійскую (англ.)
11. ↑ Friedrich-Wilhelm Haack. *Jehovas Zeugen*. Münchener Reihe, 1993, ISBN 3-583-50608-1
12. ↑ Penton, James M. *Jehovah’s Witnesses and the Third Reich: Sectarian Politics Under Persecution* (англ.)
13. ↑ Garbe D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, p. 106
14. ↑ Garbe, D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, p. 117—118
15. ↑ Reynaud, M.Graffard, S. The Jehovah’s Witnesses and the Nazis: Persecution, Deportation, and Murder, 1933—1945. Cooper Square Press, 2001 р.13
16. ↑ Communist Leaders Petitioned The Watchtower! 15.041957, p 249—257
17. ↑ Свидетели Иеговы: мужество перед лицом нацизма // Пробудитесь! 8 июля 1998 г. с.12-14
18. ↑ *200 staatsfeindliche Bibelforscher gefaßt — Stalin als Jehovas Stellvertreter.* — Hamburger Tagesblatt, 13.04.1938. Цыт. па: Garbe D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, р. 275
19. ↑ Тэкст тэлеграмы цытуецца па: Глава 30 „Защита и законное утверждение благой вести" // Свидетели Иеговы — возвещатели Царства Бога, рамка на с. 694
20. ↑ Johannes Wrobel. *Die nationalsozialistische Verfolgung der Zeugen Jehovas in Frankfurt am Main*, в: Kirchliche Zeitgeschichte (KZG) / Contemporary Church History (CCH), 16. Jahrgang, Heft 2 (2003), S. 415 (ням.)
21. ↑ Hans Hesse. *Am mutigsten waren immer wieder die Zeugen Jehovas: Verfolgung und Widerstand der Zeugen Jehovas im Nationalsozialismus*. — Bremen, 1998 (ням.)
22. ↑ Nikolaus Wachsmann Hitler’s Prisons: Legal Terror in Nazi Germany .Yale University Press, 2004, pages=125-128, ISBN 030010250X
23. ↑ Zeugen Jehovas: Violettes Dreieck Der Spiegel, 1970-06-01
24. ↑ Grau: Homosexualität in der NS-Zeit, р.333
25. ↑ Jehovah’s Witnesses in National Socialist concentration camps, 1933-45 (англ.)
26. ↑ Эрых Фром. Анатомия человеческой деструктивности, 1973 (пер. с англ.) (англ.: The Anatomy of Human Destructiveness, 1973)
27. ↑ Васильчикова М. И. Берлинский дневник 1940—1945 / Перевод с английского Е. Маевского, Г. Васильчикова. — М.: Журнал «Наше наследие» при участии ГФ «Полиграфресурсы», 1994. — 320 с. ил. — С. 249 (Vassiltchikov, M. Berlin Diaries 1940—1945. — New York: Random House, 1988. — 368 pp.)
28. ↑ Verordnung über das Sonderstrafrecht im Kriege und bei besonderem Einsatz (Kriegssonderstrafrechtsverordnung) (ням.)
29. ↑ Энциклопедия Холокоста: Извещение о казни Грегора Вольфарта (руск.)
30. ↑ Энциклопедия Холокоста: Жертвы нацизма: Франц Вольфарт (руск.)
31. ↑ Johannes Wrobel. Die öffentliche Hinrichtung des Zeugen Jehovas August Dickmann am 15. September 1939 im KZ Sachsenhausen: Manuskript des Vortrags anlässlich der Anbringung einer Gedenktafel an die Erschießung Dickmanns, gehalten am 18. September 1999 in der KZ-Gedenkstätte und Museum Sachsenhausen
32. ↑ Yearbook, 1974, p. 196. — Part 3 — Germany
33. ↑ What Hope for an End to War? // Awake! 1993, 4/22, p. 7
34. ↑ Бернард Раммерсторфер. «Несломленная воля»
35. ↑ Николай Климов Век Свидетеля. В Москве прошли две презентации биографии узника трех фашистских лагерей, 104-летнего Свидетеля Иеговы Леопольда Энглейтнера // Портал Credo.Ru (руск.)
36. ↑ Вилли К. Поль: «Свидетели Иеговы» как группа жертв НС — воспоминание и оценка, в: 60-летний юбилей освобождения заключённых концлагерей Заксенхаузен, Равенсбрюк и тюрьмы Бранденбург, 14 по 18 апреля 2005, 24 апреля 2005. Фонд Бранденбургских мемориалов / Stiftung Brandenburgische Gedenkstätten (Издатель), Ораниенбург 2005, с. 136—139
37. ↑ Yearbook 1974
38. ↑ , S. 34 (ням.)
39. ↑ Johannes Wrobel. *Kurzchronik zur Verfolgung der Zeugen Jehovas (Bibelforscher) im NS-Regime* // Gerhard Besier, Clemens Vollnhals: *Repression und Selbstbehauptung: Die Zeugen Jehovas unter der NS- und der SED-Diktatur* — Berlin, 2003. — S. 379 (ням.)
40. ↑ В мемориальном музее бывшего концлагеря Гюзен чтится память о Свидетелях Иеговы // Официальный сайт Свидетелей Иеговы
41. ↑ В Мемориальном комплексе Заксенхаузен чтится память Свидетеля Иеговы, казненного нацистами // Официальный сайт Свидетелей Иеговы
42. ↑ В Германии открыт памятник Свидетелю, пережившему холокост // Официальный сайт Свидетелей Иеговы
43. ↑ Мэр района выступила на церемонии открытия мемориальной доски австрийскому Свидетелю Иеговы, казненному нацистами, В австрийском городе чествуют Свидетелей Иеговы, ставших жертвами нацизма // Официальный сайт Свидетелей Иеговы
44. ↑ Годовщина в Бранденбурге: Свидетели Иеговы крупным планом // Официальный сайт Свидетелей Иеговы
45. ↑ Holocaust-Gedenken: Die Zeugen Jehovas wurden lange übersehen // Rhein-Neckar Zeitung
Літаратура
----------
### На англійскай мове
* Garbe, D. Between resistance and martyrdom: Jehovah’s Witnesses in the Third Reich University of Wisconsin Press, 2008 ISBN 0-299-20794-3
* Christine King. *The Nazi State and New Religions Five Case Studies in Nonconformity*. Edwin Mellen Press, 1982, ISBN 0-88946-865-6
* M. James Penton. *Jehovah’s Witnesses and the Third Reich: Sectarian politics under persecution*, Toronto, University of Toronto Press, 2004, ISBN 0-8020-8678-0
* Reynaud, M.Graffard, S. The Jehovah’s Witnesses and the Nazis: Persecution, Deportation, and Murder, 1933—1945. Cooper Square Press,2001, isbn=978-0-8154-1076-8
* Jehovah’s Witnesses Yearbook 1974 (Germany)
### На нямецкай мове
* Garbe D. Verfolgung der Zeugen Jehovas in der NS- und in der DDR-Diktatur: Motive, Herrschaftstechniken und Widerstandsformen. 10 Jahre Gedenkstätte ROTER OCHSE Halle (Saale). Magdeburg. Landesbeauftragter für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR in Sachsen-Anhalt, 2006, p. 47-67
* Garbe D. Zwischen Widerstand und Martyrium: Die Zeugen Jehovas im «Dritten Reich». München, Oldenbourg, 1999, ISBN 3-486-56404-8
* Gerhard Besier, Clemens Vollnhals. *Repression und Selbstbehauptung: Die Zeugen Jehovas unter der NS- und der SED-Diktatur: Zeitgeschichtliche Forschungen*, Band 21, Berlin, Duncker & Humblot, 2003, ISBN 3-428-10605-9
* Gerald Hacke. *«Die Zeugen Jehovas im Dritten Reich und in der DDR. Feindbild und Verfolgungspraxis»*, 1. Auflage; Verlag Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 2011, ISBN 978-3-525-36917-3. Schriften des Hannah-Arendt-Instituts für Totalitarismusforschung Band 41.
* Hans Hesse. *Am mutigsten waren immer wieder die Zeugen Jehovas: Verfolgung und Widerstand der Zeugen Jehovas im Nationalsozialismus*, Bremen, Edition Temmen, 2000, ISBN 3-86108-724-3
* Hans Hesse, Jürgen Harden. *…und wenn ich lebenslang in einem KZ bleiben müßte…: Die Zeuginnen Jehovas in den Frauenkonzentrationslagern Moringen, Lichtenburg und Ravensbrück*, Essen, Klartext, 2001, ISBN 3-88474-935-8
* Kirsten John-Stucke, Michael Krenzer, Johannes Wrobel. *12 Jahre — 12 Schicksale. Fallbeispiele zur NS-Opfergruppe Jehovas Zeugen in Nordrhein-Westfalen 1933—1945*, Münster, Arbeitskreis NS-Gedenkstätten NRW e.V. 2006 (online)
* Bernhard Rammerstorfer. *Nein statt Ja und Amen: Leopold Engleitner: Er ging einen anderen Weg*, Puchenau, Bernhard Rammerstorfer Verlag, 1999, ISBN 3-9500718-6-5
* Franz Zürcher. *Kreuzzug gegen das Christentum*, Zürich — New York, Europa, 1938
### На рускай мове
* Крылова Г. А. Обзор судебной практики дел по искам к «Свидетелям Иеговы» // Портал-Credo.Ru, 28.03.2004
* Либстер, Макс. В горниле ужаса. Рассказ человека, прошедшего через фашистский террор. «Особая книга», 2007 ISBN 978-5-9797-0003-8
* В схватке со львом. Воспоминания о детстве в нацистской Европе — Симон Арнольд-Либстер Перевод: С. Ильин. «Особая книга», 2006, ISBN 5-9797-0003-X, 2-87953-989-7
* Раммерсторфер Б. Несломленная воля. Необычайное мужество обычного человека: пер. с англ. / Бернард Раммерсторфер — М.: Особая книга, 2009. — 429 с.: ил. ISBN 978-5-9797-0007-6
* Э. Шмидт. Радость, которая всегда с тобой. Особая книга, 2009, ISBN 978-5-9797-0004-5
* Шмидт Х. Смерть приходила в понедельник. Автобиография человека, ставшего жертвой преследований за отказ служить в нацистской армии: пер. с англ. / Хорст Шмидт — М.: Особая книга, 2009. — 208 с.: ил. ISBN 978-5-9797-0005-2
Спасылкі
--------
* Стойкие в испытаниях
* Свидетели Иеговы в Третьем рейхе (ням.)
* Жизненные истории преследуемых и убитых Свидетелей Иеговы в Австрии (ням.)
* Jehovah's Witnesses (англ.)(недаступная спасылка). *Categories of prisoners*. Дзяржаўны музей Аўшвіц-Біркенау. Архівавана з першакрыніцы 1 лістапада 2014. Праверана 18 лютага 2021.
* Свидетели Иеговы **(нявызн.)**. *Музыка в период Холокоста*. World ORT.
* Выступление Карла Хубмана перед Свидетелями Иеговы к годовщине освобождения из Маутхаузена на YouTube (ням.)
* Відэа на YouTube (Свидетельница Иеговы рассказывает, как она будучи школьницей, отказывалась делать нацистское приветствие) (ням.)
* Denkmal für Max Liebster eingeweiht (ням.)
* Max Liebster als Vorbild (ням.)
* NAZI PERSECUTION OF JEHOVAH’S WITNESSES // US Holocaust Memorial Museum site (англ.) | {
"title": "Сведкі Іеговы ў Трэцім Рэйху",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
13923,
41672,
0.3341092340180457
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 46633
} |
**Ёган Карл Фрыдрых Га́ус**, таксама **Гаўс** (ням.: Johann Carl Friedrich Gauß; 30 красавіка 1777, Браўншвайг — 23 лютага 1855, Гётынген) — выдатны нямецкі матэматык, астраном і фізік, лічыцца адным з найвялікшых матэматыкаў усіх часоў, «каралём матэматыкаў».
Біяграфія
---------
### Першыя гады
Дзед Гауса быў бедным селянінам, а бацька — садоўнікам, муляром і наглядчыкам за каналамі ў герцагстве Браўншвайг. Ужо калі малому было два гады ён паказаў сябе вундэркіндам. У тры гады Карл ужо ўмеў пісаць і чытаць, і нават выпраўляў вылічальныя памылкі свайго бацькі. Згодна з легендай, школьны настаўнік матэматыкі, каб заняць дзяцей на доўгі час, прапанаваў ім вылічыць суму лікаў ад 1 да 100. Малы Гаус заўважыў, што парныя сумы з процілеглых бакоў аднолькавыя: {\displaystyle 1+100=101,2+99=101} і гэтак далей, і імгненна атрымаў вынік: {\displaystyle 50\times 101=5050}.
З настаўнікам Карлу пашанцавала: Марцін Бартэльс (у далейшым настаўнік Мікалая Лабачэўскага) высока ацаніў талент малога Гауса і змог дабіцца для яго стыпэндыі ад герцага Браўншвайга. Гэта дало магчымасць Гаусу закончыць каледж у Браўншвайгу.
Валодаючы некалькімі мовамі, Гаус некаторы час вагаўся паміж філалогіяй і матэматыкай, аднак усё ж такі абраў апошнюю. Ён вельмі любіў лацінскую мову і значную частку сваіх навуковых прац напісаў на лацінскай. Акрамя таго цаніў англійскую, французскую і рускую літаратуру.
У каледжы Гаус вывучаў працы Ньютана, Леанарда Ойлера, Лагранжа. Ужо ў тыя часы ён зрабіў некалькі адкрыццяў у вышэйшай арыфметыцы, у тым ліку даказаў закон узаемнасці квадратычных рэшт. Адрыен Мары Лежандр адкрыў гэты закон раней, але зрабіць строгі доказ так і не змог; у Эйлера гэта таксама не атрымалася. Акрамя таго, Гаус стварыў «метад найменшых квадратаў» (таксама незалежна адкрыты Лежандрам) і пачаў даследаванні ў сферы «нармальнага размеркавання памылак».
З 1795 па 1798 гады Гаус вучыўся ў Гётынгенскім ўніверсітэце. Гэта быў найбольш паспяховы перыяд у жыцці Карла. У гэтыя часы Гаус доказаў, што з дапамогай цыркуля і лінейкі можна пабудаваць правільны сямнаццацівугольнік. Акрамя таго, ён рашыў праблему правільных многавугольнікаў да канца і знайшоў крытэрый магчымасці пабудовы правільнага n-вугольніка з дапамогай цыркуля і лінейкі: калі n — просты лік, то ён павінен быць віду: {\displaystyle n=2^{2^{k}}+1} (лікам Ферма). Гэтым адкрыццём Гаус даражыў і завяшчаў нарысаваць на яго магіле правільны сянаццацівугольнік, упісаны ў акружнасць.
З 1796 года Гаус вядзе кароткі дзённік сваіх адкрыццяў. Шмат што, як і Ньютан, ён не публікаваў, аднак гэта былі вынікі выключнай важнасці (эліптычныя функцыі, нееўклідава геаметрыя і іншыя). Сваім сябрам ён тлумачыў, што публікуе толькі тыя вынікі навуковых прац, якія яго поўнасцю задавальняюць. Многія з тых закінутых ідэй пазней знайшлі сваё месца ў працах Абеля, Якобі, Кашы, Лабачэўскага і многіх іншых. Кватэрніёны ён таксама адкрыў за 30 гадоў да Гамільтана, назваўшы іх «мутацыямі».
Усе шматлікія апублікаваныя працы Гауса змяшчаюць значныя вынікі даследаванняў, сырых прац не было ні аднае. У 1798 годзе Карл заканчвае свой шэдэўр «Арыфметычныя даследаванні» (лац.: Disquisitiones Arithmeticae), які быў надрукаваны толькі ў 1801 годзе. У гэтым творы падрабязна выкладаецца тэорыя параўнанняў, рашаюцца параўнанні адвольнага парадку, глыбока даследуюцца квадратычныя формы, камплексныя карані з адзінкі выкарыстоўваюцца дзеля пабудавання правільных n-вугольнікаў, выкладзены ўласцівасці квадратычных вылікаў, прыведзены доказы квадратычнага закону ўзаемнасці і шмат чаго яшчэ. Гаус любіў казаць, што матэматыка — царыца навук, а тэорыя лікаў — царыца матэматыкі.
### Сталае жыццё
У тым жа 1798 годзе, пасля заканчэння ўніверсітэта, Гаус вярнуўся дадому ў Браўншвайг і жыў там да 1807 года. Герцаг працягваў апякаць маладога генія. Ён аплаціў выданне Карлавай доктарскай дысертацыі ў 1799 годзе і устанавіў яму немалую стыпендыю. У сваёй доктарскай Гаус упершыню даказаў асноўную тэарэму алгебры. Да Карла было мноства спроб зрабіць гэта, найбольш блізка да доказу падышоў Жан д'Аламбер, але і ён не зрабіў гэтага. Гаус некалькі разоў вяртаўся да гэтае тэарэмы і даў чатыры розныя доказы. Ён атрымаў ступень прыват-дацэнта Браўншвайгскага ўніверсітэта. Праз два гады Карл быў абраны членам-карэспандэнтам Пецярбургскай Акадэміі навук.
Пасля 1801 года Гаус, не парываючы з тэорыяй лікаў, пашырыў кола сваіх цікавасцей, далучыўшы да яго і прыродазнаўчыя навукі. Зачэпкаю стала адкрыццё малой планеты Цэрэры, якая амаль адразу пасля назіранняў знікла. 24-гадовы Гаус за некалькі гадзін зрабіў складаныя вылічэнні па новаму, адкрытаму ім жа метаду, і знайшоў месца, дзе шукаць планету; там яна і была выяўлена. Пасля гэтага слава Гауса становіцца агульнаеўрапейскай. Многія навуковыя таварыствы абіраюць Гауса сваім членам, герцаг павялічвае грашовую дапамогу, а цікавасць Карла да астраноміі яшчэ болей павялічваецца.
У 1805 годзе Гаус ажаніўся з Ёганай Остгоф, ад гэтага шлюбу нарадзілася тры дзіцяці. На наступны год, ад ран, атрыманых на вайне супраць Напалеона, памірае герцаг-апякун Гауса, пасля чаго некалькі краін запрашаюць Карла да сябе на службу. Але Гаус пераязджае ў Гётынген, дзе артымлівае пасаду дырэктара абсерваторыі, якую займаў да самай смерці.
У 1807 годзе напалеонаўскія войскі займаюць горад і абкладваюць усіх жыхароў кантрыбуцыяй, Гаус павінен быў выплаціць 2000 франкаў. Ольберс і Лаплас, даведаўшыся пра гэта, прапаноўвалі яму сваю дапамогу, але Гаус адмовіўся ад іхніх грошай. Тады адзін незнаёмец з Франкфурта даслаў Гаусу 1000 гульдэнаў, і гэты падарунак прыйшлося ўзяць. Толькі пазней было ўстаноўлена, што гэтым незнаёмцам быў курфюрст Майнцкі, друг паэта Гётэ.
Помнік Гауса ў Браўншвайгу
У 1809 годзе быў надрукаваны новы Гаусаў шэдэўр «Тэорыя руху нябесных цел», у якім была выкладзена кананічная тэорыя ўліку адхіленняў арбіт.
У чацвёртую гадавіну шлюбу памірае Ёгана, амаль адразу пасля нараджэння трэцяга дзіцяці. У Германіі разруха і анархія. Гэта былі самыя цяжкія гады ў жыцці навукоўца. Аднак, праз год, Гаус ізноў ажаніўся, на гэты раз з Мінай Вальдэк, сяброўкай Ёганы. Ад гэтага шлюба ў Гауса было яшчэ трое дзяцей. У гэтым жа годзе Карл атрымлівае прэміі Парыжскай Акадэміі навук і Лонданскага каралеўскага таварыства.
У 1811 годзе Гаус займаецца вывучэннем новай каметы, разлічваючы яе арбіту. Акрамя таго, пачынае працу над камплексным аналізам, адкрывае, але не публікуе тэарэму, якая сцвярджае, што інтэграл ад аналітычнай функцыі па замкнёнаму контуру роўны нулю. У наступным годзе даследуе гіпэргеаметрычны рад, які абагульняе раскладанне практычна ўсіх вядомых на той час функцый.
У 1821 годзе ў сувязі з працай па геадэзіі Гаус пачынае гістарычны цыкл прац па тэорыі паверхняў і ўводзіць у навуку так званую «Гаусаву крывізну». Гаус пачынае займацца дыферэнцыяльнай геаметрыяй. Вынікі Гауса натхнілі Бернхарда Рымана на клясычную дысертацыю аб «рыманавай геаметрыі». Вынікам даследаванняў Гауса стала праца «Даследаванні адносна крывых паверхняў». У гэтай працы Гаус выкарыстоўвае агульныя крывалінейныя каардынаты на паверхні. Ён далёка развіў метад канформнага адлюстравання, які ў картаграфіі захоўвае вуглы, але скажае адлегласці; ён выкарыстоўваецца таксама ў аэра- і гідрадынаміцы і электрастатыцы.
У 1824 годзе Гауса абіраюць замежным членам Пецярбургскай Акадэміі навук. А ў наступным годзе ён адкрывае Гаусавы камплексныя цэлыя лікі, будуе для іх тэорыю дзялімасці і параўнанняў. Паспяхова прымяняе іх для рашэння параўнанняў высокіх ступеней.
### Старасць і смерць
Партрэт працы Крысціяна Енсэна
У 1831 годзе памірае другая жонка і ў Гауса пачынаецца цяжкая бяссонніца. У той жа час у Гётынген прыехаў 27-гадовы таленавіты фізік Вільгельм Вебер, з якім Гаус пазнаёміўся ў 1828 годзе, калі быў у гасцях у Аляксандра фон Гумбальта. Абодва энтузыяста навукі сталі сябрамі, нягледзячы на розніцу ва ўзросце. Разам яны пачынаюць цыкл даследаванняў электрамагнетызму.
На наступны год друкуецца чарговая праца Гауса «Тэорыя біквадратычных вылікаў», дзе з дапамогаю тых жа цэлых камплексных Гаусавых лікаў даказваюцца арыфметычныя тэарэмы не толькі для камплексных лікаў, але і для рэчаісных лікаў. У гэтай працы Гаус прыводзіць геаметрычнае вытлумачэнне камплексных лікаў, якое з таго часу становіцца агульнапрынятым.
У 1833 годзе Гаус разам з Веберам вынайшаў электрычны тэлеграф і зрабіў яго дзеючую мадэль. Праз чатыры гады Вебера звальняюць за адмову прысягнуць новаму каралю Гановера, з-за чаго Гаус ізноў працуе адзін.
У канцы жыцця Гаус вывучаў рускую мову і у лістах да Пецярбургскай Акадэміі навук прасіў прыслаць яму расійскія часопісы і кнігі. Мяркуецца, што гэта звязана з працамі Лабачэўскага. У 1842 годзе па яго рэкамэндацыі Лабачэўскага абіраюць замежным членам-карэспандэнтам Гётынгенскага каралеўскага таварыства.
Памёр навуковец 23 лютага 1855 года ў Гётынгене. Сучаснікі апісвалі Гауса як жыццярадаснага, прыязнага чалавека з добрым пачуццём гумару.
Даследаванні Гауса
------------------
Характэрнымі рысамі даследаванняў Гауса з'яўляецца надзвычайная іх рознабаковасць і арганічная сувязь паміж тэарэтычнай і прыкладной матэматыкай. Працы Гауса аказалі вялікі ўплыў на далейшае развіццё вышэйшай алгебры, тэорыі лікаў, дыферэнцыяльнай геаметрыі, класічнай тэорыі электрычнасці і магнетызму, геадэзіі, тэарэтычнай астраноміі. У многіх галінах матэматыкі Гаус актыўна спрыяў павышэнню патрабаванняў да лагічнай выразнасці доказаў. «Арыфметычныя даследаванні» — першы буйны твор Гауса, прысвечаны асобным пытанням тэорыі лікаў і вышэйшай алгебры. Пастаноўка і распрацоўка гэтых пытанняў Гаусам вызначыла далейшае развіццё гэтых дысцыплін. Гаус падрабязна развіў тут тэорыю квадратычнага выліку, упершыню даказаў квадратычны закон узаемнасці — адну з цэнтральных тэарэм тэорыі лікаў. У гэтым творы ён па-новаму падрабязна распрацаваў тэорыю квадратычных форм, якую раней пабудаваў Лагранж, выклаў тэорыю дзялення акружнасці, якая шмат у чым была правобразам тэорыі Галуа. Гаус распрацаваў агульныя метады рашэння ўраўненняў выгляду *хn−1=0*, а таксама ўстанавіў сувязь паміж гэтымі ураўненнямі і пабудовай правільных многавугольнікаў, а іменна: знайшоў ўсе такія значэнні *n*, для якіх правільны *n*-вугольнік можна пабудаваць з дапамогай цыркуля і лінейкі, у прыватнасці развязаў у радыкалах ураўненне *х17−1=0* і пабудаваў правільны 17-вугольнік з дапамогай цыркуля і лінейкі. Гэта стала першым пасля старажытнагрэчаскіх геометраў значным крокам наперад у гэтым пытанні. Адначасова Гаус склаў велізарныя табліцы простых лікаў, квадратычных вылікаў, а таксама табліцы значэнняў ўсіх дробаў выгляду ад *р = 1* да *р = 1000* у выглядзе дзесятковых дробаў, даводзячы вылічэнні да поўнага перыяду, што часам патрабавала вылічэння некалькіх соцень дзесятковых знакаў.
Даследаванні Гауса пра дзяленне акружнасці мелі вялікае значэнне не толькі для рашэння гэтай складанай задачы. Мабыць, яшчэ важнейшым было тое, што тут ён заклаў асновы агульнай тэорыі так званых алгебраічных ураўненняў, дзе каэфіцыенты ураўнення ёсць камплексныя лікі.
### Асноўная тэарэма алгебры
Асноўны артыкул: **Асноўная тэарэма алгебры**
Вельмі важнае значэнне мае даказаная Гаусам ў 1799 годзе асноўная тэарэма алгебры аб існаванні кораня алгебраічнага ўраўнення. На аснове гэтай тэарэмы была даказана такая ўласцівасць ураўненняў: «алгебраічныя ураўненні маюць столькі рэчаісных ці камплексных каранёў, колькі адзінак ёсць у паказчыку іх ступеней». За працу над доказам гэтай тэарэмы Гаус атрымаў званне прыват-дацэнта.
У першай частцы працы «Арыфметычныя даследаванні» Гаус глыбока прааналізаваў пытанне пра так званыя «квадратычныя рэшты» і ўпершыню даказаў важную тэарэму з тэорыі лікаў, якую ён назваў «залатой тэарэмай» аб «квадратычным законе ўзаемнасці». Можна без перабольшання сказаць, што тэорыя лікаў, як навука, пачала сваё сапраўднае існаванне іменна з даследаванняў Гауса. «Арыфметычныя даследаванні» Гауса ў матэматычнай навуцы стварылі цэлую эпоху, а Гаус быў прызнаны найвялікшым матэматыкам свету.
У алгебры Гауса цікавіла перш за ўсё асноўная тэарэма. Да яе ён не раз вяртаўся і даў больш за шэсць розных яе доказаў. Усе яны былі апублікаваны ў працах навукоўца ў 1808—1817 гадах. У гэтых працах былі дадзены ўказанні адносна кубічных і біквадратычных рэшт. Тэарэмы пра біквадратычныя рэшты разглядаліся ў працах 1825—1831 гадах. Гэтыя працы значна пашырылі тэорыю лікаў дзякуючы ўвядзенню так званых цэлых Гаусавых лікаў, гэта значыць лікаў выгляду ***а + bi***, дзе *а* і *b* ёсць цэлыя лікі. У сувязі з астранамічнымі вылічэннямі, заснаванымі на раскладанні інтэгралаў адпаведных дыферэнцыяльных ураўненняў у бесканечныя рады. Гаус даследаваў пытанне аб збежнасці бесканечных радоў, якія ён звязаў з вывучэннем гіпергеаметрычнага рада. Значнасць гэтага рада заключаецца ў тым, што ён утрымлівае як асобныя выпадкі многія з вядомых трансцэндэнтных функцый, якія маюць шырокае прымяненне. Гэтыя даследаванні Гауса разам з працамі Кашы і Абеля, заснаваныя на даследаваннях Гауса, спрыялі значнаму развіццю агульнай тэорыі радоў.
Рэлігійныя погляды
------------------
Рэлігійныя адносіны Гауса былі заснаваны на пошуку ісціны. Ён верыў у «неўміручасць духоўнай індывідуальнасці, у асабістую сталасць пасля смерці, у апошні парадак рэчаў, у вечнага, праведнага, усёведнага і ўсемагутнага Бога». Гаус таксама прытрымліваўся рэлігійнай цярпімасці, мяркуючы, што няправільна непакоіць іншых, хто карыстаецца сваімі ўласнымі перакананнямі.
Сям'я
-----
Гаусава дачка Тэрэза
Асабістае жыццё Гауса было азмрочана ранняй смерцю яго першай жонкі, Ёганы Остаф, у 1809 годзе. Неўзабаве пасля гэтага не стала і яго дзіцяці, Луі. Гаус пагрузіўся ў дэпрэсію, з якой ён ніколі цалкам не ачуняў. Ён ажаніўся яшчэ раз, з лепшаю сяброўкаю сваёй першай жонкі Джаане Фрэдэрыцы Вільгельміне Вальдек, шырока вядомай як Міна. Калі яго другая жонка памерла ў 1831 годзе пасля працяглай хваробы, адна з яго дачок, Тэрэза, узяла на сябе быт і клопат Гауса да канца яго жыцця. Яго маці жыла ў яго доме з 1817 года да сваёй смерці ў 1839 годзе.
У Гауса было шасцёра дзяцей. Разам з Ёганай ён меў дзяцей: Джозэф (1806—1873), Вільгельміна (1808—1846) і Луі (1809—1810). З усіх ягоных дзяцей, Вільгельміна, як кажуць, была амаль так жа таленавіта, як і ейны бацька, але яна памерла маладой, так і не раскрыўшы свой талент. з Мінай Вальдэк ён таксама меў траіх дзяцей: Юджын (1811—1896), Вільгельм (1813—1879) і Тэрэза (1816—1864). Тэрэза жыла разам з бацькам да яго смерці, пасля чаго яна выйшла замуж.
У Гауса часта бывалі спрэчкі са сваімі сынамі. Ён не хацеў, каб яго сыны займаліся матэматыкай ці навукай. Ён хацеў, каб Ойген стаў адвакатам, але той хацеў вывучаць мовы. Пасля адной з іх спрэчак, Гаус сказаў, што адмовіцца аплачваць пражыванне сына, калі ён адмовіцца стаць юрыстам. Аднак Ойген прыкладна ў 1832 годзе эміграваў у ЗША, дзе ён пазней досыць паспяхова уладкаваўся. Другі сын Вільгельм, таксама пераехаў у Новы свет, дзе пасяліўся ў штаце Місуры, пачаўшы працаваць, як фермер, а затым разбагацеў пасля адкрыцця абутковага бізнесу ў Сент-Луісе.
Асоба
-----
Гаус быў гарачым перфекцыяністам і працаўніком. Ён ніколі не быў пладавітым пісьменнікам, адмаўляючыся публікаваць свае працы, якія ён лічыў няпоўнымі. Гэта было зроблена ў адпаведнасці з яго асабістым дэвізам «*pauca sed matura*» («няшмат, але добра»). Яго асабістыя дзённікі паказваюць, што ён зрабіў некалькі важных матэматычных адкрыццяў на гады альбо дзесяцігоддзі раней, чым іх публікавалі яго сучаснікі.
Нягледзячы на тое, што Гаус браў па некалькі студэнтаў, ён не любіў выкладаць. Ён казаў, што прыняў удзел толькі ў адной навукова-практычнай канферэнцыі, якая адбылася ў Берліне ў 1828 годзе. Аднак, некаторыя з яго вучняў сталі вельмі ўплывовымі матэматыкамі, сярод іх Рыхард Дэдэкінд, Бернхард Рыман і Фрыдрых Бесель. Сафі Жэрмен была рэкамендавана Гаусам на атрыманне ганаровай ступені, перш чым яна памерла.
Гаус падтрымліваўся манархічных поглядаў і выступаў супраць Напалеона, якога ён лічыў вынікам рэвалюцыі.
Цікавыя факты
-------------
* Карл Фрыдрых Гаус выкладаў матэматыку ў адкрывальніка цэзію Роберта Бунзена.
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 *verschiedene Autoren* Allgemeine Deutsche Biographie / Hrsg.: Historische Commission bei der königl. Akademie der Wissenschaften — L: Duncker & Humblot, 1875.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2079'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2818964'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q316626'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q14565672'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q590208'></a>
2. 1 2 MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473'></a>
3. 1 2 Гаусс Карл Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
4. ↑
5. ↑
6. 1 2 *Pas L. v.* Genealogics — 2003.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847329'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19847326'></a>
7. 1 2 3 Матэматычная генеалогія — 1997.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
8. ↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
9. ↑ www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q107212659'></a>
10. ↑ Zeidler Eberhard. «Oxford User's Guide to Mathematics». Oxford University Press. ст.1188. ISBN 0-19-850763-1.
11. ↑ *Math.wichita.edu*. Архіўная копія (англ.)(недаступная спасылка). Wichita State University. Архівавана з першакрыніцы 19 лютага 2016. Праверана 28 снежня 2013.
12. ↑ Carl Friedrich Gauss §§ 365—366 in «Disquisitiones Arithmeticae». Leipzig, Germany, 1801. New Haven, CT: Yale University Press, 1965.
13. ↑ Smith, S. A. et al. 2001. *Algebra 1: California Edition.* Prentice Hall, New Jersey. ISBN 0-13-044263-1
14. ↑ Gauss biography Архівавана 1 снежня 2008.. Groups.dcs.st-and.ac.uk
15. ↑ Dunnington, G. Waldo. (May, 1927). «*The Sesquicentennial of the Birth of Gauss*». Scientific Monthly XXIV: 402—414.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Карл Фрыдрых Гаус
* Carl Friedrich Gauss (англ.)
* Complete works (англ.)
* Gauss and his children (англ.)
* Gauss biography (англ.)
* Carl Friedrich Gauss, Biography at Fermat's Last Theorem Blog. (англ.)
* Gauss: mathematician of the millennium, by Jürgen Schmidhuber (англ.)
* English translation of Waltershausen's 1862 biography (англ.)
* Gauss general website on Gauss (англ.)
* MNRAS **16** (1856) 80 Obituary (англ.)
* Carl Friedrich Gauss on the 10 Deutsche Mark banknote (англ.)
* Carl Friedrich Gauss at Wikiquote (англ.)
| ⛭Асветніцтва |
| --- |
| *Выдатныя людзі эпохі паводле краін* |
| Аўстрыя |
* Іосіф II
* Леапольд II
* Марыя Тэрэзія
|
| Францыя |
* П’ер Бейль
* Фантэнель
* Шарль Луі Мантэск’ё
* Франсуа Кенэ
* Вальтэр
* Жорж-Луі Леклерк дэ Бюфон
* Жан-Жак Русо
* Дэні Дзідро
* Гельвецый
* Жан Д’Аламбер
* Гольбах
* Маркіз дэ Сад
* Кандарсэ
* Лавуазье
* Алімпія дэ Гуж
* *Французскія энцыклапедысты*
|
| Германія |
* Эрхард Вейгель
* Готфрыд Лейбніц
* Фрыдрых II
* Імануіл Кант
* Готхальд Эфраім Лесінг
* Томас Абт
* Ёган Готфрыд Гердэр
* Адам Вейсгаўпт
* Ёган Вольфганг фон Гётэ
* ✰ Фрыдрых Шылер
* Карл Фрыдрых Гаус
* Мазэс Мендэльсон
|
| Англія, Шатландыя |
* Томас Гобс
* Джон Лок
* Ісаак Ньютан
* Джозеф Адзісан
* Рычард Сціл
* Сэмюэл Джонсан
* Джон Уілкс
* Эдмунд Бёрк
* Эдуард Гібан
* Джэрэмі Бэнтам
* Мэры Уолстанкрафт
* Дэвід Юм
* Адам Сміт
* Джэймс Босуэл
* Адам Фергюсон
* Джон Мілер
* Джозеф Блэк
* Томас Рыд
* Фрэнсіс Хатчэсан
* Уільям Робэртсан
|
| Італія |
* Джамбатыста Віка
* Чэзарэ Бекарыя
|
| Нідэрланды |
* Гуга Гроцый
* Бенедыкт Спіноза
|
| Рэч Паспалітая |
* Францішак Багамолец
* Станіслаў Канарскі
* Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
* Ігнацы Красіцкі
* Гуга Калантай
* Ігнацы Патоцкі
* Станіслаў Сташыц
* Ян Снядэцкі
* Юльян Урсын Нямцэвіч
* Анджэй Снядэцкі
* Казімір Лышчынскі
* Адам Станіслаў Нарушэвіч
* Сімяон Полацкі
* Ілья Капіевіч
* Казімір Нарбут
* Марцін Пачобут-Адляніцкі
* Іахім Храптовіч
*гл. таксама*: Адукацыйная камісія Рэчы Паспалітай
|
| Расійская імперыя |
* Пётр I
* Кацярына II
* Кацярына Дашкова
* Анцівох Кантэмір
* Міхаіл Ламаносаў
* Мікалай Новікаў
* Аляксандр Радзішчаў
* Іван Бецкой
* Іван Шувалаў
* Міхаіл Шчарбатаў
* Рыгор Скаварада
|
| Іспанія |
* Гаспар Мельчор дэ Хавельянас
* Нікалас Фернандэс Марацін
|
| ЗША |
* Бенджамін Франклін
* Дэвід Рытэнхаўс
* Джон Адамс
* Томас Пейн
* Томас Джэферсан
|
| Капіталізм · Грамадзянскія правы · Крытычнае мысленне · Дэізм · Дэмакратыя · Эмпірызм · Адукаваны абсалютызмСвабодны рынак · Гуманізм · Натурфіласофія · Рацыянальнасць · Розум · Sapere aude · Навука · Секулярызацыя · Фізіякратыя · Хаскала |
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Матэматычная генеалогія · zbMATH Open · MacTutor History of Mathematics archive · Project Gutenberg · RKDartists |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Вялікая савецкая (1 выд.) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Малы Бракгаўза і Эфрона · Allgemeine Deutsche Biographie · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Notable Names Database · Universalis |
| Генеалогія і некрапалістыка | Find a Grave · WikiTree · Geni.com · genealogics.org |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BAV: ADV12590263, ADV10063780 · BIBSYS: 90061367 · BNC: a10857801 · BNE: XX1059229 · BNF: 11904373v · CiNii: DA00502483 · CONOR: 6690403 · GND: 104234644 · ICCU: UFIV034086 · ISNI: 0000 0001 2125 7962 · LCCN: n79038533 · LNB: 000096135 · NDL: 00440637 · NKC: jn19990002581 · NLA: 36346691 · NLG: 139208 · NLP: a0000001254660 · NSK: 000286491 · NTA: 070492824 · NUKAT: n96300409 · PTBNP: 512934 · LIBRIS: 188030 · SUDOC: 027475115 · VIAF: 29534259 |
| | {
"title": "Карл Фрыдрых Гаус",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
9686,
35110,
0.27587581885502704
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-dd7af811eccad377\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Навуковец \\n\",\"href\":\"./Шаблон:Навуковец\"},\"params\":{\"Арыгінал імя\":{\"wt\":\"{{lang-de|Johann Carl Friedrich Gauß}}\"},\"Фота\":{\"wt\":\"Carl_Friedrich_Gauss.jpg\"},\"Шырыня\":{\"wt\":\"180px\"},\"Навуковая сфера\":{\"wt\":\"[[матэматыка]], [[астраномія]], [[фізіка]],\"},\"Месца працы\":{\"wt\":\"\"},\"Альма-матэр\":{\"wt\":\"[[Гётынгенскі ўніверсітэт]]\"},\"Навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Знакамітыя вучні\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомы як\":{\"wt\":\"«кароль матэматыкаў»\"},\"Узнагароды і прэміі\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Карл Фрыдрых Гаус</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-style: normal\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><a href=\"./Нямецкая_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нямецкая мова\">ням.</a>: <span lang=\"de\" style=\"font-style: italic;\">Johann Carl Friedrich Gauß</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Carl_Friedrich_Gauss.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1180\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"917\" decoding=\"async\" height=\"232\" resource=\"./Файл:Carl_Friedrich_Gauss.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Carl_Friedrich_Gauss.jpg/180px-Carl_Friedrich_Gauss.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Carl_Friedrich_Gauss.jpg/270px-Carl_Friedrich_Gauss.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Carl_Friedrich_Gauss.jpg/360px-Carl_Friedrich_Gauss.jpg 2x\" width=\"180\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$26AD4DF1-40A9-42A6-BCA2-5DA21FC741EE\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./30_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"30 красавіка\">30 красавіка</a> <a href=\"./1777\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1777\">1777</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1777-04-30</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_30_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1777_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6722#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6722\">[…]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$0372CF0B-C673-4BB1-936E-BE1C66CADAD0\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Браўншвайг\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Браўншвайг\">Браўншвайг</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Браўншвайг-Вольфенбютэль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Браўншвайг-Вольфенбютэль\">Браўншвайг-Вольфенбютэль</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Свяшчэнная_Рымская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Свяшчэнная Рымская імперыя\">Свяшчэнная Рымская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6722#P19\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6722\">[…]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Браўншвайгу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$595055D1-12A7-4226-A332-4E826539ADC6\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./23_лютага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"23 лютага\">23 лютага</a> <a href=\"./1855\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1855\">1855</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1855-02-23</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_23_лютага\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1855_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6722#P570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6722\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(77 гадоў)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$D92A9C14-14E3-4319-8A3E-577E8F0FB6FB\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гётынген\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гётынген\">Гётынген</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каралеўства_Гановер\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Гановер\">Каралеўства Гановер</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Германскі_саюз\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Германскі саюз\">Германскі саюз</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6722#P20\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6722\">[…]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Гётынгене\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$5fc78bd1-4ea9-a1d0-03ec-d7cdf293e72d\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D1%9E+%D0%93%D1%91%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2637231&preloadparams%5B%5D=%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D1%9E+%D0%93%D1%91%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">могілкі Святога Альбана ў Гётынгене</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2637231\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2637231\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_могілках_Святога_Альбана\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$aa3e20be-4712-40b0-2090-6d703512e8d1\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэйнскі_саюз\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэйнскі саюз\">Рэйнскі саюз</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$04E75448-8477-412F-B580-ACD56FC791E7\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Hanover_1837-1866.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"600\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Hanover_1837-1866.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Hanover_1837-1866.svg/20px-Flag_of_Hanover_1837-1866.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Hanover_1837-1866.svg/30px-Flag_of_Hanover_1837-1866.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Flag_of_Hanover_1837-1866.svg/40px-Flag_of_Hanover_1837-1866.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каралеўства_Гановер\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Гановер\">Каралеўства Гановер</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$a6cae78c-305d-4023-ac26-13735a35d758\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebhard+Dietrich+Gauss&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q112432178&preloadparams%5B%5D=Gebhard+Dietrich+Gauss&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Gebhard Dietrich Gauss</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q112432178\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q112432178\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$1959bea4-c3f3-43f2-9da2-9d32d8c733f1\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Dorthea+Benze&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q112432187&preloadparams%5B%5D=Dorthea+Benze&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Dorthea Benze</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q112432187\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q112432187\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$CF4053D9-CAF6-44AE-AAD3-3D64705DA629\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8D%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0+%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D1%8D%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q37197676&preloadparams%5B%5D=%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8D%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0+%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0+%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D1%8D%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Фрыдэрыка Вільгельміна Вальдэк</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q37197676\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q37197676\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$2ED21C9D-EACB-4017-B014-BA00D91D06A7\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%86%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%90%D1%81%D1%82%D1%85%D0%BE%D1%84&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q37197446&preloadparams%5B%5D=%D0%86%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%90%D1%81%D1%82%D1%85%D0%BE%D1%84&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Іагана Астхоф</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q37197446\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q37197446\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$BCFB425D-720B-4E7C-A808-A5F93B9DA1DA\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18911070&preloadparams%5B%5D=%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Яўген Гаус</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18911070\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18911070\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$27C74E58-EC70-433E-8514-1C33B5CC3661\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%99%D0%BE%D0%B7%D1%8D%D1%84+%D0%93%D0%B0%D1%9E%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q20811069&preloadparams%5B%5D=%D0%99%D0%BE%D0%B7%D1%8D%D1%84+%D0%93%D0%B0%D1%9E%D1%81&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Йозэф Гаўс</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q20811069\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q20811069\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$59CA42B4-4A3C-4B9A-8F65-CC3BA464245B\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q37198651&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Вільгельміна Гаус</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q37198651\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q37198651\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$926B609B-8945-4886-BE80-598209131F25\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%B7%D0%B0+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q37199581&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%B7%D0%B0+%D0%93%D0%B0%D1%83%D1%81&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Тэрэза Гаус</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q37199581\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q37199581\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$D1AD14F8-FC87-4BCD-AC8C-728EFE374C9E\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Матэматык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Матэматык\">матэматык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$0DEF9343-E82B-4638-82BF-B14E5B37B489\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Геафізіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геафізіка\">геафізік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$21476856-6317-4E80-9246-9431EC5B45DC\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Астраном\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Астраном\">астраном</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$6C8E6EEA-2A5C-4E86-AAAC-954A25EA853A\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3745071\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3745071\">навуковы пісьменнік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$35536D7B-FB67-4AE8-B9A7-6E6A99EB71F9\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Фізік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фізік\">фізік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$1726D6C2-FED0-4A2D-A5AD-8522D8ECA943\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q294126\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q294126\">геадэзіст</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$0F8D725D-08E8-4166-B98C-4A2509375D2F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1622272\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1622272\">выкладчык універсітэта</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$3E8C642A-EEA6-40A0-AF48-2EB2082EBB73\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Статыстыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Статыстыка\">статыстык</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><a href=\"./Матэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Матэматыка\">матэматыка</a>, <a href=\"./Астраномія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Астраномія\">астраномія</a>, <a href=\"./Фізіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фізіка\">фізіка</a>,</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$9839BC7C-F084-40C3-A784-9A9BE95E8135\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гётынгенскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гётынгенскі ўніверсітэт\">Гётынгенскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выкладчыкі_Гётынгенскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая ступень</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$2ab8918a-4892-9e31-5242-0228329b944d\" data-wikidata-property-id=\"P512\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Доктар_філасофіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Доктар філасофіі\">доктар філасофіі</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"8b2a826ec7b94b114ea712dbca4e51d7c93e031d\"><span class=\"nowrap\">1799</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Дактары_філасофіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><a href=\"./Гётынгенскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гётынгенскі ўніверсітэт\">Гётынгенскі ўніверсітэт</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковы кіраўнік</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$5029073E-345F-45E0-BF1A-367E2D5DA0EB\" data-wikidata-property-id=\"P184\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%81%D0%B3%D0%B0%D0%BD+%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%85+%D0%9F%D1%84%D0%B0%D1%84&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q77361&preloadparams%5B%5D=%D0%81%D0%B3%D0%B0%D0%BD+%D0%A4%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%85+%D0%9F%D1%84%D0%B0%D1%84&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ёган Фрыдрых Пфаф</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q77361\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q77361\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вядомыя вучні</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$0006acd9-41c2-cbd6-010d-08ffa7be8581\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D1%88+%D0%91%D0%BE%D1%8F%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q252311&preloadparams%5B%5D=%D0%A4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D1%88+%D0%91%D0%BE%D1%8F%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Фаркаш Бояі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q252311\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q252311\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$a0261213-4566-3a33-32c3-4332c427237b\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аўгуст_Фердынанд_Мёбіус\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўгуст Фердынанд Мёбіус\">Аўгуст Фердынанд Мёбіус</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$0039baf6-4874-7f63-46ce-dc84b0a2cabe\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Іаган_Петэр_Густаў_Лежон_Дзірыхле\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іаган Петэр Густаў Лежон Дзірыхле\">Іаган Петэр Густаў Лежон Дзірыхле</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$ccfae170-41cc-1c3c-3bba-954fde11a6f4\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Густаў_Кірхгоф\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Густаў Кірхгоф\">Густаў Кірхгоф</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$0f7993da-7526-4bc7-96d9-7443c5466255\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%80%D1%8B%D1%85+%D0%A5%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%96%D1%8F%D0%BD+%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%80&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q63140&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%80%D1%8B%D1%85+%D0%A5%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%96%D1%8F%D0%BD+%D0%A8%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%85%D0%B5%D1%80&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Генрых Хрыстіян Шумахер</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q63140\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q63140\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$fc6ca38d-d6f4-4ef2-b985-9b103e588d05\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E+%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q6197319&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E+%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Густаў Сванберг</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6197319\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6197319\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вядомы як</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n«кароль матэматыкаў»</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$4188FCB2-F385-47B8-B69F-C0919C75F560\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лонданскае_каралеўскае_таварыства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лонданскае каралеўскае таварыства\">Лонданскае каралеўскае таварыства</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Лонданскага_каралеўскага_таварыства\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$52A20878-9BD9-4253-B25A-8850E726245F\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Шведская_каралеўская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шведская каралеўская акадэмія навук\">Шведская каралеўская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Шведскай_каралеўскай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$ACEDD4A8-F4C1-4FA4-8A1E-353E90D7B2D4\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гётынгенская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гётынгенская акадэмія навук\">Гётынгенская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Гётынгенскай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$42D0E018-4A4C-4241-9F3D-E6B00C0F52DC\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Пецярбургская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пецярбургская акадэмія навук\">Пецярбургская акадэмія навук</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$5B5439FF-6CE9-4397-A3B7-AD7E215FA805\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Венгерская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Венгерская акадэмія навук\">Венгерская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Венгерскай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$CD22A8B4-015D-449C-846B-F56FB7EB03FD\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Амерыканская_акадэмія_мастацтваў_і_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук\">Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Амерыканскай_акадэміі_мастацтваў_і_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$5C7D2593-3C3D-4B69-9D7C-3405C02DFC84\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Баварская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Баварская акадэмія навук\">Баварская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Баварскай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$A39BE807-5B0E-4C82-A0FA-C4E92C7DDA32\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская акадэмія навук\">Расійская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_РАН\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$C8B3A30A-2CD6-42D2-9B4E-324B6F492FFA\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Пруская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пруская акадэмія навук\">Пруская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Прускай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$3C3A9237-1EE4-47A2-A95D-65AD2C98A9C1\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Нідэрландская_каралеўская_акадэмія_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нідэрландская каралеўская акадэмія навук\">Нідэрландская каралеўская акадэмія навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Нідэрландскай_каралеўскай_акадэміі_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$402ED5A6-3095-4120-80A5-FDD2D8618B93\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA+%D0%86%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3603946&preloadparams%5B%5D=%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA+%D0%86%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Нацыянальная акадэмія навук Італіі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3603946\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3603946\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$039D0BDB-4320-44DB-98E2-624191A28D38\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2822396&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Турынская акадэмія навук</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2822396\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2822396\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$8CB63F02-C0E9-4062-BFD1-DEBD1BE51E4A\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Bavarian Maximilian Order for Science and Art\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q565030\" title=\"Bavarian Maximilian Order for Science and Art\"><img alt=\"Bavarian Maximilian Order for Science and Art\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_für_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png/62px-DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png/95px-DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png/124px-DE-BY_Der_Bayerische_Maximiliansorden_f%C3%BCr_Wissenschaft_und_Kunst_BAR.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_Баварскага_ордэна_Максіміліяна_«За_дасягненні_ў_навуцы_і_мастацтве»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$D0DFD68C-3E84-44E6-A8DF-589414D021A4\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Ордэн за заслугі ў мастацтве і навуцы\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Pour_le_Mérite\" title=\"Ордэн за заслугі ў мастацтве і навуцы\"><img alt=\"Ордэн за заслугі ў мастацтве і навуцы\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg/62px-D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg/95px-D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg/124px-D-PRU_Pour_le_Merite_1_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$6DAEACE2-CED5-428A-A98C-8D99EABE7634\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"iw\" data-title=\"член Лонданскага каралеўскага таварыства\">член Лонданскага каралеўскага таварыства<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q15631401?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Лонданскага_каралеўскага_таварыства\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$77E19CFB-896F-46CC-AA46-E3ED07E2854E\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"медаль Коплі\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Медаль_Коплі\" title=\"медаль Коплі\"><img alt=\"медаль Коплі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"923\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"914\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Copley_Medal_(obverse).png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Copley_Medal_%28obverse%29.png/40px-Copley_Medal_%28obverse%29.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Copley_Medal_%28obverse%29.png/59px-Copley_Medal_%28obverse%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Copley_Medal_%28obverse%29.png/79px-Copley_Medal_%28obverse%29.png 2x\" width=\"40\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_медалём_Коплі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$FEA8E43E-FA3C-4207-ACEF-1117C41D7E12\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D1%96%D0%BC%D1%8F+%D0%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0+%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9+%D0%90%D0%9D&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q627147&preloadparams%5B%5D=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D1%96%D0%BC%D1%8F+%D0%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0+%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B6%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9+%D0%90%D0%9D&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">прэмія імя Лаланда Парыжскай АН</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q627147\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q627147\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1809</span>)</p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6722$42FB0258-3E0A-4832-A689-B78456BE125A\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Член_Амерыканскай_акадэміі_мастацтваў_і_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук\">член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Амерыканскай_акадэміі_мастацтваў_і_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Подпіс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$BCCC5B90-51A1-41A8-800E-648111252D6D\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Carl_Friedrich_Gauß_signature.svg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"756\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"847\" decoding=\"async\" height=\"134\" resource=\"./Файл:Carl_Friedrich_Gauß_signature.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg/150px-Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg/225px-Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg/300px-Carl_Friedrich_Gau%C3%9F_signature.svg.png 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6722$401E5536-DFF9-4BF6-8577-BB37522F8642\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Carl_Friedrich_Gauß\" title=\"commons:Category:Carl Friedrich Gauß\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Carl%20Friedrich%20Gauß\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Carl Friedrich Gauß\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 36029
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Аман (значэнні).
**Ама́н** (араб. عُمان), **Султана́т Ама́н** (араб. سلطنة عُمان) — арабская дзяржава, размешчаная ў паўднёва-ўсходняй частцы Аравійскага паўвострава. Сталіца — Маскат.
Мяжуе з Аб’яднанымі Арабскімі Эміратамі, Саудаўскай Аравіяй і Еменам. Аману належыць невялікі анклаў на поўначы паўвострава Мусандам, які раздзяляе Персідскі і Аманскі залівы. Плошча — 309,5 тыс. кв. км. Працягласць берагавой лініі, уключаючы востраў Масіра і два архіпелагі — Даманіят і Халаніят — 2 тыс.км. Пустыні займаюць 82 % тэрыторыі краіны, горныя раёны — 15 %, узбярэжныя раёны — 3 %. Сталіца — г. Маскат (больш 450 тыс. чал.), буйныя гарады — Сахар, Сур, Нізва, Бурэймі, Салала. Дзяржаўная мова — арабская. Шырока распаўсюджаныя англійская, белуджы, урду, хіндзі, суахілі. Нацыянальнае свята — 18 лістапада — Дзень нараджэння султана Кабуса Бэн Саіда (адзначаецца з 1970). Нацыянальная валюта — аманскі рыял (1 аманскі рыял = 2,6 дол. ЗША; май 2008).
Гісторыя
--------
Аман у яго сучасных межах аб’ядноўвае былы султанат Маскат і імамат Аман, над якімі ў пачатку 19 ст. усталявала свой кантроль Вялікабрытанія. У 1913 імамат Аман абвясціў сябе незалежным ад султанату Маскат. Беспаспяховая для Маската і брытанцаў сямігадовая вайна супраць імамата завяршылася падпісаннем у 1920 Сібскага мірнага дагавора, які зацвердзіў аўтаномію Амана. У 1955 пры непасрэднай дапамозе брытанцаў войска султанату Маскат акупіравалі імамат Аман. 23 ліпеня 1970 у выніку палацавага перавароту да ўлады прыйшоў султан Кабус бен Саід, які скінуў свайго бацьку султана Саіда Бэн Цеймура. З жніўня 1970 краіна атрымала афіцыйную назву — Султанат Аман.
Султан правёў карэнныя адміністрацыйную (новае дзяленне, цэнтралізацыя дзяржавы) і ваенную рэформы (закупка найноўшага ўзбраення і павышэнне заробку вайскоўцам). Пераўтвораная армія змагла падавіць у 1976 годзе сепаратысцкае паўстанне ў рэгіёне Дофар. Раз і назаўжды паставіўшы кропку ў прыгранічных праблемах з суседзямі, султан прыступіў да мадэрнізацыі дзяржавы, зрабіўшы стаўку на развіццё адукацыі, аховы здароўя і інфраструктуры. Нафтавыя звышпрыбыткі, якія неўзабаве абваліліся на краіны Персідскага заліва і Аман у прыватнасці, прыйшліся вельмі дарэчы і дазволілі з поспехам ажыццявіць задуманае.
З падачы султана Кабуса ў 1996 годзе Аман атрымаў першы ў гісторыі канстытуцыйны акт — асноўны закон, якім былі ўведзены Кансультатыўны савет і механізм атрымання трона ў спадчыну.
Геаграфія
---------
Горы Амана
Аман месціцца ва ўсходняй частцы Аравійскага паўвострава. Уздоўж узбярэжжа Аманскага заліва на паўночным усходзе краіны цягнецца прыморская раўніна — найбольш асвоены і населены раён Амана. На захад ад яе месцяцца горы Эль-Хаджар-эль-Гарбі. На поўначы яны ўяўляюць невысокія, але спічастыя конусы. У цэнтры — высокія масівы да 3353 м. На поўдні — скалістыя грады, якія рэзка абрываюцца ў мора. Вылучаецца плато Аман з сярэдняй вышынёй 500 м. Яно спярэшчана ўзвышшамі вулканічнага паходжання і сухімі рэчышчамі, што сезонна запаўняюцца вадой. У паўднёвай частцы краіны знаходзіцца горны масіў Кара. Паміж ім і Аравійскім морам выцягнулася прыморская нізіна Дафар.
Астравы Амана — Курыя-Мурыя, Масіра, Маклаб, Даманіят і інш.
Карысныя выкапні — нафта, сера, жалеза, соль.
Клімат спякотны трапічны. Сярэдняя тэмпература студзеня трымаецца вышэй за +20 °C, чэрвеня — вышэй за +32 °C. Асабліва спякотна ў пачатку лета, калі дуюць сухія вятры з пустынь Аравійскага паўвострава. У астатні перыяд лета пераважаюць вільготныя мусоны, узімку — паўночныя вятры. У горных раёнах сярэднегадавая колькасць ападкаў дасягае 500 мм, у той час як у нізінах — 60 — 130 мм у год.
У гарах сустракаюцца трапічныя лясы, дубовыя, тамарыскавыя і інжырныя гаі. У Дафары захаваліся рэшткі аравійскай саванны. У прыморскіх далінах і нізінах дзякуючы запасам грунтавых вод развіваецца земляробства. На захад і поўдзень ад аманскіх гор пануе пустыня.
Адміністрацыйны падзел
----------------------
Адміністрацыйна Султанат падзелены на 5 акруг: Дахілійя, Батына, Вуста, Шаркійя, Захіра і 4 губернатарствы: Маскат, Мусандам, Дафар і Бурэймі (заснаванае ў кастрычніку 2006), якія складаюцца з раёнаў (вілайетаў), агульны лік якіх 61. Адміністрацыйныя адзінкі ўзначальваюць прызначаныя султанам губернатары і валі (кіраўнікі вілайетаў).
Насельніцтва
------------
У Султанаце Аман пражывае 2,65 млн чал. (ацэнка, 2007), з якіх аманскія падданыя складаюць ледзь больш 1,8 млн чал. Пераважаюць нашчадкі еменских і недждыйскіх арабскіх плямёнаў, астатняя частка насельніцтва — белуджы і персы, якія перабраліся ў Султанат шмат дзесяцігоддзяў таму. У складзе насельніцтва ўзбярэжных гарадоў прыкметную частку складаюць нашчадкі жыхароў Усходняй Афрыкі, першым чынам, Занзібара. Большасць аманцаў (каля 75 %) — адэпты ібадыцскай секты ў ісламе; прыкладна чвэрць насельніцтва — суніты. Невялікую, але досыць уплывовую суполку складаюць шыіты, якія пражываюць у асноўным на раўніне Аль-Батына.
Эканоміка
---------
З 1975 эканоміка краіны развіваецца на аснове пяцігадовых планаў. За 2007 рэальны прырост ВУП склаў 8,3 %, аб’ём ВУП дасягнуў 39,8 млрд дол. ЗША. Прыбыткі на душу насельніцтва за 2007 склалі 15,6 тыс. дол.
Аснову эканомікі складае нафтаздабываючая і газавая галіны. Агульныя запасы нафты складаюць каля 4 млрд бар. На долю паліўна-энергетычнага сектара прыходзіцца каля 80 % экспарту і 40 % ВУП. Захоўваецца тэндэнцыя да паніжэння аб’ёмаў нафтаздабычы, што выклікана збядненнем радовішчаў. У сярэднім за 2007 яна склала каля 700 тыс. бар. у суткі, скараціўшыся на 5,5 % у параўнанні з 2006.
Абмежаванасць і збядненне запасаў нафты (4 млрд бар. па прагнозах хопіць прыкладна на 15-20 гадоў) падштурхоўвае ўрад да развіцця газавага сектара і стварэнню прамысловых прадпрыемстваў, якія выкарыстоўваюць газ. Пацверджаныя запасы прыроднага газу ў Амане дасягаюць 650 млрд куб. м. За 2007 адзначаўся рост здабычы прыроднага газу на 6 % да 27,6 млрд куб. м. У перыяд 2006—2010 урад плануе выдаткаваць 11,7 млрд дол. ЗША для росту нафта- і газаздабычы.
Вялікая ўвага ўрадам краіны надаецца развіццю ненафтагазавых сектараў эканомікі, першым чынам сельскай гаспадаркі і рыбалоўства, доля якіх складае меней 2 % ад ВУП. Аднак у цэлым планы ўлад па дыверсіфікацыі эканомікі пакуль застаюцца далёкай перспектывай. З 2003 дзейнічае дзяржаўная праграма па развіцці турыстычнага сектара, аднак яго доля ў ВУП не перавышае 1,5 %. Хоць за 2007 быў адзначаны рост ненафтавых галін прамысловасці (17 %), іх доля ў ВУП усё яшчэ застаецца малаважкай (11 %). У паўночных раёнах вядзецца здабыча медзі, храмітаў і вапняку. Развіваюцца будаўніцтва, цэментавая прамысловасць і металургія, у прыватнасці вытворчасць медзі. Дзейнічаюць прадпрыемствы харчовай прамысловасці, наладжана вытворчасць кармоў і ўгнаенняў.
Праграма падрыхтоўкі нацыянальных кадраў — «аманізацыя», закліканая знізіць высокі ўзровень беспрацоўя (15 % сярод моладзі), не дае планаванай аддачы. Таму эканоміка Амана пакуль не можа абыйсціся без прыцягнення замежнай працоўнай сілы (каля 850 тыс. чал. пераважна выхадцы з Індыі, Пакістана і Бангладэш).
Адной з асноўных эканамічных праблем Амана застаецца высокі ўзровень інфляцыі (каля 7 %), рост цэнаў на спажывецкія тавары і прадукты сілкавання, нерухомасць. Інфляцыйныя працэсы стымулююцца, у прыватнасці, прывязкай мясцовай нацыянальнай валюты да долара ЗША.
У 2007 высокія цэны на нафту забяспечылі прафіцыт бюджэту ў памеры 4,5 млрд дол. Расходная частка бюджэту склала 12,8 млрд.дол. ЗША. Золатавалютныя рэзервы Амана ў 2007 ацэньваюцца ў 6,5 млрд дол.
Знешні доўг ацэньваецца ў 3,4 млрд дол. На яго абслугоўванне прыходзіцца парадку 5 % ВУП.
З буйных прадпрыемстваў вылучаецца ўведзены ў эксплуатацыю ў 1982 першы нафтаперапрацоўчы завод. З пачаткам засваення запасаў прыроднага газу ў г. Кальхат пабудаваныя і дзейнічаюць дзве лініі завода па звадкаванні газу (6 млн т. у год). Вядзецца будаўніцтва трэцяй чаргі магутнасцю 3,3 млн т. У 2005 пачата будаўніцтва алюмініевага камбіната ў прамысловай зоне Сахар магутнасцю 350 тыс. т. алюмінія ў год.
Палітыка дзяржавы накіраваная таксама на пашырэнне долі прыватнага сектара і ўдасканаленне інвестыцыйнага заканадаўства з мэтай прыцягнення замежных капіталаўкладанняў. Аб’ём замежных інвестыцый у эканоміку Амана расце павольна і складае ў сярэднім 300 млн дол. у год. У лістападзе 2000 Аман стаў членам ВТО (СГА?).
Аб’ём экспарту 2007 склаў 22,6 млрд дол. Дадатнае сальда гандлёвага балансу склала каля 11 млрд дол. Асноўныя знешнегандлёвыя партнёры Амана — ААЭ, Японія, ЗША, Вялікабрытанія. Галоўныя імпарцёры аманскай нафты — Кітай, Тайланд, Японія, Паўднёвая Карэя, Тайвань. Асноўныя артыкулы экспарту — нафта, звадкаваны газ, метал, тэкстыль, марожаная рыба, трапічная садавіна і гародніна, рээкспарт розных тавараў. Аман імпартуе розную тэхніку, транспартныя сродкі, гаруча-змазачныя матэрыялы, тавары шырокага спажывання, рыс, харчаванне, дамашняе быдла.
СМІ
---
Перыядычны друк выходзіць на арабскай і англійскай мовах. Найболей масавыя тыражы маюць штодзённыя газеты «Аль-Ватан» (арабскай — 40 тыс. асобн.), «Абсервер» (англійскай — 30 тыс. асобн.), «Аман» (арабскай — 20 тыс. асобн.) і «Таймс оф Аман» (англійскай — 30 тыс. асобн.), «Аман Трыбьюн» (на англійскай мове, — 25 тыс. экз.). Прынятыя султанам і ўрадам дэкрэты і ўказы публікуюцца ў афіцыйнай газеце «Аль-Джарыда Ар-Расмійя» на арабскай мове. У Маскаце находзяцца дзяржаўныя Інфармацыйнае агенцтва Амана, Радыё Султанату Аман (вяшчае з 1970) і Тэлебачанне Амана (працуе з 1975).
Дзяржаўны лад
-------------
Аман — абсалютная манархія. Першая канстытуцыя (Асноўны Закон) Амана прынятая 6 лістапада 1996. З 1970 кіраўніком дзяржавы з’яўляецца султан Кабус бен Саід (1940—2020), які валодае ўсёй паўнатой заканадаўчай і выканаўчай улады, сумяшчае пасты старшыні ўрада, міністра замежных спраў, абароны і фінансаў. У склад урада ўваходзяць 29 міністраў. Курыруюць яго працай віцэ-прэм’ер прынц Фахд Аль Саід, асабісты прадстаўнік султана Сувейні Аль Саід і генеральны сакратар урада Халід Аль-Бусаідзі.
У 1997 заснаваны дарадчы орган — Савет Амана («Маджліс Аман»), які складаецца з двух палат: ніжняй — Кансультатыўнага савета («Маджліс аш-Шура»), і верхняй — Дзяржсавета («Маджліс ад-Дауля»).
Савет Амана мае кансультатыўна-дарадчы статус і не можа выступаць самастойна з заканадаўчымі ініцыятывамі. У яго асноўныя функцыі ўваходзіць падрыхтоўка рэкамендацый для кіраўніка дзяржавы — султана і ўрада краіны. Кампетэнцыя Савета не распаўсюджваецца на пытанні дзяржаўнага і адміністрацыйнага ладу, унутранай і знешняй палітыкі, абароны і бяспекі. Разам з тым, Савет гуляе з кожным годам усё больш прыкметную ролю ў сацыяльна-эканамічнай сферы, у т.л. у азначэнні стратэгіі развіцця сістэмы адукацыі, аховы здароўя і г.д. У рамках пасоўвання курсу палітычных рэформ у краіне прадугледжваецца паэтапнае пашырэнне яго паўнамоцтваў.
Старшыня і члены Дзяржсавета прызначаюцца ўказам султана тэрмінам на тры гады з магчымым падаўжэннем. Склад палаты стала пашыраецца. У новым скліканні ў яго ўвайшлі 70 дэпутатаў (прызначаныя ў лістападзе 2007). Старшыня — Ях’я Бэн Махвуз Аль-Манзеры.
У склад Кансультатыўнага савета ўваходзяць 84 дэпутаты, якія прадстаўляюць розныя раёны (вілайеты) і абіраюцца шляхам прамога галасавання на чатыры гады. У ключавыя функцыі палаты ўваходзіць разгляд праектаў законаў, занясенне прапаноў па ўдасканаленні наяўнага заканадаўства, удзел у падрыхтоўцы праекту бюджэту і пяцігадовых планаў развіцця, падрыхтоўка рэкамендацый па сацыяльна-эканамічным пытанням. Паседжанні праходзяць чатыры разу ў год. У члены савета можа балатавацца любы падданы Султанату старэйшы за 21 год па-за залежнасцю ад полу. Да ўдзелу ў выбарах дапускаюцца ўсё аманцы, якія дасягнулі ўзросту 21 год, акрамя вайскоўцаў і супрацоўнікаў спецслужбаў. У кастрычніку 2007 адбыліся выбары ў Кансультатыўны савет 6-га склікання (першыя ўсеагульныя выбары адбыліся ў 2003). Цяперашні старшыня — шэйх Ахмед Бэн Мухамед Аль-Ісаіі (з 1 студзеня 2008 прызначаны на гэты пост дэкрэтам султана).
Палітычныя партыі, прафсаюзы, любыя грамадскія аб’яднанні палітычнага толку, у т.л. праваабарончыя, забароненыя.
Унутрыпалітычнае становішча ў Амане характарызуецца стабільнасцю. У краіне адсутнічае сістэмная апазіцыя, дзейнасць палітычных партый і прафсаюзаў забароненая законам. Улады праводзяць гнуткую сацыяльна-эканамічную палітыку, выкарыстоўваючы прыбыткі ад экспарту энерганосьбітаў, што дазваляе прыцягнуць падтрымку кіруючаму рэжыму з боку большасці насельніцтва краіны і пазбегнуць узнікненні сацыяльнай напружанасці ў грамадстве. Кіраўніцтва Амана прадпрымае неабходныя меры для процідзеяння пагрозе міжнароднага тэрарызму і рэлігійнага экстрэмізму.
Знешняя палітыка
----------------
У знешняй палітыцы Султанат Аман імкнецца праводзіць гнуткі, збалансаваны курс, у апошнія гады прадпрымае высілкі па пашырэнні і дыверсіфікацыі міжнародных гандлёва-эканамічных сувязяў.
Член ААН (з 1971), ЛАД (з 1971), АІК (1972), ДН (1973). Аман з’яўляецца сузаснавальнікам ССАДПЗ (1981) і АРСІО (1997 г.). У АПЕК і ААПЕК мае статус назіральніка. Падтрымлівае дыпламатычныя адносіны з 143 дзяржавамі.
Аман нязменна выступае за захаванне ключавой ролі ААН у міжнародных справах, падвышэнне яе эфектыўнасці, чаму, па меркаванні аманцаў, магло бы спрыяць структурнае рэфармаванне арганізацыі пры абавязковым уліку інтарэсаў краін, якія развіваюцца.
Прыярытэтам у знешняй палітыцы ўрада султана Кабуса застаюцца адносіны с краінамі ССАДПЗ. Аман падтрымлівае далейшае пашырэнне інтэграцыйных працэсаў на прасторы Савета супрацоўніцтва, займаючы пры гэтым адмысловую пазіцыю па шэрагу пытанняў. У маі 2007 Аман прыняў рашэнне аб выхадзе з перагаворнага працэсу па ўвядзенні адзінай валюты краінамі ССАДПЗ, дыстанцырываўся ад прапановы па рэфармаванні ўзброеных сіл Савета.
Гістарычна цесныя сувязі склаліся ў Амана з ЗША і Вялікабрытаніяй. Найболей важным іх складнікам з’яўляецца ваенна-палітычнае супрацоўніцтва. Аманское кіраўніцтва падпісала дамовы аб супрацоўніцтве ў вобласці бяспекі з ЗША (дагавор 1981) і Вялікабрытаніяй (дагавор 1970). У адпаведнасці з двухбаковым дагаворам Вашынгтон мае права на размяшчэнне ў Амане абмежаванага кантынгенту ваенна-паветраных і ваенна-марскіх сіл: востр. Масіра (база ВМС і ВПС), г. Тумрэйт (база ВПС), г. Сіб (база ВПС), г. Салала (база сухапутных сіл), г. Хасаб (РЛС сачэння за суднаходствам у Армузскім праліве).
Важным вектарам знешняй палітыкі Амана застаецца еўрапейскі напрамак.
Стратэгічным напрамкам дзейнасці аманской дыпламатыі з’яўляецца ўмацаванне і пашырэнне палітычных і гандлёва-эканамічных адносін з Іранам. Аман ацэньвае развіццё Іранам мірнай ядзернай праграмы як суверэннае і неад’емнае права Тэгерана. Тут не падтрымліваюць пазіцыю Захаду аб ваеннай скіраванасці іранскага імкнення па развіцці мірнага атама. У Амане лічаць, што ключом да дазволу дадзенай праблемы з’яўляецца палітыка-дыпламатычнае рашэнне дадзенай праблемы.
У сферы адмысловай увагі Султанату находзіцца ўзаемадзеянне с краінамі арабскага свету. Традыцыйна цесныя шматпланавыя адносіны Аман падтрымлівае з Індыяй і Пакістанам. У апошні час актыўна развіваюцца адносіны са краінамі АТР — пераважна з Кітаем, Паўднёвай Карэяй і Японіяй.
Султан Кабус — адзін з нешматлікіх арабскіх лідараў, якія падтрымалі Кемп-Дэвідскія дамовы 1978. Аман выступае за аднаўленне перагаворнага працэсу і ўсёабдымнае і справядлівае ўрэгуляванне на Блізкім Усходзе на аснове палажэнняў «дарожнай карты», адпаведных рэзалюцый СБ ААН і арабскай мірнай ініцыятывы. У Амане добра рэагуюць на ідэю правядзення міжнароднай канферэнцыі па блізкаўсходнім урэгуляванні.
Аман выказваецца ў карысць захавання тэрытарыяльнай цэласнасці і аднаўленне ўсёй паўнаты нацыянальнага суверэнітэту ў Іраку. Тут заклікаюць да рэалізацыі ідэі нацыянальнага прымірэння і стабілізацыі сітуацыі ў сферы бяспекі ў краіне.
Аманскае кіраўніцтва спадзяецца на скарэйшае дасягненне міжэтнічнай і міжканфесійнай згоды ў Ліване.
Аман — удзельнік большасці ўніверсальных міжнародных канвенцый па барацьбе з тэрарызмам, прыхільнік рэжыму нераспаўсюджання ЗМЗ.
Узброеныя сілы
--------------
Узброеныя сілы карыстаюцца рэпутацыяй досыць баяздольных сіл у Савет супрацоўніцтва арабскіх дзяржаў Персідскага заліва ССАГПЗ, другіх пасля Саудаўскай Аравіі. Колькасць узброеных сіл, якія камплектуюцца на кантрактнай аснове, па дадзеных на 2006 складае парадку 50 тыс. чал. У склад рэгулярнага султанскага войска ўваходзяць тры віды войскаў: сухапутныя войскі, ВПС і ВМС, а таксама султанская гвардыя. Да іншых ваенізаваных фарміраванняў адносяцца султанская паліцыя, служба бяспекі, берагавая ахова ў відзе корпусу марской паліцыі.
У 1996 створаны Савет абароны на чале з султанам. У яго ўваходзяць: міністр па справах султанскага двара (курыруе працу спецслужб), генеральны інспектар паліцыі і мытні, галоўнакамандуючыя відаў войскаў і султанскай гвардыі, а таксама кіраўнік Службы ўнутранай бяспекі.
Зноскі
------
1. ↑ zviazda.by
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Аман
* Чым адметны Аман? — zviazda.by
| Краіны ля Персідскага заліва |
| --- |
|
Сцяг ААЭ Аб’яднаныя Арабскія Эміраты • Сцяг Амана Аман • Сцяг Бахрэйна Бахрэйн • Сцяг Ірака Ірак • Сцяг Ірана Іран • Сцяг Катара Катар • Сцяг Кувейта Кувейт • Сцяг Саудаўскай Аравіі Саудаўская Аравія
|
| Краіны Аравійскага паўвострава |
| --- |
|
Сцяг Бахрэйна Бахрэйн • Сцяг Емена Емен • Сцяг Катара Катар • Сцяг Кувейта Кувейт • Сцяг ААЭ ААЭ • Сцяг Амана Аман • Сцяг Саудаўскай Аравіі Саудаўская Аравія
|
| Краіны Азіі |
| --- |
| |
Аб’яднаныя Арабскія Эміраты · Азербайджан² · Аман · Арменія · Афганістан · Бангладэш · Бахрэйн · Бруней · Бутан · В’етнам · Грузія² · Егіпет¹ · Емен · Іарданія · Ізраіль · ✯ Інданезія · Індыя · Ірак · Іран · Казахстан² · Камбоджа · Катар · Кіпр · Кітай · Кувейт · Кыргызстан · Лаос · Ліван · Малайзія · Мальдывы · Манголія · М’янма · Непал · Пакістан · Паўднёвая Карэя · Паўночная Карэя · Расія² · Саудаўская Аравія · Сінгапур · Сірыя · Таджыкістан · Тайланд · Туркменістан · Турцыя² · Узбекістан · Усходні Тымор · Філіпіны · Шры-Ланка · Японія
---
**Дзяржавы і краі са спрэчным статусам**:
Абхазія · Азад Кашмір · Вазірыстан · Дзяржава Ва · Дзяржава Шан · Заходні бераг ракі Іардан · Іракскі Курдыстан · Нагорна-Карабахская Рэспубліка · Палесцінская аўтаномія · Паўднёвая Асеція · Паўночны Кіпр · Тайвань
---
**Залежныя тэрыторыі**:
Акратыры і Дэкелія (Брыт.) · Брытанская тэрыторыя ў Індыйскім акіяне · Ганконг (Кітай) · Какосавыя астравы (Аўстр.) · Востраў Каляд (Аўстр.) · Макаа (Кітай)
¹ У асноўным у Афрыцы ² Часткова ў Еўропе
|
| Ліга арабскіх дзяржаў |
| --- |
|
Сцяг ААЭ ААЭ •
Сцяг Алжыра Алжыр •
Сцяг Амана Аман •
Сцяг Бахрэйна Бахрэйн •
Сцяг Джыбуці Джыбуці •
Сцяг Егіпта Егіпет •
Сцяг Емена Емен •
Сцяг Іарданіі Іарданія •
Сцяг Ірака Ірак •
Сцяг Каморскіх Астравоў Каморы •
Сцяг Катара Катар •
Сцяг Кувейта Кувейт •
Сцяг Лівана Ліван •
Сцяг Лівіі Лівія •
Сцяг Марока Марока •
Сцяг Маўрытаніі Маўрытанія •
Сцяг Палесціны Палесціна •
Сцяг Самалі Самалі •
Сцяг Саудаўскай Аравіі Саудаўская Аравія •
Сцяг Сірыі Сірыя •
Сцяг Судана Судан •
Сцяг Туніса Туніс
|
| Арганізацыя ісламскага супрацоўніцтва |
| --- |
|
* ААЭ
* Азербайджан
* Албанія
* Алжыр
* Аман
* Афганістан
* Бангладэш
* Бахрэйн
* Бенін
* Бруней
* Буркіна-Фасо
* Габон
* Гамбія
* Гаяна
* Гвінея
* Гвінея-Бісау
* Джыбуці
* Егіпет
* Емен
* Іарданія
* ✯ Інданезія
* Ірак
* Іран
* Казахстан
* Камерун
* Каморы
* Катар
* Кот-д’Івуар
* Кувейт
* Кыргызстан
* Ліван
* Лівія
* Мазамбік
* Малайзія
* Малі
* Мальдывы
* Марока
* Маўрытанія
* Нігер
* Нігерыя
* Пакістан
* Палесціна
* Самалі
* Саудаўская Аравія
* Сенегал
* Сірыя
* Судан
* Сурынам
* Сьера-Леонэ
* Таджыкістан
* Тога
* Туніс
* Туркменістан
* Турцыя
* Уганда
* Узбекістан
* Чад
Дзяржавы-назіральнікі
Боснія і Герцагавіна
Цэнтральна-Афрыканская Рэспубліка
Расія
Тайланд
Мусульманскія арганізацыі і абшчыны — назіральнікі
Нацыянальна-вызваленчы фронт маро
Паўночны Кіпр
Міжнародныя арганізацыі — назіральнікі
Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый
Афрыканскі саюз
Ліга арабскіх дзяржаў
Рух недалучэння
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | Facebook |
| Тэматычныя сайты | DMOZ |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая савецкая (1 выд.) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Малы Бракгаўза і Эфрона · Новы · Праваслаўная · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Universalis |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNE: XX453551 · BNF: 11865205d, 152832840, 11943001r · GND: 4075653-1 · ISNI: 0000 0001 2315 0309 · LCCN: n81035932 · NDL: 00567516 · NKC: ge134412 · SUDOC: 077828895 · VIAF: 137795373 |
| | {
"title": "Аман",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5402,
32403,
0.16671295867666575
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржава\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржава\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Султанат Аман\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"{{lang-ar|سلطنة عُمان}}\"},\"Родны склон\":{\"wt\":\"Амана\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"Flag of Oman.svg\"},\"Герб\":{\"wt\":\"Coat of arms of Oman.svg\"},\"Замест герба\":{\"wt\":\"\"},\"Дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"Назва гімна\":{\"wt\":\"Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan\"},\"Аўдыё\":{\"wt\":\"\"},\"Форма праўлення\":{\"wt\":\"[[Абсалютная манархія]] (султанат)\"},\"Дзяржаўная рэлігія\":{\"wt\":\"[[Іслам]] ([[ібадзіты|ібадзіцкага]] толку)\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"20\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"37\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"0\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"56\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"30\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"0\"},\"region\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"5000000\"},\"На карце\":{\"wt\":\"Oman in its region.svg\"},\"На карце2\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"[[арабская мова|Арабская]]\"},\"Заснавана\":{\"wt\":\"\"},\"Дата незалежнасці\":{\"wt\":\"[[1971]]\"},\"Незалежнасць ад\":{\"wt\":\"[[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]]\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Маскат]]\"},\"Найбуйнейшыя гарады\":{\"wt\":\"\"},\"Пасады кіраўнікоў\":{\"wt\":\"[[Султан]]\"},\"Кіраўнікі\":{\"wt\":\"[[Хайтэм бен Тарык Аль Саід]]\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"70\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"309&nbsp;500\"},\"Працэнт вады\":{\"wt\":\"0\"},\"Этнахаронім\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтву\":{\"wt\":\"132\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"3&nbsp;204&nbsp;897\"},\"Год ацэнкі\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва па перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"2007\"},\"Шчыльнасць насельніцтва\":{\"wt\":\"12,3\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП (ППЗ)\":{\"wt\":\"\"},\"Год разліку ВУП (ППЗ)\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП (ППЗ)\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП (ППЗ) на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП (ППЗ) на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП (намінал)\":{\"wt\":\"\"},\"Год разліку ВУП (намінал)\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП (намінал)\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП (намінал) на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП (намінал) на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"ІРЧП\":{\"wt\":\"\"},\"Год разліку ІРЧП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ІРЧП\":{\"wt\":\"\"},\"Узровень ІРЧП\":{\"wt\":\"\"},\"Авіякампанія\":{\"wt\":\"\"},\"Валюта\":{\"wt\":\"[[аманскі рыал]]\"},\"Дамен\":{\"wt\":\"[[.om]]\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"Тэлефонны код\":{\"wt\":\"968\"},\"Часавы пояс\":{\"wt\":\"+4\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<caption style=\"font-size:larger; font-style:italic;\"></caption>\n<caption style=\"font-size:larger; font-weight:bold;\">Султанат Аман<br/><a href=\"./Арабская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арабская мова\">араб.</a> <span lang=\"ar\" style=\"font-size: 130%\">سلطنة عُمان</span><span typeof=\"mw:Entity\"></span><span typeof=\"mw:Entity\"></span></caption>\n<tbody><tr><td align=\"center\" colspan=\"2\">\n<table border=\"0\" cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background-color:#f9f9f9;\">\n<tbody><tr>\n<td style=\"text-align:center; vertical-align:middle; width:150px\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P41\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Oman.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"68\" resource=\"./Файл:Flag_of_Oman.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Oman.svg/135px-Flag_of_Oman.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Oman.svg/203px-Flag_of_Oman.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Oman.svg/270px-Flag_of_Oman.svg.png 2x\" width=\"135\"/></a></span></span>\n</td><td style=\"text-align:center; vertical-align:middle; width:150px\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_arms_of_Oman.svg\"><img alt=\"Герб Амана\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"577\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"575\" decoding=\"async\" height=\"100\" resource=\"./Файл:Coat_of_arms_of_Oman.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/National_emblem_of_Oman.svg/100px-National_emblem_of_Oman.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/National_emblem_of_Oman.svg/150px-National_emblem_of_Oman.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/National_emblem_of_Oman.svg/200px-National_emblem_of_Oman.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span>\n</td></tr><tr>\n<td align=\"center\" width=\"150\"><a href=\"./Сцяг_Амана\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сцяг Амана\">Сцяг Амана</a>\n</td><td align=\"center\" width=\"150\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Герб_Амана\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Герб Амана\">Герб Амана</a>\n</td></tr></tbody></table>\n<meta about=\"#mwt6\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"20_37_0_N_56_30_0_E_type:country_scale:5000000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"20.61667\\" longitude=\\"56.50000\\" text=\\"20°37′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 56°30′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Аман\\" zoom=\\"7\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t56.50000,\\n\\t\\t\\t\\t20.61667\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Аман\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"city\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q842\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q842\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%90%D0%BC%D0%B0%D0%BD&params=20_37_0_N_56_30_0_E_type:country_scale:5000000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=20.61667,56.50000&q=20.61667,56.50000&spn=5,5&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=56.50000,20.61667&pt=56.50000,20.61667&spn=5,5&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=20.61667&mlon=56.50000&zoom=7 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"20_37_0_N_56_30_0_E_type:country_scale:5000000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/7/20.61667/56.5/be\\" data-zoom=\\"7\\" data-lat=\\"20.61667\\" data-lon=\\"56.5\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_3de2673ece2b0a27fa147ceab6e89bd4b93fbb39\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt5\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"20.61667\\",\\"longitude\\":\\"56.50000\\",\\"text\\":\\"20°37′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 56°30′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Аман\\",\\"zoom\\":\\"7\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t56.50000,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t20.61667\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Аман\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"city\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q842\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q842\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>20°37′ пн. ш. 56°30′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%90%D0%BC%D0%B0%D0%BD&amp;params=20_37_0_N_56_30_0_E_type:country_scale:5000000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=20.61667,56.50000&amp;q=20.61667,56.50000&amp;spn=5,5&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=56.50000,20.61667&amp;pt=56.50000,20.61667&amp;spn=5,5&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=20.61667&amp;mlon=56.50000&amp;zoom=7\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwBA\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/>\n</td></tr><tr>\n<td align=\"center\" colspan=\"2\" style=\"padding:0px;\" width=\"300\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P242\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Oman_in_its_region.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"287\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"519\" decoding=\"async\" height=\"166\" resource=\"./Файл:Oman_in_its_region.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oman_in_its_region.svg/300px-Oman_in_its_region.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oman_in_its_region.svg/450px-Oman_in_its_region.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Oman_in_its_region.svg/600px-Oman_in_its_region.svg.png 2x\" width=\"300\"/></a></span></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" colspan=\"2\"><a href=\"./Дзяржаўны_гімн\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны гімн\">Гімн</a>: <a href=\"./Гімн_Амана\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гімн Амана\"><i>«Ya Rabbana Ehfid Lana Jalalat Al Sultan»</i></a></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Суверэнітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Суверэнітэт\">Дата незалежнасці</a></b>\n</td><td><a href=\"./1971\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1971\">1971</a> (ад<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a href=\"./Вялікабрытанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікабрытанія\">Вялікабрытаніі</a>)</td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Афіцыйная_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Афіцыйная мова\">Афіцыйная мова</a></b>\n</td><td><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P37\"><a href=\"./Арабская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арабская мова\">Арабская</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Сталіца\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сталіца\">Сталіца</a></b>\n</td><td><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Маскат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маскат\">Маскат</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Форма_дзяржаўнага_кіравання\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Форма дзяржаўнага кіравання\">Форма кіравання</a></b>\n</td><td><a href=\"./Абсалютная_манархія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Абсалютная манархія\">Абсалютная манархія</a> (султанат)\n </td></tr><tr style=\"vertical-align:top; white-space:nowrap;\">\n<td><b><a href=\"./Султан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Султан\">Султан</a></b>\n</td><td><a href=\"./Хайтэм_бен_Тарык_Аль_Саід\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хайтэм бен Тарык Аль Саід\">Хайтэм бен Тарык Аль Саід</a>\n</td></tr><tr>\n<td><b><a href=\"./Дзяржаўная_рэлігія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўная рэлігія\">Дзярж. рэлігія</a></b>\n</td><td><a href=\"./Іслам\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іслам\">Іслам</a> (<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Ібадзіты\"]}}' href=\"./Ібадзіты?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ібадзіты\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">ібадзіцкага</a> толку)</td></tr>\n<tr style=\"white-space: nowrap;\">\n<td><b><a href=\"./Плошча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Плошча\">Плошча</a></b><br/> • Усяго<br/> •<span typeof=\"mw:DisplaySpace\"> </span>% воднай паверхні\n </td><td><a href=\"./Спіс_краін_паводле_плошчы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс краін паводле плошчы\">70-я ў свеце</a><br/>309<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>500 км²<br/>0</td></tr>\n<tr style=\"white-space:nowrap;\">\n<td><b><a href=\"./Насельніцтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Насельніцтва\">Насельніцтва</a></b><br/> • Ацэнка (<a href=\"./2007\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2007\">2007</a>)<br/> • <a href=\"./Шчыльнасць_насельніцтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шчыльнасць насельніцтва\">Шчыльнасць</a>\n</td><td><br/>3<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>204<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>897 чал. (<a href=\"./Спіс_краін_паводле_насельніцтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс краін паводле насельніцтва\">132-я</a>)<br/>12,3 чал./км²</td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Валюта\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Валюта\">Валюта</a></b></td>\n<td><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P38\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Аманскі рыал\"]}}' href=\"./Аманскі_рыал?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аманскі рыал\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">аманскі рыал</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Дамен_верхняга_ўзроўню\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дамен верхняга ўзроўню\">Інтэрнэт-дамен</a></b></td>\n<td><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P78\"><a href=\"./.om\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\".om\">.om</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./ISO_3166-1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ISO 3166-1\">Код ISO (Alpha-2)</a></b></td>\n<td><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q842$911E1A57-F979-424B-A76D-52B2F6026BF0\" data-wikidata-property-id=\"P297\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.iso.org/obp/ui/#iso:code:3166:OM\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">OM</a></span></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./ISO_3166-1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ISO 3166-1\">Код ISO (Alpha-3)</a></b></td>\n<td><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q842$1EDD61B0-CD96-4572-A3E6-C00B2560A909\" data-wikidata-property-id=\"P298\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">OMN</span></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Спіс_кодаў_МАК\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс кодаў МАК\">Код МАК</a></b></td>\n<td><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q842$356B2258-CE7B-42FE-920D-E0C9BBC6640C\" data-wikidata-property-id=\"P984\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">OMA</span></span></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Спіс_тэлефонных_кодаў_краін\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс тэлефонных кодаў краін\">Тэлефонны код</a></b></td>\n<td>+968</td></tr>\n<tr>\n<td><b><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавыя паясы</a></b></td>\n<td>+4</td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 35654
} |
**Русакі** — былая вёска ў Ноўкінскім сельсавеце, Віцебскім раёне. З 1990 года частка Сасноўкі.
Паводле перапісу насельніцтва Рэспублікі Беларусь у 2019 годзе, на тэрыторыі былой вёскі Русакі жыло 27 чалавек.
Размяшчалася на правым беразе ручая Гарадня, які пачынаецца з возера Гарадня, на левым беразе была вёска Сасноўка, з якой Русакі аб’ядналі ў 1990 годзе.
Праз вёску цячэ ручай Русакоўка. На тэрыторыі Русакоў знаходзіцца ферма, філіял ТАА «Рудакова»
Гісторыя
--------
У канцы XVI — пачатку XVII ст. сучасная тэрыторыя вёскі Русакі ўваходзіла ў фальварка Гарадня шляхцічаў Бальцаровічаў.
У 1775 годзе вёска Русакі ў маёнтку Гарадня, які належаў Феафілу Магутнаму.
У 1800 годзе пасаджаны дуб, які расце і станам на 2023 год.
З 1929 года вёскі Русакі, Сасноўка, Паддубляне ўвайшлі ў калгас «Сасноўка».
У 1941 годзе 8 двароў, 40 жыхароў.
З 1942 года ў Сасноўцы і Русаках размяшчалася артылерыйская група Вермахта. Колькасць гарнізона дасягала да 2 тысяч чалавек, бо паселішчы ўдала размешчаны на мясцовасці — на поўнач ад Русакоў узгорак, а на паўднёвым усходзе цячэ Лучоса.
У 1944 годзе, савецкая армія і партызанскі атрад Аляксея Данукалава вызвалілі вёску Русакі ад нацыстаў. За 10 км на поўнач ад Русакоў у ходзе Віцебска-Аршанскай наступальнай аперацыі групоўка нямецкіх войск трапіла ў акружэнне.
Пасля вайны адкрыты ферма (філіял «Рудакова»).
16 ліпеня 1954 года цэнтр сельсавета перанесены ў вёску Русакі і сельсавет перайменаваны ў Русакоўскі.
22 снежня 1960 года Русакоўскі сельсавет скасаваны, яго тэрыторыя ўвайшла ў склад новастворанага Ноўкінскага сельсавета.
У 1980-я гады, чыгуначная станцыя Русакі зачынена і разабрана.
У 1990 годзе, Русакі далучаны да Сасноўкі, а на тэрыторыі былой вёскі з’явілася вуліца Кастрычніцкая, самая працяглая ў Сасноўцы (1873 метры).
Паводле перапісу 2009 года жыло 65 чалавек.
У 2023 годзе ў Русаках жыве 27 чалавек у 44 дварах.
Цяпер у былых Русаках дзейнічае саўгас «Рудакова», воданапорная вежа. З 20 метраў ад пачатку вёскі цячэ ручай Русакоўка, а за 70 метраў на поўнач, стаіць закінутая электрастанцыя. На поўнач ад вёскі, на ўзгорку Паганка, знаходзіцца пясчаны кар’ер.
Галерэя
-------
* Дуб, пасаджаны ў 1800 годзе.Дуб, пасаджаны ў 1800 годзе.
* Ручай Русакоўка, паміж былымі Русакамі і Сасноўкай.Ручай Русакоўка, паміж былымі Русакамі і Сасноўкай.
* Воданапорная вежа.Воданапорная вежа. | {
"title": "Русакі (Віцебскі раён)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
530,
3862,
0.13723459347488348
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП-Беларусь\\n \",\"href\":\"./Шаблон:НП-Беларусь\"},\"params\":{\"скасаваны\":{\"wt\":\"так\"},\"статус\":{\"wt\":\"Вёска\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Русакі\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"герб\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты вобласці\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты раёна\":{\"wt\":\"\"},\"вобласць\":{\"wt\":\"Віцебская\"},\"раён\":{\"wt\":\"Віцебскі\"},\"сельсавет\":{\"wt\":\"Ноўкінскі\"},\"пасялковы савет\":{\"wt\":\"\"},\"карта краіны\":{\"wt\":\"\"},\"карта вобласці\":{\"wt\":\"\"},\"карта раёна\":{\"wt\":\"\"},\"унутранае дзяленне\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"дата заснавання\":{\"wt\":\"\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшыя назвы\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"\"},\"плошча\":{\"wt\":\"0,2\"},\"від вышыні\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"175\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова-ref\":{\"wt\":\"\"},\"двароў\":{\"wt\":\"44\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"27\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"2019\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"часавы пояс\":{\"wt\":\"+2\"},\"DST\":{\"wt\":\"ёсць\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"212\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"211233\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"аўтамабільны код\":{\"wt\":\"2\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя ў Commons\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:300px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Вёска</div>\n<div about=\"#mwt10\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Русакі</span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Вобласць<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Віцебская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віцебская вобласць\">Віцебская</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Раён<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Віцебскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віцебскі раён\">Віцебскі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Сельсавет<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Ноўкінскі_сельсавет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ноўкінскі сельсавет\">Ноўкінскі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt6\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"55.077\" data-lon=\"30.175\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"55.077\",\"longitude\":\"30.175\",\"text\":\"55°04′37″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 30°10′30″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Русакі (Віцебскі раён)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.175,\\n\\t\\t\\t\\t55.077\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Русакі (Віцебскі раён)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q123282130\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q123282130\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_c205df77fca66f5ddb9d79549a2e079564a1d469\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/55.077/30.175/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">55°04′37″ пн. ш. 30°10′30″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%96_(%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&params=55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=55.077,30.175&q=55.077,30.175&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=30.175,55.077&pt=30.175,55.077&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.077&mlon=30.175&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt9\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"55.077\\" longitude=\\"30.175\\" text=\\"55°04′37″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°10′30″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Русакі (Віцебскі раён)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.175,\\n\\t\\t\\t\\t55.077\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Русакі (Віцебскі раён)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q123282130\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q123282130\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%96_(%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&params=55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=55.077,30.175&q=55.077,30.175&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=30.175,55.077&pt=30.175,55.077&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.077&mlon=30.175&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/55.077/30.175/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"55.077\\" data-lon=\\"30.175\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_c205df77fca66f5ddb9d79549a2e079564a1d469\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt8\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"55.077\\",\\"longitude\\":\\"30.175\\",\\"text\\":\\"55°04′37″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°10′30″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Русакі (Віцебскі раён)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t30.175,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t55.077\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Русакі (Віцебскі раён)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q123282130\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q123282130\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>55°04′37″ пн. ш. 30°10′30″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BA%D1%96_(%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&amp;params=55.077_0_0_N_30.175_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=55.077,30.175&amp;q=55.077,30.175&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=30.175,55.077&amp;pt=30.175,55.077&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.077&amp;mlon=30.175&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Плошча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Плошча\">Плошча</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n0,2 <a href=\"./Квадратны_кіламетр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Квадратны кіламетр\">км²</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вышыня_над_узроўнем_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышыня над узроўнем мора\">Вышыня цэнтра</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n175 <a href=\"./Метр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Метр\">м</a> </div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Колькасць двароў<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n44</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Насельніцтва<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"white-space: nowrap;\">27<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чалавек (<a href=\"./2019\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2019\">2019</a>)</span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<div><div about=\"#mwt11\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Русакі на карце Беларусі</span><span class=\"localmap-switcher\" title=\"Русакі на карце вобласці\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>±</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Русакі на карце Беларусі\" data-title=\"Русакі на карце Беларусі\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Русакі (Віцебскі раён) (Беларусь)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" title=\"Русакі (Віцебскі раён) (Беларусь)\"><img alt=\"Русакі (Віцебскі раён) (Беларусь)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1451\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1626\" decoding=\"async\" height=\"277\" resource=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/310px-Belarus_adm_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/465px-Belarus_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/620px-Belarus_adm_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 24.96%; left: 72.03%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Русакі (Віцебскі раён)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Русакі (Віцебскі раён)\"><img alt=\"Русакі (Віцебскі раён)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Русакі на карце вобласці\" data-title=\"Русакі на карце вобласці\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Русакі (Віцебскі раён) (Віцебская вобласць)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg\" title=\"Русакі (Віцебскі раён) (Віцебская вобласць)\"><img alt=\"Русакі (Віцебскі раён) (Віцебская вобласць)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"770\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1108\" decoding=\"async\" height=\"215\" resource=\"./Файл:Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg/310px-Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg/465px-Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg/620px-Belarus_Vitebsk_region_adm_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 55.32%; left: 78.03%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Русакі (Віцебскі раён)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Русакі (Віцебскі раён)\"><img alt=\"Русакі (Віцебскі раён)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4032
} |
Лабараторыя рэактыўнага руху НАСА ў Каліфорніі — адна з найбольш прыкметных сусветных арганізацый, якія займаюцца фундаментальнымі праблемамі астраметрыі
**Астраметрыя** (ад стар.-грэч.: ἄστρον — «зорка» і μετρέω — «вымяраю») — раздзел астраноміі, які распрацоўвае тэарэтычныя метады, тэхніку вымярэнняў на нябеснай сферы і спосабы іх матэматычнай апрацоўкі. У абсяг астраметрыі ўваходзяць служба часу – вызначэнне часу паводле астранамічных назіранняў, і каляндар. Адна з важных задач – будова інерцыяльнай сістэмы кардынат. Гэты ж раздзел астраноміі займаецца распрацоўкай спосабаў вызначэння геаграфічных каардынат пунктаў зямной паверхні паводле астранамічных назіранняў.
Асноўныя раздзелы астраметрыі:
* Сферычная астраномія
* Практычная астраномія
| ⛭Раздзелы астраноміі |
| --- |
|
* Астрабіялогія
* Астрахімія
* Астрадынаміка
* Астраметрыя
* Астрафізіка
* Касмахімія
* Касмалогія
* Пазагалактычная астраномія
* Галактычная астраномія
* Фізічная касмалогія
* Планетарная геалогія
* Планеталогія
* Сонечная астраномія
* Зорная астраномія
| | {
"title": "Астраметрыя",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
505,
1678,
0.300953516090584
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1848
} |
**Аме́лія Залу́ская**, у дзявоцтве **Агі́нская** (польск.: Amelia Załuska z Ogińskich; 10 снежня 1805, Залессе — 5 верасня 1858, Іск’я) — кампазітарка, паэтэса, мастачка, сузаснавальніца курорта Івоніч-Здруй, дама аўстрыйскага ордэна Зорнага крыжа.
Біяграфія
---------
Амелія Агінская ў 3-хгадовым узросце на малюнку Франсуа-Ксаўе Фабра
Дачка кампазітара Міхала Клеафаса Агінскага (1765—1833) і спявачкі Марыі Неры (1778—1851). З сям’і вынесла любоў да навукі, літаратуры і музыкі. Валодала некалькімі мовамі: французскай, англійскай, італьянскай і нямецкай. Ведала таксама лаціну, рускую і літоўскую. З малога ўзросту ездзіла ў далёкія падарожжы. Дзякуючы навучанню ў выбітных настаўнікаў музыкі авалодала ігрой на фартэпіяна і мела тэарэтычныя веды, патрэбныя для складання кампазіцый. З жарсцю займалася паэзіяй. Пры нагодзе пісала вершы і малявала. Склала некалькі твораў для фартэпіяна, між іншага: *Паланэз до мінор у чатыры рукі, Паланэз ля мажор, Мазурка рэ мінор,* *полька*, тры *вальсы* і кароткія творы: *Marche de Cavallerie*, *Les Adieux à Joseph (Souvenir)* і *Walce* пад назвай *Рэха Івоніча*, выдадзеныя ананімна ў Вене.
У Івоніч прыбыла з Клайпеды, ужо замужам за Каралем Залускім. Шлюб адбыўся 11 мая 1826 ў кармеліцкім касцёле ў Вільні. У 1831—1835 Залускія мешкалі ў прускай дзяржаве, у Клайпедзе. Па канфіскацыі маёнткаў на Літве і страце права пражывання пераехалі ў 1837 у Галіцыю і пасяліліся ў Івонічы, які перайшоў ім у спадчыну. У 1837—1845 будавалі курорт. Паводле яе праектаў і пад яе паглядам паўсталі першыя лекавыя будынкі. Муж памёр у 1845 годзе.
Дапамагала мясцовым жыхарам. У 1847 зладзіла дапамогу для хворых на тыф людзей.
Памерла ў 1858 у італьянскай Іск’і, дзе і пахаваная.
Ушанаванне памяці
-----------------
Яе імя дагэтуль носіць адна з мінеральных крыніц у Івоніч-Здруі. У парафіяльным касцёле ў Івонічы знаходзіцца памятная таблічка. У 2002 імем Амеліі і Караля Залускіх названая гімназія ў Івоніч-Здруі.
Сям’я
-----
У шлюбе з Каралем мелі адзінаццаць дзяцей: Міхала Караля (1827—1893, ажаніўся з Геленай Бжастоўскай), Тэафілія (1828—1829), Марыю (1829—1910, замужам за Уладзіславам Галашэўскім), Эму (1831—1912, замужам за Тэафілем Войцехам Асташэўскім), Юзафа (1832—1834), Караля Бернарда (1834—1919), Ірэнеюша (1835—1868), Станіслава Марыю (1838—1904), Іву (1840—1881), Іду (1841—1916, замужам за Гугам Зайлернем) і Францішку (1843—1924, замужам за Вітам Жаленскім).
Зноскі
------
Літаратура
----------
* Wspomnienia o rodzinie Załuskich w XIX stuleciu. — Kraków, 1907.
* *Andrzej Kwilecki.* Załuscy w Iwoniczu. — Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN, 1993. — ISBN 83-85213-15-5.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Амелія Залуская
* Генеалогія нашчадкаў Вялікага сойма (польск.)
* Дынастыя Агінскіх Архівавана 5 лютага 2016. (польск.)
| ?Амелія Залуская — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | Марцыян Міхал Агінскі | |
| | | |
| | | | |
| | | Тадэвуш Францішак Агінскі | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Тэрэза з Бжастоўскіх | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | Андрэй Агінскі | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Міхал Антоні Радзівіл | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Ізабела з Радзівілаў[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Марцыяна з Сясіцкіх[d] | |
| | | Міхал Клеафас Агінскі | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | Амелія з Агінскіх | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | Антоні Феліцыян Шэмбак[d] | |
| | | | Марыя дэ Неры[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Марак Шэмбак[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | Паўла з Шэмбекаў[d] | | | | | Ева Апалонія Нялепец[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | Ядвіга з Рудніцкіх[d] | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | | |
| | | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Генеалогія і некрапалістыка | Sejm-Wielki.pl · Geni.com |
| Нарматыўны кантроль | VIAF: 301865126 | | {
"title": "Амелія Залуская",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1948,
5562,
0.3502337288745056
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-0ef4efa413ab0697\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\\n\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Амелія Залуская\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"Amelia Załuska\"},\"парадак-жан\":{\"wt\":\"але\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"Amelia Zaluska z corka Emma.jpg\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"Амелія Залуская з дачкой\"},\"герб\":{\"wt\":\"Herb Ogiński.png\"},\"подпіс герба\":{\"wt\":\"Герб «Агінскі»\"},\"тытул\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"род\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"муж\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"[[Міхал Караль Залускі|Міхал]], Тэафіль, Марыя, [[Эма Асташэўская|Эма]], Юзаф, [[Караль Бернард Залускі|Караль Бернард]], [[Ірэнеюш Залускі|Ірэнеюш]], [[Станіслаў Марыя Залускі|Станіслаў]], [[Іван Залускі|Іва]], Іда, Францішка\"},\"рэлігія\":{\"wt\":\"\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Амелія Залуская</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\">Amelia Załuska</span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Амелія Залуская з дачкой\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg\" title=\"Амелія Залуская з дачкой\"><img alt=\"Амелія Залуская з дачкой\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"3554\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2777\" decoding=\"async\" height=\"351\" resource=\"./Файл:Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg/274px-Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg/411px-Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg/548px-Amelia_Zaluska_z_corka_Emma.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Амелія Залуская з дачкой</span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span data-mw='{\"caption\":\"Герб «Агінскі»\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Herb_Ogiński.png\" title=\"Герб «Агінскі»\"><img alt=\"Герб «Агінскі»\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"842\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"595\" decoding=\"async\" height=\"142\" resource=\"./Файл:Herb_Ogiński.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Herb_Ogi%C5%84ski.png/100px-Herb_Ogi%C5%84ski.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Herb_Ogi%C5%84ski.png/150px-Herb_Ogi%C5%84ski.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Herb_Ogi%C5%84ski.png/200px-Herb_Ogi%C5%84ski.png 2x\" width=\"100\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Герб «Агінскі»</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$D1698494-F7FE-4F55-A7BB-637E0D619A90\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./10_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"10 снежня\">10 снежня</a> <a href=\"./1805\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1805\">1805</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1805-12-10</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_10_снежня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1805_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$6654DD1A-70C1-4262-A82D-193957ADF5A9\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Залессе_(Смаргонскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Залессе (Смаргонскі раён)\">Залессе</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ашмянскі_павет_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ашмянскі павет (Расійская імперыя)\">Ашмянскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленская губерня\">Літоўска-Віленская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Ашмянскім_павеце_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$677B1CC6-BF1F-4563-9C16-4C500439DE25\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./5_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"5 верасня\">5 верасня</a> <a href=\"./1858\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1858\">1858</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1858-09-05</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_5_верасня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1858_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(52 гады)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$d4751420-e7af-4e46-ad29-46c791b76240\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гран’яна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гран’яна\">Іск’я</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Неапаль_(правінцыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Неапаль (правінцыя)\">правінцыя Неапаль</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кампанія_(Італія)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кампанія (Італія)\">Кампанія</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Італія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Італія\">Італія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_правінцыі_Неапаль\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$ef33ca8c-45cb-200a-22ea-565cc7a11136\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гран’яна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гран’яна\">Іск’я</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Кампаніі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$EC0724BA-7AF3-41E8-B97A-1CCA1BE4DD14\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%97%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4185570&preloadparams%5B%5D=%D0%97%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Залускія</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4185570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4185570\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$A2FC1167-78C4-4119-9DA5-9F5672CBA70B\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Агінскія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Агінскія\">Агінскія</a><link href=\"./Катэгорыя:Агінскія#Амелія%20Залуская\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q11685622$be4da56a-4e03-6213-5ae3-8decebc7eefa\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Міхал_Клеафас_Агінскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Міхал Клеафас Агінскі\">Міхал Клеафас Агінскі</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$55e086c8-4402-2601-bb4c-bfd3a15fa342\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F+%D0%B4%D1%8D+%D0%9D%D0%B5%D1%80%D1%8B&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q91788292&preloadparams%5B%5D=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F+%D0%B4%D1%8D+%D0%9D%D0%B5%D1%80%D1%8B&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Марыя дэ Неры</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q91788292\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q91788292\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q11685622$4b1bea71-4aaa-03b4-f405-f63c51155b16\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%97%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q11736364&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%97%D0%B0%D0%BB%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Караль Залускі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q11736364\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q11736364\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Міхал Караль Залускі\"]}}' href=\"./Міхал_Караль_Залускі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Міхал Караль Залускі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Міхал</a>, Тэафіль, Марыя, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Эма Асташэўская\"]}}' href=\"./Эма_Асташэўская?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эма Асташэўская\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Эма</a>, Юзаф, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Караль Бернард Залускі\"]}}' href=\"./Караль_Бернард_Залускі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Караль Бернард Залускі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Караль Бернард</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Ірэнеюш Залускі\"]}}' href=\"./Ірэнеюш_Залускі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ірэнеюш Залускі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Ірэнеюш</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Станіслаў Марыя Залускі\"]}}' href=\"./Станіслаў_Марыя_Залускі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Станіслаў Марыя Залускі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Станіслаў</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Іван Залускі\"]}}' href=\"./Іван_Залускі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іван Залускі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Іва</a>, Іда, Францішка</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$159DE52B-F060-42F4-AD9C-078C8AEF00AD\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Мастак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мастак\">мастачка</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$42912E73-302F-4BCA-A2D6-A58767FA1B7E\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Паэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паэт\">паэтка</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$CDEC7C93-147A-4DBA-B1B9-B71A02A4C58F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Кампазітар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кампазітар\">кампазітарка</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$8B59A980-5EF1-4066-9208-38F398913331\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Пісьменнік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменнік\">пісьменніца</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$6fecf6d6-49b1-6f62-b889-c8b113202c29\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Ордэн Зорнага крыжа\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q93919\" title=\"Ордэн Зорнага крыжа\"><img alt=\"Ордэн Зорнага крыжа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"279\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1041\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Ordre_de_la_Croix_étoilée_autro-hongrois.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg/64px-Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg/98px-Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg/127px-Ordre_de_la_Croix_%C3%A9toil%C3%A9e_autro-hongrois.jpg 2x\" width=\"64\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Дамы_ордэна_Зорнага_крыжа\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q11685622$fdcda6e8-4978-dba8-2b3b-9d0461c17b33\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Amelia_Załuska\" title=\"commons:Category:Amelia Załuska\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Amelia%20Załuska\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Amelia Załuska\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6233
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Піяніст (значэнні).
**Піяніст (~ка)** — музыкант, выканаўца на фартэпіяна. Прафесійныя піяністы могуць выступаць як самастойныя выканаўцы, іграць у суправаджэнні аркестра ці ансамбля, акампанаваць аднаму або некалькім музыкантам.
Звычайна піяністы пачынаюць навучанне ігры на інструменце яшчэ ў раннім узросце, некаторыя садзяцца за раяль ужо ў тры гады, у выніку чаго ў больш дарослым узросце развіваецца «шырокая далонь», гэта значыць больш развітыя кісці рук з павялічанай расцяжкай пальцаў, з-за чаго здаецца, што далонь у піяніста больш шырокая. «Шырокая далонь» і вузкія доўгія пальцы таксама лічацца адной з прыкмет добрага піяніста. Шматлікія знакамітыя кампазітары былі адначасова і таленавітымі піяністамі. Напрыклад, Франц Петэр Шуберт, Вольфганг Амадэй Моцарт, Людвіг ван Бетховен, Ферэнц Ліст, Іаган Брамс, Фрэдэрык Шапен, Шарль Валантэн Алькан, Роберт Шуман, Сяргей Рахманінаў і іншыя кампазітары былі віртуозамі фартэпіяннай ігры. Большасць піяністаў спецыялізуецца на музыцы вызначаных кампазітараў або вызначаных часоў. Аднак рэпертуар шматлікіх піяністаў не абмяжоўваецца толькі класічнай музыкай, а ўключае творы такіх стыляў, як джаз, блюз, рок, папулярная музыка.
У мастацтве
-----------
* **«Легенда пра піяніста»** (італ.: La leggenda del pianista sull'oceano) — фільм Джузэпэ Тарнаторэ (1998)
* **«Піяніст»** (англ.: The Pianist) — фільм Рамана Паланскі (2002)
* **«Піяністка»** (фр.: La Pianiste) — фільм Міхаэля Ханэке (2001).
Гл. таксама
-----------
* Музыка | {
"title": "Піяніст",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
299,
2321,
0.12882378285221888
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2573
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Шэпелеў.
**Антон Шэпелеў** (нар. 8 лістапада 1989, Магілёў) — беларускі футбаліст, абаронца пінскай «Хвалі».
Клубная кар’ера
---------------
З 2007 года пачаў гуляць за дубль магілёўскага «Дняпра». У 2009—2010 гадах гуляў у арэндзе ў рэчыцкім «Ведрычы-97», дзе быў іграком асновы. Улетку 2010 года вярнуўся ў Магілёў, зноў стаў гуляць за дубль, пры гэтым часам з’яўляўся ў асноўнай камандзе.
Па выніках сезона 2011 «Дняпро» страціў месца ў Вышэйшай лізе, пасля чаго Антон перабраўся ў першалігавую «Смаргонь», а праз год апынуўся ў «Хіміку». У ліпені 2014 года вярнуўся ў Вышэйшую лігу, падпісаўшы кантракт з «Дняпром» да 2017 года. У «Дняпры» знаходзіўся на лаўцы запасных і не здолеў выратаваць каманду ад чарговага вылету ў Першую лігу. У сезоне 2015 у Першай лізе трывала гуляў у аснове магіляўчан.
У лютым 2016 года разарваў пагадненне з магілёўскім клубам і далучыўся да брэсцкага «Дынама», з якім у сакавіку падпісаў кантракт. У жніўні 2016 года вярнуўся ў «Дняпро», якому дапамог выйсці ў Вышэйшую лігу. У першай палове сезона 2017 не меў трывалага месца ў аснове, але пазней замацаваўся на пазіцыі цэнтральнага абаронцы. У студзені 2018 года на год падоўжыў кантракт з магіляўчанамі. Сезон 2018 пачынаў у стартавым складзе, з лета стаў часам заставацца на лаўцы запасных.
У снежні 2018 года стаў іграком «Смалявічаў», аднак не меў трывалага месца ў складзе каманды, часцей выхадзіў на замену. У ліпені 2019 года па пагадненні бакоў пакінуў смалявіцкі клуб.
У жніўні 2019 года папоўніў склад гомельскага «Лакаматыва», дзе стаў іграком стартавага складу. У студзені 2020 года зноў далучыўся да «Дняпра». Замацаваўся ў складзе і стаў капітанам каманды, па выніках сезона 2020 дапамог «Дняпру» перамагчы ў Другой лізе. З чэрвеня па верасень 2021 года адсутнічаў з-за траўмы, пазней вярнуўся ў склад. У студзені 2022 года пакінуў магілёўскі клуб.
У лютым 2022 года стаў іграком пінскай «Хвалі». Замацаваўся ў якасці асноўнага абаронцы пінчукоў. У студзені 2023 года падоўжыў кантракт з клубам.
Дасягненні
----------
* Беларусь Пераможца Другой лігі чэмпіянату Беларусі: 2020
Статыстыка выступленняў
-----------------------
| Сезон | Дывізіён | Клуб | Краіна | Матчы | Галы |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| 2007 | Д1 | Дняпро | Беларусь | 1 | 0 |
| 2008 | дубль | Дняпро | Беларусь | 25 | 2 |
| 2009 | Д2 | Ведрыч-97 | Беларусь | 25 | 0 |
| 2010 (1) | Д2 | Ведрыч-97 | Беларусь | 15 | 0 |
| 2010 (2) | Д1 | Дняпро | Беларусь | 3 | 0 |
| 2011 | Д1 | Дняпро | Беларусь | 4 | 0 |
| 2012 | Д2 | Смаргонь | Беларусь | 24 | 2 |
| 2013 | Д2 | Хімік | Беларусь | 28 | 2 |
| 2014 (1) | Д2 | Хімік | Беларусь | 12 | 0 |
| 2014 (2) | Д1 | Дняпро | Беларусь | 4 | 0 |
| 2015 | Д2 | Дняпро | Беларусь | 28 | 2 |
| 2016 (1) | Д1 | Дынама | Беларусь | 15 | 0 |
| 2016 (2) | Д2 | Дняпро | Беларусь | 11 | 2 |
| 2017 | Д1 | Дняпро | Беларусь | 16 | 2 |
| 2018 | Д1 | Дняпро | Беларусь | 21 | 2 |
| 2019 (1) | Д2 | Смалявічы | Беларусь | 7 | 1 |
| 2019 (2) | Д2 | Лакаматыў | Беларусь | 14 | 0 |
| 2020 | Д3 | Дняпро | Беларусь | 23 | 1 |
| 2021 | Д2 | Дняпро | Беларусь | 18 | 2 |
| 2022 | Д2 | Хваля | Беларусь | 21 | 4 |
|
Зноскі
------
1. ↑ Anton Shepelev // Transfermarkt — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2449070'></a>
2. 1 2
3. ↑ Могилевский "Днепр" подписал Шепелева и перевел в основу Сийака
4. ↑ "Днепр" подписал Хилькевича и расстался с Шепелевым
5. ↑ Огар, Чиж, Демешко и еще девять игроков подписали контракты с брестским "Динамо"
6. ↑ Антон Шепелев вернулся в "Днепр"
7. ↑ "Днепр" продлил контракты с Шепелевым и Барсуковым
8. ↑ Жевнеров и Шепелев стали игроками "Смолевичей"
9. ↑ "Энергетик-БГУ" отдал Ращеню в аренду "Смолевичам"
10. ↑ Шепелев подписал контракт с "Локомотивом"
11. ↑ Шепелев и Сидоренко пополнили ряды "Днепра-Могилев"
12. ↑ Антон Шепелев покинул "Днепр"
13. ↑ Антон Шепелев стал игроком "Волны"
14. ↑ Антон Шепелев остаётся в «Волне» (руск.). Афіцыйны сайт «Хвалі» (31 студзеня 2023). Праверана 1 лютага 2023.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | by.tribuna.com · FootballFacts.ru · Soccerway · teams.by · Transfermarkt (ігрок) · Прэсбол | | {
"title": "Антон Васілевіч Шэпелеў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3011,
6194,
0.48611559573781077
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-0e1488f22300e7b0\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"футбаліст\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Футбаліст\"},\"params\":{\"імя\":{\"wt\":\"Антон Шэпелеў\"},\"поўнае імя\":{\"wt\":\"Антон Васілевіч Шэпелеў\"},\"фатаграфія\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"грамадзянства\":{\"wt\":\"{{Сцягафікацыя|Беларусь}}\"},\"рост\":{\"wt\":\"\"},\"вага\":{\"wt\":\"\"},\"мянушка\":{\"wt\":\"\"},\"цяперашні клуб\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Беларусь}} [[ФК Хваля Пінск|Хваля]]\"},\"нумар\":{\"wt\":\"\"},\"пазіцыя\":{\"wt\":\"[[абаронца (футбол)|абаронца]]\"},\"клубы\":{\"wt\":\"{{футбольная кар’ера\\n |2007—2011| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дняпро Магілёў|Дняпро (Магілёў)]]|8 (0)\\n |2009—2010| {{Арэнда}} {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Ведрыч-97|Ведрыч-97 (Рэчыца)]]|40 (0)\\n |2012| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Смаргонь|Смаргонь]]|24 (2)\\n |2013—2014| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Хімік Светлагорск|Хімік (Светлагорск)]]|40 (2)\\n |2014—2015| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дняпро Магілёў|Дняпро (Магілёў)]]|32 (2)\\n |2016| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дынама Брэст|Дынама (Брэст)]]|15 (0)\\n |2016—2018| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дняпро Магілёў|Дняпро (Магілёў)]]|48 (6)\\n |2019| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Смалявічы|Смалявічы]]|7 (1)\\n |2019| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Лакаматыў Гомель|Лакаматыў (Гомель)]]|14 (0)\\n |2020—2021| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Дняпро Магілёў|Дняпро (Магілёў)]]|41 (3)\\n |2022—| {{Сцяг|Беларусь||20px}} [[ФК Хваля Пінск|Хваля (Пінск)]]|21 (4) }}\"},\"абнаўленне дадзеных аб клубе\":{\"wt\":\"1 лютага 2023\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Футбаліст\" style=\"\"><tbody><tr><th about=\"#mwt22\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>99cc99;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#99cc99;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><div style=\"padding:0.15em;\"><div style=\"float:left;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Футбол\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Партал:Футбол\" title=\"Футбол\"><img alt=\"Футбол\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"459\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"18\" resource=\"./Файл:Soccerball_mark.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/20px-Soccerball_mark.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/30px-Soccerball_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/40px-Soccerball_mark.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></div><div style=\"margin:0 2em;\">Антон Шэпелеў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></div></div></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Поўнае імя</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\nАнтон Васілевіч Шэпелеў</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Нарадзіўся</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4776000$3070D538-6127-4C6A-B95E-0C6B2909ACE8\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./8_лістапада\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"8 лістапада\">8 лістапада</a> <a href=\"./1989\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1989\">1989</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1989-11-08</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_8_лістапада\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1989_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(34 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4776000$A3D6CBC6-17E0-41FA-8471-15B3C1EA757F\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёў\">Магілёў</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Магілёўская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёўская вобласць\">Магілёўская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Магілёве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1532\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Рост</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4776000$cd58d616-459d-076c-2ef1-4bfb81f89d23\" data-wikidata-property-id=\"P2048\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">189 см</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Вага</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4776000$bc7dcf94-49d6-8825-8ac2-cb1a1768da0e\" data-wikidata-property-id=\"P2067\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">82 кг</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Пазіцыя</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P413\"><a href=\"./Абаронца_(футбол)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Абаронца (футбол)\">абаронца</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt23\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Інфармацыя пра клуб</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Клуб</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Хваля_Пінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Хваля Пінск\">Хваля</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Нумар</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4776000$7123d4e0-4b4c-5641-88fb-a82898e15fc3\" data-wikidata-property-id=\"P1618\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">18</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt24\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Клубная кар’ера</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<link about=\"#mwt18\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Спартыўная_кар’ера/styles.css\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3753938\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/>\n<table class=\"ts-Спартыўная_кар’ера-table threecolumns\">\n<tbody>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2007—2011</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Дняпро_Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Дняпро Магілёў\">Дняпро (Магілёў)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">8 (0)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2009—2010</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"Арэнда\">→</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./ФК_Ведрыч-97\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Ведрыч-97\">Ведрыч-97 (Рэчыца)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">40 (0)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2012</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Смаргонь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Смаргонь\">Смаргонь</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">24 (2)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2013—2014</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Хімік_Светлагорск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Хімік Светлагорск\">Хімік (Светлагорск)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">40 (2)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2014—2015</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Дняпро_Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Дняпро Магілёў\">Дняпро (Магілёў)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">32 (2)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2016</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Дынама_Брэст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Дынама Брэст\">Дынама (Брэст)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">15 (0)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2016—2018</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Дняпро_Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Дняпро Магілёў\">Дняпро (Магілёў)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">48 (6)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2019</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Смалявічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Смалявічы\">Смалявічы</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">7 (1)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2019</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Лакаматыў_Гомель\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Лакаматыў Гомель\">Лакаматыў (Гомель)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">14 (0)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2020—2021</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Дняпро_Магілёў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Дняпро Магілёў\">Дняпро (Магілёў)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">41 (3)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2022—</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"> <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Беларусь\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" title=\"Беларусь\"><img alt=\"Беларусь\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></span> <a href=\"./ФК_Хваля_Пінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Хваля Пінск\">Хваля (Пінск)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">21 (4)</span></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"noplainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0; font-size:85%; color:#555555;\">\n<ol about=\"#mwt21\" class=\"mw-references references\" data-mw=\"{"name":"references","attrs":{"group":"*"},"body":{"html":"\\n<sup about=\\"#mwt20\\" class=\\"mw-ref reference\\" rel=\\"dc:references\\" typeof=\\"mw:Extension/ref\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"ref\\",\\"attrs\\":{\\"name\\":\\"club\\",\\"group\\":\\"*\\"},\\"body\\":{\\"id\\":\\"mw-reference-text-cite_note-club-3\\"}}'><a href=\\"./Антон_Васілевіч_Шэпелеў#cite_note-club-3\\" style=\\"counter-reset: mw-Ref 1;\\" data-mw-group=\\"*\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span class=\\"mw-reflink-text\\" data-parsoid=\\"{}\\">[* 1]</span></a></sup>\\n"}}\" data-mw-group=\"*\" id=\"mwDA\" typeof=\"mw:Extension/references\"><li about=\"#cite_note-club-3\" id=\"cite_note-club-3\"><a data-mw-group=\"*\" href=\"./Антон_Васілевіч_Шэпелеў#cite_ref-club_3-0\" id=\"mwDQ\" rel=\"mw:referencedBy\"><span class=\"mw-linkback-text\" id=\"mwDg\">↑ </span></a> <span class=\"mw-reference-text\" id=\"mw-reference-text-cite_note-club-3\">Колькасць гульняў і галоў за прафесійны клуб лічыцца толькі для розных ліг нацыянальных чэмпіянатаў, адкарэктавана станам на <span id=\"mwDw\" style=\"white-space: nowrap;\">1 лютага 2023</span>.</span></li></ol></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6577
} |
Ананім XII стагоддзя. Птушкі і кветкі
**Кітайскі жывапіс** або **Гохуа** (кіт. трад. 中国传统绘画) — тэрмін для абазначэння традыцыйнага кітайскага жывапісу з традыцыйным выкарыстаннем матэрыялаў і інструментаў.
Назва «гохуа» («*жывапіс нашай краіны*») узнікла толькі на зломе XIX—XX стагоддзяў як проціпастаўленне назве Сиянхуа («*заморскі*»). Ёсць яшчэ адна адзнака жывапісу па тэхніцы выканання — Шуймохуа (гэта значыць жывапіс чорнай тушшу, уласцівы Кітаю) і Юхуа (заморскі жывапіс алейнымі фарбамі). У Кітаі ў XX—XXI стагоддзі было суіснаванне абедзвюх разнавіднасцяў жывапісу. Ёсць майстры, якія прытрымліваюцца традыцыйных матэрыялаў і тэхнікі (Сюй Бэйхун, 1885—1953, Хун І (укр.) (бел. і інш.) і тыя, што перайшлі на алейныя фарбы. Да XX стагоддзя Гохуа прайшоў доўгі шлях развіцця. У кітайскім жывапісу ёсць і стэнапіс (фрэскі), і жывапіс на рэчах хатняга ўжытку (кітайскія шырмы, вееры і г. д.).
Інструменты і ўмоўнасці
-----------------------
Чэн Ічжоу (яп.) (бел.. Летні ветрык. Калекцыя Хашымота
У Гохуа ёсць свае традыцыйныя умоўнасці, як у заходнім балеце ці пекінскай оперы (укр.) (бел.. Так, носьбітам колеру выступае асаблівы тып тушы - так званая кітайская туш. Расцёртая ў пудру і разведзеная вадой, туш дае шмат адценняў чорнага - ад самага слабога шэрага да вугальна-чорнага. Слабыя адценні шэрага выкарыстоўваюцца для ўмоўнай адзнакі перспектывы (укр.) (бел. бо Гохуа не ўласцівая перспектыва італьянскага ўзору. Умоўнасць распаўсюджана і на шматколернасць. Уся разнастайнасць колераў зведзена ў прамежак ад самага слабога шэрага да вугальна-чорнага. А ўжо ўяўленне гледача дапамагае здагадацца, што чорнае лісце - зялёнае, шэрыя кветкі - ружовыя і чырвоныя і таму падобнае. Цікавай асаблівасцю было выкарыстанне нязвыклых для Еўропы фарматаў — вузкіх і падоўжаных, вертыкальных або гарызантальных, а таксама скруткаў з панарамнымі відамі. Ёсць і выкарыстанне розных колераў накшталт акварэлі.
Яшчэ адной умоўнасцю Гохуа выступае актыўнае выкарыстанне мастацкай пустэчы (англ.) (бел. і фрагментарнасці. Для намёку на выяву вясновых кветак дзікай чырвонай слівы было не абавязковым маляваць усё дрэва. Было дастаткова даць толькі адну галінку з адзінкавымі кветкамі і бутонамі.
Амаль абавязковымі былі надпісы іерогліфамі. Надпіс часта меў вершаваную форму. На карціне ставіўся і подпіс майстра, але асаблівай, асабістай пячаткай і ў кантраст з чорнай тушшу - чырвонай фарбай.
Асновай для Гохуа выступалі шоўк, баваўняная або пяньковая тканіна, і адмысловая папера. Пэндзлі рабілі з бамбука і поўсці жывёл.
Жанравая разнастайнасць
-----------------------
Гохуа ўласцівая жанравая разнастайнасць, як і жывапісу Італіі ці Нідэрландаў XVII—XVIII стагоддзяў.
* Рэлігійны вобраз
* Партрэт (афіцыйны або прыватны)
* Гістарычны жывапіс (гістарычная карціна)
* Міфалагічная карціна
* Пейзаж
* Бытавы жанр
* Нацюрморт
Але ёсць і свае адрозненні — асаблівыя жанры тыпу «Кветкі і птушкі» і г. д.
Пейзаж у традыцыйным кітайскім жывапісу
---------------------------------------
Ма Юань (1160—1225). «Горнай сцежкай вясной», Нацыянальны палац-музей, Тайбэй.
Як самастойны жанр жывапісу пейзаж паўстаў у сярэднявечным Кітаі ў VI стагоддзі нашай эры. Прырода, па ўяўленні кітайцаў, была ўвасабленнем светабудовы, сусветнага закона даа. У жывапісе гэта адбілася стварэннем карцін тыпу «шань-шуй»(«горы-вадаёмы»). Панарамныя карціны напоўнены скаламі і гарамі, ахутанымі аблокамі, туманамі, скрозь якія ледзь прыкметныя лясы, чалавечыя дамы, лодкі і да таго падобнае. Падобныя выявы свабодна цяклі скруткам. І іх абмяжоўвала толькі даўжыня скрутка. Сімвалічныя значэнні атрымалі і некаторыя расліны, асабліва бамбук, дзікі банан, хвоя, мясцовая дзікая сліва «мейхуа». Адлюстраванне гэтых раслін было такім частым, што стала кананічным і дажыла да XXI стагоддзя. Своеасабліва аднаўлялі пейзажысты і перспектыву - згасаннем фарбы на далёкіх участках планаў, які быццам танулі у тумане, вільготным паветры. Выявы дапаўнялі вершы і каліграфія.
З’явіліся і выдатныя майстры пейзажнага жанру - мастак Го Сі (XI стагоддзе), Ся Гуй, Ма Юань (на мяжы XII—XIII стагоддзяў). Унікальныя карціны стварыў Цуй Бо (укр.) (бел. зафіксаваўшы стан прыроды ў перыяды тайфунаў і непагадзі («Бамбук і чапля ў тайфун (укр.) (бел.», канец XI стагоддзя). Еўрапейскі жывапіс дасягне аналагічнага мастацкага ўзроўню толькі праз восем стагоддзяў.
* Фан Фангу (Fang Fanghu). «Хаціна анахарэта ў высокіх гарах», XIV стагоддзе. Акадэмія мастацтваў Ганалулу.Фан Фангу (Fang Fanghu). «Хаціна анахарэта ў высокіх гарах», XIV стагоддзе. Акадэмія мастацтваў Ганалулу.
* Шэн Цуо (Shen Zhuo), «Квітнеючыя персікавыя дрэвы ў гарах вясною», 1834 г.Шэн Цуо (Shen Zhuo), «Квітнеючыя персікавыя дрэвы ў гарах вясною», 1834 г.
* Дун Цічан. «Веліч горнага возера», 1602 г. Нацыянальны музей (Варшава)Дун Цічан. «Веліч горнага возера», 1602 г. Нацыянальны музей (Варшава)
* Сяа Чжаа (укр.) (бел.. «Будынкі на схілах гор», XII стагоддзеСяа Чжаа (укр.) (бел.. «Будынкі на схілах гор», XII стагоддзе
Легендарны пачатак жанру «Кветкі і птушкі»
------------------------------------------
Асноўны артыкул: **Кветкі і птушкі**Мастакі традыцыйнага кітайскага жывапісу даўно звярнуліся да выяў жывёл, насякомых і птушак. Яны знойдзены яшчэ на чарапках старадаўняй керамікі падчас археалагічных раскопак. Пасля ў мастацтве сфармаваўся асобны жанр «Кветкі і птушкі», які злучыў выявы птушак і раслін, раслін і насякомых і да таго падобнае.
З’яўленне жанру датуюць дзясятым стагоддзем нашай эры. Кітай таго часу — кангламерат здробненых дзяржаўных утварэнняў. Верхні і сярэдні ўчасткі ракі Янцзы дзяржавы кантраляваліся Ранняй Шу і Позняя Шу. У краі зялёных схілаў і жыў мастак Хуан Цюань. Менавіта яго лічаць заснавальнікам жанру «Кветкі і птушкі». Паводле падання, у двор імператара Гуанчжэн (укр.) (бел. прывезлі ў падарунак шэсць жураўлёў (укр.) (бел.. Птушкі так спадабаліся цару, што ён загадаў мастаку намаляваць іх на сцяне. Мастак настолькі добра прайграў птушак у сценапісе, што з тых часоў зала атрымала назву «Шасці жураўлёў». Зразумела, што па-майстэрску ўзнавіць жывёл мастаку дапамаглі даўнія назіранні за птушкамі і жывёламі і высокая адоранасць. Выканаў ён і іншыя замовы ўладальніка, адна з якіх (таксама сценапіс) атрымала назву «Птушкі і кветкі ў чатыры пары года». Унікальны характар мела і захаваная славутасць пачатковага перыяду жанру «Кветкі і птушкі», вядомая пад назвай «Рэдкія птушкі», хоць там пададзены не толькі птушкі. На невялікім кавалачку шоўку мастак вадзянымі фарбамі размясціў малюнак дваццаці чатырох птушак, насякомых і паўзуноў. Карціна, створаная мастаком, якая пазней патрапіла ў зборы музея Гугун у Пекіне, не мела ярка прайгранага сюжэту. Яе змест часткова патлумачыў надпіс, які сведчыў аб прызначэнні карціны. Апошняя павінна была быць навучальным дапаможнікам для сына, якога бацька рыхтаваў для спецыяльнасці мастака.
Жанр «Кветкі і птушкі» не знік і за стагоддзі. У яго было мноства прыхільнікаў, нават калі дзяржавы Ранняя Шу і Позняя Шу зніклі, і ён дажыў да XXI стагоддзя. Сыны Хуан Цюаня — Хуан Цзюйцай (укр.) (бел. і Хуан Цзюйбаа (ВД) (бел. атрымалі ў спадчыну прафесію бацькі і таксама працавалі ў жанры «Кветкі і птушкі». Разам з бацькам іх лічаць першымі мастакамі гэтага жанру.
Найбольш вядомымі старажытнымі кітайскімі мастакамі жанру «Кветкі і птушкі» былі Хань Хуан (руск.) (бел. Му Цы, Хуан Цюань (900—965), Сюй Сі, Чжаа Чан (руск.) (бел. Сюй Вэй (руск.) (бел. і Чэнь Чунь.
Сімвалізм выяў
--------------
Складаная іерархія свядомасці эпохі сярэднявечча прыўнесла ў выявы жывёл і раслін ўласныя карэктывы. Узнікае ўяўленне аб падвойным-патройным змесце намаляванага на карціне. Частка раслін і жывёл пераводзіцца ў «высакародныя» выявы у адрозненне ад іншых. Так, да «чатырох высакародных кветак» кітайцы аднеслі —
* архідэю
* хрызантэму
* бамбук
* дзікую сліву мэйхуа.
У адпаведнасці з гэтай іерархіяй працуюць і мастакі. Манах-мастак Цзюэ Інь сцвярджаў: «калі я ў радасці - малюю архідэі, калі я сумую - малюю бамбук (як успамін аб устойлівасці і цярпенні)» (Завадская, 1975). Бо кожная з азначаных раслін пачынае надзяляцца схаваным, сімвалічным значэннем. Архідэю сталі лічыць сімвалам чысціні і высакароднасці, бамбук як сімвал і ўспамін аб устойлівасці і цярпенні.
Асаблівую папулярнасць набылі кветкі дзікай слівы мэйхуа. Сліва з кіслымі і неядомымі пладамі, якая мела жоўтыя, белыя або чырвоныя кветкі, зацвітала першай па адыходзе зімы і міжволі стала яшчэ і сімвалам вясны, сімвалам адраджэння прыроды пасля зімы. Цвіценне дзікай слівы мэйхуа збірала цэлыя паселішчы на неафіцыйныя ўрачыстасці з нагоды вясны. Дзікая сліва мэйхуа з чырвонымі кветкамі - папулярны персанаж многіх карцін кітайскіх майстроў на працягу некалькіх стагоддзяў.
Узоры
-----
* Ананім XII ст.Ананім XII ст.
* Чэнь Хуншоу (руск.) (бел.. Бай Юй на бананавым лісціЧэнь Хуншоу (руск.) (бел.. Бай Юй на бананавым лісці
* Чжоу Шучжы (англ.) (бел.. Кветкі камеліі.Чжоу Шучжы (англ.) (бел.. Кветкі камеліі.
* Релігійны вобразРелігійны вобраз
* Паэт пад дрэвамПаэт пад дрэвам
* Ганаровая варта, сценапіс грабніцы Лі Ксіяна, дынастыя Тан.Ганаровая варта, сценапіс грабніцы Лі Ксіяна, дынастыя Тан.
* Лі Сун (руск.) (бел.. Кошык з кветкаміЛі Сун (руск.) (бел.. Кошык з кветкамі
* Чен Яен (Chen Jiayen, 1599-1685) Скала, бамбук і нарцысы. Кімбелскі мастацкі музейЧен Яен (Chen Jiayen, 1599-1685) Скала, бамбук і нарцысы. Кімбелскі мастацкі музей
Гохуа і постмадэрнізм
---------------------
Гохуа (кітайскі жывапіс) даўно перасёк межы Кітая. Яго стагоддзямі вывозілі ў Японію, дзе ён атрымаў сваё развіццё і нацыянальную, японскую афарбоўку.
Узоры кітайскага жывапісу масава вывозіліся ў Заходнюю Еўропу з XIX стагоддзя. Свой уплыў аказаў кітайскі жывапіс і на майстроў постмадэрнізму. Агрэсіўны і некалькі усёпаглынальны постмадэрнізм забраў у свой рэпертуар і незвычайны фармат палотнаў, і фрагментарную падачу рэчаў, і мастацкую пустэчу, і стварыў свае ўзоры абстракцыянізму.
Кітайскі жывапіс Гохуа даўно прадмет калекцыянавання буйнымі музеямі свету. Яго ўзоры маюць музеі Кітая, Японіі, ЗША, Францыі, Украіны, Расіі і т. д.
Адным з самых вядомых прадстаўнікоў гохуа з’яўляецца Чжан Дацянь. Сярод сучасных прадстаўнікоў карыстаецца прызнаннем Гу Інчжы (кіт.: 顾颖之, Ван Ігуан (укр.) (бел. і іншыя.
Зноскі
------
1. 1 2 3 Архівована копія **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 4 Березня 2014. Праверана 23 Лютого 2014.
Спасылкі
--------
* Працы сучасных мастакоў у стылі Гохуа
Літаратура
----------
* Энциклопедия для детей. Т. 7. Искусство. Ч.1 — Э68 2-е изд. испр. / Глав. ред. М. Д. Аксёнова. — М. : Аванта+, 1998. — 688 с. : ил
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Britannica (онлайн) · Universalis |
| Нарматыўны кантроль | LCCN: sh85096713 · NKC: ph128214 | | {
"title": "Кітайскі жывапіс",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1862,
15484,
0.12025316455696203
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 18210
} |
**Прыродазнаўчыя навукі**, **прыродазна́ўства** — комплекс навук аб прыродзе. Вывучаецца сутнасць з'яваў прыроды, найбольш агульныя законы яе развіцця, спосабы выкарыстання атрыманых ведаў у практычнай дзенйцасці.
У комплекс прыродазнаўчых навук уваходзяць навукі пра агульныя ўласцівасці і будову матэрыяльнага свету (фізіка, хімія), жывую прыроду (біялогія), касмічныя аб'екты (астраномія), геалогія, геафізіка, цыкл геаграфічных навук і інш.
У самастойны комплекс сістэматычных даследаванняў прыродазнаўства вылучылася ў 2-й пал. 15 ст.
**Гл. таксама:** Класіфікацыя навук.
Літаратура
----------
* *Аношка В. С.* Прыродазнаўства // Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 13. — Мн: БелЭн, 2001. — С. 80.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNE: XX525695 · BNF: 11933235d · GND: 4041421-8 · LCCN: sh85090222 · Microsoft: 193235544 · NKC: ph115999 |
| | {
"title": "Прыродазнаўчыя навукі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
382,
1333,
0.2865716429107277
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1525
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Ліма (значэнні).
**Ліма** (ісп.: Lima) — самы буйны горад, сталіца Перу, цэнтр дэпартамента Ліма. Плошча горада 804 км², разам з прыгарадамі 4310 км². Знаходзіцца на раўніне паміж падножжам Андаў і ўзбярэжжам Ціхага акіяна, на рацэ Рымак. Буйнейшы транспартны вузел краіны, праходзіць Панамерыканская шаша. Марскі порт — Кальяа, амаль зліўся з Лімай. Міжнародны аэрапорт Хорхэ Чавеса. Галоўны эканамічны і культурны цэнтр краіны. Патронка горада — Роза Лімская.
Гісторыя
--------
Заснаваны ў 1535 годзе іспанскім канкістадорам Франсіска Пісара. У 16-пачатку 19 стагоддзя цэнтр іспанскіх каланіяльных уладанняў у Паўднёвай Амерыцы і сталіца і віцэ-каралеўства Перу. У 1551 годзе заснаваны Каталіцкі ўніверсітэт (старэйшы ў Паўднёвай Амерыцы). Пасля абвяшчэння незалежнасці ад Іспаніі ў 1821 годзе Ліма — сталіца рэспублікі Перу. У 1687 і 1746 гадах горад зруйнаваны землетрасеннямі. З 1839 года выдаецца газета «El Comercio». У Ціхаакіянскую вайну 1864-66 і Салетравую вайну горад акупіравалі войскі Чылі. Ліма доўгі час (з 1884 па 1929 год) знаходзілася ў стане глыбокага эканамічнага крызісу. Толькі к 1930-м гадам становішча горада пачало стабілізавацца. Аднак у перыяд палітычнай нестабільнасці, якая доўжылася з сярэдзіны 1940-х гадоў да пачатку 1990-х, у сталіцы зноў адзначаліся масавае беспрацоўе і высокі ўзровень інфляцыі.
З 1993 года ў эканоміцы Перу азначыўся некаторы прагрэс, на пачатку 1994 эканоміка сталіцы і краіны ў цэлым пачала стабільна развівацца. У цяперашні час эканоміка-палітычную абстаноўку ў Ліме можна ахарактарызаваць як стабільную.
Насельніцтва
------------
Дынаміка насельніцтва не ўлічвае прыгарадаў Лімы і горад-спадарожнік Кальяа.
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
|
| Год | Насельніцтва |
| --- | --- |
| 1614 | 26.400 |
| 1791 | 56.600 |
| 1812 | 63.900 |
| 1820 | 64.000 |
| 1827 | 60.000 |
| 1839 | 55.100 |
| 1850 | 80.000 |
| 1861 | 100.000 |
| 1877 | 101.500 |
| 1890 | 103.900 |
| 1896 | 113.000 |
| 1900 | 103.900 |
| 1908 | 140.900 |
| 1920 | 176.500 |
| 1925 | 260.000 |
|
|
| Год | Насельніцтва |
| --- | --- |
| 1927 | 200.000 |
| 1931 | 373.900 |
| 1940 | 533.600 |
| 1945 | 657.800 |
| 1951 | 835.000 |
| 1953 | 964.000 |
| 1961 | 1.262.100 |
| 1969 | 2.541.300 |
| 1972 | 2.821.607 |
| 1981 | 3.969.917 |
| 1993 | 5.358.077 |
| 1997 | 5.930.318 |
| 2000 | 6.271.430 |
| 2005 | 6.445.974 |
| 2007 | 6.960.943 |
|
|
|
Архітэктура і памятныя мясціны
------------------------------
Горад захаваў прамавугольную сетку вуліц каланіяльнага часу. У цэнтры — Стары горад з архітэктурнымі помнікамі, на паўночным захадзе — прамысловы раён, на паўднёвым захадзе — дзелавыя кварталы, на поўдні і паўднёвым усходзе — раёны асабнякоў. Вакол галоўнай плошчы Пласа дэ Армас знаходзяцца Кафедральны сабор Лімы (1572—1797), Палац прэзідэнта (1937-38, неакаланіяльны стыль). У 16-18 стагоддзях у стылі барока пабудаваны комплексы кляштараў (Сан-Франсіска, 1556—1624; Санта-Дамінга, сярэдзіна 16 стагоддзя; Ла Мерсед, 1628-30) і цэрквы са складанай разьбой на парталах і ў інтэр’ерах, палацы (Торэ-Талье, 1735), жылыя дамы з унутранымі дварамі, драўлянымі балконамі, ляпнымі парталамі. У 19 стагоддзі будавалі ў духу эклектызму, у 1-й палове 20 стагоддзя — у «неаперуанскім стылі» (будынак Саюза архітэктараў, 1947), у 2-й палове 20 стагоддзя — у стылі тагачаснай амерыканскай і еўрапейскай архітэктуры (жылы раён Магутэ, 1952). Гістарычны цэнтр Лімы ўнесены ЮНЕСКА ў 1991 годзе спіс Сусветнай спадчыны.
Эканоміка
---------
Ліма і яе прыгарады вырабляюць 80 % прадукцыі апрацоўчай прамысловасці Перу. Тут сканцэнтраваны металаапрацоўчая, хімічная, тэкстыльная, абутковая, рыбаперапрацоўчая, электрабудаўнічая, аўтамабільная прамысловасці. Таксама ў сталіцы сканцэнтраваны ўсе фінансавыя і банкаўскія цэнтры дзяржавы. У горадзе вялікая колькасць прадстаўніцтваў офісаў замежных карпарацый і кампаній. Даволі інтэнсіўна развіваецца турыстычны бізнэс.
Навука і адукацыя
-----------------
Універсітэты, у тым ліку Сан-Маркас (з 1551), 3 акадэміі навук.
Транспарт
---------
* Метрапалітэн Лімы
Музеі
-----
* Музей золата ў Перу
* Музей Ларка
* Нацыянальны музей перуанскай культуры
* Нацыянальны музей антрапалогіі і археалогіі
* Музей натуральнай гісторыі «Хаўер Прада»
Вядомыя ўраджэнцы і жыхары
--------------------------
* Хавьер Перэс дэ Куэльяр, 5-ы Генеральны сакратар ААН
* Алан Гарсія, прэзідэнт Перу
* Ісабель Альендэ, чылійская пісьменніца
* Іма Сумак, перуанская оперная спявачка
* Барыс Вальеха, амерыканскі мастак
Зноскі
------
1. ↑ Праверана 24 жніўня 2018.
2. ↑ Архівавана 14 лістапада 2012.
3. ↑ ЮНЕСКА: Запіс аб унясенні Старога горада Лімы ў Спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА
Літаратура
----------
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 259. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0155-9.
* Henry A. Dietz: *Urban poverty, political participation, and the state. Lima, 1970—1990*. University of Pittsburgh Oress, Pittsburgh 1998 (тэкст цалкам)
* Peter Faecke: *Lima, die Schöne, Lima, die Schreckliche.* Edition Köln, Köln 2005, ISBN 3-936791-16-3 | {
"title": "Ліма",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2305,
7515,
0.30671989354624085
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt3\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП\\n\",\"href\":\"./Шаблон:НП\"},\"params\":{\"статус\":{\"wt\":\"Горад\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Ліма\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"Lima <br />\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"Перу\"},\"герб\":{\"wt\":\"Coat of arms of Lima.svg\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"Flag of Lima.svg\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"100px\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"130px\"},\"выява\":{\"wt\":\"Ciudad de Lima-Peru.jpg\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"lat\":{\"wt\":\"\"},\"long\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"S\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"12\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"02\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"06\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"W\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"77\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"01\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"07\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"type:city(6867951)_region:PE\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты раёна\":{\"wt\":\"\"},\"від рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"рэгіён\":{\"wt\":\"\"},\"від раёна\":{\"wt\":\"\"},\"раён\":{\"wt\":\"\"},\"карта краіны\":{\"wt\":\"\"},\"карта рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"карта раёна\":{\"wt\":\"\"},\"унутранае дзяленне\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"1535\"},\"ранейшыя імёны\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"\"},\"плошча\":{\"wt\":\"2672,3\"},\"від вышыні\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова-ref\":{\"wt\":\"\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"7&nbsp;605&nbsp;742<ref>http://www.inei.gob.pe/Anexos/libro.pdf {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20121114041408/http://www.inei.gob.pe/Anexos/libro.pdf |date=14 лістапада 2012 }}</ref>\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"2007\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"2846,1\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"часавы пояс\":{\"wt\":\"\"},\"DST\":{\"wt\":\"\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"аўтамабільны код\":{\"wt\":\"\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя ў Commons\":{\"wt\":\"Lima\"},\"сайт\":{\"wt\":\"http://www.munlima.gob.pe/\"},\"мова сайта\":{\"wt\":\"es\"},\"мова сайта 2\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 3\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 4\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 5\":{\"wt\":\"\"},\"add1n\":{\"wt\":\"\"},\"add1\":{\"wt\":\"\"},\"add2n\":{\"wt\":\"\"},\"add2\":{\"wt\":\"\"},\"add3n\":{\"wt\":\"\"},\"add3\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width:250px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Горад</div>\n<div about=\"#mwt18\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Ліма</span><br/><span class=\"nickname\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1448\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\">Lima <br/></span></span></span></div>\n<table style=\"background:inherit; border-collapse:collapse; width:100%; display:table; text-align:center;\">\n<tbody><tr>\n<td style=\"vertical-align: middle\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Выява_з_pxpx_у_памеры\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_arms_of_Lima.svg\"><img alt=\"Герб\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1080\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1080\" decoding=\"async\" height=\"100\" resource=\"./Файл:Coat_of_arms_of_Lima.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Coat_of_arms_of_Lima.svg/100px-Coat_of_arms_of_Lima.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Coat_of_arms_of_Lima.svg/150px-Coat_of_arms_of_Lima.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Coat_of_arms_of_Lima.svg/200px-Coat_of_arms_of_Lima.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span></td>\n<td style=\"vertical-align: middle\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P41\"><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Выява_з_pxpx_у_памеры\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Lima.svg\"><img alt=\"Сцяг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"87\" resource=\"./Файл:Flag_of_Lima.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_Lima.svg/130px-Flag_of_Lima.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_Lima.svg/195px-Flag_of_Lima.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Flag_of_Lima.svg/260px-Flag_of_Lima.svg.png 2x\" width=\"130\"/></a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td>Герб</td>\n<td>Сцяг</td>\n</tr></tbody></table><div style=\"text-align:center\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Ciudad_de_Lima-Peru.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1632\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1224\" decoding=\"async\" height=\"387\" resource=\"./Файл:Ciudad_de_Lima-Peru.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ciudad_de_Lima-Peru.jpg/290px-Ciudad_de_Lima-Peru.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ciudad_de_Lima-Peru.jpg/435px-Ciudad_de_Lima-Peru.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Ciudad_de_Lima-Peru.jpg/580px-Ciudad_de_Lima-Peru.jpg 2x\" width=\"290\"/></a></span></span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%;\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Перу\" title=\"Перу\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Peru.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/22px-Flag_of_Peru.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/33px-Flag_of_Peru.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/44px-Flag_of_Peru.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Перу\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Перу\">Перу</a> </div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"-12.035\" data-lon=\"-77.01861\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"-12.03500\",\"longitude\":\"-77.01861\",\"text\":\"12°02′06″&nbsp;пд.&nbsp;ш. 77°01′07″&nbsp;з.&nbsp;д.\",\"title\":\"Ліма\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t-77.01861,\\n\\t\\t\\t\\t-12.03500\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Ліма\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"city\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q2868\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q2868\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_041da626159ee43fc318e797e3b71ced39472a14\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-12.035/-77.01861/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">12°02′06″ пд. ш. 77°01′07″ з. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9B%D1%96%D0%BC%D0%B0&params=12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=-12.03500,-77.01861&q=-12.03500,-77.01861&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=-77.01861,-12.03500&pt=-77.01861,-12.03500&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-12.03500&mlon=-77.01861&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt14\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"-12.03500\\" longitude=\\"-77.01861\\" text=\\"12°02′06″&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 77°01′07″&amp;nbsp;з.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Ліма\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t-77.01861,\\n\\t\\t\\t\\t-12.03500\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Ліма\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"city\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q2868\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q2868\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9B%D1%96%D0%BC%D0%B0&params=12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=-12.03500,-77.01861&q=-12.03500,-77.01861&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=-77.01861,-12.03500&pt=-77.01861,-12.03500&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=-12.03500&mlon=-77.01861&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-12.035/-77.01861/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"-12.035\\" data-lon=\\"-77.01861\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_041da626159ee43fc318e797e3b71ced39472a14\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt13\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"-12.03500\\",\\"longitude\\":\\"-77.01861\\",\\"text\\":\\"12°02′06″&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 77°01′07″&amp;nbsp;з.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Ліма\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t-77.01861,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t-12.03500\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Ліма\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"city\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q2868\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q2868\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>12°02′06″ пд. ш. 77°01′07″ з. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%9B%D1%96%D0%BC%D0%B0&amp;params=12_02_06_S_77_01_07_W_type:city(6867951)_region:PE_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=-12.03500,-77.01861&amp;q=-12.03500,-77.01861&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=-77.01861,-12.03500&amp;pt=-77.01861,-12.03500&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-12.03500&amp;mlon=-77.01861&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwBA\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Кіраўнік<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$9fd07d2d-4ae2-0312-d794-57c086fc838f\" data-wikidata-property-id=\"P6[!P582]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Rafael+L%C3%B3pez+Aliaga&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q99884320&preloadparams%5B%5D=Rafael+L%C3%B3pez+Aliaga&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Rafael López Aliaga</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q99884320\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q99884320\">[d]</a></sup></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Заснаваны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$2da2c567-4e57-a5d7-a8b2-0fb7d8b63abd\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">18 студзеня 1535</span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Першая згадка<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./1535\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1535\">1535</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Плошча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Плошча\">Плошча</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n2672,3 <a href=\"./Квадратны_кіламетр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Квадратны кіламетр\">км²</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вышыня_над_узроўнем_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышыня над узроўнем мора\">Вышыня цэнтра</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$8a419b86-419c-2693-2b59-01e4c92aa1a3\" data-wikidata-property-id=\"P2044\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">154 м</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Водныя аб’екты<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$AD14936A-5751-4C13-8B88-668952933397\" data-wikidata-property-id=\"P206\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рымак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рымак\">Рака Рымак</a></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Насельніцтва<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"white-space: nowrap;\">7<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>605<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>742<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чалавек (<a href=\"./2007\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2007\">2007</a>)</span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Шчыльнасць<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n2846,1<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал./км²</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавы пояс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$4e18f3b6-4872-1e75-c9cb-8e7fb9db41f6\" data-wikidata-property-id=\"P421\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./UTC-05:00\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC-05:00\">UTC-5</a></span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Тэлефонны_план_нумарацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тэлефонны план нумарацыі\">Тэлефонны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n51 1</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Паштовы_індэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паштовы індэкс\">Паштовыя індэксы</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2868$a2fca510-431d-d0dd-6da2-0f7a444fef7c\" data-wikidata-property-id=\"P281\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">15001</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Афіцыйны сайт<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"word-break:break-word;\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.munlima.gob.pe/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">munlima.gob.pe</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"margin-left:-0.25em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"іспанскай мовай \">(ісп.)</span></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><div><div about=\"#mwt19\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Ліма на карце Перу</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Ліма на карце Перу\" data-title=\"Ліма на карце Перу\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ліма (Перу)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Peru_location_map.svg\" title=\"Ліма (Перу)\"><img alt=\"Ліма (Перу)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2679\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2200\" decoding=\"async\" height=\"377\" resource=\"./Файл:Peru_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/310px-Peru_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/465px-Peru_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/620px-Peru_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 63.54%; left: 37.76%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ліма\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Ліма\"><img alt=\"Ліма\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Ліма на карце рэгіёна\" data-title=\"Ліма на карце рэгіёна\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ліма (Перу)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Peru_location_map.svg\" title=\"Ліма (Перу)\"><img alt=\"Ліма (Перу)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2679\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2200\" decoding=\"async\" height=\"377\" resource=\"./Файл:Peru_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/310px-Peru_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/465px-Peru_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Peru_location_map.svg/620px-Peru_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 63.54%; left: 37.76%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ліма\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Ліма\"><img alt=\"Ліма\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" style=\"background-color:inherit;\"><div about=\"#mwt20\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><b><a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Lima\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Lima\">Медыяфайлы</a></b> на <a href=\"./Вікісховішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікісховішча\">Вікісховішчы</a></div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8588
} |
**Марсілея**, таксама **Вадзяная канюшына** (*Marsilea*) — род папарацей сямейства марсілеевыя.
Пашырэнне
---------
Род утрымлівае каля 60 сучасных і 10 выкапнёвых відаў раслін. Яны даволі шырока распаўсюджаны ў тропіках, субтропіках і ўмераных абласцях усёй Зямлі, але ў паўночным паўшар'і прадстаўлены найлепш.
Гэта разнаспоравыя водныя, земнаводныя, балотныя і сухапутныя травяністыя расліны з тонкімі разгалінаванымі карэнішчамі, нярэдка з клубнепадобнымі вырастамі, якія даюць пачатак новым раслінам.
На Беларусі ў пакоях і арандарэях культывуюць марселею чатырохлістую.
Асаблівасці біялогіі
--------------------
Доўгія тонкія чаранкі марсілеі маюць чатыры лісточкі. Органы спаранашэння мікра- і мегаспарангіі сабраны ў сорусы і заключаны ў замкнутую ёмістасць, якая атрымала назву спаракарпія. У спаракарпіях развіваюцца сорусы мега- і мікраспарангіяў. Сорусы звычайна змешанага тыпу, іх лік у спаракарпіі вар'іруе ад 2 да 12 у розных відаў. Суадносіны мікраспарангіяў і мегаспарангіяў унутры аднаго соруса таксама непастаянныя. Сустракаюцца экзэмпляры марсілей, у сорусах якіх адсутнічаюць мегаспарангіі. Як правіла, у мікраспарангіях развіваецца па 64 мікраспоры, а ў мегаспарангіях — па адной буйной мегаспоры.
Сценкі спарангіяў аднаслойныя, без кальца. Пасля ўскрывання сценкі спарангія споры ў вадзе пачынаюць прарастаць. Мужчынскі зарастак мае 2 праталіяльныя клеткі з двума антэрыдыямі, кожны з каторых мае сценку з двух клетак і адну сперматагенную клетку. Пры прарастанні мегаспоры ўтвараецца 2 неаднолькавыя клеткі — ніжняя буйная вегетатыўная, багатая пажыўнымі рэчывамі, і верхняя маленькая сасочкападобная — археганіяльная, якая фарміруе адзін архегоній. Пасля апладнення зародак хутка развіваецца ў новую расліну.
Віды
----
Паводле базы дадзеных *The Plant List* (на ліпень 2016) род уключае 28 відаў:
* Marsilea aegyptica Willd.
* Marsilea ancylopoda A. Braun
* Marsilea apposita Launert
* Marsilea burchellii A. Braun
* Marsilea capensis A. Braun
* Marsilea coromandelina Willd.
* Marsilea crenata C. Presl
* Marsilea crotophora D.M. Johnson
* Marsilea deflexa A. Braun
* Marsilea distorta A. Braun
* Marsilea ephippiocarpa Alston
* Marsilea farinosa Launert
* Marsilea fenestrata Launert
* Marsilea hirsuta R. Br.
* Marsilea macrocarpa C. Presl
* Marsilea macropoda Engelm. ex A. Braun
* Marsilea minuta L.
* Marsilea mollis B.L. Rob. & Fernald
* Marsilea nubica A. Braun
* Marsilea oligospora Goodd.
* Marsilea polycarpa Hook. & Grev.
* Marsilea quadrifolia L. typus — Марсілея чатырохлістая
* Marsilea schelpeana Launert
* Marsilea unicornis Launert
* Marsilea vera Launert
* Marsilea vestita Hook. & Grev.
* Marsilea villifolia Brem. & Oberm. ex Alston & Schelpe
* Marsilea villosa Kaulf.
Статус некалькіх відаў пакуль не вызначаны:
* Marsilea aegyptiaca Wall.
* Marsilea azorica Launert & Paiva
* Marsilea strigosa Willd.
Зноскі
------
1. ↑ Напісанне **Марсілея**, **Вадзяная канюшына** ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.10. Мн. 2000, С.131
2. ↑ *Marsilea* (англ.)(недаступная спасылка). The Plant List. Version 1.1. (11 лістапада 2013). Архівавана з першакрыніцы 6 жніўня 2017. Праверана 29 ліпеня 2016.
3. ↑ Звесткі пра род *Marsilea* у базе даных *Index Nominum Genericorum* Міжнароднай асацыяцыі па таксанаміі раслін (IATP). (англ.)
Літаратура
----------
* *Сапегін Л.* Батаніка. Сістэматыка вышэйшых раслін: вучэбны дапаможнік для студэнтаў устаноў вышэйшай адукацыі па біялагічных спецыяльнасцях. — Гомель: ГДУ, 2012. — 337 с. ISBN 978-985-439-644-6
Спасылкі
--------
* Mabberley, D.J. (1997). *The Plant-Book*. Cambridge University Press.
* Edmund Russow: *Histologie und Entwicklungsgeschichte der Sporenfrucht von Marsilia.* Dissertation. Dorpat 1871 (PDF)
* Johnson 1986 Systematics of the New World species of Marsilea. Syst. Bot. Monog. 11:1-87.
* World species list for *Marsilea* Архівавана 27 верасня 2011. | {
"title": "Марсілея",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2481,
5481,
0.4526546250684182
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" cellspacing=\"2\" class=\"infobox\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Таксон\\n ","href":"./Шаблон:Таксон"},"params":{"image file":{"wt":"Starr 061108-9797 Marsilea villosa.jpg"},"image title":{"wt":"''Marsilea villosa''"},"image descr":{"wt":"{{bt-bellat||Marsilea villosa}}"},"regnum":{"wt":"Расліны"},"rang":{"wt":"Род"},"latin":{"wt":"Marsilea"},"author":{"wt":"[[L.]], 1753"},"syn":{"wt":"* {{btname|Lemma|[[Juss.]] ex [[Adans.]]}}\\n* {{btname|Zaluzianskia|[[Neck.]]}}"},"typus":{"wt":""},"children name":{"wt":""},"children":{"wt":""},"range map":{"wt":""},"range map caption":{"wt":""},"range map width":{"wt":""},"range legend":{"wt":""},"wikispecies":{"wt":"Marsilea"},"commons":{"wt":"Category:Marsilea"},"itis":{"wt":"17992"},"ncbi":{"wt":"13815"},"eol":{"wt":""},"grin":{"wt":"7297"},"ipni":{"wt":"17144620-1"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width:275px; \" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:lightgreen;font-size:130%;\">Марсілея</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1944\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2592\" decoding=\"async\" height=\"199\" resource=\"./Файл:Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg/265px-Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg/398px-Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg/530px-Starr_061108-9797_Marsilea_villosa.jpg 2x\" width=\"265\"/></a></span></span> <br/>\n<span style=\"\"><i><span lang=\"la\" style=\"\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Marsilea villosa\"]}}' href=\"./Marsilea_villosa?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Marsilea villosa\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Marsilea villosa</a></span></i></span></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:110%;\"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Навуковая класіфікацыя</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"background-color: transparent; border:0px;\">\n<div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Дамен:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eukaryota\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eukaryota\">Эўкарыёты</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Царства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Plantae\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Plantae\">Расліны</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Аддзел:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Pteridophyta\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Pteridophyta\">Папарацепадобныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Клас:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Polypodiopsida\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Polypodiopsida\">Папараці</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Парадак:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Salviniales\"]}}' href=\"./Salviniales?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Salviniales\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Сальвініды</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Сямейства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Marsileaceae\"]}}' href=\"./Marsileaceae?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Marsileaceae\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Марсілеевыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Род:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><b>Марсілея</b></td></tr></tbody></table></div>\n</div></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:110%;\">Міжнародная навуковая назва</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<p><span style=\"font-style: italic\">Marsilea</span><span style=\"font-variant: small-caps;font-style: normal;\"> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./L.\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"L.\">L.</a>, 1753</span></p>\n</td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:110%;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Сінонім,_таксанамія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сінонім, таксанамія\">Сінонімы</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div align=\"left\">\n<ul><li><span lang=\"la\" style=\"font-style: italic;\">Lemma</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"font-variant: small-caps;\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Juss.\"]}}' href=\"./Juss.?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Juss.\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Juss.</a> ex <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Adans.\"]}}' href=\"./Adans.?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Adans.\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Adans.</a></span></li>\n<li><span lang=\"la\" style=\"font-style: italic;\">Zaluzianskia</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"font-variant: small-caps;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Neck.\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Neck.\">Neck.</a></span></li></ul></div>\n</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:lightgreen;font-size:80%;line-height:140%;\"><table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" class=\"plainlinksneverexpand\" width=\"100%\"><tbody><tr><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Marsilea?uselang=be\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1103\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"941\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Wikispecies-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/17px-Wikispecies-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/26px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png 2x\" width=\"17\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Marsilea?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Сістэматыка<br/>на Віківідах</a></td><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marsilea\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marsilea\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы<br/>на Вікісховішчы</a></td><td><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background:lightgreen;\" width=\"100%\">\n<tbody><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аб'яднаная_таксанамічная_інфармацыйная_служба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аб'яднаная таксанамічная інфармацыйная служба\">ITIS</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=17992\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">17992</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Нацыянальны_цэнтр_біятэхналагічнай_інфармацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальны цэнтр біятэхналагічнай інфармацыі\">NCBI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=13815\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">13815</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Энцыклапедыя_жыцця\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Энцыклапедыя жыцця\">EOL</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2363141$3657EDA3-E5D3-418A-8A8F-B3251C578B28\" data-wikidata-property-id=\"P830\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://eol.org/pages/51383\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">51383</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Germplasm_Resources_Information_Network\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Germplasm Resources Information Network\">GRIN</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=7297\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">g:7297</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./International_Plant_Names_Index\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"International Plant Names Index\">IPNI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"https://www.ipni.org/n/17144620-1\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">17144620-1</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Fossilworks\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Fossilworks\">FW</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2363141$979620B1-6014-4C29-8151-C747E4E92ABB\" data-wikidata-property-id=\"P842\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=198705\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">198705</a></span></span></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5608
} |
Томас Эдысан ля электрамабіля Detroit Electric
**Электрамабіль** (ад электра… + лац.: mobilis рухомы) — аўтамабіль, што прыводзіцца ў рух электрарухавіком, які сілкуецца ад змешчанай на гэтым жа аўтамабілі крыніцы току. У якасці крыніцы сілкавання выкарыстоўваюць электрычныя акумулятары, суперкандэнсатары, паліўныя элементы. Для гібрыдных аўтамабіляў для прыводу электрарухавіка служыць бензінавы або дызельны рухавік.
Вызначаюцца бясшумнасцю, бяздымнасцю, прастатой кіравання і высокімі дынамічнымі якасцямі, але маюць малы запас ходу, вялікую масу.
Гісторыя
--------
### XIX стагоддзе
La Jamais Contente, 1899 г.
Электрамабіль з’явіўся раней, чым рухавік унутранага згарання. Першы электрамабіль у выглядзе каляскі з электраматорам быў створаны ў 1841 годзе.
Спецыяльны рэкордны электрамабіль з кулепадобным кузавам La Jamais Contente 29 красавіка альбо 1 мая 1899 года, кіраваны гоншчыкам Камілам Жанаццы, першым пераадолеў 100-кіламетровы (62 мілі/гадзіна) бар’ер хуткасці на сушы. Афіцыйны рэкорд хуткасці склаў 105,882 км/г. Пазней вядомы амерыканскі канструктар электрамабіляў Уолтар Бэйкер дасягнуў хуткасці 130 км/г. Рэкорд па далёкасці прабегу на адной зарадцы паставіў электрамабіль фірмы «Борланд Электрык», праехалі 103,8 мілі (167 км) ад Чыкага да Мілуокі. На наступны дзень (пасля перазарадкі) электрамабіль вярнуўся ў Чыкага сваім ходам. Сярэдняя хуткасць склала 55 км/г.
### Першая палова XX стагоддзя
Першапачаткова запас ходу і хуткасць у электрычных і бензінавых экіпажаў былі прыкладна аднолькавымі. Галоўным мінусам электрамабіляў была складаная сістэма падзарадкі. Паколькі тады яшчэ не існавала ўдасканаленых пераўтваральнікаў пераменнага току ў пастаянны, зарадка ажыццяўлялася вельмі складаным спосабам. Для падзарадкі выкарыстоўваўся электраматор, які працаваў ад пераменнага току. Ён круціў вал генератара, да якога былі падлучаныя батарэі электрамабіля. У 1906 годзе быў вынайдзены параўнальна просты ў эксплуатацыі выпрамнік току, але гэта істотна праблему падзарадкі не вырашыла.
У першай чвэрці XX стагоддзя шырокае распаўсюджванне атрымалі электрамабілі і аўтамабілі з паравой машынай. У той час з усяго колькасці аўтамабіляў ЗША 38 % мелі электрычныя рухавікі, 40 % — паравыя, 22 % — бензінавыя. Значнае распаўсюджванне ў пачатку стагоддзя атрымалі і грузавыя электрамабілі, а таксама электрычныя амнібусы (электробусы).
1973 GM
### Другая палова XX стагоддзя
Адраджэнне цікавасці да электрамабіляў адбылося ў 1960-я гады з-за экалагічных праблем аўтатранспарту, а ў 1970-е гады, і з-за рэзкага росту кошту паліва ў выніку энергетычных крызісаў.
Аднак пасля 1982 года цікавасць да электрамабіляў зноў спала. Гэта было выклікана рэзкім змяненнем кан’юнктуры на нафтавым рынку і слабымі эксплуатацыйнымі паказчыкамі доследных партый з-за недахопаў хімічных крыніц энергіі.
У пачатку 1990-х гадоў штат Каліфорнія быў адным з самых загазаваных рэгіёнаў ЗША. Таму Каліфарнійскім Камітэтам Паветраных Рэсурсаў (CARB) было прынята рашэнне — у 1998 годзе 2 % прадаваных у Каліфорніі аўтамабіляў не павінны вырабляць выхлапаў, а да 2003 годзе — 10 %. Кампанія General Motors адрэагавала адной з першых і з 1996 года пачала серыйны выпуск мадэлі EV1 з электрычным прывадам. Некаторыя аўтавытворцы таксама пачалі продажу электрамабіляў у Каліфорніі. Асноўнай масай карыстальнікаў EV1 стала галівудская багемная публіка. Усяго з 1997 года ў Каліфорніі было прададзена каля 5500 электрамабіляў розных вытворцаў.
Затым патрабаванне нулявой эмісіі было заменена на патрабаванне нізкай эмісіі. Амаль усе вырабленыя электрамабілі ў 2002 годзе былі канфіскаваныя ў карыстальнікаў і знішчаныя (толькі Toyota пакінула некаторым уладальнікам электрычныя RAV-4). У якасці прычыны называлася заканчэнне тэрміну службы акумулятараў.[*крыніца?*] GM адмовіла арандатарам EV1 ў сказе выкупіць электрамабілі. Таксама GM хавала ад іх намер знішчыць канфіскаваныя EV1.
Падрабязна аб гэтай гісторыі распавядаецца ў навукова-папулярным фільме 2006 года «Хто забіў электрамабіль?» (англ.: Who killed electric car?Who killed electric car?).
### XXI стагоддзе
У апошнія гады ў сувязі з бесперапынным ростам кошту на нафту электрамабілі зноў сталі набіраць папулярнасць. У рэпартажы CBS News «Could The Electric Car Save Us?» (англ.) паведамляецца, што ў 2007 г. зноў пачалося разгортванне прамысловай вытворчасці электрамабіляў. У сувязі з гэтай тэндэнцыяй рэжысёр фільма «Хто забіў электрамабіль?» Крыс Пэйн (Chris Paine) выпусціў працяг пад назвай «Помста электракара» (англ.) (бел..
У 2008 годзе Tesla Motors — амерыканская аўтамабільная кампанія з Крамянёвай даліны пачала выпуск спартыўнага электрамабіля Tesla Roadster, не саступаўшага па хадавых якасцях (дынаміка разгону і максімальная хуткасць) звычайным аўтамабілям.
22-23 мая 2010 года пераробленая ў электрамабіль Daihatsu Mira EV, тварэнне Японскага клуба электрамабіляў, праехала 1003,184 кіламетра на адным зарадзе акумулятара.
24 жніўня 2010 года электрамабіль «Venturi Jamais Contente» з літый-іоннымі акумулятарамі, на салёным возеры ў штаце Юта, усталяваў рэкорд хуткасці 495 км/г на дыстанцыі ў 1 км. Падчас заезду аўтамабіль развіваў максімальную хуткасць 515 км/г.
27 кастрычніка 2010 года электрамабіль «lekker Mobil» канвертаваны з мікравэна Audi A2 здзейсніў рэкордны прабег на адной зарадцы з Мюнхена ў Берлін даўжынёй 605 км ва ўмовах рэальнага руху па дарогах агульнага карыстання, пры гэтым былі захаваны і дзейнічалі ўсе дапаможныя сістэмы, уключаючы ацяпленне. Электрамабіль з электрарухавіком магутнасцю 55 кВт быў створаны фірмай «lekker Energie» на аснове літый-палімернага акумулятара «Kolibri» фірмы «DBM Energy». У акумулятары было назапашана 115 кВт·г, што дазволіла электрамабілю праехаць увесь маршрут з сярэдняй хуткасцю 90 км/г (максімальная на асобных участках маршруту складала 130 км/г) і захаваць пасля фінішу 18 % ад першапачатковага зарада. Па дадзеных фірмы DBM Energy, электрапагрузчык з такім акумулятарам змог бесперапынна прапрацаваць 32 гадзіны, што ў 4 разы больш, чым з звычайным акумулятарам. Прадстаўнік фірмы «lekker Energie» сцвярджае, што акумулятар «Kolibri» здольны забяспечыць сумарны рэсурсны прабег да 500 000 км.
29 лістапада 2010 года пераможцам конкурсу Еўрапейскі аўтамабіль года ўпершыню абвешчаны электрамабіль мадэлі Nissan Leaf, які атрымаў 257 ачкоў.
У чэрвені 2013 года з невялікім інтэрвалам гоначнымі электрамабілямі ZEOD RC японскай кампаніі Nissan і B12/69EV брытанскай кампаніі Drayson Racing Technologies былі ўсталяваныя чарговыя сусветныя рэкорды хуткасьці сярод электрамабіляў — 300 км/г і 330 км/г адпаведна.
Экалагічны скандал Дызельгейт з Фольксвагенам падштурхнуў многіх аўтавытворцаў да вытворчасці электрамабіляў. Актыўна вядуцца распрацоўкі электрамабіляў у Кітаі.
У студзені 2017 года электрамабіль Rimac Concept\_One выйграў дрэг-гонку ў аднаго з самых хуткіх бензінавых аўтамабіляў у свеце — Bugatti Veyron.
У 2019 годзе продажы электрамабіляў у Еўропе дасягнулі 383 660 адзінак.
Топ-10 электрамабіляў у Еўропе| # | Мадэль | 2019 | 2020 |
| --- | --- | --- | --- |
| 1 | | Renault Zoe | 47 408 | 99 261 |
| 2 | | Tesla Model 3 | 95 247 | 85 713 |
| 3 | | Volkswagen ID.3 | — | 56 118 |
| 4 | | Hyundai Kona Electric | 22 667 | 47 796 |
| 5 | | Volkswagen e-Golf | 28 710 | 33 650 |
| 6 | | Peugeot 208 | — | 31 287 |
| 7 | | Kia Niro EV | 10 139 | 31 019 |
| 8 | | Nissan Leaf | 33 155 | 30 916 |
| 9 | | Audi e-tron | 18 483 | 26 454 |
| 10 | | BMW i3 | 32 828 | 23 113 |
|
Параўнанне з іншымі транспартнымі сродкамі
------------------------------------------
Электрамабілі адрозніваюцца нізкімі транспартнымі выдаткамі. Ford Ranger спажывае 0,25 кВт·г на адзін кіламетр шляху, Toyota RAV4 EV — 0,19 кВт·г на кіламетр. Сярэдні гадавы прабег аўтамабіля ў ЗША складае 19200 км (г. зн. 52 км у дзень). Пры кошту электраэнергіі ў ЗША ад 5 да 20 цэнтаў за кВт·г кошт гадавога прабегу Ford Ranger складае ад $240 да $1050, RAV-4 — ад $180 да $970.
ККД цягавага электрарухавіка складае 88-95 %.
Існуе меркаванне, што нізкі ўзровень шуму электрамабіляў можа ствараць праблемы — пешаходы, пераходзячы дарогу, часцяком арыентуюцца на гук аўтамабіля. Зразумела, рэзкі шум працуючага магутнага электрарухавіка цяжка з чым-то зблытаць, шум электрапрывадаў тралейбуса (у асноўным, паветраных кампрэсараў і вентылятараў ў старых мадэлях), механічных перадач (дыферэнцыял і карданная перадача), электракара, цягніка метро шырока вядомы, так што электрамабілю неабходна звычайнае для транспарту шумапрыглушэнне. Ды і шум сучаснага аўтамабіля на невялікай хуткасці вельмі малы, у асноўным, гэта шум трэння колаў аб асфальт, жвір або іншае пакрыццё. Аднак пры выкарыстанні маламагутных рухавікоў, як, напрыклад, у трамваях, шум сапраўды практычна адсутнічае і на некаторых якія выпускаюцца электрамабілях штучна павышаюць узровень шуму пры хуткасцях да 30 км/г.
### Параўнанне з аўтамабілямі, абсталяванымі РУЗ
* Цягавыя электрарухавікі (ЦЭР) маюць ККД да 90-95 %, па параўнанні з 22-42 % у РУЗ.
* Больш высокая экалагічнасць, з прычыны адсутнасці неабходнасці прымянення нафтавага паліва, антыфрызаў, маторных алеяў, а таксама фільтраў для гэтых вадкасцяў; адсутнасць шкодных выхлапаў у месцы знаходжання аўтамабіля (выкіды небяспечных рэчываў па-ранейшаму адбываюцца ў працэсе генерацыі электрычнасці на электрастанцыях, калі не выкарыстоўваюцца альтэрнатыўныя крыніцы энергіі, як, напрыклад, сонечная энергія ў сеткі аўтамабільных заправак Tesla Motors «Supercharger»).
* Прастата канструкцыі (прастата электрарухавіка і трансмісіі; адсутнасць неабходнасці ў пераключэнні перадач з прычыны высокай прыстасоўвальнасці крутоўнага моманту ТЭД да зменаў знешняй нагрузкі, нізкай устойлівай частоты кручэння вала электрарухавіка, магчымасці яго рэверсіравання) і кіравання, высокая надзейнасць і даўгавечнасць экіпажнай часткі (да 20-25 гадоў) у параўнанні з звычайным аўтамабілем.
* РУЗ з’яўляецца крыніцай узнікнення дынамічных нагрузак і круцільных ваганняў у трансмісіі аўтамабіля і крыніцай вібрацый, якія перадаюцца апорнай канструкцыі аўтамабіля, на электрамабілі ЦЭР дынамічна ўраўнаважаны.
* Меншы шум за кошт меншага колькасці рухомых частак і механічных перадач.
* Высокая плыўнасць ходу з шырокім інтэрвалам змены частоты кручэння вала рухавіка.
* Магчымасць тармажэння самім электрарухавіком (рэжым электрамагнітнага тормазу) без выкарыстання механічных тармазоў — адсутнасць трэння і, адпаведна, зносу тармазоў.
* Простая магчымасць рэалізацыі поўнага прывада і тармажэння шляхам прымянення схемы «матор-кола», што дазваляе, апроч іншага, лёгка рэалізаваць сістэму павароту ўсіх чатырох колаў, аж да становішча, перпендыкулярнага кузаве электрамабіля.
* Памяншэнне лабавога супраціву аўтамабіля па прычыне адсутнасці радыятара і іншых сістэм астуджэння. Аднак магутныя электрамабілі ўсё ж такі маюць вадкасную сістэму астуджэння і, адпаведна, радыятар.
* Прастата тэхабслугоўвання, вялікі міжсэрвісны прабег, таннасць ТА і ТР.
* Нізкая пажара- і выбуханебяспечнасць пры аварыі.[*удакладніць*]
* Магчымасць падзарадкі ад бытавой электрычнай сеткі (разеткі), але такі спосаб у 5-10 разоў даўжэй, чым ад спецыяльнага высакавольтнага зараднай прылады.
+ Магчымасць падзарадкі акумулятараў падчас рэкуперацыйнага тармажэння.
+ Магчымасць падзарадкі акумулятараў ад энергіі сонца (як падчас руху, так і падчас прастою аўтамабіля).
+ Магчымасць падзарадкі акумулятараў ад рухаў амартызатараў на няроўнай дарозе.[*крыніца не паказана 2826 дзён*]
* Аўтамабіль з электрапрывадам — адзіны варыянт прымянення на легкавым аўтатранспарце таннай (па параўнанні з нафтавым або вадародным палівам) энергіі, што выпрацоўваецца АЭС, ГЭС і да т. п.
* Масавае прымяненне электрамабіляў змагло б дапамагчы ў вырашэнні праблемы «энергетычнага піка» за кошт падзарадкі акумулятараў ў начны час.
Акумулятар электрамабіля
* Акумулятары за паўтара стагоддзя эвалюцыі так і не дасягнулі шчыльнасці энергіі і кошту, супастаўнай з гаручым палівам, аднак і гэтага ўжо дастаткова, каб амаль на роўных канкураваць з аўтамабілямі на бензіне.
* Праблемай з’яўляецца вытворчасць і утылізацыя акумулятараў, якія часта ўтрымліваюць атрутныя кампаненты (напрыклад, свінец або літый) і кіслоты.
* Частка акумулятараў энергіі траціцца на астуджэнне або абаграванне салона аўтамабіля, а таксама сілкаванне іншых бартавых энергаспажывальнікаў (напрыклад, святло або паветраны кампрэсар). Зімой далёкасць шляху памяншаецца ў 3 разы. Без падагрэву акумулятарныя батарэі значна горш функцыянуюць.
* Пры масавай зарадцы электрамабіляў ад бытавой сеткі ўзрастаюць перагрузкі электрычных сетак «апошняй мілі», што багата зніжэннем якасці энергазабеспячэння і рызыкай лакальных аварый сеткі.
* Доўгі час зарадкі акумулятараў у параўнанні з запраўкай палівам[*удакладніць*]. Аднак, у адрозненне ад АЗС, месцазнаходжання зарадных станцый не маюць гэтак строгіх абмежаванняў і могуць размяшчацца ў больш зручных месцах, напрыклад, на паркоўках каля супермаркетаў, і могуць быць больш распаўсюджаныя, чым аўтазаправачныя станцыі. Таксама ў некаторых электрамабілях ўжо маецца магчымасць хуткай рабатызаванай замены акумулятараў літаральна за некалькі хвілін (гл. «Supercharger»).
* Малы прабег большасці электрамабіляў на адной зарадцы. Літыевая батарэя ёмістасцю 24 кВт·г дазваляе электрамабілю праехаць каля 160 км. Выкарыстанне кандыцыянера, ацяпляльніка салона, загрузка электрамабіля пасажырамі або грузам, рух з частым разгонам/тармажэннем і хуткасцю больш за 90-100 км/г памяншаюць прабег да 80 км.
* Высокі кошт літыевых батарэй, або высокая вага досыць ёмістых свінцовых батарэй.
* Залежнасць ёмістасці акумулятара ад рэжыму разраду. Ёмістасць прыблізна зваротна прапарцыйная квадратнага пні ад разраднага току. Пераход ад секундных рэжымаў разраду (старцёр) да гадзінных павялічвае рэальную ёмістасць у дзясяткі разоў, таму гэты недахоп неістотна.
* Магутнасць, якая выпрацоўваецца усімі сучаснымі электрастанцыямі, значна менш, чым магутнасць ўсіх сучасных аўтамабіляў. Выпрацоўваемай энергіі не хопіць на адначасовую зарадку вельмі вялікай колькасці электрамабіляў. Аднак варта ўлічыць, што выпрацоўка бензіну таксама патрабуе электрычнасці (да 5 кВт·г на літр), таму па меры памяншэння сусветнага спажывання бензіну магутнасці электрастанцый будуць пераразмяркоўвацца ў бок энергазабеспячэння электрамабіляў. Акрамя таго, у вельмі многіх аўтамабіляў магутнасць рухавіка моцна завышаная для таго, каб забяспечыць хуткі разгон — а электрамабілю гэта не трэба.
* Для краін з халодным кліматам вельмі востра стаіць пытанне ацяплення салона. Для эфектыўнага ацяплення салона машыны сярэдніх памераў трэба каля 2-3 кВт цеплавой магутнасці, у той час як ёмістасць батарэі Mitsubishi i-MiEV складае каля 16 кВт·г, і ўключаная печ можа істотна адбіцца на яго запасе ходу. Аднак існуюць электрамабілі і з больш ёмістымі батарэямі, як у выпадку з Tesla Model S, уключанай печкі якой хопіць на двое сутак бесперапыннай працы.
* Электрычны зарад акумулятара паступова слабее, нават калі ён ніяк не выкарыстоўваецца.
### Параўнанне з гібрыднымі аўтамабілямі
Перавагі
* Агульная прастата канструкцыі і кіравання ў параўнанні з гібрыднымі аўтамабілямі.
* Меншае колькасць механічных элементаў і дэталяў.
* Больш высокая надзейнасць.
* Прастата рамонту і абслугоўвання, а, як следства, і больш нізкія выдаткі пры эксплуатацыі.
* Меншае забруджванне навакольнага асяроддзя.
* Адсутнасць неабходнасці ў паліве. Аднак варта заўважыць, што некаторыя гібрыды таксама могуць абыходзіцца без паліва (тэхналогія PHEV або Plug In Hybrid).
* Істотная эканомія на 1 км шляху ў мяшаным або загарадным цыкле.
* Больш простая электроніка, якая кіруе цягавае устаноўкай, так як няма неабходнасці кіраваць асобна разнастайнымі рухавікамі.
* У большасці выпадкаў больш нізкі кошт.
* Адсутнасць трансмісіі, у адрозненне ад механічных гібрыдаў.
* Акумулятары электрамабіля працуюць вельмі актыўна, а, такім чынам, даволі моцна награваюцца. Акумулятары ж гібрыду працуюць у больш зберагалым рэжыме і мала грэюцца. Такім чынам, пры нізкіх тэмпературах навакольнага асяроддзя ёмістасць акумулятараў у гібрыднага аўтамабіля будзе істотна зніжацца. Аднак некаторыя гібрыдныя аўтамабілі (напрыклад, Toyota Prius 3) маюць агульную гібрыдную сістэму астуджэння, награваючую зімой цягавы акумулятар ад РУЗ, а летам, адпаведна, астуджальную.
Недахопы
* Вялікая маса акумулятараў.
* Працяглая зарадка акумулятараў[*удакладніць*], аднак існуюць спосабы «хуткай зарадкі» да няпоўнай ёмістасці батарэі.
* У большасці выпадкаў — нізкія дынамічныя паказчыкі.
* У некаторых гібрыдах наогул адсутнічаюць электрычныя акумулятарныя батарэі.
* У некаторых мадэлях гібрыдных аўтамабіляў магчымая рэалізацыя цягі асобна ад РУЗ і ТЭД[*чаму?*]. Гэта значыць пры выхадзе з ладу аднаго з іх магчыма рух толькі на адным.
* Найбольш буйныя аўтамабілебудаўнічыя кампаніі пасля 2000-х надаюць мала ўвагі электрамабіляў у карысць гібрыдаў.
Розныя варыянты рэалізацыі электрамабіля
----------------------------------------
### Электрамабілі, абсталяваныя акумулятарнымі батарэямі
Электракаляска для інвалідаў і пенсіянераў. Май 2015, Ордалстанген, Нарвегія
Акумулятарныя электрамабілі з’яўляюцца самым першым і простым выглядам электрамабіляў. Першыя працаздольныя мадэлі былі пабудаваныя яшчэ ў канцы XIX стагоддзя. Актыўна выкарыстоўваліся ў ЗША аж да 20-х гадоў XX стагоддзя. На працягу 30-40 гг. найбольш актыўна ўжываліся ў Нямеччыне. З 1947 г. шырока выкарыстоўваюцца ў Англіі.
Прынцыповая схема акумулятарнага электрамабіля ў агульным выпадку наступная: акумулятарная батарэя праз сілавую электраправодку і сістэму рэгулявання (кіравання) цягавага электрарухавіка злучаецца з ЦЭР, які, у сваю чаргу, праз карданны вал перадае галоўнай перадачы круцільны момант.
Тэхніка-эканамічныя параметры дадзенага тыпу электрамабіляў, перш за ўсё, залежаць ад характарыстык прымяняюцца акумулятарных батарэй. Велічыня жаданага прабегу электрамабіля на адзін зарад батарэі (запас ходу) прама прапарцыйная адносінах вагі акумулятарнай батарэі да поўнага вазе электрамабіля. Залежнасць вагі батарэі ад грузападымальнасці аўтамабіляў значна вышэй, чым залежнасць вагі карбюратарны рухавіка ад грузападымальнасці аўтамабіля.
Батарэі размяшчаюцца на шасі аўтамабіляў часцей за ўсё такім чынам, каб мелася магчымасць: ажыццяўляць хуткую замену батарэй, акумулятараў, лёгкага доступу да выводным загваздкамі і адтулінам для залівання электраліта. Для гэтага часцей за ўсё батарэі размяшчаюць у двух скрынях па баках электрамабіля.
### Электрамабілі, абсталяваныя паліўнымі элементамі
Характэрнай асаблівасцю электрамабіляў, аснашчаных ПЭ (паліўнымі элементамі), з’яўляецца тое, што маса энергасілавой устаноўкі не змяняецца пры змене яе энергаёмістасці, а павелічэнне запасу ходу можа быць дасягнута за кошт павелічэння масы паліва ў паліўных баках (як у аўтамабілях з РУЗ).
Такім чынам, з аднаго боку, ПЭ дазваляюць істотна павысіць запас ходу электрамабіля, але, з іншага боку, паліва для іх мае высокі кошт, а таксама можа быць таксічным і пры перапрацоўцы ў ПЭ вылучаць у атмасферу шкодныя рэчывы.
У электрамабілях з паветрана-алюмініевымі электрахімічнымі генератарамі для атрымання электрычнага току выкарыстоўваецца працэс акіслення алюмінія ў паветрана-алюмініевым паліўным элеменце.
Гл. таксама: GM Electrovan
#### Камбінаваныя энергаўстаноўкі
У канцы 1960-х і пачатку 1970-х гадоў быў распрацаваны шэраг вопытных узораў электрамабіляў з энергасілавымі ўстаноўкамі тыпу *«Акумулятарныя батарэі — Паліўныя элементы»*:
* У Англіі на базе DAF 44 быў створаны электрамабіль са змяшанай сістэмай сілкавання ад акумулятарных батарэй і ад гідразійна-паветраных ПЭ з удзельнай магутнасцю 160 Вт/кг Пры разгоне асноўная нагрузка клалася на батарэі, у астатніх рэжымах — на паліўныя элементы, подзараджаючыя акумулятарную батарэю.
* У ЗША на базе Austin A-40 быў выраблены электрамабіль з камбінаванай сістэмай, у якую ўваходзяць шчолачныя вадародна-паветраныя элементы і свінцова-кіслотныя акумулятарныя батарэі. Запас ходу дасягаў 320 км.
### Электрамабілі, якія выкарыстоўваюць іншыя крыніцы энергіі
#### Электрамабілі на сонечных батарэях
Існуе мноства канструкцый электрамабіляў на сонечных батарэях, так званых «сонцамабіляў», аднак іх агульнай праблемай з’яўляецца нізкі ККД батарэй (звычайна каля 10-15 %, перадавыя распрацоўкі дазваляюць дамагчыся 30 %), што не дазваляе запасіць значная колькасць энергіі за дзень, скарачаючы сутачны прабег; да таго ж сонечныя элементы бескарысныя ноччу і ў пахмурнае надвор’е. Другая праблема — дарагоўля сонечных батарэй.
Сярод прыкладаў сонцамабіляў можна назваць прататыпы *Venturi Astrolab*, *Venturi Eclectic* (дадаткова абсталяваны ветравой устаноўкай), канцэпт-кар *ItalDesign-Giugiaro Quaranta* (зрэшты, энергіі, якую назапашваюць сонечныя батарэі, хапае ў ім хіба што на сілкаванне бартавой электронікі), італьянскі *Phylla*, а таксама *SolarWorld GT*, які ў 2012 годзе здзейсніў кругасветны марафон. Апошні абсталяваны двума матор-коламі Loebbemotor намінальнай магутнасцю 1,4 кВт кожны (пікавая магутнасць — 4,2 кВт кожная, або ў суме — 11,42 конскія сілы). Дзякуючы малой масе (карбонавы кузаў дазволіў дамагчыся вагі 260 кг, сам кузаў важыць 85 кг) і аэрадынамічна дасканалай форме кузава (Сх = 0,137), удалося дамагчыся максімальнай хуткасці 120 км/г. Круізная хуткасць — 50 км/г (пры працы матораў на намінальнай магутнасці), на ёй SolarWorld GT можа праехаць 275 км — больш, чым многія сучасныя электрамабілі. Гэты прабег забяспечвае 21-кілаграмовая літый-іонная батарэя емістасцю 4,9 кВтг.
Таксама існуюць гібрыдамабілі, якія прыводзяцца ў рух як сонечнай энергіяй, так і педалямі. У асноўным, гэта самаробныя машыны і прататыпы.
Для заахвочвання вытворчасці сонцамабіляў і іх папулярызацыі існуюць спаборніцтвы накшталт трансаўстралійскага ралі «Сусветны сонечны выклік». На падобных спаборніцтвах звычайна спаборнічаюць студэнты тэхнічных ВНУ, якія ствараюць падобныя мадэлі ў якасці дыпломных работ.
Інфраструктура
--------------
Асноўны артыкул: **Зарадная станцыя**
У залежнасці ад рынка і яго асаблівасцяў, для зарадкі электрамабіляў выкарыстоўваюцца розныя тыпы раздымаў зарадных прыстасаванняў. Найбольш распаўсюджаныя:
* **SAE J1772 (Type 1)**: для зарадкі пераменным токам (1-фазная). Максімальная намінальная магутнасць — да 19,2 кВт (80 А пры 240 В).
* **Combined Charging System (CCS1)**, таксама вядомы як *SAE J1772 Combo* або *CCS Combo 1*: для хуткай зарадкі пастаянным токам. Максімальная выходная магутнасць складае 500 кВт (пры току 500 А пры напрузе 1000 В).
* **IEC 62196-2 (Type 2)**: для пераменнага току (аднафазная або трохфазная зарадка). Максімальная выходная магутнасць складае 14,5 кВт (63 А пры 230 В) у 1-фазнага або 43,5 кВт (63 А пры 230 В) у 3-фазнага зараднага прыстасавання.
* **Combined Charging System (CCS2)**: для хуткай зарадкі пастаянным токам. Максімальная выходная магутнасць складае да 500 кВт (з разліку 500 А пры 1000 В).
* **NACS (North American Charging Standard)**: для зарадкі пераменным (1-фазным) і пастаянным токам.
* **CHAdeMO**: для зарадкі пастаянным токам. Распрацаваны кампаніяй Nissan і ўпершыню ўжыты на мадэлі Nissan Leaf.
* **GB/T**: выкарыстоўваецца ў электрамабілях кітайскай вытворчасці. Існуе два асобныя раздымы: адзін для зарадкі пераменным і іншы пастаянным токам.
NACS быў распрацаваны кампаніяй Tesla і выкарыстоўваўся на зарадных станцыях сеткі Tesla Supercharger. 11 лістапада 2022 года Tesla дазволіла выкарыстоўваць свой тып канектара іншым кампаніям, плануючы, што гэты раздым для зарадкі стане стандартам у Паўночнай Амерыцы. У маі 2023 года Ford абвясціў аб пераходзе з CCS1 на NACS, пачынаючы з мадэляў наступнага пакалення. У чэрвені 2023 года аб аналагічным рашэнні абвясціла карпарацыя General Motors. З гэтага моманту ўсё больш вытворцаў сталі далучацца да NACS: Rivian, Volvo, Polestar, Mercedes-Benz, Nissan, Fisker, Honda, Jaguar і BMW аб’явілі аб пераходзе на NACS пачынаючы з 2025 года, Hyundai, Kia і Genesis абвясцілі, што пераход пачнецца ў чацвёртым квартале 2024 года.
Па стане на сярэдзіну 2023 года, у ЗША ў адпаведнасці з федэральнымі патрабаваннямі нацыянальнай праграмы National Electric Vehicle Infrastructure Formula Program, каб мець права на атрыманне дзяржаўных сродкаў для будаўніцтва новай зараднай станцыі, кампаніі павінны абсталёўваць станцыі вілкамі CCS1. Усе фінансаваныя дзяржавай зарадныя станцыі пераменнага току павінны мець вілкі J1772. Іншыя тыпы не з’яўляюцца абавязковымі. У праектах, якія не падтрымліваюцца дзяржаўнай праграмай, можна выкарыстоўваць любы тып зараднага прыстасавання.
У Японіі выкарыстоўваюцца зарадныя прыстасаванні стандартаў J1772 (пераменны ток) і CHAdeMO (пастаянны ток). У Кітаі вытворцы, у тым ліку Tesla, выкарыстоўваюць зарадныя раздымы і вілкі сумяшчальныя з GB/T.
Уздзеянне на навакольнае асяроддзе
----------------------------------
У электрамабіляў, у адрозненне ад машын з рухавіком унутранага згарання, нулявыя выкіды выхлапных газаў, але іх эксплуатацыя выклікае ўскосныя выкіды, бо электрамабілі атрымліваюць энергію з электрычнай сеткі. Ацэнкі колькасці выкідаў на мілю для электрамабіляў з улікам выкідаў з электрычнай сеткі меншыя, чым для аўтамабіляў з бензінавым рухавіком, але яны не роўныя нулю. Так, ацэньваецца, што Chevrolet Bolt адказвае за выкід каля 92 грамаў вуглякіслага газу на мілю. Для параўнання, Chevrolet Malibu з бензінавым рухавіком робіць выкідаў больш за 320 грамаў на мілю. Аднак, вялікія і магутныя электрамабілі ўсё яшчэ могуць быць горшымі для навакольнага асяроддзя, чым невялікія звычайныя аўтамабілі. Больш высокая энергаэфектыўнасць можа знізіць выкіды ад эксплуатацыі і вытворчасці, а таксама павялічыць запас ходу і знізіць выдаткі. Памяншэнне вагі, паляпшэнне аэрадынамічнасці, удасканаленне электрарухавікоў і памяншэнне памеру батарэй дазволіць падвысіць эфектыўнасць электрамабіляў.
Імкненне да павелічэння далёкасці прабегу і выпуску буйнейшых машын патрабуе павелічэння памеру акумулятарнай батарэі. Для вытворчасці акумулятараў выкарыстоўваюць матэрыялы, якія неабходна здабываць і перапрацоўваць, што таксама спрыяе павелічэнню выкідаў забруджвальных рэчываў. Здабыча карысных выкапняў аказвае значнае ўздзеянне на навакольнае асяроддзе і таксама можа мець негатыўныя сацыяльныя наступствы, уключаючы парушэнні правоў чалавека, у тым ліку задакументаваныя пры здабычы кобальту выкарыстанне прымусовай працы, дзіцячай працы і іншыя формы прымусу.
Энергетыка
----------
Ураўненне балансу энергіі:
e·Gb = ω·L (Ga + Gэ + Gb + Gп)·10³
дзе е — удзельная энергаёмістасць батарэі, Вт\*г/кг;
ω — удзельная расход энергіі пры руху ў рэжыме, для якога зададзены запас ходу, Вт\*г/(т\*км);
Ga — маса экіпажнай часткі, кг;
Gэ — маса электрапрывада, кг;
Gп — карысная нагрузка, кг;
Gб — маса батарэі, кг.
Поўная маса электрамабіля, кг:
G = Gа+Gэ+Gn+Gб
Вага акумулятарнай батарэі (у першым набліжэнні):
Gb = ω·G·L·γ
ω — удзельны расход энергіі на 1 т\*км поўнага вагі пры зададзенай хуткасці руху, кВт\*г/(т\*км);
L — запас ходу, км;
γ — удзельная вага акумулятарнай батарэі, кг/кВт\*ч.
Удзельная энергія батарэі:
ωб = K·L/(Gb/G) = K·L/α
дзе Да — выдатак энергіі, аднесеныя да 1 км\*кг, Вт\*г/(кг\*км);
α — адносная маса батарэі.
Максімальная магутнасць забеспячэння механічнага руху:
Рд = ±Рда+Рт±Ра±Рн
дзе Рда — магутнасць, выдаткоўваная на паскарэнне электрамабіля;
Pт — магутнасць, выдаткоўваная на пераадоленне сіл супраціву качэння;
Ра — магутнасць, выдаткоўваная на пераадоленне аэрадынамічнага супраціву;
Рн — магутнасць, выдаткоўваная на пераадоленне пад’ёму.
Поўная магутнасць батарэі:
Рэ = Рд/(ηм·ηэ)+Рвсп
дзе ηэ — страты энергіі на пераўтварэнне электрычнай энергіі ў механічную;
ηм — страты механічнай энергіі пры перадачы на цягавыя колы;
Рвсп — магутнасць, выдаткоўваная на дапаможныя патрэбы.
У Беларусі
----------
Станцыя зарадкі для электрамабіляў у Мінску
Па стане на 2021 год у Беларусі 4 тысячы электрамабіляў.
У кастрычніку 2014 года ў Мінску была ўсталяваная першая ў Беларусі станцыя экспрэс-зарадкі стандарту CHAdeMO. На канец 2018 года ў Беларусі налічвалася больш за 80 зарадных станцый.
Zotye E200 у Мінску
У жніўні 2017 года быў паказаны прататып першага электрамабіля беларускай распрацоўкі. Машына была спраектавана Аб'яднаным інстытутам машынабудавання (бел. (тар.)) (бел. Нацыянальнай акадэміі навук. Кузаў з падвескай і інтэр’ерам быў узяты ад серыйнага седана Geely SC7.
У канцы 2018 года ў Беларусі быў прэзентаваны кітайскі электрамабіль Zotye E200. У пачатку 2019 года заводам «Юнісон» сабрана некалькі дзясяткаў гэтых машын, пасля чаго зборка была прыпынена.
Электробус АКСМ Е321
У 2017 годзе ў Мінску з’явіліся першыя электробусы.
У студзені 2018 года два электробусы з’явіліся на вуліцах Магілёва. Яны былі падораны адміністрацыяй кітайскай правінцыі Хунань.
### Статыстыка продажаў
Электрамабіль BMW у Мінску, на заднім плане — электрамабіль Nissan
* У 2018 годзе афіцыйныя продажы электрамабіляў склалі тры адзінкі — BMW i3, BMW i8 і Jaguar I-Pace.
* У 2019 годзе дылерамі-членамі Беларускай Аўтамабільнай Асацыяцыі было прададзена 11 электрамабіляў (0,018 %): Jaguar I-Pace — 8, BMW i3 — 3. Акрамя таго, аператар Tesla ў Беларусі рэалізаваў 13 электракараў гэтай маркі: 8 адзінак Model X і 5 машын Model S.
* 2020 год: Zotye E200 — 9, BMW i3 — 4, Jaguar I-Pace — 3, а таксама 4 электракара Geely.
* 2021 год: 43 электрамабіля (Geely Geometry C — 18, Porsche Taycan — 16, Audi e-tron — 6, Jaguar I-Pace — 3).
Гл. таксама
-----------
* Гібрыдны аўтамабіль
* Электрапрывад
* Электрарухавік пастаяннага току
Зноскі
------
1. ↑ Щетина 1987, с. 11. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFЩетина1987 (даведка)
2. ↑ Рекорды и опыты открывают дорогу литиевым машинам будущего **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 1 чэрвеня 2013. Праверана 26 верасня 2017.
3. ↑ Venturi Streamliner Sets New World Speed Record 25 Aug 2010 Архівавана 2 ліпеня 2014.
4. ↑ 600 км без подзарядки: новые перспективы развития электромобилей
5. ↑ назвали «Автомобиль года»
6. ↑ Как произошедшее с Volkswagen изменит мир — Новости Экономики — Новости Mail.Ru Архівавана 19 кастрычніка 2015.
7. ↑ *Василий Сычев*. Электромобиль обошел в гонке одну из быстрейших бензиновых машин **(нявызн.)**. nplus1.ru. Праверана 18 студзеня 2017.
8. 1 2 Tesla Model 3 — самый популярный электромобиль в Европе (руск.). adt.by (31 студзеня 2020). Праверана 1 лютага 2020.
9. ↑ EV registrations in Europe more than doubled in 2020 (англ.). jato.com (27 студзеня 2021). Праверана 2 лютага 2021.
10. ↑ Учебник по двигателям внутреннего сгорания Архівавана 25 верасня 2017.
11. ↑ Аэродинамика подкапотного пространства : Carlines.ru — Про авто **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 кастрычніка 2015. Праверана 26 верасня 2017.
12. ↑ О. А. Ставров. Электромобили. Изд-во «Транспорт», 1968 г. УДК 629.113.65
13. ↑ Жук 2012, с. 28. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFЖук2012 (даведка)
14. ↑ SolarWorld GT — официальный сайт Архівавана 5 кастрычніка 2012.
15. ↑ SolarWorld GT — технические характеристики Архівавана 20 кастрычніка 2013.
16. 1 2 3 4 *Mark Kane*. CCS1 To Tesla NACS Charging Connector Transition: Everything We Know (англ.). insideevs.com (18 кастрычніка 2023). Праверана 19 кастрычніка 2023.
17. ↑ 9,000-Pound Electric Hummer Shows We Can’t Ignore Efficiency of EVs (англ.). aceee.org (21 чэрвеня 2022). Праверана 16 ліпеня 2022.
18. ↑ Impacts from Mining Lithium, Cobalt, and Other Materials for Electric Car Batteries (англ.). climatenexus.org. Праверана 16 ліпеня 2022.
19. ↑ Число электромобилей в Беларуси за первое полугодие выросло более чем в 2 раза(руск.), *abw.by* (17 ліпеня 2021). Праверана 17 ліпеня 2021.
20. ↑
Першую ў Беларусі станцыю экспрэс-зарадкі для электрамабіляў адкрылі на выездзе з Мінска **(нявызн.)**. БелТА (9 кастрычніка 2014). Праверана 20 снежня 2019.
21. 1 2 Белорусский завод начал продажи первого сертифицированного электромобиля. Он китайский (руск.). dev.by (22 лютага 2019). Праверана 20 снежня 2019.
22. ↑ Прэзентаваны першы беларускі электрамабіль **(нявызн.)**. БелТА (22 жніўня 2017). Праверана 11 снежня 2019.
23. ↑ Белорусский «Юнисон» приостановил сборку электромобилей. Но успел продать пробную партию (руск.). dev.by (4 верасня 2019). Праверана 20 снежня 2019.
24. ↑ Першыя электробусы ў Мінску будуць хадзіць па маршруце тралейбуса №59 **(нявызн.)**. zviazda.by (20 мая 2017). Праверана 16 ліпеня 2022.
25. ↑ У Магілёве пачалі курсіраваць электробусы **(нявызн.)**. zviazda.by (20 студзеня 2018). Праверана 16 ліпеня 2022.
26. ↑ Итоги продаж новых авто в 2018 году. LADA Vesta опередила Volkswagen Polo, Geely рвется на подиум (руск.)(недаступная спасылка). news.21.by (15 студзеня 2019). Архівавана з першакрыніцы 11 ліпеня 2021. Праверана 17 ліпеня 2021.
27. ↑ Общее количество новых автомобилей проданных в 2019 году (членами Автомобильной Ассоциации БАА) (руск.). auto-baa.by (16 студзеня 2020). Праверана 16 студзеня 2020.
28. ↑ Рынок премиальных авто вырос. Что покупали богатые белорусы в прошлом году (руск.)(недаступная спасылка). auto.tut.by (20 студзеня 2020). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2020. Праверана 20 студзеня 2020.
29. ↑ Год неплохой, но 140-й указ мешает. В БАА отчитались о продажах новых авто в 2020 году (руск.). av.by (16 студзеня 2021). Праверана 16 студзеня 2021.
30. ↑ Названы самые продаваемые машины в Беларуси за 2021 год (руск.). av.by (27 студзеня 2022). Праверана 27 студзеня 2022.
Літаратура
----------
* Электрамабіль // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).
Спасылкі
--------
* ЭЛЕКТРАМАБІЛЬ: «ЗА» І «СУПРАЦЬ», АГЛЯД ЗР | {
"title": "Электрамабіль",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
22170,
51406,
0.4312726140917403
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 56291
} |
**Ратуша ў Аўгсбургу** (ням.: Augsburger Rathaus) — адна з найбуйнейшых ратуш Германіі, разам з размешчанай побач вежай Перлахтурм з’яўляецца сімвалам горада.
Першая ратуша ў Аўгсбургу была пабудавана ў 1385 годзе, але напачатку XVII стагоддзя было вырашана задаволіць патрабаванне імперскага рэйхстага. Будаўніцтва ратушы пачалося 25 жніўня 1615 года і працягвалася да 1624 года, хоць сам будынак быў пабудаваны ў 1620 годзе. Стыль будынка, выбудаванага па праекце выхадца горада Эліяса Хола, характэрны для архітэктуры эпохі Адраджэння. Лічыцца, што гэта першая ратуша ў свеце, у якой на момант заканчэння будаўніцтва было больш шасці паверхаў. Выдаткі на ратушу склалі больш 100 тыс. гульдэнаў, велічэзную па тых часах суму.
У 1828 годзе побач з ратушай быў пабудаваны будынак біржы, які замінаў агляду ратушы і Перлахтурма з боку гарадской плошчы, але ў 1944 годзе ён быў знішчаны бамбардзіроўкай саюзнікаў, а ратушы быў нанесены значны ўрон пасля пажару.
Пасля Другой сусветнай вайны ратуша была адноўлена, а з 1955 года была зноў стала выкарыстоўвацца ў якасці адміністрацыйнага цэнтра горада. У 1980—1984 гадах былі адноўлены, паводле гістарычных матэрыялаў, першапачатковыя колеры інтэр’еру і фасада будынка. З 9 студзеня 1985 года, у гонар двухтысячагоддзя горада, ратуша зноў была адкрыта.
На парадным фасадзе Ратушы намаляваны імперскі Арол і шышка, якія сімвалізуюць гісторыю Аўгсбурга ў складзе Свяшчэннай Рымскай імперыі. Галоўнае памяшканне Аўгсбургскай ратушы — Залатая зала, у якой праходзяць мясцовыя прыёмы, узнагароджанні, святочныя канцэрты і іншыя ўрачыстыя мерапрыемствы.
Галерэя
-------
* Інтэр’ер Залатой залыІнтэр’ер Залатой залы
* Перлахтурм і РатушаПерлахтурм і Ратуша
* Ратуша ў верасні 2004 годаРатуша ў верасні 2004 года
* Інтэр’ер РатушыІнтэр’ер Ратушы
Зноскі
------
1. 1 2 archINFORM — 1994. Праверана 31 ліпеня 2018.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q265049'></a>
2. ↑ Ратуша города Аугсбурга
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме **Аўгсбургская ратуша**
* Augsburger Rathaus Архівавана 5 снежня 2008. | {
"title": "Аўгсбургская ратуша",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
884,
3478,
0.25416906267970096
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-71ef31def9b9490b\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"славутасць\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Славутасць</td></tr><tr><th about=\"#mwt17\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Аўгсбургская ратуша</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$616A876B-7EF6-46BC-A013-4ADFA7BB4F67\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2280\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1900\" decoding=\"async\" height=\"329\" resource=\"./Файл:The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg/274px-The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg/411px-The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg/548px-The_Town_Hall_of_Augsburg.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt10\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"48.3687\" data-lon=\"10.8987\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"48.3687\",\"longitude\":\"10.8987\",\"text\":\"48°22′07″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 10°53′55″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Аўгсбургская ратуша\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t10.8987,\\n\\t\\t\\t\\t48.3687\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Аўгсбургская ратуша\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q695117\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q695117\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_af11bf87a57aef51525ef67e0d21a1c50471f17f\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/48.3687/10.8987/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">48°22′07″ пн. ш. 10°53′55″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0&params=48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=48.3687,10.8987&q=48.3687,10.8987&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=10.8987,48.3687&pt=10.8987,48.3687&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=48.3687&mlon=10.8987&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt13\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"48.3687\\" longitude=\\"10.8987\\" text=\\"48°22′07″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 10°53′55″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Аўгсбургская ратуша\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t10.8987,\\n\\t\\t\\t\\t48.3687\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Аўгсбургская ратуша\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q695117\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q695117\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0&params=48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=48.3687,10.8987&q=48.3687,10.8987&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=10.8987,48.3687&pt=10.8987,48.3687&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=48.3687&mlon=10.8987&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/48.3687/10.8987/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"48.3687\\" data-lon=\\"10.8987\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_af11bf87a57aef51525ef67e0d21a1c50471f17f\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt12\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"48.3687\\",\\"longitude\\":\\"10.8987\\",\\"text\\":\\"48°22′07″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 10°53′55″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Аўгсбургская ратуша\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t10.8987,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t48.3687\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Аўгсбургская ратуша\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q695117\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q695117\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>48°22′07″ пн. ш. 10°53′55″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0&amp;params=48.3687_0_0_N_10.8987_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=48.3687,10.8987&amp;q=48.3687,10.8987&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=10.8987,48.3687&amp;pt=10.8987,48.3687&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=48.3687&amp;mlon=10.8987&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$BE089127-62A4-4DEF-8F24-DD3602A7817B\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Germany.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_Germany.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Германія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Германія\">Германія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месцазнаходжанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$E0BCC6E2-2E1F-42E8-A29C-C8BEAD34ADBE\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аўгсбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўгсбург\">Аўгсбург</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Архітэктурны_стыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архітэктурны стыль\">Архітэктурны стыль</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$86292A10-1D39-4957-806E-B9BB8573DE15\" data-wikidata-property-id=\"P149\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Архітэктура_Адраджэння\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архітэктура Адраджэння\">рэнесансная архітэктура</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$268e53a4-4ebe-a468-a52e-2f7468ac344f\" data-wikidata-property-id=\"P149\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BD%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D0%90%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2455000&preloadparams%5B%5D=%D0%BD%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D0%90%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">нямецкае Адраджэнне</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2455000\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2455000\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Архітэктар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$66395FF1-C52B-4F3B-A45C-7EB4C53C2B29\" data-wikidata-property-id=\"P84\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Elias+Holl&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q66894&preloadparams%5B%5D=Elias+Holl&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Elias Holl</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q66894\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q66894\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$54CDA4CA-A25F-4CB0-A74F-BA9A94EE6EB8\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1624</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Матэрыял</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$5c5af2d8-4f5a-dfc2-6816-a7f2036d0d6b\" data-wikidata-property-id=\"P186\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Цэгла\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэгла\">цэгла</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695117$003169a2-406e-2f73-2604-fa40634651a5\" data-wikidata-property-id=\"P186\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Тынкоўка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тынкоўка\">тынкоўка</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt16\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"48.3687\" data-lon=\"10.8987\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"10.8987\",\"latitude\":\"48.3687\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q695117\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Аўгсбургская ратуша\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 10.8987, 48.3687] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Аўгсбургская ратуша\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_fb038e2ac6aa772b7216c3c5ef294747b9b01f27\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/48.3687/10.8987/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,48.3687,10.8987,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0&revid=4411450&groups=_fb038e2ac6aa772b7216c3c5ef294747b9b01f27\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,48.3687,10.8987,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%90%D1%9E%D0%B3%D1%81%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0&revid=4411450&groups=_fb038e2ac6aa772b7216c3c5ef294747b9b01f27 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt18\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q695117$2F77E415-7EEE-4CB1-BA54-5E45BBC9B0BD\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Town_Hall_of_Augsburg\" title=\"commons:Category:Town Hall of Augsburg\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Town%20Hall%20of%20Augsburg\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Town Hall of Augsburg\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3544
} |
**Ютунхеймен** (нарв.: Jotunheimen) — нагор'е на поўдні Нарвегіі, на паўночны ўсход ад вярхоўяў Согне-фіёрда. Пераважныя вышыні складаюць 1500-2000 м, вышэйшая кропка - гара Гальхёпіген (2469 м), самая высокая ў Скандынаўскіх гарах. Нагор'е складзена старажытнымі крышталічнымі пародамі (габро і дыябаз) , рассечана глыбокімі далінамі. Клімат суровы, кантынентальны; сярэдняя тэмпература студзеня складае -10°С, ліпеня - 14,5°С; колькасць ападкаў складае 1300-2000 мм у год. У ландшафце пераважае горная тундра.
Літаратура
----------
* *Ютунхеймен (руск.)* — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі | {
"title": "Ютунхеймен",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
430,
1241,
0.34649476228847703
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-mount\" data-name=\"Горная сістэма\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Ютунхеймен</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Нарвежская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нарвежская мова\">нарв.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"no\">Jotunheimen</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"Від на нагор'е з гары Гальхёпіген"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Utsiktgald1.jpg\" title=\"Від на нагор'е з гары Гальхёпіген\"><img alt=\"Від на нагор'е з гары Гальхёпіген\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"645\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"917\" decoding=\"async\" height=\"197\" resource=\"./Файл:Utsiktgald1.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Utsiktgald1.jpg/280px-Utsiktgald1.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Utsiktgald1.jpg/420px-Utsiktgald1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Utsiktgald1.jpg/560px-Utsiktgald1.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Від на нагор'е з гары Гальхёпіген</span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt6\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"61.633\" data-lon=\"8.3\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"61.633\",\"longitude\":\"8.300\",\"text\":\"61°38′&nbsp;пн.&nbsp;ш. 8°18′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Ютунхеймен\",\"zoom\":\"15\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t8.300,\\n\\t\\t\\t\\t61.633\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Ютунхеймен\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q588281\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q588281\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_7cb9766f3f516c28cebabc0010b0bd7e0211c559\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/61.633/8.3/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">61°38′ пн. ш. 8°18′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%AE%D1%82%D1%83%D0%BD%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B5%D0%BD&params=61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=61.633,8.300&q=61.633,8.300&spn=0.01,0.01&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=8.300,61.633&pt=8.300,61.633&spn=0.01,0.01&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=61.633&mlon=8.300&zoom=15\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt9\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"61.633\\" longitude=\\"8.300\\" text=\\"61°38′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 8°18′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Ютунхеймен\\" zoom=\\"15\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t8.300,\\n\\t\\t\\t\\t61.633\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Ютунхеймен\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q588281\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q588281\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%AE%D1%82%D1%83%D0%BD%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B5%D0%BD&params=61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=61.633,8.300&q=61.633,8.300&spn=0.01,0.01&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=8.300,61.633&pt=8.300,61.633&spn=0.01,0.01&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=61.633&mlon=8.300&zoom=15 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/61.633/8.3/be\\" data-zoom=\\"15\\" data-lat=\\"61.633\\" data-lon=\\"8.3\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_7cb9766f3f516c28cebabc0010b0bd7e0211c559\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt8\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"61.633\\",\\"longitude\\":\\"8.300\\",\\"text\\":\\"61°38′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 8°18′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Ютунхеймен\\",\\"zoom\\":\\"15\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t8.300,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t61.633\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Ютунхеймен\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q588281\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q588281\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>61°38′ пн. ш. 8°18′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%AE%D1%82%D1%83%D0%BD%D1%85%D0%B5%D0%B9%D0%BC%D0%B5%D0%BD&amp;params=61_38__N_8_18__E_region:NO_type:landmark\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=61.633,8.300&amp;q=61.633,8.300&amp;spn=0.01,0.01&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=8.300,61.633&amp;pt=8.300,61.633&amp;spn=0.01,0.01&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=61.633&amp;mlon=8.300&amp;zoom=15\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/><link href=\"./Катэгорыя:Картка_на_Геакары:_Выправіць:_Каардынаты\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Нарвегія\" title=\"Нарвегія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"372\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"16\" resource=\"./Файл:Flag_of_Norway.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/22px-Flag_of_Norway.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/33px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/44px-Flag_of_Norway.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Нарвегія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нарвегія\">Нарвегія</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>3,5 тыс.<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>км²</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Найвышэйшая вяршыня</th><td><a href=\"./Гальхёпіген\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гальхёпіген\">Гальхёпіген</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Найвышэйшы пункт</th><td>2469 м<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ютунхеймен (Нарвегія)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Нарвегія\" title=\"Ютунхеймен (Нарвегія)\"><img alt=\"Ютунхеймен (Нарвегія)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1275\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"298\" resource=\"./Файл:Relief_Map_of_Norway.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Relief_Map_of_Norway.png/280px-Relief_Map_of_Norway.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Relief_Map_of_Norway.png/420px-Relief_Map_of_Norway.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Relief_Map_of_Norway.png/560px-Relief_Map_of_Norway.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 71%; left: 15.3%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Ютунхеймен\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Ютунхеймен\"><img alt=\"Ютунхеймен\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Jotunheimen\" title=\"commons:Category:Jotunheimen\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Jotunheimen\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Jotunheimen\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1009
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Барсукі.
**Барсукі́** (трансліт.: *Barsuki*, руск.: Барсуки) — вёска ў Магілёўскім раёне Магілёўскай вобласці. Уваходзіць у склад Вендаражскага сельсавета. Размешчана за 20 км на паўднёвы захад ад Магілёва, за 6 км ад чыгуначнай станцыі Галынец на лініі Магілёў—Асіповічы. Рэльеф раўнінны, на поўдні і поўначы мяжуе з лесам. На захадзе цячэ р. Лахва (прыток р. Дняпро). Транспартныя сувязі па мясцовай дарозе праз в. Гуслянка і далей па шашы Магілёў—Бабруйск.
Гісторыя
--------
Паводле перапісу 1897 года ў Расійскай імперыі выселак. У 1909 годзе пасёлак у Вендаражскай воласці Магілёўскага павета.
### Найноўшы час
25 сакавіка 1918 года згодна з Трэцяй Устаўной граматай вёска абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 года згодна з пастановай I з’езда КП(б) Беларусі ўвайшла ў склад Беларускай ССР, аднак 16 студзеня Масква адабрала яе разам з іншымі этнічна беларускімі тэрыторыямі ў склад РСФСР. У сакавіку 1924 года вёску вярнулі БССР, з 17 ліпеня 1924 года ў Магілёўскім раёне Магілёўскай акругі (да 26 ліпеня 1930), з 20 лютага 1938 года ў Магілёўскай вобласці. У 1926 годзе вёска. У 1920-я г. дзейнічала садова-агароднае таварыства. У 1930-я г. вяскоўцы ўступілі ў калгас.
У Вялікую Айчынную вайну з ліпеня 1941 года да 28 чэрвеня 1944 года акупіравана нямецка-фашысцкімі захопнікамі. Гітлераўцы расстралялі больш за 100 жыхароў, якія пахаваны на могілках.
Да 22 ліпеня 1960 года вёска ўваходзіла ў склад Цішоўскага сельсавета. У 1990 годзе ў складзе калгаса «Маяк камунізму» (цэнтр — в. Цішоўка). У 2007 годзе працаваў магазін.
Планіроўка
----------
Планіровачна складаецца з просталінейнай вуліцы мерыдыянальнай арыентацыі, забудаванай двухбакова традыцыйнымі драўлянымі дамамі сядзібнага тыпу.
Насельніцтва
------------
* **XIX стагоддзе**:
+ 1897 — 1 двор, 7 жыхароў.
* **XX стагоддзе**:
+ 1909 — 12 двароў, 50 жыхароў.
+ 1926 — 22 двары, 122 жыхары.
+ У 1990 — 34 гаспадаркі, 55 жыхароў.
* **XXI стагоддзе**:
+ 2007 — 8 гаспадарак, 9 жыхароў.
Зноскі
------
1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Магілёўская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2007. — 406 с. — ISBN 978-985-458-159-0. (DJVU). Сустракаецца таксама варыянт **Барсуко́ўка, ж.**
2. ↑ Рашэнне выканкома Магілёўскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 22 ліпеня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1960, № 26.
Літаратура
----------
* Барсукі // Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя. Т. 6, кн. 2. Магілёўская вобласць / рэдкал.: Т. У. Бялова (дырэктар) і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2009. — 592 с.: іл. — 2 000 экз. — ISBN 978-985-11-0440-2.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
| ⛭**Вендаражскі сельсавет** |
| --- |
| Цэнтр | Вендараж |
| Пасёлкі | Вендрыж · Вясёлы · Южны Жабін |
| Вёскі | Атнянка · Барсукі · Бартнякі · Будзішча · Бяляўшчына · Бярозаўка · Варатыншчына · Гуслішча · Гуслянка · Дубінка · Журавец 1 · Журавец 2 · Завярэжжа · Залессе · Зялёная Слабада · Капейнае · Карчомка · Концы · Красная Слабада · Куты · Лавец · Масальшчына · Маяк · Міхалёва · Навасёлкі · Новы Вендараж · Новы Сінін · Панізоў · Стары Сінін · Угалле · Хрыпялёва · Шараеўка · Ямніца | | {
"title": "Барсукі (Магілёўскі раён)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2605,
5378,
0.4843808107103012
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП-Беларусь\\n\",\"href\":\"./Шаблон:НП-Беларусь\"},\"params\":{\"статус\":{\"wt\":\"вёска\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Барсукі\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"\"},\"герб\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"53\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"49\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"22\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"30\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"07\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"34\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты раёна\":{\"wt\":\"\"},\"вобласць\":{\"wt\":\"Магілёўская\"},\"раён\":{\"wt\":\"Магілёўскі\"},\"сельсавет\":{\"wt\":\"Вендаражскі\"},\"карта краіны\":{\"wt\":\"\"},\"карта рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"карта раёна\":{\"wt\":\"\"},\"унутранае дзяленне\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшыя імёны\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"\"},\"плошча\":{\"wt\":\"\"},\"від вышыні\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова-ref\":{\"wt\":\"\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"часавы пояс\":{\"wt\":\"\"},\"DST\":{\"wt\":\"\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"аўтамабільны код\":{\"wt\":\"\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя ў Commons\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 2\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 3\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 4\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 5\":{\"wt\":\"\"},\"add1n\":{\"wt\":\"\"},\"add1\":{\"wt\":\"\"},\"add2n\":{\"wt\":\"\"},\"add2\":{\"wt\":\"\"},\"add3n\":{\"wt\":\"\"},\"add3\":{\"wt\":\"\"},\"OpenStreetMap\":{\"wt\":\"243035012\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width:300px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Вёска</div>\n<div about=\"#mwt11\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Барсукі</span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Вобласць<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Магілёўская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёўская вобласць\">Магілёўская</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Раён<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Магілёўскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёўскі раён\">Магілёўскі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Сельсавет<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Вендаражскі_сельсавет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вендаражскі сельсавет\">Вендаражскі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"53.82278\" data-lon=\"30.12611\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"53.82278\",\"longitude\":\"30.12611\",\"text\":\"53°49′22″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 30°07′34″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Барсукі (Магілёўскі раён)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.12611,\\n\\t\\t\\t\\t53.82278\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Барсукі (Магілёўскі раён)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4078597\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4078597\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_b22e2e355ee019a8741bb3acabc4ba0f1012e704\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.82278/30.12611/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">53°49′22″ пн. ш. 30°07′34″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%83%D0%BA%D1%96_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&params=53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=53.82278,30.12611&q=53.82278,30.12611&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=30.12611,53.82278&pt=30.12611,53.82278&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.82278&mlon=30.12611&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"53.82278\\" longitude=\\"30.12611\\" text=\\"53°49′22″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°07′34″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Барсукі (Магілёўскі раён)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.12611,\\n\\t\\t\\t\\t53.82278\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Барсукі (Магілёўскі раён)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4078597\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4078597\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%83%D0%BA%D1%96_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&params=53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=53.82278,30.12611&q=53.82278,30.12611&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=30.12611,53.82278&pt=30.12611,53.82278&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.82278&mlon=30.12611&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.82278/30.12611/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"53.82278\\" data-lon=\\"30.12611\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_b22e2e355ee019a8741bb3acabc4ba0f1012e704\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"53.82278\\",\\"longitude\\":\\"30.12611\\",\\"text\\":\\"53°49′22″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°07′34″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Барсукі (Магілёўскі раён)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t30.12611,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t53.82278\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Барсукі (Магілёўскі раён)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4078597\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4078597\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>53°49′22″ пн. ш. 30°07′34″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%83%D0%BA%D1%96_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)&amp;params=53_49_22_N_30_07_34_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=53.82278,30.12611&amp;q=53.82278,30.12611&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=30.12611,53.82278&amp;pt=30.12611,53.82278&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.82278&amp;mlon=30.12611&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwBA\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавы пояс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./UTC+03:00\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC+03:00\">UTC+3</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Спіс_тэлефонных_кодаў_краін\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс тэлефонных кодаў краін\">Тэлефонны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n+375 222</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Паштовы_індэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паштовы індэкс\">Паштовыя індэксы</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4078597$914A63D9-0134-4A6A-A706-85C41B14F5F9\" data-wikidata-property-id=\"P281\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">213133</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Аўтамабільныя_нумары\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўтамабільныя нумары\">Аўтамабільны код</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n6</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Сістэма_абазначэння_аб’ектаў_адміністрацыйна-тэрытарыяльнага_падзелу\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сістэма абазначэння аб’ектаў адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу\">СААТА</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4078597$B68BF488-0F6C-45A3-8CFE-CA33F16CF699\" data-wikidata-property-id=\"P2672\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">7244808016</span></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><div><div about=\"#mwt12\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Барсукі на карце Беларусі</span><span class=\"localmap-switcher\" title=\"Барсукі на карце вобласці\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>±</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Барсукі на карце Беларусі\" data-title=\"Барсукі на карце Беларусі\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Беларусь)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" title=\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Беларусь)\"><img alt=\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Беларусь)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1451\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1626\" decoding=\"async\" height=\"277\" resource=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/310px-Belarus_adm_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/465px-Belarus_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/620px-Belarus_adm_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 48.62%; left: 71.54%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Барсукі (Магілёўскі раён)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Барсукі (Магілёўскі раён)\"><img alt=\"Барсукі (Магілёўскі раён)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Барсукі на карце вобласці\" data-title=\"Барсукі на карце вобласці\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Магілёўская вобласць)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Mogilev_oblast_location_map.svg\" title=\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Магілёўская вобласць)\"><img alt=\"Барсукі (Магілёўскі раён) (Магілёўская вобласць)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"672\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"203\" resource=\"./Файл:Mogilev_oblast_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mogilev_oblast_location_map.svg/310px-Mogilev_oblast_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mogilev_oblast_location_map.svg/465px-Mogilev_oblast_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Mogilev_oblast_location_map.svg/620px-Mogilev_oblast_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 36.68%; left: 43.98%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Барсукі (Магілёўскі раён)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Барсукі (Магілёўскі раён)\"><img alt=\"Барсукі (Магілёўскі раён)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: 0.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5672
} |
**Абдул Фатах Юніс** (араб. عبد الفتاح يونس; 1944, Jebel Akhdar[d] — 28 ліпеня 2011(2011-07-28), Бенгазі) — былы міністр унутраных спраў Лівіі і генерал, яго часта называлі «нумарам 2» у лівійскай іерархіі. 22 лютага 2011 года перайшоў на бок паўстанцаў, заклікаючы да падобнага пераходу армiю краіны. Затым быў начальнікам штаба войск паўстанцаў. У гутарцы з Джонам Сімпсанам 25 лютага выказаў здагадку, што Муамар Кадафі будзе змагацца да смерці або скончыць жыццё самагубствам.
Існуюць супярэчлівыя дадзеныя аб даце і абставінах яго смерці. Яшчэ 23 ліпеня 2011 года ў расійскіх крыніцах, а затым і на арабскай навінавым сайце «Аль-Баваба» была распаўсюджаная інфармацыя пра тое, што 23 ліпеня 2011 г. на сустрэчы з палявымі камандзірамі кіраўнік Пераходнага Нацыянальнага савета М. Джаліль прызнаў, што галоўнакамандуючы т. зв. «Нацыянальна-Вызваленчай Арміяй Лівіі» Абдул Фатах Юніс мёртвы, тым самым пацвердзіўшы чуткі, што ўжо два дні неафіцыйна паведамлялі з Трыпалі. Такім чынам, першыя чуткі пра яго гібель з’явіліся яшчэ 21 ліпеня. Аб дакладным часе і абставінах гібелі галоўнага палявога камандзіра паўстанцаў інфармацыі няма.
Першая афіцыйная ва ўсіх сусветных СМІ інфармацыя пра смерць Юніса з’явілася 29 ліпеня 2011 года, яе агульны сэнс зводзіўся да наступнага: камандуючы загінуў пры нявысветленых абставінах у Бенгазі. Ён быў адкліканы ў Бенгазі з участку баявых дзеянняў у горадзе Брэга. Па словах кіраўніка Нацыянальнага пераходнага савета (НПС) Мустафы Абдэль-Джаліля, Юніс павінен быў далажыць аб бягучай сітуацыі. Па дарозе Юніс і яшчэ два афіцэры былі забітыя. Па чутках, военачальніка везлі ў Бенгазі для допыту па падазрэнні яго ў сувязях з Кадафі. Кіраўнік ПНС заявіў, што смерць Юніса — справа рук наймітаў Кадафі, якія праніклі ў шэрагі паўстанцаў. Аднаго з іх нібыта ўжо арыштавалі, іншых шукаюць. Па версіі Алі Тархуні, Юніса забілі самі лівійскія паўстанцы, якія не змаглі дараваць яму ўдзел у расправах над ісламісцкіх падполлем у часы М. Кадафі. Па іншай інфармацыі, ён быў забіты ў сувязі з катастрафічнымі няўдачамі паўстанцаў пад Брэгай, якія паглыбілі раскол у кіраўніцтве пераходнага Нацыянальнага Савета, выклікалі адцясненне ад кіраўніцтва ПНС свецкага крыла паўстанцаў, прадстаўніком якога з’яўляўся Юніс, і надзвычайнае ўзмацненне ісламістаў і прадстаўнікоў «Аль-Каіды».
Зноскі
------
1. 1 2
2. ↑ Часам таксама пішуць **Абдэль Фатах Юнез**.
3. ↑ Институт прикладного востоковедения и африканистики
4. ↑ Первый пошёл!
5. ↑ Report: Head of rebel forces army in Libya killed
6. ↑ Смерть предателям?
7. ↑ Генерала Юниса убили бойцы «Бригады мучеников 17 февраля» Архівавана 6 мая 2019. | {
"title": "Абдул Фатах Юніс",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1032,
4653,
0.22179239200515796
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-e4f39e716fe1ee2f\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\\n\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{\"імя\":{\"wt\":\"Абдул Фатах Юніс\"},\"прыналежнасць\":{\"wt\":\"{{flag|Libya|1977}} [[Вялікая Сацыялістычная Народная Лівійская Арабская Джамахірыя|Лівійская Джамахірыя]] (да 2011)<br>{{Сцягафікацыя|Лівія}} (з 2011)\"},\"званне\":{\"wt\":\"[[генерал-маёр]]\"},\"род войскаў\":{\"wt\":\"[[Сухапутныя войскі]]\"},\"камандаваў\":{\"wt\":\"[[Узброеныя сілы Лівіі]] i [[Нацыянальна-вызваленчая армія Лівіі]]\"},\"бітвы\":{\"wt\":\"[[Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011)]]\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Абдул Фатах Юніс</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$AA893379-D2C3-470A-8B10-02ACA2EA7EB7\" data-wikidata-property-id=\"P1559[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Арабская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арабская мова\">араб.</a> <span lang=\"ar\" style=\"font-size: 130%\">عبد الفتاح يونس</span><span typeof=\"mw:Entity\"></span><span typeof=\"mw:Entity\"></span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$9A354C5E-7256-48FA-B774-7807CFE441FE\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Abdul_Fatah_Younis_(cropped_1).png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"661\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"230\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Abdul_Fatah_Younis_(cropped_1).png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Abdul_Fatah_Younis_%28cropped_1%29.png/139px-Abdul_Fatah_Younis_%28cropped_1%29.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Abdul_Fatah_Younis_%28cropped_1%29.png/208px-Abdul_Fatah_Younis_%28cropped_1%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2b/Abdul_Fatah_Younis_%28cropped_1%29.png 2x\" width=\"139\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$E7910F2F-66F6-4074-B1C3-F523D41FFC8E\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1944\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1944\">1944</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1944_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$6CE21576-A5DD-4893-92E6-DA8650C263B2\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Jebel+Akhdar&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q310342&preloadparams%5B%5D=Jebel+Akhdar&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Jebel Akhdar</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q310342\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q310342\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лівія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лівія\">Лівія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Лівіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$5A083F3D-E550-42B8-8043-240801DF58E3\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./28_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"28 ліпеня\">28 ліпеня</a> <a href=\"./2011\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2011\">2011</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2011-07-28</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_28_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2011_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(67 гадоў)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$323C7569-DEA3-415A-AB2A-88F364B29729\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Бенгазі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бенгазі\">Бенгазі</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лівія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лівія\">Лівія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Лівіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q307222$248E7B77-1C0E-4C1F-8378-56D8697B3DC3\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$747e5adc-491d-fccc-85f5-fb51d60a25dc\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Афіцэр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Афіцэр\">афіцэр</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\">Ваенная служба</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прыналежнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P945\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Лівія\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Libya_(1977–2011).svg\" title=\"Лівія\"><img alt=\"Лівія\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Libya_(1977–2011).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/22px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/33px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/44px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Вялікая_Сацыялістычная_Народная_Лівійская_Арабская_Джамахірыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікая Сацыялістычная Народная Лівійская Арабская Джамахірыя\">Лівійская Джамахірыя</a> (да 2011)<br/><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Лівія\" title=\"Лівія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"480\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"960\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Libya.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/22px-Flag_of_Libya.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/33px-Flag_of_Libya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Libya.svg/44px-Flag_of_Libya.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Лівія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лівія\">Лівія</a> (з 2011)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род войскаў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P241\"><a href=\"./Сухапутныя_войскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сухапутныя войскі\">Сухапутныя войскі</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P410\"><a href=\"./Генерал-маёр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Генерал-маёр\">генерал-маёр</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Камандаваў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P598\"><a href=\"./Узброеныя_сілы_Лівіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Узброеныя сілы Лівіі\">Узброеныя сілы Лівіі</a> i <a href=\"./Нацыянальна-вызваленчая_армія_Лівіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальна-вызваленчая армія Лівіі\">Нацыянальна-вызваленчая армія Лівіі</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бітвы</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P607\"><a href=\"./Грамадзянская_вайна_ў_Лівіі_(2011)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011)\">Грамадзянская вайна ў Лівіі (2011)</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q307222$28859244-4b53-4a05-81dd-5609f4dfb5c9\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Abdul_Fatah_Younis\" title=\"commons:Category:Abdul Fatah Younis\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Abdul%20Fatah%20Younis\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Abdul Fatah Younis\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4440
} |
**Выбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі 22-га склікання** прайшлі ў чэрвені 1995 года.
Найболей правальныя выбары з пункту гледжання ўдзелу грамадзян за ўсю гісторыю незалежнасці. Гэта былі першыя і апошнія выбары, над якімі не ажыццяўлялася мэтанакіраванага кантролю з боку выканаўчай улады (т. зв. «прэзідэнцкай вертыкалі»), якая па сутнасці, праігнаравала іх.
Пачатак супрацьстаяння прэзідэнта і парламента, фарміравання «вертыкалі» выканаўчай улады, шматтурныя парламенцкія выбары і рэферэндум па вострых сацыяльна-эканамічных і палітычных пытаннях прывялі да апалітычнасці грамадзян, якім было надзвычай складана арыентавацца ў такіх умовах. Сродкі масавай інфармацыі ўсіх узроўняў, амаль што пакінулі без увагі выбары, надрукаваўшы спісы выбарчых камісій і зарэгістраваных кандыдатаў у дэпутаты. Акрамя таго, выбары праводзіліся ў т. зв. «дачны сезон» і каталіцкае свята Святой Тройцы. У выніку, яўка ў 1-м туры склала каля 48,1 % ад агульнай колькасці выбаршчыкаў. Згодна з законам лічылася, што выбары адбыліся, калі на іх прыйшло больш за 50 % выбаршчыкаў.
У выніку 1-га тура было абрана 94,7 % дэпутатаў сельскіх Саветаў, 73,2 % пасялковых, 48,5 % гарадскіх у гарадах раённага падпарадкавання, 17,5 % раённых у гарадах, 29,5 % гарадскіх, 8,5 % раённых, 44 % абласных Саветаў. У Мінску выбары не адбыліся ў аніводнай выбарчай акрузе. У Віцебску з 45 гарадскіх акруг выбары адбыліся толькі ў адной.
У 2-м туры галасавання ўзялі ўдзел 61,3 % выбаршчыкаў. З 28 244 акругаў выбары адбыліся ў 24 330; у 853 выбары адбыліся, але кандыдаты не былі выбраны.
У выніку двух тураў значная частка мясцовых Саветаў так і не была выбрана да стану наяўнасці кворума. У канцы лістапада была ажыццяўлена спроба давыбраць мясцовыя Саветы, але яна была таксама непаспяховай.
Літаратура
----------
* Натчык, П. Мясцовыя выбары 1995 году / Пётра Натчык // Палітычная гісторыя незалежнай Беларусі (да 2006 г.). 2-е выд. папр. і дап. — Беласток — Вільня: Беларускае гістарычнае таварыства — Інстытут беларусістыкі, 2011. — 1228 с.: іл. — С. 176—184. — ISBN 80-86961-16-8.
| ⛭Беларусь Выбары ў Беларусі |
| --- |
| Прэзідэнцкія выбары |
* 1994
* 1999
* 2001
* 2006
* 2010
* 2015
* 2020
* 2025
|
| Парламенцкія выбары |
* 1990
* 1995
* 2000
* 2004
* 2008
* 2012
* 2016
* 2019
* 2024
|
| Выбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў |
* 1990
* 1995
* 1999
* 2003
* 2007
* 2010
* 2014
* 2018
* 2024
|
| Рэферэндумы |
* 1995
* 1996
* 2004
* 2022
| | {
"title": "Выбары ў мясцовыя Саветы дэпутатаў Беларусі (1995)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
685,
3502,
0.19560251284980013
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3981
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бонда.
**Катажы́на Бо́нда** (польск.: Katarzyna Bonda; нар. 30 лістапада 1977, Гайнаўка, Падляскае ваяводства, Польшча) — польская пісьменніца-дакументалістка беларускага паходжання, журналістка і сцэнарыстка. Займаецца крымінальнай тэматыкай.
Біяграфія
---------
Скончыла школу і Беларускі ліцэй у Гайнаўцы. Яшчэ ў школе зацікавілася журналістыкай, публікавалася ў мясцовым перыядычным друку. У 1998−2004 гадах вывучала журналістыку ў Варшаўскім універсітэце, скончыла курсы сцэнарыстаў у Лодзскай вышэйшай кінашколе, пасля 12 гадоў працавала журналісткай у выданнях «Super Express», «Newsweek Polska», «Wprost», «TVP S.A.», «Miesięcznik Zdrowie», «Naj», «Express Wieczorny» і «Kurier Podlaski». Выкладае ў школе літаратурнай творчасці ў Варшаве, стварае ўласную школу і партал пра пісьменніцтва.
Творчасць
---------
У 2007 выдала дэбютную крымінальную аповесць «Sprawa Niny Frank», якая была добра прынятая крытыкамі і намінаваная на Узнагароду Вялікага калібру, а таксама атрымала ўзнагароду «Дэбют года» ад выдавецтва «Media Express».
Катажына Бонда ўвяла ў польскую крымінальную літаратуру новы тып дэтэктыва — паліцэйскага псіхолага Губерта Мэера, персанаж, які з’яўляецца ў творах «Sprawa Niny Frank» (2007), «Tylko martwi nie kłamią» (2010) і «Florystce» (2012). Таксама напісала дакументальныя творы «Polskie morderczynie» (2008) і «Zbrodnia niedoskonała» (2009, з Багданам Ляхам).
У 2015 годзе раман «Okularnik» («Акулярнік») атрымаў узнагароду *Bestseller Empiku 2015* у катэгорыі польская літаратура. Падзеі дэтэктыва адбываюцца ў падляшскім мястэчку Гайнаўка і наваколлі. У ім некалькі сюжэтных ліній, адной з якіх з’яўляецца трагічная гісторыя забойства ў 1946 годзе некалькіх дзясяткаў сялян-беларусаў жаўнерамі Арміі Краёвай з атрада Рамуальда Райса «Бурага». Раман перакладзены на шэраг еўрапейскіх моў, на беларускую мову яго пераклаў Анатоль Брусевіч.
Бібліяграфія
------------
* *Sprawa Niny Frank* (2007)
* *Polskie morderczynie* (2008)
* *Zbrodnia niedoskonała* (2008)
* *Tylko martwi nie kłamią* (2010)
* *Dziewiąta runa* (2011) змененае выданне *Sprawy Niny Frank*
* *Florystka* (2012)
* *Cztery żywioły Saszy Załuskiej* (крымінальная тэтралогія)
* *Pochłaniacz* (2014)
* *Okularnik* (2015)
* *Lampiony* (неапублікаваны)
* *Czerwony pająk* (неапублікаваны)
* *Maszyna do pisania. Kurs kreatywnego pisania* (2015)
Беларускія пераклады
--------------------
* Акулярнік: [раман] / Катажына Бонда; пер. з пол. А. А. Брусевіча. — Мінск: А. М. Янушкевіч, 2019. — 754 с. ISBN 978-985-7210-17-6
Зноскі
------
1. ↑ *Smoleński, Paweł*. Katarzyna Bonda. My ze spalonych wsi [ROZMOWA] **(нявызн.)**. *wyborcza.pl*. Gazeta Wyborcza (8 сакавіка 2016).
2. ↑ *Ryszard Pater (red.)*. Encyklopedia Hajnówki (польск.) 14 (18 лістапада 2014).
3. ↑ Katarzyna Bonda (польск.) (1 чэрвеня 2014).
4. 1 2 3 4 5 Katarzyna Bonda (польск.) (15 чэрвеня 2015).(недаступная спасылка)
5. 1 2 3 4 5 Katarzyna Bonda (польск.) (1 чэрвеня 2014).
6. ↑ Dziewiąta runa (польск.) (15 чэрвеня 2015).
7. ↑ Nowa odsłona „Sprawy Niny Frank", czyli „Dziewiąta runa" (польск.)(недаступная спасылка) (15 чэрвеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 20 лістапада 2015. Праверана 14 сакавіка 2016.
8. 1 2 Okularnik - Katarzyna Bonda (польск.) (15 чэрвеня 2015).
9. ↑ Królowa polskiego kryminału w Odwachu (польск.) (1 чэрвеня 2014).
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Катажына Бонда
* Афіцыйны сайт (польск.) (англ.) | {
"title": "Катажына Бонда",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2318,
5208,
0.4450844854070661
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-eb67a5b726d7bd58\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Пісьменнік\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Катажына Бонда</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$380f466c-426e-67c4-659e-00b2bdfced49\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span data-mw='{\"caption\":\"Катажына Бонда ў 2015 г.\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:K_Bonda.jpg\" title=\"Катажына Бонда ў 2015 г.\"><img alt=\"Катажына Бонда ў 2015 г.\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"3684\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2436\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:K_Bonda.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/K_Bonda.jpg/264px-K_Bonda.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/K_Bonda.jpg/397px-K_Bonda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/K_Bonda.jpg/529px-K_Bonda.jpg 2x\" width=\"264\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Катажына Бонда ў 2015 г.</span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$06E476C4-5C94-494A-9C50-FEDC1F28C965\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./30_лістапада\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"30 лістапада\">30 лістапада</a> <a href=\"./1977\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1977\">1977</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1977-11-30</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_30_лістапада\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1977_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(45 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$77ee8763-4cc5-22df-9a18-4a12b9830f39\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гайнаўка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гайнаўка\">Гайнаўка</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гайнаўскі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гайнаўскі павет\">Гайнаўскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Падляскае_ваяводства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Падляскае ваяводства\">Падляскае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польшча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польшча\">Польшча</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Гайнаўцы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$7C63B55A-332F-42B9-AF95-CAD0C4755161\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Poland.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"640\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Poland.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/20px-Flag_of_Poland.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/30px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/40px-Flag_of_Poland.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польшча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польшча\">Польшча</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$722156F0-8035-4178-A0F1-F3A6D44E7635\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Варшаўскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Варшаўскі ўніверсітэт\">Варшаўскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Варшаўскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$1dce3eb2-4ec8-231d-3fdf-e18c20d2b589\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0+%D1%9E+%D0%9B%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1458675&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0+%D1%9E+%D0%9B%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Кінашкола ў Лодзі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1458675\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1458675\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Кінашколы_ў_Лодзі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$4f77833e-4507-a041-4b66-9feb3e037540\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Комплекс_школ_з_дадатковым_навучаннем_беларускай_мовы_ў_Гайнаўцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Комплекс школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы ў Гайнаўцы\">Беларускі ліцэй у Гайнаўцы</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$F73CB32E-F5E9-44B7-B9AB-324E6944814A\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Журналіст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Журналіст\">журналістка</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$fea52c7f-470e-514b-2b1c-d615f363b793\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Пісьменнік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменнік\">пісьменніца</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$c92ac636-cbf7-497c-bc84-028e1fc7e90e\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Сцэнарыст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сцэнарыст\">сцэнарыст</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$aa77d5a6-046c-438d-9ad6-b7555f9c5ca5\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q11814411\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q11814411\">documentarian</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жанр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$967c4b7b-4cf5-2a1b-9bcc-4b9c33a3c355\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q208505&preloadparams%5B%5D=%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">крымінальны раман</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q208505\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q208505\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$B22D4FC0-9FF8-401F-8DD3-48D10A508AE1\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польская мова\">польская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$0b1df467-4687-6f63-ba03-cd4dd65d7545\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://katarzynabonda.pl/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">katarzynabonda.pl</a></span></span></th>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaecf0;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17709101$641894df-4362-0493-2f42-d93e0b405c71\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Katarzyna_Bonda\" title=\"commons:Category:Katarzyna Bonda\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Katarzyna%20Bonda\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Katarzyna Bonda\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5118
} |
Фрагмент карціны *Руская гвардыя* ў Царскім Сяле ў 1832 годзе, Франц Кругер.
**Расійская гвардыя**, падраздзяленні расійскай арміі, якія адносяцца да гвардыі — адборнай прывілеяванай часткі войскаў. Упершыню расійскія гвардзейскія часці згадваюцца ў гістарычным летапісе расійскай арміі ў сувязі з баявымі паходамі пятроўскіх войскаў пад Азоў і Нарву.
XVIII стагоддзе
---------------
Гвардыя заснаваная ў пачатку царствавання Пятра Вялікага з палкоў Праабражэнскага і Сямёнаўскага. У архіве Сямёнаўскага палка ёсць звесткі, што ён ужо ў 1698 годзе называўся Сямёнаўскай лейб-гвардыяй. У 1700 годзе пры паразе расійскіх войскаў пад Нарвай 2 гвардзейскія палкі на працягу 3 гадзін стрымлівалі шведаў, за што обер-афіцэры гэтых палкоў узнагароджаныя знакам адзнакі (самым старажытным у Расіі) з надпісам: «1700, лістапада 19».
У царстваванне Пятра I гвардыя папаўнялася пераважна дваранамі; толькі пасля значных страт у бітвах сталі дапускаць у ёй пераводы з арміі і прыём рэкрутаў. Кожны дваранін, які паступіў на вайсковую службу, перш чым зрабіцца афіцэрам арміі, павінен быў паступіць радавым у адзін з гвардзейскіх палкоў і праслужыць у гэтым званні, пакуль Гасудар не зацвердзіць балатаванне яго ў афіцэры, на якім засноўвалася ў той час узвядзенне ў чыны.
Да 1722 года гвардыя не мела ў чынах ніякіх пераваг, але 22 студзеня гэтага года была зацверджана табель аб рангах, па якой афіцэры гвардзейскіх палкоў атрымалі старшынство двух чыноў супраць ваенных. Для падрыхтоўкі афіцэраў у ваенныя кавалерыйскія палкі ў 1721 годзе сфарміраваны Краншлоцкі драгунскі полк, якому было загадана складацца з адных дваран і звацца лейб-рэгіментам. Полк гэты, хоць і паслужыў асновай для лейб-гвардзейскага коннага, але пры Пятры Вялікім не меў тых правоў і пераваг, якімі карысталіся палкі гвардыі.
Пры Кацярыне I была заснавана кавалергардыя, акрамя таго, да складу гвардыі прылічаны лейб-гвардыі батальён, які знаходзіўся ў Маскве і быў складзены з няздольных да службы чыноў гвардзейскіх палкоў. Пры Ганне Іванаўне лейб-рэгімент перайменаваны ў лейб-гвардыі конны полк і сфарміраваны гвардзейскі пяхотны полк, названы Ізмайлаўскім. Адмысловы гвардзейскі атрад удзельнічаў у паходзе супраць турак 1737—1739 гадоў.
Імператрыца Лізавета Пятроўна прыняла сама званне палкоўніка ўсіх гвардзейскіх палкоў, а грэнадзёрскую роту праабражэнцаў, якая спрыяла яе ўступленню на прастол, аддзяліла ад палка і назвала лейб-кампаніяй. Пры Пятры III лейб-кампанія была скасавана. Пры Кацярыне II распушчаны Маскоўскі лейб-гвардыі батальён, узамен якога заснаваная інвалідная каманда ў Мураме, названая лейб-гвардыі мурамскай (1764). Гвардыя прымала дзейны ўдзел у шведскай вайне.
Імператар Павел I узмацніў гвардзейскія палкі, уключыўшы ў іх склад часці войскаў, якія знаходзіліся пры ім у Гатчыне да яго ўсшэсця на прастол; створаны былі таксама лейб-гвардыі артылерыйскі батальён, лейб-гвардыі егерскі батальён і палкі: лейб-гвардыі гусарскі (1796) і лейб-гвардыі казачы (1798), а з няздольных да палявой службы гвардзейскіх ніжніх чыноў складзены лейб-гвардыі гарнізонны батальён.
XIX стагоддзе
-------------
### Пры Аляксандры I
Пры імператары Аляксандры I з лейб-гвардыі Егерскага батальёна сфарміраваны лейб-гвардыі Егерскі полк; у 1806 годзе з удзельных сялян бліжэйшых да Пецярбурга вотчын сфарміраваны батальён імператарскай міліцыі, які атрымаў за адзнаку ў вайне 1808 года правы гвардыі; у 1811 годзе з яго сфарміраваны лейб-гвардыі Фінляндскі полк. У тым жа года ад Праабражэнскага палка аддзелены 1 батальён на фарміраванне лейб-гвардыі Літоўскага палка, перайменаванага ў 1817 годзе ў лейб-гвардыі Маскоўскі, у тым жа 1817 годзе ў Варшаве сфарміраваныя палкі лейб-гвардыі Літоўскі і лейб-гвардыі Валынскі.
У 1810 годзе заснаваны Гвардзейскі экіпаж, а ў 1812 годзе — лейб-гвардыі Сапёрны батальён. У 1813 годзе палкі лейб-Грэнадзерскі і Паўлаўскі за адзнаку далучаныя да гвардыі, прычым іх афіцэрам дадзена перавага аднаго чыну перад ваеннымі; палкі гэтыя ўтварылі новую, або *маладую гвардыю*, у адрозненне ад якой ранейшыя палкі зваліся *старой гвардыяй*.
У 1809 годзе сфарміраваныя лейб-гвардыі Драгунскі полк і лейб-гвардыі Уланскі полк, а ў 1814 годзе — лейб-гвардыі Коннаегерскі полк. У Варшаве сфарміраваны ў 1817 годзе лейб-гвардыі Падольскі кірасірскі полк і лейб-гвардыі Уланскі полк Яго Высокасці Цэсарэвіча, а ў 1824 годзе (на правах маладой гвардыі) — лейб-гвардыі Гродзенскі гусарскі. Акрамя таго, сфарміраваны гвардыі Жандарскі паўэскадрон (1815), гвардыі Коннапіянерны эскадрон (1819) і лейб-гвардыі Інвалідная брыгада (1824).
За адзнакі, аказаныя ў вайне з французамі, да складу маладой гвардыі прылічаны (1813) лейб-кірасірскі Яго Вялікасці полк. У 1805 годзе створана лейб-гвардыі Конная артылерыя, у 1811 годзе — лейб-гвардыі Артылерыйская брыгада, ў 1816 годзе падзеленая на 1-ю і 2-ю брыгады. У 1817 годзе ў Варшаве сфарміравана гвардзейская батарэйная рота, якая ўвайшла ў 1821 годзе ў склад зводнай гвардзейскай і грэнадзерскай артылерыйскай брыгады. Гвардыя прымала ўдзел ва ўсіх войнах, якія вяліся ў царстваванне Аляксандра I, акрамя турэцкай і персідскай.
### Пры Мікалаі I
Пры імператары Мікалаі I у 1829 годзе да складу маладой гвардыі прылічаны фінскі вучэбны стралковы батальён з перайменаваннем у лейб-гвардыі фінскі стралковы батальён. Яму, роўна як палкам лейб-гвардыі грэнадзерскаму і Паўлаўскаму, дараваны ў 1831 годзе за адзнакі ў Польскай кампаніі правы старой гвардыі. Тады ж грэнадзерскім палкам Санкт-Пецярбургскаму, караля Фрыдрыха Вільгельма III і Кексгольмскаму імператара аўстрыйскага загадана знаходзіцца пры гвардзейскім корпусе.
У 1827 годзе сфарміраваны лейб-гвардыі крымска-татарскі эскадрон і лейб-гвардыі каўказска-горскі эскадрон. У 1831 годзе лейб-гвардыі кірасірскі Яго Вялікасці полк злучаны з лейб-гвардыі падольскім кірасірскім пад агульнай назвай лейб-гвардыі кірасірскі Яго Вялікасці і з правамі старой гвардыі. Адначасова з гэтым дараваны правы: старой гвардыі — палкам лейб-гвардыі конна-егерскаму і гродзенскаму гусарскаму, а маладой гвардыі — атаманскаму казачаму. Лейб-гвардыі драгунскі полк перайменаваны ў лейб-гвардыі конна-грэнадзерскі, а лейб-гвардыі коннаегерскі — у лейб-гвардыі драгунскі.
У 1830 годзе сфарміравана лейб-гвардыі данская конна-артылерыйская рота, a у 1833 годзе ўсе артылерыйскія роты перайменаваны ў батарэі. У тым жа 1833 годзе гвардыя была падзелена на 2 корпусы: гвардзейскі пяхотны (з пяхоты і пешай артылерыі) і гвардзейскі рэзервовы кавалерыйскі (з кавалерыі і коннай артылерыі). У царстваванне Мікалая I гвардыя ўдзельнічала ў войнах турэцкай і польскай.
### Пры Аляксандры II
Пры імператары Аляксандры II у 1856 годзе ва ўсіх гвардзейскіх пяхотных палках сфарміраваныя стралковыя роты, па адной на батальён, і тады ж сфарміраваныя ізноў лейб-гвардыі першы і другі стралковыя батальёны, з якіх першы ў 1858 годзе названы лейб-гвардыі 1-м стралковым Яго Вялікасці батальёнам.
У 1856 годзе да складу гвардыі (на правах маладой гвардыі) прылічаны лейб-гвардыі стралковы імператарскай фаміліі батальён, сфарміраваны падчас Усходняй вайны 1853—1856 гадоў з удзельных сялян. Батальёны гэтыя ў 1870 годзе злучаныя разам з лейб-гвардыі фінскім стралковым батальёнам у адну гвардзейскую стралковую брыгаду. Гвардзейская інвалідная брыгада расфарміраваная ў 1859 годзе. З лейб-гвардыі гарнізоннага батальёна ў 1873 годзе сфарміраваны кадравы батальён лейб-гвардыі рэзервовага пяхотнага палка.
У 1856 годзе лейб-гвардыі кірасірскаму Яе Вялікасці палку падараваныя правы маладой гвардыі; для ўласнага Яго Вялікасці канвою сфарміраваныя 3 лейб-гвардыі казачыя эскадроны (1 — на службе, 2 — на палёгцы), а лейб-гвардыі крымска-татарскі эскадрон расфарміраваны. Пры імператары Аляксандры II гвардыя ўдзельнічала ў паходзе для прыгнечання польскага паўстання 1863 года і ў руска-турэцкай вайне 1877—1878 гадоў. Пасля заканчэння гэтай вайны 17 красавіка 1878 года лейб-гвардыі атаманскаму спадчынніка Цэсарэвіча палку падараваныя правы старой гвардыі, а ў 1884 годзе тыя ж правы атрымалі лейб-гвардыі кірасірскі Яе Вялікасці полк і лейб-гвардыі 4-ы стралковы Імператарскай фаміліі батальён. З 1864 па 1874 гады гвардыя не складала корпус або карпусы, у 1874 годзе адноўлены гвардзейскі корпус.
XX стагоддзе
------------
На 1917 год у склад расійскага Гвардзейскага корпуса ўваходзілі наступныя палкі (да вайны былі раскватараваны ў Пецярбургу і бліжэйшых наваколлях — Царскім Сяле, Пецяргофе і Гатчыне, за выключэннем 3-й пяхотнай дывізіі і Асобнай кавалерыйскай брыгады, якія стаялі ля Варшавы):
**1-я Гвардзейская Пяхотная дывізія**
* **1-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Праабражэнскі полк
+ Лейб-Гвардыі Сямёнаўскі полк
* **2-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Ізмайлаўскі полк
+ Лейб-Гвардыі Егерскі полк
**2-я Гвардзейская Пяхотная дывізія**
* **1-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Маскоўскі полк
+ Лейб-Гвардыі Грэнадзерскі полк
* **2-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Паўлаўскі Яго Вялікасці полк
+ Лейб-Гвардыі Фінляндскі полк
**3-я Гвардзейская Пяхотная дывізія**
* **1-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Літоўскі полк
+ Лейб-Гвардыі Кексгольмскі Імператара Аўстрыйскага полк
* **2-я Гвардзейская Пяхотная брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Санкт-Пецярбургскі Караля Фрыдрыха-Вільгельма III полк
+ Лейб-Гвардыі Валынскі Яго Вялікасці полк
* **Гвардзейская Стралковая брыгада** (17.02.1915 г. брыгада развёрнута ў дывізію)
+ Лейб-Гвардыі 1-ы Стралковы Яго Вялікасці полк
+ Лейб-Гвардыі 2-ы Стралковы Царскасельскі полк
+ Лейб-Гвардыі 3-ы Стралковы Яго Вялікасці полк
+ Лейб-Гвардыі 4-ы Стралковы Імператарскай Фаміліі полк
**1-я Гвардзейская Кавалерыйская дывізія**
* **1-я Гвардзейская Кавалерыйская брыгада**
+ Кавалергардскі Яе Вялікасці Гасударыні Імператрыцы Марыі Фёдараўны полк
+ Лейб-Гвардыі Конны полк
* **2-я Гвардзейская Кавалерыйская брыгада**
+ Лейб-Гвардыі Кірасірскі Яго Вялікасці полк
+ Лейб-Гвардыі Кірасірскі Яе Вялікасці Гасударыні Імператрыцы Марыі Фёдараўны полк
* **3-я Гвардзейская Кавалерыйская дывізія**
+ Лейб-Гвардыі Казачы Яго Вялікасці полк
+ Лейб-Гвардыі Атаманскі Яго Імператарскай Высокасці Спадчынніка Цэсарэвіча полк
+ Лейб-Гвардыі Зводна-Казачы Яго Вялікасці полк
* **2-я Гвардзейская Кавалерыйская дывізія**
* **Асобная Гвардзейская Кавалерыйская брыгада**
* **Гвардзейскі Мартырны Артылерыйскі дывізіён**
* **Лейб-Гвардыі Сапёрны батальён**
У 1918 годзе гвардзейскія часці былі расфарміраваны. Зноў гвардыя ў Расіі з’явілася ў час Вялікай Айчыннай вайны. Восенню 1941 года за масавы гераізм, мужнасць асабістага складу, высокае воінскае майстэрства, выяўленыя падчас кровапралітных баёў Смаленскай бітвы, паводле рашэння Стаўкі ВГК загадам Наркама Абароны Саюза ССР ад 18 верасня 1941 года № 308, чатыры стралковыя дывізіі: 100-я, 127-я, 153-я і 161-я — былі пераназваныя ў 1-ю, 2-ю, 3-ю і 4-ю гвардзейскія. У далейшым статус гвардзейскіх атрымалі іншыя часці і злучэнні.
XXI стагоддзе
-------------
Сёння ў складзе Узброеных сіл Расіі знаходзяцца:
* гвардзейская танкавая Канцеміраўская дывізія
* гвардзейская мотастралковая Таманская дывізія
* гвардзейская мотастралковая Прыкарпацка-Берлінская дывізія
* гвардзейская асобная мотастралковая Севастопальская брыгада
* гвардзейскія злучэнні ВДВ
* гвардзейскія часці і караблі ВМФ
* гвардзейскія часці СВ і ВПС
Гл. таксама
-----------
* Руска-турэцкія войны | {
"title": "Расійская гвардыя",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3173,
17841,
0.17784877529286475
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 19599
} |
**Звычайныя жабы** (*Ranidae*) — сямейства бясхвостых земнаводных, уключае 6 падсямейств, 46 родаў, больш за 700 відаў.
Апісанне
--------
Даўжыня 1,3-33 см (зрэдку да 40 см), маса да 5 кг (жаба-галіяф). Характэрны доўгія (скакальныя) заднія канечнасці. Прадстаўнікі відаў, што жывуць пераважна ў вадзе, маюць зялёную скуру, наземныя віды — карычневатую ці бураватую.
Пашырэнне
---------
Жабы — наземныя і водныя жывёлы, пашыраны амаль усюды (выключэнне — Паўднёвая Амерыка, поўдзень Аўстраліі і Новая Зеландыя, палярныя раёны).
На Беларусі распаўсюджаны 4 віды жаб. Жаба азёрная (*Rana ridibunda*) і жаба сажалкавая (*Rana lessonae=esculenta*) — водныя формы, жывуць у вадзе ці каля яе. Жаба вастрамордая (*Rana arvals-terrestris*) і жаба травяная (*Rana temporaria*) — наземныя формы, жывуць на балотах і заліўных лугах, палянах, у садах, парках, каля жылля.
Асаблівасці біялогіі
--------------------
Жабы кормяцца ў асноўным насякомымі, вусенямі, мурашкамі, павукамі і інш. Буйныя жабы кормяцца птушанятамі, палёўкамі, землярыйкамі і інш. Жаб і іх лічынак паядаюць некаторыя рыбы, птушкі, звяры.
Размнажаюцца пераважна ў вадаёмах. У перыяд размнажэння многім жабам уласціва разнастайная гукавая сігналізацыя (так званыя «канцэрты»). Лічынкі — апалонікі.
Выкарыстанне чалавекам
----------------------
Жабы — класічныя аб'екты лабараторных даследаванняў, як пакутніцам навукі ім пастаўлены помнікі ў Парыжы і Токіа. Мяса некаторых відаў ужываецца ў ежу.
Гл. таксама
-----------
* Ага
* Жабы
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Britannica (онлайн) |
| Таксанамія | ASW · EOL · Fossilworks · GBIF · iNaturalist · IRMNG · ITIS TSN · NCBI · WoRMS |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 11978591r · LCCN: sh85111376 · NKC: ph536700 | | {
"title": "Звычайныя жабы",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1191,
3353,
0.35520429466149717
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" cellspacing=\"2\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Таксон\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Таксон\"},\"params\":{\"name\":{\"wt\":\"\"},\"image file\":{\"wt\":\"Dixi-Rana temporaria.jpg\"},\"image descr\":{\"wt\":\"{{bt-bellat|Жаба травяная|Rana temporaria}}\"},\"regnum\":{\"wt\":\"Жывёлы\"},\"rang\":{\"wt\":\"Сямейства\"},\"latin\":{\"wt\":\"Ranidae\"},\"author\":{\"wt\":\"[[Канстантэн Самюэль Рафінеск|Rafinesque]], [[1814]]\"},\"range map\":{\"wt\":\"\"},\"range map caption\":{\"wt\":\"\"},\"Узнік\":{\"wt\":\"\"},\"wikispecies\":{\"wt\":\"Ranidae\"},\"commons\":{\"wt\":\"Category:Ranidae\"},\"itis\":{\"wt\":\"173433\"},\"ncbi\":{\"wt\":\"8397\"},\"eol\":{\"wt\":\"7511\"},\"syn\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width:275px; \" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:\n#D3D3A4;font-size:130%;\">Звычайныя жабы</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Dixi-Rana_temporaria.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1944\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2592\" decoding=\"async\" height=\"199\" resource=\"./Файл:Dixi-Rana_temporaria.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Dixi-Rana_temporaria.jpg/265px-Dixi-Rana_temporaria.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Dixi-Rana_temporaria.jpg/398px-Dixi-Rana_temporaria.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Dixi-Rana_temporaria.jpg/530px-Dixi-Rana_temporaria.jpg 2x\" width=\"265\"/></a></span></span> <br/>\n<span style=\"\"><a href=\"./Жаба_травяная\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Жаба травяная\">Жаба травяная</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(<i><span lang=\"la\" style=\"\">Rana temporaria</span></i>)</span></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Навуковая класіфікацыя</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"background-color: transparent; border:0px;\">\n<div class=\"NavHead\" style=\"background-color: transparent; border:0\"><small>прамежныя рангі</small></div>\n<div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Дамен:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eukaryota\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eukaryota\">Эўкарыёты</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Царства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Animalia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Animalia\">Жывёлы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падцарства</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eumetazoa\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eumetazoa\">Эўметазоі</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Bilateria\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Bilateria\">Двухбакова-сіметрычныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Deuterostomia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Deuterostomia\">Другаснаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Тып:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Chordata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Chordata\">Хордавыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падтып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Vertebrata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Vertebrata\">Пазваночныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфратып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Gnathostomata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Gnathostomata\">Сківічнаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Tetrapoda\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Tetrapoda\">Чацвераногія</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Клас:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Amphibia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Amphibia\">Земнаводныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Lissamphibia\"]}}' href=\"./Lissamphibia?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Lissamphibia\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Lissamphibia</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфраклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Batrachia\"]}}' href=\"./Batrachia?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Batrachia\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Batrachia</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надатрад</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Salientia\"]}}' href=\"./Salientia?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Salientia\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Salientia</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Атрад:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Anura\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Anura\">Бясхвостыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Сямейства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><b>Звычайныя жабы</b></td></tr></tbody></table></div>\n</div></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\">Міжнародная навуковая назва</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<p><span style=\"font-style: italic\">Ranidae</span><span style=\"font-variant: small-caps;font-style: normal;\"> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Канстантэн Самюэль Рафінеск\"]}}' href=\"./Канстантэн_Самюэль_Рафінеск?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Канстантэн Самюэль Рафінеск\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Rafinesque</a>, <a href=\"./1814\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1814\">1814</a></span></p>\n</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:80%;line-height:140%;\"><table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" class=\"plainlinksneverexpand\" width=\"100%\"><tbody><tr><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Ranidae?uselang=be\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1103\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"941\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Wikispecies-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/17px-Wikispecies-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/26px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png 2x\" width=\"17\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Ranidae?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Сістэматыка<br/>на Віківідах</a></td><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ranidae\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ranidae\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы<br/>на Вікісховішчы</a></td><td><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background:\n#D3D3A4;\" width=\"100%\">\n<tbody><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аб'яднаная_таксанамічная_інфармацыйная_служба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аб'яднаная таксанамічная інфармацыйная служба\">ITIS</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=173433\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">173433</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Нацыянальны_цэнтр_біятэхналагічнай_інфармацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальны цэнтр біятэхналагічнай інфармацыі\">NCBI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=8397\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">8397</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Энцыклапедыя_жыцця\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Энцыклапедыя жыцця\">EOL</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><a class=\"external text\" href=\"https://eol.org/pages/7511\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">7511</a></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Fossilworks\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Fossilworks\">FW</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6408$149FDE7F-687F-457A-860F-60B4A28492E5\" data-wikidata-property-id=\"P842\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=37478\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">37478</a></span></span></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2877
} |
**Лізаве́та I** (англ.: Elizabeth I; 7 верасня 1533, Грынвіцкі палац, цяпер Лондан — 1603, Рычманд) — каралева Англіі і каралева Ірландыі з 17 лістапада 1558 года і да самай смерці, апошняя з дынастыі Цюдараў. Бацька — Генрых VIII, маці — Ганна Балейн. Яе называлі каралева-нявінніца. Час панавання Лізаветы часам называюць «залатым векам Англіі», як у сувязі з росквітам культуры, бо іменна ў яе часы працавалі Уільям Шэкспір, Крыстафер Марла, Фрэнсіс Бэкан і іншыя выдатныя дзеячы, так і з узмацненнем міжнароднага становішча Англіі, дзякуючы разгрому Непераможнай Армады, дзейнасці Фрэнсіса Дрэйка і Уолтэра Рэйлі, стварэннем Ост-Індскай кампаніі.
Некаторыя гісторыкі больш стрыманыя ў сваіх ацэнках. Яны апісваюць Лізавету, як запальчывага, часам нерашучага кіраўніка, якой аднак шанцавала ў палітыцы. К канцу праўлення Лізаветы I шэраг эканамічных і ваенных праблем аслабілі яе папулярнасць. Тым не менш, Лізавету апісваюць харызматычным лідарам, у той час калі ўлада парламента была слабай і абмежаванай, і калі манархі ў суседніх краінах сутыкнуліся з унутранымі праблемамі, якія паставілі пад пагрозу іх стальцы. Так было ў выпадку з шатландскай каралевай Марыяй, якая была скінута са стальца ў 1568 годзе і ўрэшце пакарана смерцю ў 1587 годзе. Пасля кароткага валадарання папярэднікаў Лізаветы, 44 гады яе праўлення далі доўгачаканую стабільнасць для каралеўства і паспрыялі фарміраванню пачуцця нацыянальнай самасвядомасці.
Першыя гады
-----------
### Дзяцінства
Генрых VIII
Лізавета нарадзілася ў нядзелю 7 верасня 1533 года ў каралеўскім палацы ў Грынвічы. Яе бацькам быў кароль Генрых VIII, маці — былая фрэйліна Ганна Балейн, з якою кароль ажаніўся па гарачаму каханню. Акрамя таго, Генрых спадзяваўся, што Ганна падорыць яму доўгачаканых сыноў, бо шматгадовы шлюб з Кацярынай Арагонскай не даў Англіі спадчынніка мужчынскага полу, і становішча дынастыі Цюдараў было вельмі нетрывалым. Такім чынам, нараджэнне Лізаветы нікога не ўзрадавала, бо ў каралеўскай сям'і ўжо была дачка, прынцэса Мэры, і з'яўленне яшчэ адной дзяўчынкі выклікала, хутчэй, гнеў і смутак у імпульсіўнага караля.
Аднак урачыстасці з нагоды нараджэння прынцэсы былі на рэдкасць пышнымі. Хрышчэнне дзяўчынкі прайшло ў том жа Грынвічы 10 верасня: імя сваё яна атрымала ў гонар маці Генрыха VIII, Лізаветы Ёркскай. У снежні 1533 года дзяўчынцы вызначылі ў якасці месца жыхарства рэзідэнцыю Гэтфілд-хаус, невялікі палац непадалёк ад Лондана. Бацькі даволі рэдка наведвалі сваю дачку, нягледзячы на тое, што Ганна Балейн адчувала прывязанасць да дачкі. Нельга сказаць, што Генрых быў абыякавы да дзяўчынкі, у яе была толькі адна загана на яго думку — яе пол. А ад каралевы па-ранейшаму чакалі сыноў.
Калі Лізавеце было два гады і восем месяцаў, яна засталася без мацеры: Ганну Балейн пакаралі смерцю па абвінавачванні ў дзяржаўнай здрадзе. Ганна так і не нарадзіла Генрыху сына і, як даказаў суд, неаднаразова змяняла свайму мужу. Усім з самага пачатку было ясна, што Генрых вырашыў пазбавіцца ад Ганны, і доказы «шматразовых здрад» былі відавочна сфабрыкованымі. Аднак, пакаранне смерцю была здзейснена 19 мая 1536 года. Генрых VIII паспяшаўся ізноў ажаніцца, а Лізавету прызнаў незаконнанароджанай, як некалькі гадоў таму ён прызнаў незаконнанароджанай і прынцэсу Марыю, абодва папярэднія каралеўскія шлюбы цяпер сталі несапраўднымі і не мелі ніякіх юрыдычных наступстваў.
### «Дзіўнае» рашэнне прынцэсы
У 1537 годзе чарговая каралева Джэйн Сеймур нарадзіла Генрыху сына Эдуарда. Нягледзячы на тое, што Джэйн спрабавала прымірыць караля з яго ні ў чым не павіннымі дочкамі, Лізавета па-ранейшаму заставалася ў Хэтфілд-хаўсе: Генрых не хацеў бачыць дачку «здрадніцы Балейн».
Пасля смерці каралевы Джэйн Генрых ажаніўся яшчэ тры разы. З Аннай Клеўскай ён папросту развёўся, а юную Кейт Говард загадаў пакараць смерцю за здраду. Гібель маладой каралевы патрэсла дзевяцігадовую Лізавету ці ледзь не больш, чым смерць маці. Менавіта ў гэтым узросце ў будучай каралевы сфармавалася ўстойлівае непрыманне шлюбу.
Існуе крыніца, з якой вядома гэта, дзіўнае на першы погляд, рашэнне юнай прынцэсы — яе перапіска з шостай жонкай Генрыха, Кацярынай Пар. У гістарычнай літаратуры можна знайсці і больш «рамантычную» версію. Нібыта Лізавета прызналася свайму сябру дзяцінства — Роберту Дадлі, што ніколі не выйдзе замуж. Для яе любое падпарадкаванне мужчыне з гэтага часу асацыявалася са смерцю. Гэта зацятасць зусім не была яе дзіўным капрызам або, як схільныя лічыць многія раманісты і гісторыкі, следствам яе тайнай фізіялагічнай або псіхічнай недасканаласці.
### Юнацтва
Лізавета ў юнацтве
Лізавета вельмі рана пачала праяўляць свае прыродныя здольнасці — у дзесяцігадовым узросце яна нядрэнна размаўляла на грэчаскай, італьянскай і французскай мовах. Яе латынь была бездакорнай — на гэтай мове прынцэса не толькі чытала творы рымскіх гісторыкаў, але і пісала вялізныя лісты сваёй мачысе — Кацярыне Пар. Нягледзячы на тое, што Лізавета па-ранейшаму лічылася незаконнанароджанай, яе выхаваннем займаліся лепшыя выкладчыкі з Кембрыджа. Гэта былі маладыя вольнадумныя вучоныя, прыхільнікі Рэфармацыі. З цягам часу да Лізаветы далучыўся яе малодшы брат Эдуард. Менавіта ў 1543—1547 гадах у каралеўскім сямействе ўсталявалася адносна спакойная атмасфера — Генрых быў цалкам шчаслівы з Кацярынай Пар, у яго падрастаў прынц-спадчыннік, а яго дочкі, прынамсі вонкава, але змірыліся са сваім становішчам «незаконнанароджаных».
Адзінакроўны брат Лізаветы Эдуард VI
28 студзеня 1547 года Лізавеце, якая знаходзіцца ў Энфілдзе, паведамілі, што яе бацька памёр. У тэстаменце караля гаварылася, што трон ён пакідае сыну Эдуарду. У выпадку смерці Эдуарда ці пры адсутнасці ў яго спадчыннікаў, спадкаемцай на яго пасаду будзе прынцэса Марыя, затым яе дзеці, потым Лізавета і яе дзеці. Гэтай сваёй апошняй праявай манаршай волі Генрых VIII «прызнаў» сваіх дачок і даў ім надзею, калі не на карону Англіі, то на годны шлюб з прынцам любой еўрапейскай краіны.
Мачыха Лізаветы, Кацярына Пар, неўзабаве пасля заканчэння жалобы па каралю выйшла замуж за прыдворнага авантурніка Томаса Сеймура, роднага дзядзьку Эдуарда VI. Аднак Сеймур быў вельмі славалюбівы — яму было мала блізкасці клана Сеймураў да трона, яму хацелася большага. Існуе версія, што Томас Сеймур жадаў з часам ажаніцца на прынцэсе Лізавеце, а пакуль яна была зусім юнай, пачаў да яе заляцацца. Некаторыя крыніцы намякаюць на ўзаемную сімпатыю Лізаветы і Сеймура, аднак сур'ёзных пацверджанняў гэтаму факту няма.
Кацярына Пар, нягледзячы на амаль матчыну любоў да сваёй падчарыцы, усё ж адправіла яе ў Хартфардшыр у маёнтак Чэшант. Там Лізавета працягнула свае заняткі з настаўнікам Роджэрам Эшамам. Гэтага чалавека, надзеленага энцыклапедычнымі ведамі, Лізавета шанавала ўсё жыццё. Томас Сеймур у 1549 годзе, ужо пасля смерці Кацярыны Пар ад радзільнай гарачкі, здзейсніў спробу дзяржаўнага перавароту. У яго гэта не атрымалася і ў канцы студзеня 1549 года каралеўскі дзядзька быў пакараны смерцю. Падазравалі, што і Лізавета мела дачыненне да змовы Сеймура, аднак яна здолела даказаць сваю невінаватасць.
У 1551 годзе Эдуард VI запрасіў да двара Лізавету — брат і сястра заўсёды ставіліся адзін да аднаго з вялікай пяшчотай, таму для Лізаветы было ўдарам, калі 6 ліпеня 1553 года Эдуард памёр. Пасля смерці караля лорд-пратэктар Джон Дадлі ўзвёў на каралеўскі пасад юную Джэйн Грэй — стрыечную ўнучку Генрыха VIII. У краіне пачалася смута. У выніку ўзброенага канфлікту паміж прыхільнікамі Джэйн I і прыхільнікамі прынцэсы Марыі перамаглі апошнія. Лізавета прадбачліва засталася ў Гатфілдзе, бо яе папярэдзіў пра небяспеку лорд Уільям Сесіл, сакратар Савета. У выніку трон заняла заўзятая каталічка Марыя I.
У няміласці сястры
------------------
Марыя I
У кастрычніку 1553 года Марыя I каранавалася ў Лондане. Каралеве было 37 гадоў, дваццаць з якіх былі для яе гадамі выпрабаванняў. З першых жа дзён панавання Марыя пачала актыўна дзейнічаць: яе галоўнай задачай стала вяртанне Англіі ва ўлонне Каталіцкай царквы, нягледзячы на тое, што ў краіне паспела вырасці цэлае пакаленне, выгадаванае ў новай веры. У краіне пачаліся крывавыя рэпрэсіі ў адносінах да пратэстантаў.
У студзені 1554 года шляхціч Томас Уайт падняў паўстанне пад антыпапскімі лозунгамі. Пасля задушэння гэтага стыхійнага выступу дарадцы параілі Марыі I заключыць Лізавету ў Таўэр, бо малодшая дачка Генрыха, выхаваная ў пратэстанцкай веры, была небяспечная. Да таго ж, на думку каралевы, Лізавета магла быць звязана з Уайтам і яго паслядоўнікамі. Тут жа, у Таўэры, быў заключаны адзін з яе сяброў дзяцінства — Роберт Дадлі. Існуе версія, што маладыя людзі мелі зносіны падчас прагулак ва ўнутраным дворыку Таўэра, і гэтыя зносіны сталі пачаткам іх будучага кахання.
У Англіі тым часам расла незадаволенасць палітыкай каралевы Марыі. Яно стала відавочным пасля таго, як улетку 1554 года ў Лондан прыбыў Філіп іспанскі — будучы муж Марыі. Напярэдадні свайго вяселля каралева вызваліла сваю сястру з турмы. На рашэнне каралевы паўплывала тое, што Томас Уайт перад пакараннем смерцю пакляўся, што «міледзі Лізавета ніколі не ведала пра змову…».
Аднак, прынцэса не засталася пры двары — яе адправілі ў высылку ў Вудстак у графства Оксфардшыр. У Вудстаку Лізавеце не дазвалялася пісаць лістоў, а кнігі ёй прывозілі толькі па строга зацверджанаму спіску. Разам з тым, Лізавета па-ранейшаму лічылася пераемніцай пасаду, бо шлюб Марыі і Філіпа быў бяздзетным. Лізавету зноў вярнулі ў яе рэзідэнцыю ў Гэтфілд-хаус, і сціплы двор прынцэсы адразу стаў прыцягваць маладых арыстакратаў. Акрамя таго, сам Філіп спрыяў сваёй сваячцы: ён адчуваў да яе значна большую сімпатыю, чым да сваёй хмурнай жонкі. Яму таксама не хацелася псаваць адносіны са спадчынніцай пасаду: Марыя была вельмі нездаровая.
У пачатку лістапада 1558 года каралева Марыя адчула, што ёй засталіся лічаныя дні. Савет настойваў, каб яна афіцыйна прызначыла спадчынніцай сястру, але каралева працівілася: яна ведала, што Лізавета верне ў Англію ненавісны Марыі пратэстантызм. Толькі пад ціскам Філіпа Марыя саступіла патрабаванню сваіх дарадцаў, разумеючы што ў адваротным выпадку краіна можа пагрузіцца ў хаос грамадзянскай вайны. Каралева памерла 17 лістапада 1558 года, застаўшыся ў гісторыі як Марыя Крывавая. Лізавета, атрымаўшы вестку аб смерці сястры сказала: «Гасподзь так вырашыў. Дзіўныя справы яго ў нашых вачах».
Каранаванне
-----------
Лізавета стала каралевай ва ўзросце 25 гадоў. Напярэдадні цырымоніі каранавання, яе шчыра віталі грамадзяне. 15 студзеня 1559 года Лізавета была каранована і памазана Оўэнам Оглторпам, каталіцкім біскупам Карлайла, у Вэстмінстэрскім абацтве. Затым, сярод аглушальнага шуму дудак, трубы, барабанаў і званоў, яе паказалі людзям на плошчы як дзейную каралеву.
Шлюбнае пытанне
---------------
З самага пачатку панавання Лізаветы чакалася, што яна выйдзе замуж. Яна ніколі не зрабіла выбар суджанага, хоць да яе сваталіся многія, і прычыны гэтага дагэтуль не зусім ясныя.
### Роберт Дадлі
Лізавета і яе фаварыт Роберт Дадлі
Увесну 1559 года стала відавочна, што Лізавета была закахана ў свайго сябра дзяцінства Роберта Дадлі. Вядома, што Эмі Робсарт, яго жонка пакутавала ад «хваробы ў адной з яе грудзей», і што каралева хацела б выйсці за Дадлі, калі яго жонка памрэ. Эмі Дадлі памерла ў верасні 1560 года ў выніку падзення з лесвіцы і, нягледзячы на сведчанні каранера, які быў сведкам здарэння, многія людзі падазравалі Дадлі ў забойстве жонкі дзеля таго, каб ажаніцца з каралевай. Лізавета сур'ёзна разглядала пытанне аб шлюбе з Дадлі на працягу некаторага часу. Тым не менш, незадаволенасць пэраў Уільяма Сесіла, Нікаласа Трокмартана і некаторых іншых гэтым магчымым шлюбам стала цалкам відавочнай. Былі нават чуткі, што дваранства падыме паўстанне, калі шлюб адбудзецца.
Сярод іншых магчымых кандыдатаў для каралевы Роберт Дадлі разглядаўся як магчымы кандыдат яшчэ амаль дзесяць гадоў. У 1564 годзе Лізавета ўзвысіла Дадлі ў званне пэра, як графа Лэстэра. Урэшце ён ажаніўся ў 1578 годзе, што вельмі расчаравала каралеву. Тым не менш, Дадлі заўсёды «заставаўся ў цэнтры эмацыйнага жыцця [Лізаветы]», як апісалі гэту сітуацыю некаторыя гісторыкі. Ён памёр неўзабаве пасля разгрому Армады. Пасля смерці Лізаветы, яго запіска была знойдзена сярод яе асабістых рэчаў, з паметкай «яго апошні ліст», зробленай яе почыркам.
### Палітычныя аспекты
Франсуа, герцаг Анжу, якога Лізавета называла сваім жабяняткам. Праца Нікаласа Хіліярда.
Шлюбыя перамовы ўяўлялі сабой ключавы элемент у знешняй палітыцы Лізаветы. Яна адмовілася ад шлюбнай прапановы іспанскага караля Філіпа II у 1559 годзе, і праводзіла перамовы на працягу некалькіх гадоў, каб выйсці замуж за свайго стрыечнага брата эрцгерцага Карла з Аўстрыі. Да 1569 года адносіны з Габсбургамі пагоршыліся, і Лізавета мела намер зладзіць шлюб з адным з французскіх князёў Валуа, спачатку з Генрыхам, герцагам Анжу, а затым, з 1572 да 1581 года, яго братам Франсуа, герцагам Анжу, былым герцагам Алансона. Гэтая апошняя прапанова было звязана з запланаваным саюзам супраць іспанцаў, якія кантралявалі Паўднёвыя Нідэрланды. Апошняя прапанова была даволі сур'ёзнай на нейкі час, Лізавета нават насіла завушніцы, якія паслаў ёй Франсуа ў якасці падарунка.
У 1563 годзе Лізавета сказала імперскаму пасланніку, што згодна з яе характарам, яна хутчэй за ўсё застанецца самотнай жабрачкай, чым каралевай і замужніцай. Пазней у гэтым годзе, пасля хваробы Лізаветы на воспу, пытанне пераемнасці сур'ёзна паўстала ў парламенце. Лорды заклікалі каралеву выйсці замуж або прызначыць спадчынніка, каб прадухіліць грамадзянскую вайну пасля яе смерці. Аднак Лізавета адмовілася зрабіць што-небудзь. У красавіку яна прыпыніла дзейнасць парламента, пакуль не атрымала неабходнай падтрымкі на павышэнне падаткаў у 1566 годзе.
Да 1570 года, высокапастаўленыя фігуры ва ўрадзе, былі вымушаны прызнаць, што Лізавета ніколі не выйдзе замуж і не назаве імя пераемніка. З-за яе адмовы ад заключэння шлюбу, Лізавету часцяком абвінавачваюць у безадказнасці. Аднак гэтыя сітуацыя ўмацавала яе палітычную бяспеку, бо яна ведала, што калі яна прызначыць спадчынніка, гэта можа стварыць для яе стальца пагрозу перавароту. Незамужні статус Лізаветы натхніў да стварэння культу некранутасці. У паэзіі і партрэтным жывапісе, яе адлюстроўвалі як нявінніцу ці багіню, а не як звычайную жанчыну.
Першы вопыт вядзення вайны
--------------------------
Кароль Шатландыі Джэймс V і Марыя дэ Гіз
У маі 1559 года ў суседняй Шатландыі пачалося паўстанне пратэстантаў супраць каралевы-рэгентшы Марыі дэ Гіз — францужанкі, маці Марыі Сцюарт. Падтрымаць пратэстантаў Шатландыі раіў Лізавеце Сесіл, але яна адмовілася ад гэтага кроку, разумеючы, што падобнае ўмяшанне можа справакаваць узброены канфлікт з Францыяй, якая напоўніла Шатландыю сваімі войскамі. Ужо тады, у самым пачатку кіравання, каралева выпрацавала сваю, вельмі асцярожную, знешнюю палітыку.
Лізавета аказала шатландскім пратэстантам матэрыяльную падтрымку. Грошы былі вывезены таемна, і ніхто не мог абвінаваціць каралеву ў саўдзельніцтве.
Аднак у 1560 годзе Тайны Савет вымусіў Лізавету пачаць інтэрвенцыю. Шатландскія пратэстанты пры падтрымцы англійскіх войскаў разграмілі прыхільнікаў Марыі дэ Гіз, і 6 ліпеня 1560 года ў Эдынбургу быў падпісаны дагавор, які замацаваў гэту перамогу. Англія і Францыя вывелі свае войскі з Шатландыі.
Марыя дэ Гіз к гэтаму часу памерла, і ўлада пераходзіла да рэгенцкага савета шатландскіх лордаў-пратэстантаў. Марыі Сцюарт (на той момант жонцы Францыска II) было прапанована назаўсёды адмовіцца ад уключэння ў свой герб герба Англіі, інакш кажучы, ніколі не прад'яўляць прэтэнзій на англійскую карону. Аднак Марыя не ратыфікавала Эдынбургскі дагавор. Менавіта з гэтага моманту пачалася шматгадовая варожасць дзвюх каралеў.
Зноскі
------
1. ↑ *Deutsche Nationalbibliothek* Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 14 жніўня 2015.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. ↑ Elizabeth I of England // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311'></a>
3. 1 2 *Blain V. Grundy I. Clements P.* The Feminist Companion to Literature in English: Women Writers from the Middle Ages to the Present — 1990. — P. 335.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119734'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18328141'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119724'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47119715'></a>
4. 1 2 Kindred Britain<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
5. ↑ Somerset, 2003 & Somerset 729. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFSomerset2003Somerset729 (даведка)
6. ↑ Neale et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFNeale1954Neale70 (даведка)
7. 1 2 Wilson et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFWilson1981Wilson95 (даведка)
8. ↑ Somerset et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFSomerset2003Somerset166—167 (даведка)
9. ↑ Wilson et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFWilson1981Wilson126—128 (даведка)
10. ↑ Doran1996 et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFDoran19961996Doran45 (даведка)
11. ↑ Doran1996, 1996 & Doran 212. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFDoran19961996Doran212 (даведка)
12. ↑ Jenkins et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFJenkins2002Jenkins245,\_247 (даведка)
13. ↑ Doran2003 et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFDoran20032003Doran61 (даведка)
14. ↑ Wilson, 1981 & Wilson 303. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFWilson1981Wilson303 (даведка)
15. 1 2 Haigh et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFHaigh2000Haigh17 (даведка)
16. ↑ Loades et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFLoades2003Loades53–54 (даведка)
17. ↑ Loades et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFLoades2003Loades54 (даведка)
18. ↑ Somerset, 2003 & Somerset 408. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFSomerset2003Somerset408 (даведка)
19. ↑ Haigh et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFHaigh2000Haigh20—21 (даведка)
20. ↑ Haigh et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFHaigh2000Haigh22—23 (даведка)
Літаратура
----------
* Хейг К. Елизавета I Английская. Ростов-на-Дону, 1997.
* *Neale, J. E.* Queen Elizabeth I: A Biography (reprint ed.). — London: Jonathan Cape, 1954 [1934].
* *Wilson, Derek.* Sweet Robin: A Biography of Robert Dudley Earl of Leicester 1533–1588. — London: Hamish Hamilton, 1981. — ISBN 978-0-241-10149-0.
* *Doran, Susan.* Monarchy and Matrimony: The Courtships of Elizabeth I. — London: Routledge, 1996. — ISBN 978-0-415-11969-6.
* *Doran, Susan.* Queen Elizabeth I. — London: British Library, 2003. — ISBN 978-0-7123-4802-7.
* *Skidmore, Chris.* Death and the Virgin: Elizabeth, Dudley and the Mysterious Fate of Amy Robsart. — London: Weidenfeld & Nicolson, 2010. — ISBN 978-0-297-84650-5.
* *Somerset, Anne.* Elizabeth I. (1st Anchor Books ed.). — London: Anchor Books, 2003. — ISBN 978-0-385-72157-8.
* *Jenkins, Elizabeth.* Elizabeth and Leicester. — The Phoenix Press, 2002 [1961]. — ISBN 978-1-84212-560-1.
* *Haigh, Christopher.* Elizabeth I. — 2. — Harlow: Longman Pearson, 2000. — ISBN 978-0-582-43754-8.
* *Loades, David.* Elizabeth I: The Golden Reign of Gloriana. — London: The National Archives, 2003. — ISBN 978-1-903365-43-4.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Лізавета I
* Партрэты Цюдараў і Лізаветы. (англ.)
* Архіўныя матэрыялы пра Лізавету на the UK National Archives. (англ.)
* Працы Лізаветы і пра яе Архівавана 3 лістапада 2012.. (англ.)
* «Лізавета I Англійская — панна нацыі». «Эхо Москвы». (руск.)
* Лізавета I Цюдар. Электронная энцыклапедыя «Мир Шекспира». (руск.)
| | | |
| --- | --- | --- |
| Папярэднік**Марыя I** | **Каралева Англіі**1558—1603 | Пераемнік**Якаў I** |
| ⛭Англія Каралі Англіі |
| --- |
| Да нармандскагазаваявання |
* Альфрэд Вялікі
* Эдуард Старэйшы
* Этэльстан
* Эдмунд I
* Эдрэд
* Эдвіг
* Эдгар
* Эдуард Мучанік
* Этэльрэд II
* Свен Вілабароды\*†
* Эдмунд II
* Кнуд Вялікі\*†
* Гаральд I
* Хардэкнуд\*
* Эдуард Спаведнік
* Гаральд II Годвінсан
* Эдгар Этэлінг
|
| Нармандская дынастыя |
* Вільгельм I Заваёўнік
* Вільгельм II
* Генрых I
* Стэфан
|
| Плантагенеты |
| |
| --- |
|
* Мацільда
* Генрых II
* Рычард I
* Іаан Беззямельны
* Генрых III
* Эдуард I
* Эдуард II
* Эдуард III
* Рычард II
|
| Ланкастэры |
* Генрых IV
* Генрых V
* Генрых VI
|
| Ёркі |
* Эдуард IV
* Эдуард V
* Рычард III
|
|
| Цюдары |
* Генрых VII
* Генрых VIII‡
* Эдуард VI‡
* Джэйн Грэй‡
* Марыя I‡
* Лізавета I‡
|
| Сцюарты |
* Якаў I‡§
* Карл I‡§
* *рэвалюцыя*
* Карл II‡§
* Якаў II‡§
* Вільгельм III‡§¶ + Марыя II‡§
* Ганна‡§
|
| \* манарх Даніі · † манарх Нарвегіі · ‡ манарх Ірландыі · § манарх Шатландыі · ¶ Штатгальтар Нідэрландаў |
| ?Лізавета I — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | Оўэн Цюдар | |
| | | |
| | | | |
| | | Эдмунд Цюдар | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Кацярына Валуа[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | Генрых VII Цюдар | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Джон Бафорт[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Маргарэт Бафорт[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Маргарэт Башан з Блетсо[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | Генрых VIII | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Рычард Плантагенет[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Эдуард IV | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Сесілія Невіл[d] | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | Елізавета Ёркская[d] | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Рычард Вудвіль[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Елізавета Вудвіл[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Жакета Люксембургская[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | Елізавета I | | | | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Geoffrey Boleyn[d] | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | William Boleyn[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Anne Hoo[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Thomas Boleyn, 1st Earl of Wiltshire[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Thomas Butler, 7th Earl of Ormond[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Margaret Butler[d] | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Anne Hankford[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Ганна Балейн | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | John Howard, 1st Duke of Norfolk[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Thomas Howard, 2nd Duke of Norfolk[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Catherine Moleyns[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Elizabeth Boleyn, Countess of Wiltshire[d] | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Frederick Tilney[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | Elizabeth Tilney, Countess of Surrey[d] | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Elizabeth Cheney, Lady Say[d] | |
| | | | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | Facebook |
| Тэматычныя сайты | Discogs · MusicBrainz · Project Gutenberg · ECARTICO · The Peerage |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Праваслаўная · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Dictionary of National Biography · Notable Names Database · Universalis · Оксфардскі біяграфічны |
| Генеалогія і некрапалістыка | Find a Grave · gravsted.dk · WikiTree · WeRelate · Sejm-Wielki.pl · Geni.com · Rodovid · genealogics.org |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BAV: ADV10245856 · BIBSYS: 12072604, 90598969 · BNC: a1125354x · BNE: XX977626 · BNF: 12026274d · CiNii: DA02153851 · CONOR: 84877155 · EGAXA: vtls001606884 · GND: 118529870 · ICCU: MILV040355 · ISNI: 0000 0001 2144 6237 · LCCN: n79081709 · LNB: 000111809 · NDL: 00620625 · NKC: jn20000700037 · NLA: 36202236 · NLG: 105788 · NLP: a0000001178775 · NSK: 000389028 · NTA: 068681461 · NUKAT: n95005481 · LIBRIS: 184348 · SUDOC: 027474526 · VIAF: 97107753, 1432159477889427990008 · ULAN: 500356869 |
| | {
"title": "Лізавета I",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
8485,
33561,
0.2528232174249873
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-2126c7af09d37049\" data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Лізавета I</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$45fea4bc-497d-e6b8-c026-7ebe2802ddd1\" data-wikidata-property-id=\"P1559[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Elizabeth I</span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$811979e6-4dd9-a8d0-cc7b-8fc5e9ff0ef9\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Elizabeth1England.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1536\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1266\" decoding=\"async\" height=\"332\" resource=\"./Файл:Elizabeth1England.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Elizabeth1England.jpg/274px-Elizabeth1England.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Elizabeth1England.jpg/411px-Elizabeth1England.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Elizabeth1England.jpg/548px-Elizabeth1England.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$55F93532-8081-4B17-B25C-F532D790CFD0\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_England_(1558-1603).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1550\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1550\" decoding=\"async\" height=\"100\" resource=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_England_(1558-1603).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg/100px-Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg/150px-Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg/200px-Coat_of_Arms_of_England_%281558-1603%29.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$b3ea8cb2-451f-028f-4a00-ccb441b3653b\" data-wikidata-property-id=\"P39\">\n<link about=\"#mwt10\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Wikidata/positions/styles.css\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3769783\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"кароль Англіі\">кароль Англіі<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q18810062?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Каралі_англійскія\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0653bde001ddc65a4eb002ccdb92295d9f06e963\"><span class=\"nowrap\">17 лістапада 1558</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"862763110bae59521f6a62cebcf8a4e1acaf4d7f\"><span class=\"nowrap\">24 сакавіка 1603</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"30ad0b2f587f61753ad157abf61ffe433c851614\"><a href=\"./Марыя_I_Цюдар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Марыя I Цюдар\">Марыя I Цюдар</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"768e0cbef5f4918edba4ae09ed47b0df2b827cc7\"><a href=\"./Якаў_I_(кароль_Англіі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Якаў I (кароль Англіі)\">Якаў I Сцюарт</a></span></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Кароль_Ірландыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кароль Ірландыі\">кароль Ірландыі</a></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"9ec72cedab18b72f05e8e81214c7c2b048a48d92\"><span class=\"nowrap\">17 лістапада 1558</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"862763110bae59521f6a62cebcf8a4e1acaf4d7f\"><span class=\"nowrap\">24 сакавіка 1603</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"30ad0b2f587f61753ad157abf61ffe433c851614\"><a href=\"./Марыя_I_Цюдар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Марыя I Цюдар\">Марыя I Цюдар</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"768e0cbef5f4918edba4ae09ed47b0df2b827cc7\"><a href=\"./Якаў_I_(кароль_Англіі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Якаў I (кароль Англіі)\">Якаў I Сцюарт</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$EA53788E-9138-4354-94B0-B6381D2C1ACD\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./7_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"7 верасня\">7 верасня</a> <a href=\"./1533\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1533\">1533</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_7_верасня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1533_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q7207#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q7207\">[…]</a></sup></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$b417f12a-44d9-e33b-dab2-e2ff7fbc893b\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86+%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1424839&preloadparams%5B%5D=%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86+%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Палац Плацэнція</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1424839\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1424839\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Грынвіч\">Грынвіч<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q693450?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вялікі_Лондан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікі Лондан\">графства Вялікі Лондан</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Вялікі Лондан\">Вялікі Лондан<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q23939248?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англія\">Англія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Грынвічы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$0F60C37F-C0DE-41D6-9A38-5E4863401D8B\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><abbr title=\"па юліянскім календары\">24 сакавіка</abbr> (<a href=\"./3_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"3 красавіка\">3 красавіка</a>) <a href=\"./1603\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1603\">1603</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_3_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1603_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(69 гадоў)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$253331B6-D78D-4B56-81B2-BD0AD5CB7FA4\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8B%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1059945&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D1%8B%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Рычмандскі палац</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1059945\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1059945\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8B%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4-%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BD-%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q32515&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D1%8B%D1%87%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4-%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BD-%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D1%81&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Рычманд-апан-Тэмс</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q32515\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q32515\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вялікі_Лондан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікі Лондан\">графства Вялікі Лондан</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Вялікі Лондан\">Вялікі Лондан<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q23939248?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англія\">Англія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Вялікім_Лондане\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$747740F7-B52C-4321-8950-3EE9E20A620B\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вэстмінстэрскае_абацтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вэстмінстэрскае абацтва\">Вэстмінстэрскае абацтва</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Вэстмінстэрскім_абацтве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$C73F6329-787E-4534-B27F-F9C7EE81B23E\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Цюдары\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цюдары\">Цюдары</a><link href=\"./Катэгорыя:Цюдары#Лізавета%20I\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$0CB7BA16-F495-49C5-A5CE-6799EFA341B7\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Генрых_VIII\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Генрых VIII\">Генрых VIII</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$99D2F790-8CBF-4B8D-9EF4-72C8634E8AE9\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ганна_Балейн\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ганна Балейн\">Ганна Балейн</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$345BB208-2B65-4969-BAA6-945F860897E1\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англіканства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англіканства\">англіканства</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$703f1646-4819-5c16-d923-e634fa69f10a\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q16511993\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q16511993\">каралева</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$0FF4D2DC-1474-46C4-B516-79A0B2CE8CD1\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Манарх\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Манарх\">манарх</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтограф</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$60A5F799-2B64-4B1F-AACE-41296DE46A66\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"284\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"831\" decoding=\"async\" height=\"51\" resource=\"./Файл:Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg/150px-Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg/225px-Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg/300px-Autograph_of_Elizabeth_I_of_England.svg.png 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Манаграма\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Манаграма\">Манаграма</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q7207$2e369216-4f69-7ac1-8939-eaa9a2531595\" data-wikidata-property-id=\"P1543\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg\"><img alt=\"Манаграма\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"312\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"221\" decoding=\"async\" height=\"70\" resource=\"./Файл:Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg/49px-Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg/74px-Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg/99px-Royal_Monogram_of_Queen_Elizabeth_I_of_England.svg.png 2x\" width=\"49\"/></a></span></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q7207$3C708D92-A3EC-4C00-911D-BA7DD9399EC9\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Elizabeth_I_of_England\" title=\"commons:Category:Elizabeth I of England\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Elizabeth%20I%20of%20England\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Elizabeth I of England\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 38660
} |
Назву **Гро́дзі** маюць:
Населеныя пункты
----------------
### Беларусь
* Віцебская вобласць:
+ Гродзі — вёска ў Пастаўскім раёне
* Гродзенская вобласць:
+ Гродзі — вёска ў Астравецкім раёне
+ Гродзі — вёска ў Ашмянскім раёне
Назва
-----
У Шаркаўшчынскім раёне ёсць прозвішча Гродзь, у Наваградскім раёне — прозвішча Гродус.
У Перапісе вялікалітоўскага войска 1528 г. сярод радуньскага баярства вядомы "Гродвил Богдановичъ", імя Гродвіл гэта двухасноўнае балцка-літоўскае *Grod-vil'as*. У ім першую аснову звязваюць з літоўскімі адыменнымі прозвішчамі *Gruodis, Gruodys*, якія звязаныя з літоўскім *gruodas* "замерзлая зямля; замаразкі", далей да дзеяслова *grūsti* з зусім "ваярскім" значэннем "церці, падрабняць; набіваць, напіхваць; мучыць, біць; гнаць".
Апроч трох вёсак з назвай Гродзі, у Браслаўскім раёне (каля Мілашак) былі Гродзішкі. Усе яны раўнамерна размешчаныя ўздоўж цяперашняй літоўскай мяжы, паміж Браславам і Ашмянамі. З літоўскага боку таксама ўздоўж мяжы ідуць *Gruodiškė, Gruodiškis, Gruodiškiai* (> "Гродзішкі"), таксама і ў аўтахтонным літоўскім вымаўленні Гервяцкага краю Гродзі называюцца *Gruodžiai*, усе яны ад імя *Gruodis*.
| | |
| --- | --- |
| | Спіс значэнняў слова або словазлучэння са спасылкамі на адпаведныя артыкулы.Калі вы трапілі сюды з іншага артыкула Вікіпедыі, можаце вярнуцца і ўдакладніць спасылку, каб яна вяла да пэўнага артыкула. |
1. ↑ Daiva Sinkevičiūtė. Nežinomi Lietuvos Metrikos dvikamieniai asmenvardžiai su pirmaisiais apeliatyviniais dėmenimis // Baltistica LIII (2) 2018 303-325. С. 309 C. 309.
2. ↑ В.Н. Топоров. Прусский язык. E-H. М. 1979. С. 315-317. | {
"title": "Гродзі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
779,
2248,
0.34653024911032027
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2550
} |
Бразільскае пласкагор’е на фізічнай карце Бразіліі
**Бразільскае нагор’е** (парт.: Planalto Brasileiro) — шырокі геаграфічны рэгіён, які пакрывае значную частку ўсходу, поўдня і цэнтра Бразіліі. Па плошчы нагор’е дасягае практычна паловы яе тэрыторыі, каля 4 млн км². Акрамя таго, пераважная большасць насельніцтва краіны (больш за 95 %) жыве на гэтым нагор’і або на вузкай прыбярэжнай паласе побач з ім. Даўжыня і па шыраце, і па мерыдыяне больш за 3200 км. Вышыні ўзрастаюць ад 500 м на захадзе да 2000 м і больш на ўсходзе. Найвышэйшы пункт — гара Бандэйра (2890 м). Найбольш высокія часткі нагор’я ўтвараюць хрыбты: Сера-ду-Мар, Сера-ду-Эспіньясу, Сера-Дарада. На ўзбярэжжы тыповыя асобныя горы ў выглядзе вежаў, конусаў (т. зв. Цукровыя галовы).
Бразільскае нагор’е вядома дзякуючы вялікай прыроднай разнастайнасці: на ім існуюць некалькі розных біёмаў, шырокі спектр кліматычных умоў, розныя тыпы глебы і тысячы відаў жывёл і раслін.
З-за вялікай разнастайнасці характарыстык Бразільскае нагор’е падзяляюць на тры часткі:
* Атлантычнае плато;
* Цэнтральнае плато;
* Паўднёвае плато.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | LCCN: sh89006871 · VIAF: 315130693 | | {
"title": "Бразільскае нагор’е",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
283,
1908,
0.14832285115303984
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2120
} |
**Ісламізацыя Албаніі** адбылася ў выніку асманскай заваёвы рэгіёну, якая пачалася ў 1385 годзе Асманы праз сваю адміністрацыю і войска прынеслі іслам у Албанію праз розную палітыку і падатковыя льготы, гандлёвыя сеткі і транснацыянальныя рэлігійныя сувязі. У першыя некалькі стагоддзяў асманскага панавання распаўсюджванне ісламу ў Албаніі было павольным і ў асноўным узмацнілася на працягу XVII і XVIII стагоддзяў найбольш праз асманскую грамадскую і вайсковую інтэграцыі, праз геапалітычныя фактары і крах царкоўных структур. Гэта была адна з найбольш значных падзей у гісторыі Албаніі, паколькі албанцы ў Албаніі перайшлі ад пераважна хрысціянскага (каталіцкага і праваслаўнага) насельніцтва да насельніцтва, якое ў асноўным ёсць мусульманамі-сунітамі, захоўваючы пры гэтым значныя этнічныя албанскія хрысціянскія меншасці ў некаторых рэгіёнах. Сітуацыя, у выніку якой суніцкі іслам быў самай вялікай верай у албанскай этналінгвістычнай прасторы, але іншыя канфесіі таксама, згулялі вялікі ўплыў на фарміраванне палітычнага развіцця Албаніі ў позні асманскі перыяд. Акрамя рэлігійных змен, пераход у іслам таксама прывёў да іншых сацыяльных і культурных пераўтварэнняў, якія сфармавалі і паўплывалі на албанцаў і албанскую культуру .
Крыніцы
-------
1. ↑ Ramet 1998, p. 209. "The Ottomans first invaded Albania in 1385. A second Ottoman force was sent to Albania 1394-96, occupying the country. Given both the Ottoman disposition to tolerate religious diversity among loyal subjects and the generally bellicose traditions of the Albanians, Ottoman authorities adopted a conciliatory policy toward Albanian Christians in the early decades of occupation. Still, although conversion to Islam was not required, a Christian Albanian lord could count on winning favor if he converted. If the Ottomans did not believe that religious reasons could compel a Christian to convert to Islam, they nonetheless looked askance when a Muslim converted (or reconverted) to Christianity. This happened in 1443 when Gjergj Kastrioti (called Skenderbeg), who had been reared as a Muslim in the sultan's palace, abandoned the Islamic faith and publicly reverted to the creed of his forefathers. But this conversion was not merely a public gesture of defiance. It was the first act in a revolutionary drama. For, after changing his religious allegiance, Skenderbeg demanded that Muslim colonists and converts alike embrace Christianity on pain of death, declaring a kind of holy war against the sultan/caliph."
Літаратура
----------
* Ramet, Sabrina (1998). *Nihil obstat: religion, politics, and social change in East-Central Europe and Russia*. Durham: Duke University Press. ISBN 9780822320708. | {
"title": "Ісламізацыя Албаніі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1189,
3219,
0.36936936936936937
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3630
} |
Эдыкт аб талерантнасці
**Эдыкт аб талерантнасці** (ням.: Toleranzpatent) — дакумент, выдадзены імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі Іосіфам II 13 кастрычніка 1781 года. Эдыкт фактычна завяршыў Контррэфармацыю ў Габсбургскай імперыі. Гэты дакумент натхніў асветніцкія ідэалы Іосіфа II (іосіфізм), і ў наступным годзе ён выдаў Талеранцыйны эдыкт.
Паводле эдыкта евангелісты (лютэране і кальвіністы), а таксама праваслаўныя, якія насялялі Цыслейтанскую частку імперыі Габсбургаў, атрымалі свабоду веравызнання, мажлівасць будаўніцтва дамоў малітвы і ўрэгулявання стасункаў з пануючай Каталіцкай царквой (напрыклад, належныя плацяжы). Прыхільнікі гэтых веравызнанняў былі практычна ўраўнаваныя ў грамадзянскіх правах з каталікамі: атрымалі магчымасць валодаць маёнткамі, займацца рамёствамі, пражываць у гарадах, атрымліваць навуковыя званні і займаць дзяржаўныя пасады. Тым не менш, каталіцтва заставалася дзяржаўнай канфесіяй, і дамы малітвы іншых канфесій маглі будавацца толькі з пэўнымі абмежаваннямі: напрыклад, галоўны ўваход нельга было рабіць з боку вуліцы, таксама былі забароненыя вежы (хоць у Драгомыслі такі дазвол быў атрыманы).
Прыклад «талеранцыйнага» дома малітвы ў вёсцы Фрэзах (Аўстрыя)
Пасля выдання эдыкта на тэрыторыі Цыслейтаніі зборы паўсталі ў такіх мясцінах, як Вена, Верхняя Аўстрыя, Трыест і Прага. Агулам за тры гады пасля выдання эдыкта ў Аўстрыі і па-за Аўстрыйскай Сілезіяй паўстала 50 збораў. Ва ўсходняй частцы Аўстрыйскай Сілезіі — на Цешынскай Сілезіі — знаходзілася найбольшая на той час суполка лютэран на тэрыторыі Цыслейтаніі. Гэтую правінцыю ад астатніх адрознівала тое, што тут ужо існавала г. зв. *царква ласкі* (Царква Ісуса ў Цешыне), таму эдыкт быў тут прыняты ў іншай фармулёўцы. Дзякуючы выданню Эдыкта аб талерантнасці да цешынскай царквы далучыліся новыя зборы рэгіёна: у Бельскай, Яважы, Блудавіцах, Комарнай Льготцы, Вісле, Быстржыцах, Устрані, Галешаве, Наўсях, Драгомыслі, Старой Бельскай. У заходняй, опаўскай частцы правінцыі паўстаў толькі адзін збор у Голчавіцах (па-нямецку: Hillersdorf).
У наступныя гады выдадзеныя яшчэ некалькі дэкрэтаў, дапаўняючых эдыкт, у тым ліку з мэтай стрымання далейшага развіцця евангельскай царквы на тэрыторыі дзяржавы. Поўнае ўраўнаванне ў рэлігійных правах адбылося ў сярэдзіне XIX стагоддзя ў пару Вясны народаў.
Гл. таксама
-----------
* Пратэстанцкі эдыкт
Крыніцы
-------
1. ↑ *Jürgen Habermas.* Intolerance and discrimination // *International Journal of Constitutional Law*. — Oxford University Press and New York University School of Law, 2003. — В. 1. — Т. 1. — С. 2. — DOI:10.1093/icon/1.1.2
2. ↑ *Stephen R. Burant, ed*. Enlightened Absolutism **(нявызн.)**. GPO for the Library of Congress. Праверана 21 красавіка 2013.
3. ↑ Michejda 1992, s. 133.
Літаратура
----------
* *Bednář, František.* Toleranční patent, jeho vznik a význam. — Praha, 1931.
* *Melmuková, Eva.* Patent zvaný toleranční. — Praha: Mladá fronta, 1999.
* *Franciszek Michejda.* Dzieje Kościoła ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim (od Reformacji do roku 1909). — Katowice: Dom Wydawniczy i Księgarski «Didache», 1992. — С. 131—155. — ISBN 83-85572-00-7.
Спасылкі
--------
Лагатып ВікітэкіЛагатып Вікітэкі
У Вікітэцы ёсць арыгінал тэксту па гэтай тэме.
Гл. ***Toleranční patent***
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Эдыкт аб талерантнасці
* Арыгінал тэксту эдыкта Архівавана 17 кастрычніка 2013. (ням.)
* Скан арыгіналу (ням.) | {
"title": "Эдыкт аб талерантнасці",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
927,
4833,
0.19180633147113593
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 5441
} |
**Ваёмінгскі ўніверсітэт** (англ.: University of Wyoming) — амерыканская дзяржаўная вышэйшая навучальная ўстанова са статусам даследчага ўніверсітэта, якая месціцца ў горадзе Ларамі ў штаце Ваёмінг, ЗША.
Агульная характарыстыка
-----------------------
Універсітэт быў заснаваны ў сакавіку 1886 года, за чатыры гады да таго, як тэрыторыя Ваёмінга была прызнана 44-м штатам ЗША, і адкрыўся ў верасні 1887 года. Універсітэт незвычайны тым, што яго размяшчэнне ў штаце запісана ў канстытуцыі штата. Універсітэт прапануе больш за 120 праграм бакалаўрыяту, магістратуры і аспірантуры. Ён класіфікуецца як доктарскі ўніверсітэт з высокай даследчай актыўнасцю.
Структура
---------
* Каледж сельскай гаспадаркі і прыродных рэсурсаў
* Каледж мастацтваў і навук
* Каледж бізнесу
* Каледж адукацыі
* Каледж інжынерыі і прыкладных навук
* Каледж навук аб здароўі
* Ганаровы каледж
* Школа экалогіі і прыродных рэсурсаў
* Школа права
* Інстытут удасканалення нафтааддачы
Вядомыя выпускнікі
------------------
* Рычард Чэйні, віцэ-прэзідэнт ЗША
Гл. таксама
-----------
* Спіс універсітэтаў штата Ілінойс
Заўвагі
-------
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
* Афіцыйная інтэрнэт-старонка ўстановы | {
"title": "Ваёмінгскі ўніверсітэт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1033,
2119,
0.4874941009910335
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-d64eeff2b583b80c\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка ўніверсітэта\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_ўніверсітэта\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Ваёмінгскі ўніверсітэт\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"University of Wyoming logo.svg\"},\"выява\":{\"wt\":\"Old Main University of Wyoming September 2012.JPG\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"{{lang-en|University of Wyoming}}\"},\"міжназва\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшае\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"Роўнасць\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"1886\"},\"зачынены\":{\"wt\":\"\"},\"рэарганізаваны\":{\"wt\":\"\"},\"год рэарганізацыі\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"дзяржаўны даследчы ўніверсітэт\"},\"найменне пасады\":{\"wt\":\"\"},\"піб пасады\":{\"wt\":\"\"},\"прэзідэнт\":{\"wt\":\"\"},\"навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"замежныя студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялітэт\":{\"wt\":\"\"},\"бакалаўрыят\":{\"wt\":\"\"},\"магістратура\":{\"wt\":\"\"},\"аспірантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактарантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактары\":{\"wt\":\"\"},\"прафесары\":{\"wt\":\"\"},\"выкладчыкі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Ларамі (горад)|Ларамі]], [[Ваёмінг]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]\"},\"кампус\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"https://www.uwyo.edu/\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"edu_region\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:100%;\">Ваёмінгскі ўніверсітэт</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">University of Wyoming</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:University_of_Wyoming_logo.svg\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"95\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"360\" decoding=\"async\" height=\"48\" resource=\"./Файл:University_of_Wyoming_logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/University_of_Wyoming_logo.svg/180px-University_of_Wyoming_logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/University_of_Wyoming_logo.svg/270px-University_of_Wyoming_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/University_of_Wyoming_logo.svg/360px-University_of_Wyoming_logo.svg.png 2x\" width=\"180\"/></a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2592\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3872\" decoding=\"async\" height=\"185\" resource=\"./Файл:Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG/276px-Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG/414px-Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG/552px-Old_Main_University_of_Wyoming_September_2012.JPG 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Арыгінальная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">University of Wyoming</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дэвіз</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1546\">Роўнасць</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1886\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1886\">1886</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\nдзяржаўны даследчы ўніверсітэт</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Ларамі_(горад)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ларамі (горад)\">Ларамі</a>, <a href=\"./Ваёмінг\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ваёмінг\">Ваёмінг</a>, <a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.uwyo.edu/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">uwyo.edu</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2127
} |
**Баявая тэрарыстычная арганізацыя** (**БТА**) (руск.: Боевая террористическая организация) — экстрэмісцкая групоўка неанацысцкага толку, якая дзейнічала ў г. Санкт-Пецярбургу (Расійская Федэрацыя) з 2003 па 2006 гады. Утворана Дзмітрыем Баравіковым і Аляксеем Ваяводзіным.
Стварэнне
---------
БТА сфармавалася ў верасні 2003 года. Фармуючы сваю банду, стваральнікі прыцягнулі некалькі ўдзельнікаў групоўкі Мad Crowd. Свой выхад з парярэдняй групоўкі «Шульц 88», Баравікоў і яго паплечнікі патлумачылі тым, што яе кіраўнік адмаўляўся праводзіць радыкальныя акцыі. Акрамя таго, Баравікоў і Ваяводзін імкнуліся стаць самастойнымі лідарамі.
Спачатку новая арганізацыя прынцыпова не мела назвы. Абодва стваральнікі ўлічвалі вопыт сваіх папярэднікаў, арыштаваць якіх дапамагла слабая канспірацыя. У групоўцы Баравікова-Ваяводзіна была жорсткая дысцыпліна: напрыклад, удзельнікі групы былі абавязаныя насіць з сабой нож, каб адразу ж маглі прыняць удзел у нападзе. Забаранялася апранаць вопратку, якая магла ідэнтыфікаваць іх як неанацыстаў, галіць галаву.
Асноўнымі крытэрыямі для ўступу былі:
* Расізм
* Язычнічтва
* Здаровы лад жыцця
Узбраенне
---------
На ўзбраенні ў банды выкарыстоўвалася як старая зброя, якую набывалі ў «чорных капальнікаў», так і новая агнястрэльная зброя, здабытая нелегальнымі шляхамі.
Асноўнай зброяй, якую выкарыстоўвала банда, былі: нажы, арбалеты і стрэльбы, вінтоўкі (у тым ліку абрэзаная вінтоўка Мосіна) і стрэльбы з помпамі.
Ваяводзін атрымаў у спадчыну дзве кватэры, калі памерлі яго маці і бабуля. Ён прадаў адну з кватэр і выкарыстаў грошы, каб набыць аўтамабіль, 4 карабіны Сайга і радыёпрыёмнікі для праслухоўвання міліцэйскіх частот.
Напады і забойствы
------------------
Першым быў здзейснены напад на армян Маквэла Эламіряна і Ліяну Туманян у жніўні 2003 г. На іх напалі шасцёра, узброеныя арматурай, абрэзкамі труб, веласіпеднымі ланцугамі і нажамі. Пацярпелыя засталіся жывыя.
Затым у кастрычніку 2003 г. быў здзейснены напад на ураджэнца Нігерыі Амардыёна Лаўрэнсе.
Трэцяй ахвярай падсудных стаў грамадзянін КНДР Кім Хен Іч. На яго напалі ў снежні 2003 года каля 15 чалавек у двары дома 18 па вуліцы Марата. Яму было нанесена больш за 20 нажавых раненняў, ад якіх ён памёр.
9 лютага 2004 года бандай было здзейснена забойства васьмігадовай таджыкскай дзяўчынкі.
У чэрвені 2004 г. былі забіты Расціслаў Гофман і Аляксей Галоўчанка. Абодва маладыя чалавекі не ўваходзілі ў групоўку Баравікова-Ваяводзіна, але былі знаёмыя з лідарамі банды і ў падзялялі іх погляды. Баравікоў і Ваяводзін лічылі, што яны могуць выдаць іх праваахоўным органам. Пад падставай нападу на цыган, Гофмана і Галоўчанка запрасілі ў пасёлак Заходскае (Выбарскі раён Ленінградскай вобласці), дзе ў лесе Баравікоў расстраляў іх з агнястрэльнай зброі, а іншыя дабілі нажамі. Затым з маладых людзей знялі абутак і пахавалі ў загадзя падрыхтаваным месцы.
Самае рэзананснае злачынства, якое інкрымінуецца фігурантам гэтай справы — забойства ў чэрвені 2004 года Мікалая Гірэнка, вучонага-этнографа і эксперта Гарпракуратуры РФ па нацыянальных пытаннях. Яго забойства члены банды мелі намер зрабіць вельмі сымбалічным: вучонага расстралялі з абрэза нямецкага карабіна "Маўзэр". Стрэл быў зроблены праз дзверы кватэры, у якой пражываў навуковец. Ад атрыманага ранення мужчына памёр.
У красавіку 2006 года з помпавай стрэльбы быў расстраляны Самба Лампсар.
У агульнай складанасці, следства інкрымінавала 14-ці падсудным каля 20 эпізодаў злачынстваў: бандытызм, забойствы і напады на выхадцаў з Азіі, Афрыкі і Каўказа, незаконны абарот агнястрэльнай зброі ігд.
Выкрыццё і арышт
----------------
У сярэдзіне чэрвеня 2004 г. бацькі забітага Расціслава Гофмана, які меў зносіны з удзельнікамі групоўкі, выявілі спіс, складзены іх сынам перад забойствам — 12 імёнаў і мянушак, назва групоўкі, на яго думку — Mad Crowd. Гэты спіс бацькі Гофмана пасля яго смерці аднеслі ў следчыя органы, але спіс быў страчаны. Следства даведалася пра існаванне групы Баравікова-Ваяводзіна ад Агенцтва журналісцкіх расследаванняў, якое выйшла на след банды дзякуючы паказанням былых скінхэдаў, якія паведамілі журналістам, што міліцыя фабрыкуе справы і асуджае за злачынствы групы Баравікова-Ваяводзіна невінаватых. Агенства звярнудася непасрэдна ў МУС Расійскай Федэрацыі.
Дзмітрый Баравікоў быў забіты стрэлам у патыліцу з некалькіх метраў «пры ўзброеным супрацьдзеянні міліцыі» падчас яго затрымання, з пісталета Макарава аператыўнікамі 18 аддзела УБАЗ. Іншыя члены групоўкі былі арыштаваныя ў траўні 2006 г. Апошні арыштаваны ўдзельнік групы — Руслан Мельнік. Ён быў затрыманы ў Цэнтральным парку культуры імя Кірава 15 ліпеня 2006 года.
Агулам, членам групы інкрымінавалася 13 эпізодаў злачынстваў, прадугледжаных артыкуламі 209 (бандытызм), 105 (забойства), 282 (распальванне нацыянальнай варожасці) і 222 (незаконны абарот агнястрэльнай зброі) Крымінальнага кодэкса Расійскай Федэрацыі.
Зноскі
------
1. ↑
| ⛭**Расізм** |
| --- |
| Гісторыя |
* Апартэід
* Халакост
* Расавая дэмакратыя
* Антырасізм
* Праваабаронцы
| |
| Ідэалогіі |
* Перавага белых
* Негрыцюд
* Чорны расізм
* Сацыяльны дарвінізм
* Нацызм
* Расавая тэорыя
* Кетуанан мелаю (англ.)
|
| Праявы |
* Істытуцыянальны расізм
* Дзяржаўны расізм
* Нянавісць
* Расавая сегрэгацыя
* Стэрэатып
* Навуковы расізм
* Рабства
* Этнацыд
|
| Гвалт |
* Этнічная чыстка
* Злачынства на глебе нянавісці
* Міжрасавая вайна
* Генацыд
* Суд Лінча
|
| Рухі і арганізацыі |
* Ку-клукс-клан
* Неанацызм
* Базкурт
* Нацыянальная Партыя (ПАР)
* Нацыя ісламу
* Чорныя пантэры
* Баявая тэрарыстычная арганізацыя
|
| Антырасізм |
* ЕКРН
* Камітэт па ліквідацыі расавай дыскрымінацыі
* НАСПКН
* Антыдыфамацыйная ліга
* Антыфа
* Рух за грамадзянскія правы (англ.)
* Праграма па барацьбе з дыскрымінацыяй (Х’юман райтс фест) (англ.)
* Прававы цэнтр па беднасці поўдня (англ.)
* Сёрчлайт (англ.)
|
| Расізм паводле краін |
* Расізм у ЗША
* Расізм у Расіі
| | {
"title": "Баявая тэрарыстычная арганізацыя",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1624,
9294,
0.17473638906821606
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-4a9706420c03539b\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Крымінальная арганізацыя\",\"href\":\"./Шаблон:Крымінальная_арганізацыя\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Крымінальная арганізацыя\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#cfe3ff;\">Баявая тэрарыстычная арганізацыя</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснавана</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16535373$C7575C73-BD01-477C-8C8B-6F13DD5E9B88\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">2003</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснавальнікі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16535373$0C5ED16B-97CF-4200-8A0B-07B6BB0F2D66\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Dmitry+Borovikov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4094262&preloadparams%5B%5D=Dmitry+Borovikov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Dmitry Borovikov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4094262\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4094262\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16535373$30FF82D5-59A1-4DFB-97FE-F2C841727C06\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksey+Voyevodin&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4114275&preloadparams%5B%5D=Aleksey+Voyevodin&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Aleksey Voyevodin</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4114275\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4114275\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16535373$712468c6-48d3-b4d9-442d-7cdd5ef5cae0\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 10169
} |
Не блытаць з Кампазітнае відэа.
**Кампанентнае відэа** — спосаб асобнай перадачы каляровага відэа праз два і болей каналаў (кабеляў), пры якім асобныя складнікі відэасігналу нясуць розную інфармацыю аб каляровай выяве.
У першых кампанентных відэаінтэрфейсах, такіх як S-Video, колеравая паднясучая перадавалася асобна ад астатніх кампанентаў відэасігналу для змяньшэння скрыжаваных перашкодаў. У сучасных аналагавых інтэрфейсах ужываюцца тры больш каналаў для раздзельнай перадачы інфармацыі аб колеры выявы і сігналаў сінхранізацыі. Як і праз кампазітныя відэакабелі, праз кампанентныя не перадаецца гукавае суправаджэнне, для якога патрэбны асобны провад.
Паняцце таксама ўжываюць у фарматах відэазапісу, у якіх сігналы яркасці і колеравасці запісваюцца рознымі групамі відэагаловак на асобных дарожках. Такія фарматы, першым з якіх стаў Betacam, дазволілі палепшыць якасць выявы касетных відэамагнітафонаў да вяшчальных стандартаў.
Раздымы кампанентнага відэакабеля стандарта YPbPr
Гісторыя з’яўлення
------------------
Першыя прафесійныя і пераважная большасць бытавых відэамагнітафонаў былі заснаваны на запісе кампазітнага відэасігнала ў зыходным ці нязначна мадыфікаваным выглядзе. Пры гэтым кампазітны відэасігнал паміж рознымі прыладамі перадаваўся праз кааксіяльны кабель, які ніяк не пагаршаў параметры запісанай выявы. Кампазітны прынцып запісу, які патрабуе пераносу спектру паднясучай у ніжэйшую частотную вобласць, у большасці касетных фарматаў прыводзіў да непазбежнага пагаршэння якасці выявы з-за скрыжаваных перашкодаў, якія ўзнікаюць у апаратуры ў працэсе раздзялення відэасігналу перед запісам на магнітную стужку і наступным адваротным змешванні. Павышэнне якасці касетных відэамагнітафонаў стала магчыма са з’яўленнем кампанентных фарматаў, такіх як Betacam, у якім сігналы яркасці і колеравасці запісваліся асобна на розныя дарожкі. Для захоўвання якасці атрыманага відэа найбольш эфектыўнай апынулася перадача паміж прыладамі кампанентнага сігналу, не патрабуючая змешвання яркасці і колеравасці, запісаных і прачытаных асобна. Кампанентныя інтэрфейсы апынуліся эфектыўнымі і для кампазітных фарматаў, такіх як S-VHS, забяспечваючых палепшаную якасць выявы за конт асобнага канала апрацоўкі сігналу колеравасці. Для відэамагнітафонаў гэтага фармату быў распрацаваны кампанентны інтэрфейс S-Video (англ.: Separate Video, «раздзельнае відэа»), у якім сігналы яркасці і колеравасці перадаваліся асобна. Першы фармат лічбавага відэазапісу D-1 таксама быў кампанентным і дазваляў незалежна запісваць і апрацоўваць яркасць і колеравасць. У гэтым выпадку кампанентныя лічбавыя відэаінтэрфейсы апынуліся больш выгаднымі, чым перадача сигнала адным струменем. Далейшае ўдасканальванне відэатэхнікі і з’яўленне высакаякасных бытавых лічбавых фарматаў захоўвання выяў, такіх як DVD, HD-DVD і Blu-ray Disc, прывялі да выціскання кампазітнага відэаінтэрфейса кампанентнымі, дазваляючы данесці якасць выявы носьбіта да канцавой прылады.
Разнавіднасці кампанентнага відэа
---------------------------------
Кампанентныя інтэрфейсы дзеляцца на два асноўных тыпа: ужываючыя асобную перадачу сігналаў яркасці і колеравасці альбо перадаючыя інфармацыю аб асобных колерах выявы непасрэдна. Лічбавыя кампанентныя інтэрфейсы прыдатныя для перадачы відэа як стандартнай, так і высокай выразнасці. Большасць сучасных тэлевізараў дазваляюць атрымаць сваю арыгінальную выразнасць толькі праз кампанентныя відэаўваходы.
### Перадача яркасці і колеравасці
Раздым кампанентнага відэаінтэрфейсу S-Video. Штыры 1 і 3 ужываюцца для перадачы сігнала яркасці, 2 і 4 — сігнала колеравасці
Асноўныя артыкулы: **YPbPr** і **S-Video**
Упершыню кампанентныя відэаінтэрфейсы былі прэзентаваны іх разнавіднасцю, якая перадае сігнал яркасці, які з’яўляецца манахромным складнікам выявы, і сігнал колеравасці, які змяшчае інфармацыю пра колеравы тон і насычанасці выявы. Такі прынцып, пазычаны ў сучасных сістэмах каляровага тэлебачання, быў закладзены ў кампанентных фарматах відэазапісу, для якіх і распрацаваны гэтыя інтэрфейсы. Адным з іх стаў S-Video, прызначаны для злучэння відэамагнітафонаў фармату S-VHS адзін з адным і студыйным абсталяваннем. Гэты тып інтэрфейсу дажыў да сённяшняга дня і ўжываецца ў некаторых бытавых відэапрыладах і відэакартках камп’ютараў. Аднак, найбольшае распаўсюджанне атрымаў кампанентны стандарт YPbPr, які забяспечвае вышэйшую якасць колеру за конт адсутнасці мадуляцыі паднясучай і поўнага раздзялення складнікаў.
Пераўтварэнне звычайнага відэасігнала ў сігналы яркасці і колеравасці ў сучасных прыладах адбываецца з дапамогай колеравай субдыскрэтызацыі, якая атрымала распаўсюджанне дзякуючы графічнаму фармату JPEG і тэхналогіі видэакампрэсіі MPEG. Для перадачы кампанентных сігналаў, аснаваных на раздзяленні сігналаў яркасці і колеравасці, акрамя кабеля S-Video з 4-х ці 7-штырковымі раздымамі (mini-DIN), у прафесійнай відэавытворчасці найбольшае распаўсюджанне атрымалі тры кааксіяльных кабеля з раззёмамі тыпу BNC. Такі тып злучэння ўжываецца для перадачы аналагавага кампанетнага відэа па стандарту YPbPr. У выпадку падтрымкі злучальнымі прыладамі двух фарматаў экрана 4:3 і 16:9 праз кабелі перадаецца сігнал, які паведамляе аб суадносінах бакоў перадаванай выявы. У бытавой тэхніцы часцей за ўсё ўжываецца тры кааксіяльных альбо адзін шматжыльны кабель з трыма раздымамі тыпу RCA зялёнага, сіняга і чырвонага колераў. Некаторыя вытворцы рэалізуюць перадачу кампанентнага сігнала YPbPr праз раздым SCART.
Развіццё лічбавых тэхналогій тэлебачання прыводзіць да паступовага выціскання аналагавых кампанентных інтэрфейсаў. Лічбавае кампанентнае відэа можа перадавацца як праз адзін кабель паслядоўна, так і некалькімі паралельнымі струменямі. У прафесійнай вытворчасці атрымаў распаўсюджанне лічбавы паслядоўны інтэрфейс SDI, ужываны для злучэння відэапрылад. У бытавой і камп’ютарнай відэатэхніцы найбольш распаўсюджаны лічбавыя інтэрфейсы DVI і HDMI.
### Асобная перадача колераў
15-штырковы раздым D-sub камп’ютарнага кампанентнага інтэрфейсу VGA
Усе сучасныя маніторы для адлюстравання каляровай выявы у якасці выніковых сігналаў выкарыстоўваюць тры, адпавядаючыя чырвонаму, зялёнаму і сіняму колерам адытыўнай колеравай мадэлі RGB. Гэтыя сігналы падаюцца непасрэдна на электроды маскавых кінескопаў альбо на матрыцу вадкакрышталічных дысплеяў. Працэс пераўтварэння каляровай выявы ў відэасігнал у пачатковый стадыі таксама прадугледжвае колерааддзяленне, у выніку якога атрымліваюцца тры сігналы, адпаведныя асноўным колерам. Перадача кампанетнага сігнала, які складаецца з інфармацыі аб асноўных колерах, не патрабуе пераўтварэння колеравай інфармацыі ў сігналы яркасці і колеравасці, а потым адваротнага дэкадавання, якое пагаршае колераперадачу. Непасрэдная перадача колеравых складнікаў выявы дазваляе звесці да мінімуму страты і абмежаванні інтэрфейсу, і атрымаць максімальную якасць.
Такія інтэрфейсы не ўжываюць мадуляцыю сігналаў і ніяк не абмяжоўваюць глыбіню колера, якую можа перадаць сістэма. Пры гэтым паласа частот, займаная кампанентнымі сігналамі, вельмі шырокая і можа значна перавышаць паласу яркаснага сігнала манахромнай выявы, перадаючы большую колькасць колеравай інфармацыі. Асобная перадача колеравых сігналаў найбольш выгадная для прагляду выявы DVD і іншых фарматаў, якія захоўваюць колер непасрэдна ў колеравай прасторы RGB. Большасць сучасных камп’ютараў выкарыстоўваюць для вываду кампанентнага аналагавага відэа інтэрфейс VGA, які перадае асобныя кампаненты колеру і сінхрасігналы асобнымі каналамі. Некаторыя вытворцы тэлевізараў ужываюць для перадачы асобных кампанентаў каляровай выявы мадэлі RGB раздымы SCART, што ў некаторых выпадках пазначаецца іх назвай «SCART RGB».
Акрамя трох сігналаў асноўных колераў, аналагавыя кампанентныя інтэрфейсы выкарыстоўваюцца для перадачы двух сігналаў сінхранізацыі — радковай і кадравай, якія могуць перадавацца чатырма рознымі спосабамі:
* Кампазітны сінхрасігнал, калі радковыя і кадравыя сінхраімпульсы адначасова перадаюцца праз асобны провад (S у сістэме RGBS);
* Асобная перадача, калі радковыя і кадравыя сінхраімпульсы перадаюцца двума асобнымі правадамі (H і V у сістэме RGBHV);
* Перадача кампазітнага сінхрасігнала праз канал зялёнага колера (SoG ці RGsB);
* Перадача кампазітнага сінхрасігнала праз канал чырвонага альбо сіняга колера;
Кампазітны сінхрасігнал перадаецца раздымам SCART праз штыркі нумар 17 (зямля), 19 (выхад кампазітнага сінхрасігнала) і 20 (уваход сінхрасігнала). Асобная перадача імпульсаў радковай і кадравай сінхранізацыі мела больш шырокае ўжыванне ў камп’ютарных відэаінтэрфейсах, такіх як VGA. Пры гэтым для перадачы кампанентнага каляровага відэа ужываюцца пяць каналаў: тры для асобнай перадачы колеравых сігналаў і два для перадачы імпульсаў радковай і кадравай сінхранізацыі. Перадача сінхрасігнала ў зялёным (SoG) альбо ў двух іншых каналах ужываецца вельмі рэдка нешматлікімі вытворцамі.
Гл. таксама
-----------
* YPbPr
* Кампазітнае відэа
Крыніцы
-------
1. 1 2 Тэлебачанне 2002, с. 445. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFТэлебачанне2002 (даведка)
2. ↑ Тэлебачанне 2002, с. 490. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFТэлебачанне2002 (даведка)
3. ↑ *Марк Харитонов, Леонид Чирков* Цифровое телевидение: форматы видеозаписи(руск.) // *«625»* : журнал. — 1994. — № 2. — ISSN 0869-7914. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2012.
4. 1 2 3 4 5 *Илья Суханов*. Домашний кинотеатр на практике. Часть 4 (руск.). *Проекторы*. iXBT.com (4 кастрычніка 2003). Архівавана з першакрыніцы 2 верасня 2013. Праверана 18 жніўня 2013.
Літаратура
----------
* *В. Е. Джакония.* Телевидение. — М.: «Горячая линия — Телеком», 2002. — С. 41—56. — 640 с. — ISBN 5-93517-070-1. | {
"title": "Кампанентнае відэа",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1616,
15428,
0.10474462017111745
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 16767
} |
**Дзіцячы фальклор** — від вуснай народнай паэзіі, творчасць дзяцей і творы, складзеныя для іх дарослымі. Найбольш старажытны від народнай вусна-паэтычнай творчасці, якая ўвабрала шматвяковы педагагічны і паэтычны вопыт народа.
Творы
-----
Творы дзіцячага фальклору падзяляюць на 3 групы: паэзія даставання (калыханкі, забаўлянкі), гульнёвы фальклор (дзіцячыя гульні, лічылкі, згаворы), творы, не звязаныя з гульнямі (песенькі, дражнілкі, заклічкі, некаторыя загадкі і казкі, асабліва казкі пра жывёл).
Дзіцячаму фальклору ўласціва спалучэнне пазнавальна-выхаваўчай функцыі з мнеманічнай і эстэтычнай. Пазнавальна-выхаваўчы характар твору вызначае мастацкую форму, рытміку, вобразную сістэму і падбор моўных сродкаў. Для дзіцячага фальклору характэрна сінкрэтычнасць: элементы музыкі, танца, драмы (жэсты, міміка) спалучаюцца з музыкальнай паэтычнай мовай, багатай і простай арганізацыяй верша, што актыўна ўплывае на пачуцці і розум дзяцей. На змест і форму кожнай групы твораў таксама ўплываюць асаблівасці псіхалогіі і светаўспрымання дзяцей у залежнасці ад узросту (калыханкі і забаўлянкі саступаюць месца самастойным дзіцячым гульням і забавам). У наш час у дзіцячы побыт усё больш пранікаюць творы прафесійнага мастацтва для дзяцей, дзіцячай літаратуры.
Калыханкі
---------
Асноўны артыкул: **Калыханка**
Калыха́нка — адзін з жанраў дзіцячай літаратуры; простая паводле зместу і выяўленчых сродкаў пяшчотная песенька, пад якую маці закалыхваюць сваіх дзяцей. Дзякуючы калыханцы дзіця хутчэй i лягчэй авалодвае роднай мовай, атрымлівае першыя ўяўленні пра навакольны свет, развівае пачуццё моўнага i музычнага рытму, знаёміцца з асновамі паэтычнай творчасці (рытм, рыфма, гукапіс).
Забаўлянкі
----------
Забаўлянкі, пацешкі — кароткія вершаваныя прыгаворы або песенькі, якімі забаўляюць і суцяшаюць дзіця. Забаўлянкі ўзбуджаюць у дзіцяці эмоцыі, прывучаюць да першых самастойных рухаў, знаёмяць з навакольным светам. Умоўна падзяляюцца на звязаныя з рознымі гульнёвымі рухамі («Ладачкі») і на творы, якія пацяшаюць толькі гучаннем («Ходзіць бай па сцяне»). Як і ў калыханках, у іх яскрава выяўляецца імправізацыя. Часцей сустракаюцца дыялагічныя і апавядальныя забаўлянкі, насычаныя экспрэсіўна-эмацыйнай лексікай, рэфрэнамі, у іх шмат гукапераймальных і дзіцячых слоў, пры гэтым асноўная сэнсавая нагрузка прыпадае на дзеяслоўныя формы. Канкрэтнасць адлюстравання абумовіла вобразныя сродкі паэтычнай мовы: эпітэты па знешняй прыкмеце, гіпербалы, літоты і інш. сустракаюцца элементы алегорыі.
Дражнілкі
---------
Дражнілкі — кароткія, найчасцей аднастрофныя вершаваныя творы сатырчнага характару. У іх жартам высмейваецца «супраціўнік», яго імя, знешні выгляд, рысы характару (часам скіраваны на птушак і звяроў). Маюць генетычную сувязь з даўняй традыцыяй мянушак, уласцівым фальклору народным гумарам. Дражнілкі выразна функцыянальныя, што вызначае іх сэнс і форму. Характэрныя іх кампаненты — рэчытатыўнае скандаванне, выразны рытм, яркая рыфма, шматразовае паўтарэнне. Дражнілкам уласцівы перавелічэнні, літота, насычанасць параўнаннямі, ужыванне дадаткаў-азначэнняў.
Літаратура
----------
* Гульні, забавы, ігрышчы / Уступ. арт. уклад. і камент. А. Ю. Лозкі. — Мн.: Беларуская навука, 1996. — 534 с. (БНТ / НАН РБ, ІМЭФ, Беларус. навук.-метад. цэнтр гульні і цацкі).
* *Г. А. Барташэвіч.* Дзіцячы фальклор // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 6: Дадаізм — Застава / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 6. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0106-0 (т. 6).
* Дзіцячы фальклор: зб. фальклор. матэрыялаў / рэд. кал. У. А. Васілевіч (навук. рэд.). — Мінск: БДПУ, 2006. — 359 с. (Серыя. Фальклор Беларусі. ХХ-ХХІ.) | {
"title": "Дзіцячы фальклор",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
772,
5802,
0.13305756635642882
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 6331
} |
**KG Mobility** — паўднёвакарэйскі вытворца аўтамабіляў. Належыць кангламерату KG Group (англ.) (бел.. Заснаваны ў 1954 годзе. З 1988 па 2023 год меў назву **SsangYong**.
Гісторыя
--------
Кампанія была заснаваная ў 1954 годзе (тады яна звалася Ha Dong-hwan Motor Company) і пачала сваю дзейнасць з вытворчасці вайсковых пазадарожнікаў Jeep. У 1977 назва зменена Dong-A Motor. У гэты час кампанія займалася вытворчасцю аўтобусаў, грузавікоў і спецтэхнікі.
Лагатып SsangYong Motor Company
У 1986 годзе перайшла пад кантроль карпарацыі Ssangyong Business Group, а ў 1988 змяніла назву на SsangYong Motor. SsangYong у перакладзе з карэйскага — два цмока. У 1988 пачынаюцца продажы пазадарожніка Korando Family. У 1991 годзе пачалося тэхналагічнае супрацоўніцтва з карпарацыяй Daimler-Benz. У 1993 годзе 5 % акцый кампаніі была набыта карпарацыяй Daimler-Benz, стартавала вытворчасць пазадарожніка Musso.
### 1997—2009
У 1997 кантрольны пакет акцый кампаніі быў набыты іншым карэйскім аўтавытворцам Daewoo Motors. У 2000 годзе фінансавы крызіс вымусіў кампанію Daewoo прадаць свой пакет.
Да 2009 года 51% акцый SsangYong Motor Company прыналежала кітайскай аўтамабільнай карпарацыі SAIC.
### 2011—2021
З 2011 года 74,65% акцый кампаніі належалі індыйскай карпарацыі Mahindra & Mahindra.
Пачынаючы з 2017 года SsangYong несла страты: 2017 — –65,3 млрд вон, 2018 — –64,2 млрд. 2019 — –282 млрд. У снежні 2020 года савет дырэктараў кампаніі падаў у суд Сеула заяву аб банкруцтве.
У 2021 годзе продажы аўтамабіляў знізіліся да 84 496 адзінак (–21% адносна 2020 года).
### Сучаснасць
Лагатып KG Mobility
У студзені 2022 года было падпісана пагадненне, паводле якога за 305 мільярдаў вон (254,65 млн. долараў) долю, якая належыць Mahindra, набываў кансорцыум на чале з паўднёвакарэйскім вытворцам электрамабіляў Edison Motors. Пры падпісанні кансорцыум заплаціў каля 10 працэнтаў ад кошту пакупкі, але да 25 сакавіка не выплаціў рэшту ў 274,3 мільярда вон (224 мільёны долараў) і ў выніку кантракт быў скасаваны.
У чэрвені 2022 года суд па справах аб банкруцтве ў Сеуле абраў у якасці канчатковага прэтэндэнта на пакупку кансорцыум на чале з хімічным кангламератам KG Group (англ.) (бел. які ў межах заяўкі на набыццё SsangYong супрацоўнічаў з інвестыцыйным фондам Pavilion Private Equity Fund. У жніўні Камісія па справядлівым гандлі (англ.) (бел. ўхваліла набыццё KG Group кантрольнага пакета акцый.
У канцы снежня 2022 года новы ўладальнік абвясціў аб запланаваным рэбрэндынгу. Такое рашэнне прэзідэнт KG Group Квак Чжэ Сун патлумачыў жаданнем парваць з «праблемным іміджам кампаніі». 22 сакавіка 2023 года *SsangYong Motor Company* была перайменавана ў **KG Mobility**. Новыя аўтамабілі будуць выпускацца пад маркай *«KG»*.
Мадэльны шэраг
--------------
* TivoliTivoli
* TorresTorres
* XLVXLV
* KorandoKorando
* RextonRexton
* MussoMusso
Зноскі
------
1. ↑ SsangYong Motor under bankruptcy court has 3 months to settle debt issues (англ.). pulsenews.co.kr (22 снежня 2020). Праверана 22 снежня 2020.
2. 1 2 S.Korea's SsangYong Motor sold for $255 mln to local consortium(англ.), *Reuters* (10 студзеня 2022). Праверана 10 студзеня 2022.
3. ↑ SsangYong rescue deal collapses(англ.), *autonews.com* (29 сакавіка 2022). Праверана 1 красавіка 2022.
4. ↑ South Korean Court Picks KG Group Consortium as Final Bidder for SssangYong Motor(англ.), *The Wall Street Journal* (28 чэрвеня 2022). Праверана 22 сакавіка 2023.
5. ↑ Regulator approves SsangYong takeover by KG Group(англ.), *just-auto.com* (24 жніўня 2022). Праверана 22 сакавіка 2023.
6. ↑ SsangYong Motor to change name to KG Mobility(англ.), *The Korea Herald* (22 снежня 2022). Праверана 22 сакавіка 2023.
7. ↑ Die SsangYong Motor Company nennt sich jetzt KG Mobility(ням.), *de.motor1.com* (22 сакавіка 2023). Праверана 22 сакавіка 2023.
Спасылкі
--------
* Афіцыйны сайт KG Mobility
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | X | | {
"title": "KG Mobility",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1410,
5333,
0.2643915244702794
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-a2242d3d04370f7f\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"кампанія\",\"href\":\"./Шаблон:Кампанія\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"padding:.2em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">KG Mobility</th></tr><tr><td class=\"logo\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:.75em 0;\"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$99070739-4826-b942-0156-74d237e0abe3\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:KG_Mobility_logo_(english).svg\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"61\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"185\" decoding=\"async\" height=\"66\" resource=\"./Файл:KG_Mobility_logo_(english).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/KG_Mobility_logo_%28english%29.svg/200px-KG_Mobility_logo_%28english%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/KG_Mobility_logo_%28english%29.svg/300px-KG_Mobility_logo_%28english%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/KG_Mobility_logo_%28english%29.svg/400px-KG_Mobility_logo_%28english%29.svg.png 2x\" width=\"200\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$F6B7A650-6DB6-44B9-B4AB-D9C5B6120A91\" data-wikidata-property-id=\"P1454\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Акцыянернае_таварыства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акцыянернае таварыства\">акцыянернае таварыства</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаванне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$21C4CDD6-5A21-421D-95E5-319E5FDB9391\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">4 сакавіка 1954</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$DC3DE3F7-029E-43DA-914B-C4A9FCE89FB4\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сеул\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сеул\">Сеул</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$B410D571-5548-4905-B1F5-3F9DABF0BDF2\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%85%D1%91%D0%BD%D1%82%D1%85%D1%8D%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q42154&preloadparams%5B%5D=%D0%9F%D1%85%D1%91%D0%BD%D1%82%D1%85%D1%8D%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Пхёнтхэк</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q42154\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q42154\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Галіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$A52A5DAE-57CB-4C4F-B36E-CD23AC724E9E\" data-wikidata-property-id=\"P452\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B0%D1%9E%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q190117&preloadparams%5B%5D=%D0%B0%D1%9E%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">аўтамабільная прамысловасць</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q190117\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q190117\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Прадукт_(бізнес)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прадукт (бізнес)\">Прадукцыя</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$FB28CA5C-C548-4AB5-BDDA-43DAB6A05C9E\" data-wikidata-property-id=\"P1056\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аўтамабіль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўтамабіль\">аўтамабіль</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Матчына кампанія</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$58199f2d-4261-b7c1-9253-fbd7921be667\" data-wikidata-property-id=\"P749\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=KG+Group&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q114243585&preloadparams%5B%5D=KG+Group&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">KG Group</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q114243585\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q114243585\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"url plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q221869$59cf1cb8-49eb-e673-44fe-4a47abd7b98c\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.smotor.com/en/index.html\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">smotor.com/en/ind…</a> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5736
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ньютан.
**Ісаак Ньютан** (англ.: Isaac Newton; 4 студзеня 1643 — 31 сакавіка 1727) — англійскі матэматык, фізік, астраном, стваральнік класічнай механікі і асноў сучаснага прыродазнаўства, крэацыяніст. Член Лонданскага каралеўскага таварыства (1672, з 1703 яго прэзідэнт). Замежны член Парыжскай АН (1699).
Біяграфія
---------
### Юнацтва
Ісак Ньютан нарадзіўся ў вёсцы Вульстрап у Лінкальншыры ў сям'і беднага фермера. Бацька, якога таксама звалі Ісак, памер за 3 месяцы да нараджэння сына на грамадзянскай вайне ў Англіі. Ісак Ньютан нарадзіўся неданошаным, і ніхто напачатку не верыў у тое, што хлопчык выжыве, нават яго маці, Ганна Ньютан. Калі дзіцяці споўнілася 2 гады, маці сышла жыць да свайго новага мужа, пакінуўшы Айзэка на выхаванне бабулі.
Да 11 гадоў хлопец атрымліваў адукацыю ў вясковай школе, а калі Ісаку Ньютану споўнілася 12 гадоў, яго аддалі вучыцца ў Каралеўскую школу ў Гранхаме. Там ён у хуткім часе стаў найлепшым вучнем. У кастрычніку 1658 года маці забірае Ісака Ньютана са школы, плануючы зрабіць з яго фермера, але тагачасны кіраўнік школы ўпэўнівае яе даць хлопцу скончыць школу і атрымаць атэстат. Ісак Ньютан вяртаецца ў школу і сканчае яе з выдатнымі адзнакамі.
### Трыніці-каледж
Гадзіннікавая вежа ў Трыніці-каледжы
У чэрвені 1661 года 18-гадовы Ньютан прыехаў у Кембрыдж. Паводле статуту, яму ўстроілі экзамен на веданне лацінскай мовы, пасля чаго паведамілі, што ён прыняты ў Трыніці-каледж Кембрыдскага ўніверсітэта. З гэтай навучальнай установай звязаныя больш за 30 гадоў жыцця Ньютана.
Каледж, як і ўвесь універсітэт, перажываў цяжкі час. У 1660 годзе ў Англіі была адноўлена манархія, кароль Карл II часцяком затрымліваў прызначаныя для ўніверсітэта выплаты, звольніў значную частку выкладчыцкага складу, прызначаную ў гады рэвалюцыі. Усяго ў Трыніці-каледжы пражывала 400 чалавек, у тым ліку студэнтаў, слугаў і 20 жабракоў, якім па статуту каледж абавязаны быў выдаваць міласць. Навучальны працэс знаходзіўся ў жаласным стане.
Ньютана залічылі ў разрад студэнтаў-«сайзераў» (па-англійску: sizar), з якіх не бралі платы за навучанне, верагодна, дзякуючы рэкамендацыі Бабінгтана. Паводле нормаў таго часу, сайзер быў абавязаны аплачваць сваё навучанне шляхам рознай працы ва ўніверсітэце, альбо шляхам аказання паслуг больш заможным студэнтам. Дакументальных сведчанняў і ўспамінаў аб гэтым перыядзе яго жыцця захавалася вельмі мала. У гэтыя гады канчаткова склаўся характар Ньютана — імкненне дайсці да сутнасці, нецярпімасць да падману, паклёпу і прыгнёту, абыякавасць да публічнай славы. У яго па-ранейшаму не было сяброў.
У красавіку 1664 года Ньютан, здаўшы экзамены, перайшоў у больш высокую студэнцкую катэгорыю «шкаляроў» (па-англійску: scholars), што дало яму права на стыпэндыю і працяг навучання ў каледжы.
Нягледзячы на адкрыцці Галілея, прыродазнаўства і філасофію ў Кембрыджы па-ранейшаму выкладалі па Арыстоцелю. Аднак у захавалых сшытках Ньютана ўжо згадваюцца Галілей, Капернік, картэзіянства, Кеплер і атамістычная тэорыя Гасендзі. Мяркуючы паводле гэтых сшыткаў, ён працягваў майстраваць, у асноўным, навуковыя прылады, захоплена займаўся оптыкай, астраноміяй, матэматыкай, фанетыкай, тэорыяй музыкі. Згодна з успамінамі суседа па пакоі, Ньютан беззапаветна аддаваўся вучэнню, забываючы пра ежу і сон; верагодна, нягледзячы на ўсе цяжкасці, гэта быў менавіта той лад жыцця, якога ён сам жадаў.
1664 год у жыцці Ньютана быў багатым і іншымі падзеямі. Ньютан перажыў творчы ўздым, пачаў самастойную навуковую дзейнасць і склаў маштабны спіс нявырашаных праблем у прыродзе і чалавечага жыцця. У далейшым такія спісы раз-другі з'яўляліся ў яго працоўных сшытках. У сакавіку гэтага ж года на нядаўна заснаванай у 1663 годзе кафедры матэматыкі каледжа пачаліся лекцыі новага выкладчыка, 34-гадовага Ісака Барау, буйнога матэматыка, будучага сябра і настаўніка Ньютана. Цікавасць Ньютана да матэматыкі рэзка павялічылася. Ён зрабіў першае значнае матэматычнае адкрыццё: бінаміяльнае раскладанне для адвольнага рацыянальнага паказчыку, уключаючы адмоўныя, а праз яго прыйшоў да свайго галоўнага матэматычнаму метаду — раскладанню функцыі ў бясконцы шэраг. У самым канцы года Ньютан стаў бакалаўрам.
Навуковай апорай і натхняльнікамі творчасці Ньютана ў найбольшай ступені былі фізікі: Галілей, Дэкарт і Кеплер. Ньютан скончыў іх працы, аб'яднаўшы ва ўніверсальную сістэму свету. Меншы, але істотны ўплыў аказалі іншыя матэматыкі і фізікі, як то Эўклід, Ферма, Гюйгенс, Уоліс і яго непасрэдны настаўнік Барау. У студэнцкай запісной кніжцы Ньютана ёсць праграмная фраза:
| | | |
| --- | --- | --- |
| "| У філасофіі не можа быць гаспадара, акрамя ісціны... Мы павінны паставіць помнікі з золату Кеплеру, Галілею, Дэкарту і на кожным напісаць: «Платон — сябар, Арыстоцель — сябар, але галоўны сябар — ісціна». | "|
### «Чумныя гады»
Паважаны нашчадак «Яблыні Ньютана», які размяшчаецца ў Батанічным садзе Кембрыджа
Напярэдадні Нараджэння Хрыстова 1664 года на лонданскіх дамах сталі з'яўляцца чырвоныя крыжы, гэта значыць першыя пазнакі Вялікай эпідэміі чумы. Да лета смертаносная эпідэмія значна пашырылася. 8 жніўня 1665 года заняткі ў Трыніці-каледжы былі спыненыя і персанал распушчаны да заканчэння эпідэміі. Ньютан з'ехаў дадому ў Вулстарп, захапіўшы з сабой асноўныя кнігі, сшыткі і інструменты.
Гэта былі бядотныя гады для Англіі — спусташальная чума, з-за якой толькі ў Лондане загінула пятая частка насельніцтва, разбуральная вайна з Галандыяй, Вялікі лонданскі пажар. Але істотную частку сваіх навуковых адкрыццяў Ньютан зрабіў у самоце «чумных гадоў». З захавалых нататкаў відаць, што 23-гадовы Ньютан ужо вольна валодаў базавымі метадамі дыферэнцыяльнага і інтэгральнага вылічэнняў, уключаючы раскладанне функцый у шэрагі і тое, што пасля было названа формулай Ньютана-Лейбніца. Правёўшы шэраг дасціпных аптычных эксперыментаў, ён даказаў, што белы колер ёсць сумесь колераў спектру. Пазней Ньютан успамінаў аб гэтых гадах:
| | | |
| --- | --- | --- |
| "| У пачатку 1665 года я знайшоў метад набліжаных шэрагаў і правіла ператварэння любой ступені двускладніка ў такі шэраг... у лістападзе атрымаў прамы метад флюксіяў [дыферэнцыяльны падлік]; у студзені наступнага года я атрымаў тэорыю колераў, а ў маі прыступіў да адваротнага метаду флюксій [інтэгральнае вылічэнне]... У гэты час я перажываў лепшую пару свайго юнацтва і больш цікавіўся матэматыкай і [натуральнай] філасофіяй, чым калі б там ні было пасля. | "|
Але самым значным яго адкрыццём у гэтыя гады стаў закон сусветнага прыцягнення. Пазней, у 1686 годзе, Ньютан пісаў Галею:
| | | |
| --- | --- | --- |
| "| У паперах, напісаных больш за 15 гадоў таму назад (сапраўды прывесці дату я не магу, але, ва ўсякім разе, гэта было перад пачаткам маёй перапіскі з Альдэнбургам), я выказаў зваротную квадратычную прапарцыянальнасць прыцягнення планет да Сонца ў залежнасці ад адлегласці і вылічыў правільнае стаўленне зямнога цяжару і conatus recedendi [імкненне] Месяца да цэнтра Зямлі, хоць і не зусім дакладна. | "|
Недакладнасць, згаданая Ньютанам, была выкліканая тым, што памеры Зямлі і велічыню паскарэння вольнага падзення Ньютан узяў з «Механікі» Галілея, дзе яны прыводзіліся са значнай хібнасцю. Пазней Ньютан атрымаў больш дакладныя дадзеныя Пікара і канчаткова пераканаўся ў праўдзівасці сваёй тэорыі.
Агульнавядомая легенда пра тое, што закон прыцягнення Ньютан адкрыў, назіраючы падзенне яблыка з галінкі дрэва. Упершыню «яблык Ньютана» мімаходам згадаў біёграф Ньютана Уільям Сцьюклі, у сваёй кнізе «Успаміны пра жыццё Ньютана» (1752):
| | | |
| --- | --- | --- |
| "| Пасля абеду ўсталявалася цёплае надвор'е, мы выйшлі ў сад і пілі гарбату ў цені яблыняў. Ён [Ньютан] сказаў мне, што думка аб гравітацыі прыйшла яму ў галаву, калі ён сапраўды гэтак жа сядзеў пад дрэвам. Ён знаходзіўся ў сузіральна настроі, калі нечакана з галіны ўпаў яблык. «Чаму яблыкі заўсёды падаюць перпендыкулярна зямлі?» — падумаў ён. | "|
Папулярнай легенда стала дзякуючы Вальтэру. У рэчаіснасці, як відаць паводле працоўных сшыткаў Ньютана, яго тэорыя ўсеагульнага прыцягнення развівалася паступова. Іншы біёграф, Генры Пембертан, прыводзіць развагі Ньютана, без згадкі яблыка, больш падрабязна: «параўноўваючы перыяды некалькіх планет і іх адлегласці да Сонца, ён выявіў, што... гэтая сіла павінна зніжацца ў квадратычнай прапарцыйнасці з павелічэннем адлегласці». Іншымі словамі, Ньютан выявіў, што з трэцяга закона Кеплера, які злучае перыяды звароту планет з адлегласцю да Сонца, правільна менавіта «формула зваротных квадратаў» для закона прыцягнення, у набліжэнні кругавых арбіт. Канчатковую фармулёўку закона прыцягнення, якая ўвайшла ў падручнікі, Ньютан выпісаў пазней, пасля таго, як яму сталі ясныя законы механікі.
Гэтыя адкрыцці, а таксама шматлікія з пазнейшых, былі апублікаваныя на 20—40 гадоў пазней, чым былі зробленыя. Ньютан не гнаўся за славай. У 1670 годзе ён пісаў Джону Колінзу: «Я не бачу нічога пажаданага ў славе, нават калі б я быў здольны заслужыць яе. Гэта, магчыма, павялічыла б колькасць маіх знаёмых, але гэта як раз тое, чаго я больш за ўсё імкнуся пазбягаць». Сваю першую навуковую працу, у кастрычніку 1666 года, у якой выкладаліся асновы аналізу, ён не стаў публікаваць; яе знайшлі толькі праз 300 гадоў.
### Пачатак навуковай вядомасці
Ньютан у маладосці
У сакавіку—чэрвені 1666 года Ньютан наведаў Кембрыдж. Аднак улетку новая хваля чумы прымусіла яго зноўку з’ехаць дадому. Нарэшце, у пачатку 1667 года эпідэмія сціхла, і ў красавіку Ньютан вярнуўся ў Кембрыдж. 1 кастрычніка ён быў абраны членам Трыніці-каледжа, а ў 1668 годзе стаў магістрам. Яму вылучылі прасторны асобны пакой для жылля, прызначылі аклад у 2 фунта ў год, і перадалі групу студэнтаў, з якімі ён некалькі гадзінаў у тыдзень добрасумленна займаўся стандартнымі навучальнымі прадметамі. Зрэшты, ні тады, ні пазней Ньютан не праславіўся як выкладчык, яго лекцыі наведваліся дрэнна.
Умацаваўшы сваё становішча, Ньютан здзейсніў падарожжа ў Лондан, дзе незадоўга да таго, у 1660 годзе, было створана Лонданскае каралеўскае таварыства — аўтарытэтная арганізацыя бачных навуковых дзеячаў, адна з першых Акадэмій навук. Друкаваным органам Каралеўскага грамадства быў часопіс «Філасофскія працы» (па-англійску: Philosophical Transactions).
У 1669 годзе ў Еўропе сталі з’яўляцца матэматычныя працы, якія выкарыстоўвалі раскладанне ў бясконцыя шэрагі. Хоць па глыбіні гэтыя адкрыцці не ішлі ні ў якое параўнанне з ньютанаўскімі, Барау настаяў на тым, каб яго вучань зафіксаваў свой прыярытэт у гэтым пытанні. Ньютан напісаў кароткі, але досыць поўны канспект гэтай часткі сваіх адкрыццяў, які назваў «Аналіз з дапамогай раўнанняў з бясконцым лікам складнікаў». Барау пераслаў гэты трактат у Лондан. Ньютан прасіў Барау не раскрываць імя аўтара працы, але той усё ж прагаварыўся. «Аналіз» распаўсюдзіўся сярод спецыялістаў і атрымаў некаторую вядомасць у Англіі і за яе межамі.
У гэтым жа годзе Барау прыняў запрашэнне караля стаць прыдворным капеланам і пакінуў выкладанне. 29 кастрычніка 1669 года 26-гадовы Ньютан быў абраны яго пераемнікам, прафесарам матэматыкі і оптыкі Трыніці-каледжа, з высокім акладам у 100 фунтаў у год. Барау пакінуў Ньютану шырокую алхімічную лабараторыю, у гэты перыяд Ньютан сур’ёзна захапіўся алхіміяй, правёўшы масу хімічных вопытаў.
Ньютанаўскі тэлескоп-рэфлектар
Адначасова Ньютан працягнуў эксперыменты па оптыцы і тэорыі колеру. Ньютан даследаваў сферычную і храматычную аберацыі. Каб звесці іх да мінімуму, ён пабудаваў змешаны тэлескоп-рэфлектар, які складаўся з лінзы і ўвагнутага сферычнага люстэрка, якое зрабіў і папаліраваў сам. Праект такога тэлескопа ўпершыню прапанаваў Джэймс Грэгары ў 1663 годзе, аднак гэтая задума гэтак і не была рэалізавана. Першая канструкцыя Ньютана, якая была зроблена ў 1668 годзе, апынулася няўдалай, але ўжо наступная, з больш старанна адпаліраваным люстэркам, нягледзячы на невялікія памеры, давала 40-кратнае павелічэнне цудоўнай якасці.
Чуткі пра новы інструмент хутка дайшлі да Лондана, і Ньютана запрасілі паказаць сваё вынаходзтва навуковай грамадскасці. У канцы 1671 ці пачатку 1672 года прайшла дэманстрацыя рэфлектара перад каралём, а затым — у Каралеўскім грамадстве. Апарат выклікаў усеагульныя захопленыя водгукі. Верагодна, адыграла сваю ролю і практычная важнасць вынаходкі, бо астранамічныя назіранні служылі для дакладнага вызначэння часу, што ў сваю чаргу было неабходна для навігацыі на моры. Ньютан стаў знакамітым і ў студзені 1672 года быў абраны членам Каралеўскага грамадства. Пазней удасканаленыя рэфлектары сталі асноўнымі інструментамі астраномаў, з іх дапамогай былі адкрыты планета Уран, іншыя галактыкі і чырвонае зрушэнне.
Першы час Ньютан даражыў зносінамі з калегамі з Каралеўскага таварыства, чальцамі якога, акрамя Барау былі яшчэ Джэймс Грэгары, Джон Уоліс, Роберт Гук, Роберт Бойль, Крыстафер Рэн і іншыя вядомыя дзеячы англійскай навукі. Аднак неўзабаве пачаліся стомныя канфлікты, якіх Ньютан вельмі не любіў. У прыватнасці, разгарэлася шумная палеміка з нагоды прыроды святла. Пачалася яна з таго, што ў лютым 1672 года Ньютан апублікаваў у «Philosophical Transactions» падрабязнае апісанне сваіх класічных досведаў з прызмамі і сваю тэорыю колеру. Гук, які раней апублікаваў уласную тэорыю, заявіў, што вынікі Ньютана яго не пераканалі, яго падтрымаў Гюйгенс на той падставе, што тэорыя Ньютана «супярэчыць агульнапрынятым гледжанням». Ньютан адказаў на іхную крытыку толькі праз паўгады, але да гэтага часу колькасць крытыкаў значна павялічылася.
Навуковыя даследаванні
----------------------
### Фізіка
І. Ньютан даў азначэнні зыходных паняццяў і сфармуляваў асноўныя законы класічнай механікі (гл. законы механікі Ньютана). Адкрыў закон сусветнага прыцягнення. Увёў тэрмін «гравітацыя» і стварыў кяасічную тэорыю гравітацыі. У галіне оптыкі адкрыў дысперсію святла (1666), храматычную аберацыю, інтэрферэнцыю святла ў тонкіх слаях паветра (кольцы Ньютана). Сканструяваў люстэркавы тэлескоп-рэфлектар (1668), вынайшаў рэфлектарны мікраскоп (1672) і секстант. Развіў карпускулярную тэорыю святла.
### Астраномія
На аснове тэорыі гравітацыі растлумачыў законы Кеплера, асаблівасці руху Месяца, прэцэсію Юпітэра, прапанаваў тэорыю фігуры Зямлі, тэорыю прыліваў і адліваў.
### Матэматыка
Распрацаваў дыферэнцыяльнае і інтэгральнае злічэнні (1665—66; формула Ньютана—Лейбніца), пашырыў бінаміяльную формулу на выпадак адвольных рэчаісных паказчыкаў (біном Ньютана).
Светапогляд
-----------
Галоўная праца І. Ньютана — «Матэматычныя асновы натуральнай філасофіі» (1687), якая стала фундаментам класічнай фізікі і вызначыла развіццё прыродазнаўства ў наступныя два стагоддзі. У аснову ньютанаўскай карціны свету пакладзены паняцці абсалютнай прасторы і часу, апісанне фізічнага ўзаемадзеяння праз паняцце сілы, тэорыя далёкадзеяння, а таксама філасофска-тэалагічныя погляды.
Ушанаванне памяці
-----------------
Яго імем названа адзінка сілы ў СІ — ньютан.
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 *Berry A.* A Short History of Astronomy — London: John Murray, 1898.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19939115'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q84'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19025604'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1232629'></a>
2. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166'></a>
3. ↑ Праверана 22 лютага 2020.
4. ↑
5. ↑
6. ↑ Ньютон Исаак // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135'></a>
7. ↑
8. ↑
9. 1 2 3 4 5 6 7 Праверана 19 ліпеня 2018.
10. ↑
11. ↑ Праверана 19 ліпеня 2018.
12. ↑ Kindred Britain<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
13. 1 2 3 4 Матэматычная генеалогія — 1997.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984'></a>
14. ↑ Праверана 7 мая 2020.
15. 1 2 Карцев В. П. 1987 & Карцев В. П. pp. 43–44, 52–54. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П. (даведка)
16. ↑ Карцев В. П. 1987 & Карцев В. П. pp. 49–51. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П. (даведка)
17. ↑ Карцев В. П. 1987 & Карцев В. П. pp. 57. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П. (даведка)
18. ↑ Карцев В. П. et al. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П.69—73 (даведка)
19. ↑ Карцев В. П. 1987, с. 62.
20. 1 2 3 Акройд П. 2011 & Акройд П. Глава 3. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFАкройд\_П.2011Акройд\_П. (даведка)
21. ↑ *Спасский Б. И.* История физики. — Т. 1. — С. 131.
22. ↑ Вавилов С. И. Исаак Ньютон & Вавилов С. И. Глава 9. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFВавилов\_С.\_И.Исаак\_НьютонВавилов\_С.\_И. (даведка)
23. ↑ Карцев В. П. 1987, с. 96.
24. ↑ Кудрявцев П. С. 1974, с. 223. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКудрявцев\_П.\_С.1974 (даведка)
25. ↑ Прогресс: Недалеко упало. **(нявызн.)**. Lenta.ru. Праверана 13 студзеня 2013.
26. 1 2 Карцев В. П. 1987 & Карцев В. П. pp. 81–82. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П. (даведка)
27. ↑ Карцев В. П. 1987 & Карцев В. П. pp. 107, 128. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFКарцев\_В.\_П.1987Карцев\_В.\_П. (даведка)
28. ↑ *Клайн М.* Математика. Поиск истины.. — М.: «Мир», 1988. — С. 125.
29. ↑ Акройд П. 2011 & Акройд П. Глава 5. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFАкройд\_П.2011Акройд\_П. (даведка)
30. ↑ История математики. // *Математика XVII столетия.*. — Т. 2. — С. 218.
31. ↑ Акройд П. 2011 & Акройд П. Глава 4. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFАкройд\_П.2011Акройд\_П. (даведка)
Літаратура
----------
### Біяграфічная
* *Акройд П.* Исаак Ньютон. Биография. — М.: КоЛибри, Азбука-Аттикус, 2011. — 256 с. — ISBN 978-5-389-01754-2.
* *Белл Э. Т.* Творцы математики. — М.: Просвещение, 1979. — 256 с.
* *Вавилов С. И.* Исаак Ньютон. — 2-е доп. изд. — М.-Л.: Изд. АН СССР, 1945. — 688 с. — Перевыданне: — М.: Наука, 1989, с дополнением: *Гинзбург В. Л.* Несколько замечаний к биографии Исаака Ньютона.
* Дмитриев И. С. Неизвестный Ньютон — Санкт-Петербург, 1999.
* *Карцев В. П.* Ньютон. — М.: Молодая гвардия, 1987. — (Жизнь замечательных людей).
* Касцюковіч М. Ньютан // БЭ ў 18 т. Т. 11. — Мн. 2000.
* *Кобзарев И. Ю.* Ньютон и его время. — М.: Знание, 1978.
* *Кузнецов Б. Г.* Ньютон. — М.: Мысль, 1982.
* *Хал Хеллман.* Ньютон против Лейбница: Битва титанов // Великие противостояния в науке. Десять самых захватывающих диспутов. Глава 3 = Great Feuds in Science: Ten of the Liveliest Disputes Ever. — М.: «Диалектика», 2007. — 320 с. — ISBN 0-471-35066-4..
* *Christianson G. E.* Isaac Newton. Lives and Legacies. — М.: Oxford University Press, 2005. — 144 с. — ISBN 019530070X, 9780195300703.
* *Westfall R. S.* Never at rest: A biog. of Isaac Newton. — Cambridge UP, 1981.
* *White M.* Isaac Newton: The last sorcerer. — Perseus, 1999. — 928 p. — ISBN 5-17-037490-9.
### Аналіз навуковай творчасці
* *Дмитриев И. С.* Неизвестный Ньютон: силуэт на фоне эпохи. — СПб.: Алетейя, 1999. — 784 с. — ISBN 5-89329-156-5.
* История математики под редакцией А. П. Юшкевича в трёх томах. — М.: Наука, 1970. — Т. 2. Математика XVII столетия. Архівавана 18 верасня 2011.
* *Кирсанов В. С.* Научная революция XVII века. — М.: Наука, 1987.
* *Кудрявцев П. С.* Курс истории физики. — М.: Просвещение, 1974. Архівавана 31 снежня 2012.
* *Мандельштам Л. И.* Оптические работы Ньютона // *Успехи физических наук*. — 1946. — Т. XXVIII. — № 1. — С. 103-129.
* Московский университет — памяти Исаака Ньютона. — М.: МГУ, 1946.
* *Спасский Б. И.* История физики. — Изд. 2-е. — М.: Высшая школа, 1977. — Т. 1.
* *Юшкевич А. П.* О математических рукописях Ньютона // *Историко-математические исследования*. — 1977. — № 22. — С. 127—192.
* *Юшкевич А. П.* Концепции исчисления бесконечно малых Ньютона и Лейбница // *Историко-математические исследования*. — 1978. — № 23. — С. 11-31.
* *Arthur R. T. W.* Newton’s fluxions and equably flowing time // *Studies in history and philosophy of science*. — 1995. — № 26. — P. 323—351.
* *Bertoloni M. D.* Equivalence and priority: Newton versus Leibniz. — Oxford: Clarendon Press, 1993.
* *Cohen I. B.* Newton’s principles of philosophy: inquires into Newton’s scientific work and its general environment. — Cambridge (Mass) UP, 1956.
* *Cohen I. B.* Introduction to Newton’s «Principia». — Cambridge (Mass) UP, 1971.
* *Snobelen, Stephen D.* Isaac Newton, heretic : the strategies of a Nicodemite // *British Journal for the History of Science*. — 1999. — № 32. — P. 381–419. Архівавана з першакрыніцы 7 кастрычніка 2013.
* *Lai T.* Did Newton renounce infinitesimals? // *Historia Mathematica*. — 1975. — № 2. — P. 127—136.
* *Selles M. A.* Infinitesimals in the foundations of Newton’s mechanics // *Historia Mathematica*. — 2006. — № 33. — P. 210—223.
* *Weinstock R.* Newton’s Principia and inverse-square orbits: the flaw reexamined // *Historia Mathematica*. — 1992. — № 19. — P. 60-70.
### Мастацкія творы
* *Стивенсон Н.* Ртуць. — М.: АСТ, 2007. — ISBN 5-17-037490-9.
* *Керр Ф.* Знак алхимика: Загадка Исаака Ньютона. — М.: ЭКСМО, 2006. — ISBN 5-699-14944-9.
* *Егорова И.* Тайный архив Исаака Ньютона. — Санкт-Петербург: Проспект науки, 2009. — ISBN 978-5-903090-29-7.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ісаак Ньютан
* Працы Isaac Newton ў праекце «Гутэнберг»
* Sir Isaac Newton (англ.). The MacTutor History of Mathematics archive. Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 26 лістапада 2009.
* Isaac Newton Resources (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 23 жніўня 2011. Праверана 26 лістапада 2009.
| Навуковыя і акадэмічныя пасады |
| --- |
| Папярэднік**Джон Сомерс** | **Прэзідэнт Каралеўскага таварыства**1703—1727 | Пераемнік**Ганс Слоан** |
| ⛭Асветніцтва |
| --- |
| *Выдатныя людзі эпохі паводле краін* |
| Аўстрыя |
* Іосіф II
* Леапольд II
* Марыя Тэрэзія
|
| Францыя |
* П’ер Бейль
* Фантэнель
* Шарль Луі Мантэск’ё
* Франсуа Кенэ
* Вальтэр
* Жорж-Луі Леклерк дэ Бюфон
* Жан-Жак Русо
* Дэні Дзідро
* Гельвецый
* Жан Д’Аламбер
* Гольбах
* Маркіз дэ Сад
* Кандарсэ
* Лавуазье
* Алімпія дэ Гуж
* *Французскія энцыклапедысты*
|
| Германія |
* Эрхард Вейгель
* Готфрыд Лейбніц
* Фрыдрых II
* Імануіл Кант
* Готхальд Эфраім Лесінг
* Томас Абт
* Ёган Готфрыд Гердэр
* Адам Вейсгаўпт
* Ёган Вольфганг фон Гётэ
* ✰ Фрыдрых Шылер
* Карл Фрыдрых Гаус
* Мазэс Мендэльсон
|
| Англія, Шатландыя |
* Томас Гобс
* Джон Лок
* Ісаак Ньютан
* Джозеф Адзісан
* Рычард Сціл
* Сэмюэл Джонсан
* Джон Уілкс
* Эдмунд Бёрк
* Эдуард Гібан
* Джэрэмі Бэнтам
* Мэры Уолстанкрафт
* Дэвід Юм
* Адам Сміт
* Джэймс Босуэл
* Адам Фергюсон
* Джон Мілер
* Джозеф Блэк
* Томас Рыд
* Фрэнсіс Хатчэсан
* Уільям Робэртсан
|
| Італія |
* Джамбатыста Віка
* Чэзарэ Бекарыя
|
| Нідэрланды |
* Гуга Гроцый
* Бенедыкт Спіноза
|
| Рэч Паспалітая |
* Францішак Багамолец
* Станіслаў Канарскі
* Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
* Ігнацы Красіцкі
* Гуга Калантай
* Ігнацы Патоцкі
* Станіслаў Сташыц
* Ян Снядэцкі
* Юльян Урсын Нямцэвіч
* Анджэй Снядэцкі
* Казімір Лышчынскі
* Адам Станіслаў Нарушэвіч
* Сімяон Полацкі
* Ілья Капіевіч
* Казімір Нарбут
* Марцін Пачобут-Адляніцкі
* Іахім Храптовіч
*гл. таксама*: Адукацыйная камісія Рэчы Паспалітай
|
| Расійская імперыя |
* Пётр I
* Кацярына II
* Кацярына Дашкова
* Анцівох Кантэмір
* Міхаіл Ламаносаў
* Мікалай Новікаў
* Аляксандр Радзішчаў
* Іван Бецкой
* Іван Шувалаў
* Міхаіл Шчарбатаў
* Рыгор Скаварада
|
| Іспанія |
* Гаспар Мельчор дэ Хавельянас
* Нікалас Фернандэс Марацін
|
| ЗША |
* Бенджамін Франклін
* Дэвід Рытэнхаўс
* Джон Адамс
* Томас Пейн
* Томас Джэферсан
|
| Капіталізм · Грамадзянскія правы · Крытычнае мысленне · Дэізм · Дэмакратыя · Эмпірызм · Адукаваны абсалютызмСвабодны рынак · Гуманізм · Натурфіласофія · Рацыянальнасць · Розум · Sapere aude · Навука · Секулярызацыя · Фізіякратыя · Хаскала |
| ?Ісаак Ньютан — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | John Newton[d] | |
| | | |
| | | | |
| | | Richard Newton[d] | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | Isaac Newton Sr.[d] | | Robert Newton[d] | | | | | Mary Nixe[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | Isabel[d] | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | Sir Francis Ayscough, of South Kelsey[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | Ісаак Ньютан | | | | Roger Ayscough[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Anne Dighton[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | James Ayscough[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | Hannah Ayscough[d] | | | | | | William FitzWilliam, of Mablethorpe[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | Margery Blythe[d] | | | Dorothy FitzWilliam[d] | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | Elizabeth Tyrwhitt[d] | |
| | | | | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Фота, відэа і аўдыё | Apple Music |
| Тэматычныя сайты | Google Scholar · Матэматычная генеалогія · zbMATH Open · MacTutor History of Mathematics archive · Project Gutenberg · The Peerage |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Ларуса · Малы Бракгаўза і Эфрона · Новы · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Dictionary of National Biography · History of Parliament · History of Parliament · Notable Names Database · Treccani · Universalis · Оксфардскі біяграфічны |
| Генеалогія і некрапалістыка | Find a Grave · gravsted.dk · WikiTree · WeRelate · Geni.com · Rodovid · genealogics.org |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BAV: ADV10260288 · BIBSYS: 90116488 · BNC: a10433399 · BNE: XX1041810 · BNF: 119176085 · CALIS: n2004370790 · CiNii: DA00086072 · CONOR: 8913251 · EGAXA: vtls001125226 · GND: 118587544 · GTAA: 136264 · ICCU: CFIV002501 · ISNI: 0000 0001 2099 7897 · LCCN: n79007443 · LNB: 000045050 · NCL: 001181923 · NDL: 00451249 · NLC: 000185499 · NKC: jn20000604178 · NLA: 35385821 · NLG: 139366 · NLP: a0000001181366 · NSK: 000020277 · NTA: 068482841 · NUKAT: n95300837 · PTBNP: 981465 · LIBRIS: 207390 · SUDOC: 02704694X · VIAF: 22146457 · ULAN: 500330573 |
| | {
"title": "Ісаак Ньютан",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
16663,
38065,
0.4377512150269276
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-c9471e0c2a905deb\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Вучоны\\n","href":"./Шаблон:Вучоны"},"params":{"Імя":{"wt":"Ісак Ньютан"},"Арыгінал імя":{"wt":"''Isaac Newton''"},"Фота":{"wt":"GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg"},"Подпіс":{"wt":"Партрэт пэндзля [[Готфрыд Кнелер|Кнелера]] ([[1689]])"},"Месца нараджэння":{"wt":""},"Месца смерці":{"wt":""},"Грамадзянства":{"wt":""},"Навуковая сфера":{"wt":"[[фізіка]], [[матэматыка]], [[астраномія]]"},"Альма-матэр":{"wt":""},"Роспіс":{"wt":"Isaac Newton signature.svg"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAw\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Ісак Ньютан</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-style: normal\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><i>Isaac Newton</i></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"Партрэт пэндзля <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Готфрыд_Кнелер\\" title=\\"Готфрыд Кнелер\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Готфрыд_Кнелер\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Готфрыд Кнелер\\"}}'>Кнелера</a> (<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./1689\\" title=\\"1689\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./1689\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"1689\\"}}'>1689</a>)"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg\" title=\"Партрэт пэндзля Кнелера (1689)\"><img alt=\"Партрэт пэндзля Кнелера (1689)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1916\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1364\" decoding=\"async\" height=\"350\" resource=\"./Файл:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/249px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/374px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg/498px-GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg 2x\" width=\"249\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Партрэт пэндзля <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Готфрыд Кнелер\"]}}' href=\"./Готфрыд_Кнелер?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Готфрыд Кнелер\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Кнелера</a> (<a href=\"./1689\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1689\">1689</a>)</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$79ea6f79-4d43-725d-e7c8-0f18747f4784\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><abbr title=\"па юліянскім календары\">25 снежня 1642</abbr></span> <span class=\"nowrap\"> (<a href=\"./4_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"4 студзеня\">4 студзеня</a> <a href=\"./1643\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1643\">1643</a>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_4_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1643_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q935#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q935\">[…]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$5890800a-4095-5870-9237-c92813d22ab5\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Woolsthorpe+Manor&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3316008&preloadparams%5B%5D=Woolsthorpe+Manor&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Woolsthorpe Manor</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3316008\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3316008\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"b9706d1df0d4aa5c3d2b2c64e74e4a35e2b287ae\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Lincolnshire&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q67533486&preloadparams%5B%5D=Lincolnshire&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Lincolnshire</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q67533486\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q67533486\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"1098b6fcaa91c5c08f84cdfb2f8048f1f2db28c5\"><a href=\"./Каралеўства_Англія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Англія\">Каралеўства Англія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Каралеўстве_Англія\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$40a56f67-4307-e72d-6d1f-0d6850632642\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><abbr title=\"па юліянскім календары\">20</abbr> <a href=\"./31_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"31 сакавіка\">(31) сакавіка</a> <a href=\"./1727\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1727\">1727</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_31_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1727_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q935#P570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q935\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(84 гады)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$aba9b64c-4d29-d84b-1198-6a8025194944\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кенсінгтан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кенсінгтан\">Кенсінгтан</a></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"96e598970f2a709a13bb361fae2928fb30eb916d\"><a href=\"./Каралеўства_Вялікабрытанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Вялікабрытанія\">Каралеўства Вялікабрытанія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Кенсінгтоне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$0EE0AD5B-5A99-4046-A469-3D8B540B8435\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вэстмінстэрскае_абацтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вэстмінстэрскае абацтва\">Вэстмінстэрскае абацтва</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Вэстмінстэрскім_абацтве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$7efed78c-4a37-570d-c480-0cc5b06fa69e\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_England.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"480\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"800\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_England.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/20px-Flag_of_England.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/30px-Flag_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/40px-Flag_of_England.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каралеўства_Англія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Англія\">Каралеўства Англія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$3457c36e-4908-b190-c237-969241056d7f\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Great_Britain_(1707–1800).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"307\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_Great_Britain_(1707–1800).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg/20px-Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg/30px-Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg/40px-Flag_of_Great_Britain_%281707%E2%80%931800%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каралеўства_Вялікабрытанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каралеўства Вялікабрытанія\">Каралеўства Вялікабрытанія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$3c07fbcd-4775-5839-f16b-11fd95b4d01b\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Isaac+Newton+Sr.&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q26776969&preloadparams%5B%5D=Isaac+Newton+Sr.&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Isaac Newton Sr.</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q26776969\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q26776969\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q935#P22\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q935\">[…]</a></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$437BD4BA-E3CD-4CCB-8D18-F0101975C06E\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Hannah+Ayscough&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3126832&preloadparams%5B%5D=Hannah+Ayscough&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Hannah Ayscough</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3126832\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3126832\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$6C037F90-BF9F-4214-A2C2-0AC854604BCC\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Матэматык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Матэматык\">матэматык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$794ee47e-4b66-7938-ba11-4a9bc8d031de\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Філосаф\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Філосаф\">філосаф</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><a href=\"./Фізіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фізіка\">фізіка</a>, <a href=\"./Матэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Матэматыка\">матэматыка</a>, <a href=\"./Астраномія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Астраномія\">астраномія</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$c70cd99c-5d5e-477d-a687-438a65b59a0f\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кембрыджскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кембрыджскі ўніверсітэт\">Кембрыджскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Вучоныя_Кембрыджскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$d2394137-4f19-44b6-8dd9-c749dbc5423e\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лукасаўскі_прафесар_матэматыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лукасаўскі прафесар матэматыкі\">Лукасаўскі прафесар матэматыкі</a></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"6aa627789e701c1fc0c1b5dd3adddec41d9ac251\"><span class=\"nowrap\">1669</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$E9971584-0B7E-4669-AACE-ECF8A88C5B7B\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=The+King%27s+School%2C+Grantham&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q7744473&preloadparams%5B%5D=The+King%27s+School%2C+Grantham&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">The King<span typeof=\"mw:Entity\">'</span>s School, Grantham</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q7744473\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q7744473\">[d]</a></sup></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"e12d7a8c75d51e6d9ea06333f0520d6cf13d710d\"><span class=\"nowrap\">1659</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$067B5763-7DE5-4834-8574-BC45EA96CA8F\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Трыніці-каледж_(Кембрыдж)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Трыніці-каледж (Кембрыдж)\">Трыніці-каледж</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Трыніці-каледжа_(Кембрыдж)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"3a19fe3e852d85b7e641c8531fc379a22c5b6cc7\"><span class=\"nowrap\">жнівень 1665</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$BD27F824-C4F8-47BE-8EA0-A8304C85C761\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Трыніці-каледж_(Кембрыдж)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Трыніці-каледж (Кембрыдж)\">Трыніці-каледж</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Трыніці-каледжа_(Кембрыдж)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"bc07e2ec303db0a4734b3f224c09b866ac892702\"><span class=\"nowrap\">1668</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$c7906457-2808-402d-bfb6-852a1431c65a\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кембрыджскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кембрыджскі ўніверсітэт\">Кембрыджскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Кембрыджскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вядомыя вучні</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$61982e1b-b1aa-4f1c-aefc-c1d07e04889b\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Roger+Cotes&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q451667&preloadparams%5B%5D=Roger+Cotes&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Roger Cotes</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q451667\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q451667\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$f084002c-bd76-47b6-9e41-c132415c4000\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=John+Flamsteed&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q242388&preloadparams%5B%5D=John+Flamsteed&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">John Flamsteed</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q242388\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q242388\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$d52a6fb8-b5a0-494a-a37e-04c2d9ae9206\" data-wikidata-property-id=\"P802\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=William+Whiston&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q452091&preloadparams%5B%5D=William+Whiston&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">William Whiston</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q452091\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q452091\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$7c4c79ed-4eb4-404e-c2e2-1eb8fef56402\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лонданскае_каралеўскае_таварыства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лонданскае каралеўскае таварыства\">Лонданскае каралеўскае таварыства</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Лонданскага_каралеўскага_таварыства\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q935$aa3fadd8-42f0-f4bc-166d-b4a1357d1ce1\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"рыцар-бакалаўр\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Рыцар-бакалаўр\" title=\"рыцар-бакалаўр\"><img alt=\"рыцар-бакалаўр\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"200\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_(UK).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg/57px-200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg/87px-200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg/114px-200px_ribbon_bar_of_the_Knight_Bachelor_medal_%28UK%29.svg.png 2x\" width=\"57\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Рыцары-бакалаўры\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Подпіс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Isaac_Newton_signature.svg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"135\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"399\" decoding=\"async\" height=\"51\" resource=\"./Файл:Isaac_Newton_signature.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Isaac_Newton_signature.svg/150px-Isaac_Newton_signature.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Isaac_Newton_signature.svg/225px-Isaac_Newton_signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Isaac_Newton_signature.svg/300px-Isaac_Newton_signature.svg.png 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q935$5050EE8D-0C69-4EB4-970C-0F9E88320353\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Isaac_Newton\" title=\"commons:Category:Isaac Newton\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Isaac%20Newton\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Isaac Newton\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 42175
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Рагачоў (значэнні).
**Аляксандр Аляксандравіч Рагачоў** (нар. 20 лістапада 1978, Гомель, БССР) — спецыяліст у галіне матэрыялазнаўства, нанатэхналогій і нанаматэрыялаў. Доктар тэхнічных навук (2016), прафесар (2019), член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2021).
Біяграфія
---------
Нарадзіўся 20 лістапада 1978 года ў Гомелі. Бацька — Аляксандр Уладзіміравіч Рагачоў (нар. 1949) вучоны ў галіне фізічнай хіміі.
У 2001 годзе скончыў Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту па спецыяльнасці «Абсталяванне і тэхналогіі высокаэфектыўных працэсаў апрацоўкі матэрыялаў», кваліфікацыя «Інжынер-механік», 2001; у 2005 годзе скончыў аспірантуру, у 2014 у Беларускім дзяржаўным універсітэце скончыў дактарантуру.
З 2005 года працаваў навуковым супрацоўнікам у на кафедры «Матэрыялазнаўства, апрацоўка і ўмацаванне матэрыялаў» механічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта транспарту; з 2006 года працаваў на кафедры «Матэрыялазнаўства і тэхналогія матэрыялаў» старшым навуковым супрацоўнікам, з 2008 года — дацэнтам, а з 2017 года — прафесарам.
З 2008 па 2020 год з’яўляўся навуковым супрацоўнікам лабараторыі «Фізікахімія і тэхналогіі мікра- і нанапамерных сістэм» Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Францыска Скарыны. У 2016 годзе пастановаю ВАК Беларусі прысвоена навуковая ступень доктара тэхнічных навук па спецыяльнасці 05.16.08 — нанаматэрыялы і нанатэхналогія, а 22 чэрвеня 2019 года прысвоена навуковае званне прафесара па спецыяльнасці «Матэрыялазнаўства».
З лютага 2020 года працуе дырэктарам Інстытута хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі.
Навуковая і грамадская дзейнасць
--------------------------------
З’яўляецца спецыялістам у галіне фізікахіміі павярхоўных з’яў, займаецца вывучэннем працэсаў, якія праходзяць пры асаджэнні аднакампанентных і нанакампазіцыйных пакрыццяў з актыўнай газавай фазы, даследаваннем фізіка-хімічных уласцівасцяў пакрыццяў. Атрымаў шэраг важных вынікаў пры эксперыментальным даследаванні і мадэляванні асаджэнні тонкіх пакрыццяў з газавай фазы. Правёў сістэматычныя даследаванні структуры межавых пластоў і памерных эфектаў плёнак поліялефінаў, фторпалімераў, поліарыленаў якія абложваюцца з лёткіх прадуктаў электроннапрамянёвага дыспергавання.
Па выніках навуковай дзейнасці апублікавана звыш 270 прац, у тым ліку 3 манаграфіі, 4 часткі ў кнізе, 6 навучальна-метадычных дапаможнікаў, 132 артыкулы ў рэцэнзаваных навуковых часопісах і 8 патэнтаў.
З’яўляецца членам рэдкалегіі навуковага часопіса «Тэлекамунікацыі і інфармацыйныя тэхналогіі», МТУСІ г. Масква.
Узнагароды
----------
* Стыпендыя Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь таленавітым маладым вучоным (2010, 2019).
Зноскі
------
1. ↑
2. 1 2
3. ↑
4. ↑ РАЗВИТИЕ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ ХИМИИ
Спасылкі
--------
* Профіль А. А. Рагачова на сайце ГДУ імя Францыска Скарыны | {
"title": "Аляксандр Аляксандравіч Рагачоў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
990,
5141,
0.19256953900019452
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-7ba3bde9283ce27d\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Вучоны\",\"href\":\"./Шаблон:Вучоны\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Аляксандр Аляксандравіч Рагачоў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$aa98a8e8-4e94-175d-b693-2dea26c4432a\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./20_лістапада\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 лістапада\">20 лістапада</a> <a href=\"./1978\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1978\">1978</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1978-11-20</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_20_лістапада\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1978_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(44 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$513572ea-4e42-f16c-2974-f90ecff2eac1\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гомель\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гомель\">Гомель</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гомельская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гомельская вобласць\">Гомельская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Гомелі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$2374f914-47c9-60e3-88c6-252433d048a7\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$1da14bad-40b2-2a87-6e81-744cf41dced7\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аляксандр_Уладзіміравіч_Рагачоў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аляксандр Уладзіміравіч Рагачоў\">Аляксандр Уладзіміравіч Рагачоў</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$5a913451-4f11-ce83-465e-24613a8eb744\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Навуковец\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Навуковец\">навуковец</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$3bfa220e-43b1-0044-284c-08905a27a978\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Інстытут_хіміі_новых_матэрыялаў_НАН_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Інстытут хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі\">Інстытут хіміі новых матэрыялаў НАН Беларусі</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая ступень</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$e21e20fe-4ac7-4a54-54ba-97fd0b381ab6\" data-wikidata-property-id=\"P512\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Доктар_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Доктар тэхнічных навук\">доктар тэхнічных навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Дактары_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"f4e1bbc6e9b3a72c2e1fd3e6061f4c7e7f5acad9\"><span class=\"nowrap\">2016</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Дактары_тэхнічных_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$b322ef78-4a32-7f4b-59de-fb80ae5a62f9\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Прафесар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прафесар\">прафесар</a><link href=\"./Катэгорыя:Прафесары\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"66d16d15afb9a5d83257061455cc790eddf2b9df\"><span class=\"nowrap\">2019</span></span>)</span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$c9bfd0b8-4ef4-2ccf-e934-3212dfd6b6ec\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Член-карэспандэнт_НАН_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Член-карэспандэнт НАН Беларусі\">член-карэспандэнт НАН Беларусі</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены-карэспандэнты_НАНБ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"912e4e7b73654a7762d744e145473067d305ae2a\"><span class=\"nowrap\">2021</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110286366$4afabd29-4107-b44a-2e7c-8ab564a2f6c5\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_дзяржаўны_ўніверсітэт_транспарту\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт транспарту\">БелДУТ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Беларускага_дзяржаўнага_ўніверсітэта_транспарту\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"80eeb9ece031421ba9c2eb7255e5361952cdbccf\"><span class=\"nowrap\">2001</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4881
} |
**Стрэймай** (фар.: Streymoy) — самы вялікі і самы густанаселены востраў Фарэраў. Тут размяшчаецца сталіца — Торсхаўн і трэці па велічыні горад аўтаноміі Хойвік.
Геаграфія
---------
Востраў мае даўгаватую форму і цягнецца на 47 км з паўночнага захаду на паўднёвы ўсход. Яго шырыня — 10 км. На паўднёва-заходнім ускрайку вострава знаходзяцца 2 фіёрда. Стрэймай характарызуецца пагорыстай мясцовасцю (у асаблівасці яго паўночна-заходняя частка), вышэйшая кропка — гара Капсені (789 м).
Таксама як і на астатніх Фарэрскіх астравах, на Стрэймаі знаходзіцца мноства кароткіх ручаёў і маленькіх азёр.
Насельніцтва
------------
На востраве пражывае 21 тыс. чалавек (каля 40 % насельніцтва Фарэр), большасць якіх жыве ў сталіцы (18 тыс. чалавек).
Вёскі
-----
* Саксун
| Фарэрскія астравы |
| --- |
| Сцяг Фарэрскіх астравоў |
Борай · Воар · Віяй · Кальсай · Кольтур · Кунай · Луйтла-Дуймун · Мічынес · Ноўльсай · Сандай · Свуйнай · Скувай · Стоўра-Дуймун · Стрэймай · Сувурай · Фуглай · Хестур · Эстурай
| | {
"title": "Стрэймай",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1087,
2228,
0.4878815080789946
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-surface\" data-name=\"Востраў\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Стрэймай</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q192540$4f685c8c-487d-dd4d-8db8-1305911d7c52\" data-wikidata-property-id=\"P1705[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD][LANGUAGE!:MIS]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Фарэрская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фарэрская мова\">фар.</a>: <span lang=\"fo\" style=\"font-style: italic;\">Streymoy</span></span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1035\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"688\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png/266px-Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png/399px-Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png/532px-Position_of_Streymoy_on_Faroe_map.png 2x\" width=\"266\"/></a></span></span></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Характарыстыкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>373<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>км²</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Насельніцтва</th><td>22 400<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал. (2010)</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Шчыльнасць насельніцтва</th><td>60,05<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал./км²</td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"62.133\" data-lon=\"-7.017\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"62.133\",\"longitude\":\"-7.017\",\"text\":\"62°08′&nbsp;пн.&nbsp;ш. 7°01′&nbsp;з.&nbsp;д.\",\"title\":\"Стрэймай\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t-7.017,\\n\\t\\t\\t\\t62.133\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Стрэймай\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q192540\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q192540\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_1bd26f08458a2c2526b0d1cc4ffd28485f0623e5\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/62.133/-7.017/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">62°08′ пн. ш. 7°01′ з. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B9&params=62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=62.133,-7.017&q=62.133,-7.017&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=-7.017,62.133&pt=-7.017,62.133&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=62.133&mlon=-7.017&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"62.133\\" longitude=\\"-7.017\\" text=\\"62°08′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 7°01′&amp;nbsp;з.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Стрэймай\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t-7.017,\\n\\t\\t\\t\\t62.133\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Стрэймай\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q192540\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q192540\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B9&params=62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=62.133,-7.017&q=62.133,-7.017&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=-7.017,62.133&pt=-7.017,62.133&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=62.133&mlon=-7.017&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/62.133/-7.017/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"62.133\\" data-lon=\\"-7.017\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_1bd26f08458a2c2526b0d1cc4ffd28485f0623e5\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"62.133\\",\\"longitude\\":\\"-7.017\\",\\"text\\":\\"62°08′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 7°01′&amp;nbsp;з.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Стрэймай\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t-7.017,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t62.133\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Стрэймай\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q192540\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q192540\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>62°08′ пн. ш. 7°01′ з. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B9&amp;params=62_08__N_7_1__W_region:FO_type:isle\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=62.133,-7.017&amp;q=62.133,-7.017&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=-7.017,62.133&amp;pt=-7.017,62.133&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=62.133&amp;mlon=-7.017&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/><link href=\"./Катэгорыя:Картка_на_Геакары:_Выправіць:_Каардынаты\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Акваторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акваторыя\">Акваторыя</a></th><td><a href=\"./Атлантычны_акіян\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Атлантычны акіян\">Атлантычны акіян</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Фарэрскія_астравы\" title=\"Фарэрскія астравы\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1100\" decoding=\"async\" height=\"16\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Faroe_Islands.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/22px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/33px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/44px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Фарэрскія_астравы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фарэрскія астравы\">Фарэрскія астравы</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Стрэймай (Фарэрскія астравы)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Фарэрскія_астравы\" title=\"Стрэймай (Фарэрскія астравы)\"><img alt=\"Стрэймай (Фарэрскія астравы)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"775\" decoding=\"async\" height=\"361\" resource=\"./Файл:Faroe_Islands_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Faroe_Islands_location_map.svg/280px-Faroe_Islands_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Faroe_Islands_location_map.svg/420px-Faroe_Islands_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Faroe_Islands_location_map.svg/560px-Faroe_Islands_location_map.svg.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 27%; left: 45.8%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Стрэймай\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" title=\"Стрэймай\"><img alt=\"Стрэймай\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/8px-Brown_804000_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/12px-Brown_804000_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/16px-Brown_804000_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">Стрэймай</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"62.131667\" data-lon=\"-7.019444\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"7\",\"longitude\":\"-7.019444\",\"latitude\":\"62.131667\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q192540\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Стрэймай\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ -7.019444, 62.131667] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Стрэймай\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_bd27ff76a48ce624ebf0ef092815bf7013b230c5\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"7\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/7/62.131667/-7.019444/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,7,62.131667,-7.019444,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B9&revid=4441082&groups=_bd27ff76a48ce624ebf0ef092815bf7013b230c5\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,7,62.131667,-7.019444,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D1%82%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%B9&revid=4441082&groups=_bd27ff76a48ce624ebf0ef092815bf7013b230c5 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q192540$30183B48-C179-4F79-93F0-51104DD6B645\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Streymoy\" title=\"commons:Category:Streymoy\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Streymoy\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Streymoy\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1724
} |
**Павел Мікалаевіч Белавус** (нар. 22 жніўня 1987) — адзін з заснавальнікаў і былы дырэктар «Арт Сядзібы», стваральнік і кіраўнік крамы Symbal.by, менеджар гурта Amaroka і спевака Vinsent, кіраўнік кампаніі «Годна», культурніцкі менеджар і журналіст. Удзельнік асноўнага складу Каардынацыйнай рады, палітычны зняволены, абвінавачаны падчас пратэстаў у Беларусі ў 2020 годзе.
Біяграфія
---------
Павал Белавус нарадзіўся ў Лідзе, вучыўся ў школе № 14. Вышэйшую адукацыю атрымаў на геаграфічным факультэце ў Брэсцкім дзяржаўным універсітэце па спецыяльнасці «турыстычны менеджмент», дзе быў удзельнікам моладзевай арганізацыі «Дзедзіч», а таксама адным з рэдактараў аднайменнага моладзевага выдання: «*Хоць і вучыўся на геафаку, хацеў стаць журналістам. Я паступаў туды, бо добра ведаў беларускую мову, матэматыку, і мне патрэбны быў трэці прадмет. І я такі: „О, геаграфія! Паеду паступаць на геафак"*. *Але з другога курсу я пачаў пісаць, больш працаваў у журналісцкай сфэры. Дзякуючы геафаку, што я вучыўся ў Брэсце, я пазнаёміўся з „Дзедзічам", які зацягнуў мяне ў актывізм*». Пасля заканчэння ўніверсітэту працаваў па размеркаванні ў турфірме, служыў у беларускім войску пад Барысавам у 2011—2011 гадах, дзе ў яго з’явілася ідэя культурніцкай пляцоўкі, будучай «Арт Сядзібы».
Са снежня 2011 года пачаў працу як дырэктар інфармацыйна-асветніцкай установы «Амарока», стаўся адным з заснавальнікаў творчай пляцоўкі «Арт Сядзіба». У якасці чальца і дырэктара «Арт Сядзібы» быў суарганізатарам шэрагу культурніцкіх і асветніцкіх мерапрыемстваў: «Дня вышыванкі» (праходзіў двойчы, у кастрычніку і снежні 2014) і «Мова-фэста» (люты 2020), беларускамоўнага квізу «Варта», раздачы 5 тысячы метраў стужкі з беларускім арнаментам, штогадовых святкаванняў з нагоды адкрыцця «Арт Сядзібы», свята Дня Волі ў Гродна ў 2019 годе, якое наведалі каля пяці тысячаў чалавек. У «Арт Сядзібе» ладзіліся курсы беларускай мовы, якія вялі мовазнаўцы Вінцук Вячорка і Пётра Садоўскі, заняткі па аратарскім майстэрстве, якія рабілі чальцы Задзіночання беларускіх студэнтаў, курсы відэамантажу, творчыя вечарыны і імпрэзы. Працавала свая тэатральная студыя, пэўны час у памяшканнях «Арт Сядзібы» свае рэпетыцыі і паказы ладзіў «Свабодны тэатр».
З 2012 па 2014 таксама працаваў журналістам, пісаў матэрыялы для Радыё Свабода. Сябар Беларускай асацыяцыі журналістаў.
У 2014 Павел Белавус заснаваў краму Symbal.by па продажы нацыянальнай сімволікі, сувеніраў і адзення з выявамі гістарычных і нацыянальных сімвалаў: бел-чырвона-белых сцягаў, гербаў «Пагоня», цішотак з нацыянальным арнаментам, кубкаў, значкоў і іншай аналагічнай прадукцыі. Акрамя камерцыйнай дзейнасці, Symbal.by стаў заснавальнікам і ўдзельнікам шэрагу культурных праектаў: «Дзень вышыванкі», «Стужка з арнаментам», «Фэст роднай мовы», «Symbal.by-фэст», суарганізатарам святкавання «100-годдзя БНР». За 6 гадоў асартымент тавараў крамы павялічыўся з дзясяткаў да тысячаў пазіцый. Крама супрацоўнічала з федэрацыяй футболу Беларусі, «Арт Сядзіба» і Symbal.by былі партнёрамі федэрацыі футболу ў распрацоўцы і прэзентацыі новай формы нацыянальнай зборнай, якую паказалі ў верасні 2018 года. Вясной 2020 Symbal.by арганізаваў дабрачынную акцыю для дзяржаўных шпіталяў і паліклінік: у медычныя ўстановы было перададзена 50 тысяч масак.
21 мая 2014 быў вядоўцам канцэрту «Свабодны фэст» у мінскім клубе Рэ:паблік, прымеркаванага да 60-годдзя Радыё Свабода.
22 жніўня 2015 года сустракаў Міколу Статкевіча з турмы, адкуль той выйшаў пасля больш як чатырох гадоў зняволення. «*Гэты дзень — мой дзень народзінаў. Мы адзначалі на „Арт Сядзібе", і тут нехта забягае і крычыць: „Статкевіча вызвалілі! Едзем сустракаць". І чалавек дзесяць паехалі. Прыяжджаем на вакзал: „Трэба яго падняць на рукі! Падымем, сябры!". Гэта была вельмі эмацыйная падзея, але тут спрацаваў і святочны дзень, і выпіты алкаголь, і тое, што нас было шмат*».
У лістападзе 2015 Белавус як менеджар спевака Vinsent зладзіў канцэрты-прэзентацыі з нагоды вяртання Vinsent’а ў Беларусь.
У лютым 2016 Павел Белавус зладзіў збор сродак у падтрымку Вадзіма Жаромскага, Максіма Пякарскага і Вячаслава Касінерава, якія атрымалі немалыя штрафы за графіці «Беларусь мае быць беларускай» і «Рэвалюцыя свядомасці, яна ўжо ідзе». Збор у выніку атрымалася закрыць цягам некалькіх дзён.
У 2018 годзе Павел Белавус быў адным з ініцыятараў грамадскай кампаніі за наданне бел-чырвона-беламу сцягу статусу гісторыка-культурнай каштоўнасці, разам з тагачасным кіраўніком кампаніі «Гавары праўду» Таццянай Караткевіч хадзіў на сустрэчу да міністра культуры Беларусі Барыса Святлова, дзе ўздымалася пытанне пра афіцыйны статус сцяга .
У 2018 годзе разам з блогерамі і актывістамі Антонам Матолькам і Эдуардам Пальчысам арганізаваў святочны канцэрт да стагоддзя абвяшчэння БНР каля Нацыянальны акадэмічнага Вялікага тэатру оперы і балета. Для правядзення канцэрта арганізатары сабралі больш за 36 тысяч рублёў на платформе talaka.org, праект падтрымала больш за 1100 чалавек, што было рэкордам для Беларусі сярод краўдпраектаў па ўдзельніках, а агулам па ўсёй краіне і на ўсе мерапрыемствы было сабрана каля 60 тысячы рублёў. Паводле колькасці ўдзельнікаў гэта быў найбольш масавы Дзень Волі ў ХХІ стагоддзі.
У чэрвені 2018 года з ініцыятывы Паўла Белавуса была распачата акцыя «Брукаванка памяці» ў мінскім урочышчы Курапаты.
Раніцай 4 красавіка 2019 у Курапатах былі знесены каля 70 крыжоў, прэс-сакратарка кіраўніка Беларусі Наталля Эйсмант патлумачыла гэта распараджэннем Аляксандра Лукашэнкі. У адказ на гэта грамадзянская супольнасць увечары 4 красавіка зладзіла супольную малітву, удзел у якой таксама прымаў Павел Белавус.
22 лістапада 2019 Белавус прысутнічаў на цырымоніі развітання і перапахавання парэшткаў Кастуся Каліноўскага і яшчэ 19 паўстанцаў, арганізаванай уладамі Літвы.
У 2020 годзе Белавус стварыў грамадскую кампанію «Годна», якая прасоўвае і вывучае сучасную нацыянальную ідэю Беларусі. У ёй каманды маладых людзей ствараюць культурныя і гістарычныя праекты. У межах «Годна» Белавус разам з Антонам Матолькам і Эдуардам Пальчысам займаўся арганізацыяй святкавання Дня волі 25 сакавіка ў 2020, якое з прычыны забеспячэння бяспекі людзей было перанесена ў анлайн-фармат, адбыўся святочны стрым.
У ліпені 2020 былі прадстаўлены вынікі даследавання «Каштоўнасці і нацыянальная ідэнтычнасць беларусаў» ад кампаніі SATIO, дзе «Годна» разам з «Будзьма беларусамі» выступілі ініцыятарамі і фундатарамі праекта.
У жніўні 2020 Павел Белавус увайшоў у асноўны склад Каардынацыйнай рады.
У жніўні 2021, на гадавіну падзеяў жніўня 2020 года ў Беларусі, Лявон Вольскі прэзентаваў кліп на песню «Палон», у здымках прыняў удзел, у тым ліку, і Павел Белавус.
Жонка — Кацярына, у сям’і двое маленькіх дзяцей, Сафія і Мірон, з імёнамі дзяцей Павел зрабіў сабе татуіроўкі на руках.
Палітычны пераслед
------------------
Нягледзячы на цалкам мірны характар сваёй працы ў якасці менэджера розных культурніцкіх праектаў Павел Белавус шматразова сутыкаўся з перашкодамі і ціскам выканаўчых ўлад на свае ініцыатывы.
28 верасня 2012 не адбылося адкрыццё новага памяшкання «Арт Сядзібы» (дзе Белавус на той момант ужо быў дырэктарам), прымеркаваная да гэтага творчая сустрэча з Лявонам Вольскім была перанесена ў сядзібу БНФ. Адкрыццё не адбылося праз тое, што супрацоўнікі МНС апячаталі дзверы яшчэ да фактычнага адкрыцця пляцоўкі. Пасля гэтага «Арт Сядзіба» змяніла некалькі памяшканняў за наступные паўтары гады, бо на іншых месцах адбываліся падобныя гісторыі. Гэтая сітуацыя была адзначана прэміяй «Чэмпіёны грамадзянскай супольнасьці-2012» у намінацыі «Адмова» («за адмову размяшчэння культурнай пляцоўкі „Арт Сядзіба" ў трох памяшканнях».
29 траўня 2014 музычны гурт Amaroka (у асобе заяўніка і менеджара гурта Белавуса) атрымаў афіцыйную забарону на правядзенне канцэртаў ад мінскіх уладаў. Фармальнай прычынай для адмовы быў пазначаны пункт, які тычыўся зместу твораў. Па іншай версіі, абурэнне ідэолягаў выклікаў выступ гурта на Майдане, а таксама ўдзел у канцэрце-акцыі «Салідарны зь Беларуссю» разам з гуртом «Ляпіс Трубяцкі».
27 ліпеня 2015, менавіта ў дзень, калі была прынятая Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі з бел-чырвона-белым сцягам і гербам «Пагоня», у краму Symbal.by са службовай праверкай на прадмет распаўсюджвання забароненай сімволікі наведала міліцыя. Той выпадак Белавус пракаментаваў наступным чынам: «*Больш за ўсё здзівіла, што ў паперах ва ўчастковага было пазначана, што гэта забароненая сімволіка. Я яго папрасіў паказаць паперы, згодна з якімі гэты сцяг забаронены. Мне самому стала цікава, ці ёсць яны! Прынамсі я такіх не ведаю. Мы зарэгістраваныя афіцыйна і прадаём гэты сцяг як гістарычную сімволіку і як дзяржаўны сцяг Беларусі з 1991 па 1995 год. Ужо толькі гэты факт робіць яго гістарычным*».
26 сакавіка 2017 на Кастрычніцкай плошчы Мінска збіраліся людзі, каб выказаць пратэст супраць брутальных затрыманняў у Дзень Волі, 25 сакавіка. На гэтай акцыі былі затрыманы, у тым ліку, Павел Белавус і яго цяжарная на той момант жонка Кацярына Маковіч (пазней яе адпусцілі). Павел быў дастаўлены ў Ленінскі РАУС, пазней пераведзены ў ЦІП на Акрэсціна, дзе адсядзеў 15 сутак арышту. Частку сваіх сутак Павел адбываў з Раманам Пратасевічам, таксама затрыманым за святкаванне Дня Волі, і бадзягай Антонам, які накінуў ланчуг на помнік гарадавому ў Мінску.
4 верасня 2018 толькі некалькі гадзінаў правіселі ў цэнтры Мінска (у раёне плошчы Перамогі) банэры з паэтам Уладзімерам Някляевым і акторам Юрыям Жыгамонтам ад крамы Symbal.by, пасля чаго банэры былі прыбраныя праз тое, што ў рэкламную кампанію «*звярнуліся з высокіх органаў і загадалі зняць*».
У лістападзе 2019 быў адменены фэст «Lidskie» у Лідзе, які арганізоўвала каманда Back in 1323. Сярод выступоўцаў быў заяўлены ў тым ліку і Павел Белавус. Гасцямі і выступоўцамі фэста планаваліся стаць актыўныя выхадцы з гэтага гораду, але за за некалькі дзён да пачатку яго адмянілі, а арганізатарам паведамілі, што прычына адмовы «палітычны» характар мерапрыемства.
Павел Белавус быў сярод тых, хто прыцягваўся да адміністрацыйнай адказнасці за ўдзел у мірных шэсцях 7 і 8 снежня 2019 супраць падпісання інтэграцыйных дакументаў з Расіяй. Тады Паўла выклікалі ў Ленінскі РАУС .
18 чэрвеня 2020 па выніках праверкі, праведзенай 17 чэрвеня на вытворчасці крамы symbal.by міліцыяй і санстанцыяй, яе запатрабавалі прыпыніць з 18 чэрвеня «да ліквідацыі парушэнняў». Сярод парушэнняў (спіс якіх займаў дзве старонкі) было пазначана, што дзейнасць symbal.by «*стварае пагрозу нацыянальнай бяспецы, прычынення шкоды жыцця і здароўя насельніцтва, навакольнаму асяроддзю*».
16 ліпеня 2020 Мінскі эканамічны суд аштрафаваў краму Symbal.by і асобна Паўла Белавуса. Крама Symbal.by аштрафаваная на 1360 рублёў за парушэнне транспарціроўкі кур’ерам тавару — цішотак «ПСІХОЗ%» (раней, 12 чэрвеня, больш за 400 цішотак былі канфіскаваныя ў кур’ера). Самога Белавуса, як дырэктара кампаніі, за гэтае ж парушэнне аштрафавалі на 25 базавых велічыняў — 675 рублёў.
Пасля гэтага здарэння ў краме пачаліся няспынныя праверкі, камунальныя службы адключылі электрычнасць, а Менгарвыканкам запатрабаваў прыбраць з будынку фірмовую шыльду. 23 чэрвеня Павел Белавус абвесціў, што крама спыніць сваю афлайн працу 29 чэрвеня, і заклікаў набываць тавары, пакуль іх не арыштавалі. У той жа вечар людзі з салідарнасці сталі збірацца ў чаргу ля дому № 18 па праспекце Машэрава, дзе месцілася крама. Праз нейкі час пад’ехаў аўтазак, і АМАП стаў груба затрымліваць людзей з чаргі. Усяго было затрымана каля 20 чалавек. Паводле праваабаронцаў, прынамсі на частку з іх склалі па два пратаколы аб адміністрацыйных правапарушэннях: арт. 23.4 (Непадпарадкаванне законнаму распараджэнню ці патрабаванню службовай асобы пры выкананні ім службовых паўнамоцтваў) і 23.34 КаАП (Парушэнне парадку арганізацыі або правядзення масавых мерапрыемстваў). Нягледзячы на гэта, ўжо на наступны дзень, 24 чэрвеня, ля крамы ізноў пашыхтавалася чарга пакупнікоў.
20 верасня 2020 Павел Белавус быў затрыманы ў Мінску на так званым «Маршы справядлівасці».
30 студзеня 2021 ў офіс symbal.by прыйшлі міліцыянты, забралі ўсю тэхніку, тавары кампаніі і адвезлі чатырох працаўнікоў крамы ў Савецкі РАУС, дзе на іх склалі пратаколы аб правапарушэннях, яны атрымалі ад 15 да 20 содняў адміністратыўнага арышту. Праз няспынны ціск уладаў на краму symbal.by на пачатку сакавіка 2021 года было прынятае рашэнне яе зачыніць таксама і онлайн. Белавус пракаментаваў сітуацыю наступным чынам: «*Цягам 8 месяцаў у нас усё забіраюць, забіраюць, забіраюць і не тлумачаць, які лёс таго, што забралі. Летам забралі майкі „Псіхо3 %", потым частку сцягоў, потым проста тканіну, пасля пачалі не выпускаць з краіны ды ізаляваць пасылкі замежным адрасатам, яны так і засталіся на менскай рэгіянальнай мытні. Мы зразумелі, што выпускаць новую прадукцыю, якую таксама могуць забраць, і ўлазіць у яшчэ большыя пазыкі немэтазгодна. Без гэтых сімвалаў мы сябе не ўяўлялі. Чым сябе неяк цэнзураваць, больш мэтазгодна прыпыніць дзейнасць*». Гэтае закрыццё стала працягам рэпрэсіяў супраць крамаў з нацыянальнай сімволікай, якія пачаліся пасля выбараў прэзідэнта 2020, калі зачынілася крамы LSTR і «Мой модны кут», онлайн-крама «БЧБ.бел» (Мінск), «Князь Вітаўт» (Брэст), паб «Торвальд» (Віцебск), этнакрама «Цудоўня» (Гродна), «Цудоўная крама» (Ворша).
Павел Белавус быў затрыманы 15 лістапада 2021 года пасля таго, як ён пайшоў па выкліку ў міліцыю, адкуль яго не выпусцілі, а перавялі на Акрэсціна. Меркаванай прычынай затрымання было тое, што ён пасылаў «Белпоштай» кнігу «Беларуская нацыянальная ідэя» Зміцера Лукашука, якую ў сакавіку 2021 ўлады прызналі экстрэмісцкай. Пасля гэтага Белавуса тройчы асудзілі па адміністрацыйных справах (на 15, 13 і 7 сутак), а пасля ўжо па крымінальнай справе перавялі ў СІЗА, яму было прад’яўлена абвінавачванне па арт. 342 Крымінальнага кодэксу («Удзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак»), у яго дома правялі вобшук і канфіскавалі тэхніку.
29 снежня 2021 года супольнай заяваю шасці беларускіх праваабарончых арганізацыяў, сярод якіх Праваабарончы цэнтр «Вясна», Беларускі Хельсінскі камітэт, Беларуская асацыяцыя журналістаў і Беларускі ПЭН-цэнтр, Белавус быў прызнаны палітычным зняволенным.
Утрымліваецца ў СІЗА № 1 на Валадарскага ў Мінску, адкуль дасылае свае малюнкі і вершы, вядома, што пэўны час Павел утрымліваўся ў той жа камеры, дзе раней сядзела Марыя Калеснікава.
Судовы працэс пачаўся 20 лютага 2023 года, вяла яго суддзя Жанна Брысіна. Першапачаткова суд быў адкрыты, але дзяржаўны абвінаваўца заявіў хадайніцтва аб разглядзе справы ў закрытым рэжыме «з мэтай прадухілення разгалошвання інфармацыі, размешчанай у крыніцах, прызнаных экстрэмісцкімі». Як паведамляў на пачатку студзеня начальнік упраўлення Следчага камітэта па Мінску Сяргей Паско, у 2011 годзе «абвінавачаны для пошуку аднадумцаў пачаў трансляваць патрэбную яму інфармацыю ў масы». «Пад выглядам культурна-гістарычнага развіцця ў розных агульнадаступных сацыяльных сетках і на сайтах ён распаўсюджваў ідэі беларускага нацыяналізму, мэтай якіх з’яўлялася змена дзяржаўнай улады ў Беларусі», — казаў у студзені 2023 года Паско.
Паўлу Белавусу было выстаўлена абвінавачанне адразу па некалькіх артыкулах Крымінальнага кодэкса: ч. 1 арт. 356 (здрада дзяржаве); ч. 1 арт. 342 (арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, якія груба парушаюць грамадскі парадак); ч. 3 арт. 361 (заклікі да дзеянняў, накіраваных на прычыненне шкоды нацыянальнай бяспецы Рэспублікі Беларусь); ч. 1 арт. 361-1 (кіраўніцтва экстрэмісцкім фармаваннем). 11 мая 2023 года Мінскі гарадскі суд прысудіў Паўлу Белавусу 13 гадоў зняволення.
Узнагароды
----------
Пераможца фестываля беларускамоўнай рэкламы і камунікацыі aDNaK!-2015 ад кампаніі «Будзьма беларусамі!». Атрымаў узнагароду як кіраўнік грамадскай арганізацыі «Арт Сядзіба» за стварэнне вышымайкі (вышыванка + майка).
27 ліпеня 2018 уганараваны памятным знакам імя Віктара Івашкевіча ад партыі БНФ за арганізацыю святкаваньня 100 год абвяшчэння незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі 25 сакавіка ў Мінску.
Напачатку 2019 года атрымаў прэмію «Чэмпіёны грамадзянскай супольнасці-2018» ад Асамблеі НДА у намінацыі «Грамадскі лідар года», узнагароду атрымаў як адзін з арганізатараў святкавання 100-годдзя БНР, канцэрту і інфармацыйнай кампаніі #БНР100, акцыяў #добрыясловы і «Брукаванка памяці» ў Курапатах.
У лістападзе 2019 быў узнагароджаны медалём у гонар 100-годдзя БНР ад рады БНР.
Адзначаны як «Асоба грамадзянскай супольнасці» у цыкле «Асобы дзесяцігоддзя, якія рабілі Беларусь лепшай» ад Радыё Свабоды.
Зноскі
------
1. ↑
2. ↑
3. ↑
4. ↑
5. ↑
6. ↑
7. ↑
8. ↑
9. ↑
10. ↑
11. ↑
12. 1 2
13. 1 2
14. ↑
15. ↑
16. ↑
17. ↑
18. ↑
19. ↑
20. ↑
21. ↑
22. ↑
23. ↑
24. ↑
25. ↑
26. ↑
27. ↑
28. ↑
29. ↑
30. ↑
31. ↑
32. ↑
33. ↑
34. ↑
35. ↑
36. ↑
37. ↑
38. ↑
39. ↑
40. ↑
41. ↑
42. ↑
43. ↑
44. ↑
45. ↑
46. ↑
47. ↑
48. ↑
49. ↑
50. ↑ Паўла Белавуса асудзілі на 13 гадоў калоніі **(нявызн.)**. *Новы Час* (12 мая 2023).
51. ↑
52. ↑
53. ↑
54. ↑
55. ↑
Спасылкі
--------
* Старонка Паўла Белавуса на сайце Праваабарончага цэнтра «Вясна» | {
"title": "Павел Мікалаевіч Белавус",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
720,
26851,
0.02681464377490596
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-44540b81cdea365b\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"прадпрымальнік\",\"href\":\"./Шаблон:Прадпрымальнік\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Павел Мікалаевіч Белавус<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння:</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q111731200$e89569ab-4a74-8950-7ba2-9b3286706bdf\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./22_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"22 жніўня\">22 жніўня</a> <a href=\"./1987\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1987\">1987</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1987-08-22</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_22_жніўня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1987_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(36 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння:</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q111731200$03aa525d-4d4d-68a6-1bb3-f07b6eb74674\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ліда\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ліда\">Ліда</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Лідскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лідскі раён\">Лідскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродзенская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродзенская вобласць\">Гродзенская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Лідзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства:</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q111731200$e9e60d94-4cd4-6324-9071-d8b9b14a5c4d\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адукацыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q111731200$175d259b-4cc6-93c6-7634-0cb0499052e5\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Брэсцкі_дзяржаўны_ўніверсітэт_імя_А._С._Пушкіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна\">Брэсцкі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. С. Пушкіна</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Брэсцкага_дзяржаўнага_ўніверсітэта_імя_А._С._Пушкіна\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q111731200$64e0d0f1-46d3-34cb-f680-2cbd14eddb22\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Медаль да стагоддзя БНР\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Медаль_да_стагоддзя_БНР\" title=\"Медаль да стагоддзя БНР\"><img alt=\"Медаль да стагоддзя БНР\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"55\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"200\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/62px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/95px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/124px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_медалём_да_стагоддзя_БНР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 29148
} |
**Шры-Ланка** — другі па памерах востраў у Індыйскім акіяне. Плошча Шры-Ланкі — 65 тыс. км². Працягласць берагавой лініі — 1585 км. Прыбярэжныя воды багатыя на прадуктыўныя экасістэмы: каралавыя рыфы, марскія травы эстуарыяў і інш.
Ад паўвострава Індастан Шры-Ланку аддзяляюць Манарскі заліў і Полкскі праліў. На поўначы — паўвостраў Джафна. Так званы Адамаў мост — ланцужок выспаў на водмелі ў Полкскім праліве — калісьці злучаў Шры-Ланку з мацерыком так, што па ім можна было перайсці пешшу, але, па звестках летапісаў, быў разбураны землятрусам разам з узнятым ім штормам каля 1481 г. Пралівы паміж выспачкамі «моста» вельмі мелкаводныя і непрыдатныя для навігацыі.
Прырода вострава адметная выключнай разнастайнасцю рэльефу, цёплым вільготным мусонным кліматам, багатымі воднымі рэсурсамі, непаўторным раслінным і жывёльным светам. Такім чынам, сама прырода падаравала Шры-Ланцы цудоўныя ўмовы для развіцця турызму.
Тэктоніка і рэльеф
------------------
Цэнтральнае плато
Востраў Шры-Ланка знаходзіцца на Індыйскай літасфернай пліце, што яшчэ нядаўна лічылася часткай Інда-Аўстралійскай пліты. Рэльеф вострава надзвычай разнастайны. Па ўсім перыметры Шры-Ланка аблямавана прыбярэжнымі нізінамі з шыкоўнымі пляжамі. Цэнтральна-паўднёвую частку вострава займае складзенае гранітамі і гнейсамі Цэнтральнае плато вышынёй да 2,5 км. Найвышэйшы пункт вострава — гара Підуруталагала (інакш гара Педра), 2524 м. Крыху ніжэй за яе вядомы сваёй канічнай формай пік Адама (2243 м).
Карысныя выкапні
----------------
Карысныя выкапні: каштоўныя камяні, графіт, ільменіт, торый. У Манарскім заліве разведаны невялікія запасы нафты, распачатая здабыча.
Клімат
------
Клімат субэкватарыяльны мусонны. Паўднёва-заходні мусон прыносіць ападкі на поўдзень вострава летам. Паўднёва-ўсходняя, найбольш вільготная частка Шры-Ланкі атрымлівае да 2500 мм ападкаў. Паўночна-ўсходні мусон завітвае на поўнач вострава зімой. У дажджавым цені застаюцца паўночны захад і паўднёвы ўсход вострава, але і яны атрымліваюць не менш як 800 мм ападкаў. Сярэднегадавыя тэмпературы складаюць ад 28 °C да 31 °C на ўзбярэжжы да 17 °C на Цэнтральным плато, дзе зімою некалькі дзён могуць нават здарыцца марознымі.
Рэкі
----
На востраве 103 ракі, найдаўжэйшая — Махавелі (335 км), басейн якой займае пятую частку Шры-Ланкі. Рэкі Цэнтральнага плато багатыя на вадаспады: усяго налічваецца 51 вадаспад вышэй за 10 м. Рэкорд вышыні належыць вадаспаду Бамбараканда (241 м).
Раслінны і жывёльны свет
------------------------
Раслінны свет — вільготныя экватарыяльныя лясы з разнастайным відавым складам (панданусы, пальмы і інш.). Каля 7000 га займаюць мангравыя лясы. Жывёльны свет вельмі багаты, што ўвогуле не надта характэрна для астравоў; шмат буйных млекакормячых: дзікія буйвалы, сланы, малпы, алені замбар, мядзведзь-губач. 12 нацыянальных паркаў, 3 запаведнікі і 51 рэзервацыя займаюць 14 % тэрыторыі вострава.
Гл. таксама
-----------
* Дзяржава Шры-Ланка
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Нарматыўны кантроль | NKC: ge229696 | | {
"title": "Шры-Ланка (востраў)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
802,
5357,
0.14971065895090535
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-surface\" data-name=\"Востраў\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Шры-Ланка</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Санскрыт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Санскрыт\">санскр.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"sa\">श्री लङ्का</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Topography_Sri_Lanka.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"5200\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3000\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Topography_Sri_Lanka.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Topography_Sri_Lanka.jpg/231px-Topography_Sri_Lanka.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Topography_Sri_Lanka.jpg/346px-Topography_Sri_Lanka.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Topography_Sri_Lanka.jpg/461px-Topography_Sri_Lanka.jpg 2x\" width=\"231\"/></a></span></span></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Характарыстыкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4526612$A602D808-A9D2-4ED6-B85A-1EC683513455\" data-wikidata-property-id=\"P2046\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">67 655 км²</span></span></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Найвышэйшы пункт</th><td>2 524<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>м</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Насельніцтва</th><td>22 409 000<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал. (2017)</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"7.5\" data-lon=\"80.75\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"7.5\",\"longitude\":\"80.75\",\"text\":\"7°30′&nbsp;пн.&nbsp;ш. 80°45′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Шры-Ланка (востраў)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t80.75,\\n\\t\\t\\t\\t7.5\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Шры-Ланка (востраў)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4526612\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4526612\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_3fb7cbc1e32ed21630d3c71af25126025850e9bc\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/7.5/80.75/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">7°30′ пн. ш. 80°45′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&params=7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=7.5,80.75&q=7.5,80.75&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=80.75,7.5&pt=80.75,7.5&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=7.5&mlon=80.75&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"7.5\\" longitude=\\"80.75\\" text=\\"7°30′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 80°45′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Шры-Ланка (востраў)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t80.75,\\n\\t\\t\\t\\t7.5\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Шры-Ланка (востраў)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4526612\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4526612\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&params=7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=7.5,80.75&q=7.5,80.75&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=80.75,7.5&pt=80.75,7.5&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=7.5&mlon=80.75&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/7.5/80.75/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"7.5\\" data-lon=\\"80.75\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_3fb7cbc1e32ed21630d3c71af25126025850e9bc\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"7.5\\",\\"longitude\\":\\"80.75\\",\\"text\\":\\"7°30′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 80°45′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Шры-Ланка (востраў)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t80.75,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t7.5\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Шры-Ланка (востраў)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4526612\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4526612\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>7°30′ пн. ш. 80°45′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&amp;params=7.5_0_0_N_80.75_0_0_E_region:LK_type:isle\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=7.5,80.75&amp;q=7.5,80.75&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=80.75,7.5&amp;pt=80.75,7.5&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=7.5&amp;mlon=80.75&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Акваторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акваторыя\">Акваторыя</a></th><td><a href=\"./Індыйскі_акіян\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Індыйскі акіян\">Індыйскі акіян</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шры-Ланка\" title=\"Шры-Ланка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Sri_Lanka.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Sri_Lanka.svg/22px-Flag_of_Sri_Lanka.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Sri_Lanka.svg/33px-Flag_of_Sri_Lanka.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Sri_Lanka.svg/44px-Flag_of_Sri_Lanka.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Шры-Ланка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шры-Ланка\">Шры-Ланка</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Шры-Ланка (востраў) (Шры-Ланка)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Шры-Ланка\" title=\"Шры-Ланка (востраў) (Шры-Ланка)\"><img alt=\"Шры-Ланка (востраў) (Шры-Ланка)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1838\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"429\" resource=\"./Файл:Sri_Lanka_relief_location_map.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Sri_Lanka_relief_location_map.jpg/280px-Sri_Lanka_relief_location_map.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Sri_Lanka_relief_location_map.jpg/420px-Sri_Lanka_relief_location_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Sri_Lanka_relief_location_map.jpg/560px-Sri_Lanka_relief_location_map.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 57.4%; left: 50%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Шры-Ланка\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" title=\"Шры-Ланка\"><img alt=\"Шры-Ланка\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/8px-Brown_804000_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/12px-Brown_804000_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/16px-Brown_804000_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">Шры-Ланка</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"7.5\" data-lon=\"80.75\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"4\",\"longitude\":\"80.75\",\"latitude\":\"7.5\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q4526612\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Шры-Ланка \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 80.75, 7.5] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Шры-Ланка\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_e04be32e525db200178d5ead5a4c3dd7627966c3\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"4\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/4/7.5/80.75/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,4,7.5,80.75,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%28%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E%29&revid=4627599&groups=_e04be32e525db200178d5ead5a4c3dd7627966c3\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,4,7.5,80.75,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A8%D1%80%D1%8B-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%28%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E%29&revid=4627599&groups=_e04be32e525db200178d5ead5a4c3dd7627966c3 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q4526612$B8655BDE-B08D-4B49-B5F2-0189E68ED8C3\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Sri_Lanka\" title=\"commons:Category:Sri Lanka\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sri%20Lanka\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Sri Lanka\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5149
} |
**Беларуска-чэхаславацкія адносіны** ўключалі ў сябе кантакты афіцыйнай Прагі з беларускай эміграцыяй і БССР.
Рада БНР у выгнанні
-------------------
Пасля грамадзянскай вайны ў Расіі ў Чэхаславакію адбыўся наплыў эмігрантаў з Беларусі, прыхільнікаў Рады БНР. Тут таксама аселі некаторыя ваеннапалонныя, захопленыя ў гады Першай сусветнай. Выбар гэтай краіны абумоўлены агульнаславянскай блізкасцю і гуманітарнымі праграмамі, якія чэхаславацкая дзяржава арганізавала для бежанцаў. Беларусы змаглі атрымліваць сярэднюю і вышэйшую адукацыю ў дзяржаўных адукацыйных установах. Прага, сталіца краіны, стала палітычным цэнтрам беларускай эміграцыі. Сюды ж перабралася Рада БНР.
Сустрэча беларускага нацыянальнага актыву ў Празе 30 снежня 1924 г. на 40-я ўгодкі смерці В. Дуніна-Марцінкевіча.
Увосень 1919 года ўрад БНР у выгнанні сваім прадстаўніком у краіне прызначыў Мікалая Вяршыніна. Ён павінен быў наладзіць сталыя кантакты з чэхаславацкім урадам, дамагчыся афіцыйнага прызнання БНР з боку Прагі, інфармаваць чэхаславацкае грамадства аб палітычным і культурным становішчы Беларусі. 1 лютага 1920 года Вяршынін надзелены правамі консула. Варта адзначыць, што чэхаславацкія ўлады падтрымлівалі з ім кантакты як з прыватнай асобай. Толькі пасля стварэння Беларускай грамады ў Празе ён стаў выступаць перад чэхаславацкімі ўладамі ў якасці прадстаўніка дадзенай арганізацыі, гэта значыць ад імя арганізаванага беларускага насельніцтва Чэхаславакіі.
Беларуская ССР
--------------
У 1966 годзе ўстаноўлены двухбаковыя кантакты паміж Гомельскай вобласцю БССР і Паўднёва-Чэшскай вобласцю ЧССР.
Падтрымліваліся кантакты па адукацыйнай лініі. Студэнты з БССР праходзілі стажыроўку ў ЧССР. У 1964 годзе 4 студэнты БДУ атрымалі магчымасць на працягу года навучацца ў ЧССР. У 1968 годзе БПІ ўсталяваў пастаянныя кантакты з вышэйшай тэхнічнай школай у Браціслава.
Станам на 1984 года беларускія прадпрыемствы і арганізацыі мелі 36 партнёраў у ЧССР.
### Выязны турызм
Асаблівае месца ў Савецкай Беларусі адводзілася маладзёжнаму турызму. Ажыццяўленне моладзевага турызму ў 60-я гады было даручана Бюро моладзевага турызму «Спадарожнік» пры ЦК ЛКСМБ. Адна з першых студэнцкіх груп была сфарміравана ў 1956 годзе для паездкі ў Чэхаславакію. Па дазвол для ажыццяўлення паездкі Беларускі савет прафсаюзаў абавязаны быў звярнуцца ў аддзел адміністрацыйных органаў ЦК КПБ. Ён даў дазвол і зацвердзіў спіс турысцкай групы, у якую ўваходзілі 9 студэнтаў з БДУ, 11 — з БПІ, прадстаўнікі іншых ВНУ.
31 мая 1961 года было створана беларускае аддзяленне Саюза чэхаславацка-савецкай дружбы (БелАСЧСД). З пачатку 1960-х гадоў БелАСЧСД пачало праводзіць турыстычныя паездкі ў ЧССР. У першыя групы ўключаліся, у асноўным, прадстаўнікі партыйнай наменклатуры, творчая і навуковая інтэлігенцыя. Першыя арганізаваныя наведванні Чэхаславакіі насілі азнаямленчы характар. Шырока распаўсюджанай стала практыка выезду беларускіх дзяцей на аздараўленне ў ЧССР. Акрамя таго, у летні перыяд выкладчыкі з БССР выязджалі ў піянерскія лагеры на тэрыторыі ЧССР, дзе праводзілі заняткі па рускай мове.
БелАСЧСД адыграла немалаважную ролю ў пашырэнні беларуска-чэхаславацкіх культурных сувязяў, узаемным азнаямленні двух народаў з гісторыяй, традыцыямі, жыццёвым укладам адзін аднаго. Большасць паездак турыстычных груп былі складзеныя такім чынам, што прадстаўнікі БССР мелі магчымасць не толькі азнаёміцца са славутасцямі ЧССР, але і наведаць прадпрыемствы і ўстановы, якія іх цікавялі з прафесійнага пункту гледжання. Як правіла, ва ўдзельнікаў паездак складалася станоўчае ўражанне аб Чэхаславакіі, асобныя непрыемныя інцыдэнты былі абумоўлены нізкай моўнай кампетэнцыяй гідаў, якія прадстаўляюцца чэхаславацкім бокам, неразуменнем савецкімі грамадзянамі некаторых нюансаў жыцця незнаёмай краіны. У той жа час у дзейнасці выяўляліся тыповыя для большасці савецкіх устаноў бюракратызм і невысокая ступень мабільнасці.
Заўвагі
-------
1. ↑ Hoptová 2017, pp. 22–24.
2. ↑ Hoptová 2017, pp. 34–40.
3. ↑ Буча 2010, p. 85.
4. 1 2 3 4 Шадурский 1998.
5. ↑ Казак 2018, pp. 2–4.
6. ↑ Казак 2018, p. 5.
Літаратура
----------
* *Hoptová L.* Bieloruská emigrácia na území Československa (1918–1945). — Prešov: Vydateľstvo Prešovskej univerzity, 2017.
* *Виктор Шадурский* Культурное сотрудничество Беларуси со странами Центральной и Восточной Европы // *Белорусский журнал международного права и международных отношений*. — 1998. — № 3.
* *Казак О. Г.* Роль белорусского отделения Союза чехословацко-советской дружбы в организации выездного туризма в Чехословацкую социалистическую республику // *Архонт* : журнал. — 2018. — В. 4 (7).
* *А. И. Буча* Начальный этап «Русской Акции» Чехословацкого правительства и организационное оформление белорусской диаспоры в Чехословакии // *Российские и славянские исследования: Сб. науч. статей. Вып. 5 /Редкол.: О. А. Яновский (отв. ред.) и др.*. — Мн: БГУ, 2010. — С. 80-86.
| ⛭Беларусь Міжнародныя адносіны Беларусі |
| --- |
| Дзяржавы-ўдзельніцы СНД |
Азербайджан •
Арменія •
Казахстан •
Кыргызстан •
Малдова (англ.) (бел. •
Расія •
Таджыкістан •
Туркменістан •
Узбекістан •
Украіна
|
| Еўропа |
Албанія •
Андора •
Аўстрыя •
Балгарыя •
Бельгія •
Боснія і Герцагавіна (Рэспубліка Сербская) •
Ватыкан •
Венгрыя •
Вялікабрытанія •
Германія (*ГДР*) •
Грузія •
Грэцыя •
Данія •
Ірландыя •
Ісландыя •
Іспанія •
Італія •
Кіпр •
Латвія •
Літва •
Люксембург •
Македонія •
Мальта •
Нарвегія •
Нідэрланды •
Партугалія •
Польшча •
Румынія •
Сербія •
Славакія •
Славенія •
Фінляндыя •
Францыя •
Харватыя •
Чарнагорыя •
Чэхія •
*Чэхаславакія* •
Швейцарыя •
Швецыя •
Эстонія •
*Югаславія*
|
| Азія |
ААЭ •
Аман •
Афганістан •
Бангладэш •
Бахрэйн •
Бутан •
В’етнам •
Емен •
Іарданія •
Ізраіль •
Інданезія •
Індыя •
Ірак •
Іран •
Камбоджа •
Катар •
Кітай •
КНДР •
Кувейт •
Лаос •
Ліван •
Малайзія •
Манголія •
М’янма •
Непал •
Пакістан •
Палесціна •
Рэспубліка Карэя •
Саудаўская Аравія •
Сінгапур •
Сірыя •
Тайланд •
Турцыя •
Філіпіны •
Шры-Ланка •
Японія
|
| Афрыка |
Алжыр •
Ангола •
Бенін •
Бурундзі •
Габон •
Гамбія •
Гана •
Гвінея-Бісау •
Джыбуці •
Дэмакратычная Рэспубліка Конга •
Егіпет •
Замбія •
Зімбабвэ •
Камерун •
Кенія •
Кот-д’Івуар •
Ліберыя •
Лівія •
Мадагаскар •
Мазамбік •
Малаві •
Малі •
Марока •
Маўрыкій •
Маўрытанія •
Намібія •
Нігер •
Нігерыя •
ПАР •
Паўднёвы Судан •
Рэспубліка Конга •
Руанда •
Самалі •
Сан-Тамэ і Прынсіпі •
Свазіленд •
Сейшэлы •
Сенегал •
Судан •
Сьера-Леонэ •
Танзанія •
Тога •
Туніс •
Уганда •
ЦАР •
Чад •
Экватарыяльная Гвінея •
Эрытрэя •
Эфіопія
|
| Паўночнаяі Паўднёвая Амерыка |
Антыгуа і Барбуда •
Аргенціна •
Багамы •
Балівія •
Барбадас •
Беліз •
Бразілія •
Венесуэла •
Гаіці •
Гандурас •
Гаяна •
Гватэмала •
Грэнада •
Дамініка •
Дамініканская Рэспубліка •
ЗША •
Калумбія •
Канада •
Коста-Рыка •
Куба •
Мексіка •
Нікарагуа •
Панама •
Парагвай •
Перу •
Сальвадор •
Сент-Вінсент і Грэнадзіны •
Сент-Кітс і Невіс •
Сент-Люсія •
Сурынам •
Трынідад і Табага •
Уругвай •
Чылі •
Эквадор •
Ямайка
|
| Аўстралія,Новая Зеландыя, Акіянія |
Аўстралія •
Вануату •
Кірыбаці •
Маршалавы астравы •
Мікранезія •
Науру •
Новая Зеландыя •
Палау •
Папуа — Новая Гвінея •
Самоа •
Саламонавы астравы •
Тонга •
Тувалу •
Фіджы
|
| Міжнародныя арганізацыі |
ААН •
СНД •
АДКБ •
Саюзная Дзяржава •
ЕАЭС •
СЕ •
ЕС •
НАТА
| | {
"title": "Беларуска-чэхаславацкія адносіны",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4864,
11167,
0.4355690874899257
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 12622
} |
**Бяжаніцкае ўзвышша** — узвышша ў Пскоўскай вобласці, у міжрэччы Ловаці і Вялікай. Мае авальную форму. Працягласць з паўднёвага ўсходу на паўночны захад — 86 км пры шырыні 35-45 км. Плошча — 4126 км².
Падэшва ўзвышша размяшчаецца на поўначы і ўсходзе на вышыні 100—120 м, на поўдні і паўднёвым захадзе — 140—180 м. Паверхня моцна раздзеленая, схілы маюць вышыню да 50-60 м, пераважныя вышыні — 180—220 м над узроўнем мора. У межах узвышша вылучаецца шэраг буйных масіваў і паніжэнняў. Буйнымі масівамі з’яўляюцца Лабноўскі, дзе знаходзяцца горы Лабно вышынёй 337,9 м і Ліпніцкая вышынёй 339,1 м (найвышэйшы пункт Пскоўскай вобласці), а таксама Тархоўскі і Лугаўской. Тут знаходзяцца вытокі рэк Вялікай, Алоль, Локні, Ушчы, Сораці і іншых.
На ўзвышшы больш за 500 азёр, якія займаюць 6 % яго паверхні. У азёрах водзіцца мноства відаў рыб. Амаль траціна ўзвышша занятая змяшанымі лясамі. На платападобных участках сустракаюцца дубравы. Бяжаніцкае ўзвышша — папулярнае месца адпачынку. | {
"title": "Бяжаніцкае ўзвышша",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
533,
2071,
0.25736359246740703
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-mount\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Узвышша\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Узвышша\"},\"params\":{\"Назва\":{\"wt\":\"Бяжаніцкае ўзвышша\"},\"Нацыянальная назва\":{\"wt\":\"ru/Бежаницкая возвышенность\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Alol.jpg\"},\"Подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"Вышыня\":{\"wt\":\"339,1\"},\"Працягласць з поўначы на поўдзень\":{\"wt\":\"\"},\"Працягласць з захаду на ўсход\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Рэкі\":{\"wt\":\"\"},\"Азёры\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Расія\"},\"Рэгіён\":{\"wt\":\"Пскоўская вобласць\"},\"Катэгорыя на Вікісховішчы\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Узвышша\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Бяжаніцкае ўзвышша</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руск.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"ru\">Бежаницкая возвышенность</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Alol.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"480\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"640\" decoding=\"async\" height=\"210\" resource=\"./Файл:Alol.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Alol.jpg/280px-Alol.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Alol.jpg/420px-Alol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Alol.jpg/560px-Alol.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Расія\" title=\"Расія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Рэгіён</th><td><a href=\"./Пскоўская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пскоўская вобласць\">Пскоўская вобласць</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Вышэйшы пункт</th><td>339,1 м<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Бяжаніцкае ўзвышша (Расія)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Расія\" title=\"Бяжаніцкае ўзвышша (Расія)\"><img alt=\"Бяжаніцкае ўзвышша (Расія)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1274\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2362\" decoding=\"async\" height=\"151\" resource=\"./Файл:Russia_edcp_relief_location_map.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Russia_edcp_relief_location_map.jpg/280px-Russia_edcp_relief_location_map.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Russia_edcp_relief_location_map.jpg/420px-Russia_edcp_relief_location_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Russia_edcp_relief_location_map.jpg/560px-Russia_edcp_relief_location_map.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 29.486029246969%; left: 9.4971987997397%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Бяжаніцкае ўзвышша\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Бяжаніцкае ўзвышша\"><img alt=\"Бяжаніцкае ўзвышша\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1679
} |
**Конскі рынак** — колішняя плошча ў Мінску.
Займала трохвугольную прастору на перакрыжаванні вул. Галантарэйнай (цяпер вул. Краснай) з вул. Захар'еўскай (цяпер пр-т Незалежнасці). На плошчы гандлявалі коньмі, а таксама скатом і дровамі. Раз на год, на дзясятую пятніцу па Вялікадні, на плошчы праводзілі кірмаш — г.зв. «Дзесятухі».
У 1898 годзе з'явіўся праект будаўніцтва на месцы Конскага рынку трамвайнага дэпо, але будаўніцтва пачалося толькі ў 1912 годзе і было перапынена 1-й сусветнай вайной. Урэшце трамвайна-аўтобуснае дэпо пабудавалі ў 1920-я гады.
Зноскі
------
1. 1 2 *Шибеко З.* Улица, как тебя называть? Архівавана 5 сакавіка 2016. // Минский Курьер. — 8 авг. 2009 — С. 10.
2. 1 2 Трамвайный парк Архівавана 4 сакавіка 2016. // Вечерний Минск. — 26 авг. 2005.
Спасылкі
--------
* Лошадь как лошадь и как часть жизни старого Минска Архівавана 5 сакавіка 2016. | {
"title": "Конскі рынак (Мінск)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
392,
1304,
0.3006134969325153
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1467
} |
**Ма́рджары Бултан** (англ.: Marjori Boulton 7 мая 1924 — 30 жніўня 2017) — эсперантамоўная паэтэса, празаік і драматург, эсперантолаг; адна з найбольш выдатных прадстаўнікоў «англійскай школы» ў эсперантскай паэзіі. Член Акадэміі эсперанта.
Нарадзілася 7 мая 1924 года, англічанка. Вучылася ў Оксфардскім універсітэце; мела доктарскую ступень па літаратуразнаўству. Паводле прафесіі — выкладчык англійскай мовы і літаратуры. З 1949 года — эсперантыст. Аўтар больш чым за 20 кніг на эсперанта і англійскай мове.
Пяру Бултан належаць некалькі зборнікаў вершаў і паэм, зборнік тэаральных п’ес «Жанчына каля мяжы» і шэраг празаічных твораў. Мяккі гумар, выразны гуманістычны кірунак вершаваных мініяцюр і паэм паэткі выдвігаюць яе ў шэраг найбольш таленавітых эсперантамоўных паэтаў.
Пасля апублікавання вершаў Бултан у эсперанцкай перыёдыцы паследваў яе дэбютны паэтычны зборнік «Кантральта», які быў выдадзены ў 1955 годзе. Падчас напісання твораў, якія ўвайшлі ў гэты зборнік, паэтэса натхнялася багатым вопытам настаўніка і падарожніка (яна ўдзельнічала, у прыватнасці, у працы шматлікіх эсперантскіх кангрэсаў).
Ад зборніка да зборніка тэматыка паэтычных твораў М. Бултан становіцца ўсё больш разнастайнай. Калі ў яе зборніке «Часціцы» , былі — пераважна — адлюстраваны трывожыўшыя чалавека XX стагоддзя праблемы, то зборнік «сто вясёлых песняў» складаецца з вершаваных мініяцюр, якія адлюстроўваюць светлыя бакі жыцця і адрозніваюцца тонкім гумарам.
Улюблёны вершаваны памер паэткі — пяцістопны ямб. У сваіх паэтычных творах яна актыўна карыстаецца дзісананаснымі рыфмамі, нанізваючы іх цэлымі гронкамі: *lumo* — *amo* — *komprenemo*, *mondo* — *grundo* — *legendo* і г. д..
У кнігу «Жанчына каля мяжы» ўвайшлі аднаактныя п’есы пазнастайнага зместу — лірычныя і трагічныя, дыдактычныя і фантастычныя. Поспехам карысталася драма М. Бултан «Быць ці не быць» эспер.: Esti aŭ ne esti, у якой апавядаецца аб жахлівых наступствах вайны з прымяненнем атамнай зброі і якая была пастаўлена Венгерскім эсперанта-тэатрам.
У 1960 годзе М. Бултан апублікавала на англійскай мове «Біяграфію Заменгофа», дзе былі прыведзены раней невядомыя дакументы аб жыцці заснавальніка эсперанта. У 1962 годзе гэтая кніга была выдадзена ў перакладзе на эсперанта; гісторыкі эсперанта-руха адносяць яе да лепшых з існуючых біяграфій Л. Л. Заменгофа.
Асноўныя творы
--------------
* *Boulton M.* Kontralte. — La Laguna, 1955.
* *Boulton.* Kontralte. — Chorleĵood, 1957.
* *Boulton M.* Eroj. — La Laguna: Stafeto, 1959.
* *Boulton M.* Virino ĉe landlimo. — 1959.
* *Boulton M.* Zamenhof, aŭtoro de Esperanto. — La Laguna: Stafeto, 1962.
* *Boulton M.* Dekdu piedetoj. — 1964.
* *Boulton M.* Okuloj. — La Laguna: Stafeto, 1967.
* *Boulton M.&nbsb;.* Ne nur leteroj al plum-amikoj.
Зноскі
------
1. 1 2 Marjorie Boulton // Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168'></a>
2. ↑ *Gorecka H. Korĵenkov A.* Nia diligenta kolegaro: Biografioj de 200 eminentaj esperantistoj — Litova Esperanto-Asocio, Sezonoj, 2018. — 500 экз. Праверана 25 сакавіка 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15052619'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12348696'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q4049337'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q12351828'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q50605011'></a>
3. ↑ edukado.net — 2001. Праверана 31 жніўня 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15726780'></a>
4. ↑ Marjorie Boulton, Esperanto expert and poet – obituary / C. Evans — London, Thailand: 2017. — ed. size: 622719 — ISSN 0307-1235; 1477-3805<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q61959516'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q84'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q192621'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q869'></a>
5. ↑ Токарев 1991, с. 159.
6. ↑ Marjori Boulton. A brief biografy
7. ↑ Королевич 1989, с. 171.
8. ↑ Boulton M. Virino ĉe landlimo 1959.
9. ↑ Токарев 1991, с. 159-160.
10. ↑ Boulton M. Kontralte 1955.
11. 1 2 3 4 Королевич 1989, с. 172.
12. ↑ Boulton. M. Eroj 1959. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFBoulton.\_M.\_Eroj1959 (даведка)
13. ↑ Boulton M. Cent ĝojkantoj 1957.
14. ↑ Токарев 1991, с. 160-161.
15. ↑ Boulton M. Virino ĉe landlimo 1959.
16. ↑ Boulton M. Zamenhof, aŭtoro de Esperanto 1962. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFBoulton\_M.\_Zamenhof,\_aŭtoro\_de\_Esperanto1962 (даведка)
17. ↑ Токарев 1991, с. 160.
Літаратура
----------
* *Королевич А. И.* Книга об эсперанто. — Киев: Навукова думка, 1989. — 256 с. — ISBN 5-12-000985-9..
* *Токарев Б. В.* Об эсперантской поэзии // Проблемы международного вспомогательного языка. — М.: Наука, 1991. — 263 с. — ISBN 5-02-016810-6.. — С. 143—161. | {
"title": "Марджары Бултан",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3224,
6957,
0.4634181400028748
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-446fd2d5af8208dc\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Пісьменнік\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{\"Імя\":{\"wt\":\"Марджары Бултан\"},\"Арыгінал імя\":{\"wt\":\"Marjorie Boulton\"},\"Выява\":{\"wt\":\"\"},\"Апісанне выявы\":{\"wt\":\"Марджары Бултан\"},\"Псеўданімы\":{\"wt\":\"Strigo\"},\"Грамадзянства\":{\"wt\":\"[[Велікабрытанія]]\"},\"Род дзейнасці\":{\"wt\":\"{{паэт|Вялікабрытаніі|XX стагоддзя|XXI стагоддзя|на эсперанта}}, [[пісьменніца]], {{драматург|XX стагоддзя|XXI стагоддзя|Вялікабрытаніі}}, [[Эсперанталогія|эсперантолаг]]\"},\"Гады дзейнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Кірунак\":{\"wt\":\"\"},\"Жанр\":{\"wt\":\"\"},\"Мова твораў\":{\"wt\":\"[[эсперанта]]\"},\"Вікісклад\":{\"wt\":\"\"},\"Вікітэка\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Марджары Бултан</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\">Marjorie Boulton</span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$127BA55E-E9F3-485B-9338-37DCE8D48115\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Marjorie_Boulton_en_1999.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1086\" decoding=\"async\" height=\"252\" resource=\"./Файл:Marjorie_Boulton_en_1999.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Marjorie_Boulton_en_1999.jpg/274px-Marjorie_Boulton_en_1999.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Marjorie_Boulton_en_1999.jpg/411px-Marjorie_Boulton_en_1999.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Marjorie_Boulton_en_1999.jpg/548px-Marjorie_Boulton_en_1999.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Псеўданімы</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P742\">Strigo</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$4626DCE8-83D8-48F2-9A04-5E81A000FCB9\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./7_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"7 мая\">7 мая</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1924-05-07</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_7_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1924_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$7D3DE700-BA32-45E3-95B0-057F33084ABE\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Teddington&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2281721&preloadparams%5B%5D=Teddington&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Teddington</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2281721\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2281721\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0a40f2482a14b8c42bb0be9ace4618ffa84965de\"><a href=\"./Мідлсекс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мідлсекс\">Мідлсекс</a></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"b0701eb73f32c1846aea37c0e5c540d5afb950fb\"><a href=\"./Англія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англія\">Англія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Англіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$cbf8c5be-47aa-b5c3-db55-1ed1e8a1ae21\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./30_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"30 жніўня\">30 жніўня</a> <a href=\"./2017\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2017\">2017</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2017-08-30</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_30_жніўня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2017_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(93 гады)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Велікабрытанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Велікабрытанія\">Велікабрытанія</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$292F63FF-AC02-47DC-9952-6804455B948B\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q774489&preloadparams%5B%5D=%D0%A1%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%96%D0%BB-%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B4%D0%B6&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Сомервіл-каледж</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q774489\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q774489\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">\n<a href=\"./Паэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паэт\">паэт</a>\n<link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Паэты_паводле_алфавіта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Паэты_Вялікабрытаніі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Паэты_XX_стагоддзя\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Паэты_XXI_стагоддзя\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Паэты_на_эсперанта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Пісьменніца\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменніца\">пісьменніца</a>, <a href=\"./Драматург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Драматург\">драматург</a>\n<link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Драматургі_паводле_алфавіта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Драматургі_XX_стагоддзя\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Драматургі_XXI_стагоддзя\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Драматургі_Вялікабрытаніі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>, <a href=\"./Эсперанталогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эсперанталогія\">эсперантолаг</a></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><a href=\"./Эсперанта\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эсперанта\">эсперанта</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Грамадская дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$92a8287c-444c-b014-ffd3-b92f0ffcb299\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Акадэмія_эсперанта\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акадэмія эсперанта\">Акадэмія эсперанта</a></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"85161e04533d93cfe7b6d8568df6d4b9ae9ce71b\"><span class=\"nowrap\">30 жніўня 2017</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$d34e71c5-4263-6361-14d4-00802045e40f\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Fine+Arts+Competitions+of+UEA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q12345571&preloadparams%5B%5D=Fine+Arts+Competitions+of+UEA&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Fine Arts Competitions of UEA</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q12345571\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q12345571\">[d]</a></sup></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$dcdabde2-4859-f3cb-5845-f6230c2f6be3\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=FAME+award&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q12344841&preloadparams%5B%5D=FAME+award&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">FAME award</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q12344841\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q12344841\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1998</span>)</p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$23886a6d-4491-ca08-8d41-64c630883a3c\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B+%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD+%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D1%8D%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q15062158&preloadparams%5B%5D=%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B+%D1%87%D0%BB%D0%B5%D0%BD+%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D1%8D%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0-%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">ганаровы член Сусветнай эсперанта-асацыяцыі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q15062158\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q15062158\">[d]</a></sup></p></span></span></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Подпіс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442848$eb22da84-4926-c4e3-afea-e393df0eb878\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Marjorie_Boulton_signature.svg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"200\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"674\" decoding=\"async\" height=\"45\" resource=\"./Файл:Marjorie_Boulton_signature.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Marjorie_Boulton_signature.svg/150px-Marjorie_Boulton_signature.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Marjorie_Boulton_signature.svg/225px-Marjorie_Boulton_signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Marjorie_Boulton_signature.svg/300px-Marjorie_Boulton_signature.svg.png 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaecf0;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q442848$F1EACF97-733C-46C9-906D-055E3694390F\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Marjorie_Boulton\" title=\"commons:Category:Marjorie Boulton\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Marjorie%20Boulton\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Marjorie Boulton\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6837
} |
**Аб’яднанне рэспубліканцаў** (фр.: Rassemblement des Républicains) — ліберальная партыя ў Кот-д'Івуары, член Ліберальнага інтэрнацыяналу. Друкаваны орган — *Le Patriote et la Matinale*.
Гісторыя
--------
«Аб’яднанне рэспубліканцаў» заснавана Джэні Кабінай 27 верасня 1994 года з ліку былых членаў Дэмакратычнай партыі.
У 1999 годзе партыю ўзначаліў Аласан Уатара.
У 2007 годзе група партыйцаў пакінула арганізацыю і заснавала «Альянс за новы Кот-д’Івуар».
Пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года, перамогу на якіх атрымаў Уатара, у краіне адбыўся палітычны крызіс, па выніку якога «Аб’яднанне рэспубліканцаў» стала кіруючай партыяй.
У 2017 годзе новым кіраўніком «Аб’яднання рэспубліканцаў» стаў Анрыэту Дыябатэ.
Заўвагі
-------
1. 1 2 Coulibaly Brahima, "Côte d'Ivoire: Organisation du 2ème congrès ordinaire du Rdr, des cadres manoeuvrent pour le report" Архівавана 5 лютага 2012. *Nord-Sud* (allAfrica.com), July 27, 2007 (фр.).
2. ↑ "Jul 1995 - Selection of Ouattara as RDR presidential candidate", Keesing's Record of World Events, Volume 41, July, 1995 Cote d'Ivoire, Page 40630.
3. ↑ Biography at Ouattara's website Архівавана 27 верасня 2007. (фр.).
4. ↑ Anna Sylvestre-Treiner, "Côte d’Ivoire : Alassane Ouattara choisit Henriette Dagri Diabaté pour présider son parti", *Jeune Afrique*, 10 September 2017. | {
"title": "Аб’яднанне рэспубліканцаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
800,
1883,
0.4248539564524695
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-b4f77edec88382f8\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"партыя\",\"href\":\"./Шаблон:Партыя\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Партыя\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn org\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Аб’яднанне рэспубліканцаў</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Лідар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1669673$FBD276F1-28A4-41F3-B256-0DABB5492ABB\" data-wikidata-property-id=\"P488\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аласан_Уатара\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аласан Уатара\">Аласан Уатара</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1669673$A46BD8D8-9B69-4053-AC71-697D644E9C34\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">чэрвень 1994</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Штаб-кватэра</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1669673$1B91D6E5-78B8-4AC6-8D32-48749F8B9D23\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Cocody&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1105423&preloadparams%5B%5D=Cocody&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Cocody</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1105423\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1105423\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Ідэалогія</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1669673$26121229-7B8E-4CAF-8555-E23CCD0AF32F\" data-wikidata-property-id=\"P1142\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=democratic+liberalism&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q729080&preloadparams%5B%5D=democratic+liberalism&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">democratic liberalism</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q729080\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q729080\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Інтэрнацыянал</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1669673$F11448D8-AEB5-4CCA-9759-57B7043EA446\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9B%D1%96%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D1%96%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q212712&preloadparams%5B%5D=%D0%9B%D1%96%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D1%96%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ліберальны інтэрнацыянал</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q212712\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q212712\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1842
} |
Артыкул пра род герба «Налэнч». Пра іншы арыстакратычны род гл. Гараўскія герба «Кораб».
Артыкул пра арыстакратычны род. Пра асоб з прозвішчам гл. Гараўскі.У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Гараўскія.
**Гараўскія герба «Налэнч»** — арыстакратычны род.
Паходзіць ад Якава Гараўскага, які падпісаў акт абрання на сталец польскага караля Аўгуста II у 1697 годзе. Яго нашчадкі занесены ў I частку радаводай кнігі Падольскай губерні.
Крыніцы
-------
1. ↑ *Руммель В. В.?!.* Горавские // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб. 1890—1907.
Літаратура
----------
* *Руммель В. В.?!.* Горавские // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб. 1890—1907. | {
"title": "Гараўскія герба «Налэнч»",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
563,
1280,
0.43984375
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt4\" class=\"infobox infobox-6f5f41e586401111\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дваранскі род\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Дваранскі_род\"},\"params\":{\"Род\":{\"wt\":\"Гараўскія\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"Назва герба\":{\"wt\":\"[[Налэнч (герб)|Налэнч]]\"},\"Апісанне герба\":{\"wt\":\"\"},\"Дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"Агульны гербоўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Тытулы\":{\"wt\":\"\"},\"Губерня\":{\"wt\":\"[[Падольская губерня|Падольская]]\"},\"Частка радаводнай кнігі\":{\"wt\":\"I\"},\"Родапачынальнік\":{\"wt\":\"Якаў Гараўскі\"},\"Роднасныя роды\":{\"wt\":\"\"},\"Галіны\":{\"wt\":\"\"},\"Перыяд\":{\"wt\":\"\"},\"Месца паходжання\":{\"wt\":\"\"},\"Падданства\":{\"wt\":\"Польшча\"},\"Падданства2\":{\"wt\":\"Расійская імперыя\"},\"Падданства3\":{\"wt\":\"\"},\"Маёнткі\":{\"wt\":\"\"},\"Палацы\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дваранскі род\" id=\"mwBQ\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Гараўскія</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q123180598$4edb2f75-4b9c-46ee-a594-4b73c74badaf\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span data-mw=\"{"caption":"<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Налэнч_(герб)\\" title=\\"Налэнч (герб)\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Налэнч_(герб)\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Налэнч (герб)\\"}}'>Налэнч</a>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:POL_COA_Nałęcz.svg\" title=\"Налэнч\"><img alt=\"Налэнч\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"935\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"730\" decoding=\"async\" height=\"282\" resource=\"./Файл:POL_COA_Nałęcz.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg/220px-POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg/330px-POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg/440px-POL_COA_Na%C5%82%C4%99cz.svg.png 2x\" width=\"220\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><a href=\"./Налэнч_(герб)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Налэнч (герб)\">Налэнч</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Лакальны_подпіс_у_выявы_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Губерні, у <a href=\"./Радаводныя_кнігі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Радаводныя кнігі\">РК</a> якіх занесены род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Падольская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Падольская губерня\">Падольская</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Родапачынальнік</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P112\">Якаў Гараўскі</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Падданства</th>\n<td class=\"plainlist\">\nПольшча</td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1235
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Авадзі.
**Ава́дзі** (яп.: 淡路島 *Авадзі-сіма*) — востраў у Японіі.
Геаграфія
---------
Карта вострава Авадзі
Востраў Авадзі з'яўляецца найбуйнейшым востравам Унутранага Японскага мора і размешчаны паміж Осакскім залівам на ўсходзе і пралівам Кіі на поўдні. Плошча вострава складае 592 км². Адміністрацыйна ён уваходзіць у прэфектуру Хіёга і падзяляецца на 3 гарадскія акругі — Авадзі, Сумота і Мінаміявадзі. Самы буйны з іх — Сумота.
Авадзі злучаецца з востравам Хонсю на поўначы мостам Акасі-Кайкё, а з востравам Сікоку на поўдні — мостам Нарута. Чыгуначнае паведамленне як на востраве, так і з востравам, адсутнічае. Адзіны сродак руху — аўтатранспарт.
Асноўным заняткам жыхароў вострава з'яўляецца сельская гаспадарка.
Гісторыя
--------
З VII і па XIX стагоддзі ўключна востраў утвараў у Японіі асобную правінцыю Авадзі. Сама назва *Авадзі* азначае ў перакладзе *Дарога да правінцыі Ава* — з прычыны таго, што ў мінулым праз Авадзі праходзіў найкарацейшы шлях з Хансю на Сікоку, у былую правінцыю Ава, цяпер прэфектура Такусіма. У перыяд Эда, пачынаючы з 1615 года, на Авадзі кіравалі даймё (князі) Такусімы.
Спасылкі
--------
* АВАДЗИ(СИМА) // Япония от А до Я. Популярная иллюстрированная энциклопедия. (CD-ROM). — М.: Directmedia Publishing, «Япония сегодня», 2008. — ISBN 978-5-94865-190-3.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Britannica (11-th) |
| Нарматыўны кантроль | NDL: 00640999 · VIAF: 246274318 | | {
"title": "Авадзі (востраў)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
803,
2595,
0.3094412331406551
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-surface\" data-name=\"Востраў\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Авадзі</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Японская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Японская мова\">яп.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"ja\">淡路島</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:成ヶ島img357.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"778\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1280\" decoding=\"async\" height=\"170\" resource=\"./Файл:成ヶ島img357.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg/280px-%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg/420px-%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg/560px-%E6%88%90%E3%83%B6%E5%B3%B6img357.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span></span></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Характарыстыкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>592,17<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>км²</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Найвышэйшы пункт</th><td>606<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>м</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Насельніцтва</th><td>157 000<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал. (2005)</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Шчыльнасць насельніцтва</th><td>265,13<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал./км²</td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"34.383\" data-lon=\"134.833\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"34.383\",\"longitude\":\"134.833\",\"text\":\"34°23′&nbsp;пн.&nbsp;ш. 134°50′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Авадзі (востраў)\",\"zoom\":\"10\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t134.833,\\n\\t\\t\\t\\t34.383\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Авадзі (востраў)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q504373\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q504373\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_e4827392bcb0237f9be6d43feba3e002f8d98e80\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"10\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/10/34.383/134.833/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">34°23′ пн. ш. 134°50′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&params=34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=34.383,134.833&q=34.383,134.833&spn=0.5,0.5&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=134.833,34.383&pt=134.833,34.383&spn=0.5,0.5&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=34.383&mlon=134.833&zoom=10\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"34.383\\" longitude=\\"134.833\\" text=\\"34°23′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 134°50′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Авадзі (востраў)\\" zoom=\\"10\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t134.833,\\n\\t\\t\\t\\t34.383\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Авадзі (востраў)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q504373\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q504373\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&params=34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=34.383,134.833&q=34.383,134.833&spn=0.5,0.5&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=134.833,34.383&pt=134.833,34.383&spn=0.5,0.5&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=34.383&mlon=134.833&zoom=10 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/10/34.383/134.833/be\\" data-zoom=\\"10\\" data-lat=\\"34.383\\" data-lon=\\"134.833\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_e4827392bcb0237f9be6d43feba3e002f8d98e80\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"34.383\\",\\"longitude\\":\\"134.833\\",\\"text\\":\\"34°23′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 134°50′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Авадзі (востраў)\\",\\"zoom\\":\\"10\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t134.833,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t34.383\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Авадзі (востраў)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q504373\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q504373\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>34°23′ пн. ш. 134°50′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96_(%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E)&amp;params=34_23__N_134_50__E_scale:500000_region:JP_type:isle\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=34.383,134.833&amp;q=34.383,134.833&amp;spn=0.5,0.5&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=134.833,34.383&amp;pt=134.833,34.383&amp;spn=0.5,0.5&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=34.383&amp;mlon=134.833&amp;zoom=10\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/><link href=\"./Катэгорыя:Картка_на_Геакары:_Выправіць:_Каардынаты\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Акваторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акваторыя\">Акваторыя</a></th><td><a href=\"./Унутранае_Японскае_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Унутранае Японскае мора\">Унутранае Японскае мора</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Японія\" title=\"Японія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Japan.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/22px-Flag_of_Japan.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/33px-Flag_of_Japan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/44px-Flag_of_Japan.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Японія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Японія\">Японія</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Авадзі (востраў) (Японія)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Японія\" title=\"Авадзі (востраў) (Японія)\"><img alt=\"Авадзі (востраў) (Японія)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2256\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2497\" decoding=\"async\" height=\"253\" resource=\"./Файл:Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg/280px-Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg/420px-Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg/560px-Japan_natural_location_map_with_side_map_of_the_Ryukyu_Islands.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 72.455808080808%; left: 31.350451735616%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Авадзі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" title=\"Авадзі\"><img alt=\"Авадзі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/8px-Brown_804000_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/12px-Brown_804000_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/16px-Brown_804000_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">Авадзі</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"34.383333333333\" data-lon=\"134.83333333333\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"7\",\"longitude\":\"134.83333333333\",\"latitude\":\"34.383333333333\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q504373\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Авадзі \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 134.83333333333, 34.383333333333] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Авадзі\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_549e26648785ff49f043b96b816798589e3056e2\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"7\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/7/34.383333333333/134.83333333333/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,7,34.383333333333,134.83333333333,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96+%28%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E%29&revid=4405734&groups=_549e26648785ff49f043b96b816798589e3056e2\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,7,34.383333333333,134.83333333333,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%90%D0%B2%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96+%28%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E%29&revid=4405734&groups=_549e26648785ff49f043b96b816798589e3056e2 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Awaji_Island\" title=\"commons:Category:Awaji Island\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Awaji%20Island\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Awaji Island\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2457
} |
**Audi A4** (бел.: Аўдзі А4) — аўтамабіль сярэдняга класа, які выпускаецца кампаніяй Audi. У мадэльным шэрагу кампаніі — з 1994 года. Папярэднік — Audi 80.
З моманту пачатку выпуску змянілася пяць пакаленняў Audi A4.
B5 (1994–2001)
--------------
Audi A4 B5 Першы седан Audi А4 быў выпушчаны ў канцы 1994 года. Універсал і паўнапрывадная Audi A4 quattro дэбютавалі ў 1996 годзе. Аўтамабіль грунтаваўся на абноўленай платформе B5 (PL45).
У 1999 годзе аўтамабіль зведаў рэстайлінг.
Выпускаўся да 2001 года. Усяго за час вытворчасці выпушчана 1.170.269 седанаў і 510.720 універсалаў першага пакалення.
### Галерэя
**Галерэя**
* Audi А4 (1994–1999)Audi А4 (1994–1999)
* Audi А4 (1994–1999)Audi А4 (1994–1999)
* Audi А4 Avant (1996–1999)Audi А4 Avant (1996–1999)
* Audi А4 Avant (1996–1999)Audi А4 Avant (1996–1999)
* Audi А4 (1999–2001)Audi А4 (1999–2001)
* Audi А4 (1999–2001)Audi А4 (1999–2001)
* Audi А4 Avant (1999–2001)Audi А4 Avant (1999–2001)
* Audi А4 Avant (1999–2001)Audi А4 Avant (1999–2001)
B6 (2001–2004)
--------------
Audi A4 B6
Другое пакаленне дэбютавала ў 2000 г. Серыйны выпуск пачаўся з 2001 года. Дызайн быў выкананы ў стылі другога пакалення Audi A6. З’явілася версія кабрыялет (Cabriolet).
Усяго за час вытворчасці было выраблена 718.219 седанаў і 482.633 універсала.
B7
--
{{{box_caption}}}
{{{box_caption}}}
Audi A4 B7 (2004–2008)
У канцы 2004 года Audi A4 была істотна перароблена. З тэхнічнага пункту гледжання **Audi A4 B7** выкарыстоўваў усё тую ж платформу PL46, што і папярэднік *A4 B6*, але дызайн быў перапрацаваны ў новым фірменным стылі Вальтэра дэ Сільвы, адбыліся змены сярод рухавікоў, таксама зведала абнаўленне электроніка.
* Audi A4 Avant B7 (2004–2008)Audi A4 Avant B7 (2004–2008)
* Audi A4 Cabriolet B7 (2006–2009)Audi A4 Cabriolet B7 (2006–2009)
З рухавікоў, якія ўжо былі на B6 і засталіся ў шэрагу, былі бензінавыя 1,6 MPI, 1,8 T, 2,0 і 1,9 TDI і мадэрнізаваны 2,5 TDI. Цалкам новымі ў гаме былі 2,0 TFSI і 3,2 FSI. Замест больш магутнай версіі рухавікоў 1,9 TDI з’явіўся 2,0 TDI. 2,7 TDI у 2006 годзе цалкам выцясніў 2,5 TDI.
Седаны і ўніверсалы Avant *B7* вырабляліся да 2008 года, кабрыялеты — да 2009-га.
Seat Exeo
Асноўны артыкул: **Seat Exeo**
Пасля заканчэння вытворчасці *Audi A4 B7* абсталяванне было перанесена ў Іспанію, дзе вытворчасць мадэлі была пачата пад маркай **Seat Exeo** (2008–2013).
B8
--
{{{box_caption}}}
{{{box_caption}}}
Audi A4 B8 (2007–2011)
У верасні 2007 года на Франкфурцкім аўтасалоне адбылася прэм’ера цалкам новага пакалення *A4*.
Аўтамабіль пабудаваны платформе Audi MLP (*Modular Longitudinal Platform* — модульная падоўжная платформа), якая таксама была выкарыстана на мадэлі А5.
Яе галоўная асаблівасць — павялічаная колавая база (да 2808 міліметраў) і ссунутая наперад на 154 міліметра пярэдняя вось. Гэта дазволіла размясціць рухавік з каробкай перадач у межах колавай базы, лепш размеркаваўшы вагу па восях і пазбавіць аўтамабіль ад недастатковай паварочвальнасці. З гэтай жа мэтай пярэднюю каляіну зрабілі на 13 міліметраў шырэй за заднюю.
Спачатку было прадугледжана пяць рухавікоў. Гэта два бензінавыя — 1,8 TFSI (160 к.с.), і 3,2 FSI (265 к.с.), а таксама тры дызельныя — аб’ёмам 2,0-, 2,7- і 3,0 літры (магутнасцю 143, 190 і 240 к.с. адпаведна).
Лінейка трансмісій складаецца з шасціступеньчатай механічнай каробкі перадач, бесступеньчатага варыятара Multitronic, а таксама шастіхуткаснага "аўтамата". Традыцыйна аўтамабіль прапануецца як з пярэднім прывадам, так і з паўнапрываднай трансмісіяй quattro.
Прэм’ера ўніверсала Avant адбылася ў сакавіку 2008 на Жэнеўскім аўтасалоне. Аб'ём багажнага аддзялення ўніверсала роўны 490 літрам, а пры складзеных задніх сядзеннях — 1430 літраў.
Разам са з’яўленнем Avant, у 2008 годзе быў пашыраны шэраг рухавікоў. На аснове 1,8-літровага рухавіка з турбанаддзіманнем з’явіліся два рухавіка 2,0 TFSI (180 к.с. або 211 к.с.).
* Audi A4 Avant (2008–2011)Audi A4 Avant (2008–2011)
* Audi A4 Avant (2008–2011)Audi A4 Avant (2008–2011)
* Інтэр'ерІнтэр'ер
### Audi A4L
Audi A4L
Для кітайскага рынку са студзеня 2009 года выпускаецца мадыфікацыя **A4L**.
Аўтамабіль стаў даўжэй на 60 мм, і цяпер яго агульная даўжыня складае 4,76 метра. Лінейка рухавікоў прадстаўлена 2.0 TFSI магутнасцю 180 к.с і 265-моцным рухавіком 3.2 FSI. Падвеска A4L была адаптаваная для мясцовых умоў эксплуатацыі.
Зборка Audi A4L ажыццяўляецца ў Кітаі.
### Audi A4 allroad quattro
Audi A4 Allroad quattro
Прэм’ера Audi A4 allroad quattro адбылася ў пачатку сакавіка 2009 года на Мотаршоу ў Жэневе.
Мадыфікацыя атрымала пластыкавыя накладкі на кузаве, якія абараняюць яго ад пашкоджанняў і драпін, павялічаны на 45 міліметраў дарожны прасвет (да 180 міліметраў), пашыраную на 20 міліметраў каляіну, абарону дна сталёвымі лістамі, фірмовую сістэму поўнага прывада quattro і 17-цалёвыя колавыя дыскі.
На еўрапейскім рынку "пазадарожны" ўніверсал Audi A4 прапануецца з трыма рухавікамі. Першы — гэта бензінавы рухавік 2,0 л (211 к.с.), які можа агрэгатавацца з сяміступеністай рабатызаванай каробкай перадач S-Tronic з двума счапленнямі. Астатнія маторы — гэта двух і трохлітровыя дызелі магутнасцю 170 і 240 к.с. адпаведна. Кожны з рухавікоў абсталяваны турбанагнятальнікам і сістэмай непасрэднага ўпырску паліва.
### 2011–2015
У лістападзе 2011 года быў праведзены рэстайлінг мадэлі, які ўключае як тэхнічныя, так і знешнія змены. Абноўлены A4 атрымаў святлодыёдныя фары і заднія ліхтары. У салоне крыху памянялася прыборная панэль і цэнтральная кансоль, на якой абнавіліся блокі клімат-кантролю і кіравання мультымедыйнай систэмай і змянілася форма селектара MMI.
A4 атрымалі абноўленае шасі з магчымасцю ўсталёўкі адаптыўнай падвескі, электрамеханічны ўзмацняльнік руля і мадэрнізаваную сістэму поўнага прывада. Абнавілася лінейка рухавікоў.
* Audi A4 B8 (2011–2015)Audi A4 B8 (2011–2015)
* Audi A4 B8 (2011–2015)Audi A4 B8 (2011–2015)
* Audi A4 Avant (2011–2015)Audi A4 Avant (2011–2015)
* Інтэр'ерІнтэр'ер
B9
--
Audi A4 B9 (2015–2023)
У 2015 годзе адбылася прэм’ера *A4* пятага пакалення. Аўтамабіль базуецца на модульнай платформе *MLB*.
Аўтамабіль дэбютаваў з трыма бензінавымі і чатырма дызельнымі рухавікамі. Бензінавыя — турбіраваны 1,4 магутнасцю 150 к.с. а таксама два двухлітровыя рухавікі магутнасцю 190 і 252 к.с. Шэраг дызельных агрэгатаў складаецца з двухлітровых чатырохцыліндравых рухавікоў, якія выдаюць 150 к.с. і 190 к.с. а таксама шасціцыліндравых матораў аб’ёмам 3 літры (218 і 272 к.с). Таксама з’явілася мадыфікацыя, якая працуе на сінтэтычным метане — *g-tron*. Яна абсталявана 170-моцным двухлітровым турбарухавіком. Балоны для газу размяшчаюцца ў задняй частцы кузава. У іх можна захоўваць да 19 кілаграмаў газу пад ціскам 200 бар. Пры гэтым машына абсталявана яшчэ і бакам для бензіну, які выкарыстоўваецца, калі ў балонах застаецца менш 0,6 кілаграма газу.
* Audi A4 B9 (2015–...)Audi A4 B9 (2015–...)
* Audi A4 Avant (2015–...)Audi A4 Avant (2015–...)
* Audi A4 allroad quattro (2015–...)Audi A4 allroad quattro (2015–...)
* Audi A4LAudi A4L
* Інтэр'ерІнтэр'ер
Зноскі
------
1. ↑ Używane Audi A4 B7 2.0 TDI PD 2004-2008 – poradnik kupującego // autokult.pl (польск.)
2. ↑ Действительно новое поколение Audi A4 Архівавана 30 жніўня 2014. // motor.ru (руск.)
3. ↑ Audi официально представила новый универсал A4 Архівавана 22 ліпеня 2012. // motor.ru (руск.)
4. ↑ Audi A4L - специально для Китая // За рулём (руск.)
5. ↑ Компания Audi представила "внедорожную" версию универсала A4 Архівавана 9 красавіка 2014. // motor.ru (руск.)
6. ↑ Компания Audi разом обновила все семейство А4 Архівавана 5 красавіка 2014. // motor.ru (руск.)
7. ↑ Новое поколение Audi A4 представили официально // За рулём (руск.)
Гл. таксама
-----------
*
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Audi A4
* Audi 80
* VW Passat
* Seat Exeo | {
"title": "Audi A4",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1367,
10102,
0.13531973866561078
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 12014
} |
**Кіра́ты** (непальск.: किराँत जाति) — група малых сіна-тыбецкіх народаў у Непале і Бутане. Агульная колькасць — 1 229 005 чалавек.
Паходжанне
----------
Археалагічныя знаходкі паказваюць, што продкі кіратаў жылі ў Непале ўжо каля 30 000[*крыніца?*] гадоў таму. Назва паходзіць ад санскр.: किरात. Яна ўзгадваецца ў Ведах і Махабхараце адносна гімалайскіх народаў. У даліне Катманду кіратаў лічылі першымі валадарамі, якія кіравалі навакольнымі землямі 1225 гадоў. Тым не меней, у кірацкіх народаў існуюць паданні аб міграцыі іх продкаў з іншых рэгіёнаў. У пачатку XX ст. гэта спарадзіла сярод хрысціянскіх місіянераў гіпотэзу аб паходжанні кіратаў з Блізкага Усходу. На самой справе, перасяленні кіратаў маглі адбывацца ў канцы 1 тысячагоддзя н. э. калі на ўсходзе Гімалаяў пачаўся рух выхадцаў з Тыбета. Яны выціснулі і часткова асімілявалі кірацкае насельніцтва.
Этнічныя супольнасці
--------------------
Кіраты падзяляюцца на некалькі этна-моўных супольнасцей, геаграфічна ізаляваных адна ад адной. Найбольшыя з іх:
* Ат-пахарыя (Непал)
* Бахінг (Непал)
* Заходнія бантава (Непал)
* Усходнія бантава (Бутан)
* Сунувар (Непал)
Акрамя таго, існуюць эндагамныя каставыя і тэрытарыяльныя групы накшталт *рая*, *лімбу*, *якша*, *хая* і інш. Яны размаўляюць на асобных дыялектах кірацкіх моў або моў суседніх народаў.
У апошнія дзесяцігоддзі сярод кіратаў Непала шырыцца рух за прызнанне адзінага кірацкага народа.
Асаблівасці культуры
--------------------
Адносная геаграфічная і сацыяльная ізаляванасць розных груп кіратаў прывяла да разнастайнасці ў культурных традыцыях. Большасць кіратаў — земляробы і рамеснікі. У Бутане яны таксама займаюцца горнай жывёлагадоўляй. Многія кіраты даліны Катманду працуюць на гарадскіх прадпрыемствах або ў дзяржаўнай адміністрацыі. У Непале распаўсюджана як прыватная маёмасць на зямлю, так і абшчынная. У Бутане да 1958 г. кіраты знаходзіліся ў стане прыгонных. Да нашых дзён яны працуюць на дзяржаўных землях або наймаюцца на працу ў якасці пастухоў да бхотыя.
У старажытнасці існавалі паліандрыя, матрылакальны адлік сваяцтва і перадача спадчыны па матчынай лініі. У нашы дні толькі некаторыя групы, накшталт *лімбу* даліны Катманду, фармальна захоўваюць адлік сваяцтва па матчынай лініі, але спадчына падзяляецца паміж усімі дзецьмі незалежна ад іх полу.
У кіратаў захавалася мноства рэлігійных звычаяў, якія адасабляюць іх ад суседніх народаў. Для іх характэрны анімізм, шанаванне старажытных племянных багоў, сямейныя рытуалы. У Непале старажытныя вераванні інтэграваны ў індуізм, у Бутане — у будызм.
Фальклор адметны генеалагічнымі і гістарычнымі паданнямі.
Кірацкія мовы належаць да асобнай галіны сіна-тыбецкай сям’і моў. У XVIII — XIX стст. на асобных мовах пісаліся літаратурныя творы, пераважна рэлігійныя.
Зноскі
------
1. ↑ Socio system of Kirat of Nepal
2. ↑ Walang
Спасылкі
--------
* HISTORY OF THE KIRAT PEOPLE Архівавана 14 лістапада 2020.
* Preserving Cultures Of The Kiratis Архівавана 16 лістапада 2019.
* New past for the sake of a better future: re-inventing the history of the Kirant in East Nepal | {
"title": "Кіраты",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
698,
4862,
0.14356232003290828
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt3\" class=\"infobox vcard\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Этнічная група\",\"href\":\"./Шаблон:Этнічная_група\"},\"params\":{\"group\":{\"wt\":\"Кіраты <br /> (किराँत जाति)\"},\"image\":{\"wt\":\"[[Выява:Women in cultural costume at Ubhauli Kirati festival 2017 at Gough Whitlam Park, Earlwood.jpg|300px]]\"},\"caption\":{\"wt\":\"<div style=\\\"background-color:#fee8ab\\\"><small>\"},\"poptime\":{\"wt\":\"1 229 005 (2019)\"},\"popplace\":{\"wt\":\"[[Непал]] — 1222005<ref>[https://revistas.unilasalle.edu.br/index.php/redes/article/viewFile/3280/pdf Socio system of Kirat of Nepal]</ref> <br />[[Бутан]] — 7200<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/19198 Walang]</ref>\"},\"langs\":{\"wt\":\"кірацкія мовы\"},\"rels\":{\"wt\":\"[[індуізм]], [[анімізм]], [[будызм]]\"},\"related\":{\"wt\":\"[[невары]], [[цян]], [[лепча]]\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Кіраты <br/> (किराँत जाति)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park,_Earlwood.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1579\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2384\" decoding=\"async\" height=\"199\" resource=\"./Файл:Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park,_Earlwood.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg/300px-Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg/450px-Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg/600px-Women_in_cultural_costume_at_Ubhauli_Kirati_festival_2017_at_Gough_Whitlam_Park%2C_Earlwood.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">1 229 005 (2019)</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Непал\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Непал\">Непал</a> — 1222005 <br/><a href=\"./Бутан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бутан\">Бутан</a> — 7200</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">кірацкія мовы</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Індуізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Індуізм\">індуізм</a>, <a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімізм</a>, <a href=\"./Будызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Будызм\">будызм</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Невары\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Невары\">невары</a>, <a href=\"./Цян\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цян\">цян</a>, <a href=\"./Лепча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лепча\">лепча</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5111
} |
**Замкавы парк**, або **парк Антонія** — парк у Нясвіжы, частка палацава-паркавага комплексу Радзівілаў.
Замкавы парк
Уваход на тэрыторыю паркавага ансамбля пачынаецца каля старадаўніх варот, упрыгожаных гербам роду Радзівілаў «Трубы». На ім намаляваны: знак улады — арол, на грудзях якога размяшчаецца шчыт з трыма паляўнічымі ражкамі і манаграма Антонія Вільгельма Радзівіла. За варотамі адкрываецца від на Замкавую алею — дамбу даўжынёй 450 м, абсаджаную векавымі дрэвамі. Сярод насаджэнняў, якія яе атачаюць, пераважаюць клён вастралісты і вярба плакучая, сустракаецца і серабрыстая, якая выгадна вылучаецца на зялёным фоне іншых пасадак.
Земляная дамба ў Замкавым парку
Земляная дамба, з’явілася ў 1870—1875. Да гэтага часу замак злучаўся з горадам доўгім разборным драўляным мостам, які добра бачны на гравюры Т. Макоўскага. Мост меў абароннае значэнне, але, згубіўшы гэту функцыю, быў заменены дамбай. Сама алея з’яўляецца ўжо часткай парку Антонія, названага так у гонар Антонія Вільгельма Радзівіла.
Азеляненне замкавай тэрыторыі пачалося ў пачатку 19 ст. На плане Нясвіжа 1810 бачна, што аб’язная дарога, што праходзіла па знешняй броўцы рова ў трох месцах абсаджана дрэвамі з двух бакоў, у чацвёртым (паўночна-ўсходнім) — з аднаго. Як адзначаў У. Сыракомля, у 1830-х гадах на адкосах рова раслі дзікія хмызнякі і зрэдку разложыстыя грушы, а ў цэнтры параднага двара знаходзілася група бяроз і асін. На гравюры Г. Гумінскага, зробленай пазней, відаць, што дрэвы ў двары замка былі заменены кветкавай клумбай дыяметрам 15—16 м, а каля пад’езда да першага крыла пасаджаны дэкаратыўныя кусты.
Цяпер парк Антонія ўключае пад’язную дамбу і тэрыторыю, якая непасрэдна прымыкае да замка. Характар пейзажу амаль не мяняецца да моста, перакінутага цераз роў да вежавых варот замка. У парку ў 1961 быў разбіты невялікі скверык і ўстаноўлена скульптура «Спадарожнік» у гонар першага штучнага спадарожніка Зямлі. Тут расце адзіны ў Нясвіжы экзэмпляр гледычыі трохліставай. Азеляненне прызамкавага ўчастка выконвалася на трох узроўнях: па броўцы рова, па грэбені вала і на ўнутрызамкавых дворыках.
У Замкавым парку знаходзіцца вялікая колькасць экзатычных раслін. У 1954 па праекту архітэктара Рудэнкі ва ўнутраным дворыку замка быў разбіты сквер партэрнага тыпу. Цэнтральная частка сквера мела выгляд эліпса, а на пярэднім плане знаходзіцца калодзеж, упрыгожаны дэталямі кавальскай работы мясцовых умельцаў, і скульптура «Амур з чашай». Пасля рэканструкцыі пачатку 21 стагоддзя расліннасць знікла з дворыка, застаўся толькі калодзеж.
Невялічкі двор (конны, або гаспадарчы) у паўднёвай частцы замка перад былымі стайнямі, пабудаванымі ў крапасным вале, аформлены групай блакітных елак, кветкамі, а сцяна і вежа замка абвіты дзікім вінаградам. Самы маленькі замкавы двор (інтымны) размешчаны ва ўсходняй частцы, паміж палацава-замкавым комплексам і валам. Тут высаджаны ясень і блакітная елка. Крытая лесвіца ў выглядзе пергалы, павітай вінаградам, вядзе на крапасны вал.
На вале замка ў розны час высаджваліся кусты — махровыя формы глогу, розныя віды бэзу, язміну. Вінаград дзявочы пяцілістковы, амурскі і культурны, актынідныя выкарыстаны ў аздабленні замкавых сцен і відавых альтанак. 3 вонкавага боку рова замак акружаны шырокай аб’язной дарогай, абсаджанай клёнам вастралістым.
У Замкавы парк уваходзяць таксама алеі, якія атачаюць замак па беразе абароннага рова і дзве паляны. *Тэатральная* паляна, размешчаная на поўдзень ад замка, мае выгляд паўкола. У былыя часы прыдворны тэатр у цёплую пару года даваў на ёй тэатралізаваныя пастаноўкі, і гледачы знаходзіліся на іншым боку абароннага рова. Другая паляна размешчана на ўсход ад замка і ўпрыгожана трыма дэкаратыўнымі бронзавымі вазамі на гранітных пастаментах (усталяваны ў 1992, скульптар Валерый Янушкевіч).
Зноскі
------
1. 1 2 Чистяков 2009. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFЧистяков2009 (даведка)
2. 1 2 Памяць: Нясвіжскі раён 2001, с. 532—533.. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFПамяць:\_Нясвіжскі\_раён2001 (даведка)
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
| ⛭✯ Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс |
| --- |
| Будынкі і збудаванні | ✯ Палац Радзівілаў |
| Паркі |
* Замкавы парк
* Стары парк
* Японскі парк
* Англійскі парк
* Марысін (Новы) парк
|
| Скульптуры і помнікі |
* Бюсты на Алеі Памяці
* Чорная Панна
* Русалка
* Помнік сабаку-выратавальніку
|
| Артылерыя |
* Гідра
* Сава
* Папугай
* Хімера
* Цырк
* Мелюзіна
* Цэрбер
|
| Ставы |
* Дзікі стаў
* Замкавы стаў
* Бернардзінскі стаў
|
| Зборы |
* Бібліятэка Радзівілаў
* Партрэтная галерэя
* Карэліцкія шпалеры
|
| Іншае | Памятная манета «Замак Радзівілаў. Нясвіж» |
| ⛭Славутасці Нясвіжа |
| --- |
| Раёны і кварталы | Пасёлак лясніцтва • Папова Гара • Абарончы вал | Касцёл Божага Цела
Нясвіжскі замак |
| Вуліцы і плошчы | Ленінская |
| Палацы і сядзібы | ✯ Палацава-паркавы комплекс Радзівілаў • Гарадскі палац |
| Грамадскія будынкі і збудаванні | Замкавая вежа • Нясвіжскі езуіцкі калегіум† • Заезны двор • Будынак гісторыка-краязнаўчага музея • Плябанія • Гарадская ратуша з гандлёвымі радамі • Слуцкая брама • Дом рамесніка |
| Музеі | Нясвіжскі раённы гісторыка-краязнаўчы музей |
| Помнікі і мемарыялы | Помнік Сымону Буднаму |
| Манастыры, саборы і храмы | Касцёл Божага Цела і кляштар езуітаў • Касцёл Святой Яўфіміі і кляштар бенедыкцінак • Касцёл Святой Кацярыны† і кляштар бернардзінцаў • Касцёл Святога Міхаіла Арханёла† • Касцёл Святога Яна і кляштар дамініканцаў† • Касцёл Святога Крыжа і кляштар бенедыкцінцаў† • Царква Праабражэння Гасподняга† • Царква Нараджэння Божай Маці† • Царква Святога Ісідора† • Вялікая сінагога† |
| Сады і паркі, могілкі | Паркавы комплекс «Альба» • Замкавы парк • Стары парк • Японскі парк • Англійскі парк • Новы парк • Брацкая магiла |
| † страчаныя аб’екты | | {
"title": "Замкавы парк (Нясвіж)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3020,
9177,
0.3290835785114961
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"610Г000466\" data-wikidata-property-id=\"P632\">610Г000466</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 10136
} |
Першы аркуш Статута (1588) выдання друкарні Мамонічаў
**Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588**, таксама **Трэці статут Вялікага Княства Літоўскага** — звод законаў феадальнага права. Статут закончыў кадыфікацыю права ў Вялікім Княстве Літоўскім.
Гісторыя падрыхтоўкі
--------------------
Пасля таго як быў прыняты Статут Вялікага Княства Літоўскага 1566, кадыфікацыйная работа не спынілася. Ужо на Берасцейскім сойме 1566 года было папраўлена некалькі артыкулаў. Праз два гады Гарадзенскі сойм унёс папраўкі ў некаторыя артыкулы і стварыў камісію для дапрацоўкі Статута. Камісія для выпраўлення Статута была выбрана і на Люблінскім сойме 1569 года. Крыніцы для распрацоўкі Статута 1588 — Статуты ВКЛ 1529 і 1566, соймавыя пастановы 1573, 1578 (гл. Паправы статутовыя 1578), 1580 і 1584, прывілеі, пастановы павятовых соймікаў. Да канца 1584 года работа над Статутам была скончана, але ў сувязі з тым, што ён ігнараваў акт Люблінскай уніі 1569 года, прадстаўнікі Польшчы не дапускалі яго зацвярджэння на агульным сойме Рэчы Паспалітай. Каб захаваць вялікакняжацкі трон, Жыгімонт Ваза зацвердзіў Статут сваім прывілеем 28 студзеня 1588 года.
Змест і структура
-----------------
Трэці статут Вялікага Княства Літоўскага падрыхтаваны на высокім тэарэтычным узроўні кваліфікаванымі прававедамі пад кіраўніцтвам канцлера ВКЛ Астафія Валовіча і падканцлера Льва Сапегі. У Статут увайшлі нормы дзяржаўнага (канстытуцыйнага) права, чаго на той час не было ў заканадаўчай практыцы іншых еўрапейскіх дзяржаў. Ён абагульніў тагачасныя дзяржаўна-прававыя ідэі, некаторыя з іх былі новымі для таго часу. У Статуце знайшла адлюстраванне тэорыя падзелу ўлад на заканадаўчую (сойм), выканаўчую (вялікі князь, адміністрацыйны апарат) і судовую (Трыбунал ВКЛ, земскія і падкаморскія суды, выбарныя і незалежныя ад адміністрацыі).
Статут мае 14 раздзелаў і 488 артыкулаў. У 1—4-м раздзелах змешчаны нормы дзяржаўнага права і судовага ладу, у 5—10-м і часткова ў 13-м — шлюбна-сямейнага, зямельнага і цывільнага права, у 11—12, 14-м і часткова ў 13-м — крымінальнага і крымінальна-працэсуальнага права. Ідэі Рэфармацыі і верацярпімасці замацаваны ў арт. 3-м раздз. 3-га, паводле якога вялікаму князю і ўсім дзяржаўным органам прадпісана забяспечваць спакой усіх жыхароў дзяржавы, незалежна ад таго, якога вучэння яны прытрымліваюцца ў хрысціянскім веравызнанні. Ідэі гуманізму адбіліся і на нормах крымінальнага, цывільнага права. Так, у пэўнай ступені гарантаваліся маёмасныя і асабістыя правы мяшчан. Кожны вольны чалавек мог пры жаданні выехаць за мяжу, калі гэта рабілася не на шкоду сваёй краіне. Статут юрыдычна замацоўваў тыя фактычныя адносіны, якія склаліся паміж ВКЛ і Польшчай пасля 1569 года, але абавязаў урад вярнуць адлучаныя ад княства землі, забараняў назначаць на дзяржаўныя пасады і надзяляць зямлёй «чужаземцаў і загранічнікаў», у тым ліку і падданых Польшчы, захаваў адасобленасць дзяржаўных устаноў, арміі, заканадаўства, эканомікі і фінансаў ВКЛ. Уладаром дзяржавы прызнаваўся вялікі князь, названы ў Статуце гаспадаром. Але многія яго паўнамоцтвы былі абмежаваны і выконваць іх ён мог толькі са згоды сойма, вышэйшых дзяржаўных службовых асоб. Статут замацоўваў наяўнасць феадалаў і залежных сялян. Асабліва былі вылучаны князі, паны радныя і паны харугоўныя, якія мелі права судзіць не толькі простых людзей, але і залежную ад іх шляхту, даваць ёй у часовае карыстанне землі, маёнткі, а таксама адбіраць гэтыя маёнткі, нягледзячы на даўнасць уладання імі (раздз. 3, арт. 30). Статут рэгламентаваў таксама некаторыя правы і абавязкі простых людзей і прадстаўнікоў этнічных груп (сялян, слуг, чэлядзі, мяшчан, рамеснікаў, яўрэяў, татараў). Ён абараняў інтарэсы буйных і сярэдніх феадалаў і ўзмацняў іх прывілеяванае становішча, канчаткова запрыгоніў сялян. Для шляхты Статут прадугледжваў крымінальную адказнасць за забойства простага чалавека, забараняў перадачу ў няволю вольнага чалавека за даўгі або злачынства, абмяжоўваў пакаранне непаўналетніх да 16 гадоў. Хоць Статут дэклараваў, што ўсе простыя людзі разам з феадаламі ўдзельнічаюць у выбранні гаспадара (разд. 3, арт. 2), аднак простых людзей не дапускалі ў сойм, а іх удзел у палітычным жыцці абмяжоўваўся выключна мясцовымі валаснымі справамі.
Выкарыстанне
------------
Статут дзейнічаў у ВКЛ з 1589, а пасля далучэння зямель ВКЛ да Расійскай імперыі — у Віцебскай і Магілёўскай губернях да 1831, у Віленскай, Гродзенскай, Мінскай, Кіеўскай, Падольскай і Валынскай губернях дзейнічаў да 1840 года.
Статут ВКЛ 1588 выкарыстоўваўся пры кадыфікацыі ў канцы 16 ст. прускага права, складанні Саборнага улажэння 1649 ў Расіі, афіцыйна незацверджаных зборнікаў «Права за якими судится малороссийский народ» (другая чвэрць 18 ст.), «Суд и разправка в правах малороссийских» (1750—1758). У заканадаўстве і судах Польшчы, Латвіі, Эстоніі ўжываўся як дадатковая крыніца права. Статут 1588, пераважна ў рэдакцыі 1614, быў галоўным пісьмовым зводам дзеючага права на Украіне. У 17—19 ст. перакладзены на рускую, украінскую, нямецкую, французскую, лацінскую мовы.
Публікацыі
----------
Статут упершыню надрукаваны на беларускай мове ў 1588 у віленскай друкарні Мамонічаў пад наглядам падканцлера Сапегі. Выданне яго двойчы паўторана (каля 1592—93 і каля 1600) з выхадной датай «1588». У 1614, 1619 і каля 1623 (з датай «1619») Л. Мамоніч выдаў Статут на польскай мове. У 1648 Статут на польскай мове надрукаваў у Варшаве каралеўскі друкар П. Элерт. Наступныя польскамоўныя выданні выйшлі ў Акадэмічнай друкарні ў Вільні ў 1693, 1744, 1786 і ў друкарні А. Марціноўскага ў 1819. У 1811 Сгатут у перакладзе на польскую і рускую мову выдадзены ў Санкт-Пецярбургу, у 1854 — у Маскве на беларускай мове.
Комплекснае выданне, прысвечанае Статуту Вялікага Княства Літоўскага 1588, з нагоды яго 400-годдзя было падрыхтавана выдавецтвам «Беларуская Энцыклапедыя» ў 1989. Яно стала першай на Беларусі поўнай публікацыяй Статута. Выданне ўключае: нарыс «Сацыяльна-гістарычныя ўмовы ўзнікнення Статута Вялікага Княства Літоўскага 1588 г.», дзе раскрыты ўмовы, пры якіх адбывалася падрыхтоўка і ўвядзенне ў дзеянне Статута; факсімільнае ўзнаўленне тэксту Статута, яго арыгінальны тэкст і пераклад на рускую мову; энцыклапедычны даведнік з 820 артыкулаў; паартыкульны каментарый; тэрміналагічны і імянны паказальнікі. Асноўная частка матэрыялаў даведніка — артыкулы пра тагачасныя адміністрацыйна-тэрэтарыяльны падзел ВКЛ, катэгорыі насельніцтва, саслоўі, службовыя асобы і пасады, судовы лад; віды злачынстваў і правапарушэнняў, меры пакарання і ўздзеяння за іх; грашовая сістэма, адзінкі вымярэння і інш. Змешчаны артыкулы пра крыніцы Статута і іншыя прававыя акты і дакументы XV—XVI ст. пра гісторыю падрыхтоўкі і выдання Статута, яго паліграфічныя і мастацкія асаблівасці. Шэраг артыкулаў прысвечаны выкарыстанню, збераганню і гісторыі даследавання Статута. У каментарыях разглядаецца прававая сутнасць і гісторыя распрацоўкі кожнай з уключаных у яго норм.
Літаратура
----------
* *Юхо І. А.* Стату́т Вялі́кага Кня́ства Літо́ўскага 1588 // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 171—172. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
* Статут Вялікага княства Літоўскага 1588: Тэксты. Даведнік. Каментарыі. — Мн. 1989. | {
"title": "Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
454,
11346,
0.04001410188612727
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 12431
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Дамарад.
Беларускія мастакі Спартак Аруцюнян, Сямён Дамарад на адкрыцці выстаўкі жывапісу Васіля Касцючэнкі «Каляровыя аповеды» ў Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва.
**Сямё́н Уладзі́міравіч Дамара́д** (нар. 2 кастрычніка 1948, Бабруйск) — сучасны беларускі мастак-манументаліст, сын беларускага графіка Уладзіміра Аляксандравіча Дамарада.
Біяграфія
---------
Скончыў Мінскае мастацкае вучылішча у 1968 годзе, дзе займаўся у Леаніда Дубара, і Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (1976), дзе займаўся у вядомых беларускіх мастакоў — Гаўрылы Вашчанкі, Уладзіміра Стальмашонка.
Творчасць
---------
Удзельнічае ў мастацкіх выставах з 1972. Працуе ў станковым жывапісе і галіне манументальна-дэкаратыўнага мастацтва. Жыве ў Мінску. Творы захоўваюцца ў Нацыянальным мастацкім музеі Беларусі, Музеі сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, Магілёўскім мастацкім музеі імя Паўла Масленікава, Літаратурным музеі Максіма Багдановіча, фондах Беларускага саюза мастакоў, Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі, Палацы Незалежнасці, краязнаўчых музеях гарадоў Шэфау (Аўстрыя) і Флінтсбаха (Германія), у прыватных калекцыях Беларусі, Аўстрыі, Германіі, Латвіі, Польшчы, Расіі, ЗША, Канады, Кітая.
Персанальныя выставы адбыліся ў 1973, 1988, 1994, 1995, 2009, 2010, 2014 гадах у Беларусі (Мінск, Бабруйск), Германіі (Мюнхен), Аўстрыі (Куфштайн, Шэфау). Таксама Сямён Дамарад браў удзел у групавых выставах у 1980, 1993, 1994, 2006, 2007 гадах у Беларусі (Мінск), Расіі (Масква), Германіі (Хорстмар, Мюнхен, Вісбадэн).
### Манументальныя творы
* Мазаіка «Лета» — санаторый «Волма» (Мінскі раён)
* Вітраж — Дом культуры г. п. Руба (Віцебская вобласць)
* Энкаўстыка — вытворчае аб’яднанне «Сельгастэхніка» (Магілёў)
Зноскі
------
1. ↑ БелаПАН. Мастак-жывапісец Сямён Дамарад: Восень з усіх пор года найбольш разнастайная(недаступная спасылка)
2. ↑ Бабруйская выставачная зала. Дамарад Сямён Уладзіміравіч
Спасылкі
--------
* Галерэя «Мастацтва». Выстаўка жывапісу Сямёна Дамарада «Па ціхай вадзе». 20 мая – 2 чэрвеня 2014 года. Архівавана 22 сакавіка 2016.
* Выстаўка «Паэтыка пейзажа Сямёна Дамарада», Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь. Архівавана 15 студзеня 2018. | {
"title": "Сямён Уладзіміравіч Дамарад",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1660,
4154,
0.3996148290804044
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-269ae4ff911b4ed5\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Мастак\\n ","href":"./Шаблон:Мастак"},"params":{"імя":{"wt":"Сямён Уладзіміравіч Дамарад"},"арыгінальнае імя":{"wt":""},"імя пры нараджэнні":{"wt":""},"партрэт":{"wt":"Siamen Damarad.jpg"},"шырыня":{"wt":""},"загаловак":{"wt":"''фота [[Яўген Аляксеевіч Колчаў|Яўгена Колчава]]''"},"дата нараджэння":{"wt":""},"месца нараджэння":{"wt":""},"дата смерці":{"wt":""},"месца смерці":{"wt":""},"паходжанне":{"wt":""},"падданства":{"wt":""},"грамадзянства":{"wt":""},"жанр":{"wt":""},"вучоба":{"wt":""},"стыль":{"wt":"рэалізм"},"працы":{"wt":""},"заступнікі":{"wt":""},"уплыў":{"wt":""},"уплыў на":{"wt":""},"узнагароды":{"wt":""},"сайт":{"wt":""},"вікісховішча":{"wt":""}},"i":0}}]}\" id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Сямён Уладзіміравіч Дамарад</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"<i data-parsoid=\\"{}\\">фота <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Яўген_Аляксеевіч_Колчаў\\" title=\\"Яўген Аляксеевіч Колчаў\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Яўген_Аляксеевіч_Колчаў\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Яўген Аляксеевіч Колчаў\\"}}'>Яўгена Колчава</a></i>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Siamen_Damarad.jpg\" title=\"фота Яўгена Колчава\"><img alt=\"Фатаграфія\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1500\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1100\" decoding=\"async\" height=\"300\" resource=\"./Файл:Siamen_Damarad.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Siamen_Damarad.jpg/220px-Siamen_Damarad.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Siamen_Damarad.jpg/330px-Siamen_Damarad.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Siamen_Damarad.jpg/440px-Siamen_Damarad.jpg 2x\" width=\"220\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><i>фота <a href=\"./Яўген_Аляксеевіч_Колчаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яўген Аляксеевіч Колчаў\">Яўгена Колчава</a></i></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$19CB9451-E46B-4731-B56F-E002FF119C16\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./2_кастрычніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2 кастрычніка\">2 кастрычніка</a> <a href=\"./1948\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1948\">1948</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1948-10-02</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_2_кастрычніка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1948_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(75 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Месца нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$409385BC-1517-4473-B3C1-DD1F8913385E\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Бабруйск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бабруйск\">Бабруйск</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Бабруйская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бабруйская вобласць\">Бабруйская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Бабруйску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$25D66D0A-9917-4804-AFE4-9E8419FF3C6E\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$a54b3b91-6a64-498e-96d3-8dd91fce8d8e\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Мастак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мастак\">мастак</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жанр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$bae70be3-4fc4-6d72-ff91-34ab63c90e2b\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Пейзаж\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пейзаж\">пейзаж</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вучоба</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$b138ad06-41c1-411d-2ab4-5f83826c4917\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінскі_дзяржаўны_мастацкі_каледж_імя_А._К._Глебава\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінскі дзяржаўны мастацкі каледж імя А. К. Глебава\">Мінскае мастацкае вучылішча</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Мінскага_дзяржаўнага_мастацкага_каледжа_імя_А._К._Глебава\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"bd6ea4f839eca979016e4ecc5c5e136469949289\"><span class=\"nowrap\">1968</span></span>)</span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$f5751e2e-420b-c152-a14b-9e1bada1eac5\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_дзяржаўная_акадэмія_мастацтваў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў\">Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Беларускай_акадэміі_мастацтваў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"de234e85179070582fc115b3f4dcd329a596594b\"><span class=\"nowrap\">1976</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мастацкі кірунак</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P135\"><span class=\"role\">рэалізм</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уплыў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$274232d3-473f-a062-9f4b-252b1a83c373\" data-wikidata-property-id=\"P1066\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гаўрыла_Харытонавіч_Вашчанка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка\">Гаўрыла Харытонавіч Вашчанка</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$1dc005dd-4b48-c258-e2ae-01c70579122f\" data-wikidata-property-id=\"P1066\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Уладзімір_Іванавіч_Стальмашонак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уладзімір Іванавіч Стальмашонак\">Уладзімір Іванавіч Стальмашонак</a></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q18690115$0c668819-1843-4a8f-ac06-cd32ed92eb11\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Siamen_Damarad\" title=\"commons:Category:Siamen Damarad\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Siamen%20Damarad\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Siamen Damarad\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3782
} |
**Цыміхе́ты** (малаг.: tsimihety, літаральна «доўгавалосыя») — этнічная група малагасійцаў. Насяляюць паўночную і цэнтральную часткі Мадагаскара. Агульная колькасць (2022 г.) — 2 266 000 чал.
Гісторыя
--------
Цыміхеты пачалі вылучацца як самастойная этнічная група ў XVIII — XIX стст. у выніку бегства з паўднёва-ўсходняга і паўднёва-заходняга ўзбярэжжаў і далейшага супраціўлення заваёўнікам з груп сакалава, мерына і бецымісарака.
Назва паходзіць ад звычаю насіць доўгія валасы. Па легендзе, мужчыны-цыміхеты адмовіліся галіцца ці то ў знак непадпарадкавання пасля смерці чарговага ўладара-сакалава, ці то ў выніку нязгоды з рэформамі каралёў-мерына. Але ў XIX ст. былі заваяваны Радамам I (1823 г.) і фармальна ўвайшлі ў склад агульнай малагасійскай дзяржавы. У канцы XIX — пачатку XX ст. аказвалі моцны супраціў французскай каланізацыі.
З цыміхеты паходзіў першы прэзідэнт незалежнага Мадагаскара, Філібер Цыранана (1910—1978).
Асаблівасці культуры
--------------------
Землі, населеныя цыміхеты, лічацца найменш урадлівымі на Мадагаскары, да таго ж вельмі ізаляванымі. Дзякуючы гэтай ізаляванасці цыміхеты да нашых дзён мала закранутыя сацыяльна-эканамічнымі зменамі, якія адбываюцца на востраве, і здолелі лепш за астатніх малагасійцаў захаваць традыцыйныя культуру і звычаі.
Галоўны эканамічны занятак — земляробства, якое вядзецца ў вузкіх далінах і на ўзбярэжжы рэк. Асабліва важную ролю мае вырошчванне мурожнага рысу. Малыя дзялянкі адводзяцца для атрымання садавіны і гародніны, а таксама некаторых камерцыйных культур (кавы, гваздзіковага дрэва, ванілі). Трымаюць шмат зебу, але мяса ўжываюць рэдка, толькі ў святочныя дні. Дадатковыя эканамічныя заняткі — збіральніцтва і паляванне.
Дамінуюць вясковыя тыпы паселішчаў з 10 — 12 хацін. Галоўныя будаўнічыя матэрыялы — дрэва, а таксама сумесь рачной гразі з гноем хатняй жывёлы. У мінулым для супраціўлення суседзям будавалі вялікія каменныя ўмацаванні. Распаўсюджаны кавальскае і разьбярскае рамёствы.
У адрозненне ад суседзяў, у цыміхеты не мелася дзяржаўных утварэнняў і не склалася замкнёнага пласту сацыяльнай эліты. У аснове традыцыйных грамадскіх адносінаў знаходзяцца патрылінейныя сваяцкія сувязі *фукундрай* і культ адзіных продкаў-*таніндразана*, якія пахаваны ў магільнях *фасана*. Менавіта продкам належыць зямля. Яна не можа перадавацца ў карыстанне або ў маёмасць чужынцам-*вахіні*. Вылучаюцца сваяцкія абшчыны *зафінтані*, што складаюцца з нашчадкаў адзіных продкаў і валодаюць правам пераразмеркавання або асваення новых земляў.
У мінулым пераважалі вялікія пашыраныя сем’і, але ў выніку каланізацыі новых тэрыторый у канцы XIX — XX стст. пачалі актыўна вылучацца малыя нуклеарныя. Згодна з традыцыяй, жаніх павінен перадаць сваякам нявесты выкуп (галоўным чынам, свойскай жывёлай, да 5 галоў зебу). Але і да гэтай падзеі маладыя могуць жыць разам каля года. Нявеста ўносіць пасаг, які з’яўляецца яе асабістай маёмасцю. Развод лічыцца асабістай справай мужа і жонкі і не суправаджаецца афіцыйнымі цырымоніямі. Фармальна дазволены палігінія і паліандрыя, але практыкуюцца рэдка.
Асновай традыцыйных рэлігійных вераванняў з’яўляецца культ продкаў, з якім звязаныя шматлікія цырымоніі і ахвярапрынашэнні. Праводзяцца шаманскія рытуалы ўвядзення ў транс для больш цесных зносінаў з *таніндразана*. Распаўсюджваецца хрысціянства.
Зноскі
------
1. ↑ Tsimihety
Спасылкі
--------
* Peter J. Wilson, Tsimihety Migration and Descent
* Tsimihety
* Learning About Madagascar | {
"title": "Цыміхеты",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
417,
5739,
0.07266074228959749
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Цыміхеты <br /> (''tsimihety'')"},"image":{"wt":"[[Выява:Philibert Tsiranana 1962.jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\">Філібер Цыранана</div>"},"poptime":{"wt":"2266000 (2022 г.)"},"popplace":{"wt":"[[Мадагаскар]]"},"langs":{"wt":"[[малагасійская мова|малагасійская]]"},"rels":{"wt":"[[культ продкаў]], [[шаманізм]], [[хрысціянства]]"},"related":{"wt":"іншыя [[малагасійцы]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Цыміхеты <br/> (<i>tsimihety</i>)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Philibert_Tsiranana_1962.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"705\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"531\" decoding=\"async\" height=\"398\" resource=\"./Файл:Philibert_Tsiranana_1962.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Philibert_Tsiranana_1962.jpg/300px-Philibert_Tsiranana_1962.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Philibert_Tsiranana_1962.jpg/450px-Philibert_Tsiranana_1962.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/94/Philibert_Tsiranana_1962.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\">Філібер Цыранана</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">2266000 (2022 г.)</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Мадагаскар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мадагаскар\">Мадагаскар</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Малагасійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Малагасійская мова\">малагасійская</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Культ_продкаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Культ продкаў\">культ продкаў</a>, <a href=\"./Шаманізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шаманізм\">шаманізм</a>, <a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">іншыя <a href=\"./Малагасійцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Малагасійцы\">малагасійцы</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5931
} |
**Мінскі аддзел Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны** — дабрачынная арганізацыя для дапамогі бежанцам Першай сусветнай вайны; адзін з цэнтраў беларускага нацыянальнага руху. Існаваў у Мінску з ліпеня 1915 па 1917 г. як аддзел Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны, створанага ў Вільні ў красавіку 1915 г.
Гісторыя
--------
### Дабрачынная і культурная дзейнасць
Аддзел налічваў каля 50 чалавек (снежань 1916). У камітэт праўлення аддзела ўваходзілі В. Чавусаў (старшыня), А. Лявіцкі (Ядвігін Ш.), У. Голуб (У. Галубок), А. Астрамовіч (А. Зязюля), В. Лявіцкая, Л. Сівіцкая (З. Верас) і яе маці Э. Сівіцкая, У. Фальскі, сярод актывістаў П. Аляксюк, М. Багдановіч, С. Плаўнік (З. Бядуля), А. Смоліч.
Аддзел адкрыў некалькі начных прытулкаў для бежанцаў, дзіцячы прытулак у Ратамцы (каля Мінска), 2 бясплатныя сталовыя, «Беларускую хатку», заснаваў 2 майстэрні. У красавіку-маі 1916 г. дзейнічалі курсы па садаводстве, гародніцтве і пчалярстве. У снежні 1916 г. хадайнічаў перад мінскім губернатарам аб правядзенні лекцыі Максіма Багдановіча «Беларускае адраджэнне» (хадайніцтва адхілена).
### Ператварэнне ў мінскі Нацыянальны камітэт (1917)
У студзені 1917 г. аддзел узначаліў Раман Скірмунт, а намеснікам стаў Усевалад Фальскі.
Пасля Лютаўскай рэвалюцыі (1917) у Расіі аддзел аб'явіў сябе Нацыянальным камітэтам (на чале з Раманам Скірмунтам), ад імя якога ў Мінску была распаўсюджана ўлётка да працоўных аб неабходнасці ўтваварэння ўласнай беларускай дзяржаўнасці — у той час, калі ўсходняя і цэнтральная Беларусь (з Мінскам) была пад кантролем Часовага ўрада Расіі, а заходняя — пад кантролем нямецкіх войскаў. Як вынікае з тэксту ўлёткі, галоўнай перашкодай на гэтым шляху кіраўнікам камітэта бачылася амаль поўная адсутнасць нацыянальнай свядомасці беларусаў і пачуцця народа адзінай зямлі з-за рознасці канфесій: *«Мы не палякі і не рускія, мы ад вякоў сядзім тут. Мы гаспадары на сваёй роднай зямельцы. Мы, гаспадары гэтага краю, не будзем лічыцца парабкамі другіх народаў, як нас дагэтуль лічылі. Беларусы, мы адзін народ. Дык злучайцеся ў адно, бо ў еднасці сіла. Няхай нас ніхто не раздзяляе, хай не будзе сваркі між беларусам праваслаўным і католікам, бо ўсе мы дзеці адной маткі — Беларусі. Гняздом нашым хай будзе мінскі Беларускі камітэт»*.
4 сакавіка 1917 г. Раман Скірмунт на паседжанні Мінскага аддзела Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны выказаў прапанову абраць Лявона Зайца дэлегатам для кантактаў з Мінскім Саветам рабочых дэпутатаў. Сувязь гэтая, праўда, была непрацяглай. Пазней (за памкненні Скірмунта наладзіць сувязь таварыства і нацыянальнага камітэта з рабочымі Мінска для кансалідацыі сіл для дасягнення аўтаноміі Беларусі) сацыяліст Леанід Заяц абразліва абзаве Рамана Скірмунта *«старым палітыкам і далёкабачным буржуем»*.
Першай палітычнай нацыянальнай акцыяй камітэта стала арганізацыя і правядзенне ў Мінску шматлюднай маніфестацыі 6 сакавіка 1917 г. у зале мінскай губернскай управы, дзе арганізатары выступілі з прамовамі на беларускай мове пра будучыню беларускага народа і «высокія чалавечыя ідэалы». неўзабаве яшчэ адной акцыяй Нацыянальнага камітэта стаў мітынг у Мінску, на якім выступілі Павел Аляксюк, Аркадзь Смоліч, Усевалад Фальскі і Фабіян Шантыр, якія віталі расійскую дэмакратыю, Мінскі Савет рабочых і салдацкіх дэпутатаў і заклікалі беларусаў да адзінства і арганізаванасці.
12 сакавіка 1917 г. у мінскім кінатэатры «Гигант» камітэт арганізаваў мітынг, на якім выступілі (на беларускай мове) Раман Скірмунт, доктар філасофіі Масоніус, Аркадзь Смоліч, Лявон Заяц, Павел Аляксюк, Фабіян Шантыр і Касцецкі. Сход, выказаўшы вітанне ветэранам беларускага руху (паручніку Шаблоўскаму і капітану Адамовічу, якія пацярпелі ад царскай улады), упершыню адкрыта выказаў патрабаванне аб афармленні палітычнай суб'ектнасці Беларусі ў форме аўтаноміі ў складзе федэратыўнай Расіі. Гэта быў максімум, чаго можна было патрабаваць у тагачасных умовах ад Часовага ўрада Расіі, які неафіцыйна стаяў на прынцыпе «адзінай і недзялімай Расіі». Патрабаванне планавалася агучыць і на Устаноўчым сходзе Расіі, які Часовы ўрад Расіі абвясціў правесці восенню 1917 г. — па пытанні дзяржаўнага ўладкавання новай Расіі: у рэзалюцыі мінскага схода было запісана: *«Беларусы, стоячы на грунце краёвай аўтаноміі, будуць выбіраць ва ўстаноўчы сход грамадзян, якія падзяляюць гэты прынцып»*. Пасля мітынгу камітэт правёў кампанію «Дзень беларускага значка» па збору сродкаў на беларускі нацыянальны друк: прадаваліся беларускія нацыянальныя значкі з нацыянальных колераў Беларусі — чырвонага і белага. Газета «Минская газета» ад 14 сакавіка 1917 г. паведамляла, што ў гэты дзень на вуліцах Мінска *«ўпершыню забытая мова забытай беларускай вёскі дамінавала ўсюды: на вуліцах, у кавярнях, кінематографах»*.
Паводле ўспамінаў Вінцэнта Гадлеўскага, выступленні Рамана Скірмунта на беларускіх сходах *«выдзяляліся і зместам і формай. Яны былі заўсёды высокапатрыятычныя з беларускага пункту гледжання і часам нават проста рэвалюцыйныя, што выклікала ў прысутных буру воплескаў»*. Відавочнай бачылася сучаснікам падзей мэтанакіраванасць Скірмунта ў адносінах палітычнай суб'ектнасці Беларусі. Макар Краўцоў (Касцевіч) успамінаў пазней: *«Калі Скірмунт у кожнае слова стараўся ўлажыць праграму, дык Шантыр спяваў гімны рэвалюцыі проста за тое, што яна ўжо сталася, што яна ёсць. Абодва яны былі тады разам, за адным столікам прэзідыуму»*.
Праграма камітэта, дзе пераважалі прадстаўнікі Беларускай сацыялістычнай грамады, выказвала патрабаванне 8-гадзіннага працоўнага дня, гарантавання мінімуму зарабатнай платы, але з падачы яго кіраўніцтва на чале са Скірмунтам імкнулася не падкрэсліваць класавых адрозненняў, а акцэнтаваць увагу на патрабаванні аўтаноміі Беларусі ў складзе Расіі.
Нацыянальны камітэт у сярэдзіне сакавіка 1917 г. у Мінску прыцягнуў актывістаў БСГ да стварэння цэнтра асветы навакольнага сялянства. Таксама ў выніку агульнага сходу служачых губернскага камітэта ўдалося арганізаваць спецыяльную камісію, якая стварыла Часовы мінскі камітэт прапаганды асноў новага грамадскага ладу (Сяргей Кавалік, Павел Аляксюк, У. Марзон і інш.) і пачаць збор ахвяраванняў для арганізацыі такой прапаганды на рускай і беларускай мовах. Першы мітынг з такой тэматыкай быў арганізаваны 27 сакавіка 1917 г. у Смалявічах.
Самай галоўнай акцыяй беларускага Нацыянальнага камітэта ў Мінску, які станавіўся важным палітычным цэнтрам беларускага руху па стварэнні палітычнай суб'ектнасці Беларусі (ва ўмовах калі Вільня знаходзілася пад нямецкай уладай), было правядзенне 25-27 сакавіка 1917 г. З'езда беларускіх нацыянальных арганізацый (1917), які абраў Беларускі нацыянальны камітэт.
Зноскі
------
1. ↑ *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам... С. 27.
2. 1 2 3 4 5 *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам... С. 28.
3. 1 2 *Рудовіч, С.* «…Беларускі дзеяч з вялікіх паноў»: Эпізоды палітычнай біяграфіі Рамана Скірмунта Архівавана 5 сакавіка 2016.... С. 25.
4. 1 2 3 4 *Рудовіч, С.* «…Беларускі дзеяч з вялікіх паноў»: Эпізоды палітычнай біяграфіі Рамана Скірмунта Архівавана 5 сакавіка 2016.... С. 22.
5. ↑ *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам... С. 28—29.
6. 1 2 3 *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам... С. 29.
7. ↑ *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам... С. 27, 29.
Літаратура
----------
* *Рудовіч, С.* «…Беларускі дзеяч з вялікіх паноў»: Эпізоды палітычнай біяграфіі Рамана Скірмунта / С. Рудовіч // Гістарычны альманах. — Гродна, 1999. — Т. 2. — С. 14—37. Архівавана 5 сакавіка 2016.
* *Сяменчык, М.Я.* Грамадска-палітычнае жыцце ў Мінску (сакавік-красавік 1917 г.) : Вучэб. дапам. па курсу «Гісторыя Беларусі» / М.Я. Сяменчык; Беларус. дзярж. пед. ун-т. — Мінск, 1994. — 112 с. | {
"title": "Мінскі аддзел Беларускага таварыства дапамогі пацярпелым ад вайны",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1749,
12423,
0.14078724945665297
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 13622
} |
**Магілёўская воласць**, **Магілёўскае староства**, або **Магілёўская эканомія** — буйное дзяржаўнае ўладанне ў XIV—XVIII стст. з 1589 года сталовы маёнтак (эканомія) у Вялікім княстве Літоўскім.
Гісторыя
--------
У 1387—1399 гадах воласць належала каралеве Ядвізе. У XV ст. напэўна, з воласці вылучаны маёнтак Буйнічы. У 1501—1513 гадах у пажыццёвым уладанні вялікай княгіні Алёны Іванаўны, пазней — дзяржаўная ўласнасць. Тэрыторыя воласці фарміравалася да 1-й паловы XVI ст. калі да яе далучаны часткі воласці Басея і Мсціслаўскага княства. Станам на 1560 год, уключала Магілёў і больш за 60 сёлаў, з іх буйнейшыя — Вейна (112 дымоў), Коханавічы (100), Сідаравічы (67), Аніскавічы (57), Чавусавічы (або Чавусы) (53). У сярэдзіне XVI ст. звычайна называлася староствам.
Пасля адміністрацыйнай рэформы 1565—1566 гадоў воласць у складзе Аршанскага павета. З 1589 года перайшла ў разрад эканомій, з гэтага часу імкліва павялічвалася колькасць паселішчаў і насельніцтва. Паводле інвентара 1604 года, апроч Магілёва, складалася з 194 сёл (з іх 28 пустых), падзеленых на 12 войтаўстваў. На пачатку XVII ст. эканомія была буйнейшым вялікакняжацкім маёнткам усходняй часткі ВКЛ — больш за 6 000 валок (каля 130 тыс. га ворнай зямлі) і 50 000 насельніцтва. Кіравалася вялікакняжацкай адміністрацыя, так званым *Магілёўскім замкам* на чале са старостам або дзяржаўцам.
Колькасць земляў, вылучаных са складу эканоміі ў вечнае і пажыццёвае ўладанне шляхты, была адносна нязначнай, пры гэтым шляхта мусіла трымацца «Уставы вольнасцей і павіннасцей Магілёўскай эканоміі» ад 1647 года без злоўжыванняў улады. Сяляне плацілі чынш у вялікакняжацкі скарб, адработачных павіннасцей амаль не было, мелі значную гаспадарчую свабоду, маглі займацца промысламі, паляваць, вылоўліваць рыбу, гандляваць на рынках прадуктамі сваёй гаспадаркі, будаваць і карыстацца млынамі, хадзіць на заробкі за межы эканоміі.
Пасля спусташальных казацкай (1648—1651) і расійска-рэчыпаспалітаўскай (1654—1667) войнаў, колькасць сялянскіх гаспадарак у эканоміі зменшылася з 5 118 да 4 194 — на 18 %. Падчас Паўночнай вайны (1700—1721) праз працяглыя баявыя дзеянні, масавыя рэквізіцыі, голад і эпідэміі колькасць насельніцтва значна зменшылася, эканомія запусцела. У крыніцах пасляваеннага часу, адзначалася, што *«шмат сялян павымірала, палова вёсак абязлюдзела, а ў іншых па тры, чатыры селяніны»*.
Для аднаўлення гаспадаркі кароль выдаў «уставу», паводле якой сяляне-«новікі» (новыя пасяленцы) маглі браць зямлі колькі здольныя апрацаваць, вызваляліся на некалькі гадоў ад падаткаў і шэрагу адработачных павіннасцей. У выніку, з 1712 да 1742 года колькасць пустых валок у эканоміі скарацілася з 1537 да 419. На працягу 2-й паловы XVII — 1-й паловы XVIII стст. з сялян патрабавалі выключна грашовую рэнту. У 2-й палове XVIII ст. паўсюдна пашыралася вытворчасць моцных напояў, тым часам прыбыткі Магілёўскай эканоміі на 37 % складаліся з арэнды корчмаў.
Пасля першага падзелу Рэчы Паспалітай (1772) эканомія ў складзе Расійскай імперыі, налічвала 5 261 дым, 25 063 душы мужчынскага полу. Значная частка эканоміі раздадзена ў прыватную ўласнасць набліжаным расійскай імператрыцы Кацярыны II — А. М. Рымскаму-Корсакаву (5 829 душ з мястэчкам Чавусы), А. П. Ярмолаву (4 445 душ), В. Я. Чычагаву (3 997), А. А. Празароўскаму (448 душ з мястэчкам Сухары) і іншым. Рэшта захавалася як дзяржаўныя маёнткі.
Войтаўствы ў 1604 годзе
-----------------------
* Асавецкае (23 сялы)
* Бардзілаўскае (22)
* Благавіцкае (24 сялы і новазаснаванае мястэчка Чавусы)
* Брылеўскае (14)
* Вейнаўскае (18)
* Горбавіцкае (13)
* Даманавіцкае (13)
* Іструбіцкае (4)
* Плешчыцкае (14)
* Пуцькаўскае (23)
* Ульянавіцкае (13)
* Чамаданаўскае (створана ў 1600; 12 сёлаў)
Кіраўнікі воласці і эканоміі
----------------------------
Намеснікі, старосты, дзяржаўцы і адміністратары.
* Юрый Іванавіч Зяновіч (1514—1516)
* Я. Шчыт (1516—1518)
* Васіль Іванавіч Саламярэцкі (1520—1540)
* Ф. Бака (1540—1547)
* Януш Юр’евіч Гальшанскі-Дубровіцкі (1547—1549)
* Станіслаў Мікалаевіч Кезгайла (1552—1554)
* Астафій Багданавіч Валовіч (1554—1564)
* Рыгор Аляксандравіч Хадкевіч (1564—1572)
* Аляксандр Рыгоравіч Хадкевіч (1572—1578)
* Дзмітрый Халецкі (да 1598)
* Леў Іванавіч Сапега (да 1633)
* Крыштаф Гасеўскі (да 1643)
* Вінцэнт Гасеўскі (1643—1644)
* Міхал Гедэон Трызна (1645—1651)
* Станіслаў Ян Зжадзінскі (1652—1653), пісар скарбовы (з 1645), дзяржаўца і адначасова падстароста магілёўскі
* Мікалай Пятроўскі (1653 — верасень 1654), кухмістр вялікі літоўскі
* Міхал Казімір Пац (1664 — каля 1682)
* Ян Антоні Храпавіцкі (1683 — каля 1685)
* Казімір Леапольд Жалігоўскі (каля 1690 — каля 1693)
* М. Пацей (1736—1772)
Зноскі
------
1. 1 2 Кочегаров 2016, с. 58.
2. 1 2 3 Кочегаров 2016, с. 59.
3. ↑ Мелешко 1975, с. 18.
4. ↑ ИЮМ Вып. 11 1880, с. 497.
5. ↑ Мелешко 1975, с. 30-31.
6. ↑ Козловский 1974, с. 76.
7. ↑ Кочегаров 2016, с. 60.
Літаратура
----------
* Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в центральном архиве в Витебске и изданные под редакцией архивариуса сего архива Созонова. [В 32 вып.]. Вып. 11: [Приходо-расходные книги г. Могилева за 1697 г.; Акты, извлеченные из книг Могилевского магистрата за 1706—1716 гг.] — Витебск: печатано в Типографии Губернского правления, 1880. — [6], 536, XIII с.
* *Козловский П. Г.* Магнатское хозяйство Белоруссии во второй половине XVIII в.: Центральные и западные зоны / АН Белорусской ССР, Ин-т истории. — Мн.: Наука и техника, 1974. — 180, [2] с.
* *Кочегаров К. А.* Константин Поклонский и события в Могилёве накануне русско-польской войны 1654–1667 г. // *Древняя Русь. Вопросы медиевистики*. — 2016. — № 1 (63). — С. 56-63. — ISSN 2071-9574.
* *Насевіч В.* Магілёўская воласць / Вячаслаў Насевіч // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя: у 2 т. / рэдкалегія: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; [мастак З. Э. Герасімовіч]. Т. 2: К — Я. — Мн.: Беларуская энцыклапедыя, 2007. — 788 с. — С. 245—246. — ISBN 978-985-11-0394-8
* *Насевіч В.* Магілёўская воласць / Вячаслаў Насевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. / Беларуская Энцыклапедыя; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. Т. 5: М — Пуд / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелЭн, 1999. — 590 с. — С. 17 — 18. — ISBN 985-11-0141-9
* *Мелешко В. И.* Очерки аграрной истории Восточной Белоруссии (вторая половина XVII―XVIII в.) / В. И. Мелешко; АН Белорусской ССР, Ин-т истории. — Мн.: Наука и техника, 1975. — 246, [1] с. | {
"title": "Магілёўская воласць",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4066,
9481,
0.4288577154308617
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 10549
} |
**Леанід Веніямінавіч Валадарскі** (20 мая 1950, Масква - 7 жніўня 2023, Масква) - савецкі і расійскі перакладчык, пісьменнік і радыёвядучы. Вядомы галоўным чынам як {{нп3|Закадравы пераклад|перакладчык|ru|Закадровый перевод}} многіх фільмаў, якія з'явіліся на савецкіх і расійскіх экранах у 1980-х — пачатку 1990-х гадоў, калі агучваў мноства замежных кінафільмаў.
Аўтар перакладаў англійскай і амерыканскай мастацкай літаратуры. Адным з першых перакладаў на рускую мову творы Стывена Кінга.
Цікавіўся гісторыяй разведкі. Выступіў у якасці аўтара сцэнарыя і вядучага 10-серыйнага тэлефільма «Разведка, пра якую ведалі нямногія». Аўтар палітычнага дэтэктыва ""Снег" з Цэнтральнай Амерыкі" (пра дзейнасць ЦРУ ў Цэнтральнай Амерыцы).
Біяграфія
---------
Нарадзіўся 20 мая 1950 года ў Маскве ў яўрэйскай сям'і.
Скончыў {{нп3|Маскоўскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт|Маскоўскі дзяржаўны інстытут замежных моў імя Марыса Тарэза|ru|Московский государственный лингвистический университет}}, дзе англійскую мову выкладаў яго бацька Веніямін Іосіфавіч. Маці, Валянціна Іосіфаўна, усё жыццё працавала настаўнікам нямецкай мовы ў школе. Валодаў англійскай, французскай, іспанскай і італьянскай мовамі. У 1997 годзе ў эфіры тэлеперадачы «{{нп3|Тэма (тэлепраграма)|Тэма|ru|Тема (телепрограмма)}}", а затым — У. Р. Салаўёву ў перадачы »Страсці па Салаўёву" Валадарскі распавёў, што англійскую мову пачаў вучыць ва ўзросце 4 гадоў.
Працаваў у Інстытуце Афрыкі АН СССР, затым - у Інстытуце міжнароднага рабочага руху АН СССР.
Атрымаў вядомасць сярод гледачоў за кошт сваёй манеры маўлення і спецыфічнага вымаўлення. У юнацтве двойчы зламаў нос (аварыя і бойка), з-за чаго меў характэрныя асаблівасці голасу, у сувязі з чым пра Валадарскага склалася меркаванне як пра "перакладчыка з прышчэпкай на носе" (у сувязі з гэтым таксама хадзіла {{нп3|Гарадская легенда|легенда|ru|Городская легенда}}, што голас скажаўся спецыяльна, каб пазбегнуць рэпрэсій збоку КДБ, хоць верагоднасць пазнавальнасці па голасе вельмі малая).
Ажаніўся ў 2022 годзе пасля працяглых адносін. У жонкі ёсць дачка.
### Смерць
Па словах Аляксандры, падчарыцы Леаніда Веніямінавіча, у канцы 2022 года ён упаў і стукнуўся галавой, што справакавала павелічэнне застарэлай гематомы ў галаве. У канцы ліпеня 2023 года адбыўся разрыў сасудаў галаўнога мозгу, быў сепсіс. 6 жніўня Леаніда перавялі ў рэанімацыю, стан лекары ацэньвалі як крытычны.
Памёр, не прыходзячы ў прытомнасць, 7 жніўня 2023 года ва ўзросце 73 гадоў у Маскве з-за сардэчнай недастатковасці. Цырымонія развітання з Валадарскім прайшла 11 жніўня ў ЦКБ №1 Упраўлення справамі прэзідэнта.
Пераклады кінафільмаў
---------------------
Валадарскі пачаў перакладаць кіно ў 1968 годзе. Працаваў на кінафестывалях. У канцы 1970-х (не пазней за 1979 год) з прыходам на рынак {{нп3|VHS||ru|VHS}}-касет з відэафільмамі да паслуг Валадарскага звяртаюцца відэапіраты. З гэтай прычыны часта выклікаўся ў якасці сведкі ў КДБ, міліцыю і пракуратуру. За 30 гадоў бесперапыннай практыкі Валадарскім было пераведзена больш за 5000 карцін.
Асаблівасць працы Валадарскага, паводле ягоных уласных выказванняў, у тым, што фільмы ён перакладаў сінхронна і з першага разу. Ніколі не глядзеў фільмы з уласным перакладам.
Часта здымаўся ў тэлевізійнай рэкламе і агучваў некаторыя рэкламныя ролікі.
Крытыка
-------
На думку рэжысёра {{нп3|Юрый Вячаслававіч Грымаў|Юрыя Грымава|ru|Грымов, Юрий Вячеславович}}, пераклады Валадарскага - гэта вялікая катастрофа, бо "з-за гугнявых інтанацый "забіваюцца" эмоцыі акцёраў».
*
*
Спасылкі
--------
* **Афіцыйны сайт** Леаніда Валадарскага
* Леанід Валадарскі на энцыклапедыі перакладу
* 13 перакладчыкаў эпохі VHS - прыклад перакладу Валадарскага фільма "Немязіда 2: Неб'юла "("Nemesis 2: Nebula")
* Слово Александра Колпакиди на смерть Леонида Володарского
1. ↑ Задайте вопрос ведущему радиостанции "Серебряный дождь" Леониду Володарскому **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *СМИ.ру* (27 студзеня 2005). Архівавана з першакрыніцы 4 лютага 2005. Праверана 5 студзеня 2019.
2. ↑ Любовь к Лавкрафту и «загадочное 19»: без чего Стивен Кинг не был бы Стивеном Кингом **(нявызн.)**. *RT* (21 верасня 2017). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2019. Праверана 5 студзеня 2019.
3. 1 2 3 4 5 6 Интервью с Леонидом Володарским ТНТ — не полное
4. ↑ Леонид Володарский: Самый известный еврейский голос кино
5. ↑ Леонид Володарский (Программа *Тема*. 1997 год)
6. ↑ Обзор новых фильмов в видеотеках. Переводчики косноязычно пересказали Шекспира и Кафку **(нявызн.)**. *Коммерсантъ* (26 сакавіка 1994). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2019. Праверана 5 студзеня 2019.
7. ↑
8. 1 2 3 4 5 Семья Володарского рассказала о последних днях жизни легенды эпохи VHS **(нявызн.)**. *ИА Регнум*. Regnum. Праверана 10 жніўня 2023.
9. ↑ Умер переводчик фильмов Леонид Володарский (руск.). *РБК* (8 жніўня 2023). Праверана 8 жніўня 2023.
10. ↑ «Давным-давно, в далекой-далёкой галактике…». Умер голос эпохи VHS Леонид Володарский **(нявызн.)**. *Газета.Ru* (8 жніўня 2023).
11. ↑ СМИ назвали причину смерти Володарского - Газета.Ru | Новости (руск.). *Газета.Ru* (8 жніўня 2023). Праверана 8 жніўня 2023.
12. ↑ В Москве проходит прощание с переводчиком Володарским
13. ↑ Обо мне **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2013. Праверана 31 студзеня 2013.
14. ↑ Переводчики эпохи VHS на YouTube
15. ↑ "Лицо" выбрали по голосу **(нявызн.)**. Ведомости (14 лістапада 2003). Архівавана з першакрыніцы 24 мая 2018. Праверана 23 мая 2018.
16. ↑ Большая Рыба 04.06.09, часть 2, 14:10 **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2018. Праверана 19 мая 2010. | {
"title": "Леанід Веніямінавіч Валадарскі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2970,
8501,
0.34937066227502644
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 9447
} |
**Тэо́рыя гра́фаў** — раздзел матэматыкі, які вывучае аб'екты на аснове геаметрычнага падыходу.
Асноўнае паняцце тэорыі графаў — *граф*: мноства пунктаў (*вяршынь*) і мноства сувязей (*рэбраў*, *дуг*), якія злучаюць некаторыя (або ўсе) пары вяршынь.
Напрыклад, сетка чыгунак, аўтамабільных (ці іншых) дарог з пазначэннем на дугах адлегласцей паміж населенымі пунктамі або іх прапускных здольнасцей.
Тэорыя графаў выкарыстоўваецца ў тэорыі перадачы інфармацыі, тэорыі транспартных сетак, камп'ютарнай графіцы, аўтаматызацыі праектавання і інш.
Гісторыя
--------
Першыя задачы тэорыі графаў былі звязаны з рашэннем галаваломак і матэматычных забаўляльных задач (напрыклад, задачы аб Кёнігсбергскіх мастахberu, аб расстаноўцы ферзёў на шахматнай дошцыberu, аб перавозках, кругасветным падарожжы, задача 4 фарбаўberu і іншыя).
Адным з першых вынікаў у тэорыі графаў быў крытэрый існавання абходу графа без паўтораў рэбраў (Л. Эйлер, 1736).
У 19 ст. з'явіліся работы, у якіх пры рашэнні практычных задач былі атрыманы важныя вынікі ў тэорыі графаў (задачы пабудавання электрычных ланцугоў, падліку хімічных рэчываў з рознымі тыпамі малекулярных злучэнняў і іншыя).
У 20 ст. задачы, звязаныя з графамі, з'явіліся ў тапалогіі, алгебры, тэорыі лікаў, тэорыі імавернасці і іншых.
Найбольшае развіццё тэорыя графаў атрымала з 1950-х гадоў у сувязі са станаўленнем кібернетыкі і развіццём вылічальнай тэхнікі.
На Беларусі даследаванні па тэорыі графаў вядуцца ў БДУ (уплыў розных параметраў на уласцівасці графаў), Інстытуце матэматыкі (розныя прадстаўленні графаў, алгарытмічныя аспекты тэорыі графаў), Інстытуце тэхнічнай кібернетыкі (графы ў задачах аптымальнага ўпарадкавання) НАН Беларусі.
Літаратура
----------
* Графаў тэорыя // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. С. 411.
* Лекции по теории графов. М. 1990.
* Асновы ідэнтыфікацыі і сістэматызацыі графаў Архівавана 11 ліпеня 2019. (pdf) | {
"title": "Тэорыя графаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
353,
3048,
0.11581364829396325
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3354
} |
**Ксавер’еўскія могілкі** — могілкі ў Полацку. Адны з найбольш старадаўніх гарадскіх могілак.
Гісторыя
--------
Каталіцкі могільнік быў закладзены езуітамі на гэтым месцы ў XVI ст. Служылі для пахавання рыма-каталікоў і заставаліся каталіцкімі да 1920-х гадоў. Магчыма, што спачатку езуіты пабудавалі тут драўляны касцёл.
У 1786 годзе на гэтым месцы быў пабудаваны мураваны езуіцкі касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя.
В. Кобель. Бітва 18 жніўня 1812, фрагмент з касцёлам Святога Ксаверыя
18 жніўня 1812 года каля Палаты, у раёне касцёла адбылася першая бітва пад Полацкам. У бітве з рускай арміяй атрымаў цяжкую рану ў жывот баварскі генерал Э. Дэруа[ru], ад якой і памёр 23 жніўня. 22 жніўня атрымаў смяротнае раненне карцеччу ў жывот у лясным баі каля вёскі Гамзялёва і памёр 24 жніўня ў Полацку баварскі генерал-маёр Юстус Рытэр фон Зібайн[de]. Увечары 25 жніўня парэшткі Дэруа, Зібайна, Врэдэна, Прэйзінга і Гедоні «з усімі вайсковымі ўшанаваннямі былі пахаваныя ў двары царквы Св. Ксаверыя, паміж Полацкам і вёскай Спас, гэта значыць на поле бою 18 жніўня. Мяркуючы па ўсіх апісаннях, была сапраўдная ўсеагульная жалоба і смутак аб страце мноства цудоўных правадыроў і афіцэраў. У склепе капліцы Ксаверыя адзін узгорак прыкрыў целы глыбокапаважаных генералаў Дэруа і Зібайна.».
Сен-Сір пісаў, што пасля адступлення саюзнікаў езуіты вынеслі з храма рэшткі французаў і баварцаў. Але ў 1918 адзін прускі афіцэр адшукаў магілы баварцаў на цвінтары, а таксама тузін запісаў у касцёльных кнігах пра пахаванне баварцаў.
Ян Баршчэўскі ў сваім зборніку «Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях» пісаў: «Недалёка ад Палаты стаіць мураваны касцёл Святога Ксаверыя; тут магілы, дзе спачывае прах цноталюбівых манахаў езуіцкага ордэна, свецкай моладзі і старых, з якімі я некалі быў знаёмы і сябраваў…».
Нямецкія гісторыкі ў часе знаходжання з 25 лютага да 21 лістапада 1918 г. у Полацку нямецкіх войскаў шукалі тут пахаванні баварскіх афіцэраў, што загінулі ў баях за горад у 1812 г. У 1918 г. немцы аддзялілі паўднёва-ўсходнюю частку могілак, што выходзіла на 4-ы зав. Фрунзэ, зрабілі жалезную агароджу на цагляных слупах і хавалі тут сваіх салдат і афіцэраў, якія загінулі пад Полацкам. Пасярод могілак быў пастаўлены гранітны помнік з надпісам па-нямецку «Палеглым за радзіму». Гэтыя нямецкія вайсковыя могілкі захоўваліся ў парадку да 1941 г. на падставе дагавора паміж савецкім і нямецкім урадамі.
Акт Полацкай павятовай камісіі па ахове помнікаў даўніны і мастацтва зафіксаваў 4 ліпеня 1920 года наяўнасць у касцёле італьянскіх абразоў XVIII—XIX стст.
З пачатку акупацыі Полацка 16 ліпеня 1941 года немцы ператварылі могілкі ў свае вайсковыя. У 1942 г. яны прывялі да ладу вул. Азіна і 4-ы зав. Фрунзэ, выраўнаўшы іх і пасыпаўшы жвірам і друзам. Знішчылі частку пахаванняў і пашырылі могілкі на ўсход у бок Палаты і зрабілі новую планіроўку. Сцежкамі падзялілі могілкі на кварталы і зрабілі ў іх агульныя магілы. У кожным квартале ставілі адно вялікае надмагілле, а звесткі пра пахаваных занатоўваў у адмысловым дзённіку даглядальнік могілак. Ставіліся і крыжы, але колькасць іх не адпавядала колькасці пахаваных. Могілкі хутка запаўняліся, і ў канцы акупацыі засталося мала вольнага месца.
Пасля адыходу 4 ліпеня 1944 года нямецкіх ваенных частак іх гарнізонныя могілкі былі ліквідаваны і зраўнаваныя бульдозерам. Агароджа знятая і перавезеная ў горад, каб абгарадзіць плошчу імя Леніна, помнік знішчаны. Могілкі сталі агульнагарадскімі. У паўночнай частцы былі пахаваны ваенныя, параненыя ў ліпені-верасні 1944 г. у часе баявых дзеянняў у Літве і Латвіі і памерлыя ў разгорнутым у Полацку шпіталі № 1105, на брацкай магіле ў 1951 г. пастаўлены помнік.
Вядомыя асобы, пахаваныя на могілках
------------------------------------
Магіла Янкі Журбы
* Бернгард Эразм фон Дэруа[ru] (1743—1812) — граф, баварскі генерал, удзельнік паходу Напалеона ў Расію.
* Юстус Рытэр фон Зібайн[de] — баварскі генерал-маёр, удзельнік паходу Напалеона ў Расію.
* Янка Журба (1881—1964) — беларускі паэт.
* Іван Пятровіч Дэйніс (1900—1985) — беларускі педагог і краязнавец.
* Іван Сцяпанавіч Сандрас (1929—1984) — Заслужаны ўрач Беларусі.
Надмагілле Вікторыі Макаравай
У паўднёва-заходняй частцы могілак захаваліся каталіцкія пахаванні пачатку XX ст. з надпісамі па-польску, старэйшае з якіх належыць Юзафу Казелу, памерламу 14.02.1904 г. Цікавым з’яўляецца помнік Вікторыі Макаравай, спачылай 6 мая 1913 года.
Зноскі
------
1. ↑ Д. Дук. Полацкія могілкі 12-18 ст.(недаступная спасылка)
2. 1 2 3 4 5 6 Міхась Баўтовіч. Полацкія могілкі на сайце Radzima.org
3. ↑ Зибейн (Justus von Siebein) Юстус (1750—1812)
4. ↑ Первое Полоцкое сражение (боевые действия на Западной Двине в июле-августе 1812 г.). 6/18 августа
5. ↑ Первое Полоцкое сражение (боевые действия на Западной Двине в июле-августе 1812 г.). Примечания
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Ксавер’еўскія могілкі
| ⛭Славутасці Полацка |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Гарадзішча
* Селішча
* Верхні замак
* Ніжні замак з валам Івана Грознага
* Вакольны горад
* Запалоцкі пасад
| Герб Полацка |
| Вуліцы і плошчы |
* Войкава
* Замкавая
* пл. Свабоды
* Ніжне-Пакроўская
* Еўфрасінні Полацкай
* Леніна
* пр. Ф. Скарыны
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Жаночае епархіяльнае вучылішча
* Павятовы і ніжні земскі суды
* Дом віцэ-губернатара
* Дом каменданта
* Магістрата
* Дом губернатара
* Дом верхняй і ніжняй упраў
* Дом генерал-губернатара
* Езуіцкі калегіум
* Домік Пятра I
* Вадацяжная вежа
* Чырвоны мост
* Дом афіцэраў
* Пажарнае дэпо
|
| Музеі |
* Музей беларускага кнігадрукавання
* Музей гісторыі архітэктуры Сафійскага сабора
* Музей традыцыйнага ручнога ткацтва Паазер’я
* Дзіцячы музей
* Краязнаўчы музей
|
| Помнікі і мемарыялы |
* Барысаў камень
* Помнік купцу
* Помнік Мікалаю Цудатворцу
* Вызваліцелям Полацка
* Курган Бессмяротнасці
* Мемарыяльны комплекс «Урочышча Пяскі»
* Помнік камсамольцам
* Помнік 23-м воінам-гвардзейцам
* Помнік Ф. Скарыну
* Полацк — геаграфічны цэнтр Еўропы
* Помнік Уладзіміру Азіну
* Полацк — калыска беларускай дзяржаўнасці
* Помнік Андрэю Альгердавічу
* Помнік літары «Ў»
* Помнік Усяславу Чарадзею
* Помнік героям Айчыннай вайны 1812 года
* Помнік Еўфрасінні Полацкай
* Помнік крывічам
* Помнік дойліду Іаану
* Помнік Сімяону Полацкаму
* Дуб Вацлава Ластоўскага
|
| Манастыры, саборы і храмы |
* Сафійскі сабор
* Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар бернардзінцаў
* Касцёл Святога Антонія і кляштар францысканцаў
* Касцёл Маці Божай Ружанцовай і кляштар дамініканцаў†
* Касцёл Святога Стэфана†
* Касцёл Францішка Ксаверыя†
* Лютэранская кірха
* Богаяўленскай царквы і манастыр
* Спаса-Еўфрасіннеўскі манастыр (Спаса-Праабражэнская царква
* Крыжаўзвіжанская царква)
* Бельчыцкі (Барысаглебскі) манастыр
* Пакроўская царква
* Харальная сінагога†
|
| Сады і паркі, могілкі |
* Ксавер’еўскія могілкі
* Лютэранскія могілкі
* Парк імя 50-годдзя Савецкай улады
* Стараверскія могілкі
* Фатынаўскія могілкі
* Чырвоныя могілкі
|
| † страчаныя аб’екты | | {
"title": "Ксавер’еўскія могілкі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4785,
11067,
0.43236649498509083
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-tomb\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Некропаль\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Некропаль\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Ксавер’еўскія могілкі\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Полацк. Ксавераўскія могілкі. Брацкая магіла.jpg\"},\"Подпіс выявы\":{\"wt\":\"Брацкая магіла\"},\"Каардынаты\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Рэгіён\":{\"wt\":\"Віцебская вобласць\"},\"Раён\":{\"wt\":\"\"},\"Месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"Полацк\"},\"Гістарычны раён\":{\"wt\":\"\"},\"Ранейшыя назвы\":{\"wt\":\"\"},\"Тып\":{\"wt\":\"\"},\"Славутасці\":{\"wt\":\"[[Касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя (Полацк)|Касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя]] (не збярогся)\"},\"Дата заснавання\":{\"wt\":\"[[XVI стагоддзе]]\"},\"Першае згадка\":{\"wt\":\"\"},\"Першае пахаванне\":{\"wt\":\"\"},\"Апошняе пахаванне\":{\"wt\":\"\"},\"Дата закрыцця\":{\"wt\":\"\"},\"Дата ліквідацыі\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Архітэктар\":{\"wt\":\"\"},\"Колькасць пахаваных\":{\"wt\":\"\"},\"Колькасць пахаванняў\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Ахоўны статус\":{\"wt\":\"\"},\"Кіруючая арганізацыя\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Пазіцыйная карта\":{\"wt\":\"\"},\"Пазіцыйная карта 1\":{\"wt\":\"\"},\"Катэгорыя на Вікісховішчы\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Некропаль\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Ксавер’еўскія могілкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Брацкая магіла\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Полацк._Ксавераўскія_могілкі._Брацкая_магіла.jpg\" title=\"Брацкая магіла\"><img alt=\"Брацкая магіла\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"900\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"210\" resource=\"./Файл:Полацк._Ксавераўскія_могілкі._Брацкая_магіла.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg/280px-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg/420px-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg/560px-%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA._%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96._%D0%91%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Брацкая магіла</span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"55.4987\" data-lon=\"28.7782\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"55.4987\",\"longitude\":\"28.7782\",\"text\":\"55°29′55″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 28°46′42″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Ксавер’еўскія могілкі\",\"zoom\":\"14\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t28.7782,\\n\\t\\t\\t\\t55.4987\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Ксавер’еўскія могілкі\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q67654068\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q67654068\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_ffb11f8ae548ac2f3a1dc55a0978bd9a47f45226\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"14\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/55.4987/28.7782/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">55°29′55″ пн. ш. 28°46′42″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&params=55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=55.4987,28.7782&q=55.4987,28.7782&spn=0.03,0.03&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=28.7782,55.4987&pt=28.7782,55.4987&spn=0.03,0.03&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.4987&mlon=28.7782&zoom=14\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"55.4987\\" longitude=\\"28.7782\\" text=\\"55°29′55″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 28°46′42″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Ксавер’еўскія могілкі\\" zoom=\\"14\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t28.7782,\\n\\t\\t\\t\\t55.4987\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Ксавер’еўскія могілкі\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q67654068\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q67654068\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&params=55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=55.4987,28.7782&q=55.4987,28.7782&spn=0.03,0.03&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=28.7782,55.4987&pt=28.7782,55.4987&spn=0.03,0.03&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.4987&mlon=28.7782&zoom=14 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/55.4987/28.7782/be\\" data-zoom=\\"14\\" data-lat=\\"55.4987\\" data-lon=\\"28.7782\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_ffb11f8ae548ac2f3a1dc55a0978bd9a47f45226\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"55.4987\\",\\"longitude\\":\\"28.7782\\",\\"text\\":\\"55°29′55″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 28°46′42″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Ксавер’еўскія могілкі\\",\\"zoom\\":\\"14\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t28.7782,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t55.4987\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Ксавер’еўскія могілкі\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q67654068\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q67654068\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>55°29′55″ пн. ш. 28°46′42″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&amp;params=55.4987_0_0_N_28.7782_0_0_E_region:BY\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=55.4987,28.7782&amp;q=55.4987,28.7782&amp;spn=0.03,0.03&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=28.7782,55.4987&amp;pt=28.7782,55.4987&amp;spn=0.03,0.03&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=55.4987&amp;mlon=28.7782&amp;zoom=14\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Адміністрацыйны_падзел_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адміністрацыйны падзел Беларусі\">Вобласць</a></th><td><a href=\"./Віцебская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віцебская вобласць\">Віцебская вобласць</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Месцазнаходжанне</th><td>Полацк<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Гісторыя</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Славутасці</th><td><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя (Полацк)\"]}}' href=\"./Касцёл_Магілы_Гасподняй_і_Францішка_Ксаверыя_(Полацк)?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя (Полацк)\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Касцёл Магілы Гасподняй і Францішка Ксаверыя</a> (не збярогся)<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Дата заснавання</th><td><a href=\"./XVI_стагоддзе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"XVI стагоддзе\">XVI стагоддзе</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"55.4987\" data-lon=\"28.7782\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"14\",\"longitude\":\"28.7782\",\"latitude\":\"55.4987\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q67654068\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#a2a9b1\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#545454\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Ксавер’еўскія могілкі\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 28.7782, 55.4987] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Ксавер’еўскія могілкі\\\",\\n \\\"description\\\": \\\"\\\",\\n \\\"marker-color\\\": \\\"#a2a9b1\\\",\\n \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\",\\n \\\"marker-symbol\\\": \\\"cemetery\\\",\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_b0d21c1629db37c5625632c4fa319d6a60a0df28\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"14\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/55.4987/28.7782/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,55.4987,28.7782,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&revid=4259848&groups=_b0d21c1629db37c5625632c4fa319d6a60a0df28\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,55.4987,28.7782,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F+%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96&revid=4259848&groups=_b0d21c1629db37c5625632c4fa319d6a60a0df28 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67654068$ecf8edef-4eeb-958e-2157-cd039579785e\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Ksavierjeŭskija_Cemetery\" title=\"commons:Category:Ksavierjeŭskija Cemetery\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ksavierjeŭskija%20Cemetery\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Ksavierjeŭskija Cemetery\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 11916
} |
**Уладзімір Рыгоравіч Нямытаў** (23 чэрвеня 1893, Арлоўская вобласць, Расія — снежань 1942, Іванаўскі раён, Пінская вобласць) — адзін з арганізатараў і кіраўнікоў партызанскага руху на тэрыторыі Пінскага раёна ў гады вайны. Член КПСС з 1941. Дэпутат Вярхоўнага Савета БССР ад Пінская гарадская акруга.
Біяграфія
---------
Пасля Грамадзянскай вайны разам з сям’ёй пераехаў у г. Лунінец, працаваў у паравозным дэпо. З 1921 года і да вызвалення Заходняй Беларусі працаваў на запалкавай фабрыцы ў г. Пінск, удзельнічаў у барацьбе працоўных за сацыяльнае і нацыянальнае вызваленне.
Пасля верасня 1939 года быў вылучыны дэлегатам Народнага Сходу Заходняй Беларусі. Праз некаторы час выбралі дэпутатам Пінскага гарсавета, а ў сакавіку 1940 года стаў дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР.
Восенню 1942 года ўзначаліў партызанскі атрад імя Лазо. Пры яго непасрэдным удзеле былі створаны партызанскія групы Шыша, імя Суворава і імя Чапаева.
Загінуў за суткі да наступления новага 1942 года паміж вёскамі Мохра і Зялёнае Калена Іванаўскага раёна.
Памяць
------
Імем У. Р. Нямытага названая вуліца ў г. Пінск. 7 мая 1977 года рашэннем Пінскага гарвыканкама На будынку вытворчага аб’яднання «Пінскдрэў», куды ўваходзіць запалкавая фабрыка, дзе ён працаваў, была ўстаноўлена мемарыяльная дошка.
Узнагароды
----------
Зноскі
------
1. ↑ ГАРЭЛА ЗЯМЛЯ ПАД НАГАМІ АКУПАНТАЎ (ПРАЦЯГ) **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 12 студзеня 2022. Праверана 12 студзеня 2022.
Спасылкі
--------
* Вуліца ў Пінску — у гонар лунінчаніна
* Знаменитые уроженцы Пинска | {
"title": "Уладзімір Рыгоравіч Нямытаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
612,
2666,
0.22955738934733683
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-437588c81e8a9551\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Уладзімір Рыгоравіч Нямытаў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110529102$cb689e4f-45f7-5384-961a-98ba1a634657\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./23_чэрвеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"23 чэрвеня\">23 чэрвеня</a> <a href=\"./1893\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1893\">1893</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1893-06-23</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_23_чэрвеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1893_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110529102$515c470e-4ffd-2c1a-d3f9-e57c4083f940\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Арлоўская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арлоўская вобласць\">Арлоўская вобласць</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Арлоўскай_вобласці\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110529102$ce3390c5-4bef-08e1-9ba8-a76e6ae82a48\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">снежань <a href=\"./1942\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1942\">1942</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1942_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(49 гадоў)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110529102$a142f58b-437f-a570-750c-9a8f031aded6\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Іванаўскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іванаўскі раён\">Іванаўскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Брэсцкая_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Брэсцкая вобласць\">Брэсцкая вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Іванаўскім_раёне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q110529102$fe75190f-4edb-065d-0672-2f01253f9f75\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Камуністычная_партыя_Савецкага_Саюза\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Камуністычная партыя Савецкага Саюза\">УКП(б)</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_КПСС\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2676
} |
**Востраў Ну́сі-Бура́ха** (мал. *Nosy Boraha*) або **востраў Сен-Мары́** (франц. *Île Sainte-Marie*) - востраў у Індыйскім акіяне ля паўночна-ўсходняга ўзбярэжжа Мадагаскара. Уваходзіць у склад малагасійскай правінцыі Туамасіна. Прыкладная плошча - 176 км². Насельніцтва - 16325 (2001 г.).
Геаграфія
---------
Востраў Нусі-Бураха выцягнуты на 60 км у даўжыню ўздоўж паўночна-ўсходняга ўзбярэжжа Мадагаскара, ад якога аддзелены пралівам (прыкладна 6 км). Шырыня - каля 5 - 10 км. Уздоўж часткі ўзбярэжжа цягнецца каралавы рыф.
Клімат трапічны пасатны. Востраў падвержаны ўздзеянню цыклонаў.
Для вострава характэрная багатая трапічная флора. Сучасная фаўна нагадвае мадагаскарскую. На сушы жывуць лемуры, мноства птушак, чарапахі. У праліве паміж Нусі-Бураха і Мадагаскарам размножваюцца гарбатыя кіты.
Гісторыя
--------
Адкрыты ў 1506 г. партугальскімі маракамі і названы ў гонар Святой Марыі. Да таго часу, востраў ужо меў малагасійскае насельніцтва і быў вядомы арабскім вандроўнікам як востраў Ібрагіма, адкуль і пайшла сучасная малагасійская назва "Нусі-Бураха".
У кан. XVII - XVIII стст. з заняпадам пірацкага промыслу ў Карыбскім моры частка капёраў і буканьераў перабралася на востраў Нусі-Бураха. Гэтаму спрыяла тое, што ён знаходзіўся не далёка ад галоўнага гандлёвага шляха паміж Індыяй і Еўропай. Праліў паміж востравам і Мадагаскарам забяспечваў бяснеку ад ваяўнічых продкаў бецымісарака.
Ужо ў 1700 г. востраў быў месцам жыцця некалькі тысяч піратаў, у асноўным французаў і брытанцаў. Частыя шлюбы паміж еўрапейцамі і малагасійцамі прывялі да з'яўлення мяшанцаў-*занамалата*. Фармальна востраў знаходзіўся пад кіраваннем каралёў *занамалата*, якія таксама валодалі часткай узбярэжжа Мадагаскара. Традыцыйна яны падтрымлівалі Францыю.
У 1754 г. каралева Бэцці выйшла замуж за французскага авантурыста, якому перадала востраў у якасці пасагу. Той перадаў яго Францыі. У кан. XIX ст. французы выкарыстоўвалі Нусі-Бураха як адну з ваенных баз для заваявання Мадагаскара.
У 1958 г. востраў быў абвешчаны часткай незалежнага Мадагаскара.
Эканоміка
---------
Галоўныя галіны эканомікі - сельская гаспадарка (вырошчванне ванілі, кавы і эфіра-алейных культур), лоў рыбы, суднаходства. У апошнія дзесяццігоддзі важнае месца займае турызм.
Асаблівасці культуры
--------------------
Прыкладна дзве траціны насельніцтва вострава да сёй пары складаюць *занамалата*, нашчадкі еўрапейцаў і малагасійцаў. Для іх характэрныя валоданне своеасаблівымі французскай і малагасійскай гаворкамі, спалучэнне еўрапейскіх і малагасійскіх традыцый у паўседзённай культуры. Так, *занамалата* падобна астатнім малагасійцам шануюць культ продкаў, вядуць традыцыйную сялянскую гаспадарку, але арганізуюць еўрапейскія святы, праводзяць карнавалы і баі быкоў. Многія тубыльцы адначасова маюць грамадзянства Мадагаскара і Францыі.
* Карта вострава XVII ст.Карта вострава XVII ст.
* Пірацкія могілкіПірацкія могілкі
Зноскі
------
1. ↑ Кулик С. Когда духи отступают. - М.: Мысль, 1981. С. 58
Спасылкі
--------
* Агульная інфармацыя для вандроўнікаў
* Піраты Мадагаскара
* Кіты
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Бракгаўза і Эфрона |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 11964402v · LCCN: sh89005837 · SUDOC: 027646793 · VIAF: 234788484 | | {
"title": "Нусі-Бураха",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
841,
5288,
0.1590393343419062
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-surface\" data-name=\"Востраў\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Нусі-Бураха</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Малагасійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Малагасійская мова\">малаг.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"mg\">Nosy Boraha</span>, <a href=\"./Французская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Французская мова\">фр.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"fr\">Sainte-Marie</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Узбярэжжа\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg\" title=\"Узбярэжжа\"><img alt=\"Узбярэжжа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1944\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2896\" decoding=\"async\" height=\"188\" resource=\"./Файл:Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg/280px-Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg/420px-Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg/560px-Beache_of_La_Crique_Sainte_Marie.jpg 2x\" width=\"280\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Узбярэжжа</span></span></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Характарыстыкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>176<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>км²</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Насельніцтва</th><td>16 325<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал. </td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Шчыльнасць насельніцтва</th><td>92,76<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чал./км²</td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"-16.833\" data-lon=\"49.917\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"-16.833\",\"longitude\":\"49.917\",\"text\":\"16°50′&nbsp;пд.&nbsp;ш. 49°55′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Нусі-Бураха\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t49.917,\\n\\t\\t\\t\\t-16.833\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Нусі-Бураха\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q1321311\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q1321311\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_b54701d9fe9f23a230349b8e25f0c92ccdb25f79\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-16.833/49.917/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">16°50′ пд. ш. 49°55′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9D%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0&params=16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=-16.833,49.917&q=-16.833,49.917&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=49.917,-16.833&pt=49.917,-16.833&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-16.833&mlon=49.917&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"-16.833\\" longitude=\\"49.917\\" text=\\"16°50′&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 49°55′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Нусі-Бураха\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t49.917,\\n\\t\\t\\t\\t-16.833\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Нусі-Бураха\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q1321311\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q1321311\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9D%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0&params=16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=-16.833,49.917&q=-16.833,49.917&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=49.917,-16.833&pt=49.917,-16.833&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=-16.833&mlon=49.917&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-16.833/49.917/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"-16.833\\" data-lon=\\"49.917\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_b54701d9fe9f23a230349b8e25f0c92ccdb25f79\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"-16.833\\",\\"longitude\\":\\"49.917\\",\\"text\\":\\"16°50′&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 49°55′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Нусі-Бураха\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t49.917,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t-16.833\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Нусі-Бураха\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q1321311\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q1321311\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>16°50′ пд. ш. 49°55′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%9D%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0&amp;params=16_50__S_49_55__E_region:MG_type:isle\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=-16.833,49.917&amp;q=-16.833,49.917&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=49.917,-16.833&amp;pt=49.917,-16.833&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-16.833&amp;mlon=49.917&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/><link href=\"./Катэгорыя:Картка_на_Геакары:_Выправіць:_Каардынаты\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Акваторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акваторыя\">Акваторыя</a></th><td><a href=\"./Індыйскі_акіян\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Індыйскі акіян\">Індыйскі акіян</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Мадагаскар\" title=\"Мадагаскар\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Madagascar.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/22px-Flag_of_Madagascar.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/33px-Flag_of_Madagascar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/44px-Flag_of_Madagascar.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Мадагаскар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мадагаскар\">Мадагаскар</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Нусі-Бураха (Мадагаскар)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Мадагаскар\" title=\"Нусі-Бураха (Мадагаскар)\"><img alt=\"Нусі-Бураха (Мадагаскар)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"774\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"426\" decoding=\"async\" height=\"509\" resource=\"./Файл:Madagascar_physical_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Madagascar_physical_map.svg/280px-Madagascar_physical_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Madagascar_physical_map.svg/420px-Madagascar_physical_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Madagascar_physical_map.svg/560px-Madagascar_physical_map.svg.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 38%; left: 87.5%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Нусі-Бураха\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" title=\"Нусі-Бураха\"><img alt=\"Нусі-Бураха\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/8px-Brown_804000_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/12px-Brown_804000_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/16px-Brown_804000_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: -6.9em; top: -1.5em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \">Нусі-Бураха</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"-16.9\" data-lon=\"49.9\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"8\",\"longitude\":\"49.9\",\"latitude\":\"-16.9\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q1321311\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Нусі-Бураха\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 49.9, -16.9] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Нусі-Бураха\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_5cc735a8d0eb5f5a7e6e559e400da0dafba00e99\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"8\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/8/-16.9/49.9/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,-16.9,49.9,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9D%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0&revid=4441951&groups=_5cc735a8d0eb5f5a7e6e559e400da0dafba00e99\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,8,-16.9,49.9,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9D%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0&revid=4441951&groups=_5cc735a8d0eb5f5a7e6e559e400da0dafba00e99 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Île_Sainte-Marie\" title=\"commons:Category:Île Sainte-Marie\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Île%20Sainte-Marie\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Île Sainte-Marie\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5489
} |
**Ладавіка Сфорца** (італ.: Ludovico Sforza, празваны Ludovico il Moro «Маўр»; 27 ліпеня 1452 — 27 мая 1508) — герцаг Мілана. Паходзіў з міланскай дынастыі Сфорца ў Італіі. Ён быў другім сынам Франчэска Сфорца, і быў услаўлёны за патранаж Леанарда да Вінчы і іншых выбітных мастакоў. Кажуць, што ён быў празваны *Маўрам* за цёмны колер яго скуры. Некаторыя навукоўцы лічаць, што імя *Маўр* з’явілася з герба, які ён ужываў.
Біяграфія
---------
Ладавіка Сфорца нарадзіўся ў Віджэвана ў цяперашняй Ламбардыі.
Ладавіка ажаніўся з малодшай дачкой Эколь І д’Эстэ, Беатрыс д’Эстэ ў студзені 1491 года ў падвойным шлюбе, які звязаў сем’і Сфорца і Эстэ. Ладовіка Сфорца ажаніўся з Беатрыс д’Эстэ ў той час, калі брат Беатрыс, Альфонса д’Эстэ, узяў шлюб з сястрой Джана Галеаца Сфорца. Шлюбныя ўрачыстасці былі арганізаваныя Леанарда да Вінчы.
Сястра Беатрыс і Альфонса, Ізабела д’Эстэ (1474—1539) выйшла замуж за Франчэска ІІ Ганзага, маркіза Мантуі.
Ладавіка меў шмат пазашлюбных рамантычных сувязяў. Чычылія Галерані была каханкай Ладовіка. Яна нарадзіла ад яго дзіцяці, сына, у год яго шлюба на Беатрыс д’Эстэ. Існуе думка, што яна стала натурай для напісання карціны Леанарда да Вінчы «Дама з гарнастаем». Гарнастай быў геральдычнай жывёлай Ладавіка Маўра.
Па забойстве старэйшага брата Ладавіка, Галеаца, ў 1476 годзе, карона перайшла яго сямігадоваму пляменніку Джан Галеаца Сфорца. Ладавіка захапіў кантроль над урадам Мілана ў часе непаўналецця Джан Галеаца нягледзячы на спробы недапусціць яго да ўлады. Калі Джан Галеаца памёр у 1494 годзе, Ладавіка нарэшце атрымаў герцагскую карону ад дваран Мілана ў 22-гі дзень кастрычніка.
У той жа самы год ён адначасова падбіў французаў, на чале з каралём Карлам VIII, і імператара Свяшчэннай Рымскай Імперыі Максіміліяна I ўмяшацца ў італьянскую палітыку, спадзяючыся на тое, што ён дасць сабе рады маніпуляваць абодвума і дастаць усе выгоды самаму, такім чынам распачаўшы Італьянскія войны. Планы не спраўдзіліся, і знаходзячы сябе ў небяспечным становішчы, ён далучыўся да лігі, якая супрацьстаяла Карлу VIII, выдаўшы сваю пляменніцу Бланку за Максіміліяна І і атрымаўшы імператарскую інвестытуру на герцагства.
Пасля першапачатковай перамогі над французамі ў бітве пры Форнава ў 1495 (вырабіўшы зброю з 70 тоннаў бронзы, якая мела быць ужыта на статую паводле да Вінчы) Ладавіка быў выгнаны з Мілана новым каралём Францыі, Людовікам XII у 1499. У 1500, Людовік XII узяў у аблогу горад Навара, якая была новай базай Ладавіка. Абодвы войскі мелі швейцарскіх наймітаў ў сваіх шэрагах. Швейцарцы не хацелі ваяваць супраць адно аднаго і вырашылі пакінуць Навару. Ладавіка быў выданы французам у красавіку 1500 і памёр у палоне, у замку Лош. Пазней швейцарцы пакаралі смерцю жаўнера Ганса Турмана з Уры, які, як яны сцвярджалі, выдаў Ладавіка за грошы.
З цягам часу швейцарцы узнавілі сына Ладавіка, Максіміліяна Сфорца, на герцагскім пасадзе. Яго іншы сын, Франчэска II, таксама стаў міланскім герцагам на непрацяглы час. Джавані Паола, яшчэ адзін сын Ладавіка, быў паспяховым кондат’ера і першым ў сямейным дрэве маркізаў Караваджа.
Зноскі
------
1. ↑ *Deutsche Nationalbibliothek* Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 14 жніўня 2015.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578'></a>
2. 1 2 3 *Lundy D. R.* The Peerage<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
3. ↑ *(unspecified title)* Праверана 7 жніўня 2020.
4. ↑ Напісанне імя **Ладавіка** ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах. Т.15. Мн. 2002, С.304
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме **Ладавіка Сфорца**
* Партрэт і генеалагічнае дрэва Архівавана 11 сакавіка 2007.
| ?Ладавіка Сфорца — продкі |
| --- |
|
| | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- |
| | | Giovanni Attendolo[d] | | |
| | | | |
| | | | | |
| | | Муцыа Атэндала | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | Франчэска Сфорца | | | | | Elisa Petraccini[d] | | Ugolino di Cotignola[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | Лючыя ды Тарсана[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | Galeazzo II Visconti[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Gian Galeazzo Visconti[d] | | | |
| | Ладавіка Сфорца | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Bianca of Savoy[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Filippo Maria Visconti[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Бернабо Вісконці[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | Б’янка Марыя Вісконці[d] | | | | | Caterina Visconti[d] | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Беатрычэ дэла Скала[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | Agnese del Maino[d] | | Q61636583? | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | The Peerage |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Біяграфічны італьянцаў · Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Universalis · Швейцарскі гістарычны |
| Генеалогія і некрапалістыка | Find a Grave · WikiTree · Geni.com · Rodovid · genealogics.org |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNE: XX1350384 · BNF: 120761118 · GND: 118820745 · ISNI: 0000 0001 2142 840X · LCCN: n80149218 · NKC: jo20181008015 · NLG: 231662 · NLP: a0000002092722 · NTA: 155626426 · SUDOC: 029055032 · VIAF: 88653204 · ULAN: 500258305 |
| | {
"title": "Ладавіка Сфорца",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2833,
7673,
0.3692167340023459
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-4164b0f046791300\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Ладавіка Марыя Сфорца\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"{{lang-it|Ludovico Sforza}}\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"Pala Sforzesca - detail 01.jpg\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"270px\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"[[Майстар алтара Сфорца]]. Алтар Сфорца, 1494. [[Брэра]], [[Мілан]]\"},\"тытул\":{\"wt\":\"герцаг Міланскі\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"Flag of Milan.svg\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"1494\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"1500\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"[[Джан Галеаца Сфорца]]\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"[[Людовік XII]]\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"дынастыя\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"муж\":{\"wt\":\"\"},\"жонка\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"\"},\"аўтограф\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Ладавіка Марыя Сфорца</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><a href=\"./Італьянская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Італьянская мова\">італ.</a>: <span lang=\"it\" style=\"font-style: italic;\">Ludovico Sforza</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Майстар_алтара_Сфорца\\" title=\\"Майстар алтара Сфорца\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Майстар_алтара_Сфорца\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Майстар алтара Сфорца\\"}}'>Майстар алтара Сфорца</a>. Алтар Сфорца, 1494. <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Брэра\\" title=\\"Брэра\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Брэра\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Брэра\\"}}'>Брэра</a>, <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Мілан\\" title=\\"Мілан\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Мілан\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Мілан\\"}}'>Мілан</a>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg\" title=\"Майстар алтара Сфорца. Алтар Сфорца, 1494. Брэра, Мілан\"><img alt=\"Майстар алтара Сфорца. Алтар Сфорца, 1494. Брэра, Мілан\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1298\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1080\" decoding=\"async\" height=\"329\" resource=\"./Файл:Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg/274px-Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg/411px-Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg/548px-Pala_Sforzesca_-_detail_01.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Майстар алтара Сфорца\"]}}' href=\"./Майстар_алтара_Сфорца?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Майстар алтара Сфорца\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Майстар алтара Сфорца</a>. Алтар Сфорца, 1494. <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Брэра\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Брэра\">Брэра</a>, <a href=\"./Мілан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мілан\">Мілан</a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$22047f1a-4d90-5cbd-95d0-5a0ddb397c0f\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_(Sforza_period).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1075\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1187\" decoding=\"async\" height=\"91\" resource=\"./Файл:Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_(Sforza_period).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg/200px-Coat_of_arms_of_the_Duchy_of_Milan_%28Sforza_period%29.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><td style=\"padding-right:0.5em; text-align:left; vertical-align:middle; width:22px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Сцяг\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Milan.svg\" title=\"Сцяг\"><img alt=\"Сцяг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"800\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Milan.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Milan.svg/22px-Flag_of_Milan.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Milan.svg/33px-Flag_of_Milan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Milan.svg/44px-Flag_of_Milan.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></td><th style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> герцаг Міланскі </th><td style=\"padding-left:0.5em; text-align:right; vertical-align:middle; width:22px;\"></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\">1494</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\">1500</span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Джан_Галеаца_Сфорца\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Джан Галеаца Сфорца\">Джан Галеаца Сфорца</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Людовік_XII\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Людовік XII\">Людовік XII</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$CC6BBFCE-2343-4DFF-8305-1285F5F56E91\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./27_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"27 ліпеня\">27 ліпеня</a> <a href=\"./1452\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1452\">1452</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_27_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1452_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$E9CAF8C2-8A96-49A0-838B-687AA23E04A7\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q40832&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D1%96%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Віджэвана</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q40832\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q40832\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Павія_(правінцыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Павія (правінцыя)\">правінцыя Павія</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ламбардыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ламбардыя\">Ламбардыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Віджэвана\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$C443790D-5292-43E5-9B39-7E7D11816E12\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./27_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"27 мая\">27 мая</a> <a href=\"./1508\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1508\">1508</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_27_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1508_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(55 гадоў)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$A7A1ABA4-8A63-4EAC-8D08-A4AB90EFFA8A\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Лош\">Лош<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q213349?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Эндр_і_Луара\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эндр і Луара\">дэпартамент Эндр і Луара</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Цэнтр_—_Даліна_Луары\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэнтр — Даліна Луары\">рэгіён Цэнтр — Даліна Луары</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Метраполія_Францыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Метраполія Францыі\">Метраполія Францыі</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Францыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Францыя\">Францыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_дэпартаменце_Эндр_і_Луара\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$B9182675-596C-435F-A14C-567C9F5CD52D\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сфорца\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сфорца\">Сфорца</a><link href=\"./Катэгорыя:Сфорца#Ладавіка%20Сфорца\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$775483B9-44C5-4328-89F5-CC349FEE2D94\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Франчэска_Сфорца\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Франчэска Сфорца\">Франчэска Сфорца</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$43901F58-2AD3-4253-8F43-0D16AD373AB7\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%E2%80%99%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F+%D0%92%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1232642&preloadparams%5B%5D=%D0%91%E2%80%99%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F+%D0%92%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Б’янка Марыя Вісконці</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1232642\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1232642\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$0931D4AA-AC2C-4B74-92AF-3FD0DCBD7A24\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беатрычэ_д’Эстэ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беатрычэ д’Эстэ\">Беатрычэ д’Эстэ</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$16A56E75-BC97-4E82-8208-F9F46B1B6C1B\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BC%D1%96%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q378739&preloadparams%5B%5D=%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BC%D1%96%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Масімільяна Сфорца</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q378739\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q378739\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$A95FE173-FA1B-48E9-9A99-4D0732DDAD71\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%87%D1%8D%D1%81%D0%BA%D0%B0+II+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q378868&preloadparams%5B%5D=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%87%D1%8D%D1%81%D0%BA%D0%B0+II+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Франчэска II Сфорца</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q378868\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q378868\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$01e3b5a6-4a77-f02e-1759-f71090c01a48\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%96+%D0%9F%D0%B0%D0%B0%D0%BB%D0%B0+I+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1152256&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%96+%D0%9F%D0%B0%D0%B0%D0%BB%D0%B0+I+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Джавані Паала I Сфорца</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1152256\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1152256\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$6e14ae90-4ee7-a5af-209f-d1ffeb35b8e6\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%E2%80%99%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q9170183&preloadparams%5B%5D=%D0%91%E2%80%99%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0+%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D1%84%D0%BE%D1%80%D1%86%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Б’янка Джаванна Сфорца</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q9170183\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q9170183\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$962fae25-4d39-5137-0a1c-9373f06367da\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Leone+Sforza&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q112573640&preloadparams%5B%5D=Leone+Sforza&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Leone Sforza</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q112573640\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q112573640\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$efccc3c6-4c15-8d6e-e8e1-da97a1febfad\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Galeazzo+Sforza+Visconti&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q117312918&preloadparams%5B%5D=Galeazzo+Sforza+Visconti&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Galeazzo Sforza Visconti</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q117312918\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q117312918\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$7AA06D37-242D-4A3E-BE91-D5675043C19B\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Дзяржаўны_дзеяч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны дзеяч\">дзяржаўны дзеяч</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$125597FE-804C-42C1-83AF-FC11C1C2BCD4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Герцаг\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Герцаг\">герцаг</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$3bac6d19-4381-32cf-5fbf-02c401db56c3\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$7a75d3e1-4a67-6a41-75ea-9e2a22a9c12d\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Мецэнат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мецэнат\">мецэнат</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтограф</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q236853$D22F9F9E-F641-4F3F-BD97-28B03E635BA2\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"360\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"964\" decoding=\"async\" height=\"56\" resource=\"./Файл:Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg/150px-Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg/225px-Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg/300px-Unterschrift_Ludovico_Sforza.jpg 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q236853$6DCC3B81-A721-4032-820D-273249232BD6\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Ludovico_Sforza\" title=\"commons:Category:Ludovico Sforza\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ludovico%20Sforza\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Ludovico Sforza\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8491
} |