text
stringlengths 571
541k
| meta
dict |
---|---|
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Лось (значэнні).
**Лось** (*Alces alces*) — парнакапытны сысун, самы буйны від сямейства аленевых.
Апісанне
--------
Самы буйны з аленяў: даўжыня да 3 м, вышыня ў карку да 2,3 м, маса да 825 кг, самкі драбнейшыя.
Тулава масіўнае, кароткае. Афарбоўка тулава параўнальна аднатонная, бурая. Ніжнія часткі бакоў, перад жывата і верхнія часткі ног крыху цямнейшыя за шэю і спіну. Сезонны дымарфізм у афарбоўцы выяўлены слаба. Шэрсць грубая.
Рогі (толькі ў самцоў) вялікія, пераважна лапатападобныя, масай да 20 кг, на зіму спадаюць. Галава вялікая, шыя кароткая, тоўстая. На горле скурны выраст.
Ногі доўгія, з вузкімі вострымі капытамі.
Пашырэнне
---------
Пашыраны ў лясной і лесастэпавай зонах Еўразіі і Паўночнай Амерыкі. На Беларусі трапляецца ўсюды, больш шматлікі на паўночным усходзе. На 2016 год у лясах Беларусі налічвалася больш за 30 тысяч ласёў.
Асаблівасці біялогіі
--------------------
Лось тыпова драўнянаядная жывёла. У лясных экасістэмах адыгрывае вялікую роль як кансумент (руск.) (бел. першага парадку, які ўжывае шмат драўняна-галінкавага корму. Корміцца ліствой, парасткамі карой і драўнінай асіны (*Populus*), вярбы (*Salix*), бярозы (*Betula*). З травяністых раслін ужывае падвей (*Eriophorum*), скрыпень (*Epilobium*), маннік (*Glyceria*), бабок (*Menyanthes*), хвашчы, гарлачык (*Nymphaea*), аер (*Acorus*), рагоз (*Typha*), чарот (*Scirpus*), трыснёг (*Phragmites*). Зімой у асноўным харчуюцца карой і маладымі парасткамі хвоі (*Pinus*), лішайнікам. З-пад снегу адкапваюць лісце брусніц (*Vaccinium vitis-idaea*) і чарніц (*Vaccinium myrtillus*).
Трымаецца статкамі па 3-8 (зрэдку да 20) асобін. Лад жыцця характарызуецца маларухомасцю. За дзень лось праходзіць кіламетр-паўтара, а калі дастаткова ежы, то можа перасунуцца ўсяго на 100—300 метраў. Бурая спіна і светлыя ногі робяць яго малазаўважным нават у зімнім гайку.
З пачатку жніўня лось пачынае вастрыць рогі аб маладыя дрэўцы, рыхтуючыся да шлюбных баёў. У сярэдзіне верасня самцы пачынаюць мычаць, прызываючы суродзіча на схватку за самку. Бойкі самцоў вельмі жорсткія, хаця і не працяглыя. Калі сілы няроўныя, то слабейшы хутка збягае. Але калі б’юцца два роўных па моцы самцы, то гэта можа быць бойка да пагібелі.
Самка нараджае 1-2 цялят.
### Паразіты
Сярод гельмінтозаў найбольшую шкоду пагалоўю лася наносіць трэматода *Parafasciolopsis fasciolaemorpha*.
Голас
-----
Запіс рову лася можна праслухаць тут Архівавана 15 кастрычніка 2004. (фармат .ogg, працягласць 6 сек.)
Значэнне для чалавека
---------------------
Выява лася на паштовай марцы Беларусі
Аб’ект палявання. Мяса вельмі смачнае.
Яшчэ на наскальных малюнках паблізу Ангары, Енісея, Лены адлюстравана, як людзі выкарыстоўваюць лася ў якасці свойскай жывёлы: запрагаюць, ездзяць вярхом. У XV стагоддзі на ласях ездзілі шведскія салдаты і паліцэйскія. Фермеры ЗША ў XIX стагоддзі запрагалі ласёў у плуг. Але ён так і не стаў такой звыклай свойскай жывёлай, як конь ці карова. Як цяглавую сілу яго можна выкарыстоўваць абмежавана. Нягледзячы на ўсю сваю моц, лось не пераносіць доўгія нагрузкі. Ён мае маленькае, не адпаведнае масе цела, сэрца, таму хутка стамляецца.
Зноскі
------
1. ↑ *Савицкий Б. П. Кучмель С. В. Бурко Л. Д.* Млекопитающие Беларуси. — Мінск: Изд. центр БГУ, 2005. — 319 с.
2. ↑ В лесах Беларуси насчитывается более 30 тысяч лосей
3. ↑ *Дунин В. Ф. Козло П. Г.* Лось в Беларуси : экология и лесохозяйственное значение / А. Н. Курсков. — Минск: Навука і тэхніка, 1992. — 206, [2] с. : ил. табл. с. — 2 200 экз. — ISBN 5-343-00996-4.
4. 1 2 3 4 *Пенькевич В. А. Анисимова Е. И.* Гельминтофауна диких копытных животных Беларуси. — Минск: Белорусская наука, 2016. — 247 с. — ISBN 978-985-08-1966-6.
5. ↑ *Граковіч Е.* Лось вядомы і загадкавы // Гоман Барысаўшчыны, № 2(107), 2008.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Бракгаўза і Эфрона · Канадская · Малы Бракгаўза і Эфрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Brockhaus |
| Таксанамія | EOL · Fossilworks · GBIF · iNaturalist · IRMNG · ITIS TSN · NCBI |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 12199481k · GND: 4070738-6 · LCCN: sh85087175 · NKC: ph115175 | | {
"title": "Лось",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2265,
6967,
0.3251040620066026
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" cellspacing=\"2\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Таксон\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Таксон\"},\"params\":{\"name\":{\"wt\":\"\"},\"image file\":{\"wt\":\"\"},\"image descr\":{\"wt\":\"\"},\"regnum\":{\"wt\":\"Жывёлы\"},\"latin\":{\"wt\":\"Alces alces\"},\"parent\":{\"wt\":\"Alces\"},\"author\":{\"wt\":\"[[Linnaeus]], 1758\"},\"rang\":{\"wt\":\"Від\"},\"wikispecies\":{\"wt\":\"Alces alces\"},\"commons\":{\"wt\":\"Category:Alces alces\"},\"range map\":{\"wt\":\"\"},\"range map caption\":{\"wt\":\"\"},\"range map width\":{\"wt\":\"\"},\"iucnstatus\":{\"wt\":\"LC\"},\"children name\":{\"wt\":\"\"},\"children\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width:275px; \" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:\n#D3D3A4;font-size:130%;\">Лось</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q35517$2719d8b7-8a65-470e-b28e-0c6450a125b4\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"3328\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"4992\" decoding=\"async\" height=\"177\" resource=\"./Файл:A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg/265px-A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg/398px-A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg/530px-A_male_moose_takes_a_rest_in_a_field_during_a_light_rainshower.jpg 2x\" width=\"265\"/></a></span></span></span> </td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Навуковая класіфікацыя</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"background-color: transparent; border:0px;\">\n<div class=\"NavHead\" style=\"background-color: transparent; border:0\"><small>прамежныя рангі</small></div>\n<div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Дамен:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eukaryota\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eukaryota\">Эўкарыёты</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Царства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Animalia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Animalia\">Жывёлы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падцарства</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eumetazoa\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eumetazoa\">Эўметазоі</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Bilateria\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Bilateria\">Двухбакова-сіметрычныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Deuterostomia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Deuterostomia\">Другаснаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Тып:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Chordata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Chordata\">Хордавыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падтып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Vertebrata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Vertebrata\">Пазваночныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфратып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Gnathostomata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Gnathostomata\">Сківічнаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Tetrapoda\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Tetrapoda\">Чацвераногія</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Клас:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Mammalia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Mammalia\">Млекакормячыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Theria\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Theria\">Звяры</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфраклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eutheria\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eutheria\">Плацэнтарныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надатрад</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Laurasiatheria\"]}}' href=\"./Laurasiatheria?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Laurasiatheria\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Laurasiatheria</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Атрад:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Artiodactyla\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Artiodactyla\">Парнакапытныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падатрад</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Ruminantia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ruminantia\">Жвачныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Сямейства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Cervidae\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Cervidae\">Аленевыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падсямейства</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Capreolinae\"]}}' href=\"./Capreolinae?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Capreolinae\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Capreolinae</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Род:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Alces\"]}}' href=\"./Alces?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Alces\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Ласі</a></td></tr></tbody></table> </div>\n<div><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Від:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><b>Лось</b></td></tr></tbody></table></div>\n</div></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\">Міжнародная навуковая назва</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<p><span style=\"font-style: italic\">Alces alces</span><span style=\"font-variant: small-caps;font-style: normal;\"> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Linnaeus\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Linnaeus\">Linnaeus</a>, 1758</span></p>\n</td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\"><a href=\"./Ахоўны_статус\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ахоўны статус\">Ахоўны статус</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div align=\"center\">\n<figure about=\"#mwt4\" class=\"mw-default-size noresize\" data-mw='{\"name\":\"imagemap\",\"attrs\":{},\"body\":{\"extsrc\":\"\\nВыява:240px-Status iucn3.1 LC ru.svg.png\\ncircle 215 43 10 [[Віды пад найменшай пагрозай|Знаходзяцца пад найменшай пагрозай]]\\ndefault [[Чырвоная кніга#Чырвоны спіс пагражальных відаў]]\\ndesc none\"}}' id=\"mwBA\" typeof=\"mw:File mw:Extension/imagemap\"><a href=\"./Чырвоная_кніга#Чырвоны_спіс_пагражальных_відаў\" id=\"mwBQ\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"240\" decoding=\"async\" height=\"64\" id=\"mwBg\" resource=\"./Файл:240px-Status_iucn3.1_LC_ru.svg.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/be/a/a5/240px-Status_iucn3.1_LC_ru.svg.png\" usemap=\"#ImageMap_afe788e391306e3d\" width=\"240\"/></a><map id=\"mwBw\" name=\"ImageMap_afe788e391306e3d\"><area alt=\"Знаходзяцца пад найменшай пагрозай\" coords=\"215,43,10\" href=\"./Віды_пад_найменшай_пагрозай\" id=\"mwCA\" shape=\"circle\" title=\"Знаходзяцца пад найменшай пагрозай\"/></map><figcaption id=\"mwCQ\"></figcaption></figure><a href=\"./Віды_пад_найменшай_пагрозай\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віды пад найменшай пагрозай\">Выклікаюць найменшыя асцярогі</a><br/><small><a href=\"./Міжнародны_саюз_аховы_прыроды\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Міжнародны саюз аховы прыроды\">IUCN</a> 3.1 <i>Least Concern</i><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"external text\" href=\"http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/56003281\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">/ 56003281 </a></small><link href=\"./Катэгорыя:Віды_па-за_небяспекай\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></div>\n</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:80%;line-height:140%;\"><table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" class=\"plainlinksneverexpand\" width=\"100%\"><tbody><tr><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Alces_alces?uselang=be\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1103\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"941\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Wikispecies-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/17px-Wikispecies-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/26px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png 2x\" width=\"17\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Alces_alces?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Сістэматыка<br/>на Віківідах</a></td><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Alces_alces\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Alces_alces\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы<br/>на Вікісховішчы</a></td><td><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background:\n#D3D3A4;\" width=\"100%\">\n<tbody><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аб'яднаная_таксанамічная_інфармацыйная_служба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аб'яднаная таксанамічная інфармацыйная служба\">ITIS</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q35517$89F70803-8776-4943-B60B-BD0B6BD93D1F\" data-wikidata-property-id=\"P815\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=180703\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">180703</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Нацыянальны_цэнтр_біятэхналагічнай_інфармацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальны цэнтр біятэхналагічнай інфармацыі\">NCBI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q35517$77DB587C-2A77-4852-AAC6-7524F9D7CC07\" data-wikidata-property-id=\"P685\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=9852\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">9852</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Энцыклапедыя_жыцця\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Энцыклапедыя жыцця\">EOL</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q35517$3D716EFB-121B-4385-B4C0-546F7BB0E784\" data-wikidata-property-id=\"P830\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://eol.org/pages/328654\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">328654</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Fossilworks\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Fossilworks\">FW</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q35517$12A3386D-5D47-4C24-A4E5-268A3EF20A63\" data-wikidata-property-id=\"P842\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=43850\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">43850</a></span></span></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6724
} |
**«Затрыманы прывід»** (англ.: Ghost detainee) — абазначэнне ў выканаўчай уладзе ўрада Злучаных Штатаў вязняў, чыя асоба была схавана і не зарэгістравана. Тэрмін узнік падчас прэзідэнцтва Джорджа Буша-малодшага, пры якім Белы дом пачаў вайну з тэрарызмам.
Колькасць
---------
Згодна з мемарандумам швейцарскага сенатара Дыка Марці аб «меркаваных затрыманнях у краінах Савета Еўропы» (2006 г.), амерыканскае Цэнтральнае разведвальнае ўпраўленне (ЦРУ) захапіла каля ста чалавек на еўрапейскай тэрыторыі і пасля выдала іх у краіны, дзе яны маглі падвяргацца катаванням. Гэтая лічба з’яўляецца няпоўнай. Прыкладна столькі ж «затрыманых прывідаў» налічвалася ў саміх ЗША.
Па словах кіраўніка ЦРУ Майкла Хайдэна, з 2002 па 2007 год амерыканскія спецслужбы захапілі і трымалі пад вартай на сакрэтных аб’ектах за мяжой да 100 чалавек.
Як паведаміла Ірэн Хан з Amnesty International, на 2004 год ЗША ўтрымлівалі тысячы людзей у Іраку, сотні ў Афганістане і невядомую колькасць у іншых месцах.
Практыка
--------
Напрыканцы 2003 г. грамадскасці стала вядома пра затрыманага, вядомага як Triple X, пра яго дапыталі міністра абароны ЗША Дональда Рамсфельда, аднак генерад ухіляўся ад адказу. Аднак як паведаміў у верасні 2004 г. генерал Пол Дж. Керн, армія супрацоўнічала з ЦРУ ў хаванні дзясяткаў «затрыманых прывідаў» ад Чырвонага Крыжа ў Іраку.
У 2005 годзе выданне Washington Post апублікавала артыкул пра іракскую турму Абу-Грэйб, якую выкарыстоўвалі арміі ЗША і ЦРУ. Згодна з артыкулам, апошняя ў 2003 годзе папрасіла супрацоўнікаў ваеннай разведкі дазволіць ім размясціць «затрыманых прывідаў» на аб’екце і прапанавала падпісаць мемарандум аб узаемаразуменні паміж агенцтвамі. Армія і Міністэрства абароны прызналі, што Злучаныя Штаты трымалі «прывідаў», але заявілі, што гэта было толькі асобнымі інцыдэнтамі
Адным з вядомых «затрыманых прывідаў» з’яўляецца Халід Масры, грамадзянін Германіі, выкрадзены ЦРУ ў Македоніі ў студзені 2004 года. Яго даставілі ў сакрэтную турму ЦРУ ў Афганістане, вядомую як «Саляная яма», для допыту з выкарыстаннем «пашыраных метадаў допыту», якія мелі пад увагай катаванні. У сакавіку амерыканцы прызналі яго невінаватым і ў рэшце рэшт вызвалілі ў маі таго ж года пасля некаторых дадатковых затрымак. Кажуць, што яго выкраданне было выяўлена памылкова. Першапачаткова ўлады Германіі сцвярджалі, што не ведалі пра сітуацыю з Масры. Але 1 чэрвеня 2006 г. BND (нямецкая разведвальная служба) заявіла, што ёй было вядома аб захопе мужчыны за 16 месяцаў да таго, як краіну афіцыйна праінфармавалі аб яго арышце.
У справаздачы за 2007 г. арганізацыя Human Rights Watch выклала заявы меркаванага затрыманага «прывіда» Марвана Джабура, палесцінца, які быў арыштаваны ў Лахоры, Пакістан, у маі таго ж года. Ён сцвярджаў, што больш за месяц яго ўтрымлівалі ў сакрэтным ізалятары ў Ісламабадзе. Потым Джабурф быў дастаўлены ў турму ЦРУ ў Афганістане, дзе ўтрымліваўся больш за два гады. Падчас зняволення яго катавалі, збівалі, прымушалі не спаць суткамі, больш за месяц трымалі голым і прыкаваным да сцяны.
Па меншай меры 39 затрыманых, якія ў той ці іншы час утрымліваліся ЦРУ ў таемных месцах зняволення, абвешчаны зніклымі. Такая лічба была названа ў справаздачы Off Record, сумесна апублікаванай 7 чэрвеня 2007 года шасцю вядучымі праваабарончымі групамі, у тым ліку Amnesty International, Цэнтрам канстытуцыйных правоў, Цэнтрам правоў чалавека і глабальнай справядлівасці і Human Rights Watch .
Крытыка
-------
Amnesty International і іншыя няўрадавыя арганізацыі раскрытыкавалі гэтую практыку як неналежную і незаконную. Як адзначалася, зняволеныя не мелі кантактаў з інспектарамі, праваабаронцамі і нават сваімі сем’ямі.
У маі 2005 года Ірэн Хан з Amnesty International заклікала ўрад ЗША альбо вызваліць зняволеных, альбо абвінаваціць іх і прыцягніуць да адказнасці ў належным парадку.
Зноскі
------
1. ↑ The "Taguba Report" On Treatment Of Abu Ghraib Prisoners In Iraq: ARTICLE 15-6 INVESTIGATION OF THE 800th MILITARY POLICE BRIGADE, May 2004, *Findlaw*
2. ↑ "Information memorandum II on the alleged secret detentions in Council of Europe states, reported by Dick Marty" Архівавана 24 мая 2006 года. *BBC*, January 22, 2006
3. ↑ "CIA Chief Defends Detention of Suspects" Архівавана 21 кастрычніка 2007 года. Associated Press, *New York Sun*, September 7, 2007
4. 1 2 3 *Amnesty International Report 2005* Архівавана 31 мая 2005 года. Irene Khan, Speech at Foreign Press Association, *Amnesty International*, 25 May 2005
5. ↑ Pound, Edward T. "Hiding a Bad Guy Named Triple X" Архівавана 24 мая 2011 года. *U.S. News & World Report*, June 21, 2004
6. ↑ Russell Adkins. Generals: CIA hid Abu Ghraib detainees from Red Cross **(нявызн.)**, *The Jurist* (September 9, 2004). Праверана 23 студзеня 2007.
7. ↑ Josh White, "Army, CIA Agreed on 'Ghost' Prisoners" [{{{1}}} Архівавана] {{{2}}}. *Washington Post*, March 10, 2005
8. ↑ "German Spy Agency Admits Mishandling Abduction Case", *The New York Times*, June 2, 2006
9. ↑ Human Rights Watch, *Ghost Prisoner: Two Years in Secret CIA Detention* Архівавана 16 верасня 2007 года. February 2007
10. ↑ "*Off the Record* List" Архівавана 14 чэрвеня 2007 года.
11. ↑ "US holding at least 39 detainees in secret prisons" Архівавана 9 чэрвеня 2007 года. *Jurist,* June 7, 2007
Спасылкі
--------
* UN Secret Detention Report Asks, "Where Are The CIA Ghost Prisoners?" Andy Worthington, January 29, 2010
* Behind the Wire: An Update to Ending Secret Detentions (2005) Архівавана 21 чэрвеня 2010 года. Human Rights First
| ⛭ Сакрэтныя турмы ЦРУ |
| --- |
| Турмы |
* Афганістан Солт-Піт
* Кэмп-Эгерс
* Куба Гуантанама
* Сунічныя палі
* Пені-Лейн
* Кэмп-Ноу
* Марока Тэмара
* Айн-Ауда
* Польшча Старэ-Кейкуты
* Шчытна-Шыманы
* Румынія 57-я авіябаза
* Бухарэст
* Літва Антавілей
|
| Вязні |
* Саудаўская Аравія Абу Зубайда
* Мустафа аль-Хаўсаві
* Хасан бін Аташ
* Абд ар-Рахім аль-Нашыры
* Емен Абдул аль-Салам аль-Хілаль
* Мусаб Амар Алі аль-Мудвані
* Іарданія Джаміль аль-Бана
* Ірак Бішэр Амін Халіль аль-Раві
* Алжыр Лаід Саідзі
* Эфіопія Біньям Махамед
* Кувейт Халед аль-Масры
* Афганістан Гуль Рахман
* Пакістан Халід Шэйх Махамед
* Маўрытанія Махамед Ульд Слахі
* Судан Самі аль-Хадж
|
| Іншае |
* Пашыраныя метады допыту
* Затрыманы прывід
* Катаванне вадой
* Надзвычайная выдача
* Гібель вязняў у Гуантанама (2006)
| | {
"title": "Затрыманы прывід",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2452,
8393,
0.2921482187537233
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 9759
} |
**Шумі́лінскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Сіроцінскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Шуміліна.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Сіроцінскага раёна Віцебскай акругі БССР. Пасля скасавання акруговай сістэмы 26 ліпеня 1930 года ў Сіроцінскім раёне БССР, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці. 27 верасня 1938 года скасаваны ў сувязі з атрыманнем Шуміліна статуса гарадскога пасёлка і ўтварэннем Шумілінскага пассавета.
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / А.И. Карпачева и др. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Т. 1: (1917―1941 гг.). — Мн. «Беларусь», 1985. — 390 с. | {
"title": "Шумілінскі сельсавет",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
647,
1417,
0.4565984474241355
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-2990a3aa84959785\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Шумілінскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статут\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Сіроцінскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Шуміліна]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[27 верасня]] [[1938]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавы пояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Шумілінскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Сіроцінскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сіроцінскі раён\">Сіроцінскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Шуміліна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шуміліна\">Шуміліна</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./27_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"27 верасня\">27 верасня</a> <a href=\"./1938\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1938\">1938</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1284
} |
**Ван Сьенюань** (王憲嫄) (427 — 9 кастрычніка 464), фармальна **імператрыца Вэньму** (文穆皇后, літаральна «грамадзянская і ўрачыстая імператрыца»), была імператрыцай кітайскай дынастыі Лю Сун (руск.) (бел.. Яе мужам быў імператар Сяау (руск.) (бел. (Лю Цзюнь).
Паходжанне
----------
Ван Сьенюань паходзіла са шляхетнай сям’і, бо яе бацька Ван Янь (кіт.) (бел. быў прапраўнукам знакамітага прэм’ер-міністра Цзінь Ван Даа. Бацька Ван Яня Ван Гу (кіт.) (бел. быў міністрам Цзінь; Маці Яня была прынцэса Поян (кіт.) (бел. дачка імператара Сыма Ю. Жонка Ван Яня таксама была прынцэсай — Лю Жуннань (кіт.) (бел. прынцэса Усін, дачка заснавальніка дынастыі Лю Сун (руск.) (бел. імператара У (укр.) (бел.. (Незразумела, ці была яна маці Ван Сьенюань).
Ван Сьенюань ажанілася з Лю Цзюнем (руск.) (бел. у 443 годзе, калі ён быў прынцам Улінг пры сваім бацьку імператары Вэнь Цзябаа (укр.) (бел. і таму яна насіла тытул **прынцэсы Улінг**. Лю Цзюнь вельмі любіў яе, і ў іх было па меншай меры шасцёра дзяцей — два яго старэйшыя сыны Лю Цзые (руск.) (бел. і K. Цзышан (кіт.) (бел. а таксама дочкі Лю Чуюй (кіт.) (бел. Лю Чупэй (кіт.) (бел. Лю Чусюань (кіт.) (бел. і Лю Сюмін (кіт.) (бел..
У якасці імператрыцы-кансорта
-----------------------------
Пасля таго, як старэйшы брат Лю Цзюня Лю Шаа (руск.) (бел. наследны прынц, забіў іх бацьку, імператара Вэнь у 453 годзе і сам заняў трон, Лю Цзюнь падняў паўстанне, а пазней у тым жа годзе схапіў і забіў Лю Шаа, заняўшы трон сам як імператар Сяау. Падчас кампаніі прынцэса Ван заставалася на сваім абарончым пасту Сюньян (尋陽, у сучасным Цзюцзяне (руск.) (бел. Цзянсу) і не суправаджала яго ў нападзе на сталіцу Цзянькан (руск.) (бел. хаця пасля яго перамогі яна і яго маці Лу Хуінань (англ.) (бел. былі вітаны ў сталіцы, і прынцэса Ван была зроблена імператрыцай. У 454 годзе імператар прызначыў іх сына Лю Цзые наследным прынцам.
Пра жыццё імператрыцы Ван падчас праўлення яе мужа вядома мала. Тым не менш, у яго была вялікая колькасць наложніц, а таксама, як кажуць, быў настолькі сэксуальна амаральным, што меў шэраг інцэстуальных сувязяў, у тым ліку з дочкамі свайго дзядзькі Ісюаня (кіт.) (бел. прынца Нань, і, паводле «Кнігі Сун (руск.) (бел.», чуткі таго часу казалі, што нават са сваёй маці ўдовай імператрыцай Лу. Адна з дачок Лю Ісюаня, якой імператар Сяову даў імя Супруга Інь (сцвярджаючы, што яна з’яўляецца сваячкай яго чыноўніка Інь Яня (кіт.) (бел. была ў асаблівай прыхільнасці імператара Сяау, а ўласная прыхільнасць імператрыцы Ван у вачах імператара Сяову здавалася моцна зменшыліся. Аднак пазіцыя імператрыцы Ван, здавалася, ніколі не знаходзілася пад пагрозай, нават калі яе муж часам разглядаў магчымасць замяніць яе імпульсіўнага сына Лю Цзые на пасадзе наследнага прынца на сына супругі Інь Лю Цзылуаня (кіт.) (бел. прынца Сіньань. Рэдкае згадванне пра сябе адбылося ў 460 годзе, калі яна ўзначаліла цырымонію, падчас якой яна асабіста карміла шаўкапрадаў лісцем шаўкоўніцы, каб паказаць увагу імператарскага дома да земляробства. Прысутнічала ўдовая імператрыца Лу.
У 464 годзе памёр імператар Сяау. Лю Цзые (руск.) (бел. змяніў яго (як імператар Цяньфэй). Ён ушанаваў імператрыцу Ван як удовую імператрыцу (англ.) (бел..
Як удовая імператрыца
---------------------
Імператар Цяньфэй (руск.) (бел. адразу паказаў сябе жорсткім і самавольным кіраўніком, і ўдава-імператрыца Ван мала што магла зрабіць, каб кантраляваць свайго сына. Восенню 464 года яна цяжка захварэла і папрасіла выклікаць імператара Цяньфэя. Ён адмовіўся, заявіўшы, што ў пакоях хворых людзей будуць прывіды, і ён не можа пайсці. У гневе яна сказала сваім служанкам: «Прынясіце меч і рассячыце мяне, каб убачыць, як гэта жывёла выйшла з мяне!». Неўзабаве яна памерла і была пахавана разам са сваім мужам імператарам Сяау.
Зноскі
------
1. ↑ Біяграфія лэдзі Ван у «Кнізе Сун» пазначае, што ёй было 38 на момант смерці (па ўсходнеазіяцкіх падліках).
2. ↑ дзень *jichou* 8-га месяца 8-га года эпохі *Da’ming*, паводле 129 тома *Zizhi Tongjian*
3. ↑ (元嘉二十年,拜武陵王妃。生废帝、豫章王子尚、山阴公主楚玉、临淮康哀公主楚佩、皇女楚琇、康乐公主脩明。世祖在蕃,后甚有宠。) *Song Shu* vol.41
4. ↑ (王太后疾笃,使呼废帝。帝曰:"病人间多鬼,那可往!"太后怒,谓侍者:"取刀来,剖我腹,那得生宁馨儿!") «Zizhi Tongjian», vol.129
| ?Ван Сьенюань — продкі |
| --- |
|
| | | | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| | | Q18118172? | | Q18118174? | | Q15927256? | |
| | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | Q11572909? | | | | Emperor Yuan of Jin[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | Сыма Ю | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | Princess Poyang[d] | | | | | Zheng Achun[d] | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | Ван Сьенюань | | | | | | Empress Dowager Li Lingrong[d] | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | | | Liu Qiao[d] | | Liu Jing[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | Liu Rongnan[d] | | Emperor Wu of Liu Song[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | Zhao Anzong[d] | | |
| | | | | | | |
| | | | | |
| | | | |
| | | | |
| | {
"title": "Ван Сьенюань",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1087,
6905,
0.15742215785662564
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-2e8f90062e9352b9\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Ван Сьенюань</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$A036D63F-0C37-42E2-9CAB-AFBC44F77CF6\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./427\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"427\">427</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_427_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$CC924F9E-A8B7-422F-80A1-47A2553CDCA5\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./9_кастрычніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"9 кастрычніка\">9 кастрычніка</a> <a href=\"./464\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"464\">464</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">0464-10-09</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_9_кастрычніка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_464_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(37 гадоў)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$DFCA8C2E-4D68-4279-9450-05B40B65351A\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Wang+clan+of+Langye&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q15295730&preloadparams%5B%5D=Wang+clan+of+Langye&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Wang clan of Langye</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q15295730\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q15295730\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$061f5325-42c8-61d8-3880-75089b7f47d8\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q11572909\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q11572909\">Q11572909</a><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap\" title=\"У Вікіданых няма беларускага подпісу да элемента. Вы можаце дапамагчы, пазначыўшы беларускі варыянт подпісу.\">?</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$fe54fb48-4bb5-59c4-0c24-b4d8df62eb58\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu+Rongnan&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q10897941&preloadparams%5B%5D=Liu+Rongnan&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Liu Rongnan</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q10897941\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q10897941\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$32569cad-41c2-1336-13c5-f07a7573ebb6\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Emperor+Xiaowu+of+Liu+Song&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q718246&preloadparams%5B%5D=Emperor+Xiaowu+of+Liu+Song&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Emperor Xiaowu of Liu Song</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q718246\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q718246\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q1059974$6fd01ab6-4829-961e-2556-e2113ec85d22\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Emperor+Qianfei+of+Liu+Song&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q718258&preloadparams%5B%5D=Emperor+Qianfei+of+Liu+Song&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Emperor Qianfei of Liu Song</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q718258\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q718258\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$d8e56447-4650-c7bd-2e67-996dea3dcf86\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu+Zishang&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q10899583&preloadparams%5B%5D=Liu+Zishang&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Liu Zishang</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q10899583\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q10899583\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$2c5f9913-430f-2770-036e-1564138f9b3e\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu+Chuyu&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q6645422&preloadparams%5B%5D=Liu+Chuyu&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Liu Chuyu</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6645422\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6645422\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$17f46e2f-4eee-7e82-b87d-dc6d163c545e\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu+Chuxuan&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q16076650&preloadparams%5B%5D=Liu+Chuxuan&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Liu Chuxuan</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q16076650\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q16076650\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$21766f33-4c94-0c88-32c0-a81cbd611041\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Liu+Chupei&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q16603329&preloadparams%5B%5D=Liu+Chupei&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Liu Chupei</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q16603329\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q16603329\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q1059974$a5998561-45aa-18bc-d837-510d9ac66155\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q16603328\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q16603328\">Q16603328</a><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap\" title=\"У Вікіданых няма беларускага подпісу да элемента. Вы можаце дапамагчы, пазначыўшы беларускі варыянт подпісу.\">?</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8226
} |
**Сцяг Пінскага раёна** — сцяг Пінскага раёна. Сцяг і герб зацверджаны Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 11 сакавіка 2011 г. № 101.
Апісанне
--------
Сцяг Пінскага раёна ўяўляе сабой прамавугольнае палотнішча з суадносінамі бакоў 1:2, якое складаецца з дзвюх роўнавялікіх частак, падзеленых вертыкальна: дрэўкавая частка — чырвонага колеру, вольная — блакітнага колеру. У цэнтры пярэдняга боку палотнішча размешчана выява герба Пінскага раёна.
Гл. таксама
-----------
* Герб Пінскага раёна
Спасылкі
--------
* Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 11 сакавіка 2011 г. № 101 Архівавана 6 сакавіка 2016. | {
"title": "Сцяг Пінскага раёна",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
267,
1017,
0.26253687315634217
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-ac89b2e70e8ccd47\" id=\"mwAw\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \"><a href=\"./Пінскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пінскі раён\">Пінскі раён</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><a href=\"./Сцяг_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сцяг Беларусі\">Беларусь</a></td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding:0.2em; background:#efefef; vertical-align:middle;\">\n<span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Pinsk_District.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"512\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"250\" resource=\"./Файл:Flag_of_Pinsk_District.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Flag_of_Pinsk_District.svg/250px-Flag_of_Pinsk_District.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Flag_of_Pinsk_District.svg/375px-Flag_of_Pinsk_District.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Flag_of_Pinsk_District.svg/500px-Flag_of_Pinsk_District.svg.png 2x\" width=\"250\"/></a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"padding:0.2em 0.5em; 0.2em 0.2em; background:#ddd; vertical-align:middle; font-size:95%;\">Зацверджаны</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding:0.2em; background:#efefef; vertical-align:middle;\">\n<a href=\"./11_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"11 сакавіка\">11 сакавіка</a> <a href=\"./2011\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2011\">2011</a><link href=\"./Катэгорыя:Сцягі_2011_года\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"padding:0.2em 0.5em; 0.2em 0.2em; background:#ddd; vertical-align:middle; font-size:95%;\">Прапорцыя</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding:0.2em; background:#efefef; vertical-align:middle;\">\n1:2</td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1038
} |
**Грамадзя́нскі ко́дэкс Рэспу́блікі Белару́сь** — звод заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб прававым становішчы ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, які набыў моц у ліпені 1999 года.
Паводле 1-га артыкула Кодэкса, вызначае «падставы ўзнікнення і парадак ажыццяўлення права ўласнасці і іншых рэчавых правоў, правоў на вынікі інтэлектуальнай дзейнасці, рэгулюе адносіны паміж асобамі, якія ажыццяўляюць прадпрымальніцкую дзейнасць, або з іх удзелам, дагаворныя і іншыя абавязацельствы, а таксама іншыя маёмасныя і звязаныя з імі асабістыя немаёмасныя адносіны». На 2020 год налічваў 1153 артыкулы ў складзе 8 раздзелаў: 1) «Агульныя палажэнні», 2) «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы», 3) «Агульная частка абавязацельнага права», 4) «Асобныя віды абавязацельстваў», 5) «Інтэлектуальная ўласнасць», 6) «Спадчыннае права», 7) «Міжнароднае прыватнае права», 8) «Заключныя палажэнні». Замяніў сабой Грамадзянскі кодэкс Беларускай ССР ад 11 чэрвеня 1964 года. На 2020 год Грамадзянскі кодэкс Беларусі дзейнічаў з 61-м штогадовым змяненнем і дапаўненнем (за выключэннем 2009 года), у тым ліку пасля 2-х новых рэдакцый Кодэкса: ад 28 жніўня 2012 года № 428-З і ад 20 ліпеня 2016 года № 413-З. 26 сакавіка 2020 года Экспертны савет у пытаннях перакладу заканадаўчых актаў на беларускую мову ўхваліў Пратаколам № 1 пераклад 3-й яго рэдакцыі з 61-м змяненнем і дапаўненнем паводле Закона ад 18 снежня 2018 года № 151-З.
Агульныя палажэнні
------------------
Першы раздзел Грамадзянскага кодэкса Беларусі «Агульныя палажэнні» змяшчаў 209 артыкулаў у складзе 5 падраздзелаў: 1) «Асноўныя палажэнні», 2) «Асобы», 3) «Аб’екты грамадзянскіх правоў», 4) «Здзелкі і прадстаўніцтва», 5) «Тэрміны. Іскавая даўнасць». Найбольшым быў падраздзел «Асобы» са 112 артыкуламі (16—127), які сярод іншага даваў азначэнні такім відам юрыдычных асоб, як гаспадарчая суполка і таварыства, поўная суполка, камандытная суполка, таварыства з абмежаванай адказнасцю, таварыства з дадатковай адказнасцю, акцыянернае таварыства, даччынае і залежнае таварыства, вытворчы кааператыў, унітарнае прадпрыемства, сялянская гаспадарка, некамерцыйная арганізацыя і дзяржаўнае аб’яднанне.
Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы
-------------------------------------
Другі раздзел Грамадзянскага кодэкса «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы» налічваў 78 артыкулаў (210—287) у складзе 8 глаў: 1) «Агульныя палажэнні»; 2) «Набыццё права ўласнасці»; 3) «Спыненне права ўласнасці»; 4) «Агульная ўласнасць»; 5) «Рэчавыя правы на нерухомую маёмасць»; 6) «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы на жылыя памяшканні»; 7) «Права гаспадарчага распараджэння, права аператыўнага кіравання»; 8) «Абарона права ўласнасці і іншых рэчавых правоў». Найбольшай была глава «Набыццё права ўласнасці» з 17 артыкуламі (219—235), якая пералічвала такія падставы набыцця права ўласнасці, як нерухомая нанава створаная маёмасць, перапрацоўка, агульнадаступныя для збору рэчы, дагавор, перадача рэчы, безгаспадарныя рэчы, кінутыя ўласнікам рухомыя рэчы, знаходка, безнаглядныя жывёлы і скарб.
Агульная частка абавязацельнага права
-------------------------------------
Трэці раздзел Кодэкса «Агульная частка абавязацельнага права» змяшчаў 136 артыкулаў (288—423) у складзе 2 падраздзелаў: 1) «Агульныя палажэнні аб абавязацельствах», 2) «Агульныя палажэнні аб дагаворы». Большым быў падраздзел «Агульныя палажэнні аб абавязацельствах» са 102 артыкулаў (288—289), які акрэсліваў паняцце, бакі, выкананне, забеспячэнне выканання, перамену асоб, адказнасць за парушэнне і спыненне абавязацельстваў. У забеспячэнні выканання давалася азначэнне такім тэрмінам, як няўстойка, заклад, трыманне, паручальніцтва, гарантыя і задатак.
Асобныя віды абавязацельстваў
-----------------------------
Чацверты раздзел Грамадзянскага кодэкса «Асобныя віды абавязацельстваў» уключаў 555 артыкулаў (424—978), што складала 48 % усіх артыкулаў Кодэкса. У раздзеле налічвалася 30 глаў: 1) «Купля-продаж»; 2) «Мена»; 3) «Дарэнне»; 4) «Рэнта і пажыццёвае ўтрыманне з забеспячэннем»; 5) «Арэнда»; 6) «Наём жылога памяшкання»; 7) «Безаплатнае карыстанне»; 8) «Падрад»; 9) «Выкананне навукова-даследчых работ, доследна-канструктарскіх і тэхналагічных работ»; 10) «Аплатнае аказанне паслуг»; 11) «Перавозка»; 12) «Транспартная экспедыцыя»; 13) «Пазыка і крэдыт»; 14) «Фінансаванне пад уступку грашовага патрабавання»; 15) «Банкаўскі ўклад»; 16) «Бягучы банкаўскі рахунак»; 17) «Разлікі»; 18) «Захоўванне»; 19) «Страхаванне»; 20) «Даручэнне»; 21) «Дзеянні на чужы інтарэс без даручэння»; 22) «Камісія»; 23) «Давернае кіраванне маёмасцю»; 24) «Комплексная прадпрымальніцкая ліцэнзія»; 25) «Простая суполка»; 26) «Публічнае абяцанне ўзнагароды»; 27) «Публічны конкурс»; 28) «Правядзенне гульняў і закладаў»; 29) «Абавязацельствы ў выніку прычынення шкоды»; 30) «Абавязацельствы з прычыны беспадстаўнага абагачэння». Найбольшай была глава «Купля-продаж» са 114 артыкулаў (424—537), якая давала азначэнне такім паняццям, як раздробная купля-продаж, пастаўка тавараў, пастаўка тавараў для дзяржаўных патрэб, кантрактацыя, энергазабеспячэнне, продаж нерухомасці і продаж прадпрыемства.
Інтэлектуальная ўласнасць
-------------------------
Пяты раздзел Кодэкса «Інтэлектуальная ўласнасць» змяшчаў 52 артыкулы (979—1030) у складзе 9 глаў: 1) «Агульныя палажэнні»; 2) «Аўтарскае права і сумежныя правы»; 3) «Агульныя палажэнні аб праве прамысловай уласнасці»; 4) «Права на вынаходку, карысную мадэль, прамысловы ўзор»; 5) «Права на сарты раслін і пароды жывёл»; 6) «Права на тапалогію інтэгральнай мікрасхемы»; 7) «Права на абарону сакрэту вытворчасці ад незаконнага выкарыстання»; 8) «Сродкі індывідуалізацыі ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, тавараў, работ або паслуг»; 9) «Нядобрасумленная канкурэнцыя». Найбольшай была глава «Сродкі індывідуалізацыі ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, тавараў, работ або паслуг» з 16 артыкулаў (1013—1028), якая акрэслівала фірменнае найменне, таварны знак, знак абслугоўвання і геаграфічнае ўказанне.
Спадчыннае права
----------------
Шосты раздзел Кодэкса «Спадчыннае права» налічваў 62 артыкулы (1031—1092) у складзе 5 глаў: 1) «Агульныя палажэнні аб успадкаванні», 2) «Успадкаванне паводле тастамента», 3) «Успадкаванне паводле закона», 4) «Набыццё спадчыны», 5) «Асаблівасці ўспадкавання асобных відаў маёмасці». Найбольшай была глава «Набыццё спадчыны» з 18 артыкулаў (1069—1086), якая акрэслівала прыняццё, прырашчэнне, раздзел і адмову ад спадчыны. Паводле 1070-га артыкула Кодэкса, прызнаецца, што спадчыннік прыняў спадчыну, калі: 1) прыняў меры для захавання маёмасці, да абароны яе ад замахаў або дамаганняў трэціх асоб; 2) ажыццявіў за свой кошт выдаткі на ўтрыманне маёмасці; 3) аплаціў за свой кошт даўгі спадчынадаўцы або атрымаў ад трэціх асоб належныя
яму сумы.
Міжнароднае прыватнае права
---------------------------
Сёмы раздзел Кодэкса «Міжнароднае прыватнае права» змяшчаў 43 артыкулы (1093—1135) у складзе 2 глаў: 1) «Агульныя палажэнні», 2) «Калізійныя нормы». Большай была глава «Калізійныя нормы» з 33-х артыкулаў (1103—1135), якая закранала наступныя пытанні: асобы, асабістыя немаёмасныя правы, здзелкі, прадстаўніцтва і іскавая даўнасць, права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы, дагаворныя абавязацельствы, пазадагаворныя абавязацельствы, інтэлектуальная ўласнасць і спадчыннае права. Параграф «Асобы» апісваў асабісты закон, праваздольнасць і дзеяздольнасць, імя і апеку, абвяшчэнне памерлай фізічнай асобы, а таксама закон і праваздольнасць юрыдычнай асобы.
Заключныя палажэнні
-------------------
Восьмы раздзел «Заключныя палажэнні» налічваў 18 артыкулаў (1136—1153) пра ўступленне ў сілу і прымяненне Грамадзянскага кодэкса Беларусі. Паводле апошняга 1153 артыкула Кодэкса, Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь меў прывесці заканадаўства ў адпаведнасць з Кодэксам да ўступлення яго ў сілу 1 ліпеня 1999 года.
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 А. Лукашэнка. Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь ад 7 снежня 1998 г. № 218-З **(нявызн.)**, *Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь* (26 сакавіка 2020). Праверана 14 чэрвеня 2020. | {
"title": "Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
863,
12901,
0.06689403922176576
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox bordered\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Нарматыўны акт\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Нарматыўны_акт\"},\"params\":{\"від\":{\"wt\":\"[[кодэкс]]\"},\"назва\":{\"wt\":\"Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь\"},\"нумар\":{\"wt\":\"218-З\"},\"прыняты\":{\"wt\":\"[[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Палатай прадстаўнікоў]]<br>{{Дата пачатку|28|10|1998|1}}\"},\"ухвалены\":{\"wt\":\"[[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Саветам Рэспублікі]]<br>{{Дата пачатку|19|11|1998|1}}\"},\"падпісаны\":{\"wt\":\"[[Прэзідэнт Беларусі|прэзідэнтам Беларусі]]<br>{{Дата пачатку|7|12|1998|1}}\"},\"набыў моц\":{\"wt\":\"{{Дата пачатку|1|7|1999|1}}\"},\"апублікаваны\":{\"wt\":\"1999 г.<br>у газеце «[[Звязда (газета)|Звязда]]»\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em; font-size: 90%;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align: center;\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P31\"><a href=\"./Кодэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кодэкс\">кодэкс</a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"font-size: larger; text-align: center; background-color: #e3e3e3;\">«<b>Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь</b>»</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Дзяржава:</b></td>\n<td><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q19149448$30f9ff9c-4fc1-749c-f238-a419a3dad9b9\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Нумар:</b></td>\n<td>218-З</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Прыняцце:</b></td>\n<td><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Палата_прадстаўнікоў_Нацыянальнага_сходу_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь\">Палатай прадстаўнікоў</a><br/><a href=\"./28_кастрычніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"28 кастрычніка\">28 кастрычніка</a> <a href=\"./1998\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1998\">1998</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(25<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>гадоў таму)</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Ухваленне:</b></td>\n<td><a href=\"./Савет_Рэспублікі_Нацыянальнага_сходу_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь\">Саветам Рэспублікі</a><br/><a href=\"./19_лістапада\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"19 лістапада\">19 лістапада</a> <a href=\"./1998\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1998\">1998</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(24<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>гады таму)</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Падпісанне:</b></td>\n<td><a href=\"./Прэзідэнт_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прэзідэнт Беларусі\">прэзідэнтам Беларусі</a><br/><a href=\"./7_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"7 снежня\">7 снежня</a> <a href=\"./1998\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1998\">1998</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(24<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>гады таму)</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Уступ у сілу:</b></td>\n<td><a href=\"./1_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1 ліпеня\">1 ліпеня</a> <a href=\"./1999\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1999\">1999</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(24<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>гады таму)</td></tr>\n<tr>\n<td style=\"text-align: right; background-color: #e3e3e3;\"><b>Першая публікацыя:</b></td>\n<td>1999 г.<br/>у газеце «<a href=\"./Звязда_(газета)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Звязда (газета)\">Звязда</a>»</td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 13595
} |
Штурм форта Вагнер, самая вядомая бітва, у якой прымаў удзел 54-ы полк
**54-ы Масачусецкі пяхотны добраахвотніцкі полк** (англ.: 54th Massachusetts Infantry Regiment) — першае рэгулярнае воінскае фарміраванне ў гісторыі ЗША, якое складалася цалкам з афраамерыканцаў, акрамя афіцэраў. 54-ы полк быў створаны ў 1863 годзе і прымаў удзел у Грамадзянскай вайне паміж паўночнымі і паўднёвымі штатамі.
Пасля заканчэння баявых дзеянняў у арміі ЗША былі створаны рэгулярныя падраздзяленні, якія складаліся з чарнаскурых кавалерыстаў (гл. салдаты-буйвалы). У 2008 годзе падраздзяленне было адноўлена як частка нацыянальнай гвардыі штата Масачусетс, якая выконвае цырыманіяльныя функцыі (54th Massachusetts Volunteer Regiment).
Гісторыя
--------
### Фарміраванне
Палкоўнік Роберт Шоу ў маі 1863 года
Помнік губернатару штата Масачусетс Джону Эндру, які дазволіў фармаванне 54-га Масачусецкага добраахвотніцкага палка
Дазвол на фармаванне палка быў дадзены ў сакавіку 1863 года губернатарам штата Масачусетс Джонам Эндру пасля прыняцця «Пракламацыі аб вызваленні рабоў». Ваенны міністр ЗША Эдвін Стэнтан паклапаціўся, каб усімі «каляровымі» часткамі кіравалі белыя афіцэры. Камандзірам палка быў прызначаны палкоўнік Роберт Гулд Шоу, а яго намеснікам — падпалкоўнік Норвуд Пенроўз Хэлоўэл. Для гэтай мэты Шоу і Хэлоўэл якія раней мелі званне капітанаў, былі, як і многія афіцэры афраамерыканскіх частак, адразу павышаны да адпаведных чыноў, абыходзячы прамежкавыя званні. Астатні афіцэрскі склад набіралі яны самі. У лік афіцэраў увайшлі Луіс Эміліа і Гарт Уілкінсан Джэймс, брат пісьменніка Генры Джэймса. Многія афіцэры выраслі ў сем’ях абаліцыяністаў, і частка з іх прыйшла з рэкамендацыяй ад губернатара Эндру. Таксама ў склад афіцэраў увайшоў малодшы брат падпалкоўніка Хэлоўэла, Эдвард, які пасля смерці Шоу быў павышаны да палкоўніка і камандаваў 54-м палком да канца вайны. 24 з 29 афіцэраў палка ўжо паспелі паваяваць, але толькі шасцёра з іх раней мелі афіцэрскае званне.
Вярбоўкай салдат займаліся белыя абаліцыяністы (у тым ліку бацькі палкоўніка Шоу). Лейтэнант Дж. Эплтан, першы афіцэр, якога залічылі ў полк, апублікаваў аб'яву ў газеце *Boston Journal*. Уэндэл Філіпс і Эдвард Пірс выступілі перад чарнаскурымі ў царкве на Джой-стрыт, заклікаючы слухачоў запісвацца ў полк. Усяго вярбоўкай актыўна займаліся каля сотні чалавек, у тым ліку прыхаджане царквы на Джой-стрыт і члены спецыяльнага камітэта, створанага губернатарам Эндру.
Падпалкоўнік Норвуд Хэлоўэл у 1862 годзе
Ваеннай падрыхтоўкай 54-й полк займаўся ў лагеры Мэйгс, размешчаным у горадзе Рыдвіл недалёка ад Бостана. Падчас навучання значную падтрымку асабоваму складу аказвалі абаліцыяністы штата Масачусетс, уключаючы Ральфа Уолда Эмерсана. Матэрыяльная дапамога ўключала ў сябе цёплую вопратку, баявыя сцягі і 500 долараў, ахвяраваных на навучанне палкавога аркестра і набыццё музычных інструментаў. Калі стала відавочна, што колькасць навабранцаў нашмат перавышае патрэбы, лішніх сталі адсейваць праз медагляд, які кіраўнік аховы здароўя штата Масачусетс апісваў як «жорсткі і пільны». У выніку залічаныя на службу былі самай «дужай, моцнай і здаровай групай мужчын», калі-небудзь прызваных на службу ў Злучаных Штатах. Аднак, як гэта часта здаралася падчас Грамадзянскай вайны, некалькі навабранцаў памерлі ад хвароб, перш чым 54-ы полк пакінуў навучальны лагер.
Паводле большасці крыніц 54-ы полк выступіў з Бостана з высокім баявым духам. На ім не адбілася нават тое, што, паводле выдадзенага 23 снежня 1862 года Джэферсанам Дэвісам маніфеста, і афраамерыканскіх вайскоўцаў, і белых афіцэраў у выпадку трапляння ў палон чакала смяротнае пакаранне. У студзені 1863 года маніфест быў зацверджаны Кангрэсам Канфедэрацыі. У адпаведнасці з ім і радавых салдат, і іх белых афіцэраў патрэбна было перадаваць уладам штатаў, дзе салдаты былі рабамі. Паколькі пасля паўстання Нэта Тэрнера у большасці паўднёвых штатаў «паўстанні рабоў» душыліся з дапамогай драконаўскіх мер, прысуд, хутчэй за ўсё, апынуўся б смяротным.
### Баявыя дзеянні
54-ы полк урачыста пакінуў Бостан 28 мая 1863 года і быў урачыста сустрэты ў горадзе Б’юфорт, Паўднёвая Караліна. Чарнаскурых салдат віталі мясцовыя афраамерыканцы і абаліцыяністы (некаторыя з іх прыбылі з Бостана год таму назад, каб у якасці місіянераў прыняць удзел у Порт-Раяльскім эксперыменце). У Б’юфорце 54-ы полк далучыўся да 2-га палка добраахвотнікаў Паўднёвай Караліны — часткі, набранай з вызваленых рабоў, пад камандаваннем палкоўніка Джэймса Мантгомеры. Пасля паспяховага нападу 2-га палка на паром Камбахі, Мантгомеры ўзначаліў напад абодвух палкоў на горад Дарыен у штаце Джорджыя. Насельніцтва бегла, і Мантгомеры загадаў сваім салдатам разрабаваць і спаліць апусцелы горад. Шоу запярэчыў супраць падобных дзеянняў і падаў вышэйшаму кіраўніцтву скаргу, у якой паказаў, што падпалы і рабаванне —ганебныя дзеянні для яго ўзорнага палка.
Першым удзелам у сапраўдным баі для 54-га палка стала перастрэлка з канфедэратамі 16 ліпеня на востраве Джэймс у Паўднёвай Караліне. Полк спыніў атаку праціўніка, страціўшы ад 42 да 45 чалавек.
23 снежня 1863 года ў газеце *New York Tribune* быў надрукаваны ліст першага сяржанта Роберта Джона Сіманса, былога салдата брытанскай арміі родам з Бермудскіх астравоў, які служыў у роце B. Ліст быў напісаны незадоўга да атакі на батарэю Вагнер:
| | | |
| --- | --- | --- |
| « | Востраў Фолі, Паўднёвая Караліна
18 ліпеня 1863 года
Мы рухаемся да Форта Вагнер, каб яго штурмаваць. Мы толькі што скончылі паспяховае адступленне з вострава Джэймс; мы вялі там адчайны бой у чацвер раніцай. Нашыя тры роты, B, H, і K, знаходзіліся на вартаўнічай ахове на адлегласці большай за мілю наперад ад палка. Нас атакавалі рана ранкам. Наша рота знаходзілася ў рэзерве, калі пяхота і кавалерыя мяцежнікаў атакавала аванпосты. Наш капітан паслаў мяне ў галаве ўзвода ўмацаваць левы фланг. Кулі сыпаліся вакол нас практычна дажджом; калі я прыбыў на месца, мае няшчасныя таварышы валіліся вакол мяне з жалобнымі стогнамі. Наша ахова ўсяго налічвала каля 250 чалавек, а нападаючых было каля 900. Мяркуючы па лініі, якая выстраілася ў далечыні, атакуючых падтрымліваў рэзерв колькасцю 3000 чалавек. Нам прыйшлося страляць і адступаць да лагера. Побач са мной быў забіты адзін наш няшчасны сяржант; яшчэ некалькі чалавек каля мяне былі параненыя.
Бог збярог мяне ў гэтым першым выпрабаванні агнём і свінцом, і я слаўлю Яго і ўзношу хвалу Яго святому імені. Майму беднаму сябру [сяржанту Петэру] Фогельсангу прастрэлілі лёгкія; ён у крытычным стане, але доктар кажа, што ён, магчыма, выжыве. Яго рота панесла вельмі вялікія страты. Няшчасны добры і храбры сяржант [Джозэф Д.] Уілсан з яго роты [H] закалоў сваім штыком чацвярых мяцежнікаў, пасля чаго пяты прастрэліў яму галаву. Бядак! Няхай супакоіцца яго высакародны дух з мірам! Генерал павіншаваў палкоўніка з адвагай і храбрасцю яго палка | » |
Мадэль форта Вагнер
Полк атрымаў славу 18 ліпеня 1863 года, калі ўзначаліў напад на форт Вагнер каля горада Чарльстан, Паўднёвая Караліна. 272 чалавека з 600 атакуючых былі «забітыя, параненыя або ўзятыя ў палон». У гэтым баі загінулі палкоўнік Шоу і 29 яго падначаленых; яшчэ 24 чалавекі памерлі ад ран, 15 былі ўзятыя ў палон, 52 прапалі без вестак, і 149 былі параненыя. Больш сур'ёзных страт у адным баі 54-ы полк не меў за ўсю вайну. Хоць федэральныя войскі так і не змаглі ўзяць і ўтрымаць форт (не гледзячы на тое, што захапілі ўчастак сцяны падчас першага штурму), 54-ы стаў шырока вядомы дзякуючы праяўленай адвазе, і гэта падзея спрыяла фарміраванню новых афраамерыканскіх палкоў, якое, па словах прэзідэнта Лінкальна, адыграла важную ролю ў перамозе Поўначы. Праз шмат дзесяцігоддзяў сяржант Уільям Харві Кэрні быў узнагароджаны Медалём Пашаны за тое, што ён выхапіў амерыканскі сцяг з рук забітага сцяганосца і пранёс яго да варожых пазіцый і назад. Хоць да таго моманту гэтай узнагароды былі ўдастоены іншыя афраамерыканцы, подзвіг Кэрні быў першым па часе, за які чарнаскуры быў узнагароджаны Медалём Пашаны.
У той час, пакуль 54-ы полк удзельнічаў у штурме Чарльстана, у Нью-Ёрку тлеючыя расавыя забабоны выліліся ў бунт. На набярэжнай і ў Ніжнім Іст-Сайдзе афраамерыканцаў збівалі, катавалі і лінчавалі белыя натоўпы, раззлаваныя спробай заклікаць іх на вайну; бунтаўшчыкі смяротна паранілі пляменніка сяржанта Роберта Сіманса, смяротна параненага і ўзятага ў палон пры штурме форта Вагнер. Натоўп абрынуў свой гнеў на чарнаскурых з-за ўпэўненасці, што менавіта яны паслужылі прычынай вайны. Аднак гераізм 54-га палка дапамог уціхамірыць гнеў такога кшталту.
Пад камандаваннем палкоўніка Эдварда Хэлоўэла 54-ы полк прыкрываў адступленне сіл Поўначы ў баі пры Олусці. У лістападзе 1864 года ў складзе негрыцянскай брыгады, якой камандаваў палкоўнік Альфрэд Хартуэл, 54-ы полк беспаспяхова атакаваў апалчэнне канфедэратаў у баі пры Хані-Хіл. У сярэдзіне красавіка 1865 года полк удзельнічаў у баі каля млына Бойкіна — невялікай сутычцы ў Паўднёвай Караліне, якая апынулася адным з апошніх баявых сутыкненняў грамадзянскай вайны.
У кіно
------
* «Слава» — мастацкі фільм 1989 года, у якім распавядаецца пра гісторыю палка, пра штурм форта Вагнера.
Зноскі
------
1. ↑ «Massachusetts Historical Society 54th Massachusetts Infantry Regiment» (англ.). *masshist.org*. Архівавана з першакрыніцы 26 лістапада 2014. Праверана 15 снежня 2014.
2. 1 2 3 {{{загаловак}}}. — 1995. — ISBN 0-306-80623-1.
3. ↑ {{{загаловак}}}. — 2013. — ISBN 978-1-59884-427-6.
4. ↑ 30 мая того же года Хэллоуэлл принял настоятельное предложение губернатора Эндрю возглавить 55-й Массачусетский полк, в котором рядовыми служили тоже одни чернокожие.
5. ↑ Clinton Cox (1991), *Undying Glory: The Story of the Massachusetts 54th Regiment*, New York: Scholastic, p. 90.
6. ↑ {{{загаловак}}}. — 1995.
7. ↑ {{{загаловак}}}. — 1989. — ISBN 0-312-04643-X.
8. ↑ To Colored Men. 54th Regiment! Massachusetts Volunteers, Of African Descent **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Massachusetts Historical Society (16 лютага 1863). — «Патрэбны каляровыя мужчыны. Надзейныя людзі дзеля Пяцьдзясят Чацвёртага палка Масачусецкіх Дабраахвотнікаў афрыканскага паходжання, камандыр палк. Роберт Шоў. Узнагароджанне 100 долараў па заканчэнні тэрміну службы. Плата - 13 долараў у месяц і матэрыяльная дапамога сем’ям ад Штата. Усю неабходную інфармацыю можна атрымаць у канторы на вуглу Кембрыдж-стрыт і Норт-Расел-стрыт.» Архівавана з першакрыніцы 26 лістапада 2013. Праверана 3 лістапада 2014.
9. ↑ {{{загаловак}}}. — 1995.
10. ↑ {{{загаловак}}}. — 1995.
11. ↑ {{{загаловак}}}. — 1995.
12. ↑ Jefferson Davis's Proclamation Regarding Captured Black Soldiers, December 23, 1862 **(нявызн.)**. University of Maryland, College Park. Архівавана з першакрыніцы 25 кастрычніка 2012. Праверана 18 ліпеня 2008.
13. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), pp. 248—249.
14. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), pp. 250—251.
15. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), pp. 251—252.
16. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), p. 252.
17. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), p. 252—253.
18. ↑ {{{загаловак}}}. — 1995.
19. ↑ 54th Mass.org **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 16 жніўня 2014. Праверана 5 лістапада 2014.
20. ↑ Exhibit: 54th Mass Casualty List **(нявызн.)**. National Archives and Records Administration (1996). Архівавана з першакрыніцы 18 верасня 2008. Праверана 18 ліпеня 2008.
21. ↑ Rose, *Rehearsal for Reconstruction* (1964), p. 262. «Яшчэ большым ударам для солдат-неграў, хутчэй за ўсё, сталі сумныя навіны з Нью-Ёрка. У той самы час, калі 54-й доблесна змагаўся за гавань Чарльстана, буйны натоўп, раз’юшаны прызыўной палітыкай урада, праявіла свой гнеў на безабаронных неграў, якія жылі ў горадзе. Сапраўды горкай была думка аб тым, што, пакуль яны біліся на фронце, чарнаскурых лінчавалі на Поўначы, і што быў спалены негрыцянскі дзіцячы прытулак».
22. ↑ Cox (1991), *Undying Glory*, p. 69.
23. ↑ Cox (1991), *Undying Glory*, pp. 100—101.
Спасылкі
--------
* На інаўгурацыі Абамы пройдзе ўшанаванне афраамерыканскіх добраахвотнікаў-удзельнікаў грамадзянскай вайны — america.gov
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Britannica (онлайн) | | {
"title": "54-ы Масачусецкі пяхотны добраахвотніцкі полк",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
6256,
18122,
0.3452157598499062
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 20083
} |
**Лаці́на-сі́нэ-флексіо́нэ** (Latino sine flexione - латынь без словазмяненняў) - міжнародная штучная мова на аснове латыні, створаная італьянскім матэматыкам Джузэпэ Пеана у 1903 годзе. Пасля дапрацоўкі ў 1908 годзе атрымаў назву **інтэрлінгва** (не трэба блытаць з іншай штучнай мовай з аналагічнай назвай - Інтэрлінгва).
Алфавіт і правапіс
------------------
Алфавіт лаціна-сінэ-флексіонэ супадае з лацінскім:
**a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z ae oe** Тое ж самае адносіцца і да правапіса. У мэтах спрашчэння магчыма пісаць e замест ae i oe, t замест th i f замест ph.
Вымаўленне
----------
Звычайна ужываецца вымаўленне, адпавядаючае так званаму "класічнай"/"рэканструяванай" лацінскай мове:
* B чытаецца як "б", але як "п" у спалучэннях "bs" і "bt".
* C заўсёды чытаецца як "к"
* H чыіаецца як англійскае ці нямецкае "h" (глухое прыдыханне). Але ў словазлучэннях ph, th, ch i rh не чытаецца ўвогуле (гэта значыць яны вымаўляюцца як "п", "т", "к", і "р" адпаведна).
* QU - як кў.
* S - заўсёды як "с".
* V як в ці ў.
* Y як нямецкая "ü" ці французская "u".
* AE як "ай".
* OE як "ой".
Вымаўленне астатніх гукаў адпавядае прынятай традыцыі. Дапушчальныя тыя ці іншыя адкланенні ад гэтага вымаўлення ў бок традыцыйнага, што адлюстроваецца ў арфаграфіі (гл. вышэй). Галоўны націск заўсёды прыпадае на апошні склад слова, другарадны - туды, дзе гэта трэбаядля мілагучнасці.
Слоўнікавы склад
----------------
Асноўная маса словаў запазычана з латыні, але ў відазмененай форме. Усе назоўнікі бяруцца ў форме аблатыва адзінага ліка. Прыметнікі бяруцца ў форме намінатыва адзінага ліка сярэдняга рода (для прыметнікаў на -e i -um, прычым -um мяняецца на -o). Дзеясловы ў большасці выпадкаў маюць форму усечанага лацінскага інфінітыва (адкідаецца канчатак -re).
Агульная характэрыстыка словаўтварэння
--------------------------------------
Лаціа-сінэ-флексіонэ - твор натуралістычнага кірунку ў канструяванні міжнародных моў. Яго граматыка ў асобных выпадках прасцей за граматыку эсперанта (напрыклад, адсутнічае скланенне прыметнікаў, змена дзеясловаў паводле часа, абавязковае ўжыванне канчатка множнага ліка). Але пры гэтым сістэма словаўтварэння запазычана ў мовы-крыніцы - латыні і з-за гэтагавалодае ўсімі якасцямі словаўтварэння еўрапейскіх натуральных моў: аняўнасцю выключэнняў, некалькіх мадэляў для ўтварэння аднаго і таго-ж. Пагэтаму мова акзваецца больш складанай любой іншай аўтаномнай для чалавека, не ведаючага ў той ці іншай ступені латынь.
Словаўтварэнне
--------------
### Дзеяслоў
У дзеяслова адсутнічаюць катэгорыі асобы і ліка. Напрыклад: Me salta. - я скачу. Vos salta. - Вы скочаце. Illo salta. - Ён, яна, яно скоча.
Адсутнічае катэгорыя часа: будучы можа быць адлюстравана пры дапамозе прыслоўя *і*, а мінулы - прыслоўя *е*, якія ўкзаваюць на час назоўнікаў. Сам дзеяслоў пры гэтым не змяняецца. Будучы час абазначаюць звароты з мадальнымі дзеясловамі *vol* i *debe*. Няма змянення паводле накланенняў.
Ад уласнадзеяслова магчыма ўтварыць тры вытворных: інфінітыў - дабаўленнем суфікса -re, актыўны дзеепрыметнік дабаўленнем -nte, і пасіўны дзеерпыметнік дабаўленнем - to. Напрыклад: ama - люблю, amare - любіць, amanre - любячы, amato - любімы.
Спалучэнне дапаможнага глагола *es* (быць) з пасіўным дзеепрыметнікам утварае форму пасіўнага стана. актыўны дзеяч пры гэтым уводзіцца пры дапамозе *ab*. Напрыклад: *Filio es amato ab matre* - Сын любімы маткай.
### Назоўнік
У лаціна-сінэ-флексіонэ існуе канчатак множнага ліка назоўнікаў - -s(*filio* - сын *filios* - сыны). але гэты канчатак магчыма не ўжываць, калі множны лік бачны з канттэкста. Гэта значыць, *decem simias* i *decem simia* аюнолькава значаць "дзесяць абяз'ян".
Граматычны род адсутнічае. Пол можа быць выказаны пры дапамозе змены кораня, дабаўлення вызначаных суфіксаў ці дабаўкі слоў *mas* - мужскі і *femina* - жаночы. Напрыклад: *patre* - бацька, *matre* - маці, *profeta* - прарок, *prophetissa* - прарочыца, *cane mas* - самец сабакі, *cane femina* - самка сабакі. Апошняя мадэль з'яўляецца прадуктыўнай, першыя две - непрадуктыўнымі.
Склоны перадаюцца парадкам слоў і прыназоўнікамі (напрыклад, родны склон - прыназоўнікам *de*).
### Прыметнік
Прыметнік незмяняемы. Ступені параўнання ствараюцца пры дапамозе дабаўлення пэўных прыслоўяў.
### Лічэбнікі
#### Колькасныя і парадкавыя
Сістэма лічэбнікаў запазычана з латыні ў некалькі спрошчаным выглядзе.
| Колькасны | Пераклрад | Парадкавы | Пераклад |
| --- | --- | --- | --- |
| uno | адзін | primo | першы |
| duo | два | sekundo | другі |
| tres | тры | tertio | трэці |
| quatuor | чатыры | quarto | чацвёрты |
| quinqe | пяць | quinto | пяты |
| sex | шэсць | sexto | шосты |
| septem | сем | septimo | сёмы |
| okto | восем | oktavo | восьмы |
| novem | дзевяць | nono | дзявяты |
| decem | дзесяць | decimo | дзясяты |
| viginti ці duo decem | дваццаць | vigesimo | дваццаты |
| triginta ці tres decem | трыццаць | trigesimo | трыццаты |
| nonaginta ці novem decem | дзевяноста | nonagesimo | дзевяносты |
| centum | Сто | centesimo | соты |
| mille | Тысяча | millesimo | тысячны |
| millione | міліён | millionesimo | міліённы |
Колькасныя лічэбнікі ад 11 да 19 утвараюца шляхам злучэння колькасных лічэбнікаў першага дзесятка згодна з мадэллю *decimo-uno* ці *decem et uno* "адзінаццаць". Парадкавыя - шляхам злучэння парадкавых лічэбнікаў першага дзясятка згодна з мадэллю *decimo-unio* "адзінаццаты". Колькасныя лічэбнікі ад 40 да 80 - шляхам дабаўлення лічэбнікам першага дзясятка *-aginta* (канчатковая галосная, калі яна ёсць, пры гэтым адкідаецца): *quinaginta* - "пяцьдзясят". Парадкавыя лічэбнікі ўтвараюцца шляхам замены ў колькасных *- inta* на *-esimo*: *quintagesimo* "пяцідзясяты.
### Прыслоўе
Невытворныя выслоўі запазычаны з латыні. Утварэнне прыслоўяў ад прыметнікаў ажыццяўляецца пры дапамозе выразаў *cum mente* ці *in modo*. Напрыклад: *in modo fraterno* - па-братэрску, *cum mente diligente* - старанна.
Прыслоўі ад назоўнікаў утвараюцца пры дапамозе *in modo de* - (напрыклад: *in modo de fratre* - па-братэрску).
### Займеннікі
#### Асабістыя займеннікі
| | **Адзіны лік** | **Множны лік** |
| --- | --- | --- |
| Першая асоба | me | nos |
| Другая асоба | te | vos |
| Трэцяяя асоба | illo\* | illos |
(\*)Існуюць таксама спецыяльныя формы *illa* - яна, *id* - яно, *illas* - множны лік ад *illa*.
#### Зваротныя займеннікі
| **Лаціна** | **Пераклад** |
| --- | --- |
| se | сабе |
| se ipso | сам сабе |
#### Прыналежныя займеннікі
| | **адзіны лік** | **множны лік** |
| --- | --- | --- |
| першая асоба | meo | nostro |
| другая асоба | tuo | vostro |
| трэцяя асоба | suo |
#### Пытальныя займеннікі
| **Лаціна** | **Пераклад** |
| --- | --- |
| qui? | хто? |
| que? | што? які з? |
#### Адносныя займеннікі
| *Лаціна* | *Пераклад* |
| --- | --- |
| que | што, які (з)\* |
| qui | хто\*\* |
| quod | што |
| quem | што, якога, каго\*\*\* |
| utro | які з двух |
(\*) Назоўны склон, толькі для рэчаў.
(\*\*) Назоўны склон, толькі для людзей.
(\*\*\*) Вінавальны склон, як для людзей, так і для рэчаў.
#### Указальныя займеннікі
| *Лаціна* | *Пераклад* |
| --- | --- |
| illo | тое (ён, яна, яно) |
| illos | тыя (яны) |
| ce, hok, isto | гэта, шэтыя |
| tale | такі |
| quale | такі, як |
| ipso | сам |
| idem | той жа самы |
#### Нявызначаныя займеннікі
| *Лаціна* | *Пераклад* |
| --- | --- |
| aliquo | штосьці, хтосьці |
| uno | нехта |
| omne | усе, кожны |
| nemine | ніхто |
| alio | другі |
| solo | адзін, адзіны |
| toto | весь |
| neutro | ні адзін з абодвух |
| altero | адзін з абодвух |
| utroque | абодва |
### Сінтаксіс
Дзейнік ставіцца перад выказнікам. Прамое дапаўненне - пасля выказніка. Прыметнік ставіцца пасля вызначаемага назоўніка. Прыслоўе змяшчаецца пасля вызначаемага дзеяслова і перад вызначаемым прыметнікам.
Гл. таксама
-----------
Акадэмія інтэрлінгвы
| ⛭Штучныя мовы (спіс) |
| --- |
| Натуральная мова • Штучная мова • Планавая мова • Сацыялізаваная мова • Міжнародныя дапаможныя мовы • Апрыёрная мова • Апастэрыёрная мова • Гіпасхематычныя мовы • Гіперсхематычныя мовы • Універсальная мова • Схематызм*Інтэрлінгвістыка* |
| Планавыя | ад’юванта • акцыдэнталь • Бэйсік-інгліш • будзінас • глоса • інтэрглоса • інтэрлінгва • космас • лаціна-сінэ-флексіонэ • lingua catolica • лінгва франка нова • міжславянская мова • раманід • словіа • універсалглот • універсаль • унітарыё • уропі • folkspraak |
| Выдуманыя | баронн • Brithenig • вавілон 17 • венэдык • ларымін • надсат • навамоўе • speedtalk • Старэйшая Мова |
| Філасофскіяі лагічныя | AUI • ыфкуіл • лінкас • лаглан • ложбан • такіпона • сона |
| Планавыя | ро • сальрэсоль • эльюндзі |
| Выдуманыя | аварын • адунаік • валарын • вестран • гаа'улдская • квэнья • клінган • кхуздул • на’ві • рамерыйскія • роханская·сіндарын • таліска • тэлерын · чорная мова • Мова Эльдараў |
| Іерагліфічныя | локас • Злэнга • бліс |
| Планавыя | валапюк • Lingua Ignota • іда • нэа • неўтраль • навіяль • АМО • эсперанціда • (прота-)эсперанта |
| Выдуманыя | Атлантыйская мова • Боская мова • чатлана-пацакская |
| Персоны |
Дж. К. Браўн •
Э. дэ Валь •
А. М. Волкаў •
О. Есперсен •
Л. Заменгоф •
А. Кірхгоф •
Дж. Кіхада •
А. В. Колегаў •
Ю. Крыжаніч •
С. Ланг •
Ч. К. Огдэн •
М. Окранд •
Ота Юкіо •
Дж. Пеана •
Ж. Піро •
Дж. Салманазар •
А. Сапкоўскі •
А. Сірайт •
Ж. Сюдр •
Дж. Р. Р. Толкін •
П. Фромер •
Хільдэгарда Бінгенская •
М. Шлеер • Н. В. Юшманаў |
| Арганізацыі | Акадэмія валапюка • Акадэмія інтэрлінгвы • Акадэмія эсперанта • Інстытут клінгана • Інстытут лаглана | | {
"title": "Інтэрлінгва (лаціна-сінэ-флексіонэ)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4607,
12790,
0.36020328381548083
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 15006
} |
Унутры сінагогі
**Сафійская сінагога** (балг.: Софийска синагога) з’яўляецца буйнейшай сінагогай у Паўднёва-Усходняй Еўропе. Адна з дзвюх сінагог, якія функцыянуюць у Балгарыі (іншая знаходзіцца ў Плоўдзіве), і трэцяя па велічыні ў Еўропе.
Была пабудавана для патрэб сефардскіх яўрэяў сталіцы па праекту аўстрыйскага архітэктара Фрыдрыха Грунагера. Знешнім выглядам нагадвае старажытную Леапольдшадскую сінагогу ў Вене. Была афіцыйна адкрыта 9 верасня 1909 года ў прысутнасці цара Фердынанада I. Першыя прыгатаванні да будаўніцтва сінагогі пачаліся у 1903 годзе, уласна ж будаўніцтва пачалося 19 лістапада 1905 года.
Сінагога знаходзіцца ў самым цэнтры горада, каля Цэнтральнага рынка. У ёй могуць размясціцца да 1300 прыхаджан. Галоўная жырандоля Сафійскай сінагогі важыць 1,7 тоны і з’яўляецца самай вялікай у краіне.
Нягледзячы на памер будынка, службы адбываюцца толькі пры ўдзеле каля 50 ці 60 прыхаджан. Гэта тлумачыцца тым, што большасць яўрэяў Балгарыі вярнуліся ў ізраіль, а тыя, што да гэтага часу жывуць у горадзе, большай часткай не рэлігійныя.
Архітэктурны стыль сінагогі —— гэта па сутнасці Маўрытанскае адраджэнне з элементамі Венскага сэцэсіёна, а фасад будынка нагадвае венецыянскую архітэктуру.
Асноўнае памяшканне мае дыяметр 20 метраў і 31 метр у вышыню. Яно увянчана васьмігранным купалам. Інтэр’ер багата аздоблены калонамі з карарскага мармуру і шматкаляровай венецыянскай мазаікі, а таксама дэкаратыўнай разьбой па дрэву. Будынак займае 659 квадратных метраў.
З 8 мая 1992 года ў Сафійскай сінагозе знаходзіцца Яўрэйскі гістарычны музей.
Зноскі
------
1. ↑ 100-годишнина на синагогата в София, dnes.bg, September 6, 2009
Спасылкі
--------
* Афіцыйны сайт Сафійскай сінагогі
* Фатаграфіі Сафійскай сінагогі | {
"title": "Сафійская сінагога",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
187,
2733,
0.06842297841200147
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3004
} |
**Ліміт адказнасці** — максімальны памер страхавой выплаты па адным страхавым выпадку, па адным аб’екце, па адной рызыцы, або па некаторай сукупнасці аб’ектаў і рызык. Ліміт адказнасці паказваецца ў дагаворы страхавання ці перастрахавання, або вызначаецца законам. Ліміт адказнасці не можа перавышаць страхавую суму.
У страхаванні адказнасці, калі загадзя нельга прадугледзець магчымую шкоду пры страхавым выпадку, ліміт адказнасці замяняе страхавую суму. У шэрагу еўрапейскіх краін (Вялікабрытанія, Францыя, Нідэрланды) пры страхаванні адказнасці (напрыклад — АСАГА) памер страхавой выплаты (ліміт страхавання) пры нанясенні шкоды жыццю і здароўю не абмежаваны і можа быць колькі заўгодна вялікім.
Гл. таксама
-----------
* Страхавая сума
Крыніцы
-------
1. ↑ Лимит ответственности // Глоссарий страховых терминов, используемых при проведении страховых операций, связанных с жилищным ипотечным кредитованием (жилищным финансированием). — Масква: МФК, 2007. — С. 26. — 72 с. — ISBN 5-279-02306-X.
2. ↑ *Под общ. ред. А.Г. Грязновой.* Лимит ответственности страховщика // Финансово-кредитный энциклопедический словарь — Финансы и статистика (руск.). — М. 2002.
3. ↑ *Рыбин, Игорь*. ОСАГО может подорожать вдвое **(нявызн.)**. «утро.ру» (3 снежня 2009). — У Італіі ліміт страхавога пакрыцця па АСАГА толькі па "жалезе" складае €774685, у Нямеччыне – €511292, у Вялікабрытаніі і Францыі - 250 тыс. фунтаў стэрлінгаў і €460 тыс. адпаведна. Выплаты па шкодзе здароўю ў Нямеччыне складаюць да €2,5 млн на чалавека. У Вялікабрытаніі і Францыі яны наогул не абмежаваны. Архівавана з першакрыніцы 24 кастрычніка 2014. Праверана 18 кастрычніка 2014.
Спасылкі
--------
*И.Б.Цимбалистов*. Лимит ответственности страховщика **(нявызн.)**. «STOP-газета» (18 верасня 2000). — Ліміт адказнасці — лімітавая сума страхавога пакрыцця, якая выплачваецца страхоўшчыкам аднаразова. Калі ў страхавым полісе ўсталяваны ліміт адказнасці, выплата страхавога пакрыцця пры крадзяжы і поўнай канструктыўнай згубы ажыццяўляецца, незалежна ад памеру страхавой сумы, толькі ў межах усталяванага ліміта адказнасці. Праверана 29 верасня 2014. | {
"title": "Ліміт адказнасці страхоўшчыка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1377,
3304,
0.4167675544794189
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 3631
} |
**Фолк-музыка** — музычны жанр, які ўключае традыцыйную народную музыку і сучасны жанр, які стаў развіццё першага цягам XX-м ст. падчас адраджэння фолка ў Амерыцы[en]. Некаторыя віды фолк-музыкі можна назваць сусветная музыка. Традыцыйная фолк-музыка вызначаецца некалькімі спосабамі: як музыка, якая перадаецца вусна; музыка невядомых кампазітараў; музыка, якая выконваецца на традыцыйных інструментах; музыка аб культурнай або нацыянальнай ідэнтычнасці; музыка, якая змяняецца паміж пакаленнямі (народны працэс); музыка, звязаная з народным фальклорам; або музыка, якая выконваецца як звычай на працягу доўгага перыяду часу. Яе супрацьпастаўляюць камерцыйнаму і класічнаму стылям. Тэрмін узнік у XIX-м стагоддзі, але фолк-музыка выходзіць за рамкі гэтага перыяду.
Пачынаючы з сярэдзіны 20-га стагоддзя, новая форма папулярнай народнай музыкі развілася з традыцыйнай народнай музыкі. Гэты працэс і перыяд называюць (другім) народным адраджэннем (у прыватнасці, у Амерыцы), які дасягнуў свайго піку ў 1960-я гг. Гэтую форму музыкі часам называюць сучаснай фолк-музыкай або фолк-рэвайвалам, каб адрозніць яе ад больш ранніх формаў народнай музыкі. Меншыя падобныя адраджэнні адбываліся ў іншых частках свету ў іншы час, але тэрмін фолк-музыка звычайна не прымяняўся да новай музыкі, створанай падчас гэтых адраджэнняў. Да гэтага тыпу фолк-музыкі адносяцца таксама такія жанры ф’южн, як фолк-рок, фолк-метал і інш. У той час як сучасная фолк-музыка ў цэлым адрозніваецца ад традыцыйнай народнай музыкі, у амерыканскай англійскай яна мае тую ж назву (folk music), і часта мае тых жа выканаўцаў і месцы, што і традыцыйная народная музыка. | {
"title": "Фолк-музыка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
0,
2664,
0
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2891
} |
**Пад Найвышэйшым Яго Імператарскай Вялікасці заступніцтвам Расійская Амерыканская кампанія**, скарочана **Расійска-амерыканская кампанія** (руск.: Под Высочайшим Его Императорского Величества покровительством Российская Американская компания, Российско-американская компания) — расійская каланіяльная кампанія, заснаваная ў 1799 г. згодна з указам Паўла I. Займалася гандлем і стварэннем расійскіх калоній на поўначы ціхаакіянскага рэгіёна (Аляска, Курыльскія астравы, Камандорскія астравы, Каліфорнія, Гаваі). Была ліквідавана пасля продажу Аляскі ў 1867 г.
Заснаванне
----------
У 1741 г. расійская экспедыцыя Вітуса Берынга даследавала Алеуцкія астравы і паўвостраў Аляска, дзе былі знойдзены вялікія папуляцыі марскіх футравых звяроў. З 1743 г. гэтыя землі пачалі наведвацца караблямі расійскіх прамыслоўцаў, якія займаліся гандлем з алеутамі і эскімосамі, здабычай вушастых цюленяў і каланаў, часам зімавалі на астравах. Аднак канкурэнцыя паміж прамыслоўцамі выклікала ўзаемныя сутычкі і злоўжыванні ў адносінах да абарыгенаў. У 1778 г. паўночная частка Ціхага акіяна была даследавана брытанскай экспедыцыяй Джэймса Кука, што выклікала занепакоенасць у расійскіх афіцыйных колаў.
Адным з найбольш выбітных расійскіх прамыслоўцаў, якія асвойвалі берагі Курыльскіх астравоў і Паўночнай Амерыкі, быў іркуцкі купец Рыгор Іванавіч Шэліхаў (1747—1795), заснавальнік прыватнай Паўночна-Усходняй кампаніі (1783 г.). У 1783 — 1784 гг. ён узначальваў гандлёвую экспедыцыю на Аляску, падчас якой стварыў сталае паселішча на востраве Кадзьяк. Падобна іншым здабытчыкам, Р. І. Шэліхаў жорстка абыходзіўся з мясцовым насельніцтвам. 14 жніўня 1784 г. чальцы яго экспедыцыі забілі ад 500 да 1000 сугпіят, што ратаваліся каля скалы Ава’ук. Тым не меней, у 1788 г. ён быў узнагароджаны залатым медалём і срэбранай шпагай.
Да сярэдзіны 1790-х гг. канкурэнты Р. І. Шэліхава здолелі сканцэнтраваць капітал і выступіць супольна са скаргамі на яго кампанію. У 1794 г. была прызначана інспекцыя Паўночна-Усходняй кампаніі на чале з прыдворным дваранінам Мікалаем Пятровічам Рэзанавым (1764—1807 гг.), аднак яна скончылася жаніцьбай М. П. Рэзанава з дачкой Р. І. Шэліхава. Пасля яго смерці М. П. Рэзанаў атрымаў у спадчыну маёмасць прамыслоўца. У другой палове 1790-х гг. намаганні іркуцкіх прамыслоўцаў у асваенні ўзбярэжжа Аляскі былі аб’яднаны. Пры падтрымцы М. П. Рэзанава пры двары быў прадстаўлены праект супольнай кампаніі, якая павінна была мець падтрымку дзяржавы і атрымаць поўную манаполію ў Паўночнай Амерыцы. Кацярына II аднеслася да яго з падазрэннем. Толькі ўлетку 1799 г. Павел I выдаў указ аб стварэнні Расійска-Амерыканскай кампаніі. У канцы 1799 г. ён у жалаванай грамаце вызначыў яе правы і прывілеі. Кампанія магла на працягу 20 гадоў манапольна карыстацца месцамі здабычы і ўстановамі ад 55° паўночнай шыраты на Алеуцкіх, Курыльскіх і іншых астравах, рабіць новыя адкрыцці, карыстацца ўсім, што знаходзіцца ў нетрах і на зямлі, засноўваць паселішчы, наймаць усякага стану свабодных людзей.
У кастрычніку 1800 г. Павел I падпісаў указ аб пераездзе кіраўніцтва кампаніі з Іркуцка ў Санкт-Пецярбург. У 1802 г. адным з яе галоўных акцыянераў стаў Аляксандр I.
Кіраванне
---------
Дом Расійска-амерыканскай кампаніі ў Санкт-Пецярбургу. Сучасны выгляд
Кіраванне Расійска-амерыканскай кампаніі здзяйсняла рада дырэктараў на чале з першасным дырэктарам. Да 1867 г. на гэтай пасадзе змянілася 5 чалавек. Рада дырэктараў першапачаткова знаходзілася ў Іркуцку. У пачатку XIX ст. пераехала ў Санкт-Пецярбург. Паседжанні рады адбываліся ў Доме Расійска-амерыканскай кампаніі (пабудаваны ў 1805 г. перабудаваны ў 1853 г. і 1909 г.) на набярэжнай ракі Мойка. Фармальна рада выбіралася на паседжанні акцыянераў. У рэчаіснасці дырэктары прызначаліся імператарам. З самога пачатку існавання кампаніі заступніцтва імператара з’яўлялася моцным аргументам у спрэчках паміж першасным дырэктарам і сібірскімі кампаньёнамі, якія імкнуліся да павелічэння прыбыткаў. Першасны дырэктар заўсёды імкнуўся адстойваць інтарэсы дзяржавы, нават у тых выпадках, калі яны не абяцалі вялікіх прыбыткаў для акцыянераў. Дырэктары Расійска-амерыканскай кампаніі неслі адказнасць за скарб, вэксалі, тавары і маёмасць, складалі штогадовыя справаздачы. У сталы кіруючы апарат кампаніі таксама ўваходзілі канторшчык, бухгалтар, касір, іншыя служачыя, што працавалі пры канторы.
У 1799 г. была створана пасада паўнамоцнага карэспандэнта кампаніі з правам хадайніцтва перад імператарам. Першай асобай на гэтай пасадзе быў Мікалай Пятровіч Рэзанаў. Пасля яго смерці ў 1807 г. яе па прапанове дырэктараў заняў Мікалай Пятровіч Румянцаў, у той час міністр фінансаў Расіі. У 1811 г. Аляксандр I прызначыў міністэрства ўнутраных спраў апекаваць Расійска-амерыканскую кампанію з боку дзяржавы. У 1821 г. быў зацверджаны новы статут Расійска-амерыканскай кампаніі. Служба ў ёй прыраўновалася да дзяржаўнай. Міністру фінансаў дазвалялася ўмешвацца ў яе працу ў выпадку адступлення ад статута. Спыняўся свабодны продаж акцый. Стваралася Асаблівая рада з ліку акцыянераў, што арганізоўвала паседжанні разам з радай дырэктараў. Разам са статутам былі апублікаваны «Правілы Руска-амерыканскай кампаніі», якія рэгламентавалі дзейнасць, структуру, правы і абавязкі, забаранялі прымус і ясак у дачыненні да кантынентальных плямён Аляскі.
У статуце 1844 г. усе дырэктары кампаніі былі прыраўнаваны да VI класнага чына табеля аб рангах. Акрамя таго, стваралася пасада чальца выканаўчай улады, які выбіраўся акцыянерамі, займаўся выкананнем даручэнняў у Маскве і Ніжнім Ноўгарадзе, дзе кампанія атрымоўвала асноўны таваразварот, а таксама адказваў за арганізацыю плаванняў.
Апарат Расійска-амерыканскай кампаніі ў калоніях узначальваў галоўны кіраўнік. Першым гэту пасаду займаў прадпрымальнік, выхадзец з купецкага саслоўя Аляксандр Андрэевіч Баранаў (1747—1819 гг.), стаўленік сям’і Шэліхавых. Ён заснаваў крэпасць Новаархангельск, куды перанёс каланіяльную адміністрацыю з Іркуцка. А. А. Баранаў называў сябе расійскім Пісара і імкнуўся да актыўнага пашырэння калоній. У 1818 г. калі ўплыў сям’і Шэліхавых у кампаніі скараціўся, і пад уздзеяннем хваробы, ён аставіў пасаду і памёр падчас вяртання ў Расію. Пасля прыняцця статута 1821 г. галоўныя кіраўнікі прызначаліся на 5 гадоў з ліку афіцэраў ВМФ. Іх абавязкамі былі прадстаўленне штогадовых справаздач імператару, прызначэнне і зрушэнне каланіяльных служачых, падрыхтоўка інструкцый ураду, арышт іншаземных суднаў, што незаконна вялі дзейнасць у расійскіх калоніях, клопаты пра карэннае насельніцтва і бяспеку каланістаў. Пры галоўным кіраўніку дзейнічала рада. Яе склад у розныя гады быў адрозным. Галоўнаму кіраўніку падпарадкоўвалася сетка гандлёвых кантор на чале з аканомамі. Ніжэйшы пласт каланіяльных служачых і мясцовых кіраўнікоў складалі старшыны, правадыры і памочнікі. Гандлёвыя аперацыі здзяйсняліся ў калоніях з дапамогай скураных марак, намінаваных у расійскіх рублях, але часцей ужываўся натуральны абмен. Адной з распаўсюджаных «валют» у калоніях была гарэлка.
Калоніі
-------
### Аляска
Новаархангельск, 1837 г.
Аляска з’яўлялася асноўнай тэрыторыяй, дзе Руска-амерыканская кампанія вяла каланіяльную дзейнасць. Першапачаткова расійскія прамыслоўцы цікавіліся ёю для здабычы футравых звяроў, што прыносіла вялізарныя прыбыткі. Так, другая экспедыцыя В. Берынга здабыла футра на паўмільёна рублёў. Патрэба ў паўночнаамерыканскім футры расла ў сувязі з рэзкім памяншэннем футравай здабычы ў Сібіры. Яно патрабавалася прамыслоўцам для выплаты натуральных падаткаў ураду, а таксама для гандлёвых аперацый з Кітаем. Менавіта таму першасным месцам, адкуль дзейнічалі арганізатары прыватных экспедыцый на Аляску, быў Іркуцк. Аднак здабыча часцяком вялася неашчадна. За перыяд паміж 1742 г. і 1800 г. расійскімі здабытчыкамі было знішчана каля 464 000 каланаў, так што прамыслоўцам для атрымання прыбыткаў прыходзілася рухацца далей на ўсход уздоўж Алеуцкіх астравоў і паўвострава Аляска. Рух на поўнач быў абмежаваны адсутнасцю водных шляхоў у цэнтральныя раёны Аляскі, акрамя Юкана, а таксама беднымі харчовымі рэсурсамі. Значную частку футра здабывалі абарыгены. Але з-за жорсткай эксплуатацыі і выпадкова занесеных хвароб іх колькасць у раёнах дзеянняў прамыслоўцаў моцна паменшылася. Калі да кантактаў з рускімі колькасць алеутаў была каля 12 — 15 тысяч чалавек, то ў 1800 г. іх засталося толькі 2 500 чалавек. Такім чынам, з самага пачатку сваёй дзейнасці Руска-амерыканская кампанія сутыкнулася з шэрагам праблем, што склаліся да яе ўтварэння.
Бой паміж тлінкітамі і рускімі ў 1804 г. Малюнак 1988 г.
У 1802 г. галоўнае кіраўніцтва Руска-амерыканскай кампаніі даслала кіраўніку А. А. Баранаву інструкцыю, паводле якой рэкамендавала спыніць даследаванні на поўнач ад паўвострава Аляска і сканцэнтраваць намаганні на поўдні, а таксама прадпісвала пабудаваць крэпасць на 55° паўночнай шыраты. Спроба замацавацца на паўднёвым усходзе Аляскі прывяла да вайны з індзейцамі тлінкітамі. У 1804 г. А. А. Баранаў заснаваў на землях тлінкітаў Новаархангельск, што стаў з 1808 г. адміністрацыйным цэнтрам расійскіх калоній у Паўночнай Амерыцы. Хаця ў 1812 г. прадстаўнікі Руска-амерыканскай кампаніі пабудавалі крэпасць Рос у Каліфорніі, далейшае пашырэнне сферы дзейнасці на поўдні было замаруджана. Канчаткова паўднёвыя і ўсходнія межы расійскіх валоданняў былі вызначаны ўказам Аляксандра I у 1821 г. дагаворам паміж Расіяй і ЗША ў 1824 г. і дагаворам паміж Расіяй і Вялікабрытаніяй у 1825 г. З аднаго боку, гэта тлумачыцца процідзеяннем іншых каланіяльных дзяржаў і мясцовага насельніцтва, з іншага — магчымасцямі самой Расійска-амерыканскай кампаніі, якая мела недахоп чалавечых, фінансавых і ваенных рэсурсаў. Прамыслоўцы кампаніі працягвалі эксплуатаваць пераважна рэсурсы прыбярэжных тэрыторый Аляскі, багатыя футрам. Калі яны скарачаліся, то цікавасць да прысутнасці там знікала. Інакш кампанія атрымоўвала фінансавыя згубы. Так, другі галоўны кіраўнік калоній Сямён Іванавіч Яноўскі скардзіўся на тое, што падтрыманне Новаархангельскага паселішча, дзе каланы дагэтуль былі амаль вынішчаны, патрабавала болей за паўмільёна рублёў штогадова.
Пасля 1819 г. Расійска-амерыканская кампанія пачала асваенне кантынентальнай часткі Аляскі. Палітыка заваявання і прымусу ў дачыненні да плямён тубыльцаў была выціснута неэквівалентным таварным абменам і патэрналісцкай апекай. Асабліва паказальныя змены ў адносінах з тлінкітамі. У 1818 г. было абвешчана замірэнне. Тлінкіты паступова ператварыліся ў пастаўшчыкоў свежай правізіі, для іх былі паднятыя расцэнкі на футра. У 1831 г. кошт паставак з боку тлінкітаў склаў 8000 рублёў. Прадстаўнікі гэтага народа асмеліліся сяліцца на традыцыйных тэрыторыях каля Новаархангельска. У 1838—1840 гг. і ў 1842 г. экспедыцыі Расійска-амерыканскай кампаніі даследавалі рэчышча Юкана. У Нулаце была пабудавана гандлёвая факторыя, што праіснавала да 1851 г. пакуль не была знішчана індзейцамі атабаскамі.
У 1839 г. Расійска-амерыканская кампанія была вымушана здаць у арэнду частку сваіх гандлёвых факторый уздоўж узбярэжжа Аляскі свайму галоўнаму канкурэнту — брытанскай кампаніі Гудзонава заліва. З-за прахалоднага мясцовага клімату самастойнае забеспячэнне рускіх каланістаў сельскагаспадарчымі прадуктамі было немагчымым, а з-за аддаленасці транспартыроўка прадуктаў, зброі і гандлёвых тавараў з Расіі — вельмі дарагімі. Іх перавоз з еўрапейскай часткі Расіі праз Сібір каштаваў ад 540 да 630 срэбраных рублёў за тону, дастаўка марскім шляхам з Кранштата праз Атлантычны, Індыйскі і Ціхі акіяны — ад 193 да 254 рублёў. Для параўнання: кампанія Гудзонава заліва траціла на перавоз тавараў з Вялікабрытаніі ад 50 да 78 рублёў у эквіваленце. Некаторы час Расійска-амерыканская кампанія спрабавала вырашыць пытанне праз арганізацыю марскіх экспедыцый. У 1804—1840 гг. было арганізавана 25 экспедыцый, у тым ліку 15 кругасветных. Выдатнымі мараплаўцамі і даследчыкамі былі галоўныя кіраўнікі калоній Пётр Ягоравіч Чысцякоў і Фердынанд Пятровіч Урангель. Тым не меней, розніца коштаў у параўнанні з канкурэнтамі заставалася вялікай. Брытанскія і амерыканскія гандляры самастойна наведвалі ўзбярэжжа Аляскі, прадавалі свае тавары як каланістам, так і індзейцам. Спробы прадстаўнікоў Расійска-амерыканскай кампаніі парушыць гэты бізнес натыкнуліся на праблему недахопу харчавання. Такім чынам, манаполія кампаніі стала ўмоўнай. Яна была вымушана пагаджацца на супрацоўніцтва з канкурэнтамі.
Напярэдадні Крымскай вайны ў 1853 г. Мікалай Мікалаевіч Мураўёў, генерал-губернатар Усходняй Сібіры, прапанаваў Мікалаю I прадаць Аляску, паколькі рана ці позна прыйдзецца саступіць яе ЗША.
### Далёкі Усход
Японскія малюнкі 1805 г. з выявамі пасольства М. П. Рэзанава
Далёкі Усход цікавіў Расійска-амерыканскую кампанію адначасова як месца здабычы і транзітная тэрыторыя. Багатым на футравых жывёл рэгіёнам былі Курыльскія астравы. У 1768 г. расійскія падданыя дасягнулі вострава Уруп, дзе знайшлі каланаў. З 1770 г. Уруп наведвалі расійскія прамыслоўцы. Яны не толькі вялі здабычу, але збіралі ясак і рабавалі карэнных насельнікаў — айнаў. У 1775 г. па ініцыятыве ўладаў на Курыльскія астравы выправілася прыватная экспедыцыя, у арганізацыі якой удзельнічаў Р. І. Шэліхаў. Яна дасягнула Японіі, аднак наладзіць там перагаворы не здолела. У 1794 г. Паўночна-Усходняя кампанія заснавала на поўдні Урупа паселішча, дзе планавала займацца земляробствам. Сярод каланістаў былі алеуты. Вопыты з пасевамі аказаліся няўдалымі. Да 1807 г. паселішча было канчаткова закінута.
Для каланізацыі Курыльскіх астравоў і суседняга Сахаліна, а таксама бесперабойнага забеспячэння расійскіх валоданняў на Далёкім Усходзе патрабавалася згода Японіі, якая мела свае прэтэнзіі на астравы і магла стаць выгоднай гандлёвай базай. У 1802 г. галоўнае кіраўніцтва Расійска-амерыканскай кампаніі звярнулася да Аляксандра I з запытам аб арганізацыі марской экспедыцыі з Кранштата на Далёкі Усход. Планавалася, што яна даставіць у Японію пасольства для перагавораў. Яго ўзначаліў найважнейшы акцыянер Расійска-амерыканскай кампаніі і адказны за сувязі з імператарскім дваром М. П. Рэзанаў. У 1804 г. экспедыцыя на чале з І. Ф. Крузенштэрнам дасягнула Нагасакі. Але перагаворы М. П. Рэзанава з японцамі скончыліся поўнай паразай. Раз’юшаны М. П. Рэзанаў ўручыў японцам рэзкі мемарандум і аддаў загад караблям кампаніі «Юнона» і «Авось» рабіць напады на японскія паселішчы на Сахаліне і Ітурупе. Ён быў выкананы. Расійскія ўлады палічылі яго пірацкім рэйдам, але арганізатары не былі асуджаны.
У 1808 г. Аляксандр I даў дазвол Расійска-амерыканскай кампаніі ствараць калоніі на Сахаліне, які кампанія так і не выкарыстала. У 1825—1828 гг. яна стварыла паселішчы здабытчыкаў на Камандорскіх астравах, у 1828 г. — на Урупе. Значную частку пасяленцаў складалі алеуты і крэолы. Паселішча на Урупе праіснавала да 1875 г. пакуль востраў не быў перададзены Японіі. Паселішча на Медным было ліквідавана толькі ў 1970 г. Паселішча на востраве Берынга існуе і ў нашы дні.
Галоўны шлях дастаўкі здабытага ў паўночнаамерыканскіх калоніях футра праходзіў праз Ахоцкі порт. У 1799—1821 гг. праз яго ўвезлі 76 % футра. Расійска-амерыканская кампанія адчыніла ў ім сваю верф, вяла гандаль. З Ахоцка футра перавозілася ў Якуцк з дапамогай якуцкіх клуначных караванаў па вельмі складанаму шляху, таму з канца 1820-х гг. кампанія пачала шукаць іншыя прыдатныя гавані для транзіту. У 1844—1845 гг. быў пабудаваны порт у Аяне, адчынены тракт ад Аяна да Якуцка. Яшчэ адным важным расійскім портам на ціхаакіянскім узбярэжжы, дзе дзейнічала Расійска-амерыканская кампанія, быў Петрапаўлаўск-Камчацкі. У ім спыняліся і зімавалі судны кампаніі, працаваў афіцыйны прадстаўнік — камісіянер. У 1803—1806 гг. паміж служачымі кампаніі і мясцовым губернатарам адбыўся канфлікт, уладжаны М. П. Румянцавым на карысць служачых. Прычынай было імкненне кампаніі ўсталяваць гандлёвую манаполію на Камчатцы. У 1821—1828 гг. па прапанове галоўнага кіраўніцтва ўрад забараніў іншаземцам гандаль на паўвостраве, але Расійска-амерыканская кампанія так і не здолела забяспечыць стабільныя пастаўкі неабходных тавараў і харчу. Імперскі ўрад некалькі разоў разглядаў пытанне аб перадачы Камчаткі пад кантроль кампаніі. З 1848 г. ён абавязаў судны кампаніі забяспечваць Петрапаўлаўск соллю.
Аднак галоўным канчатковым рынкам футра была не Расія, а Кітай. Цынскі ўрад праводзіў палітыку ізаляцыі, таму доўгі час гандаль паміж дзвюма краінамі абмяжоўваўся кірмашом у Кяхце. У канцы 1830-х гг. на ім збывалася да 75 % футра, здабытага ў расійскіх калоніях. Гандаль быў менавым. Асноўным прадуктам, што Расійска-амерыканская кампанія атрымоўвала з Кітая, з’яўляўся чай. Пасля Крымскай вайны ўрад Расіі лібералізаваў гандаль чаем, адбылася манетызацыя гандлю ў Кяхце. Для кампаніі згубілі сваю прывабнасць Кяхцінскі кірмаш і дастаўка туды тавараў, а разам з гэтым і асваенне ціхаакіянскага ўзбярэжжа Расіі. Замест гэтага ўсталёўваўся прамы марскі шлях паміж паўночнаамерыканскімі калоніямі і Кітаем. Ужо ў перыяд кіравання А. А. Баранава кампанія спрабавала абысці забарону марскога гандлю з дапамогай замежных пасрэднікаў. Нарэшце, пасля паражэння ў Першай опіумнай вайне імперыя Цын адкрыла 5 портаў для міжнароднага наведвання, і Расійска-амерыканская кампанія пачала рабіць прамыя гандлёвыя рэйсы ў Шанхай з 1848 г. Акрамя таго, быў наладжаны марскі гандаль з Нью-Ёркам. Хаця паўстанне тайпінаў, а потым зніжэнне коштаў на чай у Расіі адмоўна адбіліся на даходах, кампанія працягвала весці гандлёвыя аперацыі праз Шанхай да сваёй ліквідацыі ў 1867 г.
У 1851—1853 гг. урад Расійскай імперыі абавязаў кампанію фінансаваць ваенна-даследчыцкую экспедыцыю ў вусце Амура. Экспедыцыя пацвердзіла прывабнасць далёкаўсходніх тэрыторый, што фармальна належалі імперыі Цын. Яны былі анексаваны Расіяй. Для іх асваення патрабаваліся значныя сродкі і чалавечыя рэсурсы. Па іроніі, гэта стала адной з зачэпак для адмовы ад паўночнаамерыканскіх калоній і ліквідацыі Расійска-амерыканскай кампаніі.
### Каліфорнія
Асноўны артыкул: **Форт Рос**
Паселішча Рос у 1841 г.
Прамыслоўцы Расійска-амерыканскай кампаніі наведвалі ўзбярэжжа Каліфорніі з 1803 г. дзе займаліся здабычай каланаў. Да 1812 г. тут было здабыта каля 21000 футраў. У 1806 г. М. П. Рэзанаў наведваў іспанскія калоніі ў Каліфорніі для закупкі харчавання для Новаархангельска. Менавіта яму належала ідэя заснавання расійскага паселішча на гэтых землях. У 1812 г. Іван Аляксандравіч Кускоў (1765—1823 гг.), старэйшы памочнік галоўнага кіраўніка, заснаваў калонію, якая пазней стала вядома як Рос, або Форт Рос. У яе склад уваходзілі крэпасць Рос і асноўнае паселішча каля яе, порт Румянцава, станцыя для здабычы цюленяў на Фаралонавых астравах і 3 невялікія земляробчыя паселішчы-ранча. Асноўнымі заняткамі каланістаў былі здабыча футра і сельская гаспадарка. Толькі ў 1818 г. калі ўзнікла спрэчка з іспанцамі з-за тэрыторый, адміністрацыя калоніі заключыла пагадненне з мясцовымі індзейцамі кашая аб перадачы зямель, на якіх знаходзіўся Форт Рос, у валоданне кампаніі.
Калонія ў Каліфорніі не была вялікай. У 1820 г. яе агульная колькасць насельніцтва была 260 чалавек, у 1821 г. — 175 чалавек, у 1833 г. — 293 чалавекі, у 1836 г. — 260 чалавек, увогуле не перавышала 300 чалавек. Каланісты еўрапейскага паходжання і крэолы жылі ў крэпасці або ў дамах каля яе. Паміж крэпасцю і акіянам сяліліся алеуты і эскімосы з Аляскі. Каля паселішча Рос да 1830-х гг. склалася індзейскае паселішча. Улетку яно значна павялічвалася за лік прымусова сагнаных індзейцаў, што ўдзельнічалі ў зборы ўраджаю. Падчас працы яны атрымоўвалі ежу і часам — вопратку. Спробы супраціўлення з іх боку перарываліся рэпрэсіямі і высылкай на Аляску. У 1814—1815 гг. прамыслоўцы практычна знішчылі тубыльцаў вострава Сан-Нікалас, якія выступілі супраць здабычы футравых жывёл на іх тэрыторыі. Наогул, сацыяльны статус каліфарнійскіх індзейцаў быў самым нізкім у паўночнаамерыканскіх калоніях Расіі.
У 1841 г. Форт Рос быў ліквідаваны па рашэнню галоўнага кіраўніцтва Расійска-амерыканскай кампаніі з-за стратнасці. Гісторыкі лічаць, што важнай прычынай ліквідацыі было нявызначанае прававое становішча калоніі. Супраць яе існавання выступалі спачатку іспанскія ўлады, а потым улады незалежнай Мексікі, у склад якой у 1821 г. увайшла Каліфорнія. Існуе версія пра злоўжыванні кіраўнікоў калоніі, што прывялі да стратных паказчыкаў у афіцыйнай дакументацыі. 120 служачых пакінулі Форт Рос разам з рухомай маёмасцю яшчэ ў 1840 г. У канцы 1841 г. было падпісана пагадненне з Джонам А. Сатэрам, грамадзянінам Мексікі швейцарскага паходжання, аб продажы яму нерухомай маёмасці за 30 000 долараў з растэрміноўкай на 4 гады. З-за матэрыяльных праблем і амерыкана-мексіканскай вайны Дж. А. Сатэр затрымаў выплаты на большы тэрмін. Цікава, што ў выніку ён расплаціўся золатам, што было знойдзена на набытых ім землях.
### Гаваі
Рэшткі крэпасці Лізаветы
Расійскія караблі, што здзяйснялі марскую вандроўку паміж Кранштатам і Аляскай, пачалі наведваць Гавайскія астравы з 1804 г. Яны разглядаліся як магчымая база для зімоўкі суднаў Расійска-амерыканскай кампаніі, а таксама месца для закупкі харчу. Да 1810 г. гавайскі правадыр Камехамеха I аб’яднаў архіпелаг пад сваёй уладай і абвясціў яго каралеўствам. Ён лагодна адносіўся да прапаноў весці гандаль з Расійска-амерыканскай кампаніяй і нават падтрымліваў зносіны з А. А. Баранавым.
У 1815 г. судна Расійска-амерыканскай кампаніі «Берынг» пацярпела крушэнне каля вострава Каўаі і было захоплена разам з грузам мясцовым правадыром Каўмуаліʻі. Для вызвалення карабля і груза на Гавайскія астравы з Новаархангельска прыбыў служачы кампаніі Георг Антон Шэфер. Перагаворы з Камехамеха I не далі істотных вынікаў, і ў 1816 г. на іншым судне кампаніі ён адплыў да Каўаі. Служачы быў урачыста прыняты Каўмуаліʻі. Вынікамі сустрэчы сталі вяртанне маёмасці Расійска-амерыканскай кампаніі, перадача ёй манаполіі на вываз каштоўнага сандалавага дрэва, зварот Каўмуаліʻі да Аляксандра I з прапановай усталяваць расійскі пратэктарат і патаемнае пагадненне аб вайне супраць Камехамеха I. Тэксты гэтых дакументаў Г. А. Шэфер накіраваў у Новаархангельск і Кантон для найхутчэйшага апавяшчэння галоўнага кіраўніцтва кампаніі. У чаканні станоўчых адказаў ён пабудаваў на Каўаі дом для будучай канторы Расійска-амерыканскай кампаніі і з дапамогай мясцовых жыхароў пачаў будаўніцтва крэпасцяў Аляксандра, Лізаветы і Барклая. Аднак яго намаганні не знайшлі падтрымкі ні ў Новаархангельску, ні ў Расіі. 24 лістапада 1816 г. Ота Кацэбу пры сустрэчы з Камехамеха I заверыў караля, што Расія не збіраецца захопліваць Гаваі. Улетку 1817 г. Г. А. Шэфер пакінуў падначаленых яму служачых у Ганалулу і выехаў на амерыканскім караблі.
У 1818 г. Г. А. Шэфер безвынікова паспрабаваў сустрэцца з Аляксандрам I у Ахене. Ён быў звольнены з Расійска-амерыканскай кампаніі. Было падлічана, што яго ўчынак нанёс шкоду на суму 200 000 рублёў. Прапанова авалодаць Гавайскімі астравамі паступала ад расійскага консула П. Добела ў 1820 г. пасля яго знаёмства з мемуарамі Г. А. Шэфера ў прадстаўніцтве Шведскай Ост-Індскай кампаніі, аднак яна не разглядалася расійскім урадам.
Ліквідацыя
----------
15 мая 1867 г. Аляксандр II падпісаў дагавор з ЗША аб перадачы апошнім Аляскі за 7 мільёнаў 200 тысяч долараў. Да ЗША перайшлі 1 мільён 519 тысяч км² сухапутных тэрыторый. Расія бязвыплатна перадавала ЗША ўсю маёмасць Расійска-амерыканскай кампаніі і абавязвалася вывесці з Аляскі свае ваенныя сілы. Карэннае насельніцтва пераводзілася пад юрысдыкцыю ЗША, рускія жыхары і каланісты атрымлівалі права на працягу 3 гадоў пераехаць у Расію. Расійска-амерыканская кампанія пры гэтым ліквідавалася, хаця выплаты яе даўгоў і абавязкаў акцыянерам зацягнуліся да 1888 г. і ў выніку не былі зроблены да канца.
Прычыны продажу Аляскі і ліквідацыі Расійска-амерыканскай кампаніі маглі быць наступнымі:
* Геаграфічная аддаленасць паўночнаамерыканскіх калоній, цяжкасці ў забеспячэнні іх з метраполіі
* Суровы клімат і, як вынік, немагчымасць шырокага развіцця сельскай гаспадаркі для забеспячэння харчаваннем
* Знаходкі золата на Алясцы і ў прылеглых раёнах, што магло справакаваць наплыў замежных золаташукальнікаў і страту калоній
* Супраціў расійскай каланізацыі і варожасць да рускіх з боку шматлікіх і ваяўнічых індзейцаў Аляскі
* Малалікасць рускага насельніцтва на Алясцы з-за панавання ў метраполіі прыгоннага права і процідзеянне Расійска-амерыканскай кампаніі перасяленню ў калоніі буйнога кантынгенту выхадцаў з метраполіі
* Дрэннае кіраванне з боку дырэктараў, іх капітулянцкі настрой з-за адсутнасці перспектыў трывалай каланізацыі
* Цяжкае эканамічнае становішча кампаніі, што патрабавала пастаянных дзяржаўных субсідый у заключны перыяд яе дзейнасці
* Востры бюджэтны дэфіцыт у метраполіі і патрэба ў прыцягненні дадатковых фінансавых сродкаў
* Гандлёва-эканамічная экспансія амерыканцаў і брытанцаў
* Пагроза масавага перасялення на Аляску амерыканскіх і брытанскіх пасяленцаў і рэлігійных меншасцяў, яе адчужэнне ў выніку «паўзучай» амерыканскай і брытанскай каланізацыі
* Ваенная пагроза расійскім калоніям з боку замежных дзяржаў (у першую чаргу Вялікабрытаніі) у выніку саслаблення Расіі пасля Крымскай вайны
* Імкненне Расіі шляхам продажу Аляскі зблізіцца з ЗША для процідзеяння Вялікабрытаніі
* Напрамак асноўнага патоку расійскай каланізацыі на Далёкі Усход і Сахалін, пачатак заваёвы Сярэдняй Азіі
* Марскі (акіянічны) характар асваення Аляскі ў адрозненне ад традыцыйнай для Расіі «кантынентальнай» каланізацыі Сібіры
* Ідэалагічны фактар: ідэі пра «кантынентальнае», а не «марское» развіццё Расіі, уплыў дактрыны Манро, масіраваная прапаганда ў расійскай прэсе супраць Расійска-амерыканскай кампаніі
* Суб’ектыўны фактар: пазіцыя шэрагу вызначальных постацяў у расійскім урадзе, што імкнуліся па тых ці іншых прычынах пазбавіцца ад заакіянскіх уладанняў імперыі
* Ліберальныя рэформы ў Расіі, якія выклікалі, з аднаго боку, вострую крытыку Расійска-амерыканскай кампаніі, а з другога — патрэбы новых дзяржаўных капіталаўкладанняў
* Агульная сацыяльна-эканамічная адсталасць Расіі, якая была не ў стане канкураваць з вядучымі капіталістычнымі дзяржавамі ў ціхаакіянскім рэгіёне
Зноскі
------
1. ↑ Lost Villages of the Eastern Aleutians
2. ↑ Шелихов Григорий Иванович
3. ↑ Refuge Rock — Awa'uq Massacre
4. ↑ Massacre at Refuge Rock, Awa’uq (Alaska)
5. ↑ Резанов, Николай Петрович — ИРКИПЕДИЯ
6. ↑ ОБРАЗОВАНА РОССИЙСКО-АМЕРИКАНСКАЯ КОМПАНИЯ
7. ↑ А. В. Гринёв. Как Российско-американская компания стала петербуржской Архівавана 31 ліпеня 2021.
8. ↑ ДОМ РОССИЙСКО-АМЕРИКАНСКОЙ КОМПАНИИ
9. 1 2 Степанова Е. Е. Органы управления Российско-американской компании
10. ↑ Гринев, А. Индейцы тлинкиты в период Русской Америки. — Новосибирск: Наука, 1991. С. 143
11. ↑ А. Н. Ермолаев. Главное правление Российско-американской компании: Состав, функции, взаимоотношения с правительством, 1799—1871
12. ↑ Александр Андреевич Баранов
13. ↑ ЧТО СИБИРЬ, ЧТО АЛЯСКА — ДВА БЕРЕГА
14. ↑ Марки Российско-Американской Компании. Каталог
15. ↑ История Русской Америки: пушной промысел, столкновения с индейцами и продажа Аляски
16. ↑ Hector Chevigny, PROMYSHLENNIKI
17. ↑ Ryan Jones. Sea otters and savages in the Russian Empire: the Billings Expedition, 1785—1793
18. ↑ History — Aleutian Pribilof Islands Association
19. ↑ Русские пришли: История Русской Америки
20. ↑ The History of Sitka, Alaska
21. ↑ Гринев, А. Индейцы тлинкиты в период Русской Америки. — Новосибирск: Наука, 1991. С. 139—140
22. ↑ Гринев, А. Индейцы тлинкиты в период Русской Америки. — Новосибирск: Наука, 1991. С. 146—147
23. ↑ THOMAS J. TURCK, DIANE L. LEHMAN TURCK, Trading Posts along the Yukon River: Noochuloghoyet Trading Post in Historical Context **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 мая 2013. Праверана 6 жніўня 2021.
24. ↑ 1800-1869 THE RUSSIANS AND ENGLISH MEET Архівавана 25 ліпеня 2021.
25. ↑ Alaska under the Russians—Industry, Trade and Social Life
26. ↑ ЧИСТЯКОВ Петр Егорович
27. ↑ ФЕРДИНАНД ВРАНГЕЛЬ
28. 1 2 История продажи Аляски США. Досье
29. 1 2 История Сахалина и Курильских островов с древнейших времен до начала XXI столетия / М. С. Высоков, А. А. Василевский, А. И. Костанов, М. И. Ищенко. Ответственный редактор М. С. Высоков. — Южно-Сахалинск: Сахалинское книжное издательство, 2008. — С. 305—306
30. 1 2 Шубин В. Поселения Российско-американской компании на Курильских островах // Русская Америка, 1799—1867 : материалы междунар. конф. «К 200-летию образования Российско-американской компании 1799—1999». Москва, 6-10 сент. 1999 г. — М. 1999. — С. 220—239
31. ↑ Посольство Н. П. Резанова в Японию (1803—1805)
32. ↑ Зайцев Д. М. Инцидент Хвостова и Давыдова: взгляд из Японии
33. ↑ А. Н. Ермолаев. Российско-американская компания и освоение острова Сахалин
34. ↑ История — Алеутский район
35. 1 2 3 А. Н. Ермолаев. Российско-американская компания и ее роль в освоении Дальнего Востока
36. ↑ Павел Казарян. Якутско-Аянский тракт
37. ↑ Блинов С. Пасецкий В. Граф Н. П. Румянцев и Русская Америка // Русская Америка, 1799—1867 : материалы междунар. конф. «К 200-летию образования Российско-американской компании 1799—1999». Москва, 6-10 сент. 1999 г. — М. 1999. — С. 183—196
38. ↑ А. Н. Ермолаев. Морская торговля Российско-американской компании с Китаем в 1848—1863 гг.
39. 1 2 3 О продаже русской колонии Форт Росс в Калифорнии
40. ↑ Одиссея Николая Резанова
41. ↑ Erik Hirschmann. The Kashaya Pomo and Their Relations with the Russian-American Company at Fort Ross, California, 1812—1841
42. ↑ Истомин А. А. Этносоциальная стратификация в российской колонии Росс в Калифорнии (1812—1841)
43. ↑ Истомин, А. А. Индейская политика Российской колониальной администрации в Калифорнии в 1821—1841 годах // Власть в аборигенной Америке / Отв. ред. А. А. Бородатова, В. А. Тишков. — М.: Наука, 2006. — С. 500—524
44. ↑ Murder, Massacre, and Mayhem on the California Coast, 1814−1815: Newly Translated Russian American Company Documents Reveal Company Concern Over Violent Clashes
45. ↑ Explorers and Settlers (Fort Ross) — National Park Service
46. ↑ Political History — Hawaiian Kingdom
47. ↑ Н. Н. Болховитинов. Русские на Гавайях (1803—1825)
48. ↑ Андрей Гринёв. Российский политаризм как главная причина продажи Аляски
Літаратура
----------
* *Болховитинов, Н.* Русско-американские отношения и продажа Аляски (1834—1867) — М.: Наука, 1990. ISBN 5-02-008997-4
* *Gibson, J.* Imperial Russia in Frontier America: The Changing Geography of Supply of Russian America, 1784—1867. Oxford University Press, 1976. ISBN 9780195018769
Спасылкі
--------
* РОССИЙСКО-АМЕРИКАНСКАЯ КОМПАНИЯ (РАК) Архівавана 21 ліпеня 2021.
* Российско-американская компания и освоение Северной Пасифики
* Russian Expansion To America by Stephen Watrous
* Tracing Alaska’s Russian Heritage
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Flags of the World |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Малы Бракгаўза і Эфрона · Энцыклапедычны лексікон · Britannica (онлайн) |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| GND: 5280094-5 · ISNI: 0000 0001 1087 8368 · LCCN: n82066987 · NKC: kn20010710605 · SUDOC: 031551785 · VIAF: 127546399 |
|
| ⛭Каланіяльныя кампаніі |
| --- |
| Брытанскія |
* Маскоўская
* Турэцкая
* Паўночнага мора
* Ост-Індская
* Вірджынская і Плімуцкая
* Афрыканская
* Гудзонава заліва
|
| Галандскія |
* Ост-Індская
* Вест-Індская
* Грэнландская
|
| Дацкія |
* Ост-Індская
* Вест-Індская
* Азіяцкая
|
| Шведскія |
* Паўднёвая
* Ост-Індская
* Вест-Індская
* Афрыканская
|
| Іншыя |
* Партугальская Ост-Індская
* Остэндская
* Французская Ост-Індская
* Новай Францыі
* Кампанія Шатландыі
|
| Познія (XIX стагоддзе) |
* Расійска-амерыканская
* Паўночна-Заходняя
* Нігерская
* Паўднёва-Афрыканская
* Паўночнага Барнэа
* Новагвінейская
* Джалуіцкая
| | {
"title": "Расійска-амерыканская кампанія",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
11358,
49356,
0.2301239970824216
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-4b0f6bb4e5da38d5\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка кампаніі \\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_кампаніі\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Расійска-амерыканская кампанія\"},\"лагатып\":{\"wt\":\"[[Выява:Flag of the Russian-American Company.svg|250px]]\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"прычына скасавання\":{\"wt\":\"\"},\"скасавана\":{\"wt\":\"[[1867]]\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"\"},\"заснавана\":{\"wt\":\"[[1799]]\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Іркуцк]], [[Санкт-Пецярбург]]\"},\"ключавыя фігуры\":{\"wt\":\"\"},\"галіна\":{\"wt\":\"[[гандаль]], [[каланіялізм|каланізацыя]]\"},\"прадукцыя\":{\"wt\":\"\"},\"колькасць супрацоўнікаў\":{\"wt\":\"\"},\"матчыны кампаніі\":{\"wt\":\"\"},\"даччыныя кампаніі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"padding:.2em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Расійска-амерыканская кампанія</th></tr><tr><td class=\"logo\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:.75em 0;\"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Russian-American_Company.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1200\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1800\" decoding=\"async\" height=\"167\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Russian-American_Company.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_the_Russian-American_Company.svg/250px-Flag_of_the_Russian-American_Company.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_the_Russian-American_Company.svg/375px-Flag_of_the_Russian-American_Company.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Flag_of_the_Russian-American_Company.svg/500px-Flag_of_the_Russian-American_Company.svg.png 2x\" width=\"250\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_вікі-разметкай_у_малюнку_карткі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаванне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1799\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1799\">1799</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Скасавана</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./1867\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1867\">1867</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснавальнікі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q753193$2470FEFA-AF71-47DA-AF85-849AEEDCC978\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Grigory+Shelikhov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q132431&preloadparams%5B%5D=Grigory+Shelikhov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Grigory Shelikhov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q132431\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q132431\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q753193$4a3b65ed-45ad-c463-2ca1-bee0f1093f2a\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikolai+Rezanov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q332732&preloadparams%5B%5D=Nikolai+Rezanov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Nikolai Rezanov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q332732\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q332732\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><a href=\"./Іркуцк\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іркуцк\">Іркуцк</a>, <a href=\"./Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Санкт-Пецярбург\">Санкт-Пецярбург</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Галіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P452\"><a href=\"./Гандаль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гандаль\">гандаль</a>, <a href=\"./Каланіялізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каланіялізм\">каланізацыя</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 53718
} |
| Эфіопа-эрытрэйскі пагранічны канфлікт |
| --- |
| **Вайна 1998—2000 гадоў:** Напад Эрытрэі на Эфіопію • Аперацыя «Заход» • Паветраныя баі • Майска-чэрвеньскае наступленне • Аперацыя «Айдэр» • ✰ Авіяцыя • Расійскія ваенспецы • Украінскія ваенспецы
---
*Апасродкаваная вайна:* Канфлікт у Ароміі • Канфлікт у Афары • Вайна ў Агадэне • Грамадзянская вайна ў Самалі
---
*Памежная сітуацыя:* Місія ААН • Украінская місія • Сутыкненне 2010 года • Бой за Царону
---
*Пагадненні:* Алжырскае • Асмэрскае |
**Канфлікт у Афары** — супрацьстаянне ў эфіопскім рэгіёне Афар (амх.) (бел. і эрытрэйскай правінцыі Дэбуб-Кэй-Бахры (тыгр.) (бел. дзе традыцыйна пражываў народ афар. Канфлікт быў часткай апасродкаванай вайны паміж Эфіопіяй і Эрытрэяй.
Сітуацыя
--------
У 1990-х гадах паміж Эфіопіяй і Эрытрэяй пачаліся тэрытарыяльныя спрэчкі. Пагранічны канфлікт выліўся ў двухгадовую вайну, а затым працягваўся апасродкавана. У падзеі так ці інакш былі ўцягнуты апазіцыйныя гропоўкі варагуючых краін і часткова Самалі і Судан.
Галоўнымі ўдзельнікамі апасродкаванага канфлікту ў Афары сталі Фронт рэвалюцыйна-дэмакратычнага адзінства Афара (ФРДАА), падтрыманы Эрытрэяй, і Дэмакратычная арганізацыя Чырвонага мора (англ.) (бел. (ДАЧМ), падтрыманая Эрытрэйскім фронтам нацыянальнага выратавання (англ.) (бел. (ЭФНВ) і Эфіопіяй. Падчас супрацьстаяння групоўкі з баз у адной краіне здзяйснялі напады на тэрыторыю іншай.
Прыкметна, што ў красавіку 2011 года лідар Эфіопіі Мелес Зенаўі адкрыта заявіў, што яго ўрад будзе працягваць падтрымліваць напады баевікоў, якія змагаюцца за звяржэння кіраўніка Эрытрэі Ісаяса Афеворкі.
7 верасня 2013 года да канфлікту далучыўся Народна-дэмакратычны рух Сахо (англ.) (бел. сфармаваўшы альянс з ДАЧМ для сумеснай барацьбы з афіцыйнай Асмэрай.
Дзейнасць груповак
------------------
### Супраць Эфіопіі
У 1995 годзе баевікі ФРДАА выкралі, а затым вызвалілі італьянскага турыста. У 2003 годзе групоўка апублікавала заяву, у якой забараніла замежнікам уезд у эфіопскі Афар. У сакавіку 2007 года ФРДАА выкраў пяць еўрапейскіх турыстаў і 13 эфіопаў у Данакільскай нізіне (руск.) (бел..
У сакавіку 2011 года паўстанцы заявілі, што забілі 49 эфіопскіх салдат.
17 студзеня 2012 года байцы ФРДАА ля вулкана Эртале (руск.) (бел. забілі пяцярых, паранілі траіх і выкралі чатырох чалавек. Большасць ахвяр былі замежнымі турыстамі.
15 сакавіка таго ж года эфіопская армія здзейсніла рэйд праз мяжу ў Эрытрэю, знішчыўшы тры лагеры баевікоў.
2 ліпеня 2015 года ў выніку сутыкненняў паміж баевікамі і эфіопскай арміяй было забіта 50 чалавек. 10 ліпеня сутычкі аднавіліся. Падчас новых баёў загінулі 30 чалавек.
### Супраць Эрытрэі
16 лістапада 2008 года паўстанцы ДАЧМ напалі на ваенны навучальны цэнтр УС Эрытрэі ў Афамба (амх.) (бел. аддаленым раёне Данакіля. Са слоў прадстаўніка баевікоў, апалчэнцы пракраліся да вайсковай базы блізу 8:30 паводле мясцовага часу і абстралялі будынак, набіты больш чым 450 эрытрэйскімі вайскоўцамі, якія святкавалі заканчэнне курсу вышэйшай армейскай падрыхтоўкі. Групоўка заявіла пра 285 забітых афіцэраў праціўніка. 26 студзеня 2009 года члены ДАЧМ здзейснілі новы напад на ваенны лагер у Данакілі. Падчас аперацыі паўстанцы забілі 20 салдат, яшчэ 30 паранілі.
1 студзеня 2010 года ДАЧМ і ЭФНВ узялі на сябе адказнасць за два напады ў Кукабоі і Кермеці, падчас якіх 25 эрытрэйскіх салдат былі забіты і 38 паранены. Страты нападнікаў склалі 10 чалавек забітымі. Яшчэ двое ўзяты эрытрэйцамі ў палон. Паводле крыніц амерыканскай і эрытрэйскай разведкі, атакі праведзены пры актыўнай падтрымцы Эфіопіі.
22 красавіка таго ж года ДАЧМ і ЭФНВ атакавалі некалькі эрытрэйскіх ваенных лагераў на поўдні краіны. Абедзве паўстанцкія групоўкі абвясцілі ў сумеснай заяве, што яны ненадоўга ўзялі пад свой кантроль базы і захапілі зброю і разведданыя. Напад адбыўся каля 3:00 па мясцовым часе. Баевікі ўтрымлівалі базы праціўніка яшчэ тры гадзіны, пакуль урадавыя сілы не вярнуліся з падмацаваннем. У агульнай складанасці 11 салдат эрытрэйскай арміі былі забіты і 20 паранены. Пра страты паўстанцаў не паведамлялася.
2 кастрычніка 2011 года ДАЧМ і ЭФНВ заявілі, што забілі 12 і паранілі 15 эрытрэйскіх вайскоўцаў ў нападах на гарады Кермед, Ады-Метрас, Інгра-Або і Ады-Тэлаа. 1 снежня яны на досвітку здзейснілі налёт на эрытрэйскую ваенную базу ў паўднёвай частцы краіны ў Энда-Хаджы, недалёка ад горада Царона. Прадстаўнік ДАЧМ Ясін Махамед сказаў, што атрады апалчэнцаў утрымлівалі раён да 11:00, а потым вярнуліся ў штаб групоўкі ў Эфіопіі. У агульнай складанасці 17 эрытрэйскіх вайскоўцаў былі забіты, пяцёра паранены, двое салдат трапілі ў палон да паўстанцаў.
У 2012 годзе пры чарговым нападзе на базу ДАЧМ забіла 30 эрытрэйскіх салдат.
29 красавіка 2014 года баевікі ДАЧМ заявілі, што забілі 27 агентаў эрытрэйскай разведкі. 22 снежня дадзеная групоўка і Дэмакратычны фронт за адзінства Эрытрэі (англ.) (бел. ўзялі на сябе сумесную адказнасць за напад на ваенны лагер у Ады-Кале, у выніку якога меркавана загінулі 7 афіцэраў разведкі
Завяршэнне
----------
У ліпені 2018 года новы прэм’ер-міністр Эфіопіі Абій Ахмед Алі сустрэўся з прэзідэнтам Эрытрэі Ісаясам Афеворкі. Палітыкі дамовіліся аб аднаўленні дыпламатычных адносін, пачатку супрацоўніцтва ў сферы палітыкі, эканомікі, культуры і бяспекі. Падпісанне дэкларацыі азначыла заканчэнне супрацьстаяння паміж дзвюма дзяржавамі.
Зноскі
------
1. 1 2 3 Eritrean rebels claim to have killed dozens of intelligence agents **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (29 красавіка 2014). Архівавана з першакрыніцы 9 лістапада 2014. Праверана 28 October 2014.
2. 1 2 Red Sea Afar rebels attack Eritrean military camp **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (26 студзеня 2006). Архівавана з першакрыніцы 9 лістапада 2014. Праверана 2 November 2014.
3. ↑ Eritrea hosts regional rebels **(нявызн.)**. *Wikileaks* (5 снежня 2007). Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
4. ↑ Political Parties **(нявызн.)** (1 красавіка 1997). Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
5. 1 2 3 Q&A: Ethiopia's Afar region **(нявызн.)**. *BBC* (18 студзеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 10 November 2014. Праверана 28 October 2014.
6. ↑ ETHNIC AFAR OPPOSITION GROUP CLAIMS ATTACK ON GSE **(нявызн.)**. *Wikileaks* (26 кастрычніка 2006). Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
7. ↑ ERITREA/ETHIOPIA/CT/MIL-Eritrea rebels say killed 17 soldiers in raid **(нявызн.)**. *Wikileaks* (1 снежня 2011). Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
8. ↑ BBC News - Eritrea profile - Timeline **(нявызн.)**. *BBC News*. Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
9. ↑ Exiled Eritrean rebel groups plan joint military attack against regime **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (7 верасня 2013). Архівавана з першакрыніцы 12 лістапада 2014. Праверана 2 November 2014.
10. ↑ Ethiopia preparing the ground for another war against Eritrea **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (17 мая 2007). Архівавана з першакрыніцы 9 лістапада 2014. Праверана 28 October 2014.
11. ↑ Ethiopia: Tourists kidnapped after deadly Afar attack **(нявызн.)**. *BBC* (18 студзеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 5 March 2016. Праверана 28 October 2014.
12. ↑ Ethiopia says four kidnapped in Afar tourist attack **(нявызн.)** (18 студзеня 2012). Архівавана з першакрыніцы 18 February 2013. Праверана 28 October 2014.
13. ↑ Ethiopian Army attacks alleged rebel bases in Eritrea **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (15 сакавіка 2012). Архівавана з першакрыніцы 12 лістапада 2014. Праверана 2 November 2014.
14. ↑ Battle Breaks Out on Ethiopia-Eritrea Border **(нявызн.)**, *US News*. Праверана 5 August 2015.
15. ↑ Woyanne-backed rebels claim killing 285 Eritrean soldiers **(нявызн.)**. *Ethiopian Review* (17 лістапада 2008). Архівавана з першакрыніцы 22 September 2012. Праверана 28 October 2014.
16. ↑ REPORTS OF OPPOSITION ATTACKS AND BORDER SKIRMISH WITH ETHIOPIA **(нявызн.)**. *Wikileaks* (5 студзеня 2010). Архівавана з першакрыніцы 28 October 2014. Праверана 28 October 2014.
17. ↑ Eritrean Rebels Say Kill 25 Government Troops In Attacks **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 кастрычніка 2014. Праверана 28 October 2014.
18. ↑ Eritrean rebels claim killing 11 government soldiers **(нявызн.)**, *Reuters* (23 April 2010). Праверана 28 October 2014.
19. ↑ Eritrean rebels 'kill 12 government troops' **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (22 кастрычніка 2011). Архівавана з першакрыніцы 12 лістапада 2014. Праверана 2 November 2014.
20. ↑ Eritrea rebels say killed 17 soldiers in raid **(нявызн.)**, *Reuters* (December 2011). Праверана 28 October 2014.
21. ↑ Eritrean rebels kill 7 intelligence agents **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *Sudan Tribune* (22 снежня 2014). Архівавана з першакрыніцы 7 студзеня 2015. Праверана 20 January 2015. | {
"title": "Канфлікт у Афары",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5362,
12913,
0.41524045535506854
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt3\" class=\"infobox infobox-7d76a199b6e44880\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Узброены канфлікт\\n ","href":"./Шаблон:Узброены_канфлікт"},"params":{"канфлікт":{"wt":"Канфлікт у Афары"},"частка":{"wt":"[[Эфіопа-эрытрэйскі пагранічны канфлікт]]"},"выява":{"wt":"Traditional area inhabited by the Afar ethnic group.png"},"памер":{"wt":""},"загаловак":{"wt":"Тэрыторыя рассялення народа афар."},"дата":{"wt":"[[1995]] — [[9 ліпеня]] [[2018]]"},"месца":{"wt":"{{нп3|Афар (рэгіён)|Афар|am|አፋር (ክልል)}} і {{нп3|Дэбуб-Кэй-Бахры||ti|ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ}}"},"прычына":{"wt":""},"вынік":{"wt":"[[Мірны дагавор паміж Эфіопіяй і Эрытрэяй|Асмэрскае пагадненне]]"},"змены":{"wt":""},"праціўнік1":{"wt":"{{flagicon image|Flag of RSADO.png}} {{нп3|Дэмакратычная арганізацыя Чырвонага мора|ДАЧМ|en|Red Sea Afar Democratic Organisation}}<br/>{{flagicon image|Flag of Eritrea (1952-1961).svg}} {{нп3|Эрытрэйскі фронт нацыянальнага выратавання|ЭФНВ|en|Eritrean National Salvation Front}}<br/>{{flagicon image|Flag of the Saho People's Democratic Movement.svg}} {{нп3|Народна-дэмакратычны рух Сахо|НДРС|en|Saho People's Democratic Movement}}<br/>{{нп3|Дэмакратычны фронт за адзінства Эрытрэі|ДФАЭ|en|Democratic Front for Eritrean Unity}}<br/>[[File:Flag of Ethiopia (1996–2009).svg|22px]] / [[File:Flag of Ethiopia.svg|22px]] [[Эфіопія]]"},"праціўнік2":{"wt":"[[File:Afar Revolutionary Democratic Unity Front, Logo.png|22px]] [[Фронт рэвалюцыйна-дэмакратычнага адзінства Афара|ФРДАА]]<br/>{{Сцяг|Эрытрэя}} [[Эрытрэя]]"},"праціўнік3":{"wt":""},"праціўнік4":{"wt":""},"камандзір1":{"wt":"{{flagicon image|Flag of RSADO.png}} Ібрагім Харун<br/>{{flagicon image|Flag of RSADO.png}} Ясін Махамед<ref name=\\"LAK\\">{{cite web|url=http://www.sudantribune.com/spip.php?article50805|title=Eritrean rebels claim to have killed dozens of intelligence agents|work=Sudan Tribune|date=29 April 2014|access-date=28 October 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141109080837/http://www.sudantribune.com/spip.php?article50805|archive-date=9 November 2014|url-status=live|df=dmy-all|accessdate=17 лютага 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109080837/http://www.sudantribune.com/spip.php?article50805|archivedate=9 лістапада 2014|deadurl=yes}}</ref><ref name=\\"Tribune2\\">{{cite web|url=http://www.sudantribune.com/spip.php?article29974|title=Red Sea Afar rebels attack Eritrean military camp|work=Sudan Tribune|date=26 January 2006|access-date=2 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141109072313/http://www.sudantribune.com/spip.php?article29974|archive-date=9 November 2014|url-status=live|df=dmy-all|accessdate=17 лютага 2023|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109072313/http://www.sudantribune.com/spip.php?article29974|archivedate=9 лістапада 2014|deadurl=yes}}</ref><br/>[[File:Flag of Ethiopia (1996–2009).svg|22px]] / [[File:Flag of Ethiopia.svg|22px]] Мелес Зенаўі"},"камандзір2":{"wt":"[[File:Afar Revolutionary Democratic Unity Front, Logo.png|22px]] Махамуд Ахмед Гас<br/>{{Сцяг|Эрытрэя}} Ісаяс Афеворкі"},"камандзір3":{"wt":""},"камандзір4":{"wt":""},"сілы1":{"wt":""},"сілы2":{"wt":""},"сілы3":{"wt":""},"сілы4":{"wt":""},"страты1":{"wt":""},"страты2":{"wt":""},"страты3":{"wt":""},"страты4":{"wt":""},"агульныя страты":{"wt":""},"заўвага":{"wt":""},"Commons":{"wt":""}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Канфлікт у Афары</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background: #dddddd;\">Асноўны канфлікт: <a href=\"./Эфіопа-эрытрэйскі_пагранічны_канфлікт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эфіопа-эрытрэйскі пагранічны канфлікт\">Эфіопа-эрытрэйскі пагранічны канфлікт</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Тэрыторыя рассялення народа афар.\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png\" title=\"Тэрыторыя рассялення народа афар.\"><img alt=\"Тэрыторыя рассялення народа афар.\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1621\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2000\" decoding=\"async\" height=\"243\" resource=\"./Файл:Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png/300px-Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png/450px-Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png/600px-Traditional_area_inhabited_by_the_Afar_ethnic_group.png 2x\" width=\"300\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Тэрыторыя рассялення народа афар.</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./1995\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1995\">1995</a> — <a href=\"./9_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"9 ліпеня\">9 ліпеня</a> <a href=\"./2018\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2018\">2018</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a class=\"extiw\" href=\"https://am.wikipedia.org/wiki/አፋር%20(ክልል)\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"am:አፋር (ክልል)\"><span title=\"አፋር (ክልል) — версія артыкула «Афар (рэгіён)» на амхарскай мове\">Афар</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"амхарскай мовай \">(амх.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"አፋር (ክልል)\" data-interwiki-lang=\"am\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Афар (рэгіён)\"]}}' href=\"./Афар_(рэгіён)?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Афар (рэгіён)\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span> і <a class=\"extiw\" href=\"https://ti.wikipedia.org/wiki/ዞባ%20ደቡባዊ%20ቀይሕ%20ባሕሪ\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"ti:ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ\"><span title=\"ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ — версія артыкула «Дэбуб-Кэй-Бахры» на мове тыгрынья\">Дэбуб-Кэй-Бахры</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"мовай тыгрынья \">(тыгр.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"ዞባ ደቡባዊ ቀይሕ ባሕሪ\" data-interwiki-lang=\"ti\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Дэбуб-Кэй-Бахры\"]}}' href=\"./Дэбуб-Кэй-Бахры?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дэбуб-Кэй-Бахры\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вынік</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Мірны_дагавор_паміж_Эфіопіяй_і_Эрытрэяй\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мірны дагавор паміж Эфіопіяй і Эрытрэяй\">Асмэрскае пагадненне</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Праціўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1500\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_RSADO.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/22px-Flag_of_RSADO.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/33px-Flag_of_RSADO.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/44px-Flag_of_RSADO.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Red%20Sea%20Afar%20Democratic%20Organisation\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"en:Red Sea Afar Democratic Organisation\"><span title=\"Red Sea Afar Democratic Organisation — версія артыкула «Дэмакратычная арганізацыя Чырвонага мора» на англійскай мове\">ДАЧМ</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"Red Sea Afar Democratic Organisation\" data-interwiki-lang=\"en\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Дэмакратычная арганізацыя Чырвонага мора\"]}}' href=\"./Дэмакратычная_арганізацыя_Чырвонага_мора?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дэмакратычная арганізацыя Чырвонага мора\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span><br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"750\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Eritrea_(1952-1961).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg/22px-Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg/33px-Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg/44px-Flag_of_Eritrea_%281952-1961%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Eritrean%20National%20Salvation%20Front\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"en:Eritrean National Salvation Front\"><span title=\"Eritrean National Salvation Front — версія артыкула «Эрытрэйскі фронт нацыянальнага выратавання» на англійскай мове\">ЭФНВ</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"Eritrean National Salvation Front\" data-interwiki-lang=\"en\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Эрытрэйскі фронт нацыянальнага выратавання\"]}}' href=\"./Эрытрэйскі_фронт_нацыянальнага_выратавання?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эрытрэйскі фронт нацыянальнага выратавання\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span><br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1332\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2400\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Saho_People's_Democratic_Movement.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg/22px-Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg/33px-Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg/44px-Flag_of_the_Saho_People%27s_Democratic_Movement.svg.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Saho%20People's%20Democratic%20Movement\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"en:Saho People's Democratic Movement\"><span title=\"Saho People's Democratic Movement — версія артыкула «Народна-дэмакратычны рух Сахо» на англійскай мове\">НДРС</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"Saho People's Democratic Movement\" data-interwiki-lang=\"en\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Народна-дэмакратычны рух Сахо\"]}}' href=\"./Народна-дэмакратычны_рух_Сахо?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Народна-дэмакратычны рух Сахо\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span><br/><a class=\"extiw\" href=\"https://en.wikipedia.org/wiki/Democratic%20Front%20for%20Eritrean%20Unity\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"en:Democratic Front for Eritrean Unity\"><span title=\"Democratic Front for Eritrean Unity — версія артыкула «Дэмакратычны фронт за адзінства Эрытрэі» на англійскай мове\">ДФАЭ</span></a><span class=\"noprint\" style=\"font-style:normal; font-weight:normal;\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"display:inline-block; font-size:80%; position:relative;\"><span style=\"font-size:117.6%; margin-left:-0.23em; position:relative; top:0.28em;\"> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span><span class=\"link-be metadata\" style=\"margin-left:-0.43em; position:absolute; left:0; z-index:1; margin-top:-0.35em;\"><span style=\"visibility:hidden; margin-right:0.099em;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>(</span><span data-interwiki-article=\"Democratic Front for Eritrean Unity\" data-interwiki-lang=\"en\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Дэмакратычны фронт за адзінства Эрытрэі\"]}}' href=\"./Дэмакратычны_фронт_за_адзінства_Эрытрэі?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дэмакратычны фронт за адзінства Эрытрэі\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">бел.</a></span></span></span></span></span><br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia_(1996–2009).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia_(1996–2009).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/22px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/33px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/44px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> / <span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/22px-Flag_of_Ethiopia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/33px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/44px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Эфіопія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эфіопія\">Эфіопія</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front,_Logo.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"217\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"326\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front,_Logo.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/22px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/33px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/44px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Фронт_рэвалюцыйна-дэмакратычнага_адзінства_Афара\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фронт рэвалюцыйна-дэмакратычнага адзінства Афара\">ФРДАА</a><br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Эрытрэя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Eritrea.svg\" title=\"Эрытрэя\"><img alt=\"Эрытрэя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Eritrea.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/22px-Flag_of_Eritrea.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/33px-Flag_of_Eritrea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/44px-Flag_of_Eritrea.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Эрытрэя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эрытрэя\">Эрытрэя</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Камандуючыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1500\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_RSADO.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/22px-Flag_of_RSADO.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/33px-Flag_of_RSADO.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/44px-Flag_of_RSADO.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> Ібрагім Харун<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1500\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_RSADO.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/22px-Flag_of_RSADO.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/33px-Flag_of_RSADO.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Flag_of_RSADO.png/44px-Flag_of_RSADO.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> Ясін Махамед<br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia_(1996–2009).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia_(1996–2009).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/22px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/33px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg/44px-Flag_of_Ethiopia_%281996%E2%80%932009%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> / <span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Ethiopia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/22px-Flag_of_Ethiopia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/33px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/44px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> Мелес Зенаўі\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front,_Logo.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"217\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"326\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front,_Logo.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/22px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/33px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png/44px-Afar_Revolutionary_Democratic_Unity_Front%2C_Logo.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> Махамуд Ахмед Гас<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Эрытрэя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Eritrea.svg\" title=\"Эрытрэя\"><img alt=\"Эрытрэя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Eritrea.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/22px-Flag_of_Eritrea.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/33px-Flag_of_Eritrea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Flag_of_Eritrea.svg/44px-Flag_of_Eritrea.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> Ісаяс Афеворкі\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align: left;;text-align: left;\"><div class=\"reflist columns\" style=\" list-style-type: decimal;\">\n<ol about=\"#mwt11\" class=\"mw-references references\" data-mw='{\"name\":\"references\",\"attrs\":{\"group\":\"~\",\"responsive\":\"0\"},\"body\":{\"html\":\"\"}}' data-mw-group=\"~\" id=\"mwBw\" typeof=\"mw:Extension/references\"></ol>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 13816
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бараўлянскі сельсавет (значэнні).
**Бараўля́нскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Мазалава.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Лосвідскага раёна Віцебскай акругі БССР. Цэнтр — маёнтак Бараўляны. З 29 кастрычніка 1924 года ў складзе Кузняцоўскага раёна, з 26 сакавіка 1927 года ў складзе Віцебскага раёна. Пасля скасавання акруговай сістэмы з 26 ліпеня 1930 года ў Віцебскім раёне БССР. У 1931 годзе цэнтр сельсавета перанесены ў вёску Мазалава. 15 лютага 1931 года сельсавет уключаны ў гарадскую рысу Віцебска. З 27 ліпеня 1937 года ў складзе адноўленага Віцебскага раёна БССР, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці. 16 ліпеня 1954 года да сельсавета далучана тэрыторыя скасаванага Даўжанскага сельсавета. 22 снежня 1960 года скасаваны, тэрыторыя ўвайшла ў склад новаўтворанага Мазалаўскага сельсавета.
Зноскі
------
1. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Витебской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
2. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 22 снежня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1961, № 4 (924).
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Бараўлянскі сельсавет (Віцебскі раён)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1409,
2909,
0.48435888621519424
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-6f37833f7384e888\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Бараўлянскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Віцебскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Мазалава (Віцебскі раён)|Мазалава]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[22 снежня]] [[1960]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Бараўлянскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Віцебскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віцебскі раён\">Віцебскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Мазалава_(Віцебскі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мазалава (Віцебскі раён)\">Мазалава</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./22_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"22 снежня\">22 снежня</a> <a href=\"./1960\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1960\">1960</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2928
} |
**Каманда 4** (англ.: 4 Commando) — падраздзяленне еўрапеоідных наймітаў часоў Кангалезскага крызісу 1960-х.
Атрад
-----
У падраздзяленні служылі ветэраны Другой сусветнай вайны, а таксама адстаўныя вайскоўцы армій Радэзіі і Ізраіля. У «Каманда 4», акрамя былых байцоў воінскіх часцей, набіралі лекараў і пілотаў. Фарміраванне ўзначальваў Майк Хоар. У нацыянальным плане сярод членаў групы пераважалі французы, бельгійцы, ірландцы і радэзійцы.
Баявы шлях
----------
Група ваявала на баку сепаратыстаў Катангі. Яе ўдзел у канфлікце ў Конга быў абмежаваным і нядоўгім.
Замежнікі паспяхова супрацьстаялі Кангалезскай нацыянальнай арміі і апалчэнню народнасці балуба. Самае буйное ўзброенае сутыкненне з байцамі «Каманда 4» адбылося 7—11 красавіка 1961 года супраць міратворцаў ААН. Да жніўня/верасня 1961 года найміты былі выцеснены з Катангі, пацярпеўшы паражэнне ад міратворцаў з Малайзіі. Адначасна атрад паспеў адзначыцца падчас аблогі Жадавіля, дзе разам з катангцамі выступіў супраць ірландскіх вайскоўцаў пад камандаваннем Патрыка Куінлана.
Найміты моцна падвялі катангскіх сепаратыстаў, якія ўскладалі на іх вялікія надзеі ў справе сваёй барацьбы за незалежнасць. У снежні 1961 года Каманда 4 расфармавалі, але яго былы камандзір Хоар сабраў новы атрад, які атрымаў назву «Каманда 5».
Зноскі
------
1. 1 2 3 Rookes 2018, pp. 152–153.
2. 1 2 A list of known Soldiers of Fortune who served in the Congo conflict some time during the 1960's **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2021. Праверана 26 лютага 2023.
3. ↑ Soldiers of Fortune Mercenary wars: Congo 1960/68 **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 25 лютага 2021. Праверана 12 кастрычніка 2017.
4. 1 2 Declan Power. Siege at Jadotville: The Irish Army's Forgotten Battle. — ISBN 9781504758888.. — «the Katangans had begun moving in large numbers of troops culminating in a brigade strength unit of approximately 3,000».
5. 1 2 Clarke 1968, p. 36.
Літаратура
----------
* Clarke, S.J.G. (1968). *The Congo Mercenary: A history and analysis* (PDF). Johannesburg: South African Institute of International Affairs. Архівавана 24 чэрвеня 2021.
* Rookes, Stephen (2018). *From the Bay of Pigs to Lake Tanganyika: non-state armed actors in the Congo crisis, 1960-1967*. Toulouse: Université Toulouse le Mirail. | {
"title": "Каманда 4 (Конга)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1218,
3280,
0.37134146341463414
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-6dd9fb22a0d1a26f\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Вайсковае фарміраванне\",\"href\":\"./Шаблон:Вайсковае_фарміраванне\"},\"params\":{\"бітвы\":{\"wt\":\"[[Кангалезскі крызіс]]\"},\"гады\":{\"wt\":\"са снежня [[1960]] па снежань [[1961]]\"},\"краіна\":{\"wt\":\"[[File: Flag of Katanga.svg|22px]] [[Дзяржава Катанга]]\"},\"тып\":{\"wt\":\"[[Белыя найміты ў Конга]]\"},\"вядомыя_камандзіры\":{\"wt\":\"[[Майкл Хоар]]\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Вайсковае фарміраванне\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:lightsteelblue; font-size:115%;\">Каманда 4</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Гады існавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\nса снежня <a href=\"./1960\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1960\">1960</a> па снежань <a href=\"./1961\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1961\">1961</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Katanga.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"800\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Flag_of_Katanga.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/22px-Flag_of_Katanga.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/33px-Flag_of_Katanga.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Flag_of_Katanga.svg/44px-Flag_of_Katanga.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Дзяржава Катанга\"]}}' href=\"./Дзяржава_Катанга?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржава Катанга\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Дзяржава Катанга</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P31\"><a href=\"./Белыя_найміты_ў_Конга\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Белыя найміты ў Конга\">Белыя найміты ў Конга</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Удзел у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P607\"><a href=\"./Кангалезскі_крызіс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кангалезскі крызіс\">Кангалезскі крызіс</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:lightsteelblue;\">Камандзіры</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вядомыя камандзіры</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P4791\"><a href=\"./Майкл_Хоар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Майкл Хоар\">Майкл Хоар</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3405
} |
**Z80** — 8-бітны мікрапрацэсар кампаніі «Zilog». Самы распаўсюджаны 8-бітны мікрапрацэсар 1980-х гг. у Еўропе; аснова папулярных канструкцый персанальных камп’ютараў «Amstrad», «ZX Spectrum», «Robotron», MSX і інш. Перамог на рынку свайго папярэдніка, Інтэл 8080 і яго мадыфікацыі, 8085, значна аслабіў рынкавыя пазіцыі канструкцый серый 6500 і 6800 (напрыклад, у камп’ютарах «Atari», «Commodore», «Apple»). У пачатку 1980-х гг. камп’ютары на аснове Z80 дапамаглі аперацыйнай сістэме CP/M узяць значную долю рынку аперацыйных сістэм. Пад канец 1980-х гг. Z80, разам з іншымі 8-бітнымі канструкцыямі, быў пераможаны 16-бітнымі працэсарамі «Motorola» і «Intel».
*Гл. таксама*: Федэрыка Фагін, «Zilog».
Канструкцыя выкананая паводле тэхналогіі NMOS, змяшчае каля 8500 транзістараў. Корпус DIL 40. Сістэма каманд налічвае 158 каманд, у тым ліку поўны набор каманд 8080 (у змененым сінтаксісе). Непасрэдна адрасуецца 64 Кб аператыўнай памяці. Мікрапрацэсар быў абсталяваны ўбудаванымі прыстасаваннямі абнаўлення (рэгенерацыі) дынамічнай памяці і дапаўняўся шэрагам сумяшчальных кантролераў перыферыйных прылад (паслядоўны і паралельны інтэрфейсы ўводу-вываду, таймер, прамы доступ да памяці).
Выпускаўся ў 4-х арыгінальных мадэлях, якія розніліся частатой тактавага сігналу: Z80 (2,5 МГц), Z80A (4 МГц), Z80B (6 МГц), Z80H (8 МГц). У ГДР выпускаўся яго функцыянальны аналаг, U880D (з частатой 2,5 МГц і 1 МГц).
Літаратура
----------
* Konrad Fedyna, Marek Mizeracki. Układy mikroprocesorowe Z80. — Wydawnictwo komunikacji i łączności : Warszawa, 1989. — 183 с.: іл. ISBN 83-206-0811-2.
| ⛭Мікрапрацэсары Zilog |
| --- |
| Серыя Z80 | Z80 • Z180 • Z280 • Z380 • Z800 • eZ80 |
| Серыя Z8000 | Z8000 • Z80000 |
| Мікракантролеры | Z8 • ZE32 |
| Сумяшчальныя з Z80 | NEC µPD780C • Sharp LH-0080 • Т34ВМ1 • ASCII R800 • U880 • MMN80CPU | | {
"title": "Zilog Z80",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
897,
3014,
0.2976111479761115
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка цэнтральнага працэсара\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Картка_цэнтральнага_працэсара\"},\"params\":{\"name\":{\"wt\":\"Zilog Z80\"},\"image\":{\"wt\":\"Zilog_Z80.jpg\"},\"image_size\":{\"wt\":\"200 px\"},\"caption\":{\"wt\":\"Мікрапрацэсар Zilog Z80, адна з найранейшых рэалізацый (23 тыдзень 1976 году)\"},\"produced-start\":{\"wt\":\"ліпень [[1976]]\"},\"produced-end\":{\"wt\":\"\"},\"slowest\":{\"wt\":\"1\"},\"fastest\":{\"wt\":\"20\"},\"slow-unit\":{\"wt\":\"МГц\"},\"fast-unit\":{\"wt\":\"МГц\"},\"fsb-slowest\":{\"wt\":\"\"},\"fsb-fastest\":{\"wt\":\"\"},\"fsb-slow-unit\":{\"wt\":\"\"},\"fsb-fast-unit\":{\"wt\":\"\"},\"size-from\":{\"wt\":\"3\"},\"size-to\":{\"wt\":\"\"},\"size-unit\":{\"wt\":\"мкм\"},\"process_technology_name\":{\"wt\":\"[[NMOS]], [[CMOS]]\"},\"manuf1\":{\"wt\":\"[[Zilog]], [[Mostek]], [[SGS]], [[NEC]], [[Sharp]], [[National Semiconductor]], [[Hitachi]]\"},\"core1\":{\"wt\":\"\"},\"sock1\":{\"wt\":\"[[DIP|DIP40]], [[PLCC|PLCC44]], [[PQFP|PQFP44]]\"},\"arch\":{\"wt\":\"пашыраны набор на аснове [[i8080]], 158 асноўных інструкцый, [[CISC]]\"},\"microarch\":{\"wt\":\"\"},\"prev\":{\"wt\":\"\"},\"next\":{\"wt\":\"Zilog Z180\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:250px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td colspan=\"2\" style=\"background-color:#CCF; text-align:center; font-size:larger; padding: 1px 3px\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span> <b>Zilog Z80</b> <span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><b><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Zilog Z180\"]}}' href=\"./Zilog_Z180?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Zilog Z180\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">>></a></b> <br/><span style=\"font-size:x-small\"><i><a href=\"./Цэнтральны_працэсар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэнтральны працэсар\">Цэнтральны працэсар</a></i></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" bgcolor=\"#fff\" colspan=\"2\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Zilog_Z80.jpg\"><img data-file-height=\"324\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"588\" decoding=\"async\" height=\"110\" resource=\"./Файл:Zilog_Z80.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Zilog_Z80.jpg/200px-Zilog_Z80.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Zilog_Z80.jpg/300px-Zilog_Z80.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Zilog_Z80.jpg/400px-Zilog_Z80.jpg 2x\" width=\"200\"/></a></span><br/><small style=\"line-height:13px\">Мікрапрацэсар Zilog Z80, адна з найранейшых рэалізацый (23 тыдзень 1976 году)</small></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Вытворчасць:</b></td>\n<td>ліпень <a href=\"./1976\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1976\">1976</a></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Вытворца:</b></td>\n<td><a href=\"./Zilog\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Zilog\">Zilog</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Mostek\"]}}' href=\"./Mostek?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Mostek\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Mostek</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"SGS\"]}}' href=\"./SGS?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"SGS\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">SGS</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"NEC\"]}}' href=\"./NEC?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"NEC\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">NEC</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Sharp\"]}}' href=\"./Sharp?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Sharp\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Sharp</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"National Semiconductor\"]}}' href=\"./National_Semiconductor?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"National Semiconductor\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">National Semiconductor</a>, <a href=\"./Hitachi\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Hitachi\">Hitachi</a></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Частата <a href=\"./Цэнтральны_працэсар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэнтральны працэсар\">ЦП</a>:</b></td>\n<td>1—20<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"mw-redirect\" href=\"./МГц\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"МГц\">МГц</a></td></tr>\n<tr>\n<td><b>Тэхналогія вытворчасці:<br/></b></td>\n<td><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"NMOS\"]}}' href=\"./NMOS?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"NMOS\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">NMOS</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"CMOS\"]}}' href=\"./CMOS?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"CMOS\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">CMOS</a>, 3<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Мкм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мкм\">мкм</a></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Сістэма каманд\"]}}' href=\"./Сістэма_каманд?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сістэма каманд\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Наборы інструкцый</a>:</b></td>\n<td>пашыраны набор на аснове <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"I8080\"]}}' href=\"./I8080?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"I8080\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">i8080</a>, 158 асноўных інструкцый, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"CISC\"]}}' href=\"./CISC?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"CISC\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">CISC</a></td></tr>\n<tr>\n<td><b><a class=\"new\" data-mw-i18n=\"{"title":{"lang":"x-page","key":"red-link-title","params":["Раздым працэсара персанальнага камп'ютара"]}}\" href=\"./Раздым_працэсара_персанальнага_камп'ютара?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Раздым працэсара персанальнага камп'ютара\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Раздым</a>:</b></td>\n<td><a href=\"./DIP\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"DIP\">DIP40</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"PLCC\"]}}' href=\"./PLCC?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"PLCC\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">PLCC44</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"PQFP\"]}}' href=\"./PQFP?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"PQFP\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">PQFP44</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2799
} |
**Ру́дня-Гу́лева** (трансліт.: *Rudnia-Hulieva*, руск.: Рудня-Гулево) — былая вёска ў Веткаўскім раёне Гомельскай вобласці. Уваходзіла ў склад Свяцілавіцкага сельсавета.
Ліквідавана ў 2011 годзе.
Гісторыя
--------
Пачатак вёсцы дала рудня, якая ў 1704 годзе значылася за вёскай Рэчка Чачэрскага староства. Пры ёй працавала *«дымарня»*, меўся млын на адным коле. Руднікам тады быў жыхар Рэчкі Ян Гуля. Ад яго прозвішча ўзнікла другая частка назвы будучай вёскі. Аднак калі яна замацавалася, пакуль невядома. У 1753 г. падчас судовай цяжбы на конт межаў зямельных уладанняў паны Лапіцкія, між іншага, скардзіліся на войскага Рэчыцкага павета Казіміра Прушаноўскага, які нібыта «без ніякага дакумента» меў сенажаці «на Рудні Слязін і другой Гулёвай» (*«na Rudnią Slazyn y drugą Hulową»*). У люстрацыі ўладання (*«dzierzawy»*) Рэчка 1765 года мясціна згадваецца як вёска Рудня, сярод яе жыхароў пералічваюцца Ян, Аляксей і Рыгор Мохары, а Ян Мохар пазначаны як руднік.
Згодна з «Ведамасцю аб дваранах Магілёўскай губерні» ў 1777 годзе вёска, запісаная як *«Рудня Гулѣвая»,* належала обер-сакратару Аляксею Васільеву і знаходзілася ў складзе Рагачоўскага павета, а яе насельніцтва (*«число головъ»*) складала 45 чалавек — 41 хрысціянскага і 4 іўдзейскага веравызнання.
У 1926—1927 гадах цэнтр Рудня-Гулеўскага сельсавета.
Згодна з матэрыяламі Надзвычайнай дзяржаўнай камісіі, у час нямецкай нацысцкай акупацыі захопнікамі быў расстраляны адзін жыхар Рудні-Гулевай — Кузьма Лявонавіч Мохараў (1942 г.). Траіх жыхарак акупанты сагналі на прымусовыя працы ў Германію.
На «Планах генеральнага межавання» Рагачоўскага павета (1784 г.) Рудня-Гулева пазначана як «Рудня».На «Планах генеральнага межавання» Рагачоўскага павета (1784 г.) Рудня-Гулева пазначана як «Рудня».
Зноскі
------
1. ↑ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гомельская вобласць: нарматыўны даведнік / Н. А. Багамольнікава і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2006. — 382 с. ISBN 985-458-131-4 (DJVU).
2. ↑ Решение Ветковского районного Совета депутатов от 27 декабря 2011 г. № 74 Об упразднении сельских населенных пунктов на территории Ветковского района Архівавана 5 чэрвеня 2021. (руск.)
3. ↑ Инвентарь Чечерского староства 1704 г. // Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске [Текст]. — Витебск : Губернская Типо-Литография, 1900. — Вып. 28. — С. 20-21.
4. ↑ Архівавана 24 чэрвеня 2021. Mandat [...] od Lapickich, 1753 // Akta dotyczące tytułów prawnych. Akta dotyczące tytułów własności dóbr i rozgraniczeń,1738-1770 // Archiwum Faszczów.
5. ↑ Lustracya dzierzawy Rzeczka, 1765 rok.
6. ↑ Ведомость о дворянах Могилевской губернии, 1777 г. — Аб. 101.
7. ↑ Государственный архив Российской Федерации. — Ф. Р-7021. Оп. 85. Д. 40. Л. 2 об. 60.
8. ↑ Государственный архив Российской Федерации. — Ф. Р-7021. Оп. 85. Д. 40. Л. 4, 61.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх | {
"title": "Рудня-Гулева",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1991,
4588,
0.43395815170008717
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП-Беларусь\\n\",\"href\":\"./Шаблон:НП-Беларусь\"},\"params\":{\"скасаваны\":{\"wt\":\"так\"},\"статус\":{\"wt\":\"вёска\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Рудня-Гулева\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"краіна\":{\"wt\":\"\"},\"герб\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты раёна\":{\"wt\":\"\"},\"вобласць\":{\"wt\":\"Гомельская\"},\"раён\":{\"wt\":\"Веткаўскі\"},\"сельсавет\":{\"wt\":\"Свяцілавіцкі\"},\"карта краіны\":{\"wt\":\"\"},\"карта рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"карта раёна\":{\"wt\":\"\"},\"унутранае дзяленне\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшыя імёны\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"\"},\"плошча\":{\"wt\":\"\"},\"від вышыні\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"афіцыйная мова-ref\":{\"wt\":\"\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"часавы пояс\":{\"wt\":\"\"},\"DST\":{\"wt\":\"\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"аўтамабільны код\":{\"wt\":\"\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя ў Commons\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 2\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 3\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 4\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта 5\":{\"wt\":\"\"},\"add1n\":{\"wt\":\"\"},\"add1\":{\"wt\":\"\"},\"add2n\":{\"wt\":\"\"},\"add2\":{\"wt\":\"\"},\"add3n\":{\"wt\":\"\"},\"add3\":{\"wt\":\"\"},\"OpenStreetMap\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:300px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Вёска</div>\n<div about=\"#mwt10\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"border:solid #bbb; border-width:1px 0;width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Рудня-Гулева</span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Вобласць<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Гомельская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гомельская вобласць\">Гомельская</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Раён<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Веткаўскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Веткаўскі раён\">Веткаўскі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Сельсавет<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Свяцілавіцкі_сельсавет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Свяцілавіцкі сельсавет\">Свяцілавіцкі</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt6\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"52.690277777778\" data-lon=\"31.122777777778\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"52.690277777778\",\"longitude\":\"31.122777777778\",\"text\":\"52°41′25″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 31°07′22″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Рудня-Гулева\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t31.122777777778,\\n\\t\\t\\t\\t52.690277777778\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Рудня-Гулева\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4399590\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4399590\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_43a4a517354f7bc935e86912ab7aa4d98341b816\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/52.690277777778/31.122777777778/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">52°41′25″ пн. ш. 31°07′22″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%BD%D1%8F-%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0&params=52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=52.690277777778,31.122777777778&q=52.690277777778,31.122777777778&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=31.122777777778,52.690277777778&pt=31.122777777778,52.690277777778&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.690277777778&mlon=31.122777777778&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt9\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"52.690277777778\\" longitude=\\"31.122777777778\\" text=\\"52°41′25″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 31°07′22″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Рудня-Гулева\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t31.122777777778,\\n\\t\\t\\t\\t52.690277777778\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Рудня-Гулева\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4399590\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4399590\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%BD%D1%8F-%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0&params=52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=52.690277777778,31.122777777778&q=52.690277777778,31.122777777778&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=31.122777777778,52.690277777778&pt=31.122777777778,52.690277777778&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.690277777778&mlon=31.122777777778&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/52.690277777778/31.122777777778/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"52.690277777778\\" data-lon=\\"31.122777777778\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_43a4a517354f7bc935e86912ab7aa4d98341b816\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt8\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"52.690277777778\\",\\"longitude\\":\\"31.122777777778\\",\\"text\\":\\"52°41′25″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 31°07′22″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Рудня-Гулева\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t31.122777777778,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t52.690277777778\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Рудня-Гулева\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4399590\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4399590\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>52°41′25″ пн. ш. 31°07′22″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A0%D1%83%D0%B4%D0%BD%D1%8F-%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B0&amp;params=52.690277777778_0_0_N_31.122777777778_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=52.690277777778,31.122777777778&amp;q=52.690277777778,31.122777777778&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=31.122777777778,52.690277777778&amp;pt=31.122777777778,52.690277777778&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.690277777778&amp;mlon=31.122777777778&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Сістэма_абазначэння_аб’ектаў_адміністрацыйна-тэрытарыяльнага_падзелу\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сістэма абазначэння аб’ектаў адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу\">СААТА</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4399590$6ee37bcd-47b8-041e-234d-528598bea3b7\" data-wikidata-property-id=\"P2672\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">3208852086</span></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<div><div about=\"#mwt11\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Рудня-Гулева на карце Беларусі</span><span class=\"localmap-switcher\" title=\"Рудня-Гулева на карце вобласці\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>±</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Рудня-Гулева на карце Беларусі\" data-title=\"Рудня-Гулева на карце Беларусі\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Рудня-Гулева (Беларусь)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" title=\"Рудня-Гулева (Беларусь)\"><img alt=\"Рудня-Гулева (Беларусь)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1451\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1626\" decoding=\"async\" height=\"277\" resource=\"./Файл:Belarus_adm_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/310px-Belarus_adm_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/465px-Belarus_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Belarus_adm_location_map.svg/620px-Belarus_adm_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 70%; left: 81.42%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Рудня-Гулева\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Рудня-Гулева\"><img alt=\"Рудня-Гулева\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Рудня-Гулева на карце вобласці\" data-title=\"Рудня-Гулева на карце вобласці\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Рудня-Гулева (Гомельская вобласць)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg\" title=\"Рудня-Гулева (Гомельская вобласць)\"><img alt=\"Рудня-Гулева (Гомельская вобласць)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"770\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1016\" decoding=\"async\" height=\"235\" resource=\"./Файл:Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg/310px-Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg/465px-Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg/620px-Belarus_Homel_region_adm_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 32.18%; left: 83.88%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Рудня-Гулева\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Рудня-Гулева\"><img alt=\"Рудня-Гулева\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4983
} |
У статыстыцы **класіфікацыя** — задача вызначэння таго, да якой катэгорыі[en] адносіцца назіранне. Прыклады: аднясенне электроннага ліста да класа "спам" ці "не спам"[en], а таксама прызначэнне дыягназу пацыенту на аснове яго характарыстык (пол, крывяны ціск, наяўнасць або адсутнасць пэўных сімптомаў і г.д.).
Часта асобныя назіранні аналізуюцца паводле набору ўласцівасцей, вядомых як тлумачальныя зменныя або прыкметы. Гэтыя ўласцівасці могуць быць катэгарыяльнымі (напрыклад, «A», «B», «AB» ці «O», для групы крыві[en]), парадкавымі[en] (напрыклад, «вялікі», «сярэдні» ці «маленькі»), цэлалікавымі (напрыклад, колькасць уваходжанняў пэўнага слова ў электронны ліст) або ў рэчаісназначнымі (напрыклад, крывяны ціск). Іншыя класіфікатары працуюць, параўноўваючы назіранні з папярэднімі назіраннямі з дапамогай функцыі падабенства[en] або адлегласці[en].
Алгарытмы класіфікацыі, асабліва ў канкрэтнай рэалізацыі, завуцца **класіфікатарамі**. Тэрмін «класіфікатар» таксама часам адносіцца да матэматычнай функцыі, рэалізаванай у алгарытме класіфікацыі, якая суадносіць уваходныя даныя з катэгорыяй.
Тэрміналогія ў розных галінах можа розніцца. У статыстыцы, дзе класіфікацыя часта робіцца праз лагістычную рэгрэсію[en] ці падобную працэдуру, уласцівасці назіранняў завуцца тлумачальнымі зменнымі (або незалежнымі зменнымі, рэгрэсарамі, і г.д.), а прагназаваныя катэгорыі вядомыя як вынікі, якія прызнаюцца магчымымі значэннямі залежнай зменнай. У машынным навучанні, назіранні часта вядомыя як *прыклады*, тлумачальныя зменныя завуцца *прыкметамі*[en] (згуртаванымі ў вектары прыкмет), а магчымая катэгорыі *класамі*. Іншыя галіны могуць карыстацца іншай тэрміналогіяй, напрыклад у экалогіі экасістэм[en] тэрмінам «класіфікацыя» звычайна завецца кластарны аналіз[en].
Сувязь з іншымі задачамі
------------------------
Класіфікацыя і кластарызацыя — прыклады больш агульнай праблемы распазнавання ўзораў[en], якая заключаецца ў прысваенні выхаднога значэння зададзенаму ўваходнаму значэнню. Іншыя прыклады — рэгрэсія[en], якая прысвойвае рэчаіснае значэнне кожнаму запыту, разметка паслядоўнасці[en], якая прысвойвае клас кожнаму элементу паслядоўнасці значэнняў (напрыклад, разметка часцін мовы[en], якая вызначае часціну мовы кожнага слова ў сказе), сінтаксічны аналіз[en], які будуе сінтаксічнае дрэва[en] сказа, і г.д.
Вядомы раздзел класіфікацыі — імавернасная класіфікацыя[en]. Алгарытмы такога роду выкарыстоўваюць статыстычнае высноўванне[en], каб класіфікаваць назіранне. У адрозненне ад іншых алгарытмаў, якія проста знаходзяць найбольш імаверны клас, імавернасны алгарытм вызначае імавернасць таго, што назіранне адносіцца да кожнага з магчымых класаў. Такі алгарытм мае мноства пераваг перад неімавернаснымі класіфікатарамі:
* Паказвае ўзровень упэўненасці алгарытму ў выбраным класе.
* Адпаведна, можа ўстрымацца ад выбару калі ўпэўненасць у кожным з класаў занадта нізкая.
* Дзякуючы вызначаным імавернасцям, такі класіфікатар можа быць больш удала спалучаны з большымі сістэмамі машыннага навучання, часткова ці поўнасцю ўнікаючы праблемы пашырэння памылкі.
Частотныя метады
----------------
Першыя работы ў галіне статыстычнай класіфікацыі належаць Рональду Фішэру. Ён працаваў над задачай класіфікацыі з двума класамі і стварыў метад лінейнага дыскрымінанта. Фішэр дапускаў, што даныя кожнага з двух класаў маюць многавымернае нармальнае размеркаванне[en]. Таксама разглядалася пашырэнне метаду на больш чым два класы з тым абмежаваннем, што функцыя класіфікацыі мусіць быць лінейнай. Пазнейшыя працы для многавымернага нармальнага размеркавання дапускалі нелінейныя класіфікатары: пэўныя правілы класіфікацыі могуць быць атрыманыя на аснове розных дапасаванняў адлегласці Махаланобіса[en], пры гэтым новае назіранне адносіцца да класу, цэнтр якога мае найменшую адлегласць ад назірання.
Баесаўскія метады
-----------------
У адрозненне ад частотных метадаў, метады баесаўскай класіфікацыі забяспечваюць натуральны спосаб уліку любой даступнай інфармацыі аб адносных памерах розных класаў у генеральнай сукупнасці. Баесаўскія працэдуры, як правіла, вылічальна дарагія, і да таго, як з’явіліся вылічэнні Монтэ-Карла з ланцугамі Маркава[en], былі распрацаваны набліжэнні для баесаўскіх правіл класіфікацыі.
Некаторыя баесаўскія метады знаходзяць імавернасць прыналежнасці класу[en]: яны забяспечваюць больш інфарматыўны вынік, чым простае прысваенне адной меткі класа кожнаму новаму назіранню.
Бінарная і мнагакласавая класіфікацыя
-------------------------------------
Класіфікацыю можна разглядаць як дзве асобныя задачы — бінарную класіфікацыю[en] і мнагакласавую класіфікацыю[en]. У бінарнай класіфікацыі, больш зразумелай задачы, задзейнічаны толькі два класы, у той час як мнагакласавая класіфікацыя прадугледжвае прысваенне аб’екта аднаму з трох ці больш класаў. Праз тое, што многія метады класіфікацыі былі распрацаваны адмыслова для бінарнай класіфікацыі, мнагакласавая класіфікацыя часта патрабуе супольнага выкарыстання некалькіх бінарных класіфікатараў.
Вектары прыкмет
---------------
Большасць алгарытмаў апісвае асобнае назіранне, клас якога павінны быць вызначаны з дапамогай вектара асобных, вымерных уласцівасцей назірання. Кожная ўласцівасць называецца прыкметай[en], таксама вядомай у статыстыцы як тлумачальная зменная (або незалежная зменная, хоць прыкметы могуць быць статыстычна незалежнымі, а могуць і не быць). Прыкметы могуць быць бінарнымі[en] (напрыклад, «уключана» ці «выключана»), катэгарыяльнымі (напрыклад, «A», «B», «AB» ці «O», для групы крыві[en]), парадкавымі[en] (напрыклад, «вялікі», «сярэдні» ці «маленькі»), цэлалікавымі (напрыклад, колькасць уваходжанняў пэўнага слова ў электронны ліст) або ў рэчаісназначнымі (напрыклад, крывяны ціск). Калі назіранне гэта выява, значэнні прыкмет могуць адпавядаць яе пікселям; калі асобнік гэта фрагмент тэксту, значэннямі прыкмет могуць быць частоты з’яўлення розных слоў. Некаторыя алгарытмы працуюць толькі з дыскрэтнымі данымі і патрабуюць, каб рэчаісныя або цэлыя прыкметы былі разбіты на групы (напрыклад, менш за 5, паміж 5 і 10 або больш за 10).
Лінейныя класіфікатары
----------------------
Вялікая колькасць алгарытмаў для класіфікацыі можа быць сфармулявана ў тэрмінах лінейнай функцыі, якая прысвойвае ацэнку кожнаму магчымаму класу {\displaystyle k} шляхам камбінавання[en] вектара прыкмет назірання з вектарам вагаў, выкарыстоўваючы скалярны здабытак. У выніку назіранне адносіцца алгарытмам да класа з найбольшай ацэнкай. Гэты тып ацэначнай функцыі вядомы як лінейная прадказальная функцыя[en] і мае наступны агульны выгляд:
score
(
X
i
,
k
)
=
β
k
⋅
X
i
,
{\displaystyle \operatorname {score} (\mathbf {X} \_{i},k)={\boldsymbol {\beta }}\_{k}\cdot \mathbf {X} \_{i},}
{\displaystyle \operatorname {score} (\mathbf {X} _{i},k)={\boldsymbol {\beta }}_{k}\cdot \mathbf {X} _{i},}
дзе {\displaystyle \mathbf {X} \_{i}} — вектар прыкмет для назірання {\displaystyle i}, {\displaystyle {\boldsymbol {\beta }}\_{k}} — вектар вагаў, адпаведных класу {\textstyle k}, а score(**X***i*, *k*) — ацэнка аднясення назірання {\displaystyle i} да класа {\displaystyle k}. У тэорыі дыскрэтнага выбару[en], дзе назіранні ўяўляюць людзей, а класы ўяўляюць выбары, адзнака будзе карыснасцю выбару {\displaystyle k} чалавекам {\displaystyle i}.
Алгарытмы з такой базавай устаноўкай вядомыя як лінейныя класіфікатары[en]. Іх адрознівае працэдура вызначэння (навучання) аптымальных вагаў/каэфіцыентаў і спосаб інтэрпрэтацыі ацэнак.
Прыклады такіх алгарытмаў:
* Лагістычная рэгрэсія[en]
+ Мультынаміяльная лагістычная рэгрэсія[en]
* Пробіт рэгрэсія[en]
* Перцэптрон[en]
* Метад апорных вектараў[en]
* Лінейны дыскрымінантны аналіз
Алгарытмы
---------
Ніводная форма класіфікацыі не падыходзіць для ўсіх набораў даных, таму быў распрацаваны вялікі набор алгарытмаў класіфікацыі. Найбольш часта выкарыстоўваюцца:
* Штучныя нейронныя сеткі[en]
* Бустынг[en]
* Навучанне дрэваў рашэнняў[en]
+ Выпадковы лес[en]
* Генетычнае праграмаванне[en]
* Метад k-найбліжэйшых суседзяў (k-NN)[en]
* Навучанне вектарнаму квантаванню[en]
* Лінейны класіфікатар[en]
+ Лінейны дыскрымінантны аналіз
+ Лагістычная рэгрэсія[en]
+ Наіўны баесаўскі класіфікатар[en]
+ Перцэптрон[en]
* Квадратычны класіфікатар[en]
* Метад апорных вектараў (SVM)[en]
+ Метад апорных вектараў найменшых квадратаў (LS-SVM)[en]
Ацэнка якасці
-------------
Эфектыўнасць класіфікатара ў значнай ступені залежыць ад характарыстык даных, якія трэба класіфікаваць. Не існуе адзінага класіфікатара, які лепш за ўсё працуе для ўсіх задач (феномен, які можна растлумачыць тэарэмай аб адсутнасці бясплатнага абеду[en]). Былі праведзены розныя эмпірычныя выпрабаванні для параўнання эфектыўнасці класіфікатараў і пошуку характарыстык даных, якія вызначаюць эфектыўнасць класіфікатара. Вызначэнне найлепшага класіфікатара для пэўнай задачы, аднак, больш мастацтва чым навука.
Выразнасць і паўната[en] — папулярныя паказчыкі, якія ўжываюцца для ацэнкі якасці сістэмы класіфікацыі. ROC-крывыя[en] прымяняюцца для ацэнкі кампрамісу паміж праўдзіва і хібна пазітыўнымі вынікамі алгарытмаў класіфікацыі.
У якасці меры эфектыўнасці каэфіцыент нявызначанасці[en] мае перавагу перад простай дакладнасцю[en] ў тым, што на яго не ўплываюць адносныя памеры розных класаў. Акрамя таго, гэты каэфіцыент не штрафуе алгарытм за перастаноўку класаў.
Сферы прымянення
----------------
Класіфікацыя мае шмат сфер прымянення. У некаторых з іх яна выкарыстоўваецца ў якасці працэдуры здабывання даных, у той час як у іншых праводзіцца больш дэталёвае статыстычнае мадэляванне.
* Біялагічная класіфікацыя[en]
* Біяметрыя
* Камп’ютарны зрок
+ Медыцынская візуалізацыя[en]
+ Аптычнае распазнаванне сімвалаў[en]
+ Відэатрэкінг[en]
* Крэдытны скорынг[en]
* Класіфікацыя дакументаў[en]
* Вынаходства[en] і развіццё лекаў[en]
+ Токсікагеноміка[en]
+ QSAR[en]
* Геастатыстыка[en]
* Распазнаванне рукапіснага тэксту[en]
* Пошукавыя сістэмы
* Распазнаванне ўзораў[en]
* Рэкамендацыйныя сістэмы[en]
* Распазнаванне маўлення
* Апрацоўка натуральнай мовы
Зноскі
------
1. ↑ Fisher, R. A. (1936). "The Use of Multiple Measurements in Taxonomic Problems". *Annals of Eugenics*. **7** (2): 179–188. doi:10.1111/j.1469-1809.1936.tb02137.x. hdl:2440/15227.
2. ↑ Fisher, R. A. (1938). "The Statistical Utilization of Multiple Measurements". *Annals of Eugenics*. **8** (4): 376–386. doi:10.1111/j.1469-1809.1938.tb02189.x. hdl:2440/15232.
3. 1 2 Gnanadesikan, R. (1977) *Methods for Statistical Data Analysis of Multivariate Observations*, Wiley. ISBN 0-471-30845-5 (p. 83—86)
4. ↑ Rao, C.R. (1952) *Advanced Statistical Methods in Multivariate Analysis*, Wiley. (Section 9c)
5. ↑ Anderson, T.W. (1958) *An Introduction to Multivariate Statistical Analysis*, Wiley.
6. ↑ Binder, D. A. (1978). "Bayesian cluster analysis". *Biometrika*. **65**: 31–38. doi:10.1093/biomet/65.1.31.
7. ↑ Binder, David A. (1981). "Approximations to Bayesian clustering rules". *Biometrika*. **68**: 275–285. doi:10.1093/biomet/68.1.275.
8. ↑ Har-Peled, S. Roth, D. Zimak, D. (2003) «Constraint Classification for Multiclass Classification and Ranking.» In: Becker, B. Thrun, S. Obermayer, K. (Eds) *Advances in Neural Information Processing Systems 15: Proceedings of the 2002 Conference*, MIT Press. ISBN 0-262-02550-7
9. ↑
Peter Mills (2011). "Efficient statistical classification of satellite measurements". *International Journal of Remote Sensing*. **32** (21): 6109–6132. arXiv:1202.2194. Bibcode:2011IJRS...32.6109M. doi:10.1080/01431161.2010.507795. S2CID 88518570.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая кітайская |
| Нарматыўны кантроль | Microsoft: 110083411 · NKC: ph137458 | | {
"title": "Статыстычная класіфікацыя",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3612,
16826,
0.21466777606085818
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 18692
} |
«Афелія», Джона Міле, адна з самых вядомых карцін прэрафаэлітаў.
1852 г. галерэя Тэйт, Лондан
**Прэрафаэлі́ты** (англ.: Pre-Raphaelites) — кірунак у англійскіх паэзіі і жывапісе ў другой палове XIX стагоддзя, які ўтварыўся напачатку 1850-х гадоў з мэтай барацьбы супраць умоўнасцяў віктарыянскай эпохі, акадэмічных традыцый і сляпога пераймання класічных узораў.
Назва «прэрафаэліты» павінна была пазначаць духоўнае падабенства з фларэнційскімі мастакамі эпохі ранняга Адраджэння, гэта значыць мастакамі «*да Рафаэля*» і Мікеланджэла: Перуджына, Фра Анжэліка, Джавані Беліні. Самымі выдатным членамі прэрафаэліцкага руху былі паэт і жывапісец Дантэ Габрыэл Расеці, жывапісцы Уільям Холман Хант, Джон Эверэт Міле, Мэдакс Браўн, Эдвард Бёрн-Джонс, Уільям Морыс, Артур Х’юз, Уолтэр Крэйн, Джон Уільям Уотэрхаус.
Узнікненне
----------
### Брацтва прэрафаэлітаў
Першым этапам развіцця прэрафаэлітызму было ўзнікненне так званага «Брацтва прэрафаэлітаў», якое складалася першапачаткова з сямі «братоў»: Дж. Э. Міле, Холмана Ханта (1827—1910), Дантэ Габрыэля Расеці, яго малодшага брата Майкла Расеці, Томаса Вулнера і жывапісцаў Фрыдэрыка Стывенса і Джэймса Колінсана.
«Выхаванне Багародзіцы», Д. Г. Расеці
1848—1849 гг. галерэя Тэйт, Лондан
Гісторыя Брацтва пачынаецца ў 1848 годзе, калі на выстаўцы Каралеўскай Акадэміі мастацтваў пазнаёміліся студэнты Акадэміі — Холман Хант і Дантэ Габрыэль Расеці, які раней бачыў працы Ханта і захапляўся імі. Хант дапамагае Расеці скончыць карціну «Юнацтва Дзевы Марыі» (англ.: Girlhood of Mary Virgin, 1848-49), якая была выстаўлена ў 1849 годзе, і ён жа знаёміць Расеці з Джонам Эверэтам Міле, юным геніем, які паступіў у Акадэмію ва ўзросце 11-і гадоў. Яны не проста сталі сябрамі, але выявілі, што падзяляюць погляды адзін аднаго на сучаснае мастацтва: у прыватнасці, яны лічылі, што сучасны англійскі жывапіс зайшоў у тупік і памірае, і найлепшым спосабам адрадзіць яе будзе вяртанне да шчырасці і прастаты ранняга італьянскага мастацтва (гэта значыць мастацтвы да Рафаэля, якога прэрафаэліты лічылі заснавальнікам акадэмізму).
Так зараджаецца ідэя стварэння сакрэтнага таварыства, названага **Брацтвам прэрафаэлітаў** — таварыства, якое знаходзіцца ў апазіцыі ў стаўленні да афіцыйных мастацкіх плыняў. У групу з самага пачатку былі запрошаны таксама Джэймс Колінсан (студэнт Акадэміі і жаніх Крысціны Расеці), скульптар і паэт Томас Вулнер, малады дзевятнадцацігадовы мастак і пасля крытык Фрэдэрык Стывенс і малодшы брат Расеці Уільям Расеці, які па слядах старэйшага брата паступіў у мастацкую школу, але асаблівай схільнасці да мастацтва не выяўляў і, урэшце, стаў вядомым мастацкім крытыкам і пісьменнікам. Мэдакс Браўн быў блізкі нямецкім назарэйцам, таму ён, падзяляючы ідэі Брацтва, адмовіўся далучыцца да групы.
На карціне Расеці «Юнацтва Дзевы Марыі» ўпершыню з’яўляюцца тры ўмоўныя літары P. R. B. (англ.: **P**re-**R**aphaelite **B**rotherhood), гэтымі ж ініцыяламі былі адзначаны «Ізабела» Міле і «Рыенцы» (англ.: Rienzi) Ханта. Члены Брацтва таксама стварылі свой уласны часопіс, пад назвай «Парастак», хоць ён праіснаваў толькі са студзеня па красавік 1850 года. Яго рэдактарам стаў Уільям Майкл Расеці (брат Дантэ Габрыэля Расеці).
### Прэрафаэліты і акадэмізм
Да з’яўлення Брацтва прэрафаэлітаў развіццё брытанскага мастацтва вызначалася галоўным чынам дзейнасцю Каралеўскай Акадэміі мастацтваў. Як любая іншая афіцыйная ўстанова, яна вельмі раўніва і асцярожна адносілася да новаўвядзенняў, захоўваючы традыцыі акадэмізму. Хант, Міле і Расеці заявілі ў часопісе «Парастак», што не жадаюць адлюстроўваць людзей і прыроду адцягнена прыгожымі, а падзеі — далёкімі ад рэчаіснасці, і, нарэшце, ім надакучыла ўмоўнасць афіцыйных, «узорных» міфалагічных, гістарычных і рэлігійных твораў.
«Лэдзі Ліліт», Д. Г. Расеці. 1868 г. Дэлавэрскі мастацкі музей, Дэлавэр
Прэрафаэліты адмовіліся ад акадэмічных прынцыпаў працы і лічылі, што ўсё неабходна пісаць з натуры. Яны выбіралі ў якасці мадэляў сяброў ці сваякоў. Так, напрыклад, на карціне «Юнацтва Дзевы Марыі» Расеці намаляваў сваіх маці і сястру Крысціну, а гледзячы на палатно «Ізабела», сучаснікі пазнавалі сяброў і знаёмых Міле па Брацтве. Ён жа, падчас стварэння карціны «Афелія», прымушаў Элізабэт Сідал па некалькі гадзін ляжаць у напоўненай ванне. Была зіма, таму Сідал сур’ёзна застудзілася і пазней выслала Міле рахунак ад дактароў на 50 фунтаў. Больш таго, прэрафаэліты змянілі адносіны мастака і мадэлі — яны сталі раўнапраўнымі партнёрамі. Калі героі карцін Рэйнальдса амаль заўсёды апрануты адпаведна іх сацыяльнаму статусу, то Расеці мог маляваць каралеву з прадаўшчыцы, багіню з дачкі конюха. Прастытутка Фані Корнфарт пазіравала яму для карціны «Лэдзі Ліліт».
Членаў Брацтва з самага пачатку раздражняў уплыў на сучаснае мастацтва такіх мастакоў, як сэр Джошуа Рэйнальдс, Дэвід Уілкі і Бенджамін Хейдан. Сэру Джошуа (прэзідэнту Акадэміі мастацтваў) яны нават далі мянушку «сэр Слошуа» (ад англ.: slosh — «пляскаць па гразі») за неахайную тэхніку жывапісу і стыль, як яны лічылі, цалкам запазычаны з акадэмічнага маньерызму. Становішча пагаршалася тым, што ў той час мастакі часта выкарыстоўвалі бітум, а ён робіць выяву мутнаватай і цёмнай. У супрацьлегласць, прэрафаэліты жадалі вярнуцца да высокай дэталізацыі і глыбокіх колераў жывапісцаў эпохі Кватрачэнта. Яны адмовіліся ад «кабінетнага» жывапісу і пачалі маляваць на прыродзе, а таксама ўнеслі змены ў традыцыйную тэхніку жывапісу. На загрунтаваным палатне прэрафаэліты вызначалі кампазіцыю, наносілі пласт бялілаў і збіралі з яго масла прамакальнай паперай, а затым пісалі на бялілах паўпразрыстымі фарбамі. Абраная тэхніка дазволіла дамагчыся яркіх, свежых тонаў і апынулася такой даўгавечнай, што іх працы захаваліся ў першародным выглядзе да нашых дзён.
### Барацьба з крытыкай
«Хрыстос у бацькоўскім доме», Д. Э. Міле
1850 г. галерэя Тэйт, Лондан
Спачатку працы прэрафаэлітаў прымалі даволі цёпла, аднак неўзабаве абрынулася суровая крытыка і насмешкі. Залішне натуралістычная карціна Міле «Хрыстос у бацькоўскім доме», выстаўленая ў 1850 годзе, выклікала такую хвалю абуранасці, што каралева Вікторыя папытала даставіць яе ў Букінгемскі палац для самастойнага агляду.
Гл. таксама: Хрыстос у бацькоўскім доме, карціна
Нападкі грамадскай думкі выклікала таксама карціна Расеці «Дабравешчанне», выкананая з адступленнямі ад хрысціянскага канону. На выстаўцы ў Каралеўскай акадэміі ў 1850 годзе Расеці, Хант і Міле так і не змаглі прадаць ніводнай карціны. У аглядзе, апублікаваным у штотыднёвіку «Атэнеум», крытык Фрэнк Стоўн пісаў:
> «Ігнаруючы ўсё вялікае, што было створана старымі майстрамі, гэта школа, да якой належыць Расеці, пляцецца няўпэўненымі крокамі да сваіх ранніх папярэднікаў. Гэта — археалогія, пазбаўленая ўсякай карысці і пераўтвораная ў дактрынёрства. Людзі, якія належаць да гэтай школы, заяўляюць, што яны кіруюцца праўдай і прастой прыроды. Насамрэч яны па-рабску імітуюць мастацкую няўмеласць».
>
>
Прынцыпы Брацтва былі раскрытыкаваны з боку шматлікіх паважаных жывапісцаў: прэзідэнта Акадэміі мастацтваў, Чарлза Істлейка, групы мастакоў «Кліка», якую ўзначальваў Рычард Дад. У выніку Джэймс Колінсан нават адрокся ад Брацтва, і былі скасаваны заручыны з Крысцінай Расеці. Пасля яго месца заняў жывапісец Уолтэр Дэверэл.
Становішча ў пэўнай ступені выратаваў Джон Роскін, уплывовы гісторык мастацтва і мастацкі крытык Англіі. Нягледзячы на тое, што ў 1850 годзе яму было толькі трыццаць два гады, ён ужо з’яўляўся аўтарам шырока вядомых прац пра мастацтва. У некалькіх артыкулах, апублікаваных у «Таймс», Роскін даў творам прэрафаэлітаў пахвальную ацэнку, падкрэсліўшы, што асабіста не знаёмы ні з кім з Брацтва. Ён абвясціў, што іх працы могуць «легчы ў аснову мастацкай школы, больш велічнай, чым усё, што ведаў свет папярэднія 300 гадоў». Акрамя таго, Роскін купіў многія з карцін Габрыэля Расеці, чым падтрымаў яго матэрыяльна, і ўзяў пад сваё крыло Міле, у якім адразу ўбачыў выбітны талент.
Джон Роскін і яго ўплыў
-----------------------
Джон Роскін на партрэце Д. Э. Міле, 1853—1854 гг.
Англійскі крытык Джон Роскін прывёў у парадак ідэі прэрафаэлітаў адносна мастацтва, аформіўшы іх у лагічную сістэму. Сярод яго прац найбольш вядомыя «Мастацкая выдумка: прыгожае і агіднае» (англ.: Fiction: Fair and Foul), «Англійскае мастацтва» (*The Art of England*), «Сучасныя мастакі» (*Modern Painters*). Ён жа аўтар артыкула «Прэрафаэлітызм» (англ.: Pre-Raphaelitism), які выйшаў ў 1851 годзе.
«Цяперашнія мастакі, — пісаў Роскін у „Сучасных мастаках", — адлюстроўваюць [прыроду] ці занадта павярхоўна, ці занадта прыхарошана; яны не імкнуцца пракрасціся ў [яе] сутнасць». У якасці ідэалу Роскін высоўваў сярэднявечнае мастацтва, такіх майстроў Ранняга Адраджэння, як Перуджына, Фра Анжэліка, Джавані Беліні, і падахвочваў мастакоў «пісаць карціны з чыстым сэрцам, ні на што не арыентуючыся, нічога не выбіраючы і нічым не грэбуючы». Аналагічным чынам Мэдакс Браўн, які аказаў уплыў на прэрафаэлітаў, пісаў пра сваю карціну «Развітанне з Англіяй» (англ.: The Last of England, 1855 год): «Я паспрабаваў забыцца пра ўсе існуючыя мастацкія плыні і адлюстраваць гэту сцэну так, як яна павінна была б выглядаць». Мэдакс Браўн спецыяльна пісаў гэту карціну на узбярэжжы, каб дабіцца эфекту «асвятлення з усіх бакоў», якое бывае на моры ў пахмурныя дні. Прэрафаэліцкая тэхніка напісання карцін прадугледжвала прапрацоўку кожнай дэталі.
Роскін таксама абвяшчаў «прынцып вернасці Прыродзе»: «Ці не ад таго, што мы любім свае тварэнні больш, чым Яго, мы шануем каляровае шкло, а не светлыя аблокі… І, вырабляючы купелі і ўзводзячы калоны ў гонар Таго,.. мы ўяўляем, што нам даруецца ганебнае грэбаванне ўзгоркамі і патокамі, якімі Ён надзяліў наша жыллё — зямлю». Такім чынам, мастацтва павінна было спрыяць адраджэнню духоўнасці ў чалавеку, маральнай чысціні і рэлігійнасці, што таксама стала мэтай прэрафаэлітаў.
Роскіну належыць яснае вызначэнне мастацкіх мэт прэрафаэлітызму:
> Лёгка кіраваць пэндзлем і пісаць траву і расліны з дастатковай для вока слушнасцю; гэтага можа дабіцца ўсякі пасля некалькіх гадоў працы. Але адлюстроўваць сярод травы і раслін таямніцы тварэння і спалучэнняў, якімі прырода гаворыць нашаму разуменню, перадаваць далікатны выгін і хвалісты цень узрыхленай зямлі, знаходзіць ва ўсім, што здаецца самым дробным, праява вечнага боскага новатварэння прыгажосці і велічы, паказваць гэта немыслячым і невідушчым — такое прызначэнне мастака.
>
>
Ідэі Роскіна глыбока кранулі прэрафаэлітаў, асабліва Уільяма Холмана Ханта, які заразіў сваім запалам Міле і Расеці. У 1847 годзе Хант пісаў пра кнігу Роскіна «Сучасныя мастакі»: «Як ніякі іншы чытач, я адчуваў, што кніга напісана адмыслова для мяне». Вызначаючы свой падыход да працы, Хант таксама адзначаў, што для яго важна зыходзіць з прадмета, «і не толькі з-за таго, што існуе шарм скончанасці прадмета, а для таго, каб зразумець прынцыпы дызайну, якія існуюць у Прыродзе».
Распад
------
Пасля таго, як прэрафаэлітызм атрымаў падтрымку Роскіна, прэрафаэлітаў прызналі і палюбілі, ім далі права «грамадзянства» ў мастацтве, яны ўваходзяць у моду і атрымліваюць больш добразычлівы прыём на выстаўках Каралеўскай акадэміі, карыстаюцца поспехам на Сусветнай выстаўцы 1855 года ў Парыжы.
«Красавіцкае каханне», Артур Х’юз
1855—1856 гг. галерэя Тэйт, Лондан
Акрамя ўжо згаданага Мэдакса Браўна, прэрафаэліцкім стылем таксама зацікавіліся Артур Х’юз (найбольш вядомы дзякуючы карціне «Красавіцкае каханне», 1855—1856 гг.), Генры Уоліс, Роберт Брайтуэйт Марціна, Уільям Уіндус (англ.: William Windus) і іншыя.
Аднак Брацтва распадаецца. Акрамя юнага рэвалюцыйнага рамантычнага духу і захаплення Сярэднявеччам, мала што аб’ядноўвала гэтых людзей, і з першых прэрафаэлітаў толькі Холман Хант застаўся верны дактрыне Брацтва. Калі ў 1853 годзе Міле стаў членам Каралеўскай акадэміі мастацтваў, Расеці абвясціў гэту падзею канцом Брацтва. «Круглы стол з гэтага часу распушчаны», — зрабіў вывад Расеці. Паступова выходзяць і астатнія члены. Холман Хант, напрыклад, з’ехаў на Блізкі Усход, сам Расеці замест пейзажаў ці рэлігійных тэм зацікавіўся літаратурай і стварыў шмат прац па Шэкспіры і Дантэ.
Спробы адраджэння Брацтва ў якасці Хогарцкага клуба (англ.), які існаваў з 1858 па 1861 гады, не ўдаліся.
Далейшае развіццё прэрафаэлітызму
---------------------------------
У 1856 годзе Расеці сустракаецца з Уільямам Морысам і Эдвардам Бёрн-Джонсам. Берн-Джонс быў захоплены карцінай Расеці «Першыя ўгодкі смерці Беатрычэ» (англ.: The First Anniversary of the Death of Beatrice), і пасля яны з Морысам напрасіліся да яго ў вучні. Бёрн-Джонс праводзіў цэлыя дні ў студыі Расеці, а Морыс далучаўся ў выхадныя. Так пачынаецца новы этап у развіцці руху прэрафаэлітаў, асноўнай ідэяй якога становіцца эстэтызм, стылізацыя формаў, эратызм, культ прыгажосці і мастацкага генія. Усе гэтыя рысы ўласцівыя творчасці Расеці, які спачатку быў лідарам руху.
Як пасля пісаў мастак Вэл Прынсеп (англ.: Val Princep), Расеці «быў планетай, вакол якой мы круціліся. Мы капіявалі нават яго манеру гутаркі». Аднак здароўе Расеці (у тым ліку псіхічнае) усё пагаршаецца, і паступова лідарства падхапляе Эдвард Бёрн-Джонс, чые працы выкананы ў стылі ранніх прэрафаэлітаў. Ён стаў незвычайна папулярны і аказаў вялікі ўплыў на такіх жывапісцаў, як Уільям Уотэрхаус, Баям Шоу, Кадаган Купер, яго ўплыў прыметны таксама ў працах Обры Бердслі і іншых мастакоў-ілюстратараў 1890-х гадоў. У 1889 годзе на Сусветнай выстаўцы ў Парыжы ён атрымаў Ордэн Ганаровага легіёна за карціну «Кароль Кафетуа і жабрачка».
Сярод позніх прэрафаэлітаў таксама можна вылучыць такіх жывапісцаў, як Сімеон Саламон (англ.: Simeon Solomon) і Эвелін дэ Морган (*Evelyn de Morgan*), а таксама ілюстратараў Генры Форда (*Henry Justice Ford*) і Эвелін Пол (*Evelyn Paul*).
### «Мастацтвы і рамёствы»
Асноўны артыкул: **Рух мастацтваў і рамёстваў**
Прэрафаэлітызм тым часам пранікае ва ўсе аспекты жыцця: мэбля, дэкаратыўнае мастацтва, архітэктуру, убранне інтэр'ера, дызайн кніг, ілюстрацыі.
Уільям Морыс лічыцца адной з найбольш уплывовых фігур у гісторыі дэкаратыўнага мастацтва XIX стагоддзя. Ён заснаваў рух «Arts and Crafts Movement» (англ.: «Рух мастацтваў і рамёстваў»), галоўнай ідэяй якога было вяртанне да ручнога майстэрства як да ідэалу прыкладнага мастацтва, а таксама ўзвядзенне ў ранг паўнапраўных мастацтваў кнігадрукавання, словаліцця, гравюры. Гэты рух, якое падхапілі Уолтэр Крэйн, Макінтош, Нэльсан Доўсан, Эдвін Лачэнс, Райт і іншыя, пасля выявіўся ў англійскай і амерыканскай архітэктуры, дызайне інтэр’ераў, ландшафтным дызайне.
### Паэзія
Большасць прэрафаэлітаў займаліся паэзіяй, але, па меркаванні шматлікіх крытыкаў, мае каштоўнасць менавіта позні перыяд развіцця прэрафаэлітызму. Дантэ Габрыэль Расеці, яго сястра Крысціна Расеці, Джордж Мерэдзіт, Уільям Морыс і Алджэрнон Суінберн пакінулі значны след у англійскай літаратуры, але найбольшы ўклад унёс Расеці, захоплены вершамі італьянскага Адраджэння і асабліва творамі Дантэ. Галоўным лірычным дасягненнем Расеці лічыцца цыкл санетаў «Дом Жыцця» (*The House of Life*). Крысціна Расеці таксама была вядомай паэтэсай. Паэзіяй займалася і каханая Расеці, Элізабет Сідал, чые творы засталіся нявыдадзенымі пры жыцці. Эрудыт Уільям Морыс быў не толькі прызнаным майстрам вітражоў, але і вёў актыўную літаратурную дзейнасць, у тым ліку напісаў шмат вершаў. Яго першы зборнік «Абарона Гвінеўры і іншыя вершы» быў апублікаваны ў 1858 годзе, калі аўтару было 24 года.
Пад уплывам паэзіі прэрафаэлітаў развівалася брытанскае дэкадэнцтва 1880-х гадоў: Эрнст Доўсан, Ліянель Джонсан, Майкл Філд, Оскар Уайльд. Рамантычная туга па Сярэднявеччы знайшла адлюстраванне ў ранняй творчасці Ейтса.
Вядомы паэт Алджэрнон Суінберн (англ.: Algernon Swinburne), які праславіўся адважнымі эксперыментамі ў вершаскладанні, да таго ж быў драматургам і літаратурным крытыкам. Першую драму «Каралева-маці» (англ.: The Queen Mother and Rosamond), напісаную ў 1860 годзе, Суінберн прысвяціў Расеці, з якім яго злучалі сяброўскія адносіны. Аднак, хоць Суінберн і дэклараваў сваю прыхільнасць прынцыпам прэрафаэлізма, ён безумоўна выходзіць за межы гэтага кірунку.
### Выдавецкая дзейнасць
Асноўны артыкул: **Келмскат-прэс**
Дантэ Габрыэль Расеці. Балады і эпічныя паэмы (Dante Gabriel Rossetti. Ballads and narrative poems). — L.: Келмскат-прэс, 1893. Выданне Уільяма Морыса
У 1890 годзе Уільям Морыс арганізаваў выдавецтва «Келмскат-прэс» (*Kelmscott Press*), у якім разам з Бёрн-Джонсам надрукаваў некалькі кніг. Гэта перыяд завуць кульмінацыяй жыцця Уільяма Морыса. Абапіраючыся на традыцыі сярэднявечных перапісчыкаў, Морыс, таксама як і англійскі графік Уільям Блэйк, паспрабаваў знайсці адзіны стыль афармлення старонкі кнігі, яе тытульнага ліста і вокладкі. Лепшым выданнем Морыса сталі Сачыненні Джэфры Чосера (англ.: The Works of Geoffrey Chaucer); палі ўпрыгожаны пакручастымі раслінамі, тэкст ажыўляюць застаўкі-мініяцюры і арнаментаваныя вялікія літары.
Як пісаў Дункан Робінсан,
>
> Сучаснаму чытачу, які звыкся з простым і функцыянальным шрыфтом XX стагоддзя, выданні «Келмскат-прэс» здаюцца раскошнымі спараджэннямі Віктарыянскай эпохі. Багаты арнамент, узоры ў відзе лісця, ілюстрацыі па дрэве — усё гэта становіцца найважнейшымі ўзорамі дэкаратыўнага мастацтва XIX стагоддзя; усё зроблена рукамі чалавека, які ўнёс большы ўклад у гэту вобласць, чым хто-небудзь іншы.
>
>
>
Морыс аформіў усе 66 кніг, выпушчаных выдавецтвам, а Бёрн-Джонс выканаў большасць ілюстрацый. Выдавецтва праіснавала да 1898 года і аказала моцны ўплыў на шматлікіх ілюстратараў канца XIX стагоддзя, у прыватнасці, на Обры Бердслея.
### Эстэтычны рух
У канцы 50-х гадоў, калі шляхі Роскіна і прэрафаэлітаў разыходзяцца, узнікае неабходнасць у новых эстэтычных ідэях і новых тэарэтыках, якія фармуюць гэтыя ідэі. Такім тэарэтыкам стаў гісторык мастацтва і літаратурны крытык Уолтэр Патэр (англ.: Walter Horatio Pater). Уолтэр Патэр меркаваў, што галоўнае ў мастацтве — непасрэднасць індывідуальнага ўспрымання, таму мастацтва павінна культываваць кожны момант перажывання жыцця: «Мастацтва не дае нам нічога, акрамя ўсведамлення вышэйшай каштоўнасці кожнага мімалётнага моманту і захаванні ўсіх іх». У значнай меры праз Патэра ідэі *«мастацтва для мастацтва»*, запазычаныя ад Тэафіля Гацье, Шарля Бодлера, трансфармуюцца ў канцэпцыю **эстэтызму** (англ.: Aesthetic movement), якая атрымлівае распаўсюджванне ў коле англійскіх мастакоў і паэтаў: Уістлера, Суінберна, Расеці, Уайльда. Оскар Уайльд таксама аказаў моцны ўплыў на развіццё эстэтычнага руху (у тым ліку на познюю творчасць Расеці), будучы асабіста знаёмым і з Холманам Хантам, і з Бёрн-Джонсам. Ён, як і шматлікія яго аднагодкі, зачытваўся кнігамі Патэра і Роскіна, і эстэтызм Уайльда шмат у чым вырас з прэрафаэлітызму, які нёс у сабе зарад вострай крытыкі сучаснага грамадства з пазіцый прыгажосці. Оскар Уайльд пісаў, што «эстэтыка — вышэй крытыкі», што лічыць мастацтва вышэйшай рэальнасцю, а жыццё — разнавіднасцю выдумкі: «Я пішу таму, што пісаць для мяне — вышэйшае артыстычнае задавальненне. Калі мая творчасць падабаецца няшмат якім выбраным, я гэтаму рады. Калі ня, я не засмучаюся». Прэрафаэліты таксама захапляліся паэзіяй Кітса і цалкам прынялі яго эстэтычную формулу «прыгажосць ёсць адзіная ісціна».
Сюжэты
------
«Абуджэнне сарамлівасці», У. Х. Хант
1853 г. галерэя Тэйт, Лондан
Спачатку прэрафаэліты аддавалі перавагу евангельскім сюжэтам, прычым пазбягалі ў жывапісе царкоўнага характару і тлумачылі Евангелле сімвалічна, надаючы асаблівае значэнне не гістарычнай слушнасці адлюстроўваных евангельскіх эпізодаў, а іх унутранаму філасофскаму сэнсу. Так, напрыклад, у «Светачы свету» Ханта ў выглядзе Збавіцеля з яркім каганцом у руках намаляваны таямнічае боскае святло веры, якое імкнецца пракрасціся ў зачыненыя чалавечыя сэрцы, як Хрыстос стукае ў дзверы чалавечага жылля.
Прэрафаэліты прыцягваюць увагу да тэмы грамадскай няроўнасці ў Віктарыянскую эпоху, эміграцыі (творчасць Мэдакса Браўна, Артура Х’юза), прыніжанага становішча жанчыны (Расеці), Холман Хант нават закрануў тэму прастытуцыі ў сваёй карціне «Абуджэнне сарамлівасці» (англ.: The Awakening Conscience, 1853 г.). На карціне — паўшая жанчына, якая раптам зразумела, што грашыць, і, забыўшыся пра свой палюбоўніка, вызваляецца з яго абдымкаў, як быццам пачуўшы нейкі кліч праз адкрытае акно. Мужчына не разумее яе духоўных парываў і працягвае гульню на фартэпіяна. Тут прэрафаэліты не былі першапраходцамі, іх апярэдзіў **Рычард Рэдгрэйв** са сваёй знакамітай карцінай «Гувернантка» (1844). І пазней, у 40-я гады, Рэдгрэйв стварыў шмат падобных твораў, прысвечаных эксплуатацыі жанчын.
«Празерпіна», Д. Г. Расеці
1874 г. галерэя Тэйт, Лондан
Прэрафаэліты займаліся і гістарычнымі тэмамі, дамагаючыся найвялікай дакладнасці ў адлюстраванні фактычных падрабязнасцяў; зварочваліся да твораў класічнай паэзіі і літаратуры, да творчасці Дантэ Аліг’еры, Уільяма Шэкспіра, Джона Кітса. Яны ідэалізавалі Сярэднявечча, любілі сярэднявечную рамантыку і містыку.
### Жаночыя выявы
Прэрафаэліты стварылі ў выяўленчым мастацтве новы тып жаночай прыгажосці — адхілены, спакойны, таямнічы, які пазней разаўюць мастакі стылю мадэрн. Жанчына на палотнах прэрафаэлітаў — сярэднявечная вобраз ідэальнай прыгажосці і жаноцкасці, ёй захапляюцца і ўшаноўваюць. Асабліва гэта прыкметна ў Расеці, якога захаплялі прыгажосць і загадкавасць, а таксама ў Артура Х’юза, Міле, Бёрн-Джонса. Містычная, пагібельная прыгажосць, *la femme fatale* пазней знайшла адлюстраванне ў Уільяма Уотэрхауса. У гэтым плане знакавай можна назваць карціну «Лэдзі з Шалота» (1888), якая дагэтуль застаецца адным з самых папулярных экспанатаў галерэі Тэйт. Яна заснавана на паэме Альфрэда Тэнісана. Шматлікія жывапісцы (Холман Хант, Расеці) ілюстравалі творы Тэнісана, у прыватнасці, *«Лэдзі Шалот»*. Гісторыя апавядае пра дзяўчыну, якая павінна заставацца ў вежы, знаходзячыся ў ізаляцыі ад навакольнага свету, і ў той самы момант, калі вырашаецца на ўцёкі, яна падпісвае сабе смяротны прысуд.
Гл. таксама: Лэдзі з Шалота, карціна Уотэрхауса
Вобраз трагічнага кахання быў прыцягальны для прэрафаэлітаў і іх паслядоўнікаў: у канцы XIX—пачатку XX стагоддзя на тэму *«Лэдзі Шалот»* было створана больш пяцідзесяці карцін, а назва паэмы ператварылася ў фразеалагізм. Прэрафаэлітаў прыцягвалі, у прыватнасці, такія тэмы, як душэўная чысціня і трагічная каханне, неўзаемнае каханне, недасягальная дзяўчына, жанчына, якая гіне дзеля кахання, заклеймавана ганьбай ці праклёнам, а таксама мёртвая жанчына незвычайнай прыгажосці.
Першая карціна з серыі «Мінулае і сапраўднае» Агастаса Эга. 1837 г. Лондан
Была перагледжана віктарыянская канцэпцыя жаноцкасці. Напрыклад, у «Афеліі» Артура Х’юза ці серыі карцін «Мінулае і сапраўднае» (англ.: Past and Present, 1837—1860) Агастаса Эга, жанчына паказана як чалавек, здольны адчуваць сексуальнае жаданне і гарачае пачуццё, якое часта прыводзіць да заўчаснага скону. Агастас Эг стварыў серыю прац, дзе паказана, як руйнуецца сямейны ачаг пасля таго, як адкрылася шлюбная нявернасць маці. На першай карціне жанчына ляжыць на поле, уткнуўшы твар у дыван, у позе абсалютнай роспачы, а бранзалеты на яе руках нагадваюць наручнікі. Дантэ Габрыэль Расеці выкарыстоўвае фігуру Празерпіны з старажытнагрэчаскай і рымскай міфалогіі: маладая жанчына, якая была выкрадзена Плутонам у падземнае царства і адчайна марыць вярнуцца на зямлю. Яна з’ядае толькі некалькі гранатавых семечак, але досыць маленькага кавалачка ежы, каб чалавек навекі застаўся ў падземным свеце. Празерпіна Расеці — не проста прыгожая жанчына з задуменным поглядам. Яна вельмі жаноцкая і пачуццёвая, а гранат у яе руках — сімвал гарачага пачуцця і спакусы, якой яна паддалася.
Адна з галоўных тэм у творчасці прэрафаэлітаў — спакушаная жанчына, разбураная неўзаемным каханнем, здраджаная каханым, ахвяра трагічнага кахання. У большасці карцін відавочна ці няяўна прысутнічае мужчына, адказны за падзенне жанчыны. Як прыклад можна прывесці «Абуджэнне сарамлівасці» Ханта ці карціну Міле «Марыяна».
Аналагічная тэматыка прасочваецца і ў паэзіі: у «Абароне Гінеўры» (англ.: The Defence of Guenevere) Уільяма Морыса, у вершы Крысціны Расеці «Хуткае каханне» (англ.: Light Love, 1856), у паэме Расеці «Джэні» (1870), дзе паказана паўшая жанчына, прастытутка, якая зусім не занепакоена сваім становішчам і нават атрымлівае асалоду ад сексуальнай свабодай.
### Пейзаж
«Англійскія берагі», У. Х. Хант
1852 г. галерэя Тэйт, Лондан
Холман Хант, Міле, Мэдакс Браўн шмат працавалі ў жанры пейзажу. Пэўнай вядомасцю таксама карысталіся жывапісцы Уільям Дайс, Томас Сэдан, Джон Брэт. Пейзажысты гэтай школы вядомыя асабліва выявай аблокаў, перанятым імі ад знакамітага папярэдніка, Уільяма Цёрнера. Пейзаж імкнуліся выпісваць з максімальнай дакладнасцю. Хант так выказаў свае думкі: «Я жадаю маляваць пейзаж,.. адлюстроўваючы кожную дэталь, якую змагу ўбачыць». А пра карціну Міле «Восеньскае лісце» Роскін гаварыў: «Упершыню змярканне выяўленна настолькі дасканала».
Жывапісцы рабілі скрупулёзныя эцюды тонаў з натуры, капіруючы іх наколькі можна ярка і выразна. Гэта мікраскапічная праца патрабавала велізарнага цярпення і працы, у сваіх лістах ці дзённіках прэрафаэліты жаліліся на неабходнасць гадзінамі стаяць пад гарачым сонцам, дажджом, ветрам, каб намаляваць, парой, вельмі невялікі адрэзак карціны.
Па гэтых прычынах, прэрафаэліцкі пейзаж не атрымаў шырокага распаўсюджання, а затым яму на змену прыйшоў імпрэсіянізм.
Фотамастацтва
-------------
Яшчэ Роскін пісаў, захапляючыся дагератыпамі: «Як быццам чараўнік паменшыў прадмет,.. каб яго можна было знесці з сабой». А калі ў 1850 годзе была вынайдзена альбумінавая фотапапера, працэс фатаграфіі спрасціўся і стаў больш даступным.
Прэрафаэліты ўнеслі вялікі ўклад у развіццё фотамастацтва, напрыклад, выкарыстоўвалі фатаграфіі падчас жывапісу. Здымкі прэрафаэлітаў паказваюць тую ж увагу да літаратурнай канцэпцыі твора, тыя ж спробы адлюстраваць унутраны свет мадэлі (што для фатаграфіі тых гадоў было амаль непасільнай задачай), тыя ж кампазіцыйныя асаблівасці: двухмернасць прасторы, канцэнтрацыя ўвагі на персанажы, любоў да дэталяў. Асабліва вядомыя фатаграфіі Джэйн Морыс, зробленыя Дантэ Габрыэлем Расеці у ліпені 1865.
Многія знакамітыя фатографы пасля натхняліся прэрафаэліцкай творчасцю: такія як, напрыклад, Генры Піч Робінсан.
Лад жыцця
---------
Прэрафаэлітызм — гэта культурны стыль, які пракраўся ў жыццё сваіх стваральнікаў і ў нейкай меры вызначыў гэта жыццё. Прэрафаэліты жылі ў створаным імі становішчы і зрабілі такое становішча надзвычай модным. Як адзначае Андрэа Роўз у сваёй кнізе, у канцы XIX стагоддзя «вернасць прыродзе саступае вернасці іміджу. Імідж становіцца распазнавальным і таму цалкам гатовым для рынка».
Амерыканскі пісьменнік Генры Джэймс у лісце, датаваным сакавіком 1869 года, распавядаў сястры Алісе пра свой візіт да Морысаў.
«Каралева Джынеўра», Уільям Морыс. Тут намалявана жонка мастака — Джэйн Морыс
1858 г. галерэя Тэйт, Лондан
> «Учорашні дзень, дарагая мая сястра, — піша Джэймс, — быў для мяне свайго роду апафеозам, паколькі я правёў вялікую частку гэтага дня ў доме с-ра У. Морыса, паэта. Морыс жыве ў тым жа самым доме, дзе адкрыў свой магазін, у Блумсберы… Як бачыш, паэзія для Морыса з’яўляецца другарадным заняткам. Першым чынам, ён вытворца вітражоў, фаянсавай пліткі, сярэднявечных габеленаў і царкоўнага швіва, — увогуле, усяго прэрафаэліцкага, старадаўняга, незвычайнага і, павінен дадаць, цудоўнага. Вядома, усё гэта робіцца ў сціплых маштабах і можа ажыцяўляцца ў хатніх умовах. Рэчы, якія ён робіць, незвычайна вытанчаны, каштоўныя і дарагія (яны пераўзыходзяць па кошце прадметы самай вялікай раскошы), а таму што яго фабрыка не можа мець занадта вялікага значэння. Але ўсё, што ён стварыў, чароўна і цудоўна… яму таксама дапамагаюць яго жонка і маленькія дочкі».
>
>
Далей Генры Джэймс апісвае жонку Уільяма Морыса, Джэйн Морыс (у дзявоцтве Джэйн Бердэн), якая пазней стала каханай і выступала ў якасці мадэлі Расеці і якую ўвесь час можна сустрэць на карцінах гэтага жывапісца:
> «О, мая дарагая, што гэта за жанчына! Яна выдатная ва ўсім. Уяві сабе высокую, хударлявую жанчыну, у доўгай сукенцы з тканіны колеру прыглушанага пурпуру, з натуральнай матэрыі да апошняга шнурка, з капой кучаравых чорных валасоў, які спадаюць буйнымі хвалямі па скронях, маленькі і бледны твар, вялікія цёмныя вочы, глыбокія і зусім суінбернаўскія, з густымі чорнымі выгнутымі бровамі… Высокая адкрытая шыя ў жэмчугах, і ў выніку — сама дасканаласць. На сцяне вісеў яе партрэт амаль у натуральную велічыню пэндзля Расеці, настолькі дзіўны і нерэальны, што калі б вы яго бачылі, то прынялі б за хваравітае бачанне, але незвычайнай падобнасці і вернаці рысам. Пасля абеду… Морыс прачытаў нам адну са сваіх нявыдадзеных паэм… а яго жонка, пакутуючы ад зубнога болю, адпачывала на сафе, з хусткай ля твару. Мне здавалася, што было штосьці фантастычнае і аддаленае ад нашага сапраўднага жыцця ў гэтай сцэне: Морыс, які чытае плаўным антычным памерам легенду пра цуды і жахі (гэта была гісторыя Белерафонта), вакол нас маляўнічая старая мэбля кватэры (кожны прадмет — узор чаго-небудзь), і, у куце, гэта змрочная жанчына, маўклівая і сярэднявечная са сваім сярэднявечным зубным болем».
>
>
Прэрафаэлітаў акружалі жанчыны рознага сацыяльнага статусу, каханыя, мадэлі. Адна журналістка піша пра іх так: «…жанчыны без крыналінаў, з валасамі, якія развяваюцца… незвычайныя, як гарачкавы сон, у якім павольна рухаюцца пышныя і фантастычныя вобразы».
Дантэ Габрыэль Расеці жыў у вытанчанай і багемнай атмасферы, і яго эксцэнтрычны вобраз сам па сабе стаў часткай прэрафаэліцкай легенды: у Расеці жылі самыя розныя людзі, уключаючы паэта Алджэрнона Суінберна, пісьменніка Джорджа Мерэдзіта. Мадэлі змянялі адна іншую, некаторыя з іх станавіліся палюбоўніцамі Расеці, асабліва вядомая вульгарная і скупая Фані Корнфарт. Дом Расеці быў поўны антыкварыяту, старадаўняй мэблі, кітайскага фарфору і іншых цацак, якія той скупляў у крамах старызнікаў. У садзе вадзіліся совы, вомбаты, кенгуру, папугаі, паўліны, адзін час там жыў нават бык, чые вочы нагадвалі Расеці вока яго каханай Джэйн Морыс.
«Медэя», Эвелін дэ Морган
1850—1919 гг. Мастацкая галерэя і музей Уільямсана, Мерсісайд
Значэнне прэрафаэлітызму
------------------------
Прэрафаэлітызм як мастацкі кірунак шырока вядомы і папулярны ў Вялікабрытаніі. Яго таксама завуць першай брытанскай плынню, якая дасягнула сусветнай славы, аднак, сярод даследчыкаў значэнне ацэньваецца па-рознаму: ад рэвалюцыі ў мастацтве да чыстага наватарства ў тэхніцы жывапісу. Існуе меркаванне, што рух пачынаўся са спробы абнаўлення жывапісу, а меў ў далейшым вялікі ўплыў на развіццё літаратуры і ўсёй англійскай культуры ў цэлым. Паводле Літаратурнай энцыклапедыі, з прычыны свайго вытанчанага арыстакратызму, рэтраспектызму і сузіральнасці іх творчасць мала ўздзейнічала на шырокія масы.
Нягледзячы на ўяўную накіраванасць у мінулае, прэрафаэліты садзейнічалі ўмацаванню стылю мадэрн у выяўленчым мастацтве, больш таго, іх лічаць папярэднікамі сімвалістаў, парой нават атаясамляючы тых і іншых. Напрыклад, што выстаўка «Сімвалізм у Еўропе», якая перамяшчалася з лістапада 1975 па ліпень 1976 года з Ротэрдама праз Брусель і Бадэн-Бадэн у Парыж, прыняла за зыходную дату 1848 год — год заснавання Брацтва. Паэзія прэрафаэлітаў паўплывала на творчасць французскіх сімвалістаў Верлена і Малармэ, а жывапіс — на такіх мастакоў, як Обры Бердслей, Уотэрхаус, і меней вядомых, як Эдвард Х'юз ці Кальдэрон.
Некаторыя нават адзначаюць уплыў прэрафаэліцкага жывапісу на англійскіх хіпі, а Бёрн-Джонса — на маладога Толкіна. Цікава, што у юнацтве Толкін, які разам з сябрамі арганізаваў паўтаемнае таварыства «Чайны клуб», параўноўваў іх з прэрафаэліцкім брацтвам.
Спіс асоб, звязаных з прэрафаэлітызмам
--------------------------------------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Прэрафаэліты на Вікісховішчы |
### Брацтва
* Джэймс Колінсан (мастак)
* Уільям Холман Хант (мастак)
* Джон Эверэт Міле (мастак)
* Дантэ Габрыэль Расеці (мастак і паэт)
* Уільям Майкл Расеці (крытык)
* Фрэдэрык Джордж Стывенс (крытык)
* Томас Вулнер (скульптар і паэт)
### Сябры і аднадумцы
* Лоўрэнс Альма-Тадэма (мастак)
* Джон Брэт (мастак)
* Форд Мэдакс Браўн (мастак і дызайнер)
* Эдвард Бёрн-Джонс (мастак і дызайнер)
* Чарлз Олстан Колінз (мастак)
* Фрэнк Кадаган Купер (мастак)
* Уолтэр Дэверэл (мастак)
* Артур Хакер (мастак)
* Артур Х’юз (мастак, ілюстратар)
* Генры Холідэй (мастак, ілюстратар)
* Джэйн Морыс (мадэль)
* Мэй Морыс (вышывальшчыца і дызайнер)
* Уільям Морыс (дызайнер і пісьменнік)
* Крысціна Расеці (паэтэса)
* Джон Роскін (крытык)
* Энтані Фрэдэрык Агастас Сандзіс (мастак)
* Томас Сэдан (мастак)
* Элізабет Сідал (мастак, паэт і мадэль)
* Сімеон Саламон (мастак)
* Марыя Спарталі Сцілман (мастачка)
* Алджэрнон Суінбёрн (паэт)
* Генры Уоліс (мастак)
* Уільям Ліндсей Уіндус (мастак)
### Мастакі, якія перанялі стыль
* Сафі Андэрсан
* Уайк Бэйліс
* Джордж Прайс Бойс
* Джэймс Кэмпбел
* Джон Кальер
* Уільям Дэвіс
* Эвелін дэ Морган
* Фрэнк Бернард Дзіксі
* Джон Уільям Годвард
* Томас Купер Готч
* Эдвард Роберт Х’юз
* Джон Лі
* Эдмунд Лейтан
* Фрэдэрык Лейтан
* Джозеф Ноэль Патан
* Джон Вільям Уотэрхаус
* Даніэл Вільямсан
### Мадэлі
* Фані Корнфарт
* Эні Мілер
* Эвелін дэ Морган
* Джэйн Морыс
* Элізабет Сідал
* Мэры Спарталі Сцілман
* Марыя Замбака
Музеі
-----
Працы прэрафаэлітаў захоўваюцца ў наступных музеях Вялікабрытаніі:
* Галерэя Тэйт, Лондан.
* Мастацкая галерэя лэдзі Левер, Ліверпуль.
* Манчэстэрская мастацкая галерэя
* Мастацкая галерэя Уокера, Ліверпуль.
* Бірмінгемскі музей і мастацкая галерэя
* Музей Ашмала, Оксфард.
Гл. таксама
-----------
* Імпрэсіянізм
* Выяўленчае мастацтва Адраджэння
* Каралеўская Акадэмія мастацтваў
* Назарэйцы
* Мадэрн
* Медыевізм
* Эстэтызм
* Джон Кітс
* Hogarth club
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 Путеводитель по искусству / Под ред. Яна Чилверса. — М.: ОАО Издательство «Радуга», 2002.
2. 1 2 3 4 5 6 *Шестаков В. П.* Прерафаэлиты: мечты о красоте. — М.: Прогресс-Традиция, 2004. — ISBN 5-89826-217-2.
3. ↑ Назарэі (назарэяне) — група нямецкіх мастакоў пачатку XIX стагоддзя, якая спрабавала абнавіць рэлігійны жывапіс вяртаннем не толькі да глыбіні і шчырасці пачуцця італьянскіх майстроў XV стагоддзя, асабліва Беата Анджэліка, але і да іх тыпаў кампазіцыі, малюнку, фарбаў і тэхнічных прыёмаў. Заснавальнікам і галоўным прадстаўніком гэтага кірунку жывапісу быў Іаган Фрыдрых Авербек.
4. ↑ А дакладней, «Rienzi vowing to obtain justice for the death of his young brother, slain in a skirmish between the Colonna and the Orsini factions», 1848—1849
5. 1 2 Энциклопедия для детей.. — М.: Аванта.
6. ↑ *Secher, Benjamin.*. Дзесяць рэчаў, якія вы не ведалі пра «Афелію»(нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 жніўня 2011. Праверана 7 лютага 2008.
7. 1 2 3 4 5 6 Heathcote Williams. Jericho and the Pre-Raphaelites Архівавана 1 сакавіка 2008. (англ. PDF, 3 MB)
8. 1 2 Панэль у Манчэстэрскай мастацкай галерэі (PDF)
9. ↑ РОССЕТТИ, ДАНТЕ ГАБРИЕЛ **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Энциклопедия Кольера. Архівавана з першакрыніцы 5 сакавіка 2016. Праверана 4.05.2008.
10. ↑ Хоць скасаванне заручын было выклікана, у першую чаргу, рэлігійнымі рознагалоссямі.
11. 1 2 3 4 5 *Wood Christopher.* The Pre-Raphaelites. — L.: Weidenfeld and Nicolson, 1981. — ISBN 0-297794140.
12. 1 2 БРАТСТВО ПРЕРАФАЭЛИТОВ
13. ↑ *Рескин Джон.* Лекции об искусстве / Пер. с англ. П. Когана. — М.: БГС-ПРЕСС, 2006. — ISBN 5-93381-209-9.
14. 1 2 3 *Брокгауз Ф. А. Ефрон И. А.* Энциклопедический словарь. — М.: ЭКСМО, 2006.
15. 1 2 3 *Майкл, Бартрам.*. Выстаўка фатаграфій прэрафаэлітаў **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2011. Праверана 6 лютага 2008.
16. 1 2 Энциклопедия символизма. Живопись, графика и скульптура. Литература. Музыка. Жан Кассу. — М.: Республика, 1998.
17. ↑ *Speel, Bob*. Брацтва прэрафаэлітаў(нявызн.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 30 снежня 2011. Праверана 6 лютага 2008.
18. ↑ Пазней Міле цалкам адрокся ад ідэй Брацтва. Яго карціна 1868 года «Ванеса» (Vanessa) па стылістыцы больш нагадвае працы Веласкеса і Джошуа Рэйнальдса, чым вытачаную тэхніку прэрафаэлітаў.
19. 1 2 *Байор, Нина.*. Прерафаэлиты в энциклопедии «Кругосвет» **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 лістапада 2012. Праверана 6 лютага 2008.
20. ↑ Morris & Co **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 кастрычніка 2007. Праверана 4.05.2008 г..
21. ↑ *Михаил Белецкий.*. Дизайн и Современность. Размышления о новом и старом в типографике XX века **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 6 студзеня 2012. Праверана 4.05.2008 г..
22. 1 2 *George P. Landow.*. Pre-Raphaelitism in Poetry **(нявызн.)**(недаступная спасылка). victorianweb.org. Архівавана з першакрыніцы 8 студзеня 2012. Праверана 5.05.2008.
23. ↑ *Россетти Д. Г.* Дом Жизни: Сонеты, стихотворения / Пер. с англ. В. Васильева, Вланеса, Т. Казаковой и др.. — СПб.: Азбука-классика, 2005. — ISBN 5-352-01652-8.
24. ↑ Utopia Matters: from Brotherhoods to Bauhaus (англ.)(недаступная спасылка). e-flux. Архівавана з першакрыніцы 26 студзеня 2012. Праверана 17 мая 2010.
25. 1 2 3 *Лоранс де Кар.* Прерафаэлиты: модернизм по-английски / Пер. с англ. Ю. Эйделькинд.. — М.: Астрель, 2003. — ISBN 5-17-008099-9.
26. ↑ Суинберн, Алджернон Чарльз **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Энциклопедия «Кругосвет». Архівавана з першакрыніцы 16 лістапада 2012. Праверана 5.05.2008.
27. ↑ Literary Aspects of Pre Raphaelitism. § 7. Swinburne’s early years. (англ.)(недаступная спасылка). The Cambridge History of English and American Literature. Архівавана з першакрыніцы 13 жніўня 2011. Праверана 5.05.2008.
28. ↑ Литературная энциклопедия
29. 1 2 3 4 5 www.victorianweb.org
30. ↑ http://www.artclassic.edu.ru/ Архівавана 7 кастрычніка 2007.
31. ↑ Патэра адным з першых англійскіх тэарэтыкаў выкарыстаў тэрмін «мастацтва для мастацтва» — у артыкуле «Паэмы Уільяма Морыса», апублікаваным у 1868 годзе
32. 1 2 *Уайльд О.* Письма. — М.: Аграф, 1997. — ISBN 5-7784-0019-5.
33. 1 2 Прерафаэлиты. Литературная энциклопедия: в 11 т.
34. ↑ Віктарыянская эпоха і XIX стагоддзе ў літаратуры (англ. PDF)
35. ↑ *Peter Trippi*. British public continue to buy more postcards of «The Lady of Shalott» than any other picture at the Tate Gallery (англ.)(недаступная спасылка). Phaidon Press (2002 год). Архівавана з першакрыніцы 22 чэрвеня 2003. Праверана 4.05.2008.
36. ↑ *Пулсон К.* Смерть и юная дева: Леди из Шалотта и прерафаэлиты = Death and the Maiden: The Lady of Shalott and the Pre-Raphaelites. — Bournemouth: Scholar Press, 1996.
37. ↑ *Pearce L.* Woman/Image/Text: Readings in Pre-Raphaelite Art and Literature. — Toronto: University of Toronto Press, 1991. — ISBN 0802059805.
38. ↑ Апісанне пацалунку ў строфах 134—138: «Wherewith we kissed in meeting that spring day… When both our mouths went wandering in one way, And aching sorely, met among the leaves; Our hands being left behind strained far away».
39. ↑ Босько Н. Прерафаэлиты и фотография. Опубликовано в журнале «Урал» 1997, № 7
40. ↑ *Christopher, Allen.*. Artists and models (англ.). The Australian (24 красавіка 2010 г.). Архівавана з першакрыніцы 31 жніўня 2011. Праверана 17 мая 2010.
41. ↑ *Некрасова Е. А.* Романтизм в английском искусстве. — М.: Искусство, 1975.
42. ↑ Following Gandalf. Epic Battles and Moral Victory in The Lord of the Rings Архівавана 31 снежня 2009.
43. ↑ *Карпентер Х.* Дж. Р. Р. Толкин. Биография. — М.: ЭКСМО-Пресс, 2002. — ISBN 5-04-008886-8.
Літаратура
----------
* Макс Нордау. Прерафаэлиты // Вырождение. М.: Республика, 1995.— 400 с.— (Прошлое и настоящее). ISBN 5-250-02539-0
Спасылкі
--------
* Victorian Art in Britain (англ.) — сайт, прысвечаны мастацтву віктарыянскай эпохі.
* (англ.)
* Кніжныя ілюстрацыі прэрафаэлітаў (Pre-Raphaelites and Illustration) (англ.)
* Literary Aspects of Pre Raphaelitism: The Cambridge History of English and American Literature (англ.)
* Прэрафаэліты і фатаграфія (англ.)
* Жанчыны прэрафаэлітаў Архівавана 25 мая 2007. (англ.)
* Прэрафаэліты ў Вялікай савецкай энцыклапедыі Архівавана 3 мая 2016.
* «Сястрыства» прэрафаэлітаў (англ.)
| ⛭Напрамкі ў заходнім мастацтве |
| --- |
| Сярэднявечча |
Раманскі стыль •
Готыка
(Інтэрнацыянальная готыка)
|
| Новы час |
Акадэмізм •
Ампір •
Барока •
Маньерызм •
Класіцызм •
Неакласіцызм •
Рэалізм •
Рэнесанс •
Ракако •
Рамантызм •
Сентыменталізм
|
| Мадэрнізм |
✰ Прэрафаэліты •
Імпрэсіянізм •
Постімпрэсіянізм •
Мадэрн (ар-нуво) •
Ар-дэко •
Экспрэсіянізм •
Кубізм •
Футурызм •
Абстракцыянізм •
Супрэматызм •
Канструктывізм •
Баўхаус •
Дадаізм •
Сюррэалізм •
Абстрактны экспрэсіянізм •
Лірычная абстракцыя •
Жывапіс каляровага поля
|
| Сучаснае мастацтва |
Артэ повера •
Ар брут •
Канцэптуалізм •
Лэнд-арт •
Мінімал арт •
Маладыя брытанскія мастакі •
Постмінімалізм •
Неа-геа •
Неапластыцызм •
Неаэкспрэсіянізм •
Оп-арт •
Поп-арт •
Сац-арт •
Трансавангард •
Стакізм
| | {
"title": "Прэрафаэліты",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
12181,
62451,
0.19504891835198795
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 68754
} |
**Пратэсты ў Грузіі** — серыя вулічных дэманстрацый, якія адбыліся ў Грузіі ў сакавіку 2023 года з прычыны падтрымкі парламентам у першым чытанні новага закона «Аб празрыстасці замежнага ўплыву». На думку незадаволеных, прапанаваны закон перашкаджае свабодзе прэсы.
7 сакавіка ў цэнтры Тбілісі прайшоў мітынг, дэманстранты паспрабавалі перакрыць службовы ўваход у парламент, якім дэпутаты мелі пакінуць будынак. Гэта прывяло да сутыкнення з паліцыяй, якая прымяніла слезацечны газ і вадамёт. Пазней мітынгуючыя прарвалі выстаўленыя металічныя агароджы. Супрацоўнікі МУС затрымалі больш за 60 чалавек ля парламента. Пратэстоўцы пад раніцу 8 сакавіка пакінулі праспект Руставелі.
Прэзідэнт Грузіі Саламэ Зурабішвілі адмяніла свае сустрэчы ў рамках рабочага візіту ў ЗША з-за мітынгаў. Яна падтрымала пратэстуючых.
ЗША і Еўрапейскі Саюз заявілі, што Грузіі будзе цяжка ўступіць у НАТА або Еўрапейскі Саюз, калі гэты закон будзе прыняты. Міжнародныя арганізацыі выказалі занепакоенасць з нагоды законапраекта, заявіўшы, што ён супярэчыць дэмакратычнаму развіццю Грузіі.
9 сакавіка была абвешчана новая акцыя ў Тбілісі. Апазіцыя патрабавала яснасці па адкліканні законапраекта і вызвалення затрыманых.
10 сакавіка грузінскія дэпутаты адхілілі ў другім чытанні законапраект «Аб празрыстасці замежнага ўплыву». Гэты крок быў неабходны для таго, каб ухвалены ў першым чытанні праект быў афіцыйна зняты з разгляду. Галасаванне адбылося, нягледзячы на тое, што парламент быў закрыты на тыдзень з-за ўрону, нанесенага пратэстамі.
Зноскі
------
1. 1 2 Georgians protest against draft law on media, nonprofits (англ.). *ABC News*.
2. ↑ tass.ru
3. ↑ tass.ru
4. ↑ Демонстранты в Грузии хотят продолжения протестов после шага властей навстречу (руск.). *ura.news*. Праверана 9 сакавіка 2023. | {
"title": "Пратэсты ў Грузіі (2023)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
875,
3356,
0.2607270560190703
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vevent\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Грамадзянскі канфлікт","href":"./Шаблон:Грамадзянскі_канфлікт"},"params":{"дата":{"wt":"6—10 красавіка 2023"},"статус":{"wt":""},"вынік":{"wt":"перамога дэманстрантаў"},"месца":{"wt":"{{Сцягафікацыя|Грузія}}"},"прычыны":{"wt":"Праект закона «Аб празрыстасці замежнага ўплыву»"},"мэты":{"wt":""},"метады":{"wt":"Дэманстрацыі, сутыкненні з паліцыяй"},"бок1":{"wt":"{{Сцяг|Грузія}} '''Пратэстоўцы'''<br>''Падтрымка'':\\n* [[Файл:Flag of the President of Georgia.svg|22px]] [[Прэзідэнт Грузіі]]"},"1":{"wt":""},"бок2":{"wt":"[[File:Parliament of Georgia Logo.svg|22px]] [[Парламент Грузіі]]<br>Паліцыя"},"саступкі":{"wt":"праект закона «Аб празрыстасці замежнага ўплыву» адхілены"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 300px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<th class=\"summary\" colspan=\"2\" style=\"font-size: 125%; background-color: #CEE0F2; text-align: center; vertical-align: middle\">Пратэсты ў Грузіі (2023)</th></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\">\n<table style=\"width:100%; margin:0; padding:0; border:0\">\n<tbody><tr>\n<th>Дата</th>\n<td>6—10 красавіка 2023</td></tr>\n<tr>\n<th>Месца</th>\n<td><span class=\"location\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Грузія\" title=\"Грузія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Georgia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/22px-Flag_of_Georgia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/33px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/44px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Грузія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грузія\">Грузія</a></span></td></tr>\n<tr>\n<th>Прычыны</th>\n<td>Праект закона «Аб празрыстасці замежнага ўплыву»</td></tr>\n<tr>\n<th>Характарыстыка</th>\n<td>Дэманстрацыі, сутыкненні з паліцыяй</td></tr>\n<tr>\n<th>Вынік</th>\n<td>перамога дэманстрантаў</td></tr>\n<tr>\n<th>Дадзеныя саступкі<br/></th>\n<td>праект закона «Аб празрыстасці замежнага ўплыву» адхілены</td></tr>\n</tbody></table></td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"background-color: #CEE0F2; text-align: center; vertical-align: middle\">Бакі канфлікту</th></tr>\n<tr>\n<td style=\"width:50%; border-right:1px dotted #aaa\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Грузія\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Georgia.svg\" title=\"Грузія\"><img alt=\"Грузія\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Georgia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/22px-Flag_of_Georgia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/33px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/44px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <b>Пратэстоўцы</b><br/><i>Падтрымка</i>:\n<ul><li><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_President_of_Georgia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"709\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"709\" decoding=\"async\" height=\"22\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_President_of_Georgia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_the_President_of_Georgia.svg/22px-Flag_of_the_President_of_Georgia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_the_President_of_Georgia.svg/33px-Flag_of_the_President_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_the_President_of_Georgia.svg/44px-Flag_of_the_President_of_Georgia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Прэзідэнт_Грузіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прэзідэнт Грузіі\">Прэзідэнт Грузіі</a></li></ul></td>\n<td style=\"width:50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Parliament_of_Georgia_Logo.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"156\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"326\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Parliament_of_Georgia_Logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Parliament_of_Georgia_Logo.svg/22px-Parliament_of_Georgia_Logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Parliament_of_Georgia_Logo.svg/33px-Parliament_of_Georgia_Logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Parliament_of_Georgia_Logo.svg/44px-Parliament_of_Georgia_Logo.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Парламент_Грузіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Парламент Грузіі\">Парламент Грузіі</a><br/>Паліцыя</td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3046
} |
**Аляксандр Трафімавіч Кірсанаў** (27 жніўня 1880, Старое Чыркава, Хвалынскі раён, Саратаўская вобласць — 30 кастрычніка 1941) — беларускі савецкі аграхімік. Доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар (1909). Скончыў у 1908 годзе сельскагаспадарчы інстытут у Берліне. У 1913—1920 гадах кіраўнік Мінскай балотнай станцыі, у 1922—1925 гадах рэктар Беларускага інстытута сельскай і лясной гаспадаркі. У 1931—1941 гадах загадчык лабараторыі аграхіміі Глебавага інстытута АН СССР, потым Усесаюзнай акадэміі сельскагаспадарчых навук. У 1923—1927 гадах член ЦВК БССР.
Асноўныя працы па вывучэнню балот, вапнаванню і ўрадлівасці глебаў. Вывучаў балотныя масівы Беларусі. Аўтар метаду вызначэння даступнай (рухомай) P2O5 для раслін у глебе.
Творы
-----
* К вопросам опытного изучения болот Полесья в целях культуры. — Мн. 1914. — (Труды Мннской райоішой опыт-ной болотной станцніг, № 1); Известкование как фактор урожайности.— 3 изд.— М.; Л. 1931. | {
"title": "Аляксандр Трафімавіч Кірсанаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
305,
1463,
0.20847573479152426
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1596
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Мікалаёўскі сельсавет (значэнні).
**Мікалаё́ўскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Віцебскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Мікалаёва.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Лосвідскага раёна Віцебскай акругі БССР. З 29 кастрычніка 1924 года ў складзе Кузняцоўскага раёна, з 26 сакавіка 1927 года ў складзе Віцебскага раёна. Пасля скасавання акруговай сістэмы з 26 ліпеня 1930 года ў Віцебскім раёне БССР. З 15 лютага 1931 года ў складзе Гарадоцкага раёна. 5 снежня 1931 года сельсавет уключаны ў гарадскую рысу Віцебска. З 27 ліпеня 1937 года ў складзе адноўленага Віцебскага раёна БССР, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці. 22 снежня 1960 года скасаваны, тэрыторыя ўвайшла ў склад новаўтворанага Мазалаўскага сельсавета.
Зноскі
------
1. ↑ Рашэнне выканкома Віцебскага абласнога Савета дэпутатаў працоўных ад 22 снежня 1960 г. // Збор законаў, указаў Прэзідыума Вярхоўнага Савета Беларускай ССР, пастаноў і распараджэнняў Савета Міністраў Беларускай ССР. — 1961, № 4 (924).
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Мікалаёўскі сельсавет (Віцебскі раён)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
960,
2249,
0.42685638061360603
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-3adc1ee86dc92406\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Мікалаёўскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Віцебскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Нікалаёва|Мікалаёва]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[22 снежня]] [[1960]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Мікалаёўскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Віцебскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віцебскі раён\">Віцебскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Нікалаёва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нікалаёва\">Мікалаёва</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./22_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"22 снежня\">22 снежня</a> <a href=\"./1960\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1960\">1960</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2206
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Маска (значэнні).
«**Ма́ска**» (руск.: Маска) — мастацкі фільм (камедыя), зняты ў 1938 годзе на кінастудыі «Савецкая Беларусь» па аднайменным апавяданні Антона Чэхава.
Сюжэт
-----
У грамадскім клубе з дабрачыннай мэтай давалі бал-маскарад. У самы разгар весялосці невядомы ў фурманскім гарнітуры і чорнай масцы ўчыніў скандал. Ён выштурхаў з чытальнай залы высакародных паноў і ўладкаваўся за сервіраваным столікам з дзвюмя жанчынамі. Ніякія ўгаворванні клубнага старшыны і паліцэйскага чына не рабілі на яго ўплыву. Ён толькі яшчэ больш лаяўся, піў і куражыўся з гасцей, якія працягвалі абурацца.
Калі дэбашыр зняў маску, то перад ашаломленай публікай паўстаў Ягор Нілыч Пяцігораў, вядомы мільянер і мясцовы дабрадзей. Усеагульнае абурэнне хамскімі паводзінамі п’янага хулігана змянілася задаволенымі смешкамі. Кожны стараўся паказаць, што шануе выхадкі такога выдатнага жартаўніка. Распарадчык выпраўляе ганаровага госця да экіпажа і да вялікага задавальнення тых, хто сабраўся, кажа, што Ягор Нілыч з’ехаў задаволены.
У ролях
-------
* Сцяпан Каюкаў — *Пяцігораў*
* Віталь Паліцэймака — *Яўстрат Спірыдонавіч*
* Аляксандр Беніямінаў — *дырыжор*
* Мікалай Ліцвінаў — *таўстун*
* Канстанцін Адашэўскі — *Белебухін*
* Уладзімір Таскін — *дырэктар банка Жэсцякоў*
* Пётр Гофман — *старшына клуба*
* Іван Назараў — *лёкай*
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Internet Movie Database | | {
"title": "Маска (фільм, 1938)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1113,
2819,
0.39482085846044696
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-dbe7a54b905f8525\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above summary\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background-color:#95BEDB; text-align: center; font-weight: bold; font-size:115%; padding:0 1px 0 1px; width:25.5em; height:36px; position:relative; vertical-align:middle; z-index:100;\">Маска<span style=\"z-index:-50; position:absolute; right:0%; top:2px; pointer-events:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Picto_infobox_cinema.png\"><img alt=\"M:\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"45\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"176\" decoding=\"async\" height=\"33\" resource=\"./Файл:Picto_infobox_cinema.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Picto_infobox_cinema.png/128px-Picto_infobox_cinema.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Picto_infobox_cinema.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ea/Picto_infobox_cinema.png 2x\" width=\"128\"/></a></span><br/></span></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:102%; font-weight:normal; font-style:italic;\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1476\">Маска</span></td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Жанры_ігравога_кіно\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Жанры ігравога кіно\">Жанр</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$5a7dd9ff-4c5f-11fd-0cc2-e4ac8f1d327b\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кінакамедыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кінакамедыя\">кінакамедыя</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$23e58003-4f11-9f53-3908-5eb3812a6085\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Трагікамедыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Трагікамедыя\">трагікамедыя</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Рэжысёр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$C61AE0CB-011B-43F3-BFB1-5CFF4D686FC2\" data-wikidata-property-id=\"P57\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сяргей_Іванавіч_Сплашноў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сяргей Іванавіч Сплашноў\">Сяргей Іванавіч Сплашноў</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">У<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>галоўных<br/>ролях</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$23422452-F658-495E-B054-29994C6EE402\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%BF%D0%B0%D0%BD+%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%9A%D0%B0%D1%8E%D0%BA%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1980678&preloadparams%5B%5D=%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%BF%D0%B0%D0%BD+%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%9A%D0%B0%D1%8E%D0%BA%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Сцяпан Якаўлевіч Каюкаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1980678\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1980678\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$ca69e97a-4bba-b934-ac14-1c0ff0610ac3\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4370195&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Віталь Паўлавіч Паліцэймака</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4370195\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4370195\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$37a5a37d-4df6-c7de-41e1-11df01d4fb51\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80+%D0%94%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8F%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4083798&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80+%D0%94%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%91%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8F%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Аляксандр Давыдавіч Беніямінаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4083798\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4083798\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$c31437a2-4526-fe9d-54f3-20db6b08f36a\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Nikolay+Litvinov&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4263636&preloadparams%5B%5D=Nikolay+Litvinov&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Nikolay Litvinov</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4263636\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4263636\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$a17922a1-4681-1267-3a99-ee25142af962\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Konstantin+Adashevsky&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4057423&preloadparams%5B%5D=Konstantin+Adashevsky&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Konstantin Adashevsky</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4057423\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4057423\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$db5d4f0f-4260-e409-2972-9273d7ea245f\" data-wikidata-property-id=\"P161\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80+%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%93%D0%BE%D1%84%D0%BC%D0%B0%D0%BD&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4147104&preloadparams%5B%5D=%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80+%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%93%D0%BE%D1%84%D0%BC%D0%B0%D0%BD&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Пётр Рамуальдавіч Гофман</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4147104\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4147104\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аператар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$055193D2-A4ED-4B25-8650-35E4CDDA39F7\" data-wikidata-property-id=\"P344\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B4+%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%A8%D0%BB%D1%8E%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4525483&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%B4+%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%A8%D0%BB%D1%8E%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Давід Абрамавіч Шлюглейт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4525483\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4525483\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Кампазітар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P86\">Валерый Жэлабінскі</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Кінакампанія</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$A9458376-9710-4F76-9BCC-A23AC8AB0793\" data-wikidata-property-id=\"P272\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусьфільм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусьфільм\">Беларусьфільм</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Працягласць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2047\">25 хвілін</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"locality plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P495\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./СССР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"СССР\">СССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P407\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P364\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Год</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4283812$D90F53ED-98B4-4120-A4CB-9A507A9C9949\" data-wikidata-property-id=\"P577\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1938</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Internet_Movie_Database\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Internet Movie Database\">IMDb</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q4283812$9A512577-20EE-4766-B36E-3FE2CCB487B1\" data-wikidata-property-id=\"P345\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.imdb.com/title/tt1268244/\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"imdbtitle:1268244\">ID 1268244</a></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2441
} |
**Усевалад Гарадзенскі**, **Усеваладка** (кан. 1098/1099 — 1141) — гарадзенскі ўдзельны князь, пачынальнік лініі гарадзенскіх князёў.
Упершыню згадваецца летапісам пад 1116 годам у сувязі са шлюбам з Агаф’яй, дачкой Уладзіміра Манамаха. Наступны раз згаданы Іпацьеўскім летапісам пад 1127 годам, калі вялікі князь кіеўскі Мсціслаў Уладзіміравіч у паход на Полацкую зямлю накіраваў *«Вячьслава ис Турова, Андрѣя из Володимера, Всеволодка из Городна, Вячьслава Ярославича исъ Кльчьска… ити къ Ізяславлю»*, які яны захапілі і абрабавалі. Усевалад удзельнічаў таксама ў паходзе Мсціслава і Ольгавічаў супраць літвы ў 1132 годзе.
Паходжанне Усеваладкі дыскусійнае, бо ўпершыню Усеваладку па бацьку — Давыдавічам, называе позні Густынскі летапіс (XVII ст.), але, як паказаў яшчэ ў XIX ст. Рафаіл Зотаў, летапісец паблытаў Усеваладку з Усеваладам Давыдавічам. У свой час Васіль Тацішчаў у працы «Гісторыя Расійская» незалежна ад Густынскага летапісу зрабіў падобныя памылкі — аднойчы назваў Усеваладку Давыдавічам, двойчы атоесніў з Усеваладам Ольгавічам, і сцвярджаў, што Усеваладка ажаніўся з унучкай (sic!) Уладзіміра Манамаха. З працы Тацішчава памылка трапіла ў «Расійскую гісторыю» Мікалая Карамзіна і «Гісторыю Расіі з найстаражытнейшых часоў» Сяргея Салаўёва, а адтуль у сучасную гістарыяграфію.
Распаўсюджанай была думка, што Усеваладка сын князя дарагабужскага і ўладзімірскага Давыда Ігаравіча (?—1112), праўнук Яраслава Мудрага. Пасля смерці бацькі (1112) Усеваладка, быццам, трапіў пад апякунства старэйшага за сябе стрыечнага брата Мсціслава Усеваладавіча, сына Усевалада Ігаравіча. Пасля смерці Мсціслава (1116) лёсам Усеваладкі заняўся вялікі князь кіеўскі Уладзімір Манамах, ажаніў яго са сваёй дачкой Агаф’яй (кан. 1100 — ?) і даў у пасаг ускраінную Гарадзенскую воласць.
Цяпер паходжанне Усеваладкі ад Давыда Ігаравіча ставіцца пад пытанне, бо незразумела чаму Усеваладка не атрымаў спадчыны свайго меркаванага бацькі — Дарагабужскага княства. Паводле старой версіі, удзелам Усеваладкі мог быць Горадзен на Гарыні, які знаходзіўся ў межах уладанняў Давыда Ігаравіча, але сучасныя археалагічныя даследаванні не выявілі там знаходак XII ст. і наогул значнага культурнага слою. Пагатоў, калі б Усеваладка быў сынам Давыда Ігаравіча, шлюб з Агаф’яй быў бы немагчымы, бо яны былі траюраднымі братам і сястрой, а шлюбы такой ступені сваяцтва на Русі былі пад кананічнай забаронай.
На думку Аляксандра Назаранкі, бацькам Усеваладкі быў берасцейскі князь Яраслаў Яраполчыч, княства якога ўключала Дарагічын і Горадзен. У 1101 годзе Яраслаў Яраполчыч быў схоплены разам з дзецьмі сваім дзядзькам вялікім князем кіеўскім Святаполкам Ізяславічам, бо быццам хацеў завалодаць дзядзькавымі гарадамі Тураўскай зямлі, якія лічыў сваёй «отчынай». Пасля гэтага вялікі князь Святаполк Ізяславіч перадаў Берасце разам з Туравам свайму сыну Яраславу Святаполчычу. Яраслаў Яраполчыч памёр у няволі ў чэрвені 1102 года. Пасля смерці Святаполка Ізяславіча (1113) велікакняжацкі сталец заняў Уладзімір Манамах і Тураў з Берасцем перайшлі ў яго непасрэднае ўладанне. Уладзімір Манамах, на думку Назаранкі, вылучыў з Берасцейскай воласці Гарадзенскі ўдзел і перадаў яго Усеваладу, які да гэтага часу знаходзіўся ў Кіеве.
Андрэй Плахонін, палемізуючы з Назаранкам, прызнаў, што ў Густынскім летапісе, працах Тацішчава, Карамзіна і Салаўёва Усеваладка названы Давыдавічам памылкова, і правёў падрабязны аналіз магчымага з’яўлення памылкі. Плахонін пагаджаецца, што Горадзен на Гарыні нельга лічыць за воласць Усеваладкі, таму прапануе іншае паселішча з падобнай назвай у межах уладанняў Давыда Ігаравіча. У прапанаваным паселішчы, аднак, яшчэ не праводзілі археалагічных даследаванняў. Таксама Плахонін адзначыў, што на Русі вядома некалькі выключэнняў з кананічнай забароны на шлюбы паміж блізкімі родзічамі, але не тлумачыць, чаму рэлігійны Уладзімір Манамах пайшоў на такое выключэнне для шлюбу сваёй дачкі з удзельным князем. Плахонін прапанаваў некалькі магчымых альтэрнатыўных радаводаў Усеваладкі, але сам назваў іх неабгрунтаванымі і ўрэшце канстатаваў, што пытанне паходжання Усеваладкі ў сучаснай гістарыяграфіі адкрытае, пры гэтым прапанаваў лічыць Усеваладку сынам усё таго ж Давыда Ігаравіча і шукаць яго ўдзел на «Пагорыні».
Усеваладка меў трох сыноў — Барыса (?—1151), Глеба (1120-я — пасля 1173), Мсціслава (? — пасля 1184); і двух дачок — адна была ў шлюбе за Юрыем Тураўскім (1144), другая — з Уладзімірам Чарнігаўскім (1144), а потым з палавецкім ханам Башкордам (1156).
Заўвагі
-------
1. ↑ Гл. метады злічэння гадоў у юліянскім календары.
2. ↑ *Зотов Р. В.* О черниговских князьях по Любецкому синоднику и Черниговском княжестве в татарское время. СПб. 1892. С.261.
3. 1 2 *Назаренко А. В.* Городенское княжество и городенские князья в XII в. // Древнейшие государства Восточной Европы, 1998 г.: Памяти чл.-корр. РАН А. П. Новосельцева. М. 2000. ISBN 5-02-018133-1, С.172-178.
4. ↑ Гостев А. П. О возникновении удельного городенского княжества и князьях городенских // Наш радавод ; Материалы I и II межреспубликанских научных конференций по историческому краеведению Белоруссии и генеалогии. Кн. 1. — Гродна, 1990. С. 107—109.
5. ↑ *Назаренко А. В.* Цыт. артыкул. С. 179—189.
6. ↑ *Плахонин А. Г.* «История Российская» В. Н. Татищева и исследование генеалогии Рюриковичей // Средневековая Русь. Вып.4 / Отв.редактор А. А. Горский. — М.: Издательство «Индрик», 2004. — 336 с.: ил. ISBN 5-85759-266-6, С. 299—330.
| ?Усевалад Гарадзенскі — продкі |
| --- |
|
| | | |
| --- | --- | --- |
| | Усеваладка | |
| | |
| | |
| | |
| | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Бракгаўза і Эфрона |
| Генеалогія і некрапалістыка | Sejm-Wielki.pl · Rodovid · genealogics.org | | {
"title": "Усевалад Гарадзенскі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2089,
9282,
0.22505925447101918
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-44cb3a0914f7931d\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Усевалад Гарадзенскі\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"Усеваладка\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"герб\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс герба\":{\"wt\":\"\"},\"тытул\":{\"wt\":\"князь [[Гарадзенскае княства|гарадзенскі]]\"},\"парадак\":{\"wt\":\"\"},\"парадак-жан\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"перыяд праўлення\":{\"wt\":\"? — [[1141]]\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"[[Барыс Усеваладавіч (князь гарадзенскі)|Барыс Усеваладавіч]]\"},\"каранацыя\":{\"wt\":\"\"},\"адрачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"наследнік\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"каментар\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"пахаваны\":{\"wt\":\"\"},\"дынастыя\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"жонка\":{\"wt\":\"\"},\"у шлюбе\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"\"},\"камандаваў\":{\"wt\":\"\"},\"бітвы\":{\"wt\":\"\"},\"рэлігія\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Усевалад Гарадзенскі</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\">Усеваладка</span></td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> князь <a href=\"./Гарадзенскае_княства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гарадзенскае княства\">гарадзенскі</a> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\">? — <a href=\"./1141\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1141\">1141</a></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Барыс_Усеваладавіч_(князь_гарадзенскі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Барыс Усеваладавіч (князь гарадзенскі)\">Барыс Усеваладавіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$0A86D2CA-9FA9-4DC6-BC8B-7F45CA7DED00\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><i>невядома</i></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$6B30EBA9-36A7-4292-A4E9-871384AE8A3B\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1141\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1141\">1141</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1141_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$7F625582-E6D7-4457-B70B-3A16C7EB4F80\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><i>невядома</i></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$627d2cf4-45bb-aa44-9676-58436519a9fb\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рурыкавічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рурыкавічы\">Рурыкавічы</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$F12073E2-5F94-486B-88F5-D805E1C244EB\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%84%E2%80%99%D1%8F+%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4056710&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D0%B3%D0%B0%D1%84%E2%80%99%D1%8F+%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Агаф’я Уладзіміраўна</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4056710\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4056710\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$724CE7FD-D7C3-4E6E-A429-25C219EBEAFD\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Барыс_Усеваладавіч_(князь_гарадзенскі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Барыс Усеваладавіч (князь гарадзенскі)\">Барыс Усеваладавіч</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$B4378C9A-E8E3-4D6D-B27A-74AD02C63CF4\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Глеб_Усеваладавіч_(князь_гарадзенскі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Глеб Усеваладавіч (князь гарадзенскі)\">Глеб Усеваладавіч</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$74b0411d-4905-1099-0abc-797b778d8c7e\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D1%81%D1%86%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18246444&preloadparams%5B%5D=%D0%9C%D1%81%D1%86%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Мсціслаў Усеваладавіч</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18246444\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18246444\">[d]</a></sup></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$8c48b153-4cfd-dbd7-9e61-fceb52ba11e0\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q24563390&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ганна Усеваладкаўна</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q24563390\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q24563390\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16632131$3ffea1aa-4ffc-0683-02eb-86db9215319f\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0+%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q113720022&preloadparams%5B%5D=%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0+%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Усеваладаўна Уладзімірава</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q113720022\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q113720022\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 9724
} |
Паветраны бой
Таран Пятра Несцерава падчас паветранага бою.
Дыярама, якая паказвае бой над авіяносцам Йорктаун ў ходзе бітвы за Мідўэй
F-105 Thunderchief збівае МіГ-17, Чэрвень 1967.
**Паветраны бой** — арганізаванае ўзброенае супрацьстаянне лётчыкаў (самалётаў (экіпажаў)), авіяцыйных падраздзяленняў і часцей у паветры з мэтай знішчэння паветранага праціўніка і адбіцця яго атак. Уключае ў сябе розныя фігуры пілатажу.
Віды паветранага бою
--------------------
Сучасны паветраны бой бывае наступальным і абарончым, і падзяляецца на тры віда:
* блізкі манеўраны паветраны бой (БПБ)
* паветраны бой на сярэдніх дыстанцыях (СПБ)
* далёкі паветраны бой (ДПБ)
Для кожнага віду паветранага бою характэрны свой від ужываемай зброі:
* для БПБ — пушкі і ракеты з цеплавымі галоўкамі саманавядзення (ГСН)
* для СПБ — ракеты сярэдняй далёкасці
* для ДПБ — ракеты вялікай далёкасці
Для правільнага вядзення паветранага бою неабходна заняць тактычна выгаднае становішча (ТВС).
Блізкі паветраны бой
--------------------
Блізкі паветраны бой (бой на віражах, сабачая бойка — калька з англ. Dogfight) — з’ява, якая з’явілася яшчэ ў ходзе Першай сусветнай вайны, і хутка набылі значны размах. Баявыя дзеянні вяліся на малых дыстанцыях, калі кожны бок ведае аб прысутнасці іншага. Знішчальнікі ў тыя часы не мелі вялікай колькасці зброі на борце і самалёты маглі ваяваць адзін з адным толькі з выкарыстаннем кулямётаў. Паколькі кулямёты маглі быць карысныя толькі з блізкай адлегласці, самалётам даводзілася ляцець вельмі блізка адзін да аднаго, каб весці бой. Лётчыкам даводзілася лятаць з вялікай колькасцю манеўраў, каб імкнуцца не быць падбітым або забітымі, і мець магчымасць, у сваю чаргу, атакаваць варожыя самалёты. Гэты новы тып бітваў у паветры быў названы «догфайтынгом». Знішчальнікі, створаныя менавіта для гэтага тыпу атак, часам называлі «догфайтэрамі».
Блізкі паветраны бой як з’ява, якая прысутнічае ў кантэксце любога буйнога канфлікту, існаваў прынамсі да 1992 года, хаця ўжо пасля Другой сусветнай вайны развіццё хуткасці самалётаў і радыусу дзеяння ўзбраенняў рабілі яго састарэлым. У сучасным паветраным баі прымяняецца зброя далёкага радыусу дзеяння, якое можа быць выкарыстана супраць суперніка задоўга да ўваходу ў зону вядзення блізкага паветранага бою. Прымяненне новых відаў ўзбраення, у прыватнасці ракет класа «паветра-паветра» з вялікай далёкасцю ушчэнту і новымі сродкамі выяўлення (бартавымі РЛС) дазваляе выяўляць і ушчэнціць праціўніка на далёкіх подступах, што адпаведна, зводзіць верагоднасць вядзення блізкага паветранага бою да нуля.
Блізкі паветраны бой у цяперашні час стаў рэдкай з’явай, але, тым не менш, усе сучасныя знішчальнікі да гэтага часу маюць пушачнае ўзбраенне для магчымых баявых сутыкненняў. Убудаваную пушачную ўстаноўку маюць усе знішчальнікі, за выключэннем F-35 варыянтаў B і С, у якіх гпушка вынесена ў спецыяльны падвесны кантэйнер.
Сучасны блізкі паветраны бой называецца «паветраным манеўраваннем» (англ. Air Combat Manoeuvring), што азначае атаку або ўхіленне ад аднаго або некалькіх супернікаў.
Тактыка
-------
Некаторыя тактычныя прыёмы:
* заход з боку сонца
* лабавая атака
* атака з пікіравання
* «Вольнае паляванне»
Мог выкарыстоўвацца строй самалётаў калі стральцы суседніх машын ўзаемадзейнічалі адзін з адным.
у ВПС РСЧА
З пачатку Другой сусветнай вайны асноўнай баявой тактычнай адзінкай з’яўлялася «тройка» (звяно) самалётаў.
У выніку аналізу і абагульнення вопыту баёў у кубанскай авіябітве (лета 1943-га) наспела выснова аб неабходнасці змены тактыкі вядзення паветранага бою і прымянення новых баявых шыхаў. Было прапанавана адмовіцца ад групавой тактыкі і перайсці да дзеянняў парамі.
Быў прыняты на ўзбраенне прапанаваны А. І. Пакрышкіным новы тактычны прыём — маятнікавае патруляванне; ўжывалася так званая «кубанская этажэрка». Таксама А. І. Пакрышкін прапанаваў знакамітую формулу паветранага бою «Вышыня, Хуткасць, Манеўр, Агонь». Ён з’яўляецца аўтарам шэрагу манеўраў і прыёмаў вядзення паветранага бою, якія затым былі прынятыя ў ВПС СССР. Напрыклад, манеўр ўхілення і сыходу ад атакі праціўніка «няправільная узыходзячая бочка». Дадзены манеўр быў прыкмечаны Пакрышкіным пры няправільным і нязграбным выкананні фігур вышэйшага пілатажу парай самалётаў, а затым узяты на ўзбраенне. Сутнасць яго складаецца ў наступным: калі ўзыходзячая бочка выконваецца першым самалётам у пары на малых абаротах рухавіка, у выніку ён апыняецца пад другім самалётам у найвыгаднейшай пазіцыі для атакі.
Важным элементам тактыкі «этажэрка» была новая сістэма цэлеўказання, прапанаваная А. І. Пакрышкіным. Небасхіл у гэтай сістэме на 360 градусаў вакол самалёта уяўляўся як цыферблат гадзінніка, з лічбай 12 у носе самалёта. Гадзіннік паказваў кірунак. Вышыня паказвалася ў градусах уверх ці ўніз ад лініі небасхілу. Новая тактыка добра апраўдвала сябе, асабліва ва ўмовах колькаснай перавагі авіяцыі праціўніка.
у Люфтвафэ
у Саюзнікаў
* «Манеўр Тэйта» (таксама «хваля Тейта») (ўпершыню ужыты Дж. Тэйтам ў бітве за Мідўэй)
Стратэгія
---------
Узброеныя сілы розных краін, як правіла, імкнуцца не агучваць свае стратэгічныя задумы, аднак пра іх можна зрабіць ускосныя высновы, грунтуючыся на характарыстыках іх баявой тэхнікі.
ЗША
Пры распрацоўцы асноўнага знішчальніка F-22 былі прынятыя наступныя рашэнні:
* Рухавік быў распрацаваны спецыяльна для ўтойвання рэактыўнага струменя; пры гэтым прыйшлося адмовіцца ад змены вектару цягі ва ўсіх плоскасцях.
* Было скарочана колькасць АФАР на крылах знішчальніка, для дасягнення большай таемнасці; аднак гэта паўплывала на далёкасць выяўлення цэлі.
* Усе праекты ЗША па стварэнні ракет класа «паветра-паветра» далёкага і звышдалёкага радыусу дзеяння былі згорнутыя і сталі распрацоўвацца толькі ракеты, здольныя змясціцца ва ўнутраных адсеках знішчальнікаў для большай таемнасці — гэта ракеты ў асноўным сярэдняй і малой далёкасці.
Можна меркаваць, што стратэгія ЗША заключаецца ў непрыкметным падыходзе (з адключанай бартавой РЛС, па дадзеных самалёта ДРЛВ) і знішчэнне цэлі з блізкай адлегласці, так як імавернасць знішчэння цэлі з блізкай адлегласці вышэй чым імавернасць ушчэнту цэлі з далёкіх дыстанцый. А пасля знішчэння цэлі знішчальнік непрыкметна пакідае месца баявых дзеянняў.
Расія
Расія, верагодна, наадварот імкнецца выявіць і знішчыць цэлі праціўніка з далёкай і пры магчымасці бяспечнай для знішчальнікаў адлегласці
* Пры праектаванні ПАК ФА вельмі шмат увагі надавалася авіёніцы, прычым часам на шкоду таемнасці знішчальніка, але пры гэтым павялічвалася далёкасць выяўлення праціўніка.
* Распрацоўка ракет КС-172, якія не здольныя змясціцца ва ўнутраных адсеках знішчальніка, што робіць знішчальнік больш прыкметным. Але адначасова ракеты валодаюць неперасягненай далёкасцю (да 400 км), далёкасць ушчэнту гэтай ракеты ў некалькі разоў пераўзыходзіць далёкасць ракет, выкарыстоўваемых на F-22 і F-35.
* Пры гэтым, наяўнасць усеракурснага кіравання вектарам цягі і шматгадовае адточванне кіравальнасці на загранічных рэжымах на самалётах пакаленняў 4 + 4 ++, 4 +++ дазваляюць выказаць здагадку, што той жа ПАК ФА спраектаваны таксама і для класічнага блізкага бою з манеўрамі і выкарыстаннем пушачнага ўзбраення як асноўнай зброі.
Усе гэтыя стратэгіі толькі меркаваныя, у іх вельмі шмат паказчыкаў, як, напрыклад, трэніравальныя баі, не ўлічваліся. Таму магчымыя сур’ёзныя недахопы.
Зноскі
------
1. ↑ *Калинин А. П.* Истребители над «Голубой линией». — М.: Воениздат, 1963.
2. ↑ *Сухов К. В.* Эскадрилья ведёт бой. — М.: ДОСААФ, 1983.
3. ↑ *Гречко С. Н.* Решения принимались на земле. — М.: Воениздат, 1984.
4. ↑ баявой тактычнай адзінкай да канца вайны ў злучэннях Пе-2 заставалася «тройка», у той час, як астатняя авіяцыя перайшла на «пары».
5. ↑ адзін з самалётаў прымае агонь на сябе, другі — зігзагападобным манеўрам выходзіць на ўдарную пазіцыю,
Літаратура
----------
* Савецкая ваенная энцыклапедыя. — М. 1990. — Т. 1. — С. 459—460.
* Shaw, Robert L. (1985). *Fighter Combat: Tactics and Maneuvering*. Annapolis, MD: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-059-9.
Спасылкі
--------
* Luftwaffe: Operation Bodenplatte (1st Jan 1945)
* Тэлевізійны фільм «Бітва за паветра» з цыклу «Вялікая война» (Першы канал, 2010)
* цыкл передач «Паветраны бой» тэлеканала Discovery World | {
"title": "Паветраны бой",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4029,
12880,
0.3128105590062112
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 14162
} |
К. В. Лебедзеў (руск.) (бел.. Купец Калашнікаў. 1911
**Кушак** — пояс (руск.) (бел. з шырокага і доўгага кавалка тканіны, скуры, шнура, дадатак да мужчынскага і жаночага касцюма. У Расійскай імперыі пояс насілі з народнай вопраткай, ён таксама з’яўляўся прыналежнасцю форменнай вопраткі (руск.) (бел..
Назва
-----
Слова кушак мае ўсходняе паходжанне, слова было запазычанае з цюркскіх моў і азначае «падпяразваць».
Тканіна
-------
Кушакі і кушаковыя (шаўковыя) тканіны мелі назву па месцу вытворчасці, месцу вывазу, транзітнага гандлю («гірэйскія», «шэмаханскія», «брускія», «місюрскія», «перскія», «турскія», «польскія»).
Апісанне
--------
Кушакі былі рознай даўжыні (да 4 метраў) і шырыні (да 0,6 м), звычайна не мелі махроў (у рэдкіх выпадках махры з’яўляліся працягам нітак асновы ці прышытымі), па кампазіцыі і арнаментацыі падзяляліся на тры часткі: «сярэднік», «канцы», «шляк», вырабляліся адна- і двухбаковымі, адна- і двухчастковымі, суцэльнымі і сшыўнымі. Арнаментацыя канцоў складалася з чаргавання кветак, букетаў, вянкоў, зорчатых кампазіцый, медальёнаў, якіх было ад 3 да 7. Сярэднік затыкаўся раслінным, геаметрычным, «лусковым», «у гарошак» узорам ці быў без арнаменту. Залотная нітка выкарыстоўвалася ў асобных месцах, звычайна на «канцах».
Сярэдняя Азія
-------------
У Сярэдняй Азіі тканевым поясам падпяразвалі ніжні халат (руск.) (бел.: старыя — белым, мужчыны сярэдняга ўзросту — сінім, моладзь — чырвоным, малінавым або жоўтым. У складках кушака насілі грошы, табакерку, дробныя пакупкі, ежу ў дарогу. Кушаком выціраліся пасля абмывання перад малітвай, ён служыў кілімком для намаза і абрусам для дарожнай трапезы. Кушак таксама намотвалі на галаву чалмой.
Расійская імперыя
-----------------
### Вытворчасць
Шаўковы пояс мануфактуры Д. Я. Земскага ў Купаўне
Выраб кушакоў для продажу ў Расіі быў наладжаны армянскімі майстрамі ў Астрахані (мануфактуры Равіза Зеліева, 1752 год, і братоў Буніятавых, 1760 год), з сярэдзіны XVIII стагоддзя — у Маскве і яе ваколіцах (Купаўна (руск.) (бел. Хамутова (руск.) (бел. Пакроўскае). У 1730—1760 гадах у Маскве было заснавана звыш дваццаці шаўкаткацкіх прадпрыемстваў. Майстры, якія выраблялі кушакі, называліся кушачнікамі. Тканіны, якія ішлі на кушакі, атрымалі назву кушачных.
Вытворчасць паясоў-кушакоў узнікла амаль адначасова на землях Расіі і Беларусі, цэнтры — Масква і Слуцк. Абедзве вытворчасці развіваліся незалежна адна ад другой. Паясы ткаліся народнымі майстрамі-мастакамі. Рускія і беларускія майстры, кожныя па-свойму, перапрацоўвалі ўсходнія арыгіналы і надавалі ім свае нацыянальныя рысы.
Аднак, нягледзячы на знешняе адрозненне, паміж маскоўскімі і слуцкімі паясамі ёсць унутраная агульнасць. Яна можа быць выяўлена толькі ў працэсе параўнальна-гістарычнага вывучэння мастацкага ткацтва абодвух народаў.
### Выкарыстанне
Кушак белгародскі
У Расійскай імперыі пояс для падпярэзвання верхняга адзення ўяўляў сабой тканую або вязаную паласу ваўняной або паўваўняной тканіны шырынёй 5-15 см і даўжынёй да 250—300 см, яны маглі быць гладкімі або з рэльефным узорам. Жанчыны падвязвалі пояс толькі на левым баку, мужчыны — на любым. Царскія, баярскія і вялікакняскія кушакі выраблялі з рознакаляровых шоўкаў з золатам і срэбрам. У Барыса Гадунова кушак быў з «залатой і шаўковай рознакаляровай камкі і з аб’яры», Аляксей Міхайлавіч насіў з кушаком апраўлены золатам і камянямі нож. Заможныя людзі падпяразваліся кушаком высока, пад грудзі, каб выпіраў жывот, а беднякі — нізка, амаль па крыжу. Маладыя хлопцы абкручваліся поясам у два абароты, пачынаючы спераду, і падтыкалі пад яго канцы. Без кушака — распаяскам — хадзілі толькі дзеці. Асноўныя віды кушакоў — вузкі тканы ўзорысты пояс-пакромка і скручаны джгутам шырокі каляровы пояс, канцы якога запраўлялі па баках. Зімовую вопратку — кажухі, шубы, дахі (руск.) (бел. — падпяразвалі трохметровымі ваўнянымі або шаўковымі кушакамі.
У XIX стагоддзі кушакі абавязкова насілі рамізнікі (руск.) (бел.: за пояс рамізніка хапаліся на павароце пасажыры; тузаючы за яго, яны таксама патрабавалі прыпынак. На поясе ў рамізнікаў-ліхачоў, якія забаўлялі публіку хуткай яздой, са спіны вісеў кішэнны гадзіннік (руск.) (бел. і попельніца. Ламавікі (руск.) (бел. насілі доўгія кумачовыя кушакі ў некалькі абаротаў, на канцы кушака быў прымацаваны жалезны кручок, якім лягчэй узваліць груз на спіну і несці, утрымліваючы за іншы канец кушака. У рускіх гусар (руск.) (бел. пояс складаўся з каляровых шнуроў, перахопленых у некалькіх месцах аплёткай — «гомбамі» і зашпільваўся ззаду на петлі і кастылькі, а з яго правага боку звісалі фестонам (руск.) (бел. два шнуры з кутасамі. Уланы (руск.) (бел. коннаегеры і драгуны (руск.) (бел. насілі суконныя кушакі ў колер мундзіра з каляровымі выпушкамі. У другой палове XIX стагоддзя форму кушака атрымаў афіцэрскі шалік.
Другаснае выкарыстанне кушакоў як тканіны
-----------------------------------------
Усходнія кушакі як каштоўныя тканіны выкарыстоўваліся для вырабу адзення, а таксама прадметаў свецкага і царкоўнага жыцця.
Самым раннім прыкладам выкарыстання тканіны кушаку для швейнага царкоўнага адзення з’яўляецца падрызнік мітрапаліта Алексія (1290—1375).
У больш позні час, ужо ў XVI стагоддзі, часта згадваецца мужчынскае свецкае адзенне, пашытае з шаўковых усходніх кушакоў. Да пачатку XVII стагоддзя адносіцца згадка пра жаночае адзенне, пашытае з шаўковых усходніх кушакоў.
Значэнне
--------
Пояс-кушак складаў неабходную частку ўкраінскага, рускага і беларускага адзення. Таму ён меў вялікае дэкаратыўнае значэнне і багата арнаментаваўся. Упрыгожванне адзення найбольш ярка выражалася ў распрацоўцы каларыту і арнаментацыі пояса. Матэрыял, размер і назначэнне пояса давалі магчымасць майстру-ткачу выявіць свае мастацкія здольнасці. Кожны пояс-кушак можна разглядаць як узор ткацкага майстэрства свайго часу.
Гл. таксама
-----------
* Бельбог
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 Лазука 2015, с. 119.
2. ↑ Кушак // Толковый словарь живого великорусского языка (руск.) (бел. / авт.-сост. В. И. Даль. — 2-е изд.. — СПб.: Типография М. О. Вольфа, 1880—1882.
3. 1 2 3 4 К. А. Буровик 1996.
4. 1 2 И. И. Шангина 2006.
5. 1 2 3 Л. В. Беловинский 2007.
6. 1 2 М. Чулков. Историческое описание российской коммерции при всех портах и границах от древних времён до ныне настоящего и всех преимущественных, узаконений по оной Гос. Имп. Петру В. и ныне благополучно царствующей Гос. Имп. Екатерины В. М. 1785, стр. 619.
7. 1 2 3 Л. І. Якуніна. Слуцкія паясы (руск.)
8. ↑ гл. «Тлумачальны слоўнік» У. Даля
9. ↑ Якуніна 1960, с. 9.
10. 1 2 Якуніна 1960, с. 11.
11. ↑ Кушаки // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб. 1890—1907.
12. ↑ Вечерняя Москва: Лихачи и ваньки. Зачем пассажиры вешались извозчикам на шею
13. ↑ Аружэйная палата, № 12026
14. ↑ Якуніна 1960, с. 7.
Літаратура
----------
* *Лазука, Барыс Андрэевіч.* Слуцкія паясы і еўрапейскі тэкстыль XVIII стагоддзя. Малы лексікон / Б. А. Лазука; [фота: Б. А. Лазука, М. П. Мельнікаў]. — Мінск: Беларусь, 2015. — 170, [2] с. : каляр. іл. партр. ; 30 см. Фактычная дата выхаду ў свет ― 2014. ― Бібліяграфія: с. 170―171.
* Беловинский Л. В. Кушак // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 340. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
* Буровик К. А. Кушак // Красная книга вещей: Словарь. — М.: Экономика, 1996. — С. 129—130. — 215 с. — ISBN 5-282-01639-7.
* Глинкина Л. А. Кушак // Иллюстрированный словарь забытых и трудных слов русского языка: ок. 7000 единиц: более 500 ил. / Л. А. Глинкина; худож. М. М. Салтыков. — М.: Мир энциклопедий Аванта+, 2008. — С. 88. — 432 с. — ISBN 978-5-98986-208-5.
* Кушак // Русский традиционный костюм: Иллюстрированная энциклопедия / Авт.: Н. Соснина, И. Шангина. — СПб.: Искусство — СПб, 2006. — С. 156—157. — 400 с. — 3000 экз. — ISBN 5-210-01612-9.
* *Якуніна, Лідзія Іванаўна.* Слуцкія паясы = Слуцкие пояса. Малы лексікон / Л. І. Якуніна ; [рэдактары: А. І. Залескі, К. П. Кабашнікаў ; Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН БССР]. — Мінск: Выдавецтва Акадэміі навук БССР, 1960. — 237, [2] с. : іл. каляр. іл.. — 3 000 экз.
| | |
| --- | --- |
| commons: | Кушак (дэталь адзення) на Вікісховішчы |
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Бракгаўза і Эфрона | | {
"title": "Кушак (дэталь адзення)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3361,
12524,
0.2683647396997764
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 13932
} |
**Вуланганг** (англ.: Wollongong [ˈwʊləŋɡɒŋ]) — горад на ўзбярэжжы Тасманава мора ў штаце Новы Паўднёвы Уэльс, Аўстралія. Насельніцтва — 292190 чалавек (2010). 2-і па насельніцтве горад штата пасля Сіднея і 8-ы ў краіне. На месцы сучаснага горада здаўна жылі аўстралійскія абарыгены, сама назва Вуланганг паходзіць з іх мовы. Першы зафіксаваны візіт еўрапейцаў адбыўся ў 1796 годзе, сярод іх былі Мэцью Фліндэрс і Джордж Бас. У пачатку XIX стагоддзя былі заснаваны першыя паселішчы каланізатараў. З сярэдзіны XIX стагоддзя асноўным заняткам жыхароў была здабыча вугалю. Пазней Вуланганг стаў цэнтрам чорнай металургіі, таксама ў горадзе развітыя машынабудаванне, тэкстыльная, хімічная і швейная прамысловасць. У прыгарадзе размешчаны Порт-Кембла — адна з найбуйнейшых у краіне партовых і індустрыяльных зон.
Вядомыя ўраджэнцы і жыхары
--------------------------
* Эма Мак-Кеан — аўстралійская плыўчыха, алімпійская чэмпіёнка
Гарады-пабрацімы
----------------
* Сцяг Кітая Лун’янь, Фуцзянь, КНР
* Сцяг Паўночнай Македоніі Охрыд, Паўночная Македонія
* Сцяг Японіі Кавасакі, Японія
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вуланганг
* Гарадскі Савет Вуланганга (англ.) | {
"title": "Вуланганг",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
929,
2293,
0.40514609681639774
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox plainlist\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"НП-Аўстралія\\n \",\"href\":\"./Шаблон:НП-Аўстралія\"},\"params\":{\"статус\":{\"wt\":\"Горад\"},\"беларуская назва\":{\"wt\":\"Вуланганг\"},\"арыгінальная назва\":{\"wt\":\"Wollongong\"},\"падначаленне\":{\"wt\":\"\"},\"герб\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня герба\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня сцяга\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"34\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"26\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"0\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"150\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"53\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"0\"},\"CoordAddon\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты краіны\":{\"wt\":\"\"},\"памер карты штата\":{\"wt\":\"0\"},\"памер карты рэгіёна\":{\"wt\":\"\"},\"штат ці тэрыторыя\":{\"wt\":\"Новы Паўднёвы Уэльс\"},\"тып РМС\":{\"wt\":\"\"},\"РМС\":{\"wt\":\"\"},\"ІР штата\":{\"wt\":\"\"},\"ІР Аўстраліі\":{\"wt\":\"\"},\"унутраны падзел\":{\"wt\":\"\"},\"від главы\":{\"wt\":\"\"},\"глава\":{\"wt\":\"\"},\"дата заснавання\":{\"wt\":\"XIX стагоддзе{{!}}пачатак XIX стагоддзя\"},\"першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшыя імёны\":{\"wt\":\"\"},\"статус з\":{\"wt\":\"\"},\"плошча\":{\"wt\":\"\"},\"вышыня цэнтра НП\":{\"wt\":\"\"},\"клімат\":{\"wt\":\"акіянічны\"},\"афіцыйная мова\":{\"wt\":\"\"},\"насельніцтва\":{\"wt\":\"292 190\"},\"год перапісу\":{\"wt\":\"2010\"},\"шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"агламерацыя\":{\"wt\":\"\"},\"нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"этнахаронім\":{\"wt\":\"\"},\"тэлефонны код\":{\"wt\":\"\"},\"паштовы індэкс\":{\"wt\":\"\"},\"паштовыя індэксы\":{\"wt\":\"\"},\"від ідэнтыфікатара\":{\"wt\":\"\"},\"лічбавы ідэнтыфікатар\":{\"wt\":\"\"},\"катэгорыя на Вікісховішчы\":{\"wt\":\"Wollongong, New South Wales\"},\"сайт\":{\"wt\":\"\"},\"мова сайта\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:250px\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr><td><div style=\"text-align:center\">Горад</div>\n<div about=\"#mwt11\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;font-weight:800; text-align:center\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff;font-weight:800; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"fn org\" style=\"font-size:120%\">Вуланганг</span><br/><span class=\"nickname\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1448\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\">Wollongong</span></span></span></div>\n<div style=\"text-align:center\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q187861$a5c99282-4d04-eadf-c9e4-5f9c9f7e8e91\" data-wikidata-property-id=\"P2716\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Wollongong_Photomontage.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"4580\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3399\" decoding=\"async\" height=\"369\" resource=\"./Файл:Wollongong_Photomontage.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Wollongong_Photomontage.jpg/274px-Wollongong_Photomontage.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Wollongong_Photomontage.jpg/411px-Wollongong_Photomontage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Wollongong_Photomontage.jpg/548px-Wollongong_Photomontage.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_вікі-разметкай_у_малюнку_карткі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></div>\n<table cellspacing=\"1\" style=\"background:inherit;width:100%;\">\n<tbody><tr><th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Краіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Краіна\">Краіна</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Аўстралія\" title=\"Аўстралія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"640\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1280\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Australia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/22px-Flag_of_Australia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/33px-Flag_of_Australia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Flag_of_Australia.svg/44px-Flag_of_Australia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Аўстралія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўстралія\">Аўстралія</a> </div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Адміністрацыйны_падзел_Аўстраліі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адміністрацыйны падзел Аўстраліі\">Штат</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./Новы_Паўднёвы_Уэльс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Новы Паўднёвы Уэльс\">Новы Паўднёвы Уэльс</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"-34.43333\" data-lon=\"150.88333\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"-34.43333\",\"longitude\":\"150.88333\",\"text\":\"34°26′&nbsp;пд.&nbsp;ш. 150°53′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Вуланганг\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t150.88333,\\n\\t\\t\\t\\t-34.43333\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Вуланганг\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"city\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q187861\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q187861\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_26fb6821ba095adfc8736fe6769cc2a847679bb7\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-34.43333/150.88333/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">34°26′ пд. ш. 150°53′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3&params=34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=-34.43333,150.88333&q=-34.43333,150.88333&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=150.88333,-34.43333&pt=150.88333,-34.43333&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-34.43333&mlon=150.88333&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"-34.43333\\" longitude=\\"150.88333\\" text=\\"34°26′&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 150°53′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Вуланганг\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t150.88333,\\n\\t\\t\\t\\t-34.43333\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Вуланганг\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"city\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q187861\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q187861\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3&params=34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=-34.43333,150.88333&q=-34.43333,150.88333&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=150.88333,-34.43333&pt=150.88333,-34.43333&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=-34.43333&mlon=150.88333&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/-34.43333/150.88333/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"-34.43333\\" data-lon=\\"150.88333\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_26fb6821ba095adfc8736fe6769cc2a847679bb7\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"-34.43333\\",\\"longitude\\":\\"150.88333\\",\\"text\\":\\"34°26′&amp;nbsp;пд.&amp;nbsp;ш. 150°53′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Вуланганг\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t150.88333,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t-34.43333\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Вуланганг\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"city\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q187861\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q187861\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>34°26′ пд. ш. 150°53′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%92%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B3&amp;params=34_26_0_S_150_53_0_E_type:city_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=-34.43333,150.88333&amp;q=-34.43333,150.88333&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=150.88333,-34.43333&amp;pt=150.88333,-34.43333&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=-34.43333&amp;mlon=150.88333&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Заснаваны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a href=\"./XIX_стагоддзе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"XIX стагоддзе\">пачатак XIX стагоддзя</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Плошча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Плошча\">Плошча</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q187861$681FBB3F-A1AF-4158-9ECA-32F011082037\" data-wikidata-property-id=\"P2046\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">684 км²</span></span></li></ul></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Вышыня_над_узроўнем_мора\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вышыня над узроўнем мора\">Вышыня цэнтра</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q187861$D55CCD7C-4F2D-499F-A776-38B301B07397\" data-wikidata-property-id=\"P2044\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">5 м</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Клімат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Клімат\">Тып клімату</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\nакіянічны</div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Насельніцтва<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"white-space: nowrap;\">292 190<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>чалавек (<a href=\"./2010\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2010\">2010</a>)</span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Часавы_пояс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Часавы пояс\">Часавы пояс</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<a class=\"mw-redirect\" href=\"./UTC+10\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC+10\">UTC+10</a>, <a href=\"./Летні_час\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Летні час\">летам</a> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./UTC+11\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"UTC+11\">UTC+11</a></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\"><a href=\"./Паштовы_індэкс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паштовы індэкс\">Паштовыя індэксы</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q187861$FDC1BF8F-0EAE-4082-8FDA-81B41AA599E0\" data-wikidata-property-id=\"P281\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">2500</span></span></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"white-space:nowrap\">Афіцыйны сайт<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></th>\n<td><div>\n<span style=\"word-break:break-word;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q187861$4ABDBECE-BC7B-4373-A27E-E7006A4D1B33\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.wollongong.nsw.gov.au\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">wollongong.nsw.gov.au</a> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span></span></span></div></td></tr>\n</tbody></table>\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><div><div about=\"#mwt12\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\"}]]}' style=\"background:#ddddff;line-height: 1.5em;margin: 0.0em 0.1em 0.1em 0.1em; text-align:center\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"localmap-caption\">Вуланганг на карце Аўстраліі</span><span class=\"localmap-switcher\" title=\"Вуланганг на карце рэгіёна\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>±</span></div><div class=\"localmap-basket\" style=\"margin: 0.0em 0.0em 0.0em 0.3em;\">\n<div data-caption=\"Вуланганг на карце Аўстраліі\" data-title=\"Вуланганг на карце Аўстраліі\"><div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Вуланганг (Аўстралія)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Australia_location_map.svg\" title=\"Вуланганг (Аўстралія)\"><img alt=\"Вуланганг (Аўстралія)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1846\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"2055\" decoding=\"async\" height=\"278\" resource=\"./Файл:Australia_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Australia_location_map.svg/310px-Australia_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Australia_location_map.svg/465px-Australia_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Australia_location_map.svg/620px-Australia_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 71.64%; left: 90.54%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Вуланганг\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Вуланганг\"><img alt=\"Вуланганг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n<div data-caption=\"Вуланганг на карце рэгіёна\" data-title=\"Вуланганг на карце рэгіёна\" style=\"display:none;\"> <div style=\"width:312px; float:none; clear:both; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 310px\"><span data-mw='{\"caption\":\"Вуланганг (Новы Паўднёвы Уэльс)\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Australia_New_South_Wales_location_map.svg\" title=\"Вуланганг (Новы Паўднёвы Уэльс)\"><img alt=\"Вуланганг (Новы Паўднёвы Уэльс)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1670\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1885\" decoding=\"async\" height=\"275\" resource=\"./Файл:Australia_New_South_Wales_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Australia_New_South_Wales_location_map.svg/310px-Australia_New_South_Wales_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Australia_New_South_Wales_location_map.svg/465px-Australia_New_South_Wales_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Australia_New_South_Wales_location_map.svg/620px-Australia_New_South_Wales_location_map.svg.png 2x\" width=\"310\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 65.99%; left: 77.32%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position:relative;z-index:100;left:-4px;top:-4px;width:8px;height:8px;line-height:0px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Вуланганг\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Red_pog.svg\" title=\"Вуланганг\"><img alt=\"Вуланганг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Red_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/8px-Red_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/16px-Red_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 100%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.5em; width: 6em; left: -6.9em; text-align: right;\"><span style=\"padding: 1px; \"></span></div></div></div><div style=\"font-size: 100%\"></div></div></div>\n</div>\n</div></span></td></tr>\n<tr>\n<td align=\"center\" style=\"background-color:inherit;\"><div about=\"#mwt13\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"width:100%;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff\"}]]}' style=\"width:100%;background:#ccccff\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><b><a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Wollongong,%20New%20South%20Wales\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Wollongong, New South Wales\">Медыяфайлы</a></b> на <a href=\"./Вікісховішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікісховішча\">Вікісховішчы</a></div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2047
} |
**Кацярына Тэнчынская, Кацярына з Тэнчына** гербу «Тапор» (каля 1544 — 16 сакавіка 1592, Мір, Карэліцкі раён) — слуцкая княгіня, жонка Юрыя Юр’евіча Алелькавіча і Крыштафа Радзівіла.
Біяграфія
---------
### Сям’я
Кацярына нарадзілася ў 1544 годзе ў сям’і пазнейшага ваяводы кракаўскага Станіслава Тэнчынскага (польск.) (бел. і Ганны — дачкі Богуша Багавіцінавіча. належала да даўняга польскага графскага роду Тэнчынскіх (руск.) (бел.. Яе братам быў Ян Баптыста Тэнчынскі, ваявода бельскі, староста люблінскі. Род графаў Тэнчынскіх адносіўся да ліку самых уплывовых і багатых фамілій Польскага каралеўства.
### Першы шлюб
У 14-гадовым узросце маладую дзяўчыну аддалі замуж за слуцкага князя Юрыя Алелькавіча. Гэта адбылося ў маі 1558 года пасля велікодных свят. Нявеста атрымала добрую адукацыю, пра што сведчаць яе лісты, і вызначалася розумам і сціпласцю. Юрый быў праваслаўным, а Кацярына, хоць і належала да каталіцкай веры, добра ведала праваслаўнае багаслужэнне, бо яе маці таксама была праваслаўнай. Амаль да канца свайго жыцця Кацярына не проста наведвала праваслаўныя багаслужэнні, але і была актыўнай апякункай праваслаўных цэркваў ва ўладаннях мужа.
Шлюб акрамя вялікага пасагу даў князям Слуцкім палітычную падтрымку роду Тэнчынскіх. Пасаг у 20 тысяч польскіх злотых, атрыманы за Кацярынай, складаўся з срэбра, перлаў, клейнотаў на 13 тысяч злотых і 10 тысяч коп грошай наяўнымі грашыма. Да таго ж ёй адышлі на Падляшшы маёнтак Семяцічы (мястэчка і 7 вёсак) і Орля. Узамен такога вялікага пасагу 25 мая 1558 года Юрый Слуцкі запісаў сваёй маладой жонцы вена на трэці ўсіх сваіх добр на 50 тысяч злотых. Гэты запіс быў пацверджаны каралём праз некалькі дзён пасля яго выдання. У адказ Кацярына падпісала ліст, якім пацвярджала атрыманне ад бацькі ўсяго пасагу і адмаўлялася ад усіх прэтэнзій на бацькоўскія і мацярынскія маёнткі. Яны павінны былі пасля смерці бацькі перайсці яе старэйшаму брату Яну Баптысце.
Праз год пасля вяселля Кацярына нарадзіла хлопчыка. Яго назвалі ў гонар бацькі Юрыем. Потым у Кацярыны нарадзілася яшчэ двое дзяцей — Сямён і Аляксандр.
У 1578 годзе, у 34 гады княгіня засталася ўдовай і багатай спадчынніцай нябожчыка мужа. Кацярына распараджалася княствамі і мноствам маёнткаў да паўналецця сыноў. Да ўсяго іншага, яна атрымала ад караля дадатковыя землі.
### Другі шлюб
Кацярына Тэнчынская
Праз тры гады Кацярына зноў выйшла замуж. Яе выбраннікам стаў малады і багаты гетман Крыштаф Радзівіл. Яна стала яго трэцяй жонкай. Маладому мужу Кацярына нарадзіла яшчэ дваіх дзяцей — Крыштафа і Альжбету.
У 48-гадовым узросце Кацярына памерла 19 сакавіка 1592 года.
Сям’я
-----
### Дзеці
* Ад першага шлюбу:
+ Юрый II Юр'евіч Слуцкі (1559—1586) — князь Слуцкі
+ Ян-Сымон Юр'евіч Слуцкі (? — 1592) — князь Слуцкі
+ Аляксандр Юр'евіч Слуцкі (? — 1591) — князь Слуцкі
* Ад другога шлюбу
+ Эльжбета (Гальшка) Радзівіл (1583—1611) — жонка Льва Сапегі
+ Крыштаф Радзівіл (1585—1640) — князь, гетман польны літоўскі, кашталян і ваявода віленскі, вялікі гетман літоўскі
У культуры
----------
Асноўны артыкул: **Партрэт Кацярыны Тэнчынскай**
Прыжыццёвы партрэт княгіні Кацярыны раней упрыгожваў карцінную галерэю Слуцкага замка, а зараз захоўваецца ў Нацыянальным музеі ў Варшаве. Слуцкую княгіню адлюстраваў невядомы мастак. Як мяркуецца, карціна была напісана ад канца 1578 да сярэдзіны 1581 (паміж смерцю першага мужа і другім шлюбам). Лацінскі надпіс на палатне кажа: «Год панскі 1580. Кацярына, графіня з Тэнчына, божай ласкай княгіня слуцкая, свайго ўзросту 35 гадоў». На самой жа карціне княгіня выглядае значна старэй.
У крыніцах падаецца, што аўтарам партрэту быў невядомы польскі жывапісец, магчыма Марцін Кобер (руск.) (бел.. Паводле іншай версіі згодна архіўных звестак і даследаванняў вучонага-гісторыка А. Грыцкевіча гэты партрэт быў напісаны ў Слуцку і, верагодна, мясцовым мастаком. Аналіз жывапісных асаблівасцей твора сведчыць пра знаёмства аўтара партрэта з кракаўскай мастацкай школай. Гэта не выпадкова, бо княгіня была родам з Кракава і сувязі слуцкага княжацкага двара з польскай сталіцай існавалі. Гэта ўзор распаўсюджанага ў той час тыпу «сармацкага партрэта».
У 1988 годзе Міхаіл Самуілавіч Басалыга стварыў каляровую літаграфію «Слуцкая княгіня Кацярына Ценчынская Алелькавіч».
Зноскі
------
1. ↑ Radziwiłłowie herbu Trąby — Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych, Wydawnictwo DiG, 1996. — 67 с. — ISBN 83-85490-62-0<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q270'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q7209884'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q9379197'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q121885404'></a>
2. 1 2 3 4 5 6 7 8 *Скеп’ян, А. А.* Князі Слуцкія. — Мінск: Беларусь, 2013. — 246 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-01-1049-7.
3. ↑ Genealogia TĘCZYŃSCY Архівавана 4 сакавіка 2016. (польск.)
4. ↑ Радзивилл, Христофор (младший) (руск.)
5. 1 2 3 4 Слуцкая княгиня Екатерина (руск.)
6. ↑ Jan Baptysta Tęczyński Архівавана 7 сакавіка 2016. (польск.)
7. ↑ AGAD. AR. D. XXIII. T. 116. Pl. 1. S. 31.
8. ↑ AGAD. AR. Zb. Dok. Pergam. № 7737.
9. ↑ AGAD. AR. Zb. Dok. Pergam. № 7739.
10. ↑ Смерть одного рода (руск.)
11. ↑ Картинная галерея Слуцкого замка Архівавана 25 кастрычніка 2013. (руск.)
12. ↑ Вялікае Княства Літоўскае. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя П.Броўкі, 2005. — 684 с.: іл. ISBN 985-11-0314-4. — С. 138
13. ↑ Слуцкая палитра: Из фондов Слуцкого краеведческого музея: фотоальбом / сост. авт. текста Н. Г. Серик; фото В. А. Сибрикова. — Минск: Літаратура і Мастацтва, 2010. — С. 4. — 64 с.
14. ↑ Партрэтны жывапіс
15. ↑ Каталог музея
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кацярына Тэнчынская
| ?Кацярына Тэнчынская — продкі |
| --- |
|
| | | | | | |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| | | Габрыэль Тэнчынскі[d] | | Ян Тэнчынскі[d] | |
| | | | |
| | | | | | | |
| | | Ян Тэнчынскі[d] | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Ганна з Канінскіх[d] | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | Станіслаў Тэнчынскі[d] | | | | | Сямён Сапега | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | Іван Сямёнавіч Сапега | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | Даброхна з Сапегаў[d] | | | | | Настасся Паўшанка[d] | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | НН[d] | | |
| | Кацярына з Тэнчынскіх | | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | | | Міхаіл Богуш-Багавіцінавіч | | Богуш Багавіцінавіч | | Багавіцін[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Ганна з Богуш-Багавіцінавічаў[d] | | | | |
| | | | | | | Андрэй Аляксандравіч Сангушка[d] | | Аляксандр Сангушкавіч[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Фядора з Сангушкаў[d] | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | Іван Васілевіч Астрожскі[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | Марыя Іванаўна Астрожская[d] | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Марыя Іванаўна Бельская[d] | |
| | | | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Генеалогія і некрапалістыка | WikiTree · Sejm-Wielki.pl · Geni.com · genealogics.org |
| Нарматыўны кантроль | NUKAT: n2018240292 · VIAF: 5133151778222718130000 | | {
"title": "Кацярына Тэнчынская",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3911,
10074,
0.3882271193170538
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-3c7d081cfe5b1ec2\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Кацярына\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"Anonymous Katarzyna Radziwiłł.jpg\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"Прыжыццёвы партрэт Кацярыны, княгіні Слуцкай. 1580-я. [[Нацыянальны музей у Варшаве]]\"},\"герб\":{\"wt\":\"POL COA Topór.svg\"},\"подпіс герба\":{\"wt\":\"Герб «[[Тапор, герб|Тапор]]»\"},\"тытул\":{\"wt\":\"[[Слуцкае княства|Княгіня слуцкая]]\"},\"парадак-жан\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"перыяд праўлення\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"\"},\"каранацыя\":{\"wt\":\"\"},\"адрачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"наследнік\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"пахаваны\":{\"wt\":\"\"},\"род\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"муж\":{\"wt\":\"\"},\"у шлюбе\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"\"},\"дзейнасць\":{\"wt\":\"\"},\"прафесія\":{\"wt\":\"\"},\"адукацыя\":{\"wt\":\"\"},\"манаграма\":{\"wt\":\"\"},\"рэлігія\":{\"wt\":\"[[каталіцызм]]\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"аўтограф\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"Katarzyna Tęczyńska\"},\"Rodovid\":{\"wt\":\"250044\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Кацярына</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"Прыжыццёвы партрэт Кацярыны, княгіні Слуцкай. 1580-я. <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Нацыянальны_музей_у_Варшаве\\" title=\\"Нацыянальны музей у Варшаве\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"simple\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Нацыянальны_музей_у_Варшаве\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Нацыянальны музей у Варшаве\\"}}'>Нацыянальны музей у Варшаве</a>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Anonymous_Katarzyna_Radziwiłł.jpg\" title=\"Прыжыццёвы партрэт Кацярыны, княгіні Слуцкай. 1580-я. Нацыянальны музей у Варшаве\"><img alt=\"Прыжыццёвы партрэт Кацярыны, княгіні Слуцкай. 1580-я. Нацыянальны музей у Варшаве\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"638\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"405\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Anonymous_Katarzyna_Radziwiłł.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Anonymous_Katarzyna_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg/254px-Anonymous_Katarzyna_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Anonymous_Katarzyna_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg/381px-Anonymous_Katarzyna_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3d/Anonymous_Katarzyna_Radziwi%C5%82%C5%82.jpg 2x\" width=\"254\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Прыжыццёвы партрэт Кацярыны, княгіні Слуцкай. 1580-я. <a href=\"./Нацыянальны_музей_у_Варшаве\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальны музей у Варшаве\">Нацыянальны музей у Варшаве</a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span data-mw=\"{"caption":"Герб «<a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Тапор,_герб\\" title=\\"Тапор, герб\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Тапор,_герб\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Тапор, герб\\"}}'>Тапор</a>»"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:POL_COA_Topór.svg\" title=\"Герб «Тапор»\"><img alt=\"Герб «Тапор»\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"937\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"795\" decoding=\"async\" height=\"118\" resource=\"./Файл:POL_COA_Topór.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/POL_COA_Top%C3%B3r.svg/100px-POL_COA_Top%C3%B3r.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/POL_COA_Top%C3%B3r.svg/150px-POL_COA_Top%C3%B3r.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/POL_COA_Top%C3%B3r.svg/200px-POL_COA_Top%C3%B3r.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Герб «<a class=\"mw-redirect\" href=\"./Тапор,_герб\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тапор, герб\">Тапор</a>»</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <a href=\"./Слуцкае_княства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Слуцкае княства\">Княгіня слуцкая</a> </th>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$d39ca442-4da9-4a5a-cace-8cf89a5b5be2\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1544\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1544\">1544</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1544_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$a1e7cc0a-494d-b016-d666-34458ea2a3fd\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мір_(Карэліцкі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мір (Карэліцкі раён)\">Мір</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Міры\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$09a43db2-4312-c003-60ce-2157380432e4\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./19_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"19 сакавіка\">19 сакавіка</a> <a href=\"./1592\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1592\">1592</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1592-03-19</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_19_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1592_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$c9a04168-4d26-dbcc-2f41-c0d2437077ea\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8D%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q930660&preloadparams%5B%5D=%D0%A2%D1%8D%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Тэнчынскія</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q930660\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q930660\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Тэнчынскія#Кацярына%20Тэнчынская\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$d0338d68-46bf-1509-9d92-a685167f9262\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%A2%D1%8D%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q9341924&preloadparams%5B%5D=%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E+%D0%A2%D1%8D%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Станіслаў Тэнчынскі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q9341924\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q9341924\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$04725038-4c94-896f-9f12-6b8b637d0b4c\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%B7+%D0%91%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88-%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q19683684&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%B7+%D0%91%D0%BE%D0%B3%D1%83%D1%88-%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ганна з Богуш-Багавіцінавічаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q19683684\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q19683684\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Муж</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$A9919B59-E084-4C7E-9036-4B65D44F14DD\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AE%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D0%AE%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q15077286&preloadparams%5B%5D=%D0%AE%D1%80%D1%8B%D0%B9+%D0%AE%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87+%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Юрый Юр’евіч Слуцкі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q15077286\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q15077286\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$4a916297-484e-5394-b730-d59107733529\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Крыштаф_Радзівіл_Пярун\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Крыштаф Радзівіл Пярун\">Крыштаф Радзівіл Пярун</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$96b3d0b1-43b8-9db4-0bb7-3e05075f35e2\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Юрый_Алелькавіч_(1559—1586)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Юрый Алелькавіч (1559—1586)\">Юрый Юр’евіч Слуцкі</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$83F99DA0-637E-4BE8-B66C-E8BDCE13A19D\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ян_Сямён_Алелькавіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ян Сямён Алелькавіч\">Ян Сямён Алелькавіч</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$1B706539-6527-495B-8905-FFAE8B465F68\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аляксандр_Алелькавіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аляксандр Алелькавіч\">Аляксандр Алелькавіч</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$73c62996-4a7f-5bb2-2355-e01bacec5324\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Альжбета_Сапега\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Альжбета Сапега\">Альжбета з Радзівілаў</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$044f5dcf-4c3c-94fa-9f75-cb7465208288\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Крыштаф_Радзівіл\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Крыштаф Радзівіл\">Крыштаф Радзівіл</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Каталіцызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каталіцызм\">каталіцызм</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q17045096$FB5A8DAA-1EE8-41AE-AD68-41F2AEE55822\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Katarzyna_Tęczyńska\" title=\"commons:Category:Katarzyna Tęczyńska\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Katarzyna%20Tęczyńska\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Katarzyna Tęczyńska\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 11651
} |
**Аляксандр Вянгерка** (польск.: Aleksander Węgierko; 17 ліпеня 1893, Варшава — 1941) — польскі акцёр і тэатральны рэжысёр яўрэйскага паходжання.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў Варшаве ў сям'і Мечыслава Вянгеркі (польск.) (бел. садоўніка Яўрэйскіх могілак у Варшаве (руск.) (бел.. Братам Аляксандра быў вядомы польскі тэрапеўт і дыябетолаг Якуб Вянгерка (польск.) (бел..
З 15 студзеня 1915 года быў жанаты з Соф'яй Вянгерка, народжанай Білаўэр (1893—1975), якая была вядомым польскім сцэнографам.
Памёр пры загадкавых абставінах. Верагодна, хаваўся на працягу некаторага часу ў якасці арганіста ў парафіяльнага святара ў вёсцы недалёка ад Беластока. Калі гэта стала небяспечным, пастар жадаючы выратаваць яго, вырашыў адправіць Вянгерку фурманкай у іншае месца. Іх спыніла гестапа. Вянгерка прызнаўся, што ён з'яўляецца яўрэям. Гестапаўцы арыштавалі яго адразу і адправілі ў канцлагер, дзе і памёр праз год. Іншая версія абвяшчае, што ён памёр у руінах Беластоцкага тэатра.
Творчасць
---------
Творчую дзейнасць пачаў у 1912 годзе ў Вільні. З пачатку новага сезона 1913/1914 з’явіўся ў Варшава, у асноўным у толькі створаным Польскім тэатры (руск.) (бел.. Таксама прымаў удзел у працы многіх іншых тэатраў: Нацыянальнага тэатра ў Варшаве (руск.) (бел. Тэатра Багатэла ў Кракаве (польск.) (бел. Малага тэатра ў Варшаве (польск.) (бел. Тэатра на Хлоднай у Варшаве, Новага тэатра ў Варшаве (польск.) (бел. і Тэатра польскай арміі ў Любліне.
Драматычны тэатр імя Аляксандра Вянгеркі ў Беластоку (польск.) (бел.
Заснавальнік і кіраўнік (з 1939) Дзяржаўнага польскага тэатра БССР (у цяперашні час Гродзенскі абласны драматычны тэатр). Паставіў у ім спектаклі: «Каварства і любоў» Ф. Шылера, «Жаніцьба Фігаро» П. Бамаршэ, «Пігмаліён (руск.) (бел.» Б. Шоу, «Мараль пані Дульскай (польск.) (бел.» і «Панна Малічэўская (польск.) (бел.» Г. Запольскай, «Пажыццёвая рэнта (польск.) (бел.» і «Помста (польск.) (бел.» А. Фрэдры (руск.) (бел. «Аптымістычная трагедыя (руск.) (бел.» У. Вішнеўскага.
У ліпені 1940 года Вянгерка прыехаў у Беласток. Калі нацысты ўварваліся ў Савецкі Саюз Маскоўскі Мастацкі тэатр звярнуўся да Вянгеркі з прапановай эвакуіравацца ў Расію. А. Вянгерка адмовіўся, таму што не хацеў пакідаць трупу.
У 1941 быў арыштаваны гестапа.
Памяць
------
Імя Аляксандра Вянгеркі прысвоена беластоцкаму тэатру (польск.) (бел..
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Венгерко Александр // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 109. — 737 с.
2. ↑ Teatr w Polsce — polski wortal teatralny
3. ↑ Teatr w Polsce — polski wortal teatralny
Літаратура
----------
| | |
| --- | --- |
| s: | Аляксандр Вянгерка ў Вікікрыніцах |
| commons: | Аляксандр Вянгерка на Вікісховішчы |
* Jan Jagielski (польск.) (бел. *Przewodnik po cmentarzu żydowskim w Warszawie przy ul. Okopowej 49/51. Z. 1, Kwatery przy Alei Głównej* Towarzystwo Opieki nad Zabytkami: Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami i Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce Warszawa 1996 ISBN 83-906629-6-5 s. 87
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Генеалогія і некрапалістыка | Sejm-Wielki.pl |
| Нарматыўны кантроль | GND: 1033771295 · ISNI: 0000 0001 1413 7188 · NUKAT: n98041755 · VIAF: 166978701 | | {
"title": "Аляксандр Вянгерка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1354,
5014,
0.2700438771439968
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-5002eaf45dbfe88e\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Тэатральны дзеяч\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Тэатральны_дзеяч\"},\"params\":{\"Імя\":{\"wt\":\"Аляксандр Вянгерка\"},\"Арыгінал імя\":{\"wt\":\"{{lang-pl|Aleksander Węgierko}}\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Wegierkoaleksander.jpg\"},\"Шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"Апісанне выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Імя пры нараджэнні\":{\"wt\":\"\"},\"Дата нараджэння\":{\"wt\":\"17.7.1893\"},\"Месца нараджэння\":{\"wt\":\"г. [[Варшава]]\"},\"Дата смерці\":{\"wt\":\"1941\"},\"Месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Прафесія\":{\"wt\":\"{{тэатральны рэжысёр|Польшчы|СССР|Беларусі}}, {{акцёр|Польшчы}}\"},\"Грамадзянства\":{\"wt\":\"\"},\"Гады актыўнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Псеўданімы\":{\"wt\":\"\"},\"Амплуа\":{\"wt\":\"\"},\"Тэатр\":{\"wt\":\"гл. у тэксце\"},\"Ролі\":{\"wt\":\"\"},\"Спектаклі\":{\"wt\":\"\"},\"Узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"imdb_id\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Тэатральны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Аляксандр Вянгерка</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><a href=\"./Польская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польская мова\">польск.</a>: <span lang=\"pl\" style=\"font-style: italic;\">Aleksander Węgierko</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Wegierkoaleksander.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"470\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"337\" decoding=\"async\" height=\"382\" resource=\"./Файл:Wegierkoaleksander.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Wegierkoaleksander.jpg/274px-Wegierkoaleksander.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Wegierkoaleksander.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/Wegierkoaleksander.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"nowrap\"><a href=\"./17_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"17 ліпеня\">17 ліпеня</a> <a href=\"./1893\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1893\">1893</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1893-07-17</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_17_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1893_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P19\">г. <a href=\"./Варшава\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Варшава\">Варшава</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"nowrap\"><a href=\"./1941\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1941\">1941</a></span><span style=\"display:none;\">(<span class=\"dday\">1941</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1941_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9146170$DABF1F87-807A-485F-BA59-10273CED0064\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Мінску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q9146170$0FDF0365-1E64-40F0-9E59-AFAB6A179C90\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Poland_(1927–1980).svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1280\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Poland_(1927–1980).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg/20px-Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg/30px-Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg/40px-Flag_of_Poland_%281927%E2%80%931980%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польшча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польшча\">Польшча</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прафесія</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">\n<a href=\"./Тэатральны_рэжысёр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тэатральны рэжысёр\">тэатральны рэжысёр</a><link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Тэатральныя_рэжысёры_паводле_алфавіта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>\n<link href=\"./Катэгорыя:Тэатральныя_рэжысёры_Польшчы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>\n<link href=\"./Катэгорыя:Тэатральныя_рэжысёры_СССР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>\n<link href=\"./Катэгорыя:Тэатральныя_рэжысёры_Беларусі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>, <a href=\"./Акцёр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акцёр\">акцёр</a>\n<link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Акцёры_паводле_алфавіта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>\n<link href=\"./Катэгорыя:Акцёры_Польшчы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Гады актыўнасці</th>\n<td class=\"plainlist\">\nз <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9146170$7CA9AED8-33BD-4C44-B271-B867068A4C9D\" data-wikidata-property-id=\"P2031\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1912</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тэатр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P108\">гл. у тэксце</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9146170$CF2B92F2-5BB0-4A89-BFFB-E4660C5DA7FA\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"залаты крыж Заслугі\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q21954284\" title=\"залаты крыж Заслугі\"><img alt=\"залаты крыж Заслугі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:POL_Złoty_Krzyż_Zasługi_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/62px-POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/95px-POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/124px-POL_Z%C5%82oty_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_Залатым_Крыжам_Заслугі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9146170$6F57591D-EB6D-4AC8-B971-97281815C12F\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"залатыя Акадэмічныя лаўры\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q21877347\" title=\"залатыя Акадэмічныя лаўры\"><img alt=\"залатыя Акадэмічныя лаўры\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg/62px-POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg/95px-POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg/124px-POL_Wawrzyn_Akademicki_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><b><span data-mw='{\"caption\":\"Лагатып Вікікрыніц\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./s:Аўтар:Аляксандр_Вянгерка\" title=\"Лагатып Вікікрыніц\"><img alt=\"Лагатып Вікікрыніц\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"430\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"410\" decoding=\"async\" height=\"16\" resource=\"./Файл:Wikisource-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://be.wikisource.org/wiki/Аўтар:Аляксандр%20Вянгерка\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"s:Аўтар:Аляксандр Вянгерка\">Творы</a></b> ў <a href=\"./Вікікрыніцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікікрыніцы\">Вікікрыніцах</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9146170$C3C89B0C-02C9-451F-B182-65968EC46024\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Aleksander_Węgierko\" title=\"commons:Category:Aleksander Węgierko\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aleksander%20Węgierko\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Aleksander Węgierko\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5093
} |
Асноўныя знаходкі ібера-маўрытанскай і капсійскай культур на поўначы Афрыкі
**Капсійская культура** — мезалітычная археалагічная культура Міжземнамор'я IX—V тыс. гад. да н.э. Упершыню выяўлена ў Тунісе. Змяняе Аранскую культуру. Асноўныя заняткі — паляванне і збіральніцтва (каля стаянак знойдзены кіпы ракавін). Капсійцы ўпершыню пачалі выкарыстоўваць лук і стрэлы. Знойдзены арнаментаваныя сасуды з страусіных яек. Мяркуецца, што носьбіты дадзенай культуры пакінулі наскальныя роспісы ў пячорах Іспаніі.
Антрапалагічны выгляд
---------------------
Чалавек з пахавання Капсійскай культуры
Капсійцы належалі да міжземнаморскай галіны белай расы
Зноскі
------
1. ↑ Туніс Архівавана 24 лютага 2008.
Літаратура
----------
* Алиман А. Доисторическая Африка, пер. с франц. М. 1960;
* 3амятнин С. Н. О возникновении локальных различий в культуре палеолитического периода, в кн.: Происхождение человека и древнее расселение человечества, М. 1951;
* Wulsin F. R. The prehistoric archaeology of North-West Africa, Camb. 1941.
Спасылкі
--------
* Капсійская культура
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Britannica (онлайн) · Britannica (онлайн) · Universalis | | {
"title": "Капсійская культура",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
738,
1807,
0.40841173215273935
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2054
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Святаполк.
**Святапо́лк**, у хрышчэнні **Пётр** (аг.-усх.-слав.: Свѧтопо́лкъ; каля 979—1019) — князь тураўскі (988—1016, 1018—1019), вялікі князь кіеўскі (1015—1016, 1018—1019).
Праз спрэчнасць бацькоўства, даведкавай літаратурай даецца з рознымі імёнамі па бацьку — **Уладзіміравіч** або **Яраполчыч**, а таксама з абодвума.
Паходжанне
----------
### Сын двух бацькоў
Паводле «Аповесці мінулых часоў» (АМЧ), Святаполк — сын удавы кіеўскага князя Яраполка Святаславіча. Маці Святаполка — манахіня-грачанка, якую яго дзед — кіеўскі князь Святаслаў Ігаравіч «красы дзеля аблічча яе» (*красы деля лица ея*) вывез з манастыра і падарыў свайму сыну Яраполку. Імя грачанкі летапіс не называе, паводле Васіля Тацішчава, звалі яе Юліяй. Пасля гібелі Яраполка ў міжусобнай барацьбе з братам, наўгародскім князем Уладзімірам Святаславічам, той стаў кіеўскім князем і ўзяў братаву ўдаву яшчэ адной жонкай. Паводле летапісу, удава была цяжарная (*бе не праздна*) і Святаполк быў сынам «двух бацькоў» (*ад двою отцю*).
АМЧ складалі ў XII ст. пры княжанні нашчадкаў Яраслава Уладзіміравіча — праціўніка Святаполка. Таму звесткі пра Святаполка, выкладзеныя ў летапісе, выклікаюць некаторы недавер многіх даследчыкаў. Напрыклад, датычна Святаполка летапіс заўважае, што *«ад грахоўнага плод злы бывае»*, маючы на ўвазе ўчынак Уладзіміра з братавай удавой, некананічны з царкоўнага пункту гледжання. З АМЧ паходзіць і характарыстыка Святаполка як «**акаяннага**».
Некаторыя крыніцы называюць Святаполка проста сынам Уладзіміра, як Наўгародскі першы летапіс і нямецкі храніст, сучаснік падзей, епіскап Цітмар Мерзебургскі.
Пасля хрышчэння Русі жыццё і ўчынкі паганскіх часоў разглядаліся па законах Старога Запавету. Паводле іх, брат павінен быў ажаніцца з братавай удавой, учынак Уладзіміра гэтаму цалкам адпавядаў, а дзеці ўдавы з новым мужам лічыліся законнымі дзецьмі папярэдняга, хоць біялагічна гэта было не так. Пры гэтым з пункту гледжання царквы старазапаветнае было роўна некананічнаму. Аднак Уладзімір прызнаваў усіх сваіх дзяцей паганскага часу і невядома, каб царква пярэчыла князю ў іх законнасці. Такім чынам, гісторыя Святаполка мела шмат адценняў сэнсу, нават пры біялагічным бацькоўстве Уладзіміра.
Учынак Уладзіміра з братавай удавой, а пазней гісторыя яе сына Святаполка, трывала адбіліся ў родавай памяці Рурыкавічаў. Наступныя пакаленні не жаніліся з удовамі іншых Рурыкавічаў, не толькі блізкіх сваякоў, а наогул, то-бок наклалі абмежаванне мацнейшае за царкоўнае. Хаця шлюбы Рурыкавічаў з іншымі ўдовамі вядомы. Рурыкавен гэта тычылася нават у большай ступені, яны не маглі ўзяць другі шлюб наогул ні з кім. Гэта не закранала тых, хто з першым шлюбам трапіў за межы Русі, а потым не вярнуўся, або ў рэдкіх выпадках уцёкаў.
Даследчыкі спрабуюць аргументаваць як бацькоўства Уладзіміра, так і бацькоўства Яраполка.
Так, Пётр Лысенка звяртае ўвагу, што Яраполк ажаніўся з грачанкай каля 968 года, але летапіс не называе іх іншых дзяцей, на яго думку, гэта значыць, што дзяцей наогул не было, таму Святаполк хутчэй сын менавіта Уладзіміра. Між тым, ведаючы ўзровень дзіцячай смяротнасці таго часу і агульную несістэматычнасць падобных летапісных згадак, нельга сцвярджаць такое з пэўнасцю.
Таксама заўважана, што ў 1018 годзе Святаполк узяў закладніцамі мачыху і сясцёр Яраслава, выказвалася думка, што наўрад ці гэта магчыма, калі б Святаполк лічыў іх і сваімі сёстрамі, прынамсі па бацьку.
### Імя
Даследчыкі антрапанімікі звярнулі ўвагу, што старэйшыя дзеці Уладзіміра мелі дзвюхасноўныя імёны з нязменнай другой асновай *-слаў* — сыны Вышаслаў, Ізяслаў, Мсціслаў, Святаслаў, Станіслаў, Судзіслаў, Яраслаў і дочкі Мсціслава, Прадслава, Праміслава. Лічыцца імаверным, што гэта масавы сістэматычны выпадак вар’іравання родавага імя, каб падкрэсліць паходжанне дзяцей ад агульнага і важнага продка — іх дзеда Святаслава, у чыім імю аснова *-слаў* на тым жа месцы. Напэўна гэта звязана з сумнеўным паходжаннем Уладзіміра па маці — «рабыні», што вядома з крыніц, таму паходжанне ад Святаслава так моцна падкрэслівалася. Аднак Святаполк выбіваецца з гэтага шэрагу, хоць у яго імю таксама ёсць аснова з імя дзеда — першая *свята-*, але другая аснова *-полк*. Пад імем з асновай *-полк* у родзе на той час вядома толькі адна асоба — Яраполк, таму думаюць, што гэта вар’іраванне менавіта яго імя. Пэўнасць бацькоўства Уладзіміра датычна Святаполка была прынамсі сумнеўнай, што імаверна і адлюстравалася — надавец імя падкрэсліў вылучнасць дзіця сярод іншых, калі надаўцам быў сам Уладзімір, напэўна, маглі адлюстравацца яго сумневы ў бацькоўстве.
### Княжацкі знак
Святаполк карыстаўся княжацкім знакам двузуб з крыжам на адным з зубоў, які выяўлены на яго манетах, ёсць думка, што гэта можа быць мадыфікацыя знака Яраполка — простага двузуба, і такім чынам Святаполк паказваў сваё паходжанне ад Яраполка і адмяжоўваўся ад Уладзіміра. Належнасць манет Святаполку несумненная.
Аркадзь Малчанаў спрабаваў паказаць, што знакам змененага двузуба карыстаўся і бясспрэчны сын Уладзіміра — Мсціслаў, даследчык абгрунтоўваў думку інтэрпрэтацыяй г.зв. «таманскіх брактэатаў», звязаных з Мсціславам толькі знаходкай на тэрыторыі былога Тмутараканскага княства, але надпісы на гэтах артэфактах не прачытаны. Якім знакам карыстаўся Мсціслаў пэўна не вядома, ёсць толькі розныя думкі на гэты конт.
Аднак, магчыма, просты двузуб быў агульным знакам роду Рурыкавічаў, бо пазней яго мадыфікацыямі карысталіся многія князі, але першым мадыфікатарам быў Уладзімір — ён дадаў сярэдні зубец і такім чынам атрымаўся трызуб. Наступнымі былі Святаполк і Яраслаў, першы дадаў на адзін з зубоў крыж, другі — далей мадыфікаваў бацькаў варыянт, дадаў круг на вяршыню сярэдняга зуба. Аднак ужо сын Яраслава — Ізяслаў, на сваім знаку адмовіўся ад сярэдняга зуба, а круг з бацькавага знака дадаў на канец ножкі свайго двузуба. Якімі знакамі карысталіся іншыя сыны Яраслава не вядома, але многія яго ўнукі карысталіся мадыфікаванымі менавіта двузубамі. Такім чынам, немагчыма пэўна казаць пра матывацыю Святаполка ў выбары свайго знака.
Біяграфія
---------
### Пачатак княжання ў Тураве
Гарадзішча Турава (Гомельская вобласць, Беларусь)
Наўгародскі першы летапіс (НПЛ) лічыць Святаполка трэцім па старшынстве сынам Уладзіміра — пасля Вышаслава і Ізяслава. Пры гэтым у АМЧ трэцім пастаўлены Яраслаў, а Святаполк чацвёрты. Цяпер, на думку А. Карпава, старшынство Святаполка перад Яраславам даказана. Паводле НПЛ, старэйшы з братоў, Вышаслаў, атрымаў княжанне ў Наўгародзе — другой па значэнні воласці пасля Кіева. Ізяслаў атрымаў Полацкую зямлю, як спадчыну маці. Святаполк атрымаў Тураўскую воласць, а Яраслаў — Растоў.
Пасля смерці Ізяслава (1001) і Вышаслава (каля 1010) Святаполк застаўся старэйшым сярод сыноў Уладзіміра. Яраслаў перайшоў на княжанне ў Ноўгарад.
Святаполк займаў тураўскі сталец з 988—990 гадоў, землі яго воласці межавалі з Польшчай, імаверна таму Уладзімір ажаніў яго з польскай княжной.
### Шлюб
Святаполк узяў шлюб з трэцяй дачкой польскага князя Баляслава Храбрага (караля з 1025 года). Яе імя невядома, нарадзілася паміж 991 і 1001 гадамі, бліжэй да першай даты, у трэцім шлюбе Баляслава — з княжной Энмільдай[pl], паходжаннем імаверна з Маравіі або Лужыцы. Сярод сямі дзяцей Баляслава будучая жонка Святаполка была пятай, сярод пяці дзяцей Баляслава і Эмнільды — чацвёртай.
Некаторыя даследчыкі лічаць шлюб вынікам мірнага дагавора, заключанага пасля няўдалага паходу Баляслава на Русь у 1013 годзе. Аднак у гэтым выпадку па-за ўвагай застаецца місія цыстэрцыянскага манаха і архіепіскапа, які жыў пры двары Баляслава — Бруна фон Кверфурта.
У пачатку 1008 года Бруна Кверфурцкі прыбыў у Кіеў, сустрэўся з Уладзімірам і некаторы час жыў пры яго двары, а затым з Уладзімірам ездзіў да печанегаў. Там пры пасрэдніцтве Бруна быў заключаны мір паміж кіеўскім князем і печанегамі. Закладнікам на падмацаванне міру ў печанегаў застаўся сын кіеўскага князя, некаторыя даследчыкі лічаць ім Святаполка. Сустрэчы Бруна з Уладзімірам таксама маглі закончыцца дагаворам паміж Польшчай і Руссю, які быў замацаваны шлюбам Святаполка. Магчымая дата шлюбу, заснаваная на паведамленні Цітмара Мерзебургскага — 1009 або 1010 год.
### Зняволенне
У 1012 годзе па загадзе Уладзіміра Святаполк быў адхілены ад княжання ў Тураве і зняволены ў Кіеве. Разам з ім пад варту былі ўзяты яго жонка і духоўнік жонкі, епіскап калабжэгскі (кольбергскі) Рэйнберн, які памёр у турме. Паводле летапісу, прычынай была раскрытая змова Святаполка супраць Уладзіміра па падгаворы Баляслава.
Гарадзішча Вышгарада (Кіеўская вобласць, Украіна).
На думку Лысенкі, мэтай Святаполка магло быць незалежнае ад Кіева княжанне ў Тураўскай воласці. Пазней падобнае ажыццявіў Яраслаў у Ноўгарадзе, калі адмовіўся плаціць даніну бацьку ў Кіеў.
Баляслаў адказаў на зняволенне Святаполка паходам на Русь у 1013 годзе, у якім удзельнічалі нямецкія рыцары і печанегі. Аднак з-за сутыкнення паміж палякамі і печанегамі паход абмежаваўся спусташэннем памежных земляў Русі. Пагроза вайны з Баляславам прымусіла Уладзіміра выпусціць Святаполка і яго жонку, але ён не адпусціў іх у Тураў. Спачатку Святаполк жыў у Кіеве, затым, верагодна, у Вышгарадзе каля Кіева. У Тураў іншы князь не прызначаўся.
Паказальна, што і іншы старэйшы сын Уладзіміра — Яраслаў — таксама ў гэты час адмовіўся выплочваць Кіеву даніну, і Уладзімір рыхтаваў паход на Ноўгарад. Магчыма, Уладзімір меў намер завяшчаць кіеўскі прастол свайму любімаму сыну Барысу.
### Пачатак княжання ў Кіеве
Аверс пячаткі знойдзенай пры раскопках 1934—1937 гадоў у Вышгарадзе, паводле В. Яніна належала Святаполку, надпіс не чытаецца. На рэверсе пагрудная выява святога Пятра.
Пасля смерці Уладзіміра 15 ліпеня 1015 года Святаполк апынуўся бліжэй за ўсіх іншых братоў да Кіева, выйшаў на свабоду і сеў на стальцы, яго падтрымаў і народ, і баяры, якія складалі яго двор у Вышгарадзе.
У Кіеве Святаполк выпусціў срэбранікі (вядома 50 такіх манет), падобныя да срэбранікаў Уладзіміра. Вядомы тры іх тыпы, ва ўсіх трох на рэверсе аднолькавы княжацкі знак — двузуб з крыжам не левым зубе. На адным тыпе на аверсе князь на стальцы і кругавы надпіс *«Святополк на столе»,* а на рэверсе вакол двузуба *«А се его серебро»*. У двух астатніх тыпах на аверсе святы Пётр, патрон Святаполка, і надпісы *Петрос* і *Петор*.
### Далейшыя падзеі
Любецкая бітва (мініяцюра ў Радзівілаўскім летапісе, XV ст.)
Паводле АМЧ, Святаполк у 1015 годзе загадаў забіць сваіх канкурэнтаў, сыноў Уладзіміра — растоўскага князя Барыса, мурамскага князя Глеба і драўлянскага князя Святаслава, і ад летапісца атрымаў характарыстыку «*акаяннага*». У адказ Яраслаў выступіў з наўгародскім войскам на Кіеў. У бітве каля Любеча (1015 ці 1016) Святаполк пацярпеў паражэнне і ўцёк да цесця ў Польшчу. Вялікім князем кіеўскім стаў Яраслаў.
Іншае тлумачэнне дае ісландская «Сага аб Эймундзе», якая распавядае пра службу ў «Ярыцлейва» (Яраслава) князя-варага Эймунда Хрынгсана. Паводле сагі, асноўным праціўнікам Ярыцлейва ў Любецкай бітве быў «Бурыцлейв»; праз 2 гады пасля бітвы Бурыцлейв быў забіты Эймундам па загадзе Ярыцлейва.
У 1018 годзе войскі Святаполка і Баляслава ў бітве каля Берасця разбілі дружыну Яраслава. Святаполк зноў заняў кіеўскі сталец, але ненадоўга. Наўгародскае войска Яраслава падыйшло да Кіева і прымусіла Святаполка ўцячы.
Пасля 14 жніўня 1018 года памерла жонка Святаполка.
У 1019 годзе Святаполк вадзіў на Кіеў войска печанегаў, у бітве на Альце[uk] (цяпер у Кіеўскай вобласці) пацярпеў паражэнне. Паводле Наўгародскага першага летапіса, пасля бітвы на Альце Святаполк збег да печанегаў, і далейшы яго лёс не паказаны. Паводле АМЧ, якая мае легендныя рысы, ён захварэў і памёр па дарозе *«паміж ляхы і чахы»*. Гэта пазначэнне многія даследчыкі лічаць не літаральнай мяжой Чэхіі і Польшчы, а прымаўкай са значэннем «невядома дзе».
Датычнасць гібелі Барыса і Глеба
--------------------------------
Даследчыкі антрапанімікі заўважаюць, што імя *Святаполк* у наступных пакаленнях не выключылі з родавага іменаслову Рурыкавічаў, то бок не лічылі імя благім, і напэўна на працягу XI — пачатку XII ст. Святаполк не лічыўся вінаватым у гібелі Барыса і Глеба, але пазней агіяграфічная версія выціснула родавую памяць і імя знікала з іменаслова. На думку П. Лысенкі, Святаполк заняў кіеўскі сталец пасля бацькі па праве старэйшага, не быў узурпатарам, таму малодшыя браты — Барыс і Глеб, не былі яму небяспечнымі сапернікамі, але былі такімі для іншага прэтэндэнта — Яраслава.
У мастацтве
-----------
* Вяселле Святаполка і дачкі Баляслава Храбрага (1892, Я. Матэйка, для прыватнага збору Мазаракаў[pl] і Святаполк-Чацвяртынскіх[ru]Вяселле Святаполка і дачкі Баляслава Храбрага (1892, Я. Матэйка, для прыватнага збору Мазаракаў[pl] і Святаполк-Чацвяртынскіх[ru]
* Баляслаў Храбры і Святаполк каля Залатых варот Кіева (Я. Матэйка; алей, дрэва, 1883, 160x109 см, прыватная калекцыя).Баляслаў Храбры і Святаполк каля Залатых варот Кіева (Я. Матэйка; алей, дрэва, 1883, 160x109 см, прыватная калекцыя).
* Уцёкі Святаполка (1836, літаграфія Б. Чорыкава, ілюстрацыя да кнігі «Жывапісны Карамзін, або Руская гісторыя ў малюнках»).Уцёкі Святаполка (1836, літаграфія Б. Чорыкава, ілюстрацыя да кнігі «Жывапісны Карамзін, або Руская гісторыя ў малюнках»).
Зноскі
------
1. 1 2 СВЯТОПО́ЛК ВЛАДИ́МИРОВИЧ // Большая российская энциклопедия — М.: Большая российская энциклопедия, 2004. Праверана 8 кастрычніка 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199'></a>
2. ↑ Sviatopolk I of Kiev // Праверана 9 кастрычніка 2017.
3. ↑ ЭГБ, Т. 6. 2001, с. 268.
4. ↑ Рапов 1977, с. 35.
5. ↑ ДРСМ 2014, с. 723. Памылка шаблона sfn: няма якара: CITEREFДРСМ2014 (даведка)
6. 1 2 Литвина, Успенский 2014.
7. 1 2 Лысенко 2004, с. 133.
8. ↑ Литвина, Успенский 2006, с. 49.
9. ↑ Котляр, Н. Ф. История в жизнеописаниях / Н. Ф. Котляр, В. А. Смолий / АН УССР, Ин-т истории. — Киев: Наук. думка, 1990. — 255 с. (руск.)
10. 1 2 Михеев 2014.
11. ↑ *Карпов, А. Ю.* Ярослав Мудрый. — Москва, 2001.
12. 1 2 Лысенко 2004, с. 132.
13. ↑ *Янин В. Л.* Две древнерусские вислые печати начала XI в. // Археол. вести. 1998. № 5. С. 205—211: ил. (на рус. яз.); с. 211—215 (на англ. яз.).
14. ↑ Литвина, Успенский 2006, с. 50.
15. ↑ Gazeta Lwowska. 1892. 21 Kwetnia. S. 4.
Літаратура
----------
* Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов (руск.) — Москва — Ленинград: Издательство Академии Наук СССР, 1950. — 659 с.
* Сага об Эймунде (Прядь об Эймунде Хрингссоне) Архівавана 5 студзеня 2012. (руск.) / перевод с древнеисландского Е. А. Рыдзевской // Джаксон, Т. Н. Исландские королевские саги о Восточной Европе (до середины XI в.) — Москва, 1994.
* *Алпатов, М. А.* Русская историческая мысль и Западная Европа XII—XVII вв. — Москва, 1973. — 284 с. (руск.)
* *Войтович, Л.* Князівські династії Східної Європи (кінець IX — початок XVI ст.): склад, суспільна і політична роль (укр.) — Львів, 2000.
* *Врублевский, А.* Сведения о Руси, встречающиеся в хронике польского летописца Мартина Галла // Университетские известия. — Киев, 1878. — N 9. — Прибавления. С. 41—58. (руск.)
* *Грушевський, М. С.* Історія України-Руси. Т. 2. — Київ, 1992. — 633 с. (укр.)
* Древняя Русь в свете зарубежных источников / под ред. Е. А. Мельниковой. — Москва: Логос, 1999. (руск.)
* *Іоў, А.* Святаполк Яраполчыч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 2001. — С. 268—269. ISBN 985-11-0214-8.
* *Карпов, А. Ю.* Владимир Святой. — Москва: Молодая гвардия, 1997. (руск.)
* *Королюк, В. Д.* Западные славяне и Киевская Русь в X—XI вв. — Москва, 1964. — С. 73—108. (руск.)
* *Костомаров, М.* Галерея портретів : Біографічні нариси / М. Костомаров. — Київ: Веселка, 1993. — 324, [2] c. : іл. — (Золоті ворота). — ISBN 5-301-01266-5. (укр.)
* *Котляр Н. Ф.* Святополк Владимирович (Ярополчич) // Древняя Русь в средневековом мире: энциклопедия / Институт всеобщей истории РАН; Под общей ред. Е. А. Мельниковой, В. Я. Петрухина.. — М.: Ладомир, 2014. — 991 с. — ISBN 9785862185140.
* *Литвина А. Ф. Успенский Ф. Б.* Выбор имени у русских князей в X—XVI вв.: Династическая история сквозь призму антропонимики. — Москва: «Индрик», 2006.
* *Литвина А. Успенский Ф.* Знатная вдова в средневековой Скандинавии и на Руси: Матримониальные стратегии и легенды власти // Древняя Русь: во времени, в личностях, в идеях / Под. ред. П. И. Гайденко. СПб.; Казань, 2014. — С. 7-21
* *Лысенко, П. Ф.* Древний Туров. — Минск: Бел. навука, 2004. — 180 с. 1 л. портр. — ISBN 985-08-0615-X
* *Михеев С.* К проблеме атрибуции знаков Рюриковичей // Древняя Русь: Вопросы медиевистики. — М. 2014. 4 (58). — С. 45-63
* *Молчанов, A. A.* Ещё раз о Таманском бронзовом «брактеате» // Советская археология. — 1982. — N 3. — С. 223—226. (руск.)
* *Назаренко, А. В.* Древняя Русь на международных путях. — Москва: Языки русской культуры, 2001. (руск.)
* *Назаренко, A. B.* О датировке Любечской битвы // Летописи и хроники. Сб. ст. — Москва, 1984. — С. 13—19. (руск.)
* *Назаренко, A. B.* События 1017 г. в немецкой хронике начала XII в. и в русской летописи // Древнейшие государства на территории СССР. Мат. и исслед. — 1980 г. — Москва, 1981. — С. 175—184. (руск.)
* *Рапов О. М.* Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в. — М.: Изд-во МГУ, 1977. — 268 с.
* *Свердлов, М. Б.* Известия о Руси в Хронике Титмара Мерзебургского // Древнейшие государства на территории СССР. Мат. и исслед. — 1975 г. — Москва, 1976. — С. 90—101.
* *Толстой, И. И.* Древнейшие русские монеты Великого княжества Киевского. — СПб. 1882. — С. 47—56. (руск.)
* *Толстой, И. И.* Древнейшие русские монеты X—XI вв. — СПб. 1893. — 256 с. (руск.)
* *Филист, Г. М.* История «преступлений» Святополка Окаянного. — Минск: Беларусь, 1990. (руск.)
* *Фортинский, Ф. Я.* Титмар Мерзебургский и его Хроника. — СПб. 1872. — 238 с. (руск.)
* *Шушарин, В. П.* Древнерусское государство в западно- и восточноевропейских средневековых памятниках // Древнерусское государство и его международное значение. — Москва, 1965. — С. 420—429. (руск.)
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | The Peerage |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Рускі біяграфічны · Britannica (онлайн) · Гранат |
| Генеалогія і некрапалістыка | WikiTree · WeRelate · Rodovid · Rodovid · genealogics.org |
| Нарматыўны кантроль | GND: 119224755 · VIAF: 67271103 | | {
"title": "Святаполк Уладзіміравіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
9019,
28744,
0.31376983022543836
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-0d48e7eb915bcee3\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Святаполк\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"{{lang-orv|Свѧтопо́лкъ}}\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"Sviatopolk silver srebrenik.jpg\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"Срэбранік Святаполка. На [[Рэверс (нумізматыка)|рэверсе]] манеты — яго княжацкі знак, двузуб, левы зубец якога завершаны крыжом.\"},\"герб\":{\"wt\":\"Alex K Sviatopolk I.svg\"},\"подпіс герба\":{\"wt\":\"Знак Святаполка\"},\"тытул\":{\"wt\":\"[[Вялікія князі кіеўскія|вялікі князь кіеўскі]]\"},\"парадак\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"[[15 ліпеня]] [[1015]]\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"[[1016]]\"},\"перыяд праўлення\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"[[Выява:Coin of Vladimir the Great (reverse).svg|20px|Знак Уладзіміра Святаславіча]] [[Уладзімір Святаславіч]]\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"[[Выява:Coin of Yaroslav the Wise (reverse).svg|20px|Знак Яраслава Уладзіміравіча]] [[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"тытул_2\":{\"wt\":\"\"},\"парадак_2\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем_2\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг_2\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак_2\":{\"wt\":\"[[1018]]\"},\"перыядканец_2\":{\"wt\":\"[[1019]]\"},\"перыяд праўлення_2\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік_2\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"пераемнік_2\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"тытул_3\":{\"wt\":\"[[Тураўскія князі|князь тураўскі]]\"},\"парадак_3\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем_3\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг_3\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак_3\":{\"wt\":\"[[988]]\"},\"перыядканец_3\":{\"wt\":\"[[1016]]\"},\"перыяд праўлення_3\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік_3\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік_3\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"тытул_4\":{\"wt\":\"\"},\"парадак_4\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем_4\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг_4\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак_4\":{\"wt\":\"1018\"},\"перыядканец_4\":{\"wt\":\"1019\"},\"перыяд праўлення_4\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік_4\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"пераемнік_4\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч]]\"},\"каранацыя\":{\"wt\":\"\"},\"адрачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"наследнік\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"суправіцель1перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1перыядпачатак\":{\"wt\":\"\"},\"рэгент1перыядканец\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"пахаваны\":{\"wt\":\"\"},\"дынастыя\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"жонка\":{\"wt\":\"\"},\"у шлюбе\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"\"},\"гады службы\":{\"wt\":\"\"},\"прыналежнасць\":{\"wt\":\"\"},\"род войскаў\":{\"wt\":\"\"},\"званне\":{\"wt\":\"\"},\"камандаваў\":{\"wt\":\"\"},\"бітвы\":{\"wt\":\"\"},\"вядомы як\":{\"wt\":\"\"},\"дзейнасць\":{\"wt\":\"\"},\"манаграма\":{\"wt\":\"\"},\"рэлігія\":{\"wt\":\"\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"аўтограф\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"Sviatopolk I of Kiev\"},\"Rodovid\":{\"wt\":\"381892\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Святаполк</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\"><a href=\"./Агульная_ўсходнеславянская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Агульная ўсходнеславянская мова\">аг.-усх.-слав.</a>: <span lang=\"orv\" style=\"font-style: italic;\">Свѧтопо́лкъ</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"Срэбранік Святаполка. На <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./Рэверс_(нумізматыка)\\" title=\\"Рэверс (нумізматыка)\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./Рэверс_(нумізматыка)\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"Рэверс (нумізматыка)\\"}}'>рэверсе</a> манеты — яго княжацкі знак, двузуб, левы зубец якога завершаны крыжом."}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg\" title=\"Срэбранік Святаполка. На рэверсе манеты — яго княжацкі знак, двузуб, левы зубец якога завершаны крыжом.\"><img alt=\"Срэбранік Святаполка. На рэверсе манеты — яго княжацкі знак, двузуб, левы зубец якога завершаны крыжом.\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"316\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"706\" decoding=\"async\" height=\"123\" resource=\"./Файл:Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg/274px-Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg/411px-Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg/548px-Sviatopolk_silver_srebrenik.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Срэбранік Святаполка. На <a href=\"./Рэверс_(нумізматыка)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэверс (нумізматыка)\">рэверсе</a> манеты — яго княжацкі знак, двузуб, левы зубец якога завершаны крыжом.</span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span data-mw='{\"caption\":\"Знак Святаполка\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Alex_K_Sviatopolk_I.svg\" title=\"Знак Святаполка\"><img alt=\"Знак Святаполка\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"300\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"300\" decoding=\"async\" height=\"100\" resource=\"./Файл:Alex_K_Sviatopolk_I.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Alex_K_Sviatopolk_I.svg/100px-Alex_K_Sviatopolk_I.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Alex_K_Sviatopolk_I.svg/150px-Alex_K_Sviatopolk_I.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Alex_K_Sviatopolk_I.svg/200px-Alex_K_Sviatopolk_I.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Знак Святаполка</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <a href=\"./Вялікія_князі_кіеўскія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вялікія князі кіеўскія\">вялікі князь кіеўскі</a> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./15_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"15 ліпеня\">15 ліпеня</a> <a href=\"./1015\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1015\">1015</a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1016\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1016\">1016</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span data-mw='{\"caption\":\"Знак Уладзіміра Святаславіча\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coin_of_Vladimir_the_Great_(reverse).svg\" title=\"Знак Уладзіміра Святаславіча\"><img alt=\"Знак Уладзіміра Святаславіча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"407\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"407\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Coin_of_Vladimir_the_Great_(reverse).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg/20px-Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg/30px-Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg/40px-Coin_of_Vladimir_the_Great_%28reverse%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Уладзімір_Святаславіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уладзімір Святаславіч\">Уладзімір Святаславіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span data-mw='{\"caption\":\"Знак Яраслава Уладзіміравіча\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coin_of_Yaroslav_the_Wise_(reverse).svg\" title=\"Знак Яраслава Уладзіміравіча\"><img alt=\"Знак Яраслава Уладзіміравіча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"471\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"454\" decoding=\"async\" height=\"21\" resource=\"./Файл:Coin_of_Yaroslav_the_Wise_(reverse).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg/20px-Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg/30px-Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg/40px-Coin_of_Yaroslav_the_Wise_%28reverse%29.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\"background:#eaecf0; text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1018\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1018\">1018</a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1019\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1019\">1019</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Тураўскія_князі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тураўскія князі\">князь тураўскі</a> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./988\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"988\">988</a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1016\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1016\">1016</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\"background:#eaecf0; text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\">1018</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\">1019</span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч\">Яраслаў Уладзіміравіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q311575$A51DF020-1773-43E7-898A-F3E489429975\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">каля <span class=\"nowrap\"><a href=\"./979\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"979\">979</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_979_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q311575$376192E4-4795-4386-B915-2DC88FECCA4A\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./24_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"24 ліпеня\">24 ліпеня</a> <a href=\"./1019\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1019\">1019</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_24_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1019_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$C4F6A87F-88E3-4613-8596-4DBBF0E960D9\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Польшча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Польшча\">Польшча</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Польшчы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$66D8F578-2C2A-47C3-8CBF-D739FF0B11F8\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рурыкавічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рурыкавічы\">Рурыкавічы</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q311575$382B397B-DAF5-4173-8F87-4C0C058760D7\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"меркавана\">мерк.</span> <a href=\"./Яраполк_Святаславіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраполк Святаславіч\">Яраполк Святаславіч</a></span></span> або <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$e09d0ff4-418f-0842-4374-285094fdc287\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"меркавана\">мерк.</span> <a href=\"./Уладзімір_Святаславіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уладзімір Святаславіч\">Уладзімір Святаславіч</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$9cb0ad92-4eba-3b5d-3063-6d71a323f304\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Юлія\">Юлія<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q48617883?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$2908C0F5-F13A-44F4-9EAD-826DE72C7F43\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q75574614&preloadparams%5B%5D=%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Баляслаўна Святаполкава</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q75574614\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q75574614\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$7ef18dd7-418e-a9b1-a1c2-0975e70c8e21\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q838267&preloadparams%5B%5D=%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">славянскае язычніцтва</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q838267\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q838267\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$453dc54a-463c-6a48-37fb-20e9046e6c06\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q311575$18557061-ACF2-4F46-B10B-5E5DE0290B0F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Арыстакратыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Арыстакратыя\">арыстакрат</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q311575$5F6CF37A-E037-4DE6-AD3A-A2E36A2D606D\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Sviatopolk_I_of_Kiev\" title=\"commons:Category:Sviatopolk I of Kiev\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sviatopolk%20I%20of%20Kiev\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Sviatopolk I of Kiev\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 31107
} |
**Андрэ́й Сярге́евіч Арша́він** (нар. 29 мая 1981, Ленінград) — былы расійскі футбаліст, заслужаны майстар спорту Расіі (2008). Гуляе на пазіцыях другога нападніка, плэймэйкера, атакавалага паўабаронцы. Пры трэнеры Гусе Хідынку стаў адным з асноўных ігракоў нацыянальнай каманды Расіі.
У 2008 годзе пасля чэмпіянату Еўропы 2008 года патрапіў у сімвалічную зборную Еўропы па версіі УЕФА, а 2 снежня, у выніку галасавання на азначэнні лепшага іграка 2008 года і ўручэнне ўзнагароды «Залаты мяч» па версіі часопіса «France Football», заняў 6-е месца, што з’яўляецца лепшым вынікам для расійскага футбаліста пасля распаду СССР. Неаднаразова прызнаваўся лепшым футбалістам Расіі ў розных апытаннях. Паводле апытанняў УЦВГД і «Лявада-Цэнтра», займае 18-е месца ў спісе Топ-100 эліты Расіі за 2008 год.
Футбольная кар’ера
------------------
Футболам пачаў займацца з 7 гадоў. Выхаванец СДЮШАР «Змена», трэнеры — Сяргей Гардзееў і Віктар Вінаградаў. За дарослую каманду «Змены» пачаў гуляць у 16 гадоў. З 1999 стаў выступаць за рэзервовы склад ФК «Зеніт». У 19 гадоў дэбютаваў у асноўным складзе «Зеніта». 2 жніўня 2000 года Юрый Марозаў выпусціў яго на замену замест Андрэя Кобелева ў гасцявым матчы Кубка Інтэртота супраць англійскага «Брэдфарда» (3:0).
Аршавін у «Зеніце»
З тых часоў згуляў у складзе «Зеніта» 310 афіцыйных матчаў, забіў 71 мяч. Заваяваў з камандай залатую, срэбную і бронзавую медалі чэмпіянату Расіі.
### «Арсенал»
За «Арсенал» Аршавін дэбютаваў 21 лютага 2009 года ў хатнім паядынку з «Сандэрлендам» (0:0). У гэтым матчы Андрэй быў прызнаны наведвальнікамі сайту BBC лепшым іграком.
14 сакавіка 2009 года ў матчы англійскай Прэм’ер-лігі супраць «Блэкберна» на 65-й хвіліне Андрэй забіў свой першы гол за «Арсенал». У першым тайме Аршавін атрымаў пашкоджанне ў выніку сутыкнення з абаронцам «Блэкберна» Андрэ Оерам, з-за чаго ў перапынку яму наклалі восем швоў. Нягледзячы на гэта, Андрэй выйшаў на другі тайм, адкрыў лік сваім галам за «Арсенал» і ізноў быў абраны лепшым іграком матчу па версіі наведвальнікаў інтэрнэт-партала BBC.
21 красавіка 2009 года забіў 4 галы ў гасцявым матчы англійскай Прэм’ер-лігі супраць «Ліверпула», аформіўшы тым самым свой першы за кар’еру покер. Выніковы лік матчу 4:4.
### «Зеніт»
24 лютага 2012 года за дзве хвіліны да закрыцця трансфернага вакна ў Расіі, Аршавін быў аддадзены ў арэнду ў «Зеніт» да канца сезону 2011/12. 27 чэрвеня 2013 года было афіцыйна абвешчана пра трансфер іграка ў «Зеніт». Калі спачатку пры Лучана Спалеці трывала гуляў у аснове, то новы трэнер Андрэ Вілаш-Боаш стаў часцей пакідаць Аршавіна на лаўцы запасных. Па заканчэнні кантракта ўлетку 2015 года было вырашана яго не падаўжаць, і з 30 чэрвеня Аршавін стаў свабодным агентам.
### «Кубань»
13 ліпеня 2015 года афіцыйна стаў іграком краснадарскай «Кубані», падпісаўшы кантракт на 1 год. Згуляўшчы за каманду 9 матчаў, у студзені 2016 года па ўзаемнай згодзе разарваў кантракт з краснадарцамі.
### «Кайрат»
18 сакавіка 2016 года пасля доўгі перамоў падпісаў кантракт з казахстанскім «Кайратам» па схеме «1+1». У складзе «Кайрата» тройчы стаў срэбраным прызёрам чэмпіянату Казахстана, выйграў Кубак Казахстаха. У лістападзе 2018 года стала вядома, што Аршавін па заканчэнні сезону пакідае «Кайрат» і завяршае прафесійную кар’еру.
Выступы за зборную
------------------
У зборнай Расіі Аршавін дэбютаваў у 20-гадовым узросце 17 мая 2002 года ў гульні Расія — Беларусь на турніры «Кубак LG» у Маскве, у рамках падрыхтоўкі зборнай Расіі да чэмпіянату свету 2002 года. На працягу наступных двух гадоў ён згуляў за нацыянальную каманду толькі ў двух матчах, у другім з якіх (13 лютага 2003, Румынія — Расія, 2:4) адкрыў лік сваім забітым мячам за зборную. У 2003 годзе Аршавін выступаў у моладзевай зборнай Расіі, згуляў 5 матчаў, забіў 1 гол.
У рамках падрыхтоўкі да чэмпіянату Еўропы 2004 года ў Партугаліі Аршавін згуляў свой чацверты матч за зборную (28 красавіка 2004, Нарвегія — Расія, 3:2), але ў заяўку на турнір уключаны не быў. Пасля Еўра-2004 нападнік «Зеніта» стаў стала выклікацца ў каманду і хутка замацаваўся ў яе асноўным складзе. У 2005 і 2006 гадах Аршавін станавіўся лепшым бамбардзірам зборнай, быў капітан каманды ў 2006—2007 годах. Усяго за зборную Расіі згуляў 41 матч, забіў 15 галоў.
З-за таго, што зборная Расіі не змагла заваяваць права выступу на чэмпіянаце свету 2006 года ў Германіі, першым буйным турнірам, у якім Аршавін змог прыняць удзел у складзе нацыянальнай каманды, стаў чэмпіянат Еўропы 2008 года.
### Еўра-2008
Аршавін у зборнай
На Еўра-2008 27-гадовы Аршавін быў заяўлены пад нумарам 10. З-за дыскваліфікацыі ён не мог прыняць удзел у першых двух матчах. Упершыню на турніры ён выйшаў на поле ў трэцяй сустрэчы, заключнай у групе, супраць Швецыі. У гэтым матчы зборная Расіі перамагла 2:0, вырашыўшы задачу выхаду ў наступны круг, і паказаў добрую гульню. Андрэй Аршавін быў прызнаны лепшым іграком матчу.
Ён ярка выступіў у чвэрцьфінальным матчы са зборнай Галандыі. У гэтай гульні ён удзельнічаў ва ўсіх трох галах, якія забіла зборная Расіі. Аддаў галявы пас, а трэці гол, які зняў усе пытанні аб пераможцы гэтага чвэрцьфіналу, забіў сам, прыняўшы мяч, укінуты з-за бакавы партнёрам па «Зеніта» Анюковым, добра стукнуў па варотах; мяч злёгку змяніў кірунак руху ад нагі абаронцы, і мінуў паміж нагамі галандскага брамніка ван дэр Сара, што гуляў перадапошні матч за зборную ў кар’еры. Другую гульню запар Аршавін быў прызнаны лепшым іграком матчу і атрымаў захопленыя водгукі заходніх спецыялістаў і журналістаў, а шэраг вядомых еўрапейскіх клубаў, уключаючы іспанскую «Барселону», выказалі жаданне займець Андрэя ў свой склад. Сам жа футбаліст заявіў, што праводзіў і больш добрыя матчы.
У наступным матчы, сталым апошнім для зборнай Расіі на турніры, Аршавін быў у гульні малапрыкметны. Меркаванні спецыялістаў аб чынніках падзяліліся. Адны палічылі, што Аршавін сам не паказаў сваіх лепшых якасцей, другія — што справа была ў высокім узроўні абаронцаў іспанскай зборнай і вялікай увазе, якое яны яму надавалі, а трэція адзначылі, што сярэдняя лінія саступіла іспанцам і не змагла забяспечваць Аршавіна мячом.
Па выніках турніру патрапіў у сімвалічную зборную Еўра-2008.
Аршавін падае вуглавы 30 красавіка 2006 года
Дасягненні
----------
### Камандныя
* 2000 — Фіналіст Кубка Інтэртота
* 2001 — Бронзавы прызёр чэмпіянату Расіі
* 2002 — Фіналіст Кубка Расіі
* 2003 — Сярэбраны прызёр чэмпіянату Расіі
* 2003 — Уладальнік Кубка Прэм’ер-лігі
* 2007 — Чэмпіён Расіі
* 2008 — Уладальнік Суперкубка Расіі
* 2008 — Уладальнік Кубка УЕФА 2007/2008
* 2008 — Бронзавы прызёр чэмпіянату Еўропы 2008
* 2008 — Уладальнік Суперкубка УЕФА
* 2012 — Чэмпіён Расіі
* 2014 — Сярэбраны прызёр чэмпіянату Расіі
* 2015 — Чэмпіён Расіі
* 2016 — Сярэбраны прызёр чэмпіянату Казахстана
* 2017 — Уладальнік Суперкубка Казахстана
* 2017 — Уладальнік Кубка Казахстана
### Асабістыя
* У спісах 33 лепшых футбалістаў чэмпіянату Расіі (7): № 1 (2005, 2006, 2007, 2008); № 2 (2001, 2002, 2004)
* 2001 — Лепшы паўабаронца чэмпіянату Расіі па адзнаках газеты «Спорт-Экспрэс»
* 2004 — Лепшы футбаліст года па выніках апытання чытачоў газеты «Спорт-Экспрэс»
* 2004—2006 — Лепшы другі нападнік па адзнаках газеты «Спорт-Экспрэс»
* 2006 — Лепшы футбаліст года па выніках апытання футбалістаў Прэм'ер-лігі газетай «Спорт-Экспрэс»
* 2006 — Лепшы футбаліст года па выніках апытання журналістаў штотыднёвікам «Футбол»
* 2006 — Лепшы футбаліст года па версіі Расійскага футбольнага саюза
* 2006 — Лепшы ігрок чэмпіянату Расіі па ацэнках газеты «Спорт-Экспрэс»
* 2006 — Уладальнік прыза «Лідар нацыянальнай зборнай»
* 2006 — Футбаліст года па версіі тэлеперадачы «Футбол Расіі»
* 2007 — Лаўрэат конкурсу «Зорка» газеты «Спорт-Экспрэс»
* 2008 — Удзельнік Эстафеты Алімпійскага агню ў Санкт-Пецярбургу
* 2008 — Лепшы ігрок фінальнага матча Кубка УЕФА 2008
* 2008 — Лепшы ігрок у матчы групавога этапу чэмпіянату Еўропы 2008 Расія — Швецыя (2:0)
* 2008 — Лепшы ігрок у матчы 1/4 фіналу чэмпіянату Еўропы 2008 Нідэрланды — Расія (1:3)
* 2008 — Патрапіў у сімвалічную зборную Чэмпіянату Еўропы 2008 года па версіі УЕФА.
* 2008 — Патрапіў у спіс прэтэндэнтаў на ўзнагароду «Залаты мяч» па выніках 2008 года.
* 2004—2006 — віцэ-капітан ФК «Зеніт»
* 2005—2006 — лепшы бамбардзір ФК «Зеніт»
* люты—сакавік 2007 — капітан ФК «Зеніт»
* 2006—2007 — капітан зборнай Расіі
* З 2 лютага 2009 года — ігрок лонданскага «Арсенала»
* 2009 — лепшы ігрок «Арсенала» ў сакавіку
Узнагароды
----------
* Ганаровы грамадзянін Муніцыпальнага ўтварэння «Акруга Пятроўская» Санкт-Пецярбургу (2008).
* Заслужаны майстар спорту Расіі (25 снежня 2008) — *за заслугі ў вобласці фізічнай культуры і спорту*
* Ордэн «Гонар і Мужнасць» (2008, грамадскі фонд «Гонар і Мужнасць»)
Статыстыка выступаў
-------------------
| Клуб | Сезон | Чэмпіянат | Кубак | Еўракубкі | Усяго |
| --- | --- | --- | --- | --- | --- |
| Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы |
| **Зеніт** | 2000 | 10 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 3 | 0 | 0 | 14 | 0 | 1 |
| 2001 | 29 | 4 | 8 | 5 | 1 | 2 | 0 | 0 | 0 | 34 | 5 | 10 |
| 2002 | 30 | 4 | 7 | 0 | 0 | 0 | 4 | 2 | 5 | 34 | 6 | 14 |
| 2003 | 27 | 5 | 10 | 3 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 30 | 5 | 10 |
| 2004 | 28 | 6 | 8 | 4 | 2 | 1 | 8 | 4 | 1 | 40 | 12 | 10 |
| 2005 | 29 | 9 | 9 | 3 | 0 | 0 | 13 | 5 | 3 | 45 | 14 | 12 |
| 2006 | 28 | 7 | 13 | 4 | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 32 | 7 | 14 |
| 2007 | 30 | 10 | 13 | 2 | 1 | 4 | 14 | 4 | 10 | 46 | 15 | 27 |
| 2008 | 27 | 6 | 8 | 1 | 1 | 0 | 7 | 0 | 1 | 34 | 7 | 9 |
| За ўвесь час | 238 | 51 | 77 | 26 | 5 | 13 | 46 | 15 | 20 | 312 | 71 | 109 |
| **Арсенал** | 2008/2009 | 12 | 6 | 7 | 3 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 15 | 6 | 9 |
| За ўвесь час | 12 | 6 | 7 | 3 | 0 | 2 | 0 | 0 | 0 | 15 | 6 | 9 |
| Клуб | Сезон | Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы | Матчы | Галы | Перадачы |
Дзяцінства
----------
Любоў да футбола Андрэю прывіў бацька, у мінулым нядрэнны ігрок. У дзяцінстве Андрэй, акрамя футбола, захапляўся яшчэ шашкамі і меў па іх юнацкі разрад. Яго настаўнік у секцыі шашак Дому піянераў і школьнікаў Васілеастроўскага раёна ўгаворваў Аршавіна звязаць сваё жыццё з прафесійнай гульнёй у шашкі, у якой ён праракаў свайму вучню вялікую будучыню, але Андрэй упадабаў футбол.
Удзел у палітыцы
----------------
Прымаў удзел на выбарах 11 сакавіка 2007 года ў якасці кандыдата ў дэпутаты Заканадаўчага сходу Санкт-Пецярбургу ад партыі «Адзіная Расія», у складзе партыйнага спісу дамогся перамогі, аднак пазней адмовіўся ад мандату.
Сям’я
-----
Жонка Юлія, сын Арцём і дачка Яна.
| | | |
| --- | --- | --- |
| Папярэднік**Даніел Карвалью** | **Футбаліст года ў Расіі**2006 | Пераемнік**Канстанцін Зыранаў** |
| Папярэднік**Яўген Алдонін** | **Капітан Зборнай Расіі па футболе**2006—2008 | Пераемнік**Сяргей Сямак** |
Зноскі
------
1. ↑ Andrey Arshavin // Transfermarkt — 2000. Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2449070'></a>
2. ↑ ANDREY SERGEEVICH ARSHAVIN // Argentine Soccer Database<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q19368470'></a>
3. ↑ Arshavin 'desperate' to face Hull in FA Cup Аршавін прагне згуляць з «Халам» у Кубку Англіі
4. ↑ За «Зенит» Аршавин заявлен под 29-м номером. championat.com
5. ↑ «Зенит» объявил о возвращении Аршавина. Lenta.ru
6. ↑ Андрей Аршавин подписал контракт с "Кубанью"
7. ↑ Аршавин ушел из «Кубани»
8. ↑ "Кайрат" объявил о подписании контракта с Андреем Аршавиным
9. ↑ Аршавин покидает «Кайрат»
10. ↑ «Барселона» зацікаўленая ў паслугах Аршавіна//«Спорт-Экспрэс», 26 чэрвеня 2008 года
11. ↑ Arshavin really is a very special talent Інтэрвію эксперта газеты «The Guardian» па ўсходнееўрапейскім футболе Джонатана Уілсана
12. ↑ Аршавін стаў ганаровым грамадзянінам акругі «Пятроўская» Архівавана 21 кастрычніка 2008.
13. ↑ Загад аб прысваенні спартыўнага звання «Заслужаны майстар спорту Расіі» Архівавана 30 студзеня 2009.
14. ↑ Сайт МУС
15. ↑ Таксама лічацца матчы ў Суперкубку
16. ↑ Андрэй Аршавін. Акцёр, мадэльер і барацьбіт за справядлівасць **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 чэрвеня 2008. Праверана 1 ліпеня 2014.
17. ↑ Вярбіцкая і Аршавін не пайдуць у парламент Архівавана 28 снежня 2007.
18. ↑ Афіцыйны сайт Андрэя Аршавіна(недаступная спасылка)
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Андрэй Сяргеевіч Аршавін
* Профіль на сайце *transfermarkt.com* (англ.)
* Статыстыка на сайце *National Football Teams* (англ.)
* Статыстыка на сайце *footballfacts.ru* (руск.)
* Профіль на сайце *soccerway.com* (руск.)
* Статыстыка на сайце *UEFA.com* (руск.)
* Статыстыка на сайце *FIFA* (англ.)
* Статыстыка на сайце *soccerbase.com* (англ.)
* Профіль на сайце «Зборная Расіі па футболе» Архівавана 28 ліпеня 2010.
* Неафіцыйны сайт Андрэя Аршавіна
* Андрэй Аршавін у Лентапэдыі
| Склады зборнай Расіі |
| --- |
|
| ⛭Зборная Расіі — Чэмпіянат Еўропы 2008 — 3-4 месца |
| --- |
| Сцяг Расіі |
* 1 Акінфееў (б)
* 2 В. Беразуцкі
* 3 Янбаеў
* 4 Ігнашэвіч
* 5 А. Беразуцкі
* 6 Адамаў
* 7 Тарбінскі
* 8 Калодзін
* 9 Саенка
* 10 Аршавін
* 11 Сямак (к)
* 12 Габулаў (б)
* 13 А. Іваноў
* 14 Шырокаў
* 15 Білялетдынаў
* 16 Малафееў (б)
* 17 Зыранаў
* 18 Жыркоў
* 19 Паўлючэнка
* 20 Сямшоў
* 21 Сычоў
* 22 Анюкоў
* 23 У. Быстроў
* трэнер: Гус Хідынк
|
|
|
| ⛭Зборная Расіі — Чэмпіянат Еўропы 2012 |
| --- |
| Сцяг Расіі |
* 1 Акінфееў (б)
* 2 Анюкоў
* 3 Шаронаў
* 4 Ігнашэвіч
* 5 Жыркоў
* 6 Шырокаў
* 7 Дзянісаў
* 8 Зыранаў
* 9 Ізмайлаў
* 10 Аршавін (к)
* 11 Кержакоў
* 12 А. Беразуцкі
* 13 Шунін (б)
* 14 Паўлючэнка
* 15 Дз. Камбараў
* 16 Малафееў (б)
* 17 Дзагоеў
* 18 Какорын
* 19 Гранат
* 20 Паграбняк
* 21 Набабкін
* 22 Глушакоў
* 23 Сямшоў
* трэнер: Дзік Адвакат
|
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | X |
| Тэматычныя сайты | AS.com · BDFA · eu-football.info (ігрок) · FBref.com · FootballDatabase.eu · FootballFacts.ru · Fussballdaten.de · Kooora · L’Équipe · National Football Teams.com · Soccerbase (ігрок) · Soccerway · Transfermarkt (ігрок) · Transfermarkt (трэнер) · worldfootball.net (ігрок) · Зборная Расіі па футболе · УЕФА · КиноПоиск |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Лентапедыя · Munzinger |
| Генеалогія і некрапалістыка | Rodovid |
| Нарматыўны кантроль | GND: 136455549 · GTAA: 211274 · ISNI: 0000 0000 5875 1967 · LCCN: no2017061869 · VIAF: 80795889 | | {
"title": "Андрэй Сяргеевіч Аршавін",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
10375,
21091,
0.4919159831207624
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-eb87e139cbd3b6b3\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Футбаліст\\n","href":"./Шаблон:Футбаліст"},"params":{"імя":{"wt":"Андрэй Аршавін"},"выява":{"wt":""},"апісанне выявы":{"wt":""},"поўнае імя":{"wt":"Андрэй Сяргеевіч Аршавін"},"рост":{"wt":""},"вага":{"wt":""},"мянушка":{"wt":"''Шава'', ''Маленькі цар''"},"дата нараджэння":{"wt":""},"месца нараджэння":{"wt":""},"грамадзянства":{"wt":"{{RUS}}"},"цяперашні клуб":{"wt":"''завяршыў кар’еру''"},"нумар":{"wt":""},"пазіцыя":{"wt":"[[паўабаронца (футбол)|паўабаронца]], [[нападнік (футбол)|нападнік]]"},"моладзевыя клубы":{"wt":"{{футбольная кар’ера\\n |1997—1999|{{Сцяг Расіі|20px}} [[Акадэмія ФК «Зеніт»|Зеніт (СПб)]]}}"},"клубы":{"wt":"{{футбольная кар’ера\\n |1999—2008|{{Сцяг Расіі|20px}} [[ФК Зеніт Санкт-Пецярбург|Зеніт (СПб)]]|238 (51)\\n |1999—2000|{{фарм-клуб}}{{Сцяг Расіі|20px}} [[ФК Зеніт-2|Зеніт-2]]|56 (7)\\n |2009—2013|{{Сцяг Англіі|20px}} [[ФК Арсенал Лондан|Арсенал (Лондан)]]|105 (23)\\n |2012|{{арэнда}} {{Сцяг Расіі|20px}} [[ФК Зеніт Санкт-Пецярбург|Зеніт (СПб)]]|10 (3)\\n |2013—2015|{{Сцяг Расіі|20px}} [[ФК Зеніт Санкт-Пецярбург|Зеніт (СПб)]]|35 (3)\\n |2015|{{Сцяг Расіі|20px}} [[ФК Кубань Краснадар|Кубань (Краснадар)]]|8 (0) \\n |2016—2018|{{Сцяг Казахстана|20px}} [[ФК Кайрат Алматы|Кайрат (Алматы)]]|84 (24) }}"},"нацыянальная зборная":{"wt":"{{футбольная кар’ера\\n |2001—2003|{{Сцяг Расіі|20px}} [[Маладзёжная зборная Расіі па футболе|Расія (да 21)]]|5 (1)\\n |2002—2012|{{Сцяг Расіі|20px}} [[Зборная Расіі па футболе|Расія]]|75 (17)}}"},"медалі":{"wt":"{{турнір|[[Чэмпіянат Еўропы па футболе|Чэмпіянаты Еўропы]]}}\\n {{медаль|Бронза|[[Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008|Аўстрыя/Швейцарыя 2008]]}}\\n {{турнір|Дзяржаўныя ўзнагароды}}<br/>{{Заслужаны майстар спорту Расіі}}"},"абнаўленне дадзеных аб клубе":{"wt":"10 снежня 2018"},"абнаўленне дадзеных аб зборнай":{"wt":"13 ліпеня 2015"}},"i":0}}]}\" data-name=\"Футбаліст\" style=\"\"><tbody><tr><th about=\"#mwt34\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>99cc99;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#99cc99;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><div style=\"padding:0.15em;\"><div style=\"float:left;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Футбол\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Партал:Футбол\" title=\"Футбол\"><img alt=\"Футбол\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"459\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"18\" resource=\"./Файл:Soccerball_mark.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/20px-Soccerball_mark.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/30px-Soccerball_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Soccerball_mark.svg/40px-Soccerball_mark.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span></div><div style=\"margin:0 2em;\">Андрэй Аршавін<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></div></div></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q47230$82687EB3-6D70-4310-BF2F-5CB163963532\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Andrey_Arshavin_2021.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"975\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"650\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Andrey_Arshavin_2021.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Andrey_Arshavin_2021.jpg/266px-Andrey_Arshavin_2021.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Andrey_Arshavin_2021.jpg/400px-Andrey_Arshavin_2021.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Andrey_Arshavin_2021.jpg/533px-Andrey_Arshavin_2021.jpg 2x\" width=\"266\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt35\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Агульная інфармацыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Поўнае імя</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\nАндрэй Сяргеевіч Аршавін</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Мянушка</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1449\"><i>Шава</i>, <i>Маленькі цар</i></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Нарадзіўся</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q47230$3870F135-72D8-4430-979B-9ABD9257FA4D\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./29_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"29 мая\">29 мая</a> <a href=\"./1981\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1981\">1981</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1981-05-29</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_29_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1981_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q47230#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q47230\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(42 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q47230$D5BF4E2B-43BB-4B4F-B465-C442547C51D5\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Санкт-Пецярбург\">Ленінград</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Санкт-Пецярбургу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1532\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/25px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/38px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/50px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"25\"/></a></span> <a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Рост</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q47230$8287E3DA-D2CD-4984-80AD-2A01594A6BB3\" data-wikidata-property-id=\"P2048\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">172 см</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Вага</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q47230$D413EBAB-E252-4C86-8D6D-56C4A73B73FA\" data-wikidata-property-id=\"P2067\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">69 кг</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Пазіцыя</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P413\"><a href=\"./Паўабаронца_(футбол)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паўабаронца (футбол)\">паўабаронца</a>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Нападнік_(футбол)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нападнік (футбол)\">нападнік</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt36\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Інфармацыя пра клуб</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"width:7em; white-space:nowrap; text-align:left;\">Клуб</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"text-align:left;\">\n<i>завяршыў кар’еру</i></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt37\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Маладзёжныя клубы</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<link about=\"#mwt24\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Спартыўная_кар’ера/styles.css\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3753938\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/>\n<table class=\"ts-Спартыўная_кар’ера-table threecolumns\">\n<tbody>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">1997—1999</span></td>\n<td colspan=\"2\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Акадэмія ФК «Зеніт»\"]}}' href=\"./Акадэмія_ФК_«Зеніт»?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акадэмія ФК «Зеніт»\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Зеніт (СПб)</a></span></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt38\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Клубная кар’ера</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<link about=\"#mwt26\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Спартыўная_кар’ера/styles.css\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3753938\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/>\n<table class=\"ts-Спартыўная_кар’ера-table threecolumns\">\n<tbody>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">1999—2008</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./ФК_Зеніт_Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Зеніт Санкт-Пецярбург\">Зеніт (СПб)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">238 (51)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">1999—2000</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"Выступленне за фарм-клуб або дубль у прафесіянальнай лізе з першымі камандамі іншых клубаў\">→</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"ФК Зеніт-2\"]}}' href=\"./ФК_Зеніт-2?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Зеніт-2\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Зеніт-2</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">56 (7)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2009—2013</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Англіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_England.svg\" title=\"Сцяг Англіі\"><img alt=\"Сцяг Англіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"480\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"800\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_England.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/20px-Flag_of_England.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/30px-Flag_of_England.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Flag_of_England.svg/40px-Flag_of_England.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./ФК_Арсенал_Лондан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Арсенал Лондан\">Арсенал (Лондан)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">105 (23)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2012</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help;\" title=\"Арэнда\">→</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span> <span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./ФК_Зеніт_Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Зеніт Санкт-Пецярбург\">Зеніт (СПб)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">10 (3)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2013—2015</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./ФК_Зеніт_Санкт-Пецярбург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Зеніт Санкт-Пецярбург\">Зеніт (СПб)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">35 (3)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2015</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./ФК_Кубань_Краснадар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Кубань Краснадар\">Кубань (Краснадар)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">8 (0)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2016—2018</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Казахстана\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Kazakhstan.svg\" title=\"Сцяг Казахстана\"><img alt=\"Сцяг Казахстана\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Kazakhstan.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/20px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/30px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/40px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"ФК Кайрат Алматы\"]}}' href=\"./ФК_Кайрат_Алматы?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ФК Кайрат Алматы\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Кайрат (Алматы)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">84 (24)</span></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt39\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Нацыянальная зборная</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<link about=\"#mwt28\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Спартыўная_кар’ера/styles.css\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3753938\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/>\n<table class=\"ts-Спартыўная_кар’ера-table threecolumns\">\n<tbody>\n<tr style=\"background:#f8f9fa;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2001—2003</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Маладзёжная зборная Расіі па футболе\"]}}' href=\"./Маладзёжная_зборная_Расіі_па_футболе?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маладзёжная зборная Расіі па футболе\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Расія (да 21)</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">5 (1)</span></td></tr>\n<tr style=\"background:#eff1f3;\">\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">2002—2012</span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сцяг Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Сцяг Расіі\"><img alt=\"Сцяг Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Зборная_Расіі_па_футболе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Зборная Расіі па футболе\">Расія</a></span></td>\n<td><span style=\"white-space: nowrap;\">75 (17)</span></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt40\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Узнагароды і медалі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"infobox-medals plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<table style=\"margin:0 0 -2px;\">\n<tbody><tr align=\"center\" bgcolor=\"#B0E0E6\">\n<td colspan=\"3\"><b><a href=\"./Чэмпіянат_Еўропы_па_футболе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чэмпіянат Еўропы па футболе\">Чэмпіянаты Еўропы</a></b>\n</td></tr><tr align=\"center\">\n<td about=\"#mwt41\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>cc9966;; font-weight:bold\"}]]}' style=\"background-color:#cc9966;; font-weight:bold\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Бронза</td>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align: center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./Чэмпіянат_Еўропы_па_футболе_2008\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чэмпіянат Еўропы па футболе 2008\">Аўстрыя/Швейцарыя 2008</a></span>\n</td></tr><tr align=\"center\" bgcolor=\"#B0E0E6\">\n<td colspan=\"3\"><b>Дзяржаўныя ўзнагароды</b><br/><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Заслужаны майстар спорту Расіі \"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Заслужаны_майстар_спорту_Расіі\" title=\"Заслужаны майстар спорту Расіі\"><img alt=\"Заслужаны майстар спорту Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"550\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"543\" decoding=\"async\" height=\"32\" resource=\"./Файл:Знак_ЗМС_России.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png/32px-%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png/48px-%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png/64px-%D0%97%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%97%D0%9C%D0%A1_%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.png 2x\" width=\"32\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Заслужаныя_майстры_спорту_Расіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr>\n<td style=\"width:27%; padding:0;\"></td>\n<td style=\"width:53%; padding:0;\"></td>\n<td style=\"width:20%; padding:0;\"></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"noplainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;padding:0.2em 0 0.4em; font-size:85%; color:#555555;\">\n<ol about=\"#mwt33\" class=\"mw-references references\" data-mw=\"{"name":"references","attrs":{"group":"*"},"body":{"html":"\\n<sup about=\\"#mwt31\\" class=\\"mw-ref reference\\" rel=\\"dc:references\\" typeof=\\"mw:Extension/ref\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"ref\\",\\"attrs\\":{\\"name\\":\\"club\\",\\"group\\":\\"*\\"},\\"body\\":{\\"id\\":\\"mw-reference-text-cite_note-club-3\\"}}'><a href=\\"./Андрэй_Сяргеевіч_Аршавін#cite_note-club-3\\" style=\\"counter-reset: mw-Ref 1;\\" data-mw-group=\\"*\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span class=\\"mw-reflink-text\\" data-parsoid=\\"{}\\">[* 1]</span></a></sup>\\n<sup about=\\"#mwt32\\" class=\\"mw-ref reference\\" rel=\\"dc:references\\" typeof=\\"mw:Extension/ref\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"ref\\",\\"attrs\\":{\\"name\\":\\"national\\",\\"group\\":\\"*\\"},\\"body\\":{\\"id\\":\\"mw-reference-text-cite_note-national-4\\"}}'><a href=\\"./Андрэй_Сяргеевіч_Аршавін#cite_note-national-4\\" style=\\"counter-reset: mw-Ref 2;\\" data-mw-group=\\"*\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span class=\\"mw-reflink-text\\" data-parsoid=\\"{}\\">[* 2]</span></a></sup>\\n"}}\" data-mw-group=\"*\" id=\"mwCw\" typeof=\"mw:Extension/references\"><li about=\"#cite_note-club-3\" id=\"cite_note-club-3\"><a data-mw-group=\"*\" href=\"./Андрэй_Сяргеевіч_Аршавін#cite_ref-club_3-0\" id=\"mwDA\" rel=\"mw:referencedBy\"><span class=\"mw-linkback-text\" id=\"mwDQ\">↑ </span></a> <span class=\"mw-reference-text\" id=\"mw-reference-text-cite_note-club-3\">Колькасць гульняў і галоў за прафесійны клуб лічыцца толькі для розных ліг нацыянальных чэмпіянатаў, адкарэктавана станам на <span id=\"mwDg\" style=\"white-space: nowrap;\">10 снежня 2018</span>.</span></li><li about=\"#cite_note-national-4\" id=\"cite_note-national-4\"><a data-mw-group=\"*\" href=\"./Андрэй_Сяргеевіч_Аршавін#cite_ref-national_4-0\" id=\"mwDw\" rel=\"mw:referencedBy\"><span class=\"mw-linkback-text\" id=\"mwEA\">↑ </span></a> <span class=\"mw-reference-text\" id=\"mw-reference-text-cite_note-national-4\">Колькасць гульняў і галоў за нацыянальную зборную ў афіцыйных матчах, адкарэктавана станам на <span id=\"mwEQ\" style=\"white-space: nowrap;\">13 ліпеня 2015</span></span></li></ol></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt42\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>d5efd5;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#d5efd5;;background:#d5efd5;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q47230$FDFFDA30-1DEF-48E6-A7DC-F0B27B4E3776\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Andrei_Arshavin\" title=\"commons:Category:Andrei Arshavin\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Andrei%20Arshavin\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Andrei Arshavin\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 22903
} |
**Ла́тарыца** (укр.: Латориця; славацк.: Latorica) — рака ва Украіне (Закарпацкая вобласць) і Славакіі, левы прыток Бодрага, басейн Цісы.
Бярэ пачатак з крыніц на паўднёвых схілах Верхавінскага хрыбта. У верхнім цячэнні даліна V-падобная, месцамі каньёнападобная, рэчышча парожыстае, з астравамі. У сярэднім цячэнні даліна пераважна скрынкападобная, шырынёй ад 1-2 да 4,5 км. Ніжні ўчастак мае невыразную шырокую даліну, шырыня поймы дасякае 4-6 км, рэчышча тут звілістае, з рукавамі, на асобных участках каналізаванае.
Жыўленне дажджавое і снегавое. Водны рэжым вызначаецца паводкавым перыядам з сакавіка па жнівень. На асобных участках у нізоўі рэчышча абвалаванае.
Ваду выкарыстоўваюць для прамысловых патрэб, у ніжнім цячэнні — для арашэння. На берагах — зоны адпачынку, развіваецца водны турызм.
Заўвагі
-------
1. 1 2 Каталог річок України — Київ: 1957. — 192 с.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q71283660'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899'></a>
Літаратура
----------
* *Кирилюк М. І.* Латориця // Географічна енциклопедія України: у 3 т. / редколегія: О. М. Маринич (відпов. ред.) та ін. Т. 2 — К.: «Українська радянська енциклопедія» ім. М. П. Бажана, 1990. (укр.)
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Сучаснай Украіны |
| Нарматыўны кантроль | NKC: ge562277 | | {
"title": "Латарыца",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1057,
2377,
0.44467816575515356
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-404e1bd96bae46ff\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Рака\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Рака\"},\"params\":{\"Пазіцыйная карта\":{\"wt\":\"Украіна\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Рака\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt16\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF; color:black; font-size: 125%;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; text-align:center; background-color:#CEDEFF; color:black; font-size: 125%;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Латарыца</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$521A24D8-C6A3-47A4-96D6-2CD49C93991E\" data-wikidata-property-id=\"P18[1]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Латориця.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"952\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1600\" decoding=\"async\" height=\"149\" resource=\"./Файл:Латориця.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg/250px-%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg/375px-%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg/500px-%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%86%D1%8F.jpg 2x\" width=\"250\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt17\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF;\"}]]}' style=\"text-align:center;text-align:center; background-color:#CEDEFF;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Характарыстыка</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Даўжыня</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$ADC922A0-F3FD-4D88-80B4-7B1FCF6FF705\" data-wikidata-property-id=\"P2043\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">182 км</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Басейн</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$08915B58-98CB-4052-B05D-31E3F6F34202\" data-wikidata-property-id=\"P2053\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">3 130 км²</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Расход_вады\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расход вады\">Расход вады</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$A5A80702-8BE6-4084-8A71-4DCABBDD9DD0\" data-wikidata-property-id=\"P2225\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">37 ± 0,001 м³/с</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt18\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF;\"}]]}' style=\"text-align:center;text-align:center; background-color:#CEDEFF;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span style=\"color:black;\"><a class=\"external text\" href=\"https://tools.wmflabs.org/osm4wiki/cgi-bin/wiki/wiki-osm.pl?project=be&article=Латарыца\" rel=\"mw:ExtLink\">Вадацёк</a></span></th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"padding-bottom:0;\"><a href=\"./Выток\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Выток\">Выток</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding-bottom:0;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$04FEC187-C952-401C-B125-BA468D4E904F\" data-wikidata-property-id=\"P885\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Карпаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Карпаты\">Карпаты</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"font-weight:normal; padding-bottom:0; padding-top:0;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>•<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding-bottom:0; padding-top:0;\">\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"48.9135_0_0_N_22.8703_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt13\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"48.9135\" data-lon=\"22.8703\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"48.9135\",\"longitude\":\"22.8703\",\"text\":\"48°54′49″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 22°52′13″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Латарыца\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t22.8703,\\n\\t\\t\\t\\t48.9135\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Латарыца\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q603664\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q603664\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_88a8b72daf712e53599aa07763912d31f9f02aad\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/48.9135/22.8703/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">48°54′49″ пн. ш. 22°52′13″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%B0&params=48.9135_0_0_N_22.8703_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=48.9135,22.8703&q=48.9135,22.8703&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=22.8703,48.9135&pt=22.8703,48.9135&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=48.9135&mlon=22.8703&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Вусце\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вусце\">Вусце</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding-bottom:0; padding-top:0;\">\n<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"font-weight:normal; padding-bottom:0; padding-top:0;\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>•<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a href=\"./Геаграфічныя_каардынаты\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфічныя каардынаты\">Каардынаты</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"padding-bottom:0; padding-top:0;\">\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"48.4546_0_0_N_21.8195_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt14\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"48.4546\" data-lon=\"21.8195\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"48.4546\",\"longitude\":\"21.8195\",\"text\":\"48°27′17″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 21°49′10″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Латарыца\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t21.8195,\\n\\t\\t\\t\\t48.4546\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Латарыца\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q603664\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q603664\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_868345e1c9beb950ba21b58675bcb1383c0ddaa9\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/48.4546/21.8195/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">48°27′17″ пн. ш. 21°49′10″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%B0&params=48.4546_0_0_N_21.8195_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=48.4546,21.8195&q=48.4546,21.8195&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=21.8195,48.4546&pt=21.8195,48.4546&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=48.4546&mlon=21.8195&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt19\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF;\"}]]}' style=\"text-align:center;text-align:center; background-color:#CEDEFF;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span style=\"color:black;\"><a class=\"external text\" href=\"https://tools.wmflabs.org/osm4wiki/cgi-bin/wiki/wiki-osm.pl?project=be&l=10&article=Category:Latorica\" rel=\"mw:ExtLink\">Размяшчэнне</a></span></th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Вадазборны_басейн\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вадазборны басейн\">Водная сістэма</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q603664$EAA1EB89-00E6-473E-AAD7-7F6A7F43B269\" data-wikidata-property-id=\"P403\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B3&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q828570&preloadparams%5B%5D=%D0%91%D0%BE%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B3&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Бодраг</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q828570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q828570\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$66AA5243-F540-442A-B28F-1A1802864C51\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Slovakia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Slovakia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/20px-Flag_of_Slovakia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/30px-Flag_of_Slovakia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Flag_of_Slovakia.svg/40px-Flag_of_Slovakia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Славакія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Славакія\">Славакія</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$99E6D6FA-AF41-48B2-83B0-448B31D085A7\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Ukraine.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Ukraine.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/20px-Flag_of_Ukraine.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/30px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/40px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Украіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Украіна\">Украіна</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"location-map\" style=\"width: 252px; margin:0 auto; \"><div style=\"position: relative; padding: 0px; width: 250px\"><span data-mw='{\"caption\":\"physical\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Ukraine_relief_location_map.jpg\" title=\"physical\"><img alt=\"physical\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1157\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1720\" decoding=\"async\" height=\"168\" resource=\"./Файл:Ukraine_relief_location_map.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Ukraine_relief_location_map.jpg/250px-Ukraine_relief_location_map.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Ukraine_relief_location_map.jpg/375px-Ukraine_relief_location_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Ukraine_relief_location_map.jpg/500px-Ukraine_relief_location_map.jpg 2x\" width=\"250\"/></a></span><br/><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 44%; left: 7.1%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"выток\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Blue_0080ff_pog.svg\" title=\"выток\"><img alt=\"выток\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Blue_0080ff_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Blue_0080ff_pog.svg/8px-Blue_0080ff_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Blue_0080ff_pog.svg/12px-Blue_0080ff_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Blue_0080ff_pog.svg/16px-Blue_0080ff_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">выток</span></div></div><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 49.4%; left: 1.7%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"вусце\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Blue_pog.svg\" title=\"вусце\"><img alt=\"вусце\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Blue_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/8px-Blue_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/12px-Blue_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Blue_pog.svg/16px-Blue_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">вусце</span></div></div></div><div style=\"font-size: 90%\"></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt20\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF; font-weight: bold;;text-align:center; background-color:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>CEDEFF; font-weight: bold;\"}]]}' style=\"text-align:center;text-align:center; background-color:#CEDEFF; font-weight: bold;;text-align:center; background-color:#CEDEFF; font-weight: bold;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q603664$96caf960-4ee3-90b1-0d0e-56c9808d3e5f\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Latorica\" title=\"commons:Category:Latorica\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Latorica\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Latorica\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2125
} |
**Віцебскія вароты** або **Суражскія вароты**, таксама **Віцебская (Суражская) брама** — умоўная назва праходу паміж савецкай тэрыторыяй і тэрыторыяй пад нямецкай акупацыяй, які існаваў з 10 лютага да 28 верасня 1942 года, і уяўляў сабой разрыў шырынёй каля 40 км, паміж гарадамі Веліж і Усвяты, на стыку баявых парадкаў нямецкіх груп армій «Поўнач» і «Цэнтр», утвораны ў выніку наступлення савецкай 4 ударнай арміі Калінінскага фронту ў пачатку 1942 і вызвалення (кантролю) цяжкадаступных для нямецкіх войск прыфрантавых раёнаў партызанамі Віцебшчыны.
Кантакт савецкіх уладаў і партызанскіх сіл, які быў наладжаны праз вароты ў сакавіку 1942, карэнным чынам паўплываў на разуменне савецкімі ўладамі сітуацыі на акупаваных тэрыторыях, і на далейшую палітыку савецкіх уладаў у дачыненні да развіцця партызанскага руху. Такім чынам, існаванне варотаў стала паваротным пунктам развіцця савецкага партызанскага руху, у першую чаргу ў Беларусі.
Утварэнне
---------
9 студзеня 1942 разам з іншымі часткамі перайшлі ў наступ войскі 4-й ударнай арміі пад камандаваннем генерал-палкоўніка А. І. Яроменкі. У выніку наступлення, войскі прасунуліся амаль на 250 кіламетраў і ўшчыльную падышлі да Суражскага і Мехаўскага раёнаў Віцебскай вобласці. 54-я стралковая брыгада ў ноч на 20 студзеня 1942 года вызваліла ад акупантаў раённы цэнтр Усвяты. Воіны 360-й стралковай дывізіі і 48-й стралковай брыгады ўварваліся на паўночна-заходнюю і паўднёва-заходнюю ўскраіны Вяліжу і замацаваліся там. Часткі 249-й стралковай дывізіі і 51-і стралковай брыгады наступалі на Сураж і Віцебск.
Глыбокі прарыў частак 4-й ударнай арміі і актыўныя дзеянні партызан аказалі вырашальны ўплыў на становішча на гэтым участку фронту.
Стык паміж групамі фашысцкіх армій «Цэнтр» і «Поўнач» не быў замацаваны, паміж флангу гэтых груп адсутнічала аператыўнае ўзаемадзеянне. У варожай абароне ад Усвят да Вяліжу Смаленскай вобласці утварыўся саракакіламетровы разрыў па фронце. Гэтую тэрыторыю занялі партызаны.
Дзейнасць
---------
Фактычна, спачатку савецкія ўлады не ўсведамлялі магчымасцяў, якія дае існаванне такога праходу, і нават не адразу наладзілі праз яго кантакту з партызанамі. Але ў хуткім часе савецкія ўлады пастанавілі, відавочна на працягу сакавіка 1942, уключыць партызанскія сілы ў агульную вайсковую стратэгію і наладзіць для іх цэнтралізаванае арганізацыйнае і матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне.
Цэнтральны Камітэт Кампартыі Беларусі і Цэнтральны штаб партызанскага руху распачалі шэраг мерапрыемстваў для найлепшага выкарыстання Віцебскіх «варот» у барацьбе з гітлераўцамі ў тыле ворага.
У выніку, на працягу сакавіка—мая 1942 былі паслядоўна створаныя Паўночна-заходняя аператыўная група ЦК КП(б)Б (20.3.1942) з прадстаўнікамі ў штабах Калінінскага фронту, і 3 і 4 ударнай армій, потым Цэнтральны штаб партызанскага руху (30.5.1942) пад кіраўніцтвам П. Панамарэнкі, пазней тэрытарыяльныя Штабы, у т.л. Беларускі штаб партызанскага руху (верасень 1942) пад кіраўніцтвам П. Калініна.
Існаванне такога адносна свабоднага праходу дазволіла ў 1942 вывесці ў савецкі тыл каля 200 тыс.ч. мірнага насельніцтва, каля 20 тыс.ч. навабранцаў у Чырвоную Армію, вывезці вялікую колькасць харчовых прадуктаў у савецкі Фонд абароны. Пэўная колькасць партызанскіх атрадаў была выведзена на савецкі бок на перафарміраванне.
З савецкага боку на акупаваныя тэрыторыі пераходзілі арганізацыйныя і дыверсійныя групы, увозілася зброя, боепрыпасы, медыкаменты, літаратура.
Ліквідацыя
----------
Неаднаразова немцамі рабіліся спробы ліквідаваць прарыў. Аперацыю па ліквідацыі Віцебскіх «варот» фашысты пачалі ў ноч на 25 верасня 1942 года надыходам з Віцебска, Суража і з гарнізона ў вёсцы Краслевічы Суражскага раёна. Найбольш жорсткія баі ішлі каля вёсак Пунішча, Пудоць, Булы, Дразды, Шмыры, Мелынь Суражскага раёна. Наступаючы, гітлераўцы спалілі вёскі Сцяпанавічы, Старое і Новае Кукава, Альгова, Шляпы, Баброва і іншыя. Віцебская фашысцкая групоўка здолела прарвацца па Вялікалукскай шашы ў напрамку Ўсвят. Адначасова быў нанесены ўдар і па Пудоці. У ноч з 27 на 28 верасня пасля ўпартых баёў і інтэнсіўнай артпадрыхтоўкі супернік заняў вёску Мелынь, 28 верасня вёскі Карпенкіна, Шмыры, Шэршні.
28 верасня карнікі злучыліся, і «вароты» былі зачыненыя.
Памяць
------
У памяць аб дзеяннях воінаў і партызан па ўтрыманню Віцебскіх «варот» у 1977 годзе ў вёсцы Заполле Віцебскага раёна ўстаноўлены помнік (архітэктары В. В. Ягадніцкі і У. І. Чарняўскі).
Зноскі
------
1. ↑ У савецкай, потым у беларускай гістарыяграфіі.
2. ↑ У кантэксце... С.134, Туронак, С.76
3. 1 2 3 Віцебскія (Суражскія) вароты (руск.)
4. ↑ Паводле словаў Пятра Калініна. Туронак, С.76.
5. ↑ Туронак, С.76.
6. ↑ Відавочны ўплыў на пастанову мела і тое, што новы нямецкі наступ у 1942 чакаўся на цэнтральным участку фронту, у сукупнасці са стратэгічнай пазіцыяй Беларусі на нямецкіх вайсковых камунікацыях цэнтральнай вайсковай групіроўкі.
Літаратура
----------
* (У кантэксце…) Вялікая Айчынная вайна савецкага народа (у кантэксце Другой сусветнай вайны). — Мн. : Экаперспектыва, 2005. — 279 с. ISBN 985-469-150-0.
* (Туронак) Jerzy Turonek. Białoruś pod okupacją niemiecką. Warszawa—Wrocław: WERS, 1989. 186 p. ill.
Спасылкі
--------
* *Головко С.* Ворота жизни и барьбы (руск.) // Беларуская думка, № 12, 201. — С. 46—52. | {
"title": "Віцебскія вароты",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1106,
8135,
0.1359557467732022
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 8973
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Уладзімір Яраславіч.
Сафійскі сабор у Ноўгарадзе, пабудаваны Уладзімірам Яраславічам
**Уладзімір Яраславіч** (1020 — 4 кастрычніка 1052) — князь наўгародскі (1034—1052).
Сын Яраслава Уладзіміравіча і Інгегерды Улафсдотэр. Магчыма, старэйшы сын Яраслава, не лічачы спрэчнага Іллю Яраславіча. Пасаджаны бацькам на наўгародскі сталец, паводле Наўгародскага III летапісу, у 14-гадовым узросце. Адбылося гэта, паводле Іпацеўскага, Сафійскага I і Цвярскога летапісаў, у 1034 годзе, а паводле Лаўрэнцеўскага і Васкрасенскага — у 1036 годзе.
Трымаў Наўгародскую зямлю да сваёй смерці. Магчыма, Уладзімір Яраславіч адначасова з Ноўгарадам валодаў і Растоўскай воласцю. Пра гэта, аднак, піша толькі В. М. Тацішчаў у прыпісцы пасля звестак пра смерць Уладзіміра: *«Па ім застаўся сын яго Расціслаў у Ноўгарадзе і ў Растове»*.
У 1042 годзе бацька паслаў Уладзіміра вайной на ям (тэрыторыя Паўднёвай Фінляндыі), паход быў удалы, але з яго войска вярнудася без коней з-за падзяжу. У 1043 годзе бацька паслаў Уладзіміра вайной на Візантыю, паход быў няўдалы, ёсць версія, што ў 1044 годзе Уладзімір захапіў Херсанес.
Некаторыя летапісы (напрыклад, Ніканаўскі) згадваюць Уладзіміра Яраславіча сярод вялікіх князёў, кажучы, што правіў ён Руссю 4 года. А. Рапаў дапускае магчымасць, што ў 1048—1052 гадах Уладзімір быў суправіцелем бацькі ў Кіеве. Гэтаму супярэчыць Наўгародскі III летапіс, які кажа, што Яраславіч правіў у Ноўгарадзе 18 гадоў, там і памёр. У Васкрасенскім летапісе запісана, што *«Уладзімір у Кіеве па сіжываў і памёр на Ноўгарадзе»*. Ніканаўскі летапіс адзначае, што 1048—1052 гады Уладзімір Яраславіч правёў у Ноўгарадзе.
Уладзімір Яраславіч пабудаваў у Ноўгарадзе Сафійскі сабор, асвечаны 14 верасня 1052 года.
Летапісы называюць дату смерці Уладзіміра — 4 кастрычніка 1052 г. У Наўгародскім III летапісе прыпісана: *«А жыў 32 гады, а княжыў Вялікім Ноўгарадзе 18 гадоў»*. У Цвярскім летапісе запісана, што Уладзімір княжыў у Ноўгарадзе 19 гадоў, а жыў 33 гады і памёр 4 верасня 1052 г. (не 4 кастрычніка, як у большасці летапісаў), тут цвярскі летапісец супярэчыць сабе, бо 1052-19=1033, а не 1034, як ён сам пісаў вышэй.
За версіяй М. А. Баўмгартэна Уладзімір быў жанаты з Одай, дачкой Леапольда графа Штадэнскага, але версія пастаўлена да сумнеў А. В. Назаранкам. Меў адзінага сына — Расціслава Уладзіміравіча.
Зноскі
------
1. 1 2 3 4 Рапов О. Княжеские… С. 43.
2. ↑ Рапов О. Княжеские… С. 43-44.
3. ↑ Баумгартен Н. А. Первая ветвь…; Baumgarten N. Généalogies et mariages…; Баумгартен Н. А. Ода Штаденская…
4. ↑ Назаренко А. В. О династических связях…
Літаратура
----------
* Baumgarten N. Généalogies et mariages occidentaux des Rurikides Russes du X-e au XIII-е siècle // Orientalia Christiana. Т. 35. — Roma, 1927. P. 7. Tabl. 1. № 22, 25;
* Баумгартен Н. А. Ода Штаденская, внучатая племянница папы Льва IX — невестка Ярослава Мудрого // Благовест. Париж. 1930. № 1. С. 95-102.
* Баумгартен Н. А. Первая ветвь князей галицких: Потомство Владимира Ярославича // Летопись Историко-родословного общества (ЛИРО). — М. 1908. Вып. 4 (16). С. 3-4;
* Назаренко А. В. О династических связях сыновей Ярослава Мудрого. Отечественная история // РАН. Ин-т рос. истории. — М.: Наука, 1994. — № 4-5.
* Рапов О. Княжеские владения на Руси в X — первой половине XIII в. — М.: Изд-во МГУ, 1977. — 268 с. | {
"title": "Уладзімір Яраславіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1900,
5557,
0.34191110311319056
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-908804ed264e3123\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"імя\":{\"wt\":\"Уладзімір Яраславіч\"},\"арыгінал імя\":{\"wt\":\"\"},\"парадак\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"апісанне выявы\":{\"wt\":\"\"},\"пасада\":{\"wt\":\"[[Князь наўгародскі]]\"},\"пад імем\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"Nowogród.svg\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"[[1034]]\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"[[1052]]\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч Мудры]]\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"[[Ізяслаў Яраславіч]]\"},\"пасада_2\":{\"wt\":\"\"},\"парадак_2\":{\"wt\":\"\"},\"пад імем_2\":{\"wt\":\"\"},\"сцяг_2\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак_2\":{\"wt\":\"\"},\"перыядканец_2\":{\"wt\":\"\"},\"папярэднік_2\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік_2\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"1020\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"{{Месца нараджэння|Ноўгарад}}\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"4.10.1052\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"[[Ноўгарад]]\"},\"род\":{\"wt\":\"[[Рурыкавічы]]\"},\"у шлюбе\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"[[Яраслаў Уладзіміравіч Мудры]]\"},\"маці\":{\"wt\":\"[[Інгегерда]]\"},\"веравызнанне\":{\"wt\":\"\"},\"пахаваны\":{\"wt\":\"[[Сафійскі сабор (Ноўгарад)|Сафійскі сабор]]\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"[[Расціслаў Уладзіміравіч|Расціслаў]]\"},\"вікісховішча\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Уладзімір Яраславіч</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q58355$52d9e632-4db1-4d5f-28bf-9aac84d4d0e9\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Вокняжение_в_Новгороде_Владимира_Ярославича_по_повелению_его_отца,_Ярослава_Владимировича,_поставление_Ярославом_Луки_Жидяты.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1120\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2234\" decoding=\"async\" height=\"137\" resource=\"./Файл:Вокняжение_в_Новгороде_Владимира_Ярославича_по_повелению_его_отца,_Ярослава_Владимировича,_поставление_Ярославом_Луки_Жидяты.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/%D0%92%D0%BE%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D1%82%D1%86%D0%B0%2C_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0%2C_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BC_%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%B8_%D0%96%D0%B8%D0%B4%D1%8F%D1%82%D1%8B.jpg/274px-thumbnail.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/%D0%92%D0%BE%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D1%82%D1%86%D0%B0%2C_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0%2C_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BC_%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%B8_%D0%96%D0%B8%D0%B4%D1%8F%D1%82%D1%8B.jpg/411px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/%D0%92%D0%BE%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B5_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0_%D0%BF%D0%BE_%D0%BF%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8E_%D0%B5%D0%B3%D0%BE_%D0%BE%D1%82%D1%86%D0%B0%2C_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%92%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0%2C_%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BC_%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%B8_%D0%96%D0%B8%D0%B4%D1%8F%D1%82%D1%8B.jpg/548px-thumbnail.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><td style=\"padding-right:0.5em; text-align:left; vertical-align:middle; width:22px;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Сцяг\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Nowogród.svg\" title=\"Сцяг\"><img alt=\"Сцяг\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"417\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"551\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Nowogród.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Nowogr%C3%B3d.svg/22px-Nowogr%C3%B3d.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Nowogr%C3%B3d.svg/33px-Nowogr%C3%B3d.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Nowogr%C3%B3d.svg/44px-Nowogr%C3%B3d.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></td><th style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Князь_наўгародскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Князь наўгародскі\">Князь наўгародскі</a> </th><td style=\"padding-left:0.5em; text-align:right; vertical-align:middle; width:22px;\"></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1034\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1034\">1034</a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1052\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1052\">1052</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч_Мудры\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч Мудры\">Яраслаў Уладзіміравіч Мудры</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><a href=\"./Ізяслаў_Яраславіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ізяслаў Яраславіч\">Ізяслаў Яраславіч</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"nowrap\"><a href=\"./1020\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1020\">1020</a></span><span style=\"display:none;\">(<span class=\"bday\">1020</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1020_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><br/><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Ноўгарад\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ноўгарад\">Ноўгарад</a><link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Ноўгарадзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"nowrap\"><a href=\"./4_кастрычніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"4 кастрычніка\">4 кастрычніка</a> <a href=\"./1052\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1052\">1052</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1052-10-04</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_4_кастрычніка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1052_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><br/><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Ноўгарад\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ноўгарад\">Ноўгарад</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><a href=\"./Сафійскі_сабор_(Ноўгарад)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сафійскі сабор (Ноўгарад)\">Сафійскі сабор</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><a href=\"./Рурыкавічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рурыкавічы\">Рурыкавічы</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Яраслаў_Уладзіміравіч_Мудры\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаў Уладзіміравіч Мудры\">Яраслаў Уладзіміравіч Мудры</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Інгегерда\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Інгегерда\">Інгегерда</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q58355$56A99498-99CE-4477-94ED-1CA95F243921\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Oda+von+Babenberg&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4331319&preloadparams%5B%5D=Oda+von+Babenberg&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Oda von Babenberg</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4331319\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4331319\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><a href=\"./Расціслаў_Уладзіміравіч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расціслаў Уладзіміравіч\">Расціслаў</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q58355$d00e3d5d-4963-1054-e3be-4b69aa26cf4c\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Праваслаўе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Праваслаўе\">праваслаўе</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q58355$DA2B4EAD-2AE5-4412-A965-8B9F54FDD704\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q58355$3695d0d4-a08b-4444-971b-518ff521b654\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Vladimir_Yaroslavich,_Prince_of_Novgorod\" title=\"commons:Category:Vladimir Yaroslavich, Prince of Novgorod\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vladimir%20Yaroslavich,%20Prince%20of%20Novgorod\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Vladimir Yaroslavich, Prince of Novgorod\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5467
} |
**Наступленне на паўночным захадзе Сірыі** — ваенная аперацыя, распачатая сірыйскай урадавай арміяй і яе саюзнікамі (Расія і Іран) супраць паўстанцкіх сіл у Ідлібе і навакольных правінцыях падчас вайны ў Сірыі. Актыўнае наступленне пачалося 19 снежня 2019 года. Сірыйскія вайскоўцы захапілі больш за 30 вёсак і населеных пунктаў ужо да канца снежня 2019 года. На першым этапе наступлення каля 92 000 мірных жыхароў былі вымушаны перасяліцца.
Снежань 2019 — студзень 2020
----------------------------
З 24 лістапада па 26 снежня працягваліся пастаянныя баі, у тым ліку з актыўнам выкарыстаннем ракетных установак і самалётаў. Расійска-сірыйскія сілы нязначна прасунуліся на тэрыторыю пратурскіх баевікоў.
26 снежня наступленне ў значнай ступені спынілася, і бакі пачалі весці агонь па пазіцыях адзін аднаго каля Маарата аль-Нуамана. Праўрадныя сілы абстрэльвалі гарады Бернан, Фарван, Барыса і Хальбан. У наступныя дні бакі паведамілі, што прыпынілі сваю дзейнасць у Ідлібе з-за дрэннага надвор’я.
Па словах расійскага кіраўніцтва, з турэцкім бокам было дамоўлена аб спыненні агню, якое было ўведзена ў зоне дээскалацыі Ідліба з 9 студзеня 2020 года. Турцыя накіравала дэлегацыю ў Маскву для ўстанаўлення новага рэжыму спынення агню ў рэгіёне. Міністэрства абароны Турцыі абвясціла, што яно ўступіць у сілу 12 студзеня. Як паведамляла Анкара, наземныя і паветраныя напады спыняцца апоўначы. Гэта таксама спыніла паток бежанцаў з Ідліба і дазволіла даставіць гуманітарную дапамогу ў рэгіён.
15 студзеня сірыйская армія і яе саюзнікі аднавілі наступленне на поўдні Ідліба ў адказ на нядаўнюю серыю парушэння рэжыму спынення агню з боку Хаят Тахрыр аш-Шам і іншых груповак.
16 студзеня сірыйская армія ўзяла тры гарады на паўднёвым усходзе правінцыі — Талхатра, Абу-Юрайф і Хірбат-Дад. У выніку шматгадзінных баёў забіты 22 камбатанты, у тым ліку 16 джыхадзістаў.
22 студзеня Міністэрства абароны Расіі заявіла, што ўвечары адбылася буйная сутычка паміж Ісламскай партыяй Туркестана (20 машын, танкаў і 2 бронемашыны) і сірыйскімі ўрадавымі сіламі.
24 студзеня, пасля кароткага зацішша, Сірыйская арабская армія разгарнула актыўную наземную атаку на Маарат аль-Нуман пры падтрымцы маштабных расійскіх авіяўдараў.
26 студзеня сірыйская армія пры падтрымцы Расіі і Ірана перайшла ў наступленне ў трох кірунках: з усходу і паўночнага ўсходу ад Ідліба ў кірунку Маарат аль-Нуман і на захад ад Алепа. Найбольшы прагрэс войскі дасягнулі на ўсходзе мухафазы, дзе пасля масавых нападаў яны дасягнулі мяжы за 2 км ад Маарата аль-Нумана, захапіўшы некалькі вёсак на ўсход ад горада. У рэшце рэшт ім удалося перарэзаць трасу М5 па маршруце Маарат аль-Нуман—Саракіб.
29 студзеня сірыйская армія ўсталявала кантроль над горадам Маарат аль-Нуман. Каля паўдня ўрадавыя войскі адначасова ўвайшлі ў яго з поўдня, усходу і паўночнага ўсходу. Напярэдадні хадзілі чуткі, што большасць баевікоў ужо пакінула горад. Астатнія атрады аказалі ўпарты супраціў у цэнтральных, заходніх і паўднёва-заходніх ускраінах.
30 студзеня актывісты апазіцыі паведамілі пра 10 мірных жыхароў, якія загінулі ў выніку расійскіх авіяўдараў у горадзе Арыч. Сірыйская армія працягнула прасоўванне па маршруце М5 і знаходзілася за 2 км ад Саракібу.
Люты 2020 года
--------------
2 лютага Турцыя пачала сцягваць ваенную тэхніку на мяжу з Сірыяй. Тэлеканал Al Arabiya паведаміў, што ў той дзень дзяржграніцу перасеклі 195 адзінак турэцкай баявой тэхнікі, у тым ліку бронемашыны і танкі, а таксама грузавікі з боепрыпасамі. На наступны дзень у правінцыю Ідліб прайшла яшчэ адна вайсковая калона. Міністр замежных спраў Турцыі Меўлют Чавушоглу патлумачыў адпраўку ваеннай дапамогі ў рэгіён неабходнасцю ўмацавання турэцкіх наглядальных пунктаў.
3 лютага пазіцыі турэцкіх войскаў у раёне Саракіба на паўднёвым усходзе правінцыі трапілі пад абстрэл сірыйскай арміі, у выніку чаго загінулі пяць вайскоўцаў і тры чалавекі з ліку грамадзянскага персаналу. Па сцвярджэнні Турцыі, сірыйцам было загадзя паведамлена аб размяшчэнні турэцкіх сіл. У той жа дзень прэзідэнт Турцыі Рэджэп Таіп Эрдаган заявіў, што турэцкая авіяцыя і артылерыя нанеслі ўдары па сарака мэтам у Ідлібе. Расійскі цэнтр па прымірэнні варагуючых бакоў у Сірыі адзначыў, што турэцкія вайскоўцы трапілі пад абстрэл урадавых сіл, паколькі турэцкі бок не папярэдзіў расійскіх вайскоўцаў аб сваіх рухах, а сірыйскія войскі вялі агонь па баевіках, якія адыходзілі да горада.
4 лютага «Белыя каскі» разам з ісламістамі завяршылі ў Ідлібе здымкі пастановачнага відэа аб ужыванні сірыйскімі войскамі «атрутных рэчываў». Пра гэта заявіў расійскі Цэнтр прымірэння варагуючых бакоў (ЦПВС). У цэнтры адзначылі, што атрымалі з незалежных крыніц некалькі паведамленняў пра здымкі ў населеным пункце Зерба. У відэароліку інсцэніраваны «наступствы» бомбавага ўдару невядомым «хімічным боепрыпасаў», нібыта нанесенай сірыйскімі ВПС.
10 лютага падраздзяленні сірыйскай арміі ў ваколіцах горада Серакіб адбілі контратакі баевікоў, якія пры агнявой падтрымцы турэцкіх войскаў паспрабавалі вярнуць пад свой кантроль пазіцыі, страчаныя падчас папярэдняга наступлення ўрадавых сіл. Адказным ударам сірыйскія вайскоўцы адкінулі праціўніка і захапілі пасёлак Тальхія, за 3 км ад былога ваеннага аэрадрома Тафтаназ. Сірыйская артылерыя абстраляла сам аэрадром, дзе знаходзіўся камандны пункт апазіцыянераў і турэцкі назіральны пункт. Мінабароны Турцыі паведаміла пра гібель пяці сваіх вайскоўцаў у выніку абстрэлу. УС Турцыі адкрылі агонь у адказ па сірыйскім пазіцыям.
18 лютага сірыйская армія ўзяла пад поўны кантроль стратэгічную трасу Дамаск—Алепа; таксама былі вызвалены заходнія прыгарады Алепа — горад упершыню цалкам ачышчаны ад баевікоў.
27 лютага сірыйская апазіцыя паспрабавала зноў захапіць Саракіб; сірыйскія ўрадавыя войскі паспяхова адбілі атакі на горад. У Ідлібе стварылася напружаная сітуацыя на фоне абвастрэння супрацьстаяння Турцыі і Сірыі ў рэгіёне. Аднак хутка паўстанцы адбілі горад, захапіўшы чатыры танкі Т-72.
29 лютага, па даных міністэрства абароны Турцыі, у Сірыі загінуў адзін турэцкі вайсковец і яшчэ двое атрымалі раненні.
Сакавік 2020 года
-----------------
1 сакавіка скончыўся ўльтыматум Рэджэпа Эрдагана аб адступленні сірыйскіх войскаў да мяжы, устаноўленай Сочынскім пагадненнем. Турцыя афіцыйна абвясціла аперацыю «Вясновы шчыт» і запусціла баявую авіяцыю. Міністр абароны Турцыі заявіў, што з пачатку аперацыі былі знішчаны беспілотны лятальны апарат, 8 верталётаў, 103 танкі, 72 артылерыйскія ўстаноўкі, 3 сістэмы супрацьпаветранай абароны і нейтралізаваны 2 212 сірыйскіх вайскоўцаў.
2 сакавіка горад Саракіб зноў трапіў пад кантроль урадавых сіл Сірыі. У горад была ўведзена расійская вайсковая паліцыя. Аднак на працягу дня бакі заяўлялі пра поўны або частковы кантроль над горадам, што стварыла супярэчную і невысветлянную сітуацыю.
Гл. таксама
-----------
* Інтэрвенцыя Турцыі ў Лівію
Зноскі
------
1. ↑ Graham-Harrison, Emma. More than 235,000 people have fled Idlib region in Syria, says UN(англ.) **(нявызн.)**?, *The Guardian* (27 снежня 2019). Праверана 11 лютага 2020.
2. ↑ Маарет ан-Нуман звільнений від бойовиків **(нявызн.)**(недаступная спасылка). *www.e-news.pro*. Архівавана з першакрыніцы 6 лютага 2020. Праверана 6 лютага 2020.
3. ↑ *News, A. B. C.*. Warplanes kill 10, strike hospital in Syrian offensive (англ.). *ABC News*. Праверана 5 лютага 2020.
4. ↑ Турция перебрасывает танки к сирийскому Идлибу, сообщает СМИ (руск.). РИА Новости (2 лютага 2020). Праверана 8 лютага 2020.
5. ↑ Песков заявил, что Россия сохраняет обеспокоенность ситуацией в Идлибе // ТАСС, 10.02.2020
6. ↑ «Белые каски» сняли в Идлибе постановочное видео применения химоружия (руск.). РИА Новости (4 лютага 2020). Праверана 6 лютага 2020.
7. ↑ СМИ: сирийская армия отразила контратаки боевиков в Идлибе // ТАСС, 10.02.2020
8. ↑ Боевики остановлены: Саракиб остался у Асада // Газета.ру, 27.02.2020
9. ↑ Серакиб перешёл под контроль боевиков. Правительственные силы не смогли удержать город, САА покинула позиции
10. ↑ Министерство обороны Турции сообщило, что вчера погиб ещё один турецкий военный и 2 получили ранения.
11. ↑ Туреччина офіційно оголосила операцію "Весняний щит" у Сирії **(нявызн.)**. *www.eurointegration.com.ua*. Праверана 1 сакавіка 2020.
12. ↑ *dw.com, Deutsche*. Туреччина заявила про наступ на сирійську армію | DW | 01.03.2020 (укр.). *DW.COM*. Праверана 1 сакавіка 2020.
13. ↑ СЕРАКИБ ОСВОБОЖДЕН: АВИАЦИЯ РОССИИ НАНЕСЛА МОЩНЫЙ УДАР ПО ТЕРРОРИСТАМ И ТУРЕЦКИМ ВОЕННЫМ
14. ↑
| ⛭Вайна ў Сірыі |
| --- |
| Асноўныя ўдзельнікі |
* Сірыя Урад Сірыі
* Сірыйская апазіцыя
* Курдскія сілы
* Ісламская дзяржава
* Авіяцыйная група ПКС Расіі
* Расія ПВК «Вагнер»
* Заходняя кааліцыя на чале з ЗША
|
| Баявыя дзеянні |
* Пратэстныя акцыі
* Паўстанне ў Дэр’а (2011)
* Аблога Хомса (2011—2014)
* Аблога Тэль-Калаха (2011)
* Аблога Эр-Растана і Тэль-Бісы (2011)
* Ваенная аперацыя ў Джыср-эш-Шугуры (2011)
* Аблога Латакіі (2011)
* Бітва за Дамаск (2012—2018)
* Бітва за Алепа (2012—2016)
* Першая бітва за Ідліб
* Баі за Тафтаназ (2012)
* Бітва за Дэйр-эз-Зор (2012—2017)
* Баі за Эр-Раку (2013)
* Першая бітва за Кабані (2014—2015)
* Другая бітва за Кабані (2015)
* Бітва за Ідліб (2015)
* Бітва за Пальміру (2015)
* Наступленне ў паўночна-заходняй Сірыі (2015)
* Наступленне ў Латакіі (2015—2016)
* Бітва за Шэйх-Міскін (2015—2016)
* Наступленне на Ханасер (2016)
* Бітва за Эль-Кар’ятэйн (2016)
* Бітва за Пальміру (сакавік 2016)
* Канфлікт ва Усходняй Гуце (2016)
* Наступленне ад Ітрыі ў бок Ракі (2016)
* Баі за Эль-Хасаку (2016)
* Бітва за Пальміру (снежань 2016)
* Баі за Эс-Сухнэ (2017)
* Бітва за Эр-Раку (2017)
* Бой пад Хашамам (2018)
* Наступленне на паўночным захадзе Сірыі
* Атака пад Эс-Сухнэ (2023)
Замежныя кампаніі
Інтэрвенцыя ЗША і іх саюзнікаў у Сірыі
Ваенная аперацыя Расіі ў Сірыі
Аперацыя «Шчыт Еўфрата»
Бамбардзіроўка авіябазы Эш-Шайрат
Аперацыя «Аліўкавая галіна»
Ракетны ўдар па Сірыі ў красавіку 2018 года
Аперацыя «Крыніца міру»
Аперацыя «Вясновы шчыт»
Аперацыя «Кіпцюр-Меч»
Працягваецца зараз
Баі за Ідліб (з 2012)
|
| Праблематыка |
* Бежанцы
* Ваенныя злачынствы
* Выкарыстанне хімічнай зброі
* Удзел замежных краін
|
| Звязаныя канфлікты |
* Канфлікт у Ліване (2011—2017)
* Грамадзянская вайна ў Іраку
* Канфлікт у Сірыйскім Курдыстане
| | {
"title": "Наступленне на паўночным захадзе Сірыі (2020)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5742,
16495,
0.34810548651106393
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-16b60d90db903755\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Узброены канфлікт\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Узброены_канфлікт\"},\"params\":{\"канфлікт\":{\"wt\":\"Наступленне на паўночным захадзе Сірыі\"},\"частка\":{\"wt\":\"[[Грамадзянская вайна ў Сірыі]]\"},\"выява\":{\"wt\":\"Maarat Al-Numan Offensive (2019).svg\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"{{legend|#EDC4BE|Пад кантролем урадавых сіл}}{{legend|#CDEBC9|Пад кантролем баевікоў}}{{legend|#ffa067|Пад сумесным кантролем урадавых сіл і курдскіх атрадаў}}\"},\"дата\":{\"wt\":\"[[19 снежня]] [[2019]] — [[6 сакавіка]] [[2020]]\"},\"месца\":{\"wt\":\"паўночны захад Сірыі (мухафазы Ідліб і Алепа)\"},\"вынік\":{\"wt\":\"\"},\"праціўнік1\":{\"wt\":\"* {{Сцягафікацыя|Сірыя}}\\n* {{Сцягафікацыя|Расія}}\\n* {{Сцягафікацыя|Ірак}}\\n* [[File:InfoboxHez.PNG|20px]] [[Хезбала]]\\n* {{Сцяг|Ірак}} [[Сілы народнай мабілізацыі]]\\n* [[File:Emblem of Liwa Al-Quds.svg|22px]] [[Ліва аль-Кудс]]\\n* {{flagicon image|Liwa Fatemiyoun infobox flag.png}} [[Фаціміюн]]\"},\"праціўнік2\":{\"wt\":\"*{{Сцяг|Сірыя|1961}} [[Сірыйская свабодная армія]]\\n* [[File:Logo of Ahrar al-Sham.svg|20px]] [[Ахрар аш-Шам]]\\n* [[File:Flag of Hayat Tahrir al-Sham.svg|20px]] [[Хаят Тахрыр аш-Шам]]\\n* {{Сцягафікацыя|Турцыя}}\"},\"камандзір1\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Сірыя}} [[Сухель Аль-Хасан]]<br>{{Сцяг|Сірыя}} [[Магер аль-Асад]]\"},\"камандзір2\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Сірыя|1961}} [[Аднан Ахмед]]<br>[[File:Flag of Hayat Tahrir al-Sham.svg|20px]] [[Абу Мухамад аль-Галані]]\"},\"сілы1\":{\"wt\":\"\"},\"сілы2\":{\"wt\":\"\"},\"страты1\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Сірыя}} 1255 забітых<br>{{Сцяг|Расія}} 8 забітых<br>{{Сцяг|Іран}} 2 забітых<br>{{Сцяг|Ірак}}{{flagicon image|Liwa Fatemiyoun infobox flag.png}}[[File:Emblem of Liwa Al-Quds.svg|22px]][[File:InfoboxHez.PNG|20px]] 31 забіты\"},\"страты2\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Сірыя|1961}}[[File:Flag of Hayat Tahrir al-Sham.svg|20px]] 1294 забітых<br>{{Сцяг|Турцыя}} 57—93 забітых\"},\"агульныя страты\":{\"wt\":\"звыш за 420 мірных грамадзян загінулі, 980 000 бежанцаў\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Наступленне на паўночным захадзе Сірыі</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background: #dddddd;\">Асноўны канфлікт: <a href=\"./Грамадзянская_вайна_ў_Сірыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадзянская вайна ў Сірыі\">Грамадзянская вайна ў Сірыі</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"<span style=\\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span style=\\"vertical-align: top; border: 0px solid #EDC4BE; background: #EDC4BE; text-align: center; \\" title=\\"#EDC4BE\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span></span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span>Пад кантролем урадавых сіл</span><span style=\\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span style=\\"vertical-align: top; border: 0px solid #CDEBC9; background: #CDEBC9; text-align: center; \\" title=\\"#CDEBC9\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span></span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span>Пад кантролем баевікоў</span><span style=\\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span style=\\"vertical-align: top; border: 0px solid #ffa067; background: #ffa067; text-align: center; \\" title=\\"#ffa067\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span></span><span typeof=\\"mw:Entity\\" data-parsoid='{\\"src\\":\\"&amp;nbsp;\\",\\"srcContent\\":\\" \\"}'> </span>Пад сумесным кантролем урадавых сіл і курдскіх атрадаў</span>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Maarat_Al-Numan_Offensive_(2019).svg\" title=\" Пад кантролем урадавых сіл Пад кантролем баевікоў Пад сумесным кантролем урадавых сіл і курдскіх атрадаў\"><img alt=\" Пад кантролем урадавых сіл Пад кантролем баевікоў Пад сумесным кантролем урадавых сіл і курдскіх атрадаў\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2740\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1647\" decoding=\"async\" height=\"499\" resource=\"./Файл:Maarat_Al-Numan_Offensive_(2019).svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg/300px-Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg/450px-Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg/600px-Maarat_Al-Numan_Offensive_%282019%29.svg.png 2x\" width=\"300\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\"><span style=\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\"><span style=\"vertical-align: top; border: 0px solid #EDC4BE; background: #EDC4BE; text-align: center; \" title=\"#EDC4BE\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>Пад кантролем урадавых сіл</span><span style=\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\"><span style=\"vertical-align: top; border: 0px solid #CDEBC9; background: #CDEBC9; text-align: center; \" title=\"#CDEBC9\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>Пад кантролем баевікоў</span><span style=\"font-size: 90%; margin: 0px 0px 1px 0px; display: block;\"><span style=\"vertical-align: top; border: 0px solid #ffa067; background: #ffa067; text-align: center; \" title=\"#ffa067\"><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>Пад сумесным кантролем урадавых сіл і курдскіх атрадаў</span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./19_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"19 снежня\">19 снежня</a> <a href=\"./2019\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2019\">2019</a> — <a href=\"./6_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"6 сакавіка\">6 сакавіка</a> <a href=\"./2020\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2020\">2020</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца</th>\n<td class=\"plainlist\">\nпаўночны захад Сірыі (мухафазы Ідліб і Алепа)</td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Праціўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\">\n<ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Сірыя\" title=\"Сірыя\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/22px-Flag_of_Syria.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/33px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/44px-Flag_of_Syria.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Сірыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сірыя\">Сірыя</a></li>\n<li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Расія\" title=\"Расія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></li>\n<li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ірак\" title=\"Ірак\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Iraq.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/22px-Flag_of_Iraq.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/33px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/44px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Ірак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ірак\">Ірак</a></li>\n<li><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:InfoboxHez.PNG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"600\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:InfoboxHez.PNG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/20px-InfoboxHez.PNG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/30px-InfoboxHez.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/40px-InfoboxHez.PNG 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Хезбала\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хезбала\">Хезбала</a></li>\n<li><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Ірак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Iraq.svg\" title=\"Ірак\"><img alt=\"Ірак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Iraq.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/22px-Flag_of_Iraq.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/33px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/44px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Сілы_народнай_мабілізацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сілы народнай мабілізацыі\">Сілы народнай мабілізацыі</a></li>\n<li><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1318\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1318\" decoding=\"async\" height=\"22\" resource=\"./Файл:Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/22px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/33px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/44px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Ліва_аль-Кудс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ліва аль-Кудс\">Ліва аль-Кудс</a></li>\n<li><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"600\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/22px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/33px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/44px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Фаціміюн\"]}}' href=\"./Фаціміюн?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фаціміюн\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Фаціміюн</a></li></ul>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\">\n<ul><li><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/22px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/33px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/44px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Сірыйская_свабодная_армія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сірыйская свабодная армія\">Сірыйская свабодная армія</a></li>\n<li><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1295\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1176\" decoding=\"async\" height=\"22\" resource=\"./Файл:Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg/20px-Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg/30px-Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg/40px-Logo_of_Ahrar_al-Sham.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Ахрар_аш-Шам\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ахрар аш-Шам\">Ахрар аш-Шам</a></li>\n<li><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/20px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/30px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/40px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Хаят_Тахрыр_аш-Шам\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хаят Тахрыр аш-Шам\">Хаят Тахрыр аш-Шам</a></li>\n<li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Турцыя\" title=\"Турцыя\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Turkey.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/22px-Flag_of_Turkey.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/33px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/44px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Турцыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Турцыя\">Турцыя</a></li></ul>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Камандуючыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/22px-Flag_of_Syria.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/33px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/44px-Flag_of_Syria.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Сухель_Аль-Хасан\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сухель Аль-Хасан\">Сухель Аль-Хасан</a><br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/22px-Flag_of_Syria.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/33px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/44px-Flag_of_Syria.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Магер аль-Асад\"]}}' href=\"./Магер_аль-Асад?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магер аль-Асад\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Магер аль-Асад</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/22px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/33px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/44px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Аднан Ахмед\"]}}' href=\"./Аднан_Ахмед?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аднан Ахмед\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Аднан Ахмед</a><br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/20px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/30px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/40px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> <a href=\"./Абу_Мухамад_аль-Галані\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Абу Мухамад аль-Галані\">Абу Мухамад аль-Галані</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Страты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Syria.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/22px-Flag_of_Syria.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/33px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/44px-Flag_of_Syria.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> 1255 забітых<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Расія\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Расія\"><img alt=\"Расія\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> 8 забітых<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Іран\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Iran.svg\" title=\"Іран\"><img alt=\"Іран\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"360\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"630\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Iran.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/22px-Flag_of_Iran.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/33px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/44px-Flag_of_Iran.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> 2 забітых<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Ірак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Iraq.svg\" title=\"Ірак\"><img alt=\"Ірак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Iraq.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/22px-Flag_of_Iraq.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/33px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/44px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><span><img alt=\"\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"600\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/22px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/33px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png/44px-Liwa_Fatemiyoun_infobox_flag.png 2x\" width=\"22\"/></span></span></span><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1318\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1318\" decoding=\"async\" height=\"22\" resource=\"./Файл:Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/22px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/33px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg/44px-Emblem_of_Liwa_Al-Quds.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:InfoboxHez.PNG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"400\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"600\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:InfoboxHez.PNG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/20px-InfoboxHez.PNG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/30px-InfoboxHez.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/InfoboxHez.PNG/40px-InfoboxHez.PNG 2x\" width=\"20\"/></a></span> 31 забіты\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Сірыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" title=\"Сірыя\"><img alt=\"Сірыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Syria-flag_1932-58_1961-63.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/22px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/33px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg/44px-Flag_of_Syria_%281930%E2%80%931958%2C_1961%E2%80%931963%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"500\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/20px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/30px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg/40px-Flag_of_Hayat_Tahrir_al-Sham.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span> 1294 забітых<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Турцыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Turkey.svg\" title=\"Турцыя\"><img alt=\"Турцыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"800\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Turkey.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/22px-Flag_of_Turkey.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/33px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/44px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> 57—93 забітых\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Агульныя страты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%;\">\n<tbody><tr><td>звыш за 420 мірных грамадзян загінулі, 980 000 бежанцаў</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align: left;;text-align: left;\"><div class=\"reflist columns\" style=\" list-style-type: decimal;\">\n<ol about=\"#mwt3\" class=\"mw-references references\" data-mw='{\"name\":\"references\",\"attrs\":{\"group\":\"~\",\"responsive\":\"0\"},\"body\":{\"html\":\"\"}}' data-mw-group=\"~\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/references\"></ol>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 17199
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Рузвельт.
**Франклін Дэлана Рузвельт** (англ.: Franklin Delano Roosevelt; 1882—1945) — 32-ы прэзідэнт ЗША, цэнтральная фігура ў падзеях свету ў сярэдзіне XX стагоддзя, кіраваў Злучанымі Штатамі падчас сусветнай эканамічнай крызы і сусветнай вайны. Адзіны амерыканскі прэзідэнт, абраны больш чым на два тэрміны. Рузвельт перамог прэзідэнта-рэспубліканца Герберта Гувера ў лістападзе 1932 года, падчас Вялікай дэпрэсіі. Спалучэнне ў Рузвельта якасцей аптымізму і актыўнасці спрыяла адраджэнню нацыянальнага духу. Цесна супрацоўнічаў з Уінстанам Чэрчылем і Іосіфам Сталіным супраць нацыскай Германіі і Японіі ў Другой сусветнай вайне.
Пачынаючы са сваіх «першых ста дзён», якія пачаліся 4 сакавіка 1933 года, Рузвельт адразу ўзяў арыентыр на Новы курс — комплекс праграм, прызначаных для атрымання дапамогі (асабліва забеспячэнне беспрацоўных дзяржаўнымі працоўнымі месцамі), аднаўлення эканомікі і рэформ шляхам рэгулявання дзейнасці Уол-стрыт, банкаў і транспарту. Паляпшэнне стану эканомікі праходзіла вельмі хутка з 1933 па 1937 гады, але затым наступіла глыбокая рэцэсія. Двухпартыйная кансерватыўная кааліцыя, утвораная ў 1937 годзе перашкодзіла яму прасунуць шмат якія новыя законапраекты, таму былі адменены многія з праграм надзвычайнай дапамогі, калі беспрацоўе практычна скончылася падчас Другой сусветнай вайны. Большасць правіл Новога курсу былі спынены каля 1975—1985 гадоў, за выключэннем рэгулявання Уол-стрыт каштоўнымі паперамі і біржай, якое яшчэ існуе. Нароўні з некалькімі больш дробнымі праграмамі, працягваюць існаваць Федэральная карпарацыя страхавання дэпазітаў, якая была створана ў 1933 годзе, і сацыяльнае забеспячэнне, якое Кангрэс прыняў у 1935 годзе.
Калі сусветная вайна была амаль непазбежнай пасля 1938 года з-за японскага ўварвання ў Кітай і агрэсіі нацысцкай Германіі, Рузвельт аказаў моцную дыпламатычную і фінансавую падтрымку Кітаю і Вялікабрытаніі, захоўваючы афіцыйна нейтралітэт. Яго мэтай было зрабіць Амерыку «арсеналам дэмакратыі», якая будзе пастаўляць саюзнікам баепрыпасы. Ён дамогся амаль аднадушнай аб’явы вайны супраць Японіі пасля нападу японцаў на Пёрл-Харбар 7 снежня 1941 года, назваўшы яго «днём, калі будзе жыць ганьба». Ён кіраваў мабілізацыяй эканомікі ЗША ў падтрымку намаганняў саюзнікаў у вайне. Беспрацоўе знізілася да 2 %, дзейнасць праграмаў дапамогі ў асноўным скончылася, а прамысловая эканоміка хутка расла, калі мільёны людзей пераехалі ў новыя працоўныя месцы ў ваенныя цэнтры, а 16 мільёнаў мужчын і 300 000 жанчын былі мабілізаваны на ваенную службу.
Рузвельт дамінаваў на амерыканскай палітычнай сцэне не толькі на працягу дванаццаці гадоў свайго прэзідэнцтва, але і дзесяцігоддзі пазней. Новы курс Рузвельта аб’яднаў вакол сябе прафсаюзы, афраамерыканцаў, сельскіх белых паўднёўцаў і іншых.
Асабістае жыцьцё
----------------
### Прозвішча
Рузвельт ёсць англізаванай формай нідэрландскага прозвішча «ван Роозвелт» або «ван Розэнвелт», што азначае з «поля ружаў». Нягледзячы на тое, што некаторыя выкарыстоўвалі англізаванае вымаўленне [ˈruːzəvɛlt], сам Рузвельт выкарыстоўваў форму [ˈroʊzəvəlt].
Рузвельт паходзіў з адной з найстарэйшых сем’яў у штаце Нью-Ёрк. Рузвельты вызначыліся не толькі ў палітыцы. Адзін з продкаў, Ісак Рузвельт, служыў у міліцыі Нью-Ёрку падчас амерыканскай рэвалюцыі. Рузвельт наведваў мерапрыемствы Нью-Ёркскага таварыства «Сыноў амерыканскай рэвалюцыі» і нават уступіў у арганізацыю, пакуль быў прэзідэнтам. Маці Рузвельта назвала яго імем свайго любімага дзядзькі Франкліна Дэлана. Родапачынальнікам сям’і Дэлана ў Амерыцы быў Філіп дэ ла Ной, першы гугенот у Новым Свеце, прозвішча якога ў англізаваным варыянце гучыць як Дэлана.
### Раннія гады
Рузвельт у 1893 годзе.
Франклін Дэлана Рузвельт нарадзіўся 30 студзеня 1882 года ў горадзе Гудзон-Валі Гайд-Парка, Нью-Ёрк. Яго бацька, Джэймс Рузвельт, і яго маці, Сара Эн Дэлана, абодва былі з заможных старажытных сем’яў Нью-Ёрку, нідэрландскага і французскага паходжання адпаведна. Франклін быў іх адзіным дзіцём.
Рузвельт рос у атмасферы дастачы. Сара была прыналежнай маці, але Джэймс, якому было 54, калі нарадзіўся Франклін, на думку некаторых, быў аддаленым бацькам, нягледзячы на тое, што біёграф Джэймс Бэрнс пісаў, што ўзаемаадносіны Джэймса з сынам былі больш, чым тыповымі ў тыя часы. Сара мела больш значны ўплыў на Франкліна ў першыя гады, яна аднойчы заявіла: «Мой сын Франклін — Дэлана, не Рузвельт». Частыя паездкі ў Еўропу з бацькамі пазнаёмілі Рузвельта з нямецкай і французскай мовамі. Ён навучыўся ездзіць вярхом, страляць, займаўся грэбляй, гуляў у пола і тэніс. Рузвельт таксама гуляў у гольф, калі быў падлеткам. І, акрамя таго, навучыўся хадзіць пад ветразем, за што бацька падарыў яму ветразнае судна, якое Франклін назваў «Маладзік».
Рузвельт наведваў школу Гротан, эпіскапальную школу-інтэрнат ў штаце Масачусэтс. Там Франклін знаходзіўся пад моцным уплывам свайго дырэктара, Эндыкота Пабады, які заўсёды гаварыў пра абавязак хрысціян дапамагаць людзям з меншым дастаткам. Праз сорак гадоў Рузвельт сказаў пра Пабаду: «Гэта было блаславеннем у маім жыцці, мець магчымасць навучацца ў яго».
Пасля сканчэння школы Рузвельт паступіў у Гарвардскі каледж і жыў у блоку для заможных студэнтаў. Франклін быў членам саюзу AΔΦ, а таксама працаваў рэдактарам у штодзённай газэце «Harvard Crimson». Рузвельт пазней заявіў: «Я выбраў эканамічныя курсы ў каледжы і вучыўся па ім чатыры гады, але ўсё, што я вучыў, было няслушным». У той час, калі ён навучаўся ў Гарвардзе, яго стрыечны брат у пятым калене Тэадор Рузвельт стаў прэзідэнтам. Энергічны стыль кіраўніцтва новага прэзідэнта і стараннасць у рэфарміраванні зрабіла яго героем для Франкліна. У 1902 годзе Франклін сустрэў сваю будучую жонку Элеанору Рузвельт, пляменніцу Тэадора, на прыёме ў Белым доме (раней яны сустракаліся, калі былі дзецьмі). На той час Франкліну Рузвельту было дваццаць гадоў, Элеаноры — дзевятнаццаць.
Рузвельт паступіў на юрыдычны факультэт Калумбійскага ўніверсітэта ў 1904 годзе, але кінуў яго ў 1907 годзе. У 1908 годзе ён уладкаваўся на працу ў прэстыжную фірму з Уол-стрыт *Carter Ledyard & Milburn*, якая працавала ў сферы юрыдычнага права. 11 кастрычніка 1911 года быў залічаны ў масонскую «Галандскую ложу нумар 8» у Нью-Ёрку.
### Шлюб і сямейнае жыццё
17 сакавіка 1905 года Рузвельт пашлюбаваўся з Элеанорай, нягледзячы на жорсткае супраціўленне сваёй маці. Дзядзька Элеаноры, Тэадор Рузвельт, прадстаўляў яе на вяселлі, бо Элеанора страціла сваіх бацькоў ва ўзросце дзесяці гадоў. Маладая пара адразу ж пераехала ў Спрынгвуд, маёмасць Франклінавай сям’і, дзе яго маці стала частым госцем дома, на вялікі жаль Элеаноры. Дом належаў маці Рузвельта да яе смерці ў 1941 годзе. Што тычыцца асабістага жыцця, Франклін быў харызматычным, прыгожым і сацыяльна актыўным чалавекам. У адрозненне ад яго Элеанора не любіла грамадскае жыццё, і часцяком заставалася дома, каб выхоўваць сваіх дзяцей. Яны мелі шэсць дзяцей:
* Ганна Элеанора (1906—1975)
* Джэймс (1907—1991)
* Франклін Дэлана-малодшы (18 сакавіка 1909 — 7 лістапада 1909 года)
* Эліят (1910—1990)
* другі Франклін Дэлана-малодшы (1914—1988)
* Джон Аспінвуол (1916—1981).
Хвароба
-------
У жніўні 1921 года, у той час калі Рузвельт разам з сям’ёй адпачываў на востраве Кампабела ў Нью-Брансуіку, Канада, у Рузвельта было дыягназавана захворванне на поліяміэліт, што прывяло да пастаяннага паралічу ніжніх канечнасцей. Гэты дыягназ быў пазней пастаўлены пад сумнеў. Усё сваё жыццё Рузвельт адмаўляўся прызнаваць сябе паралізаваным. Ён праходзіў шырокі спектр лячэння, уключаючы гідратэрапію, а ў 1926 годзе ён набыў курорт ва Уорм-Спрынгс, штат Джорджыя, дзе ён прафундаваў цэнтр гідратэрапіі для лячэння хворых на поліяміэліт, які працуе да сённяшняга дня і называецца Інстытут Рэабілітацыі імя Рузвельта ва Уорм-Спрынгс. Пасля таго, як ён стаў прэзідэнтам, ён быў адным з фундатараў Нацыянальнага Фонду дзіцячага паралічу (цяпер вядомы як «March of Dimes»).
Рузвельт здолеў пераканаць многіх людзей, што яму робіцца лепей, калі ён балатаваўся на дзяржаўныя пасады. Франкліну прыйшлося паставіць металічныя дужкі ў сцёгны і ногі, ён старанна вучыўся хадзіць самастойна з трасцінай. Перасоўваўся ён у інваліднай калясцы, але на публіцы звычайна з’яўляўся ў вертыкальнам становішчы, падтрымліваючыся з аднаго боку памочнікам або адным са сваіх сыноў.
У грамадскай свядомасці Рузвельт, безумоўна, самы вядомы чалавек, які выжыў, нягледзячы на хваробу на поліяміэліт. Тым не менш, яго ўзрост пры пачатку захворвання (39 гадоў) і большасць з сімптомаў яго хваробы больш адпавядаюць дыягназу на сіндром Гіена-Баро.
Прэзідэнцтва
------------
### Першы прэзідэнцкі тэрмін (1933—1937)
Калі Рузвельт стаў прэзідэнтам 4 сакавіка 1933 года (праз 32 дні пасля таго, як Гітлер быў прызначаны канцлерам Германіі) ЗША была ў самым горшым стане ў сваёй гісторыі. Чвэрць працаздольнага насельніцтва была беспрацоўнай. Фермеры аказаліся ў цяжкім становішчы, калі цэны ўпалі на 60 %. Прамысловая вытворчасць знізілася больш чым удвая з 1929 года. Два мільёны чалавек засталіся без прытулку. Да вечара 4 сакавіка, 32 з 48 штатаў, у тым ліку і акруга Калумбія зачынілі свае банкі. Нью-Ёрцкі Федэральны рэзервовы банк не змог адкрыцца на наступны дзень, бо за некалькі дзён да гэтага кліенты ў паніцы знімалі вялізарныя суммы са сваіх рахункаў. Пачынаючы са сваёй інаўгурацыйнай прамовы Рузвельт абвінавачваў у эканамічнай крызе банкіраў і фінансістаў, якія імкнучыся да прыбытку, улічвалі толькі ўласныя інтарэсы.
Гісторыкі катэгарызавалі праграму Рузвельта як «дапамога, аднаўленне й рэфарміраванне». Дапамога была накіравана на падтрымку дзясяткаў мільёнаў беспрацоўных. Аднаўленне азначала вяртанне эканомікі ў нармальнае становішча. Рэфарміраванне азначала доўгатэрміновыя выпраўленні няправільнага, асабліва ў фінансавай і банкаўскай сістэмах. Серыя радыё-прамоў Рузвельта, вядомая як «гутаркі ля каміна», дала магчымасць прадставіць Франкліну Рузвельту свае прапановы непасрэдна для амерыканскай грамадскасці.
### Другі прэзідэнцкі тэрмін (1937—1941)
На прэзідэнцкіх выбарах 1936 года, Рузвельт прадставіў праграму, якая працягвала Новы курс. Яго сапернік, губернатар штата Канзас Альф Лэндан шмат што пераняў з Новага курса Рузвельта, але атрымаў паразу. Рузвельт заваяваў 60,8 % галасоў і атрымаў перамогу ў кожным штаце, за выключэннем Мэна і Вермонта. Дэмакраты атрымалі яшчэ больш месцаў у Кангрэсе. Рузвельт быў падтрыманы кааліцыяй выбаршчыкаў, якая ўключала традыцыйных дэмакратаў па ўсёй краіне, дробных фермераў, «Самавіты Поўдзень», каталікоў, выбаршчыкоў з вялікіх гарадоў, прафсаюзы, афраамерыканцаў поўначы, яўрэяў, прадстаўнікоў інтэлігенцыі і палітычных лібералаў. Гэтую кааліцыю часцяком адносяць да кааліцыі Новага курса, і яна заставалася амаль нязменнай для Дэмакратычнай партыі да 1960 года.
У адрозненне ад першага прэзідэнцкага тэрміну, вельмі мала асноўных законаў было прынята падчас другога, сярод іх стварэнне органа Жыллёвага кіравання ЗША ў 1937 годзе, прыняццё другога сельскагаспадарчага рэгулюючага акту і закону аб справядлівых працоўных стандартах у 1938 годзе, які ўсталяваў мінімальную колькасць заробкаў. Калі эканоміка пачала пагаршацца яшчэ раз у канцы 1937 года, Рузвельт прасоўваў агрэсіўную праграму стымулявання, прасіўшы Кангрэс выдзяліць $5 млрд на дапамогу і аплату грамадскай працы. Гэта дазволіла ў канчатковым выніку стварыць каля 3,3 мільёнаў працоўных месцаў да 1938 года.
Вярхоўны суд быў галоўнай перашкодай на шляху праграмы Рузвельта падчас ягонага другога тэрміну, ён аналіраваў многія з яго праграмаў. У прыватнасці ў 1935 годзе Суд аднагалосна пастанавіў, што закон аб нацыянальным індустрыяльным аздараўленні быў неканстытуцыйнай праявай перадачы заканадаўчай улады прэзідэнту. Рузвельт ашаламіў Кангрэс напачатку 1937 года, прапанаваўшы закон, які дазваляў яму прызначаць да шасці новых суддзяў, каб «уліць новую кроў». Гэты план сутыкнуўся з інтэнсіўным палітычным супраддзеяннем яго уласнай партыі, на чале з віцэ-прэзідэнтам Гарнерам, так як ён парушаў прынцыпы падзялення ўлады і надаваў прэзідэнту кантроль над судом. Прапановы Рузвельта былі разбіты. Суд таксама адступіў ад канфрантацыі з адміністрацыяй, прызнаўшы законы аб працоўных узаемаадносінах і сацыяльным забеспячэнні адпаведнымі канстытуцыі. Смерці і выхады на пэнсію неўзабаве дазволілі Рузвельту прасунуць у Вярхоўны суд лаяльных да сябе суддзяў. Паміж 1937 і 1941 гадамі, ён прызначыў восем суддзяў.
Рузвельт меў моцную падтрымку з боку хуткарослых прафсаюзаў, але цяпер яны падзелены на дзве варагуючыя арганізацыі «*Амерыканская федэрацыя працы*» (AFL) і «*Кангрэс прамысловых прафсаюзаў*» (CIO), апошняя на чале з Джонам Льюісам. Рузвельт прамовіў на гэты конт: «чума на абодва вашыя дамы», але раз’яднанасць саслабіла партыю на выбарах з 1938 па 1946 гадах.
Пасля лістападаўскіх выбараў 1938 года дэмакраты страцілі 6 месцаў у Сенаце і 71 месца ў Палаце прадстаўнікоў. Страты былі зафіксаваны ў асноўным у кааліцыі дэмакратаў, якія падтрымлівалі Новы курс. У 1939 годзе ў Кангрэсе рэспубліканцы, ачоленыя сенатарам Робертам Тафтам, сфармавалі кансерватыўную кааліцыю з паўднёвымі дэмакратамі, практычна паклаўшы канец здольнасці Рузвельта да лёгкага прасоўвання сваіх прапаноў і прыняццё іх у якасці законаў. Закон аб мінімальнай колькасці заробкаў у 1938 годзе быў апошнім значным законам з рэформ Новага курсу, прынятым Кангрэсам.
#### Знешняя палітыка
Рузвельт з другім прэзідэнтам Філіпін Мануелем Кесонам.
Прыход да ўлады дыктатара Адольфа Гітлера ў Германіі выклікала асцярогі новай сусветнай вайны. Тым не менш, у 1937 годзе Кангрэс прыняў яшчэ больш жорсткі акт нейтралітэту. Але калі кітайска-японская вайна пачалася ў гэтым жа годзе, грамадскае меркаванне выступала за дапамогу Кітаю, і Рузвельт спрабаваў знайсці розныя спосабы, каб дапамагчы гэтай краіне.
У кастрычніку 1937 года ён даў «Карантынную прамову», мэтай якой было стрыманне агрэсараў. Ён выказаў дапушчэнне, што мілітарысцкія дзяржавы разглядаюцца як пагроза грамадскаму здароўю і павінны знаходзіцца ў «*карантыне*». Пры гэтым ён таемна прасоўваў праграму будаўніцтва вялікай колькасці падводных лодак, якія маглі бы блакаваць Японію. Але ў часы падпісання Мюнхенскага дагавору ў 1938 годзе, на якім ЗША не была прадстаўлена, Рузвельт заявіў, што ЗША не далучыцца да блоку супынення Гітлера ні пры якіх абставінах, і ён ясна даў зразумець, што ў выпадку нямецкай агрэсіі супраць Чэхаславакіі ЗША будуць захоўваць нейтралітэт.
З-за шырокіх ізаляцыянісцкіх настрояў Рузвельт сказаў у 1939 годзе, што Францыя і Вялікабрытанія зъящляюцца «першай лініяй абароны» для ЗША і яны маюць патрэбу ў амерыканскай дапамозе, але пацвердзіў, што ЗША ваяваць не будзе. Вясной 1939 года Рузвельт дазволіў французам рабіць вялікія заказы амерыканскай авіяцыйнай прамысловасці па наяўна-разліковай сістэме, як гэта дазволена законам. Але большасць заказаных самалётаў не паспелі прыбыць у Францыю да яе паразы ў маі 1940 года, таму ў чэрвені 1940 года Рузвельт частку французскіх заказаў прадаў брытанцам.
Калі ў 1939 годзе ўспыхнула Другая сусветная вайна Рузвельт адкінуў пазіцыю Уілсана па нэйтралітэце і шукаў шляхі, каб дапамагчы Англіі і Францыі ў ваенным дачыненні. Спачатку прэзідэнт даў толькі ўтоеную падтрымку адмены эмбарга зброі, якое дзейнічала паводле палажэнняў «закону аб нейтралітэце». Ён пачаў рэгулярную перапіску з Першым лордам Адміралцейства Уінстанам Чэрчылем у верасні 1939 года, абмяркоўваючы шляхі аказання падтрымкі Вялікабрытаніі. У маі 1940 года Чэрчыль стаў прэм’ер-міністрам Вялікабрытаніі.
### Трэці прэзідэнцкі тэрмін (1941—1945)
Два прэзідэнцкія тэрміны былі традыцыяй у няпісаных правілах, да 22-й папраўкі, якая была зроблена пасля яго прэзідэнцтва, бо яшчэ Джордж Вашынгтон адмовіўся балатавацца на трэці тэрмін у 1796 годзе. Да таго два амерыканскія прэзідэнты Уліс Грант і Тэадор Рузвельт былі атакаваныя за жаданне атрымаць пасаду прэзідэнта на трэці тэрмін. Рузвельт сістэматычна падрываў рэпутацыю бачных дэмакратаў, якія маглі бы балатавацца ад Дэмакратычнай партыі, у тым ліку двух членаў ураду, дзяржаўнага сакратара Кордэла Хала і Джэймса Фарлі, кіраўніка выбарчай кампаніі Рузвельта ў 1932 і 1936 гадах, генеральнага паштмайстара і старшыню дэмпартыі. На ўнутрыпартыйнай канферэнцыі ў Чыкага Рузвельт меў доступ да сістэмы рэгуліравання гукам у зале. На з’ездзе апазіцыя была дрэнна арганізавана, але Фарлі меў нейкую падтрымку. Рузвельт заявіў, што ён не быць балаціравацца, калі не падрыхтуецца, і паведаміў, што дэлегаты вольныя галасаваць за каго-небудзь іншага. Дэлегаты ўзрушыліся, а затым гучнагаварыцель пракрычаў: «Мы хочам Рузвельта… Свет хоча Рузвельта!» Дэлегаты адзічэлі і ён быў вылучаны 946 голасам супраць 147 у першым туры. Тактыка, якую выкарыстаў Рузвельт, была не зусім удалай, бо яго мэта складалася ў тым, каб быць вылучаным на падставе аднадушнай ухвалы. Новым намінантам на пасаду віцэ-кандыдата ў прэзідэнты быў вылучаны Генры Эгард Уолес, ліберальны інтэлігент, які да гэтага працаваў міністрам сельскай гаспадаркі.
У сваёй кампаніі супраць рэспубліканца Уэндэла Уілкі, Рузвельт падкрэсліў, што яго паспяховы досвед кіраўніцтва будзе вельмі карысным, а таксама тое, што ён зробіць усё магчымае, каб Злучаныя Штаты не ўвязаліся ў вайну. У адным са сваіх выступаў ён заявіў, звяртаючыся да патэнцыяльных навабранцаў, што «вы, хлопцы, не будзеце адпраўлены на якую-будзь чужую вайну». Ён выіграў выбары 1940 года з 55 % галасоў выбаршчыкаў, атрымаў перамогу ў 38 штатах з 48. Зрух налева ў адміністрацыі быў паказаны ў назначэнні Генры Эгарда Уолеса ў якасці віцэ-прэзідэнта замест кансерватыўнага тэхасца Джона Нэнса Гарнера, які стаў лютым ворагам Рузвельта пасля 1937 года.
Зноскі
------
1. 1 2 *Lundy D. R.* Franklin Delano Roosevelt // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
2. ↑ Franklin D. Roosevelt // filmportal.de — 2005. Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812'></a>
3. ↑
4. ↑ *Gaddis J. L.* The Cold War: A New History — 1 — USA: Penguin Books. — P. 10. — ISBN 978-0-14-303827-6<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q15528672'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24070'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q30'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q1336200'></a>
5. ↑ Warm Springs Historic District — Служба нацыянальных паркаў ЗША. Праверана 16 снежня 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q308439'></a>
6. ↑ National Register of Historic Places nomination form — С. 3. Праверана 16 снежня 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q3719'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q47123453'></a>
7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kindred Britain<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886'></a>
8. ↑ *(unspecified title)* Праверана 7 жніўня 2020.
9. 1 2 3 4 *Lundy D. R.* The Peerage<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824'></a>
10. ↑ «Roosevelt — Surname Meaning, Origin for the Surname Roosevelt Genealogy» Архівавана 14 лістапада 2007.. The New York Times.
11. ↑ «Masonic Presidents» Архівавана 22 студзеня 2009.. Grand Lodge of Pennsylvania.
12. ↑ Lomazow, Steven. «The Untold Neurological Disease of Franklin Delano Roosevelt». Scribd Inc.
13. ↑ Jonathan Alter, The Defining Moment (2006), ст. 190.
14. ↑ Kennedy, Susan Estabrook (March 13, 1933). «Bottom (The Banking Crisis of 1933)» Архівавана 30 верасня 2007.. Time Magazine.
15. ↑ *Pusey, Merlo J.*. Архіўная копія **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 7 мая 2006. Праверана 25 студзеня 2015. American Heritage Magazine, April 1958,Volume 9, Issue 3
16. ↑ Robert Dallek, Franklin D. Roosevelt and American foreign policy, 1932—1945 (1995) p. 273
17. ↑ Williamson Murray and Allan R. Millett, A war to be won: fighting the Second World War (2001) pp 223—224
18. ↑ Dallek, Franklin D. Roosevelt and American foreign policy, 1932—1945 p. 166-73
19. ↑ Black, Franklin Delano Roosevelt, pp 503—506
20. ↑ Burns, James MacGregor (1956). 'Roosevelt' (vol. 1). Easton Press. p.396 ISBN 978-0-15-678870-0
21. ↑ Burns, James MacGregor (1956). 'Roosevelt' (vol. 1). Easton Press. p.428 ISBN 978-0-15-678870-0
22. ↑ Burns, James MacGregor (1956). 'Roosevelt' (vol. 1). Easton Press. p.408-415 ISBN 978-0-15-678870-0
23. ↑ Burns, James MacGregor (1956). 'Roosevelt' (vol. 1). Easton Press. p.454 ISBN 978-0-15-678870-0
| ⛭Прэзідэнты ЗША (≛ ✰спіс) |
| --- |
|
* Джордж Вашынгтон
* Джон Адамс
* Томас Джэферсан
* Джэймс Мэдысан
* Джэймс Манро
* Джон Квінсі Адамс
* Эндру Джэксан
* Марцін Ван Бюрэн
* Уільям Генры Гарысан
* Джон Тайлер
* Джэймс Полк
* Закары Тэйлар
* Мілард Філмар
* Франклін Пірс
* Джэймс Б’юкенен
* Аўраам Лінкальн
* Эндру Джонсан
* Уліс Сімсан Грант
* Ратэрфорд Хейс
* Джэймс Абрам Гарфілд
* Чэстэр Алан Артур
* Стывен Гровер Кліўленд
* Бенджамін Гарысан
* Уільям Мак-Кінлі
* Тэадор Рузвельт
* Уільям Тафт
* Томас Вудра Вільсан
* Уорэн Гардзінг
* Кальвін Кулідж
* Герберт Кларк Гувер
* Франклін Рузвельт
* Гары Трумэн
* Дуайт Эйзенхаўэр
* Джон Кенэдзі
* Ліндан Джонсан
* Рычард Ніксан
* Джэральд Форд
* Джымі Картэр
* Рональд Рэйган
* Джордж Герберт Уокер Буш
* Біл Клінтан
* Джордж Уокер Буш
* Барак Абама
* Дональд Трамп
* Джо Байдэн
| |
| ⛭Кабінет Франкліна Рузвельта |
| --- |
| Віцэ-прэзідэнт |
* Джон Гарнер (1933—1941)
* Генры Уолес (1941—1945)
* Гары Трумэн (1945)
| |
| Дзяржаўны сакратар |
* Кордэл Хал (1933—1944)
* Эдвард Стэцініус (1944—1945)
|
| Міністр фінансаў |
* Уільям Вудзін (1933—1934)
* Генры Маргентау (1934—1945)
|
| Ваенны міністр |
* Джордж Дэрн (1933—1936)
* Гары Вудрынг (1936—1940)
* Генры Стымсан (1940—1945)
|
| Генеральны пракурор |
* Гамер Камінгс (1933—1939)
* Фрэнк Мёрфі (1939—1940)
* Роберт Джэксан (1940—1941)
* Фрэнсіс Бідл (1941—1945)
|
| Генеральны паштмайстар |
* Джэймс Фарлі (1933—1940)
* Фрэнк Уолкер (1940—1945)
|
| Міністр ваенна-марскіх сіл |
* Клод Суонсан (1933—1939)
* Чарльз Эдысан (1940)
* Франклін Нокс (1940—1944)
* Джэймс Форэстал (1944—1945)
|
| Міністр унутраных спраў | Гаральд Ікес (1933—1945) |
| Міністр сельскай гаспадаркі |
* Генры Уолес (1933—1940)
* Клод Уікерд (1940—1945)
|
| Міністр гандлю |
* Дэніэл Ропер (1933—1938)
* Гары Гопкінс (1939—1940)
* Джэсі Джонс (1940—1945)
* Генры Уолес (1945)
|
| Міністр працы | Фрэнсіс Перкінс (1933—1945) |
| ⛭Чалавек года (Time) |
| --- |
|
* Чарлз Ліндберг (1927)
* Уолтэр Крайслер (1928)
* Оўэн Юнг (1929)
* Махатма Гандзі (1930)
* П’ер Лаваль (1931)
* Франклін Рузвельт (1932)
* **не пазначана назва артыкула** (1933)
* Франклін Рузвельт (1934)
* Хайле Селасіе I (1935)
* Уоліс Сімпсан (1936)
* Чан Кайшы + Сун Мэйлін (1937)
* Адольф Гітлер (1938)
* Іосіф Сталін (1939)
* Уінстан Чэрчыль (1940)
* Франклін Рузвельт (1941)
* Іосіф Сталін (1942)
* Джордж Маршал (1943)
* Дуайт Эйзенхаўэр (1944)
* Гары Трумэн (1945)
* Джэймс Бірнс (1946)
* Джордж Маршал (1947)
* Гары Трумэн (1948)
* Уінстан Чэрчыль (1949)
* *Амерыканскі салдат* (1950)
|
|
* Поўны спіс
* 1927—1950
* 1951—1975
* 1976—2000
* з 2001
|
| ?Франклін Рузвельт — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | Isaac Roosevelt[d] | |
| | | |
| | | | |
| | | James Roosevelt[d] | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Cornelia Hoffman[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | Isaac Roosevelt[d] | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Abraham Walton[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Mary Eliza Walton[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Grace Williams[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | Джэймс Рузвельт[d] | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | John Aspinwall[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | John Aspinwall[d] | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Rebecca Smith[d] | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | Mary Rebecca Aspinwall[d] | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Joseph Howland[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Susan Howland[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Lydia Bill[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | Франклін Дэлана Рузвельт | | | | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Ephraim Delano[d] | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Warren Delano[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Elizabeth Cushman[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Warren Delano Jr.[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Joseph Church[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Deborah Church[d] | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Deborah Perry[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Сара Эн Дэлана Рузвельт[d] | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Joseph Lyman[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Joseph Lyman[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Mary Sheldon[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Catherine Robbins Lyman[d] | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Edward Robbins[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | Anne Jean Robbins[d] | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Elizabeth Murray[d] | |
| | | | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Olympedia · Discogs · Filmportal · Internet Movie Database · MusicBrainz · Project Gutenberg · Rotten Tomatoes · Giant Bomb · The Peerage |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Кароткая яўрэйская · Кругасвет · Ларуса · American National Biography · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Notable Names Database · Treccani · Universalis · Даведка РІА |
| Генеалогія і некрапалістыка | Find a Grave · gravsted.dk · WikiTree · WeRelate · Geni.com · Rodovid · genealogics.org |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BAV: ADV11129823 · BIBSYS: 90091129 · BNC: a10451006 · BNE: XX1097389 · BNF: 119835923 · CiNii: DA01959917 · CONOR: 36978019 · EGAXA: vtls002841868 · GND: 118602551 · GTAA: 147802 · ICCU: UFIV158752 · ISNI: 0000 0001 2125 8471 · LCCN: n79022932 · LNB: 000051507 · NDL: 00454601 · NKC: jn20000701525 · NLA: 35461123 · NLG: 108817 · NLP: a0000001186758, a0000001882103 · NSK: 000077594 · NTA: 068805640 · NUKAT: n98032021 · PTBNP: 130523 · LIBRIS: 234747 · SUDOC: 027345106 · VIAF: 29542759 · ULAN: 500354971 |
| | {
"title": "Франклін Рузвельт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
10594,
38457,
0.2754765062277349
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-148c15b0c027208e\" data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" style=\"\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Франклін Рузвельт</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$BDF624E9-372F-4220-A1A8-581450D729CA\" data-wikidata-property-id=\"P1559[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Franklin Delano Roosevelt</span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$DC6C2BC1-F882-4277-A43B-EAD58B807B91\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:FDR_1944_Color_Portrait.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"3969\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2754\" decoding=\"async\" height=\"395\" resource=\"./Файл:FDR_1944_Color_Portrait.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/FDR_1944_Color_Portrait.jpg/274px-FDR_1944_Color_Portrait.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/FDR_1944_Color_Portrait.jpg/411px-FDR_1944_Color_Portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/FDR_1944_Color_Portrait.jpg/548px-FDR_1944_Color_Portrait.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$e9c732b9-4e9a-557c-a44c-1004302ec506\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"552\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"395\" decoding=\"async\" height=\"140\" resource=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg/100px-Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg/150px-Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg/200px-Coat_of_Arms_of_Franklin_Roosevelt.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$8D57ACC0-4380-4D4B-890D-E1E4BB9D5CFD\" data-wikidata-property-id=\"P39\">\n<link about=\"#mwt29\" data-mw='{\"name\":\"templatestyles\",\"attrs\":{\"src\":\"Шаблон:Wikidata/positions/styles.css\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\"}}' href=\"mw-data:TemplateStyles:r3769783\" rel=\"mw-deduplicated-inline-style\" typeof=\"mw:Extension/templatestyles\"/></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\">32-і <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Прэзідэнт_ЗША\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прэзідэнт ЗША\">Прэзідэнт ЗША</a><link href=\"./Катэгорыя:Прэзідэнты_ЗША\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0b15a0b69f62bae2b24c14e7afbb9c809f7d8511\"><span class=\"nowrap\">4 сакавіка 1933</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"c9fef7d065a106a1319fd98bdad670f8b39d6a03\"><span class=\"nowrap\">12 красавіка 1945</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"bf5239194053387030e31aa9677928575564b644\"><a href=\"./Герберт_Кларк_Гувер\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Герберт Кларк Гувер\">Герберт Кларк Гувер</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"31ec0795edf09aa40c11856bcf1f3093399b069b\"><a href=\"./Гары_Трумэн\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гары Трумэн\">Гары Трумэн</a></span></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=member+of+the+State+Senate+of+New+York&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18691526&preloadparams%5B%5D=member+of+the+State+Senate+of+New+York&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">member of the State Senate of New York</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18691526\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18691526\">[d]</a></sup></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"910c230e1448a08ef6cb8f601757c57c55acc81f\"><span class=\"nowrap\">1 студзеня 1911</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"28c91ac5cf1a36a8ed8909c8f5ff7c34be78a68e\"><span class=\"nowrap\">17 сакавіка 1913</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\">44-ы <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80+%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%81%D1%80%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2347975&preloadparams%5B%5D=%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80+%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0+%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%81%D1%80%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">губернатар штата Нью-Ёрк</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2347975\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2347975\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Губернатары_Нью-Ёрка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"31a05644e1607018e76f12f206acf1dc83107c49\"><span class=\"nowrap\">1 студзеня 1929</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0cf3db52e5995f4b21270950662938f27a7b469c\"><span class=\"nowrap\">31 снежня 1932</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"93ee536398b6c12764e368b487ba037310ef5b3e\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Al+Smith&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q430714&preloadparams%5B%5D=Al+Smith&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Al Smith</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q430714\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q430714\">[d]</a></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"8e7aca54ca1607c53e8e23faa368a0750b3b4387\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Herbert+H.+Lehman&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q879261&preloadparams%5B%5D=Herbert+H.+Lehman&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Herbert H. Lehman</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q879261\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q879261\">[d]</a></sup></span></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Assistant+Secretary+of+the+Navy&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4809034&preloadparams%5B%5D=Assistant+Secretary+of+the+Navy&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Assistant Secretary of the Navy</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4809034\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4809034\">[d]</a></sup></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"011176576a9f6cd81e60e68f7116239ecef573e2\"><span class=\"nowrap\">17 сакавіка 1913</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"e58b5ed3ad31a3e11ac32c664d796b7a3f2a2336\"><span class=\"nowrap\">26 жніўня 1920</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"7937839a5b0a9815f6b508f6f0530aea98d9d278\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Beekman+Winthrop&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3701898&preloadparams%5B%5D=Beekman+Winthrop&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Beekman Winthrop</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3701898\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3701898\">[d]</a></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"9fc3ef210f5a6d2f721ed445e0725f484b73a0fc\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Gordon+Woodbury&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q5586011&preloadparams%5B%5D=Gordon+Woodbury&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Gordon Woodbury</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q5586011\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q5586011\">[d]</a></sup></span></td>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\">26-ы <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82+%D0%97%D0%A8%D0%90&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1467287&preloadparams%5B%5D=%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82+%D0%97%D0%A8%D0%90&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">абраны прэзідэнт ЗША</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1467287\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1467287\">[d]</a></sup></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"3553793141fa142e89225846e389591af2abd5db\"><span class=\"nowrap\">8 лістапада 1932</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"bca112c4ba28b1aa4e337b2e3e7f0b799d1c51cc\"><span class=\"nowrap\">4 сакавіка 1933</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"bf5239194053387030e31aa9677928575564b644\"><a href=\"./Герберт_Кларк_Гувер\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Герберт Кларк Гувер\">Герберт Кларк Гувер</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"ce14c4ce303b610d30abc7359430b6a1aca0187e\"><a href=\"./Дуайт_Эйзенхаўэр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дуайт Эйзенхаўэр\">Дуайт Дэйвід Эйзенхаўэр</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$71678673-49F5-483A-8A9B-C7141D28509C\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./30_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"30 студзеня\">30 студзеня</a> <a href=\"./1882\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1882\">1882</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1882-01-30</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_30_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1882_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q8007#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q8007\">[…]</a></sup></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$1F90AFEA-50F0-411A-A9A3-8B4540B61C18\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Гайд-парк\">Гайд-парк<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q988554?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%82%D1%87%D1%8D%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q115148&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B0%D1%82%D1%87%D1%8D%D1%81&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Датчэс</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q115148\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q115148\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Нью-Ёрк_(штат)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нью-Ёрк (штат)\">Нью-Ёрк</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><a href=\"./Франклін_Рузвельт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Франклін Рузвельт\">Франклін Рузвельт</a></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$ECB19603-AD08-41E5-A7D1-10D43EA873BB\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./12_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"12 красавіка\">12 красавіка</a> <a href=\"./1945\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1945\">1945</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1945-04-12</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_12_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1945_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q8007#P570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q8007\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(63 гады)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$c3f1bd08-47cf-469c-b2c5-944ce5e616e6\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Little+White+House&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2714456&preloadparams%5B%5D=Little+White+House&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Little White House</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2714456\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2714456\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Meriwether+County&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q501151&preloadparams%5B%5D=Meriwether+County&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Meriwether County</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q501151\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q501151\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Джорджыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Джорджыя\">Джорджыя</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q8007#P20\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q8007\">[…]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Джорджыі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$24C89DFA-0E8D-457E-9068-2A99BBB646D9\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Franklin+Delano+and+Anna+Eleanor+Roosevelt+tomb&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q89060309&preloadparams%5B%5D=Franklin+Delano+and+Anna+Eleanor+Roosevelt+tomb&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Franklin Delano and Anna Eleanor Roosevelt tomb</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q89060309\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q89060309\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_штаце_Нью-Ёрк\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$ABF1B614-3473-4142-A99F-088052418E2B\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8B&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q129462&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8B&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Рузвельты</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q129462\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q129462\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Рузвельты#Франклін%20Рузвельт\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Імя пры нараджэнні</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$1C6A3DE8-C0A9-4BC7-9B89-5A6F6B8DCB2C\" data-wikidata-property-id=\"P1477\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Franklin Delano Roosevelt</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$F46140A7-0840-431A-8025-DE8758BEB5F2\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2616627&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Джэймс Рузвельт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2616627\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2616627\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$A7396D1E-4B3F-426F-99D2-F2C0EEB59FE8\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0+%D0%AD%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4994309&preloadparams%5B%5D=%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B0+%D0%AD%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Сара Эн Дэлана Рузвельт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4994309\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4994309\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$0A53B465-8AB9-45DA-9CBA-E84959289F1E\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Элеанора_Рузвельт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Элеанора Рузвельт\">Элеанора Рузвельт</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$47CB60F8-3503-49F7-BE24-00E6EE51B959\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3889699&preloadparams%5B%5D=%D0%AD%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Эліят Рузвельт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3889699\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3889699\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$FEAAC761-B82D-431A-A0CD-83E4591B2193\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%BB%D1%96%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82+%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D1%88%D1%8B&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q275876&preloadparams%5B%5D=%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%BB%D1%96%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82+%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D1%88%D1%8B&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Франклін Дэлана Рузвельт Малодшы</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q275876\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q275876\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$8423D705-B797-4B01-8C1D-DBDA31F6C0EC\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD+%D0%90%D1%81%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BB+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q6219636&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B6%D0%BE%D0%BD+%D0%90%D1%81%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%B2%D0%BE%D0%BB+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Джон Аспінвол Рузвельт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6219636\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6219636\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$ED75900F-6C0C-4BCC-8559-AB514AE31678\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82+%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%B4&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4767446&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82+%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%B4&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ганна Рузвельт Хальстэд</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4767446\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4767446\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$8FCEA4AC-A3B3-442C-ACEA-928F86C5279B\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q359797&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BC%D1%81+%D0%A0%D1%83%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Джэймс Рузвельт</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q359797\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q359797\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$ED0BDB8C-106E-4222-923F-A4AA2095FED3\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Franklin+Delano+Roosevelt&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q75766447&preloadparams%5B%5D=Franklin+Delano+Roosevelt&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Franklin Delano Roosevelt</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q75766447\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q75766447\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$A6917840-4FE1-4A1E-93A1-EC13062E4C95\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Епіскапальная_царква\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Епіскапальная царква\">Епіскапальная царква</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$C7BC6DDC-CC14-4410-9777-835FC75914B3\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Дэмакратычная_партыя_ЗША\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дэмакратычная партыя ЗША\">Дэмакратычная партыя ЗША</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Дэмакратычнай_партыі_ЗША\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адукацыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$69D8D249-BE07-459E-99D5-074149219303\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гарвард-каледж\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гарвард-каледж\">Гарвардскі каледж</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$D3C54D90-AED8-4AEE-8696-7B0D448669EC\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0+%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%BC%D0%B1%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1149089&preloadparams%5B%5D=%D0%A8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0+%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%BC%D0%B1%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Школа права Калумбійскага ўніверсітэта</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1149089\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1149089\">[d]</a></sup></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"89d56df4b90d338500672c675a02749c506eb002\"><span class=\"nowrap\">1907</span></span>)</span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$D09FD746-C855-4656-8B6F-9AA81676C2EF\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Groton+School&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q872541&preloadparams%5B%5D=Groton+School&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Groton School</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q872541\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q872541\">[d]</a></sup></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"7ff7fa6a41098cf9dad92bc8ce9f6ef4cdfb964c\"><span class=\"nowrap\">1900</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$fc1b1915-4a52-930c-ed9d-9c45c0de39e4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Дзяржаўны_дзеяч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны дзеяч\">дзяржаўны дзеяч</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтограф</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$C407E0B3-3F1B-44F3-9100-A730445438E5\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Franklin_Roosevelt_Signature.svg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"109\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"492\" decoding=\"async\" height=\"33\" resource=\"./Файл:Franklin_Roosevelt_Signature.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Franklin_Roosevelt_Signature.svg/150px-Franklin_Roosevelt_Signature.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Franklin_Roosevelt_Signature.svg/225px-Franklin_Roosevelt_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Franklin_Roosevelt_Signature.svg/300px-Franklin_Roosevelt_Signature.svg.png 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прыналежнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$4CF2771F-8090-42EA-AA83-3B34D2E32012\" data-wikidata-property-id=\"P945\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род войскаў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$612a917a-4fff-048d-4bbd-c9dc8cdd6b93\" data-wikidata-property-id=\"P241\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Узброеныя_Сілы_ЗША\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Узброеныя Сілы ЗША\">Узброеныя сілы ЗША</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бітвы</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$8f87b197-4128-0836-8129-44f26b07889e\" data-wikidata-property-id=\"P607\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Першая_сусветная_вайна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Першая сусветная вайна\">Першая сусветная вайна</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$365d91d4-4269-ec2b-9f0a-558f5566ecf1\" data-wikidata-property-id=\"P607\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Другая_сусветная_вайна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Другая сусветная вайна\">Другая сусветная вайна</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$8488572d-49c4-9854-dc97-d8bb77bb1cc5\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Philippine Legion of Honor\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q2480017\" title=\"Philippine Legion of Honor\"><img alt=\"Philippine Legion of Honor\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg/62px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg/95px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg/124px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Legionnaire_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$d1396862-49c2-fa46-7e5e-47bcbd741de0\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Order of Willem\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q1521491\" title=\"Order of Willem\"><img alt=\"Order of Willem\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png/62px-NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png/95px-NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png/124px-NLD_Military_Order_of_William_-_Knight_BAR.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$0826a1a1-4550-d0c8-6356-5f99eefa5935\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Воінскі медаль\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q1465214\" title=\"Воінскі медаль\"><img alt=\"Воінскі медаль\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Medaille_militaire_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/62px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/95px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/124px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_Ваенным_медалём_(Францыя)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$b39d7a05-43c2-1c8d-be46-a1d2ac2289a2\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Knight Grand Cross of the Military Order of William\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q2424158\" title=\"Knight Grand Cross of the Military Order of William\"><img alt=\"Knight Grand Cross of the Military Order of William\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png/62px-NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png/95px-NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png/124px-NLD_Military_Order_of_William_-_Grand_Cross_BAR.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_Вялікага_крыжа_ваеннага_ордэна_Вільгельма\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$4903efbb-4baa-26c1-127a-e17d18244bc2\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q207826&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Асоба года па версіі часопіса «Time»</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q207826\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q207826\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1932</span>)<link href=\"./Катэгорыя:Чалавек_года_па_версіі_часопіса_«Time»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$e967b21d-4928-608d-2ccd-bc4741cec759\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q207826&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Асоба года па версіі часопіса «Time»</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q207826\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q207826\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1934</span>)<link href=\"./Катэгорыя:Чалавек_года_па_версіі_часопіса_«Time»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$2ddb7e66-44c0-d6ac-a963-ca40b6e44705\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q207826&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B0+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0+%D0%BF%D0%B0+%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%96+%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%B0+%C2%ABTime%C2%BB&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Асоба года па версіі часопіса «Time»</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q207826\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q207826\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1941</span>)<link href=\"./Катэгорыя:Чалавек_года_па_версіі_часопіса_«Time»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$e9b58e7a-4b0f-73fa-cdf8-1bb03f9701d9\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4710826&preloadparams%5B%5D=%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C+%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%82%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">медаль Альберта</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4710826\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4710826\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1941</span>)</p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$5237ef7e-4459-9e15-9d0f-01db2014e926\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Grand Cross of the Order of the Legion of Honour (Philippines)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q101522111\" title=\"Grand Cross of the Order of the Legion of Honour (Philippines)\"><img alt=\"Grand Cross of the Order of the Legion of Honour (Philippines)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg/62px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg/95px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg/124px-PHI_Legion_of_Honor_2003_Chief_Commander_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q8007$333f9c4b-4518-9f71-747c-1c87f8febba0\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=American+Philatelic+Society+Hall+of+Fame&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3614086&preloadparams%5B%5D=American+Philatelic+Society+Hall+of+Fame&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">American Philatelic Society Hall of Fame</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3614086\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3614086\">[d]</a></sup> (<span class=\"nowrap\">1945</span>)</p></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q8007$C656AEC1-2A76-49A3-8D20-84704656C9D2\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Franklin_Delano_Roosevelt\" title=\"commons:Category:Franklin Delano Roosevelt\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Franklin%20Delano%20Roosevelt\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Franklin Delano Roosevelt\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 42326
} |
Вывяржэнне вулкана Стромбалі ў Італіі
**Вывяржэнне вулкана** — працэс выкіду вулканам на зямную паверхню распаленых абломкаў, попелу, выліваньне магмы, якая, выліваючыся на паверхню, становіцца лавай. Вывяржэнне вулкана можа мець перыяд ад некалькіх гадзін да многіх гадоў.
Вывяржэння вулканаў адносяцца да геалагічных надзвычайных сітуацый, якія могуць прывесці да стыхійных бедстваў.
Гл.таксама
----------
* Вывяржэнне Кракатаў 1883 года
| ⛭Стыхійныя бедствы |
| --- |
| Зямля | Лавіны · Землетрасенні · Лахар · Сель · Вывяржэнні вулкана |
| Вада | Паводкі · Лімналагічныя вывяржэнні · Цунамі |
| Надвор’е | Завеі · Цыкланічныя штармы · Засухі · Градавыя штармы · Цеплавыя хвалі · Смерчы · Сухавеі |
| Агонь | Лясны пажар |
| Здароўе і хваробы | Эпідэмія · Масавы голад | | {
"title": "Вывяржэнне вулкана",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
530,
1185,
0.4472573839662447
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1351
} |
**Ларан Гбагбо** (нар. 31 мая 1945, Гагноа, Французская Заходняя Афрыка, цяпер дэпартамент Мама рэгіёна Фрамажэ, Кот-д’Івуар) — дзяржаўны і палітычны дзеяч Кот-д’Івуара, прэзідэнт Кот-д’Івуара (у 2000—2011 гадах). Да абрання на пасаду кіраўніка дзяржавы выступаў супраць прэзідэнта Фелікса Уфуэ-Буаньі, быў у зняволенні, займаўся навуковай дзейнасцю. Першы ў гісторыі кіраўнік дзяржавы, які стаў перад Міжнародным крымінальным судом за злачынствы супраць чалавецтва.
Раннія гады
-----------
Нарадзіўся ў сям’і ў народнасці бэтэ. Скончыў каталіцкую семінарыю ў Гагноа, затым ў 1965 годзе — ліцэй у Абіджане, атрымаў ступень бакалаўра філасофіі, а ў 1969 годзе — Абіджанскі ўніверсітэт па спецыяльнасці «гісторык».
У 1971 годзе арыштаваны і заключаны ў турму на два гады за «падрыўное» навучанне. Пасля вызвалення Гбагбо ў 1974 годзе стаў супрацоўнікам Інстытута гісторыі, мастацтва і афрыканскай археалогіі Абіджанскага ўніверсітэта, а ў 1980 годзе — дырэктарам інстытута. У 1979 г. Гбагбо абараніў доктарскую дысертацыю ў Парыжскім універсітэце Сарбона па пытаннях івуарыйскай палітыкі.
Як значная палітычнай фігура Гбагбо ўпершыню праявіў сябе ў арганізацыі студэнцкіх пратэстаў супраць рэжыму прэзідэнта Уфуэ-Буаньі ў 1982 годзе. Пасля падаўлення пратэстаў вымушаны з’ехаць у Францыю, дзе заняўся распрацоўкай ідэалогіі створанай ім партыі Івуарыйскі народны фронт. У 1983 г. Ларан Гбагбо публікуе ў выдавецтве «Арматан» (l'Harmattan) артыкул *«Кот-д’Івуар за дэмакратычную альтэрнатыву»*.
28 кастрычніка 1990 года Ларан Гбагбо выставіў сваю кандыдатуру на прэзідэнцкія выбары, але прайграў іх, набраўшы 18,32% галасоў. У тым жа годзе ён здолеў стаць дэпутатам Нацыянальнай Асамблеі.
У 1992 годзе асуджаны на 2 гады па абвінавачваннях у падбухторванні беспарадкаў і апынуўся ў турме, аднак быў вызвалены датэрмінова у тым жа годзе. Прэзідэнцкія выбары 1995 года Гбагбо байкатаваў разам з іншымі значнымі апазіцыянэрамі.
Прэзідэнцтва
------------
22 кастрычніка 2000 года ў краіне прайшлі прэзідэнцкія выбары, перамогу на якіх атрымаў Ларан Гбагбо, ён набраў 59,36% галасоў.
Пасля прыходу да ўлады Гбагбо абмяркоўвалася магчымасць аб’явы новых прэзідэнцкіх выбараў, бо ваенная хунта не дапусціла да выбараў многіх папулярных апазіцыянераў, найперш за ўсё Аласана Уатару. Прэзідэнт, аднак, на гэта не пайшоў, што выклікала рост нестабільнасці. У студзені 2001 года адбылася спроба звяржэння Гбагбо. Для развязання палітычнага крызісу на працягу 2001—2002 гадоў былі прыкладзены намаганні па стварэнні кааліцыйнага ўрада з удзелам усіх палітычных сіл. У сакавіку 2001 года былі праведзены муніцыпальныя выбары, на якія былі дапушчаны ўсе партыі (прыхільнікі Уатары выйгралі выбары ў многіх муніцыпалітэтах на поўначы краіны). У 2002 годзе было праведзена некалькі раўндаў перамоваў з рознымі палітычнымі сіламі. Да ўдзелу былі запрошаны не толькі Геі, але і скінуты ў 1999 годзе Бед’е. У жніўні 2002 года сфарміраваны кааліцыйны кабінет, куды ўвайшлі ўсе апазіцыйныя партыі. Намаганні былі перакрэслены распачатай у верасні 2002 года грамадзянскай вайной.
### Грамадзянская вайна
19 верасня 2002 года, скарыстаўшыся тым, што Гбагбо знаходзіўся з візітам у Італіі, некалькі сотняў вайскоўцаў паднялі мяцеж, атакавалі ўрадавыя будынкі і ваенныя аб'екты ў шэрагу буйных гарадоў Кот-д’Івуара, у тым ліку ў эканамічнай сталіцы краіны Абіджане. Мяцежныя вайскоўцы ўзялі пад кантроль прыкладна палову тэрыторыі краіны — паўночную яе частку. Паўднёвая частка Кот-д’Івуара засталася пад кантролем Гбагбо, хоць на яе тэрыторыі таксама былі салдацкія выступленні, падаўленыя вернымі прэзідэнту часцямі. Патрабаванні паўстанцаў тычыліся асабліва «паўночных» праблем: вырашэнне пытання з асобамі без грамадзянства, прадастаўленне выбарчых правоў і прадстаўніцтва ў органах улады.
У жніўні 2003 года стала вядома, што праваахоўнымі органамі Францыі была раскрыта *«змова з мэтай дэстабілізацыі рэжыму прэзідэнта Гбагбо, накіраваны супраць французскіх інтарэсаў у рэгіёне»*. У Францыі, у прыватнасці, былі арыштаваны 18 чалавек, якім прад’явілі абвінавачанне ў арганізацыі перавароту ў Кот-д’Івуары і змове з мэтай забойства Ларана Гбагбо.
4 лістапада 2004 года Гбагбо аддаў войскам загад рушыць на поўнач краіны і раззброіць паўстанцаў. 6 лістапада авіяцыя Кот-д’Івуара падчас бамбардзіроўкі атрадаў паўстанцаў у раёне горада Буаке, нанесла ўдар па пазіцыях французскіх міратворцаў, у выніку загінула 9 вайскоўцаў і 1 амерыканец са складу гуманітарнай місіі, яшчэ 40 чалавек былі паранены. У адказ прэзідэнт Францыі Жак Шырак аддаў загад французскай авіяцыі нанесці адказавы ўдар і праз некалькі гадзін ВПС Францыі цалкам знішчылі ВПС Кот-д’Івуара.
У 2005 годзе павінны былі адбыцца прэзідэнцкія выбары. Гбагбо быў гатовы іх арганізаваць на кантраляванай ім тэрыторыі, аднак пад ціскам міжнароднай грамадскасці яны былі адкладзены.
Пры міжнародным пасярэдніцтве Буркіна-Фасо канфлікт быў урэгуляваны. На падставе мірнага пагаднення 4 сакавіка 2007 года адбылося прызначэнне лідара паўстанцаў Гіём Саро прэм’ер-міністрам. Фактычна захоўваўся статус-кво, які быў з 2002 года. Гбагбо прызнаваўся прэзідэнтам, але яго фактычны ўплыў на поўначы краіны быў мінімальным.
### Івуарыйскі крызіс i звяржэнне
28 лістапада 2010 года ў Кот-д’Івуары прайшоў другі тур прэзідэнцкіх выбараў. Паводле папярэдніх даных, апублікаваных Цэнтрвыбаркама 2 снежня, перамогу на выбарах атрымаў намеснік дырэктара-распарадчыка Міжнароднага валютнага фонду і былы прэм’ер-міністр краіны Аласан Уатара (54,10% галасоў супраць 45,90% за Гбагбо), але на наступны дзень Канстытуцыйны савет абвясціў пераможцам Гбагбо (51,45% галасоў супраць 48,55% за Уаттару). Пры гэтым вынікі выбараў у сямі рэгіёнах на поўначы, дзе пераважна падтрымлівалі Уатару, былі ануляваны.
І Гбагбо, і Уатара прынялі прысягу і абвясцілі сябе прэзідэнтамі. Пры гэтым узброеныя сілы Кот-д’Івуара абвясцілі пра сваю лаяльнасць Гбагбо, а частка замежных сіл (ЗША, Францыя, Еўрапейскі Саюз, Афрыканскі саюз, Эканамічная супольнасць краін Заходняй Афрыкі і Арганізацыя Аб’яднаных Нацый) прызналі Уатару законна абраным прэзідэнтам краіны. У Кот-д’Івуары ўзняўся востры палітычны крызіс.
30 сакавіка 2011 года ўзброеныя фарміраванні, верныя Аласану Уатары, узялі сталіцу краіны — Ямусукра. У ноч на наступны дзень Савет Бяспекі ААН увёў санкцыі супраць Гбагбо, забараніўшы, у прыватнасці, яму, ягонай жонцы і бліжэйшаму атачэнню выезд за мяжу, а таксама заклікаў яго неадкладна адмовіцца ад улады.
4 красавіка верталёты місіі ААН у Кот-д'Івуары і французскія ВПС нанеслі авіяўдары па палацы і рэзідэнцыі Гбагбо ў Абіджане, а таксама па базах яго арміі ў Агбане і Акуэдо. У тэлефонным інтэрв’ю журналістам французскага тэлеканала «TF-1» Ларан Гбагбо заявіў з гэтай нагоды: «Да гэтага мы вялі вайну супраць мяцежнікаў, але не супраць Францыі. У панядзелак жа Парыж у адкрытую выступіў супраць нас. Французскія сілы нанеслі ўдары па рэзідэнцыі, па палацы. Быў разбураны будынак тэлеканала РТІ». Ён таксама дадаў, што «Французы перакідвалі атрады мяцежнікаў, іх тэхніку, раздавалі ім баепрыпасы. Гэта ёсць прамы ўдзел Францыі ў канфлікце».
10 красавіка французскія інтэрвенты зноў нанеслі ўдары па пазіцыях сіл Гбагбо ў Абіджане. На наступны дзень Гбагбо быў захоплены французскім спецназам і перададзены прыхільнікам Уатары. 18 жніўня 2011 года ён быў абвінавачаны і ўзяты пад варту за «эканамічныя злачынствы» (нямэтавае выкарыстанне дзяржаўных сродкаў, хабарніцтва, прысваенне народнай уласнасці).
Суд
---
30 лістапада 2011 Ларан Гбагбо быў дастаўлены ў Гаагу (Нідэрланды), дзе стаў перад Міжнародным крымінальным судом. Яму выстаўлены абвінавачванні ў злачынствах супраць чалавецтва, учыненыя падчас узброенага канфлікту ў Кот-д’Івуары (2010—2011). 9 сакавіка 2015 годзе жонка Гбагбо Сымона была прызнана вінаватай у «спробе падрыву нацыянальнай бяспекі Кот-д’Івуара» і асуджана да 20 гадоў пазбаўлення волі. 28 студзеня 2016 года ўжо ў міжнародным судзе пачаліся слуханні па справе самога экс-прэзідэнта. Назіральнікі адзначаюць, што Гбагбо стаў першым дзейным кіраўніком дзяржавы, які асабіста стаў перад судом.
15 студзеня 2019 года Гбагбо быў апраўданы Міжнародным крымінальным судом. Пасля вызвалення з-пад варты яму было дазволена пасяліцца ў Бельгіі. На час разгляду апеляцыі на апраўдальны прысуд палітык павінен быў здаць замежны пашпарт і іншыя пасведчанні асобы, не пакідаць раён пражывання без дазволу суда і штотыдзень адзначацца ў праваахоўных органах Бельгіі. У маі 2020 года большая частка абмежаванняў была знята, але свабода перамяшчэнняў былога прэзідэнта засталася часткова абмежаванай — яму забаранілі вяртацца на радзіму.
Зноскі
------
1. ↑ Laurent Gbagbo // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
2. ↑ Laurent Gbagbo // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q464633'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q2586178'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227'></a>
3. 1 2
4. ↑
5. 1 2 3 Laurent Gbagbo(англ.), *Encyclopædia Britannica* .
6. 1 2 Лоран ГБАГБО(руск.), *Справочник "Коммерсантъ Власть"*. Праверана 19 студзеня 2019.
7. ↑ Murail, Beatrice. Profile: Laurent Gbagbo **(нявызн.)**, *BBC News* (31 January 2003).
8. ↑ Екатерина Адамова, Кирилл Новиков, Антон Парыгин, Максим Сухманский, Анна Чернико. Все мировые лидеры(руск.), *Журнал "Коммерсантъ Власть"* .
9. 1 2 3 4 5 6 Кусов, Виталий. Лоран Гбагбо: президент Кот д'Ивуара, биография и правление(руск.) **(нявызн.)**?, *Правители Африки: XXI век*. Праверана 20 ліпеня 2018.
10. 1 2 3 Elections in Côte d'Ivoire(англ.), *AFRICAN ELECTIONS DATABASE* .
11. ↑ ВЛАДИМИР Ъ-НЕТРЕБА. Спецслужбы раскусили шоколадный заговор(англ.), *Газета "Коммерсантъ"* (29.08.2003).
12. ↑ АЛЕКСАНДР Ъ-ГАБУЕВ. Жак Ширак получил свой Ирак(руск.), *Газета "Коммерсантъ"* (09.11.2004).
13. ↑ Сергей Карамаев. Ширак рискует оставить мир без шоколада(руск.), *"Лента.Ру"* (09.11.2004).
14. ↑ Кризис в Кот-д’Ивуаре: два президента борются за власть(руск.), *Русская служба би-би-си* (4 декабря 2010 г.).
15. ↑ Павел Тарасенко. Кот-д`Ивуар свергает двоевластие **(нявызн.)**, *Газета "Коммерсантъ"* (01.04.2011).
16. ↑ Совбез ООН ввел санкции против режима Гбагбо в Кот`д-Ивуаре(руск.), *"Российская газета"* (31.03.2011).
17. ↑ Сторонники "кандидата ООН" захватили резиденцию действующего президента Кот-д'Ивуара **(нявызн.)**, *NEWSru.com* (5 апреля 2011 г.).
18. ↑ Франция развязала войну против Кот-д'Ивуара, считает пока еще президент Лоран Гбагбо **(нявызн.)**, *NEWSru.com* (6 апреля 2011 г.).
19. ↑ Миротворцы в Кот-д'Ивуаре обстреляли резиденцию Гбагбо **(нявызн.)**, *Lenta.ru* (10.04.2011).
20. ↑ Миротворцы выдали Гбагбо оппозиции **(нявызн.)**, *Lenta.ru* (11.04.2011).
21. ↑ Гбагбо предъявили обвинения в совершении преступлений против человечества **(нявызн.)**, *Росбалт* (30 ноября 2011 года).
22. ↑ Бывшую первую леди Кот-д'Ивуара приговорили к 20 годам тюрьмы: Мир: Lenta.ru
23. ↑ Суд в Гааге оправдал бывшего президента Кот д'Ивуара **(нявызн.)**. *Русская служба Би-би-си* (15 студзеня 2019). Праверана 16 студзеня 2019.
24. ↑ Алексей Алексеев. Кот, ранее известный как Берег // Коммерсантъ, 15 августа 2020
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Universalis · OpenSanctions |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNF: 11904486g · GND: 132144050 · GTAA: 98720 · ISNI: 0000 0000 8353 9124 · LCCN: n80023440 · NKC: js20030728008 · NTA: 070060479 · NUKAT: n2011071537 · SUDOC: 026886146 · VIAF: 7390606 |
| | {
"title": "Ларан Гбагбо",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4657,
18308,
0.2543696744592528
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-ede9eb81337abd74\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Ларан Гбагбо</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$3da43470-404e-a5ad-5b82-a62a510b972b\" data-wikidata-property-id=\"P1559[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Французская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Французская мова\">фр.</a>: <span lang=\"fr\" style=\"font-style: italic;\">Laurent Koudou Gbagbo</span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$416614E5-1D5D-45C0-A9A5-6E3BAFDE4C6A\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Laurent_Gbagbo_(2008).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1068\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"894\" decoding=\"async\" height=\"327\" resource=\"./Файл:Laurent_Gbagbo_(2008).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg/274px-Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg/411px-Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg/548px-Laurent_Gbagbo_%282008%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$73E14175-4EB1-4CE9-8999-F2E4E01C8F3B\" data-wikidata-property-id=\"P39\">\n</div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> <span class=\"ts-wikidata-positions-uppercasefirst\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82+%D0%9A%D0%BE%D1%82-%D0%B4%E2%80%99%D0%86%D0%B2%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3409195&preloadparams%5B%5D=%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82+%D0%9A%D0%BE%D1%82-%D0%B4%E2%80%99%D0%86%D0%B2%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">прэзідэнт Кот-д’Івуара</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3409195\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3409195\">[d]</a></sup></span></span> </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"e1576000f551f82e0cc425cb847a608f6358ec56\"><span class=\"nowrap\">26 кастрычніка 2000</span></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"a1c02238cf2947eb761f79d69f2f14b4675cc271\"><span class=\"nowrap\">11 красавіка 2011</span></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Папярэднік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"11afde78adb3e4b01bb404a9d0dfe8e67e87a4ed\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Robert+Gu%C3%A9%C3%AF&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q357802&preloadparams%5B%5D=Robert+Gu%C3%A9%C3%AF&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Robert Guéï</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q357802\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q357802\">[d]</a></sup></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th>Пераемнік</th>\n<td class=\"plainlist\"><span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"cca44dd31055d152e3934f8a8c780c39f9327a2b\"><a href=\"./Аласан_Уатара\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аласан Уатара\">Аласан Уатара</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q179242$D60435C8-858B-4EF3-A2AB-BC7E73DB2C2A\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./31_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"31 мая\">31 мая</a> <a href=\"./1945\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1945\">1945</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1945-05-31</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_31_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1945_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q179242#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q179242\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(78 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$9E620DB5-002E-41BF-8E41-663678E3A3E9\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Gagnoa&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18592055&preloadparams%5B%5D=Gagnoa&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Gagnoa</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18592055\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18592055\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%BE%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q998640&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%BE%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Гагноа</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q998640\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q998640\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=G%C3%B4h&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q24754296&preloadparams%5B%5D=G%C3%B4h&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Gôh</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q24754296\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q24754296\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B5&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q20980374&preloadparams%5B%5D=%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD+%D0%94%D1%8D%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB%D0%B5&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">раён Дэнгеле</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q20980374\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q20980374\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кот-д’Івуар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кот-д’Івуар\">Кот-д’Івуар</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Кот-д’Івуары\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$D7F53E15-6FDC-4200-9499-F7BCD715464F\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Simone+Gbagbo&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q437761&preloadparams%5B%5D=Simone+Gbagbo&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Simone Gbagbo</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q437761\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q437761\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$510cfba1-40c3-64bd-1a1a-ecd994afd99c\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Nady+Bamba&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q23969469&preloadparams%5B%5D=Nady+Bamba&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Nady Bamba</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q23969469\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q23969469\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$9316B78B-F69C-49EF-863C-925581DE3B39\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Michel+Gbagbo&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q3309729&preloadparams%5B%5D=Michel+Gbagbo&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Michel Gbagbo</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q3309729\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q3309729\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$EF093891-72AC-4DB7-A61B-3FAEE6E42A84\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каталіцтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каталіцтва\">каталіцтва</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q179242$754A218C-4F04-4B3B-90EF-F4390789C91C\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ivorian+Popular+Front&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1422092&preloadparams%5B%5D=Ivorian+Popular+Front&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ivorian Popular Front</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1422092\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1422092\">[d]</a></sup></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$43cb0746-483f-1d86-76ad-e1413a7ba117\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Parti+des+peuples+africains-C%C3%B4te+d%27Ivoire&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q108922043&preloadparams%5B%5D=Parti+des+peuples+africains-C%C3%B4te+d%27Ivoire&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Parti des peuples africains-Côte d<span typeof=\"mw:Entity\">'</span>Ivoire</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q108922043\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q108922043\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адукацыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$7A6BB5C2-C7A6-4F63-AEFB-6615E4648B43\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Універсітэт_Парыж_Дзідро\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Універсітэт Парыж Дзідро\">Універсітэт Парыж Дзідро</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$3869522b-4aa0-e658-c5e2-68cee1a34084\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ліёнскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ліёнскі ўніверсітэт\">Ліёнскі ўніверсітэт</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$1772A3BF-0BDC-4450-8A5B-B439B7E8EDF1\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Парыжскі_ўніверсітэт_(2019)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Парыжскі ўніверсітэт (2019)\">Універсітэт Парыж-Сітэ</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$34723CEF-2C8B-4CB1-A046-9E1DA85E6F22\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$239C2C85-D16D-4D19-ACC9-07F2586BA11D\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Пісьменнік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменнік\">пісьменнік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$0DAD3E79-0109-4BC9-A629-461AEC7BC5EC\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1622272\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1622272\">выкладчык універсітэта</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$4e3a1a7a-401c-8384-0a02-42d5dd002139\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"National Order of the Ivory Coast\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q112269\" title=\"National Order of the Ivory Coast\"><img alt=\"National Order of the Ivory Coast\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Cote_d'Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg/62px-Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg/95px-Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg/124px-Cote_d%27Ivoire_Ordre_national_Chevalier_ribbon.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span></span></span></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q179242$5397682B-D58B-4501-8700-36A6417BAB45\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.gbagbo.ci/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">gbagbo.ci</a></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q179242$57E75E0E-1DAB-4FB9-87C7-09A2179EBB2B\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Laurent_Gbagbo\" title=\"commons:Category:Laurent Gbagbo\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Laurent%20Gbagbo\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Laurent Gbagbo\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 19297
} |
**Адам Ежы (Адам Юрый) Чартары́йскі** (14 студзеня 1770, Варшава — 15 ліпеня 1861) — польскі і расійскі дзяржаўны дзеяч, пісьменнік. У сваіх справах намагаўся аднавіць Рэч Паспалітую ў межах 1772 г.
Біяграфія
---------
Паходзіў з роду князёў Чартарыйскіх, сын Адама Казіміра.
Адам Ежы Чартарыйскі
Атрымаў выдатную адукацыю (сярод яго настаўнікаў былі паэты Ф. Карпінскі, Ф. Князьнін). Падарожнічаў па Чэхіі, Германіі, Францыі, Англіі, Шатландыі.
Удзельнічаў у абарончай вайне супраць Расіі (1792), потым эмігрыраваў. Каб захаваць маёнткі ад канфіскацыі расійскімі ўладамі, Чартарыйскія былі вымушаны паслаць у Пецярбург Адама Юрыя і яго брата Канстанціна Адама як заложнікаў. Быў запісаны ў конна-гвардзейскі полк, у 1796 стаў камер-юнкерам і ад’ютантам вялікага князя Аляксандра Паўлавіча (будучы імператар Аляксандр I), з якім пасябраваў. У 1799 прызначаны пасланнікам у Сардзінію. Пасля ўступлення на трон Аляксандра I (1801) выкліканы ў Пецярбург і стаў адным з бліжэйшых дарадцаў імператара. 3 1802 таварыш міністра, у 1804—06 міністр замежных спраў. Як куратар Віленскай навучальнай акругі (1803—24) заахвочваў стварэнне сеткі польскамоўных школ — асяродка выхавання моладзі ў польскім патрыятычным духу.
Язэп Аляшкевіч. «Партрэт Адама Ежы Чартарыйскага»
Ідэйны натхняльнік 3-й антыфранцузскай кааліцыі, распрацаваў яе палітычную канцэпцыю. Дзякуючы яму Расія заключыла саюз з Аўстрыяй і абвясціла вайну Напалеону I (1805). Склаў план пасляваеннай перабудовы Еўропы, які прадугледжваў аднаўленне Рэчы Паспалітай у палітыка-дынастычнай уніі з Расійскай Імперыяй. На аўдыенцыі 5(17).4.1810 выклаў план адраджэння Вялікага Княства Літоўскага. Выступаў супраць неадкладнай рэалізацыі плана Агінскага (1811), адмоўна ставіўся да «літоўскіх» планаў цара.
У час вайны 1812 выехаў у Карлсбад, потым у Вену. У лістах да Аляксандра I прапаноўваў аднавіць Польскае каралеўства і ВКЛ у іх старажытных межах, з мадыфікаванай Канстытуцыяй 3 мая (1791), Статутам ВКЛ, 100-тысячным войскам. Пасля разгрому Напалеона і заняцця расійскім войскам Варшаўскага княства ўдзельнічаў у арганізацыі там новай адміністрацыі. Дарадца імператара Аляксандра I па польскім пытанні на Венскім кангрэсе, рэдактар Канстытуцыі Каралеўства Польскага. Атрымаў пасаду сенатара-ваяводы і члена Адміністрацыйнай рады ў Варшаве.
Карыстаючыся блізкасцю да імператара, у 1823 паспрабаваў умяшацца ў справу зняволеных філаматаў. Не дамогшыся вынікаў, падаў у адстаўку з пасады куратара Віленскай навучальнай акругі. Пасля смерці Аляксандра I (1825) адзін з лідараў легальнай кансерватыўнай апазіцыі супраць антыпольскай палітыкі Мікалая I.
Падчас Паўстання 1830—1831 гадоў узначаліў Нацыянальны ўрад узначальваў Сенат і кансерватыўны Нацыянальны ўрад у Варшаве, перашкаджаў правядзенню сацыяльных і палітычных пераўтварэнняў. Пасля серыі ваенных няўдач лічыў немэтазгодным працягваць баявыя дзеянні супраць Расіі, а раіў дамагацца захавання ў Каралеўстве Польскім канстытуцыйных свабод пад скіпетрам Габсбургаў, Гогенцолернаў і нават Раманавых шляхам дыпламатычных дэмаршаў да заходнееўрапейскіх краін.
З 1831 у эміграцыі. Спачатку эмігрыраваў у Англію, пасля ў Францыю. За ўдзел у паўстанні пазбаўлены княжацкага тытула і дваранскай годнасці ў Расійскай Імперыі. Яго парыжская рэзідэнцыя («Атэль Ламбер»), стала цэнтрам канспіратыўнай дзейнасці кансерватыўна-манархічнай плыні польскай палітычнай эміграцыі. Развіваў праграму аднаўлення незалежнай Рэчы Паспалітай пры падтрымцы заходнееўрапейскіх дзяржаў, аднак быў праціўнікам самастойнага польскага нацыянальна-вызваленчага руху і рэвалюцыйных пераўтварэнняў. Развіваў ідэі славянскага федэралізму (без Расіі). Наладзіў сувязі з каўказскімі горцамі, румынамі, сербамі, Турцыяй, выступаў за дзяржаўную незалежнасць балканскіх народаў ад Турцыі, Аўстрыі і Расіі. Падтрымліваў рэвалюцыйныя рухі 1848—49 у еўрапейскіх дзяржавах. Мецэнат літаратуры і навукі, у эміграцыі арганізаваў літаратурнае, навуковае, педагагічнае, дабрачыннае таварыствы. Аўтар палітычных і публіцыстычных твораў, успамінаў, навуковых даследаванняў, вершаў.
Зноскі
------
1. 1 2 Adam Jerzy Czartoryski // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q17299517'></a>
2. 1 2 Adam Jerzy, Prince Czartoryski // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741'></a>
3. 1 2 3 Праверана 30 жніўня 2022.
Літаратура
----------
* Ерашэвіч А. Чартарыйскі // ЭГБ у 6 т. Т. 6. Кн. II. Мн. 2003.
* Мемуары Князя Адама Чарторижского и его переписка с императором Александром I. Т. 1—2. М. 1912—13.
* Handelsman M. Adam Czartoryski. T. 1—3. Warszawa. 1948—50.
* Kukiel M. Książe Adam. Warszawa, 1993.
* Skowronek J. Adam Jerzy Czartoryski. Warszawa. 1994.
* Dziewanowski M. K. Książe wielkich nadziei: Biografia księcia Adama Jerzego Czartoiyskiego. Wrocław, 1998.
| | | |
| --- | --- | --- |
| Папярэднік**Аляксандр Раманавіч Варанцоў** | **Міністр замежных спраў Расійскай імперыі**1804 — 1806 | Пераемнік**Андрэй Якаўлевіч Будберг** |
| ?Адам Ежы Чартарыйскі — продкі |
| --- |
|
| | | | |
| --- | --- | --- | --- |
| | | Міхаіл Юрый Чартарыйскі | |
| | | |
| | | | |
| | | Казімір Чартарыйскі | | | |
| | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Яна Вераніка з Алендскіх[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | Аўгуст Аляксандр Чартарыйскі | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Ян Анджэй Морштын | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Ізабэла Эльжбета Морштын[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Катажына Гордан[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | Адам Казімір Чартарыйскі | | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Мікалай Геранім Сяняўскі | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | Адам Мікалай Сяняўскі | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Цэцылія Марыя з Радзівілаў | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | Марыя Соф’я з Сяняўскіх[d] | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Станіслаў Іраклій Любамірскі[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Альжбета Алена з Любамірскіх[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Соф’я з Апалінскіх[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | Ivan Repnin[d] | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Anikita Repnin[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Q108844384? | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Vassili Repnine[d] | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Q108844010? | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Q108844022? | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | Адам Ежы Чартарыйскі | | | Nicholas Repnin[d] | | | | | | Q108844032? | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | Ivan Golovin[d] | | Fyodor Alexeyevich Golovin[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | Maria Ivanovna Golovina[d] | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Boris Sheremetev[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | Anna Sheremetev[d] | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | Yevdokiya Chirikova[d] | |
| | | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | |
| | | | | Фелікс Парыс фон Флемінг[d] | |
| | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Фелікс Фрыдрых фон Флемінг[d] | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Кацярына Сабіна фон Шверын[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Ян Ежы Флемінг | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Франц Людвіг фон Флемінг[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Даратэя Сафія фон Флемінг[d] | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Сафія Сабіна Юліяна фон Флемінг[d] | |
| | | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Ізабела з Флемінгаў | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Казімір Чартарыйскі | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | | Міхал Фрыдэрык Чартарыйскі | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | Ізабэла Эльжбета Морштын[d] | |
| | | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | Антаніна з Чартарыйскіх[d] | | | | |
| | | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | | Ёган Антон фон Вальдштайн[d] | |
| | | | | | |
| | | | | | |
| | | | Элеанора Вальдштайн[d] | | | |
| | | | | | |
| | | | | | | | |
| | | | | Ганна Вальдштайн[d] | |
| | | | | |
| | | | |
| | | |
| | | |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | RKDartists |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Бракгаўза і Эфрона · Яўрэйская Бракгаўза і Эфрона · Малы Бракгаўза і Эфрона · Рускі біяграфічны · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Treccani · Universalis |
| Генеалогія і некрапалістыка | WikiTree · WeRelate · IPSB: adam-jerzy-czartoryski-1770-1861-maz-stanu-wiesz · Sejm-Wielki.pl · Geni.com · Rodovid |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BIBSYS: 97010686 · BNF: 123266323 · CiNii: DA05353926 · CONOR: 48269923 · GND: 118523171 · ISNI: 0000 0001 0862 9194 · LCCN: n80115794 · NKC: jo2002112977 · NLG: 150472 · NLP: a0000001178569 · NSK: 000056119 · NTA: 070001189 · NUKAT: n95000377 · LIBRIS: 182955 · SUDOC: 032187084 · VIAF: 2542338 |
| | {
"title": "Адам Ежы Чартарыйскі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4744,
11267,
0.42105263157894735
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-1734e340d9c7a868\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Дзяржаўны дзеяч\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Дзяржаўны_дзеяч\"},\"params\":{\"беларускае імя\":{\"wt\":\"Адам Ежы Чартарыйскі\"},\"арыгінальнае імя\":{\"wt\":\"Adam Jerzy Czartoryski\"},\"партрэт\":{\"wt\":\"Prince Czartoryski by Nadar.jpg\"},\"шырыня партрэта\":{\"wt\":\"200px\"},\"подпіс\":{\"wt\":\"\"},\"тытул\":{\"wt\":\"Міністр замежных спраў\"},\"сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"перыядпачатак\":{\"wt\":\"1804\"},\"перыядканец\":{\"wt\":\"1806\"},\"папярэднік\":{\"wt\":\"\"},\"пераемнік\":{\"wt\":\"\"},\"дата нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"бацька\":{\"wt\":\"\"},\"маці\":{\"wt\":\"\"},\"жонка\":{\"wt\":\"\"},\"дзеці\":{\"wt\":\"\"},\"аўтограф\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"Adam Jerzy Czartoryski\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Адам Ежы Чартарыйскі</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\">Adam Jerzy Czartoryski</span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2499\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1920\" decoding=\"async\" height=\"357\" resource=\"./Файл:Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg/274px-Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg/411px-Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg/548px-Prince_Czartoryski_by_Nadar.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$2BCF294E-2913-4190-A0FF-1B3CEB69AE24\" data-wikidata-property-id=\"P94\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:POL_COA_Czartoryski.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1127\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1095\" decoding=\"async\" height=\"103\" resource=\"./Файл:POL_COA_Czartoryski.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/POL_COA_Czartoryski.svg/100px-POL_COA_Czartoryski.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/POL_COA_Czartoryski.svg/150px-POL_COA_Czartoryski.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/POL_COA_Czartoryski.svg/200px-POL_COA_Czartoryski.svg.png 2x\" width=\"100\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P39\"></div></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"padding:0;\"><table style=\"border-collapse:collapse; display:table; table-layout:fixed; margin:0; padding:0; width:100%;\">\n<tbody><tr style=\"background:#eaecf0;\"><th colspan=\"3\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle;\"> Міністр замежных спраў </th>\n</tr><tr>\n<td colspan=\"3\" style=\" text-align:center;\"><span style=\"white-space: nowrap;\">1804</span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>— <span style=\"white-space: nowrap;\">1806</span></td>\n</tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"nomobile plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<hr/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$FC794E69-6BB4-4031-BDE2-38DD54B14E21\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./14_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"14 студзеня\">14 студзеня</a> <a href=\"./1770\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1770\">1770</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1770-01-14</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_14_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1770_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q342889#P569\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q342889\">[…]</a></sup></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$965BE66A-98E6-4D7E-AFCC-15BB15E84149\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Варшава\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Варшава\">Варшава</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q18567856&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Варшаўская зямля</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q18567856\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q18567856\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мазавецкае_ваяводства_(1529—1795)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мазавецкае ваяводства (1529—1795)\">Мазавецкае ваяводства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Велікапольская_правінцыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Велікапольская правінцыя\">Велікапольская правінцыя</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Карона_Каралеўства_Польскага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Карона Каралеўства Польскага\">Карона Каралеўства Польскага</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэч_Паспалітая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэч Паспалітая\">Рэч Паспалітая</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Варшаве\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Смерць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$24F528DF-F41A-45EE-9EF5-5C6781ADDF1F\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./15_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"15 ліпеня\">15 ліпеня</a> <a href=\"./1861\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1861\">1861</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1861-07-15</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_15_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1861_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q342889#P570\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q342889\">[…]</a></sup> <span style=\"white-space:nowrap;\">(91 год)</span></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$8087B46B-324C-4F76-9D04-5FE55336B31B\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%B9&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q237367&preloadparams%5B%5D=%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%B9&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Манфермей</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q237367\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q237367\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Сен-Сен-Дэні\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сен-Сен-Дэні\">дэпартамент Сен-Сен-Дэні</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Іль-дэ-Франс\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іль-дэ-Франс\">рэгіён Іль-дэ-Франс</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Метраполія_Францыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Метраполія Францыі\">Метраполія Францыі</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Францыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Францыя\">Францыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_дэпартаменце_Сен-Сен-Дэні\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$e762dc98-4224-bac5-3ac3-b4d51fb6e1b1\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96+%D1%9E+%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q24545&preloadparams%5B%5D=%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%BA%D1%96+%D1%9E+%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">могілкі ў Манмарансі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q24545\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q24545\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_могілках_Манмарансі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$e25a0128-468e-ca34-31a7-c2e3cce82ed3\" data-wikidata-property-id=\"P53\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Чартарыйскія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чартарыйскія\">Чартарыйскія</a><link href=\"./Катэгорыя:Чартарыйскія#Адам%20Ежы%20Чартарыйскі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$B3EDA2A3-0A15-4417-AE5B-73A585454C04\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Адам_Казімір_Чартарыйскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адам Казімір Чартарыйскі\">Адам Казімір Чартарыйскі</a></span></span> або <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$e48b4f07-443a-aba3-a608-e1ebb27c97a2\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Nicholas+Repnin&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q711045&preloadparams%5B%5D=Nicholas+Repnin&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Nicholas Repnin</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q711045\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q711045\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$96BD626F-6863-4D2A-9A1A-D71990B733B9\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ізабела_Чартарыйская\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ізабела Чартарыйская\">Ізабела з Флемінгаў</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$7C92D64A-AE1C-4259-935C-1C60B06989DD\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F+%D0%B7+%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%9E&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4767640&preloadparams%5B%5D=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F+%D0%B7+%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0%D1%9E&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ганна Сафія з Сапегаў</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4767640\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4767640\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$AFAEAC39-B10D-48E6-8862-8BDA3C2C8EE4\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Уладзіслаў_Чартарыйскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уладзіслаў Чартарыйскі\">Уладзіслаў Чартарыйскі</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$27E47853-2EBA-4803-81EB-3507BAEDF1D7\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Witold+Czartoryski&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q8028432&preloadparams%5B%5D=Witold+Czartoryski&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Witold Czartoryski</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q8028432\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q8028432\">[d]</a></sup></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$29ACFF26-4441-4E39-A8AD-A9A9DE9DB7EC\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Izabella+El%C5%BCbieta+Dzia%C5%82y%C5%84ska&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q6101516&preloadparams%5B%5D=Izabella+El%C5%BCbieta+Dzia%C5%82y%C5%84ska&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Izabella Elżbieta Działyńska</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6101516\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6101516\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$5C28D0A1-6F7F-4ADF-AD27-6F0C0FDAFE24\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5+%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4237510&preloadparams%5B%5D=%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5+%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5+%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Кракаўскае навуковае таварыства</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4237510\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4237510\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Кракаўскага_навуковага_таварыства\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$C0F5CBA4-62DC-41B3-A2FE-9DE4E4C5C957\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Дыпламат\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дыпламат\">дыпламат</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$9C45AC04-053F-4B8B-B1F6-0EFC3E379F40\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Перакладчык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Перакладчык\">перакладчык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$66B15C1A-0B1F-4B52-86C5-ECDBA735AB59\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Драматург\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Драматург\">драматург</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$86505ED4-8CB0-4567-9592-67CE70D6961B\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Паэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паэт\">паэт</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$38c07867-4bf5-76d8-beb5-502a08f1c8ca\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$1369B93F-DC4F-41AB-9826-5F13C8ACA486\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Пісьменнік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пісьменнік\">пісьменнік</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$6E6D9F55-3968-4CAD-82ED-24499B347511\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Ваеннаслужачы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ваеннаслужачы\">ваенны</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$4203631B-2F86-4AEE-9C48-7A574E6ACC14\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1483709\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1483709\">землекарыстанне</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$4EEDBFE5-A2CC-4CD9-B690-DC7A254B91A7\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Дзяржаўны_дзеяч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны дзеяч\">дзяржаўны дзеяч</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$FC70E470-7DA1-4C51-9F68-D9653FEFBE92\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Эміграцыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эміграцыя\">Q114009160</a><span style=\"border-bottom: 1px dotted; cursor: help; white-space: nowrap\" title=\"У Вікіданых няма беларускага подпісу да элемента. Вы можаце дапамагчы, дадаўшы яго.\">?</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтограф</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$7A50AF84-CAF3-4134-85C6-8A54C9DA5532\" data-wikidata-property-id=\"P109\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg\"><img alt=\"Выява аўтографа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"165\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"394\" decoding=\"async\" height=\"63\" resource=\"./Файл:Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg/150px-Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg/225px-Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg/300px-Album_p0293b_-_Adam_Czartoryski.jpg 2x\" width=\"150\"/></a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$b8f6352d-42f8-e3ac-766f-623a7da89c1d\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"кавалерскі крыж ордэна Virtuti Militari\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Virtuti_Militari\" title=\"кавалерскі крыж ордэна Virtuti Militari\"><img alt=\"кавалерскі крыж ордэна Virtuti Militari\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg/62px-POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg/95px-POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg/124px-POL_Virtuti_Militari_Kawalerski_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_рыцарскага_крыжа_ордэна_Virtuti_Militari\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q342889$5220EE49-919B-4AEB-8F07-C9D3C73C96EF\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Белага арла\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Белага_Арла\" title=\"ордэн Белага арла\"><img alt=\"ордэн Белага арла\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:POL_Order_Orła_Białego_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg/62px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg/95px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg/124px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR.svg.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Белага_арла_(Царства_Польскае)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q342889$3D0E8BBE-BB0C-4BAD-AB8A-9FC2A9B9C763\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Adam_Jerzy_Czartoryski\" title=\"commons:Category:Adam Jerzy Czartoryski\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Adam%20Jerzy%20Czartoryski\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Adam Jerzy Czartoryski\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 14548
} |
**Валерый Мікалаевіч Бандарэнка** (нар. 1 студзеня 1946, в. Малая Сазанка, Амурская вобласць, РСФСР) — беларускі акцёр. Заслужаны артыст Беларускай ССР (1988).
Біяграфія
---------
Скончыў у 1967 годзе Дзяржаўны інстытут тэатральнага мастацтва ў Маскве. Працаваў у маскоўскіх тэатрах. 3 1975 года ў Нацыянальным акадэмічным драматычным тэатры імя М. Горкага.
Творчасць
---------
Яго творчасці ўласцівы паглыблены псіхалагізм у распрацоўцы характараў: Гуж («Знак бяды» паводле В. Быкава), Касач («Вяртанне ў Хатынь» паводле А. Адамовіча), Меркурый («Амфітрыён» Б. Луцэнкі і В. Нікіфарава), Аляксандр («Апошнія» М. Горкага), Красноў («Ніначка» М. Ланж’еля), Клаўдзій («Гамлет» У. Шэкспіра) і інш.
Літаратура
----------
* Бандарэнка Валерый Мікалаевіч // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2010. — Т. 1. — 704 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0496-9. | {
"title": "Валерый Мікалаевіч Бандарэнка",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
289,
1361,
0.21234386480529022
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1522
} |
**Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў** (нар. 23 сакавіка 1949, п. Расоны, Віцебская вобласць) — беларускі навуковец у галіне матэрыялазнаўства. Доктар тэхнічных навук (2004), акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2014; член-карэспандэнт з 2009).
Біяграфія
---------
Скончыў у 1972 годзе Беларускі політэхнічны інстытут. У 1974—1975 гг. інжынер-канструктар Мінскага гадзіннікавага завода. З 1975 г. у Фізіка-тэхнічным інстытуце АН Беларускай ССР, з 2003 — намеснік дырэктара па навуковай працы. 3 2014 — акадэмік-сакратар Аддзялення фізіка-тэхнічных навук НАН Беларусі.
Навуковая дзейнасць
-------------------
Навуковыя інтарэсы — у галіне матэрыялазнаўства, кампазіцыйных матэрыялаў, парашковай металургіі ліцця алюмініевых сплаваў.
Упершыню даказаў магчымасць апрацоўкай ціскам атрымаць кампазіцыйныя сілуміны з высокім утрыманнем крэмнію і ўключэннямі часціц, якія не ўтвараюць з матрычным сплавам хімічных злучэнняў і маюць слаістую структуру (графіт, дысульфіт малібдэну).
Аўтар (сааўтар) больш як 100 публікацый, у тым ліку 2 манаграфій. Атрымаў 30 аўтарскіх сведчанняў і патэнтаў на вынаходствы.
Асноўныя працы
--------------
* Композиционные материалы на основе порошковых сплавов алюминия. Гомель, 2002.
* Производство алюминиевых поршней для высокофорсированных двигателей внутреннего сгорания. Минск, 2004 (у сааўт).
Спасылкі
--------
* Профіль на сайце НАН Беларусі
* Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.) | {
"title": "Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1226,
2978,
0.4116856950973808
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-d95a2474c2fbb6cb\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Навуковец\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Навуковец\"},\"params\":{\"Імя\":{\"wt\":\"Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў\"},\"Арыгінал імя\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня\":{\"wt\":\"\"},\"Апісанне выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Імя пры нараджэнні\":{\"wt\":\"\"},\"Дата нараджэння\":{\"wt\":\"23.03.1949\"},\"Месца нараджэння\":{\"wt\":\"\"},\"Дата смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Месца смерці\":{\"wt\":\"\"},\"Грамадзянства\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковая сфера\":{\"wt\":\"[[матэрыялазнаўства]]\"},\"Месца працы\":{\"wt\":\"\"},\"Альма-матэр\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковая ступень\":{\"wt\":\"\"},\"Навуковае званне\":{\"wt\":\"{{Навуковае званне||0}}, {{Навуковае званне|НАНБ|0}}\"},\"Навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Знакамітыя вучні\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомы як\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомая як\":{\"wt\":\"\"},\"Узнагароды і прэміі\":{\"wt\":\"\"},\"Роспіс\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня роспісу\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Вікікрыніцы\":{\"wt\":\"\"},\"Вікісховішча\":{\"wt\":\"<!-- БЕЗ прэфікса Category:-->\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Аляксандр Пятровіч Ласкаўнёў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./23_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"23 сакавіка\">23 сакавіка</a> <a href=\"./1949\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1949\">1949</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1949-03-23</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_23_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1949_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span class=\"nowrap\">(74 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$91ad246a-44fa-50ce-2012-8f3c982457d1\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расоны\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расоны\">Расоны</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расонскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расонскі раён\">Расонскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Полацкая_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Полацкая вобласць\">Полацкая вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Расонах\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$95bc33b3-49d5-3d59-5a22-53a98c23ff21\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$593128fb-8184-4a2b-ab40-17321c1ed7b7\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Навуковец\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Навуковец\">навуковец</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><a href=\"./Матэрыялазнаўства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Матэрыялазнаўства\">матэрыялазнаўства</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$7b915df3-431b-e8f1-d729-a37220096c94\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінскі_гадзіннікавы_завод\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінскі гадзіннікавы завод\">Мінскі гадзіннікавы завод</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$763a2dce-49b9-b1f1-d39e-45f43054bdc1\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Фізіка-тэхнічны_інстытут_НАН_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі\">Фізіка-тэхнічны інстытут НАН Беларусі</a><link href=\"./Катэгорыя:Супрацоўнікі_Фізіка-тэхнічнага_інстытута_НАНБ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><a href=\"./Прафесар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прафесар\">прафесар</a>, <a href=\"./Спіс_акадэмікаў_НАН_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс акадэмікаў НАН Беларусі\">акадэмік НАНБ</a><link href=\"./Катэгорыя:Акадэмікі_Нацыянальнай_акадэміі_навук_Беларусі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q67618793$feebde08-4ed1-375d-a876-64dd47649e7a\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_нацыянальны_тэхнічны_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі нацыянальны тэхнічны ўніверсітэт\">БПІ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_БНТУ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"14a4bcfc0f9d8c356007a6a437ae7c28f099a95c\"><span class=\"nowrap\">1972</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2623
} |
**ЭР2** (**Э**лектрацягнік, **Р**ыжскі, **2** тып) — серыя электрацягнікоў пастаяннага току, што выпускаліся з чэрвеня 1962 года па жнівень—верасень 1984 года Рыжскім вагонабудаўнічым заводам (лат.: Rīgas Vagonbūves Rūpnīca, RVR), які будаваў іх сумесна з Рыжскім электрамашынабудаўнічым заводам (лат.: Rīgas Elektromašinbūves Rūpnīca, RER, пастаўляў электраабсталяванне) і Калінінскім вагонабудаўнічым (КВЗ, пастаўляў каляскі, а нейкі час і кузавы вагонаў) заводамі.
Завадское абазначэнне цягніка — 62-61.
Завадскія абазначэнні вагонаў:
* маторны прамежкавы вагон (Мп) — 62-62;
* прычапны галаўны вагон (Пг) — 62-63;
* прычапны прамежкавы вагон (Пп) — 62-64.
Па канструкцыі з’яўляецца мадэрнізаванай версіяй электрацягніка ЭР1, ад якога адрозніваецца камбінаванымі выхадамі і больш дасканалым электраабсталяваннем. З другой паловы 1960-х гадоў выконвае асноўны аб’ём прыгарадных пасажырскіх перавозак на чыгунках Савецкага Саюза і постсавецкай прасторы.
Гісторыя стварэння і выпуску
----------------------------
### Папярэднія цягнікі Савецкага Саюза
У 1954 годзе Рыжскі вагонабудаўнічы завод выпусціў даследчыя трохвагонныя электрасекцыі, якія атрымалі абазначэнне серыі СН (*Северная новая*). Асноўным іх адрозненнем з’яўлялася апорна-рамная падвеска цягавага электрарухавіка, што дазволіла падняць канструкцыйную хуткасць да 130 км у гадзіну (у электрацягнікоў С — 85 км у гадзіну). Магутнасць цягавага рухавіка складала 200 кВт. У сярэдзіне 1950-х гадоў, у сувязі з ростам прыгарадных пасажырскіх перавозак, электрычнаму маторвагоннаму саставу патрабавалася значнае павелічэнне сярэднетэхнічнай хуткасці руху, што ў сваю чаргу патрабавала высокіх паскарэнняў. Электрацягнікі, якія эксплуатаваліся ў той час, складаліся з трохвагонных электрасекцый (суадносіны паміж маторнымі і прычапнымі вагонамі 1:2) і не маглі рэалізаваць патрабуемых паскарэнняў. Тамы Рыжскі вагонабудаўнічы і Рыжскі электрамашынабудаўнічы заводы, сумесна з маскоўскім заводам «Дынама», выкарыстоўваючы асобныя элементы электрасекцый СН, распрацавалі, а ў 1957 годзе выпусцілі партыю адразу з пяці электрацягнікоў, якім прысвоілі абазначэнне серыі ЭР1.
### Праектаванне электрацягнікоў серыі ЭР2
На многіх грузанапружаных лініях меліся нізкія пасажырскія платформы, і для павышэння тэхнічных хуткасцей на гэтых участках патрабавалася замена маральна састарэлых трохвагонных электрасекцый на больш дасканалыя і хуткія. Тады на Рыжскім вагонабудаўнічым заводзе (РВЗ) быў створаны праект мадэрнізацыі электрацягніка ЭР1. Згодна з праектам, вагоны новага электрацягніка (яму было прысвоена праектнае абазначэнне серыі **ЭР2**) абсталёўваліся камбінаванымі выхадамі, г. зн. дазвалялі ажыццяўляць выхад як на высокія, так і на нізкія платформы. Для выключэння аслаблення канструкцыі, выкліканага змяненнем канструкцыі рамы, у вагонаў узмацняліся бакавыя сценкі, канцавыя часткі рам, лабавыя часткі (на галаўных вагонах), а таксама дзвярныя праёмы. Для ўніфікацыі з цягнікамі пераменнага току ЭР9 (іх вытворчасць вялася на РВЗ паралельна з ЭР2) было зменена тармазное абсталяванне маторных вагонаў — замест аднаго тармазнога цыліндра ўстанаўлівалася 4 (па 2 на каляску).
Агульныя звесткі
----------------
Электрацягнікі сямейства ЭР2 прызначаны для прыгарадных пасажырскіх перавозак на электрыфікаваных участках чыгунак каляіны 1520 мм з намінальным напружаннем у кантактнай сетцы 3 кВ пастаяннага току. Цягнікі маюць камбінаваныя дзверы і могуць эксплуатавацца на лініях, абсталяваных як высокімі, так і нізкімі платформамі, чым першапачаткова адрозніваліся ад цягнікоў пачатковай канструкцыі з дзвярмі толькі на высокія платформы. Цягнікі выпускаліся з двума варыянтамі кабіны машыніста галаўных вагонаў — круглай і плоскай, пасля частка з іх пры мадэрнізацыі атрымала іншыя кабіны. На базе электрацягнікоў ЭР2 было створана мноства мадыфікацый, як пры першапачатковым выпуску, так і пры мадэрнізацыі вагонаў электрацягнікоў ЭР2. Электрацягнікі ЭР2 не маюць электрычнага тармажэння, аднак яно з’явілася пасля ў мадыфікацый ЭР2Р і ЭР2Т.
У серыі ЭР2 маецца канструктыўны аналаг для ліній пераменнага току 25 кВ 50 Гц — серыя ЭР9.
### Складнасць
Электрацягнік ЭР2 фармуецца з двухвагонных электрасекцый, кожная з якіх складаецца з маторнага прамежкавага (Мп) і прычапнога галаўнога (Пг) альбо прамежкавага вагонаў. Калі ў склад секцыі ўваходзіць галаўны вагон, то яна называецца галаўной секцыяй, калі не, то прамежкавай секцыяй.
Зноскі
------
1. ↑ *В. А. Раков.* Электровагоны пригородных поездов // Локомотивы отечественных железных дорог 1845—1955. — Москва: Транспарт, 1995. — С. 435—443, 446—452. — ISBN 5-277-00821-7. | {
"title": "ЭР2",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1847,
8719,
0.21183621974997133
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-ec4fae3ee1840197\" id=\"mwAw\" style=\"width: 20em; font-size: 95%; width:300px;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#E7CEA8;\">ЭР2</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:#D3D3D3; font-size:smaller;\"> <figure class=\"mw-halign-center\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:ЭР2К-980,_Финляндский_вокзал.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1363\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2048\" decoding=\"async\" height=\"200\" resource=\"./Файл:ЭР2К-980,_Финляндский_вокзал.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg/300px-%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg/450px-%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg/600px-%D0%AD%D0%A02%D0%9A-980%2C_%D0%A4%D0%B8%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%BE%D0%BA%D0%B7%D0%B0%D0%BB.jpg 2x\" width=\"300\"/></a><figcaption></figcaption></figure>ЭР2К-980 з круглай кабінай на <a href=\"./Фінляндскі_вакзал\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фінляндскі вакзал\">Фінляндскім вакзале</a> ў Пецярбургу<br/><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2291\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3698\" decoding=\"async\" height=\"186\" resource=\"./Файл:Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg/300px-Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg/450px-Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg/600px-Moscow_1982_train_station_suburban_I.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span><br/>ЭР2-1083 з плоскай кабінай на <a href=\"./Яраслаўскі_вакзал\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Яраслаўскі вакзал\">Яраслаўскім вакзале</a> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#E7CEA8;\">Асноўныя даныя</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Гады пабудовы</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n1962-1984</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Краіна пабудовы</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/22px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/33px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Завод</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Latvian_SSR.svg\" title=\"Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img alt=\"Латвійская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Latvian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/22px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/33px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/44px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Рыжскі вагонабудаўнічы завод\"]}}' href=\"./Рыжскі_вагонабудаўнічы_завод?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рыжскі вагонабудаўнічы завод\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">РВЗ (RVR)</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Рыжскі электрамашынабудаўнічы завод\"]}}' href=\"./Рыжскі_электрамашынабудаўнічы_завод?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рыжскі электрамашынабудаўнічы завод\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">РЭЗ (RER)</a>,<br/><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic.svg\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\"><img alt=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"450\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Цвярскі вагонабудаўнічы завод\"]}}' href=\"./Цвярскі_вагонабудаўнічы_завод?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цвярскі вагонабудаўнічы завод\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">КВЗ</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Саставаў пабудавана</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n850</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Вагонаў пабудавана</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n9211</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Краіна эксплуатацыі</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/22px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/33px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Шырыня_каляіны\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шырыня каляіны\">Шырыня каляіны</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<a class=\"mw-redirect\" href=\"./Руская_каляіна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская каляіна\">1520 мм</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#E7CEA8;\">Тэхнічныя даныя</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Род службы</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\nпасажырскі (прыгарадны)</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Канструкцыйная скорасць</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n130 км у гадзіну</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Максімальная службовая скорасць</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n100 км у гадзіну</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Колькасць вагонаў у саставе</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n4, 6, 8, 10 (звычайна), 12</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Пасажыраўмяшчальнасць\"]}}' href=\"./Пасажыраўмяшчальнасць?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пасажыраўмяшчальнасць\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Пасажыраўмяшчальнасць</a></th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n1050 сядзячых месцаў (10-вагонны састаў)</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Даўжыня вагона</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n19<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>600 мм (па кузаву)<br/>20<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>100 мм (па аўтасчэпкам)</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Шырыня</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n3<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>480 мм</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Вышыня</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n4<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>268 мм</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Матэрыял вагона</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<a href=\"./Канструкцыйная_сталь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Канструкцыйная сталь\">канструкцыйная сталь</a>, <a href=\"./Алюміній\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Алюміній\">алюміній</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Род току і напружанне ў кантактнай сетцы</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<a href=\"./Пастаянны_ток\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пастаянны ток\">пастаянны ток</a>, 3000 В</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Магутнасць ТЭД</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n200 кВт</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Колькасць ТЭД</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n4</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Тармазная сістэма</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\nэлектрапнеўматычная</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\" style=\"text-align:right; background:#B5CEE2; font-weight:normal; margin: 2px 5px;\">Сістэма рэгулявання</th>\n<td class=\"plainlist\" style=\"background:#E3EEF9;\">\n<a href=\"./Рэастатна-кантактарная_сістэма_кіравання\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэастатна-кантактарная сістэма кіравання\">рэастатна-кантактарная</a></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;;\"><div style=\"border:solid #ddd;border-width:1px 0px 0px 0px;width:100%;background:#E7CEA8;\">\n<span style=\"color:#00008B\"><b><a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:ER2\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:ER2\">ЭР2</a></b> на <a href=\"./Вікісховішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікісховішча\">Вікісховішчы</a></span></div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7975
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых людзей з імем Мараці.
**Масіма Мараці** (італ.: Massimo Moratti; 16 мая 1945) — італьянскі нафтапрамысловец, суўладальнік заснаванай яго бацькам Анджэла Мараці карпарацыі Сарас С. П.А (Saras SpA), уладальнік і прэзідэнт (1995—2004 і з 2006 годзе футбольнага клуба «Інтэрнацыянале» (Мілан).
Сям'я
-----
Масіма Мараці чацвёрты сын італьянскага прамыслоўца, уладальніка і прэзідэнта (1955—1968) «залатой эры» Інтэра Анджэла Мараці. Жанаты з Эміліяй Бос, мае пяцярых дзяцей. Жонка яго брата Джанмарка, Летыцыя Мараці — мэр Мілана.
Інтэрнацыянале
--------------
За час кіраўніцтва Масіма Мараці футбольным клубам Інтэр, клуб станавіўся:
* Уладальнікам кубка УЕФА 1998
* чэмпіёнам Італіі 2006, 2007, 2008, 2009, 2010
* Уладальнікам Кубка Італіі 2005, 2006, 2010, 2011
* Суперкубка Італіі 2005, 2006, 2008, 2010
* Пераможцам Лігі чэмпіёнаў УЕФА 2010
* Чэмпіёнам свету сярод клубаў 2011
У цэлым дзейнасць Мараці як прэзідэнта Інтэра ацэньваецца вельмі неадназначна. З аднаго боку ён, без сумневу, заўзятар нумар адзін і моцна ўлюблёны ў сваю каманду. Ён ніколі нічога не шкадаваў для яе. Дзякуючы яму ў камандзе гулялі сусветныя зоркі — Раналда, Адрыяна Лейтэ Рыбейра, Крысціян Віера, Луіш Фігу, Хуан Себасцьян Верон. Але з іншага боку часцяком яго дзеяння выглядалі не зусім прафесійна. Куплі ігракоў за любыя грошы выглядалі вельмі хаатычна. З 1995 годзе ў Інтэр было ўкладзена ад 750 да 900 мільёнаў еўра. Часам купляліся ігракі, якія зусім не пасавалі камандзе, і, наадварот, прамым канкурэнтам аддаваліся ігракі, якія вельмі ўдала раскрываліся на новым месцы (Андрэа Пірла, Кларэнс Зэедорф).
Гэтак жа, вельмі часта не ўдавалася Мараці спрацавацца з трэнерамі. Поспехі, такія як Раберта Манчыні або Жазэ Маўрынью, суседнічалі з праваламі — Марчэла Ліпі або Эктар Купер.
Зноскі
------
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Масіма Мараці
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | Transfermarkt (трэнер) |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Treccani |
| Генеалогія і некрапалістыка | Geni.com |
| Нарматыўны кантроль | GND: 138347905 · ICCU: TO0V191508 · VIAF: 89901929 | | {
"title": "Масіма Мараці",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1190,
3612,
0.32945736434108525
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-bffe2a4eedd681b1\" id=\"mwAw\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Масіма Мараці</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1559\">Massimo Moratti</span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Moratti_particolare.JPG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"376\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"443\" decoding=\"async\" height=\"170\" resource=\"./Файл:Moratti_particolare.JPG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Moratti_particolare.JPG/200px-Moratti_particolare.JPG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Moratti_particolare.JPG/300px-Moratti_particolare.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Moratti_particolare.JPG/400px-Moratti_particolare.JPG 2x\" width=\"200\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">прадпрымальнік</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><a href=\"./16_мая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"16 мая\">16 мая</a> <a href=\"./1945\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1945\">1945</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1945-05-16</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_16_мая\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1945_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(78 гадоў)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q296909$352BE107-BF15-4DB6-8FB4-00C21358D933\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%9A%E2%80%99%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%BE%D0%B2%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q46829&preloadparams%5B%5D=%D0%91%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%9A%E2%80%99%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%BE%D0%B2%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Боска-К’езануова</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q46829\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q46829\">[d]</a></sup></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Верона_(правінцыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Верона (правінцыя)\">правінцыя Верона</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Венета\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Венета\">Венета</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Італія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Італія\">Італія</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_правінцыі_Верона\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Італія\" title=\"Італія\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1500\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Italy.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/22px-Flag_of_Italy.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/33px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/44px-Flag_of_Italy.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Італія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Італія\">Італія</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Веравызнанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q296909$56131A9D-718B-485A-B8EF-D2852D254A26\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Каталіцтва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Каталіцтва\">каталіцтва</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q296909$9dd7b520-49c0-c13b-7ae8-b253ba58cd1a\" data-wikidata-property-id=\"P22\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=Angelo+Moratti&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q503840&preloadparams%5B%5D=Angelo+Moratti&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Angelo Moratti</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q503840\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q503840\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P166\">\n<div>\n<figure about=\"#mwt3\" class=\"mw-image-border noresize\" data-mw='{\"name\":\"imagemap\",\"attrs\":{},\"body\":{\"extsrc\":\"Image:Ufficiale OMRI BAR.svg|border|60px|Афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»\\ndefault [[Ордэн «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»|Афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»]]\\ndesc none\"}}' id=\"mwBA\" typeof=\"mw:File mw:Extension/imagemap\"><a href=\"./Ордэн_«За_заслугі_перад_Італьянскай_Рэспублікай»\" id=\"mwBQ\" title=\"Афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»\"><img alt=\"Афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"218\" decoding=\"async\" height=\"17\" id=\"mwBg\" resource=\"./Файл:Ufficiale_OMRI_BAR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Ufficiale_OMRI_BAR.svg/60px-Ufficiale_OMRI_BAR.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Ufficiale_OMRI_BAR.svg/90px-Ufficiale_OMRI_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Ufficiale_OMRI_BAR.svg/120px-Ufficiale_OMRI_BAR.svg.png 2x\" width=\"60\"/></a><figcaption id=\"mwBw\">Афіцэр ордэна «За заслугі перад Італьянскай Рэспублікай»</figcaption></figure><link href=\"./Катэгорыя:Афіцэры_ордэна_«За_заслугі_перад_Італьянскай_Рэспублікай»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>\n</div></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q296909$CA2258AD-1F56-46E9-9AAF-FFE4BBED9A3E\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Massimo_Moratti\" title=\"commons:Category:Massimo Moratti\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Massimo%20Moratti\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Massimo Moratti\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3497
} |
**Ко́раваі**, або **ко́луфа** (індан.: Suku Korowai) — папуаскі народ на паўднёвым усходзе інданезійскай правінцыі Папуа. Агульная колькасць (2022 г.) — 4 400 чал.
Кораваі жывуць у ізаляванай лясістай мясцовасці. Першы кантакт з еўрапейцамі адбыўся толькі ў 1974 г. Галоўныя заняткі — вандроўнае паляванне і збіральніцтва. Каля часовых паселішчаў займаюцца прымітыўным земляробствам. Вырошчваюць клубневыя, тытунь і бананы. Важную ролю ў сілкаванні і культуры паўседзённага жыцця адыгрывае сагавая пальма.
Падзяляюцца на адносна невялікія родавыя групы, якія займаюць пэўную тэрыторыю. У 1992 г. улады Інданезіі афіцыйна зарэгістравалі два паселішчы Янірума і Мангел, раней створаныя для кораваі хрысціянскімі місіянерамі. У мінулым сталых паселішчаў не было. Кораваі часцяком станавіліся ахвярамі паляўнічых за галавамі — прадстаўнікоў суседніх народаў. Аснова грамадства — малая нуклеарная сям'я, аднак захоўваюцца шчыльныя адносіны з бліжэйшымі сваякамі. Распаўсюджана палігінія. Правадырамі становяцца найбольш паважаныя мужчыны.
Хаціна на дрэве
Кораваі вядомы звычаям будаваць хаціны на дрэвах, часам на вышыні да 45 м. У адной хаціне жыве да 15 чалавек. Знутры ладзяцца агмень і спальныя месцы.
Традыцыйныя рэлігійныя вераванні заснаваны на ўяўленні аб шматлікіх духах *мболамболап*, якія быццам бы насяляюць навакольную прастору. Пасля смерці дух чалавека спускаецца ў свет мёртвых, дзе сустракае продкаў, але з цягам часу можа вяртацца і ўвасабляцца ў новых чальцах сям'і. Шанаванне духаў продкаў — важны элемент рэлігійнай культуры. Лічыцца, што злыя духі *лале́а* выклікаюць хваробы, смерць і няўдачы. Кораваі таксама вераць у магію. З ёю звязаны рытуальны канібалізм, які шырока практыкаваўся да кантактаў з цывілізацыяй.
Мова кораваі адносіцца да транс-навагвінейскай сям'і папуаскіх моў. Падзяляецца на 3 дыялекты.
Зноскі
------
1. ↑ Korowai in Indonesia
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кораваі
* Korowai Tribe
* Life up in a Korowai tree house Архівавана 30 ліпеня 2016.
* Meeting the Cannibal Tribes of Indonesian New Guinea
* Korowai Tree Houses | {
"title": "Кораваі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
517,
3475,
0.1487769784172662
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Кораваі <br /> (''Korowai'')"},"image":{"wt":"[[Выява:KorowaiHombre01.jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\"><small>"},"popplace":{"wt":"[[Папуа (правінцыя, Інданезія)|Правінцыя Папуа, Інданезія]]"},"poptime":{"wt":"4400 (2022)"},"langs":{"wt":"кораваі"},"rels":{"wt":"[[магія]], [[анімізм]], [[культ продкаў]], [[хрысціянства]]"},"related":{"wt":""}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Кораваі <br/> (<i>Korowai</i>)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:KorowaiHombre01.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"640\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"480\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:KorowaiHombre01.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/KorowaiHombre01.jpg/300px-KorowaiHombre01.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/KorowaiHombre01.jpg/450px-KorowaiHombre01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/90/KorowaiHombre01.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">4400 (2022)</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Папуа_(правінцыя,_Інданезія)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Папуа (правінцыя, Інданезія)\">Правінцыя Папуа, Інданезія</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">кораваі</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Магія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магія\">магія</a>, <a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімізм</a>, <a href=\"./Культ_продкаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Культ продкаў\">культ продкаў</a>, <a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3568
} |
Чырвонае зрушэнне
**Чырвонае зрушэнне** - зрух спектральных ліній хімічных элементаў у чырвоны (даўгахвалевы) бок. Гэтая з'ява можа быць выразам эфекту Доплера або гравітацыйнага чырвонага зрушэння, або іх камбінацыяй. Зрух спектральных ліній у фіялетавую (караткахвалевага) бок называецца сінім зрушэннем. Выяўлена Арыстархам Апалонавічам Белапольскім.
Тэорыя чырвонага зрушэння
-------------------------
У абодвух выпадках (доплераўскага эфекту або эфектаў АТА) параметр зрушэння {\displaystyle ~z} вызначаецца як {\displaystyle z={\lambda -\lambda \_{0} \over \lambda \_{0}}} ,
где {\displaystyle ~\lambda } і {\displaystyle ~\lambda \_{0}} - значэнні даўжыні хвалі ў пунктах назірання і выпускання выпраменьвання адпаведна.
Доплераўскае зрушэнне даўжыні хвалі ў спектры крыніцы, які рухаецца з прамянёвай хуткасцю {\displaystyle ~v\_{r}} і поўнай хуткасцю {\displaystyle ~v}, роўнае {\displaystyle z\_{D}={\frac {1+v\_{r}/c}{\sqrt {1-(v/c)^{2}}}}-1}
Гравітацыйнае чырвонае зрушэнне было прадказана А. Эйнштэйнам (1911) пры распрацоўцы агульнай тэорыі адноснасці (АТА). У лінейным адносна гравітацыйнага патэнцыялу набліжэнні {\displaystyle z\_{G}={\frac {V-V\_{0}}{c^{2}}}} ,
дзе {\displaystyle ~V} и {\displaystyle ~V\_{0}} — значэнні гравітацыйнага патэнцыялу ў пунктах назірання і выпраменьвання адпаведна.
{\displaystyle ~z\_{G}>0} у тым выпадку, калі ў пункце назірання патэнцыял больш (а модуль яго менш, так як патэнцыял - велічыня адмоўная).
Для масіўных кампактных аб'ектаў з моцным полем прыцягнення (напр. нейтронных зорак і чорных дзюр) варта карыстацца дакладнымі формуламі. У прыватнасці, гравітацыйнае чырвонае зрушэнне ў спектры сферычнага цела масай {\displaystyle ~M} і радыусам {\displaystyle R>R\_{G}={\frac {2GM}{c^{2}}}}
({\displaystyle ~R\_{G}} - гравітацыйны радыус, {\displaystyle ~G} — гравітацыйная пастаянная, вызначаецца выразам
{\displaystyle z\_{G}=\left(1-{\frac {R\_{G}}{R}}\right)^{-{\frac {1}{2}}}-1}
Назіранне чырвонага зрушэння
----------------------------
Кожны хімічны элемент паглынае або выпраменьвае электрамагнітныя хвалі на строга пэўных частотах. Таму кожны хімічны элемент ўтварае ў спектры непаўторную карціну з ліній, якую выкарыстоўвае ў спектральным аналізе. У выніку эфекту Доплера і/або эфектаў АТА, частата выпраменьвання ад аддаленых аб'ектаў, напрыклад, зорак, можа змяняцца (паніжацца або павышацца), а лініі адпаведна будуць ссоўвацца ў чырвоную (даўгахвалевую) або сінюю (караткахвалевую) частку спектру, захоўваючы, аднак, сваё непаўторнае адноснае размяшчэнне. Зрушэнне ліній у чырвоны бок (абумоўленае выдаленнем аб'екта) і называецца «чырвоным зрушэннем».
Гл. таксама
-----------
* Касмалагічнае чырвонае зрушэнне
Спасылкі
--------
* «Красное смещение» — статья в Физической энциклопедии | {
"title": "Чырвонае зрушэнне",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
378,
4332,
0.08725761772853186
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 4442
} |
**Ско́расць гу́ку** — скорасць распаўсюджвання гуку ў матэрыяльным асяроддзі.
Вызначаецца пругкасцю і шчыльнасцю асяроддзя.
Скорасць гарманічнай гукавой хвалі (гл. гарманічныя ваганні) называецца *фазавай скорасцю гуку*. Звычайна скорасць гуку — велічыня пастаянная для дадзенага рэчыва пры дадзеных знешніх умовах і не залежыць ад частаты хвалі і яе амплітуды. У выпадку залежнасці фазавай скорасці ад частаты гуку мае месца дысперсія хваль і тады карыстаюцца паняццем групавой скорасці.
Скорасць гуку ў газах меншая, чым у вадкасцях, у вадкасцях меншая, чым у цвёрдых целах (прычым для зрухавых хваль яна меншая, чым для падоўжных).
У монакрышталічных цвёрдых целах скорасць гуку залежыць ад напрамку распаўсюджвання хвалі адносна крышталеграфічных восей.
Скорасць гуку ў газах і пары 150—1000 м/с, у вадкасцях 750—2000 м/с, у цвёрдых целах 2000—6000 м/с, у паветры пры нармальных умовах 330 м/с, у вадзе прыкладна 1500 м/с.
Вымярэнне скорасці гуку выкарыстоўваецца для вызначэння многіх характарыстык рэчыва, напрыклад, сціскальнасці газаў і вадкасцей, модуляў пругкасці цвёрдых цел, зоннай структуры паўправаднікоў і інш.
Літаратура
----------
* *Шахлевіч Л. М.* Скорасць гуку // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 468. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | GND: 4179365-1 · LCCN: sh85125374 · Microsoft: 200351514 | | {
"title": "Скорасць гуку",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
577,
2427,
0.2377420683971982
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2700
} |
**Кліменцій Ісаакавіч Гурвіч** (28.12.1903, г. Мінск — ?) — беларускі грамадскі дзеяч. Загадчык бібліятэкі Інстытута беларускай культуры, пасля Беларускай акадэміі навук.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў 1903 годзе. Яўрэй. Меў вышэйшую адукацыю.
На пасаду загадчыка бібліятэкі Інстытута беларускай культуры прызначаны ў красавіку 1926 г. К. І. Гурвіч валодаў шырокім кругам практычных ведаў і ўменняў. Як не без іроніі
У сваёй першай справаздачы ён іранічна адзначыў : «З 1 красавіка штат быў скарочаны і ў бібліятэцы пакінуты толькі адзін працаўнік, які адначасова з’яўляўся і загадчыкам». Нейкі час ён аднаасобна выконваў усе абавязкі па ўстанове: вёў улік паступленняў, займаўся тэхнічнай, бібліяграфічнай і навуковай апрацоўкай выданняў, аддаваў іх у пераплёт (гэта ўваходзіла ў задачы бібліятэк), ажыццяўляў расстаноўку і выдачу літаратуры. Ён таксама загадваў кнігаабменам, справаводствам і бухгалтэрыяй.
Гурвічу з памочніцай-аспіранткай, якая стала працаваць з кастрычніка 1926 г. за адзін акадэмічны год удалося ўвесці ў інвентар і каталагізаваць значна больш кніг, чым гэта зрабіў за папярэдні год ранейшы штат бібліятэкі, які складаўся з трох чалавек.
Крыніцы фіксуюць актыўнае паступленне літаратуры ў бібліятэку (пасродкам куплі, абмену, атрыманні абавязковага асобніка ад кніжнай палаты і г.д.). Гэта паступленне Гурвіч у адным са сваіх справаздач назваў «бязупынным». За тры акадэмічныя гады, на працягу якіх ён займаў сваю пасаду, колькасць выданняў бібліятэкі ўзрасла амаль у пяць разоў.
К. І. Гурвіч падняў пытанне аб перадачы бібліятэцы функцый па арганізацыі кнігаабмену паміж навуковымі ўстановамі. Пачалася актыўная праца па набыцці замежных выданняў. Пры гэтым Гурвіч настойваў на неабходнасці камплектаваць бібліятэку галоўным чынам за кошт сучасных навуковых часопісаў. У 1926—1927 акадэмічным годзе бібліятэка адправіла выданні ў 16 краін: Польшчу, Германію, Літву, Латвію, Францыю, Англію, Італію, ЗША, Японію, Югаславію, Мексіку, Аўстрыю, Чэхаславакію, Швецыю, Бельгію, Галандыю; атрымала літаратуру з Польшчы, Латвіі, Германіі, Мексікі, Італіі, Японіі, Маньчжурыі, Фінляндыі, розных устаноў СССР. Бібліятэка мела 7 партнёраў па кнігаабмене ў БССР, 24 — у СССР і 35 — за мяжой. З гэты год яна выслала ўсім названым партнёрам 5932 выданняў. У 1927—1928 акадэмічным годзе бібліятэка ўсталявала кнігаабмен з 120 навуковымі ўстановамі ў СССР і за мяжой, ад якіх атрымала ў рамках абмену 873 кнігі.
Галоўным сваім дасягненнем К. І. Гурвіч лічыў стварэнне структуры, якая магла б забяспечыць паўнавартасны адбор найбольш актуальнай літаратуры для супрацоўнікаў Інбелкульта.
Ва ўсіх сваіх справаздачах Гурвіч настойліва зважаў на дэфіцыт кадраў.
К. І. Гурвіч быў вызвалены ад займанай пасады па ўласным жаданні 10 лістапада 1929 года. Прычыны яго звальнення невядомыя. Магчыма, яны былі абумоўлены рознагалоссямі паміж ім і кіраўніцтвам БелАН. Камісія па праверцы стану бібліятэкі, якая працавала 3 чэрвеня 1929 г. знайшла яе стан не зусім здавальняючым. Яна высветліла, у прыватнасці, што памяшканне бібліятэкі з’яўляецца цесным, непрыстасаваным і не выкарыстоўваецца цалкам. Верагодна, камісія ўсклала адказнасць за такое становішча спраў на кіраўніка бібліятэкі, які штогод папярэдваў пра недастатковасць плошчаў для бібліятэкі.
Невядома ў які час, але Гурвіч атрымаў медыцынскую адукацыю. З 1934 года ва Узброеных сілах. Маёр медслужбы. З чэрвеня 1941 г. — дывізіённы ўрач 364-й стралковай дывізіі Паўночна-Заходняга фронту. Затым да жніўня 1943 года займаў гэту пасаду на Волхаўскім фронце. У далейшым служыў ва УСУ таго ж фронту. У лістападзе 1943 г. стаў корпусным урачом 112-га стралковага корпуса і да канца вайны служыў у складзе Ленінградскага, 3-га і 2-га Прыбалтыйскіх (да красавіка 1945) і зноў Ленінградскага франтоў. Арганізоўваў медыцынскае забеспячэнне злучэння ў прыгранічных бітвах, у Ленінградскай бітве, у Ржэўскай, Маанзундскай і іншых аперацыях і відах баявых дзеянняў войскаў.
Узнагароды
----------
Узнагароджаны ордэнам і некалькімі медалямі, у тым ліку ордэнам Чырвонага Сцяга (1945) | {
"title": "Кліменцій Ісаакавіч Гурвіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
0,
6367,
0
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 6936
} |
**Малодшы палітрук** (скар. ад руск.: Младший политический руководитель *— малодшы палітычны кіраўнік*) — першае воінскае званне сярэдняга ваенна-палітычнага саставу Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі з 1937 па 1942 год. Ніжэй звання палітрук. Адпавядала воінскаму званню лейтэнант.
Гісторыя
--------
Па загаду НКА СССР № 166 ад 20 жніўня 1937 года, было ўведзена дадатковае ваеннае званне і, адпаведна, уведзены знакі для ваенна-палітычнага персаналу — малодшы палітрук.
Рашэннем ДКА ад 9 кастрычніка 1942 года ў арміі і на флоце была ліквідаваная сістэма ваенных камісараў. Усе асобы, якія насілі гэтыя званні, былі пераатэставаныя і атрымалі стандартныя армейскія і флоцкія званні; пры пераатэстацыі званне прысвойвалася на прыступку ніжэй. Так, напрыклад, *малодшы палітрук*, які меў да пераатэстацыі званне, роўнае лейтэнанту, пасля пераатэстацыі атрымліваў званне малодшы лейтэнант. Рэзка была скарочана колькасць палітычных пасадаў. Частка учорашніх палітрукоў і камісараў прызначаліся намеснікамі камандзіраў па палітчасцы (ад роты і вышэй), частка была пераведзеная на камандныя пасады. Калі раней палітрук або камісар карысталіся роўнай з камандзірам уладай у падраздзяленні (часці), то цяпер яны сталі намеснікамі камандзіраў.
| | | |
| --- | --- | --- |
| малодшае званне:— | ***Малодшы палітрук*** | старшае званне:Палітрук |
Эквівалентныя чыны
| Род войскаў | Адпаведнае званне/пасада |
| --- | --- |
| У камандным складзе |
| Агульнавайсковае званне | Лейтэнант |
| Народны камісарыят унутраных спраў СССР | Сяржант дзяржаўнай бяспекі ,уведзенае пастановай ЦВК і СНК СССР ад 7 кастрычніка 1935 года і па 6 ліпеня 1945 года(ваенаслужачыя пагранічных і ўнутраных войскаў НКУС мелі воінскія званні, прынятыя ў РСЧА) |
| Ваенна-Марскі Флот СССР | Лейтэнант |
| У начальніцкім складзе |
| у сухапутных і ваенна-паветраных сілах | Ваентэхнік 2-га рангу |
| у ваенна-марскіх сілах | Ваентэхнік 2-га рангу |
| у ваенна-гаспадарчым складзе ўсіх родаў войскаў | Тэхнік-інтэндант 2-га рангу |
| у ваенна-юрыдычным складзе ўсіх родаў войскаў | Малодшы ваенны юрыст |
| у ваенна-медыцынскім складзе ўсіх родаў войскаў | Ваенфельчар |
| у ваенна-ветэрынарным складзе ўсіх родаў войскаў | Ваенветфельчар |
Знакі адрознення
----------------
Для звання ***малодшы палітрук*** быў усталяваны знак адрознення — два *кубікі* ў пятліцы, як у лейтэнанта, адрозніваючыся толькі акантоўкай пятліц. Замест камандзірскай залацістай акантоўкі была чорная, як у астатніх палітработнікаў, а таксама малодшага камсаставу і чырвонаармейцаў.
Ваенаслужачыя палітычнага складу мелі на абодвух рукавах вышэй абшлага аднолькавыя для ўсіх званняў чырвоныя суконныя зоркі дыяметрам 55 мм. Зоркі па краі абшывалі чырвонай шаўковай ніткай, а ў цэнтры мелі вышытыя залацістай ніткай серп і молат.
Гл. таксама
-----------
* Камісар (у вайсковым падраздзяленні)
* Воінскія званні і знакі адрознення РСЧА 1935—1940
* Воінскія званні і знакі адрознення РСЧА 1940—1943
Зноскі
------
1. ↑ Веремеев Ю. Г. *Анатомия армии* Таблицы воинских званий Русской Армии. Рабоче-Крестьянская Красная Армия 1935—1940 гг.
Спасылкі
--------
* Знаки различия званий Русской Армии XX век
* Знаки различия званий военнослужащих РККА 1935-40гг.
* Рабоче-Крестьянская Красная Армия 1940—1942 гг. | {
"title": "Малодшы палітрук",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2024,
4962,
0.4079000403063281
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" id=\"4\" style=\"width:240px; border:1px solid #88a; background:#fff; padding:5px; font-size:95%; margin:0px 12px 12px 0px;\">\n<tbody id=\"mwAg\"><tr id=\"mwAw\"><th colspan=\"2\" id=\"7\" style=\"background:#8A9000; color:yellow; font-size:14px; text-align:center;\">Малодшы палітрук</th></tr>\n<tr id=\"9\">\n<td id=\"10\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle; background:#fff;\"><span id=\"mwBA\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg\" id=\"mwBQ\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"305\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"334\" decoding=\"async\" height=\"155\" id=\"mwBg\" resource=\"./Файл:Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg/170px-Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg/255px-Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5d/Politruk_Jr_RKKA_1935-1942.jpeg 2x\" width=\"170\"/></a></span></td>\n<td id=\"11\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle; background:#fff;\"><span id=\"mwBw\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:SNPR3501.png\" id=\"mwCA\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"371\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"221\" decoding=\"async\" height=\"193\" id=\"mwCQ\" resource=\"./Файл:SNPR3501.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/SNPR3501.png/115px-SNPR3501.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/SNPR3501.png/173px-SNPR3501.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/SNPR3501.png 2x\" width=\"115\"/></a></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5561
} |
Самалёт FA-18 Hornet, які рухаецца з калягукавой хуткасцю. Назіраецца эфект Прантля — Глоерта
**Лік Маха** (**M**) — у механіцы суцэльных асяроддзяў — адзін з крытэраў падабенства ў механіцы вадкасці і газу. Уяўляе сабой адносіну хуткасці цячэння (бегу) ў дадзеным пункце газавага патоку да мясцовай хуткасці распаўсюджвання гуку ў асяроддзі, якое рухаецца. Дадзенай фізічнай велічыні прысвоена імя аўстрыйскага навукоўца Эрнста Маха (ням. E. Mach).
Гістарычная даведка
-------------------
Назва **лік Маха** і абазначэнне прапанаваў у 1929 Якаб Акерэт (J.Ackeret). Раней у літаратуры сустракалася назва лік Берстоў, а ў савецкай пасляваеннай навуковай літаратуры і, у прыватнасці, у савецкіх падручніках пяцідзесятых гадоў — назва лік Маеўскага (лік Маха — Маеўскага) па імю заснавальніка рускай навуковай школы балістыкі, які карыстаўся гэтай велічынёй, разам з гэтым абазначэнне **М** ўжываецца без спецыяльнай назвы.
Лік Маха ў газавай дынаміцы
---------------------------
Лік Маха
{\displaystyle {\mathsf {M}}={\frac {v}{a}},}
дзе v - хуткасць патоку, а α - мясцовая хуткасць гуку,
з'яўляецца мерай ўплыву сціскальнасці асяроддзя ў патоку дадзенай хуткасці на яго паводзіны: з раўнання стану ідэальнага газу вынікае, што адноснае змяненне шчыльнасці (пры пастаяннай тэмпературы) прапарцыйна змене ціску.
з закона Бернулі рознасць ціскаў ў патоку
{\displaystyle dp\sim \rho v^{2}}, то бок адноснае змяненне шчыльнасці:
{\displaystyle {\frac {d\rho }{\rho }}\sim {\frac {dp}{p}}\sim {\frac {\rho v^{2}}{p}}.}
Паколькі хуткасць гуку {\displaystyle a\sim {\sqrt {p/\rho }}}, то адноснае змяненне шчыльнасці ў газавым патоку прапарцыйна квадрату ліку Маха:
{\displaystyle {\frac {d\rho }{\rho }}\sim {\frac {v^{2}}{a^{2}}}={\mathsf {M}}^{2}.}
Разам з лікам Маха выкарыстоўваюцца і іншыя характарыстыкі бязмернай хуткасці патоку газу:
каэфіцыент хуткасці
{\displaystyle \lambda ={\frac {v}{v\_{K}}}={\sqrt {\frac {\gamma +1}{2}}}{\mathsf {M}}\left(1+{\frac {\gamma -1}{2}}{\mathsf {M}}^{2}\right)^{-1/2}}
і бязмерная хуткасць
{\displaystyle \Lambda ={\frac {v}{v\_{\max }}}={\sqrt {\frac {\gamma -1}{2}}}{\mathsf {M}}\left(1+{\frac {\gamma -1}{2}}{\mathsf {M}}^{2}\right)^{-1/2},}
дзе {\displaystyle v\_{K}} — крытычная хуткасць,
{\displaystyle v\_{\max }} — максімальная хуткасць у газе,
{\displaystyle \gamma ={\frac {c\_{p}}{c\_{v}}}} — паказчык адыябаты газу, роўны адносіне ўдзельных цеплаёмістасцей газу пры пастаянным ціску і аб'ёме адпаведна.
Важнасць велічыні ліку Маха
---------------------------
Важнасць значэння **ліку Маха** у тым, што яно вызначае, ці перавышае або не хуткасць бегу газавага асяроддзя (альбо руху ў газе цела) хуткасць гуку. Звышгукавыя і дагукавыя рэжымы руху маюць прынцыповыя адрозненні. Для авіяцыі гэта адрозненне выяўляецца ў тым, што пры звышгукавых рэжымах ўзнікаюць вузкія слаі хуткай і значнай змены параметраў патоку (ударныя хвалі), якія прыводзяць да росту супраціву цел пры руху, канцэнтрацыі цеплавых патокаў ля іх паверхні і магчымасці прагарання корпуса целаў і г. д.
Гранічна спрошчанае тлумачэнне ліку Маха
----------------------------------------
Для разумення ліку Маха неспецыялісту (неадмыслоўцу) вельмі спрошчана можна сказаць, што колькасны выраз ліку Маха залежыць, перш за ўсё, ад вышыні палёту (чым больш вышыня, тым ніжэй хуткасць гуку і вышэй лік Маха). Лік Маха — гэта сапраўдная хуткасць ў патоку (гэта значыць хуткасць, з якой паветра абцякае, напрыклад, самалёт), дзеленая на хуткасць гуку ў канкрэтным асяроддзі, таму гэтая залежнасць ёсць адваротна прапарцыйнай. У зямлі хуткасць, адпаведная 1 Маху, будзе прыблізна роўная 340 м/с (хуткасць, з якой людзі звыкла лічаць адлегласць надыходзячай навальніцы, вымераючы час ад ўспышкі маланкі да пачутых грымот) або 1224 км/г. На вышыні 11 км з-за падзення тэмпературы хуткасць гуку ніжэй — каля 295 м/с або 1062 км/г.
Такое тлумачэнне не можа выкарыстоўвацца для аніякіх матэматычных разлікаў хуткасці ці іншых матэматычных аперацый па аэрадынаміцы.
Гл. таксама
-----------
* Газадынаміка
* Звышгукавая хуткасць
* Мах, Эрнст
Зноскі
------
1. ↑ Чёрный Г. Г. Газовая динамика. — М.: Наука, 1988. — С. 53. — 424 с. — ISBN 5-02-013814-2.
2. ↑ Карман Т. Аэродинамика. Избранные темы в их историческом развитии / Под ред. А. В. Борисова. — М.-Ижевск: НИЦ «Регулярная и хаотическая динамика», 2001. — С. 111. — 208 с. — ISBN 5-93972-094-3.
3. ↑ Гудымчук В. Подобие тепловое // Гл. ред. П. Н. Беликов Физический словарь. — М.: ОНТИ НКТП СССР, 1938. — Т. 4. — С. (столбцы) 228—229.
4. ↑ Мхитарян А. М. Аэродинамика. — М. 1970. — С. 25. — 446 с. Переиздание: . — М.: Эколит, 2012. — ISBN 978-5-4365-0050-8.
5. ↑ Аржанников Н. С. Мальцев В. Н. Аэродинамика. — М. 1956. — С. 314. — 484 с. Переиздание: . — М.: Эколит, 2011. — ISBN 978-5-4365-0030-0.
Літаратура
----------
* Число Маха // Физическая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия, 1988.
* ГОСТ 25431-82 Таблица динамических давлений и температур торможения воздуха в зависимости от числа Маха | {
"title": "Лік Маха",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1306,
7184,
0.18179287305122493
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 7911
} |
**«Лабіры́нты»** — гістарычна-фантастычная аповесць Вацлава Ластоўскага, гэта першая фантастычная аповесць у беларускай літаратуры. Найбольш вядомы празаічны твор Ластоўскага, стаў узорам рамантычнай прозы на гістарычную тэму. У аповесці апавядаецца пра існаванне высокаразвітай крыўскай цывілізацыі, не менш старажытнай за антычныя.
Стыль
-----
Гістарызм «*Лабірынтаў*» — ужо «паслявальтэрскотаўскі», гістарызм найперш інтэлектуальны, бо на парозе ўжо было XX стагоддзе, самы яго разгар, і таму проза В. Ластоўскага 20-х гадоў адчувала павевы новага мастацкага мыслення, звязанага з эпохай мадэрнізму. Тыя павевы мадыфікавала ўласная нацыянальная глеба, напаўнялі змястоўнасцю задачы новага беларускага адраджэння і адпаведныя гісторыка-культурныя асацыяцыі. «*Лабірынты*» — сплаў філасофска-культурных напрацаванняў (да ўсяго — мінітрактатаў па гісторыі сусветнай міфалогіі, народнай астраноміі, этнаграфіі) і мастацкай містыфікацыі гісторыка-міфалагічнага кшталту, духоўная аснова беларускае Крывіі, адна з першых фундаментальных мастацкіх канструкцый нацыянальнай канцэпцыі быцця.
Міфалагічныя, тэасофскія, фальклорныя, навуковыя і ўласнамастацкія штудыі ў «*Лабірынтах*» збольшага былі скіраваны на асвятленне актуальных праблем сучаснасці, яны, як адчуваў і сам В. Ластоўскі, дапамагаюць раскрываць «сімвал пройдзенай народам гісторыі». «*Нягледзя на тое, што даўно па-свойму рашыў Юпітэр зямельнае права, права гэта да сягоння несправядлівае. І будзе датуль актуальным, пакуль кожны народ не станецца гаспадаром у сваім краі, — наўпрост выводзіць В. Ластоўскі паралелі ў сваю рэальнасць, — пакуль кожны, хто палівае сваім потам загон, не будзе праўным, прызнаным і ўсвячоным правам яго валадаром. Гэты ж час ужо недалёк!*».
У аповесці — шмат спасылак і зносак на навуковыя працы, «рэдактарскія» прыпісы, угрунтаваны тэрміналагічны апарат, насычанасць сымболікай, паняццямі міфалогіі, эзатэрыкі. У «*Лабірынтах*» апісаны народны духоўны космас і асноўныя вехі нацыянальнага культурнага станаўлення, пра адмысловую нацыянальную практопію, створаную на аснове старажытнай беларускай гісторыі.
Выданні
-------
* Лябірынты. — Каўнас, 1923.
* *Вацлаў Ластоўскі (Власт).* Лябірынты. — Берлін: Бацькаўшчына, 1944. — 33 с. — (Народная бібліятэчка).
* *Вацлаў Ластоўскі.* Творы. — Мюнхен: Бацькаўшчына, 1956. — 112 с.
* *Вацлаў Ластоўскі.* Выбраныя творы. — Мінск: Беларускі кнігазбор, 1997. — 512 с. — (Беларускі кнігазбор). Архівавана 29 лютага 2020.
* *Вацлаў Ластоўскі.* Лабірынты. Выбраныя творы. — Папуры, 2015. — 176 с. — (Мая беларуская кніга).
Зноскі
------
1. ↑ ТРАГІЧНАЯ ПЕРАМОГА НАД СТРАХАМ. «ЗАКОН ГУКА» ЗРАБІЛІ ПЕСЬНЯЮ ВЕРШ ЛАСТОЎСКАГА (ПРЭМ’ЕРА) // *Tuzin.fm*. — 26.12.2017.
2. ↑ *Уладзімір Арлоў.* Вацлаў Ластоўскі (1883-1938) // *Jivebelarus.net*. — 10.12.2007.
3. ↑ *Алік Акуліч.* Беларускія лабірынты Вацлава Ластоўскага (беларуская мова) // *Новы час*. — 28-10-2013.
4. ↑ «Лабірынты» Вацлава Ластоўскага
5. ↑ Вікісховішча
6. ↑ Творы (livelib.ru)
7. ↑ Вацлаў Ластоўскі. Выбраныя творы (kniganosha.by)
8. ↑ Лабірынты. Выбраныя творы (kniganosha.by)
Спасылкі
--------
* *Алік Акуліч.* Беларускія лабірынты Вацлава Ластоўскага // *Новы час*. — 28-10-2013.
* «Лабірынты» Вацлава Ластоўскага (allbest.ru)
| ⛭Вацлаў Ластоўскі |
| --- |
| Творы |
| | |
| --- | --- |
| Гісторыя |
* Кароткая гісторыя Беларусі (1910)
* Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі (1926)
|
| Публіцыстыка |
* Сплачвайце доўг (1913)
* Што трэба ведаць кажнаму беларусу (1918)
|
| Аповесці |
* Прыгоды Панаса і Тараса (1912)
* Лабірынты (1923)
|
| Мовазнаўства | Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік (1924) |
| |
| Выданні |
* Наша Ніва
* Гоман
* Крывічанін
* Крывіч
|
| Арганізацыі |
* Хрысціянская злучнасць
* Выдавецтва
* Урад БНР
* Сувязь нацыянальна-дзяржаўнага вызвалення Беларусі
|
| Памяць | Дуб |
| Звязанае | Вянок | | {
"title": "Лабірынты (аповесць)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2464,
5953,
0.4139089534688392
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-1fa79bf0b947b6c8\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Літаратурны твор\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Літаратурны_твор\"},\"params\":{\"Назва\":{\"wt\":\"Лабірынты\"},\"Вікікрыніцы-тэкст\":{\"wt\":\"s:be:Лабірынты_(Ластоўскі)\"},\"Электронная версія\":{\"wt\":\"https://knihi.com/Vaclau_Lastouski/Labirynty.html\"},\"Аўтар\":{\"wt\":\"\"},\"Жанр\":{\"wt\":\"\"},\"Мова арыгіналу\":{\"wt\":\"\"},\"Публікацыя\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Літаратурны твор\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above summary\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#cfe3ff;\">Лабірынты</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жанр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q105381172$c381a33d-415b-c08b-66e8-1a151141c70b\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"аповесць\">аповесць<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q12799318?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q105381172$938bbc15-44e7-9b9b-8336-287b628384e9\" data-wikidata-property-id=\"P50\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Вацлаў_Ластоўскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вацлаў Ластоўскі\">Вацлаў Юстынавіч Ластоўскі</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова арыгінала</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q105381172$a0b29d42-4408-de99-5c48-29d3dc697297\" data-wikidata-property-id=\"P407\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская мова\">беларуская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата першай публікацыі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q105381172$efa98686-49d2-cf24-6e94-a07d9cf36a30\" data-wikidata-property-id=\"P577\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1923</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<a class=\"external text\" href=\"https://knihi.com/Vaclau_Lastouski/Labirynty.html\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Электронная версія</a></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background-color:#EEE;border-top:1px solid #DDD;;background-color:#EEE;border-top:1px solid #DDD;\"><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікікрыніцы_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6424
} |
**«Запі́скі з падпо́лля»** (руск.: Записки из подполья) — аповесць Дастаеўскага, выданая ў 1864 годзе. Лічыцца першым творам з філасофскага кірунку экзістэнцыялізма. Апавяданне вядзецца ад першай асобы былога чыноўніка, які жыве ў Пецярбургу.
Сюжэт
-----
«Запіскі» пачынаюцца прадстаўленнем інтэлектуальных «знаходак» галоўнага героя. У першай чвэрці аповесці пададзены толькі адзін біяграфічны факт — герой атрымаў спадчыну, звольніўся са службы і цалкам перастаў пакідаць кватэру, сышоўшы ў «падполле». Аднак потым у сваіх запісках герой распавядае пра жыццё — пра дзяцінства без сяброў, пра сваю сутычку, якая толькі ім так успрымалася, з афіцэрам, і два эпізоды, якія, калі дапусціць праўдзівасць запісак, сталі самай значнай і прыкметнай падзеяй жыцця героя. Першая — абед з даўнімі школьнымі таварышамі, дзе ён усіх пакрыўдзіў, раззлаваўся і нават вырашыў выклікаць аднаго з іх на дуэль. Другая — маральныя здзекі з прастытуткі ў публічным доме, якой ён спачатку са злосці спрабаваў паказаць усю агіднасць яе стану, а потым выпадкова даў свой адрас і сам цярпеў непераносныя пакуты, якія караніліся ва ўзлаванасці і тым, што вобраз у якім ён прадстаўляўся перад прастытуткай ашаламляльна разыходзіўся з праўдзівым яго станам. На імкненні абразіць прастытутку другі раз апавяданне пра выхад з «падполля» заканчваюцца. Ад рэдактара гэтых запісак дадаецца, што ёсць іх працяг — зноў інтэлектуальны прадукт героя, але настолькі пусты і нікчэмны, што немагчыма ўявіць, каб быў цікавы чытачу.
Зноскі
------
1. ↑ Existentialism from Dostoevsky to Sartre Walter Kaufmann ISBN 0-452-00930-8. P. 12 | {
"title": "Запіскі з падполля",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
407,
2813,
0.14468538926413083
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-0f38611d835dc0c1\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Літаратурны твор\",\"href\":\"./Шаблон:Літаратурны_твор\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Літаратурны твор\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above summary\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#cfe3ff;\">Запіскі з падполля</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$60bebe38-426a-20ab-d61e-3de011286036\" data-wikidata-property-id=\"P1476[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руск.</a>: <span lang=\"ru\" style=\"font-style: italic;\">Записки изъ подполья</span></span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$127a2302-4ab4-ab63-81b3-00d027b990fe\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Записки_из_подполья._Повесть_Ф.М._Достоевского_(1866)_обложка.jpg\"><img alt=\"Выданне\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1731\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1014\" decoding=\"async\" height=\"400\" resource=\"./Файл:Записки_из_подполья._Повесть_Ф.М._Достоевского_(1866)_обложка.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg/234px-%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg/351px-%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg/468px-%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B8%D0%B7_%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%8F._%D0%9F%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%A4.%D0%9C._%D0%94%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%BE_%281866%29_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%B6%D0%BA%D0%B0.jpg 2x\" width=\"234\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жанр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$F915BD28-76BA-4A14-A1F6-F020ADA559B2\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аповесць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аповесць\">аповесць</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$c02c4ea6-4d38-236e-54e0-df35412445c3\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=philosophical+fiction&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q20737414&preloadparams%5B%5D=philosophical+fiction&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">philosophical fiction</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q20737414\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q20737414\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўтар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q695116$75826C4D-5C5C-4E27-9B94-C98F4AC212D6\" data-wikidata-property-id=\"P50\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Фёдар_Міхайлавіч_Дастаеўскі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фёдар Міхайлавіч Дастаеўскі\">Фёдар Міхайлавіч Дастаеўскі</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова арыгінала</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$f226afba-4a08-e7a4-8ca2-f956cda47910\" data-wikidata-property-id=\"P407\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Руская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Руская мова\">руская</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата напісання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$22411D29-0015-427B-B28D-BA37D17FA8F8\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1864</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата першай публікацыі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$5835A1F8-F47A-4049-B439-C6AEAB6ADF73\" data-wikidata-property-id=\"P577\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1864</span></span></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background-color:#EEE;border-top:1px solid #DDD;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q695116$316D6A94-A106-4461-AD70-5EFA24AB27A1\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Notes_from_Underground\" title=\"commons:Category:Notes from Underground\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Notes%20from%20Underground\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Notes from Underground\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2725
} |
**Ста́ршы палітру́к** (скар. ад руск.: Старший политический руководитель — *старшы палітычны кіраўнік*) — воінскае званне старшага ваенна-палітычнага саставу Рабоча-Сялянскай Чырвонай Арміі з 1935 па 1942 год. Вышэй за званне палітрук, ніжэй за званне батальённы камісар. Адпавядала воінскаму званню капітан.
Гісторыя
--------
У 1935 годзе з увядзеннем персанальных воінскіх і спецыяльных званняў сярод іншых былі ўведзеныя спецыяльныя званні для палітработнікаў: «малодшы палітрук», «палітрук» і «старшы палітрук», адпавядалі агульным воінскім званням «лейтэнант», «старшы лейтэнант» і «капітан». Старшыя палітработнікі мелі спецыяльныя званні са словам «камісар»: «батальённы камісар» (маёр), «палкавы камісар» (палкоўнік), «дывізіённы камісар» (камдыў) і гэтак далей (у дужках дадзены адпаведныя агульныя воінскія званні).
Рашэннем ДКА ад 9 кастрычніка 1942 года ў арміі і на флоце была ліквідаваная сістэма ваенных камісараў. Усе асобы, якія насілі гэтыя званні, былі пераатэставаныя і атрымалі стандартныя армейскія і флоцкія званні; пры пераатэстацыі званне прысвойвалася на прыступку ніжэй. Так, напрыклад, *старшы палітрук*, які меў да пераатэстацыі званне, роўнае капітану, пасля пераатэстацыі атрымліваў званне старшы лейтэнант. Рэзка была скарочана колькасць палітычных пасадаў. Частка ўчорашніх палітрукоў і камісараў прызначаліся намеснікамі камандзіраў па палітчастцы (ад роты і вышэй), частка была пераведзеная на камандныя пасады. Калі раней палітрук або камісар карысталіся роўнай з камандзірам уладай у падраздзяленні (часці), то цяпер яны сталі намеснікамі камандзіраў.
| | | |
| --- | --- | --- |
| малодшае званне:Палітрук | ***Старэйшы палітрук*** | старшае званне:Батальённы камісар |
Эквівалентныя чыны
| Род войскаў | Адпаведнае званне / пасада |
| --- | --- |
| У камандным складзе |
| Агульнавайсковае званне | Капітан |
| Народны камісарыят унутраных спраў СССР | Лейтэнант дзяржаўнай бяспекі ,уведзенае пастановай ЦВК і СНК СССР ад 7 кастрычніка 1935 года і па 6 ліпеня 1945 года(ваеннаслужачыя пагранічных і ўнутраных войскаў НКУС мелі воінскія званні, прынятыя ў РСЧА) |
| Ваенна-Марскі Флот СССР | Капітан-лейтэнант |
| У начальніцкім складзе |
| у сухапутных і ваенна-паветраных сілах | Ваенінжынер 3-га рангу |
| у ваенна-марскіх сілах | Ваенінжынер 3-га рангу |
| у ваенна-гаспадарчым складзе ўсіх родаў войскаў | Інтэндант 3-га рангу |
| у ваенна-юрыдычным складзе ўсіх родаў войскаў | Ваенны юрыст 3-га рангу |
| у ваенна-медыцынскім складзе ўсіх родаў войскаў | Ваенурач 3-га рангу |
| у ваенна-ветэрынарным складзе ўсіх родаў войскаў | Ваенветурач 3-га рангу |
Знакі адрознення
----------------
Для звання ***старшы палітрук*** быў усталяваны знак адрознення — адна *шпала* ў пятліцы, як у капітана, адрознівалася толькі акантоўка пятліц. Замест камандзірскай залацістай акантоўкі была чорная, як у астатніх палітработнікаў, а таксама малодшага камсаставу і чырвонаармейцаў.
Ваеннаслужачыя палітычнага складу мелі на абодвух рукавах вышэй за абшлаг аднолькавыя для ўсіх званняў чырвоныя суконныя зоркі дыяметрам 55 мм. Зоркі па краі абшывалі чырвонай шаўковай ніткай, а ў цэнтры мелі вышытыя залацістай ніткай серп і молат.
Гл. таксама
-----------
* Камісар (у вайсковым падраздзяленні)
* Воінскія званні і знакі адрознення РСЧА 1935—1940
* Воінскія званні і знакі адрознення РСЧА 1940—1943
Зноскі
------
1. ↑ Веремеев Ю. Г. *Анатомия армии*. Таблицы воинских званий Русской Армии. Рабоче-Крестьянская Красная Армия 1935—1940 гг.
Спасылкі
--------
* Знаки различия званий Русской Армии XX век
* Знаки различия званий военнослужащих РККА 1935-40 гг.
* Рабоче-Крестьянская Красная Армия 1940—1942 гг. | {
"title": "Старшы палітрук",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2086,
5590,
0.37316636851520574
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" id=\"4\" style=\"width:240px; border:1px solid #88a; background:#fff; padding:5px; font-size:95%; margin:0px 12px 12px 0px;\">\n<tbody id=\"mwAg\"><tr id=\"mwAw\"><th colspan=\"2\" id=\"7\" style=\"background:#8A9000; color:yellow; font-size:14px; text-align:center;\">Старшы палітрук</th></tr>\n<tr id=\"9\">\n<td id=\"10\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle; background:#fff;\"><span id=\"mwBA\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg\" id=\"mwBQ\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"305\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"334\" decoding=\"async\" height=\"155\" id=\"mwBg\" resource=\"./Файл:Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg/170px-Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg/255px-Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/26/Politruk_Sensior_RKKA_1935-1942.jpeg 2x\" width=\"170\"/></a></span></td>\n<td id=\"11\" style=\"text-align:center; vertical-align:middle; background:#fff;\"><span id=\"mwBw\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg\" id=\"mwCA\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"464\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"240\" decoding=\"async\" height=\"193\" id=\"mwCQ\" resource=\"./Файл:Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg/100px-Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg/150px-Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg/199px-Senior_politruk_RKKF_1935-1942.jpg 2x\" width=\"100\"/></a></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6235
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Аметаў.
**Аляксандр Сяргеевіч Аметаў** (нар. 2 верасня 1941, Сталінград) — савецкі і расійскі эндакрынолаг. Доктар медыцынскіх навук, прафесар, загадчык кафедры эндакрыналогіі і дыябеталогіі ДБАУ ДПА РМАПА (Расійская медыцынская акадэмія паслядыпломнай адукацыі) Міністэрства аховы здароўя Расіі.
Спецыяліст у галіне фундаментальнай і прыкладной эндакрыналогіі і дыябеталогіі. Аўтар больш за 760 друкаваных прац, з іх 59 — у замежным друку. Індэкс Хірша — 23. Член Прэзідыума Усерасійскага таварыства эндакрыналогіі, Старшыня камітэта па адукацыі Расійскай Асацыяцыі эндакрынолагаў, Член Савета экспертаў Аналітычнага цэнтра пры Урадзе Расійскай Федэрацыі, Прэзідэнт МГА «Міжнародная праграма Дыябет»", Еўрапейскай асацыяцыі па вывучэнні дыябету (EASD), Сусветнай федэрацыі дыябету (IDF), Амерыканскай дыябетычнай Асацыяцыі 9ADA, Амерыканскай асацыяцыі клінічных эндакрынолагаў. Старшыня Дысертацыйнага Савета Д.208.071.05. па спецыяльнасцях 14.01.02 — эндакрыналогія, 14.01.13 — прамянёвая дыягностыка, прамянёвая тэрапія, 14.01.27 — хірургія.
Галоўны рэдактар міжнародных часопісаў «Эндакрыналогія: навіны, меркаванні, навучанне», «Дыябет. Лад жыцця» і «Дыябетаграфія», член рэдкалегій і рэдсаветаў часопісаў «Астэапароз і астэапатыя», «Consilium Medicum», «Цукровы дыябет», «Рускі медыцынскі часопіс», «Атлусценне і метабалічны сіндром».
Біяграфія
---------
Аляксандр Сяргеевіч нарадзіўся ў Сталінградзе ў сям’і вайскоўцаў у пачатку Вялікай Айчыннай вайны. Бацька, Сяргей Аляксандравіч Аметаў, у 1943 годзе загінуў на фронце. Мама, Соф’я Восіпаўна, палкоўнік медыцынскай службы, разам з сынам ўсю вайну праслужыла з розных шпіталях. Скончыў сярэднюю школу ў Каўнасе ў 1959 і паступіў на лячэбны факультэт Каўнаскага медыцынскага інстытута. Пасля заканчэння інстытута ў 1965 годзе быў прызваны на ваенную службу — спачатку радавым стралком, затым гвардыі малодшым сяржантам. Пасля заканчэння службы Аляксандру Аметаву было прысвоена званне малодшага лейтэнанта.
У 1970 годзе паступіў у аспірантуру на кафедру эндакрыналогіі Цэнтральнага інстытута ўдасканалення ўрачоў, якую паспяхова скончыў, абараніўшы ў 1972 годзе кандыдацкую дысертацыю на тэму: «Гармон росту і тырэоідныя гармоны пры акрамегаліі». Пасля абароны дысертацыі працаваў на кафедры спачатку малодшым, затым старшым навуковым супрацоўнікам. У 1980 годзе абараніў доктарскую дысертацыю «Клінічнае значэнне радыеізатопных метадаў даследавання ў дыягностыцы захворванняў сістэмы гіпаталамус-гіпофіз-кара наднырачнікаў», а ў 1983 годзе яму прысвоена званне прафесара. У 1983—1988 гг. працаваў на пасадзе прафесара на кафедры медыцынскай радыялогіі. У 1988 годзе быў абраны загадчыкам кафедры эндакрыналогіі і дыябеталогіі, якую ўзначальвае па гэты дзень.
З 1991 па 2004 год кафедра, якую Аметаў узначальвае, афіцыйна з’яўлялася адным з двух у Расіі цэнтраў па навучанні і інфарматыцы ў галіне дыябету Сусветнай арганізацыі аховы здароўя. У тым жа 1991 годзе пры падтрымцы Фонду «Культурная ініцыятыва» стартаваў унікальны адукацыйны праект — «Міжнародная праграма „Дыябет"». У рамках праекта ў пачатку 90-х гадоў XX стагоддзя на тэрыторыі былога СССР былі створаны першыя школы для хворых цукровым дыябетам: у Грузіі, Казахстане, Украіне, Кыргызстане, рэспубліках Закаўказзя і краінах Балтыі, у Расіі — ва Уладзівастоку, Хабараўску, Краснаярску, Новасібірску, Омску,Барнауле, Архангельску, Калінінградзе і іншых. Навучанне ў іх бясплатна прайшлі тысячы чалавек. З 1991 г. і па гэты дзень выдаецца адзіны ў Расіі і СНД монатэматычныінфармацыйна-адукацыйны прафесійны медыцынскі часопіс «Дыябет. Лад жыцця», прызначаны для пацыентаў з цукровым дыябетам, іх сваякоў, лекараў-спецыялістаў і насельніцтва ў цэлым.
Навуковыя дасягненні
--------------------
* Распрацоўка комплекснай праграмы і алгарытмаў дыягностыкі захворванняў сістэмы гіпаталамус-гіпофіз-кара наднырачнікаў.
* Распрацоўка, стварэнне і ўкараненне ў вытворчасць 23 дыягнастычных набораў для медыцынскага мікрааналізу бялковых, стэроідных і тырэоідных гармонаў.
* Абгрунтаванне і распрацоўка Палажэння аб новай спецыяльнасці — дыябеталогія.
* Сааўтар 14 вынаходак, на якія атрыманы 5 замежных патэнтаў, уключаючы стварэнне таблетаваных формаў інсуліну (сумесна з акадэмікам {{нп3|Мікалай Альфрэдавіч Платэ|М. А. Платэ|ru|Платэ, Николай Альфредович}}).
Выхаваў плеяду эндакрынолагаў: пад кіраўніцтвам А. С. Аметава абаронена 129 дысертацыйных работ — 118 11 кандыдацкіх і доктарскіх дысертацый.
Узнагароды
----------
* Дзяржаўная прэмія Беларускай ССР (1988) за стварэнне 23 набораў для медыцынскага мікрааналізу гармонаў
* Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»
* Ганаровае званне «Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі».
Бібліяграфія
------------
Больш за 760 публікацый у расійскім і замежным друку, у тым ліку:
* Аметов А. С. Избранные лекции по эндокринологии. — Москва. — ООО «Медицинское информационное агентство», 2012. — 544 °C. — 1000 экз. — ISBN 978-5-8948-1739-2.
* Аметов А. С. Сахарный диабет 2 типа: проблемы и решения. — Москва. — ГЭОТАР-Медиа, 2012. — 704 с. с ил. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9704-1989-2.
* Аметов А. С. Сахарный диабет 2 типа. Проблемы и решения. 2-е издание, переработанное и дополненное. — Москва. — ГЭОТАР-Медиа, 2013. — 1032 с. с ил. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9704-2463-6.
* Аметов А. С. Сахарный диабет 2 типа. Проблемы и решения: учеб. пос. — 2-е издание, переработанное и дополненное. — Москва. — ГЭОТАР-Медиа, 2014. — 1032 с. с ил. — 1500 экз. — ISBN 978-5-9704-2829-0.
Зноскі
------
1. ↑ ORCID Public Data File 2020 — 2020. — doi:10.23640/07243.13066970.V1 Праверана 10 студзеня 2021.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q104707600'></a>
2. 1 2
3. ↑ Обучайте своих больных! (интервью с А. С. Аметовым) // Больница. 1999. № 12. С. 1, 3-7. **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 10 мая 2018.
4. 1 2 Научная электронная библиотека. Список публикаций автора Аметов Александр Сергеевич **(нявызн.)**.
5. ↑ Международная программа Диабет **(нявызн.)**.
6. ↑ Европейская ассоциация по изучению диабета (EASD) **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2014. Праверана 28 кастрычніка 2022.
7. ↑ Журнал «Эндокринология: новости, мнения, обучение» **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2014.
8. ↑ Информационно-образовательный интернет-портал для врачей UniMedPortal. *История кафедры эндокринологии и диабетологии РМАПО: традиции и новаторство* **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 29 красавіка 2014.
9. ↑ Указ Президента Российской Федерации "О награждении государственными наградами Российской Федерации № 253 от 20 апреля 2014 года" **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 2 мая 2014. Праверана 28 кастрычніка 2022.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Тэматычныя сайты | ORCID · Scopus |
| Нарматыўны кантроль | VIAF: 5629151778225218130009 · ЗЭКББ: SEK-219998 | | {
"title": "Аляксандр Сяргеевіч Аметаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
5081,
11495,
0.4420182688125272
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-995d875575ff7280\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"вучоны\",\"href\":\"./Шаблон:Вучоны\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Аляксандр Сяргеевіч Аметаў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$328E3974-1CAF-4B0E-B994-B966CC0AFE4F\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Ametov.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1989\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1383\" decoding=\"async\" height=\"350\" resource=\"./Файл:Ametov.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Ametov.jpg/243px-Ametov.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Ametov.jpg/365px-Ametov.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Ametov.jpg/487px-Ametov.jpg 2x\" width=\"243\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$32D14BCA-83F9-45D5-8C0A-7CD36AC10D66\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./2_верасня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2 верасня\">2 верасня</a> <a href=\"./1941\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1941\">1941</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1941-09-02</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_2_верасня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1941_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(82 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$5EE0D0F1-0EC3-419B-9D9B-89EC7A034BA1\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Валгаград\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Валгаград\">Сталінград</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Валгаградская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Валгаградская вобласць\">Сталінградская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Валгаградзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$5FB6D9F8-03C8-412F-BDF2-38E48AEAE057\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/20px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/40px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$9992D030-59DA-42AE-8447-1CC0E07AFE54\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$fc09f639-4846-fa87-a501-1cf8f7e5827e\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Эндакрыналогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эндакрыналогія\">эндакрынолаг</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$538b5f28-4dce-a22d-900a-a62277a349b4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1622272\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1622272\">выкладчык універсітэта</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$0695f853-469e-cba0-f1c7-5773568a7d11\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4182948\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4182948\">загадчык кафедры</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая сфера</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$F1BA5B28-DD75-4A5D-9F15-F7BB43A78C62\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Медыцына\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Медыцына\">медыцына</a></span></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$3114d8c3-48b5-fe33-6139-dfd319238a47\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Эндакрыналогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Эндакрыналогія\">эндакрыналогія</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$3216a9cf-4c71-4f6f-5ab6-026e80ded7f2\" data-wikidata-property-id=\"P101\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1207969&preloadparams%5B%5D=%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D0%B1%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">дыябеталогія</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1207969\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1207969\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$833DA7FB-C181-4403-A113-9273782C13BE\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%86%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%8B%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4397981&preloadparams%5B%5D=%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%BC%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%86%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%B1%D0%B5%D1%81%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%8B%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D0%B9+%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Расійская медыцынская акадэмія бесперапыннай прафесійнай адукацыі</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4397981\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4397981\">[d]</a></sup></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковая ступень</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$194395d4-1058-46e1-a77e-fcf998c61cf1\" data-wikidata-property-id=\"P512\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Доктар_медыцынскіх_навук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Доктар медыцынскіх навук\">доктар медыцынскіх навук</a><link href=\"./Катэгорыя:Дактары_медыцынскіх_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"9643cd75daf109f2125771d1eee67f2935e0e6e0\"><span class=\"nowrap\">1980</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Дактары_медыцынскіх_навук\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Навуковае званне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$212fdfb4-41c6-f258-75f9-373728f4a593\" data-wikidata-property-id=\"P803\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Прафесар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прафесар\">прафесар</a><link href=\"./Катэгорыя:Прафесары\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"3ebd528b979ba4e9c96365ca73554c25b5374ba8\"><span class=\"nowrap\">1983</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$59062DA0-4145-4E4A-AF5C-36867549F750\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Літоўскі_ўніверсітэт_навук_аб_здароўі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Літоўскі ўніверсітэт навук аб здароўі\">Літоўскі ўніверсітэт медыцынскіх навук</a></span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"c85764aaeb58cfb3b69bd53da76bd66df99ac69b\"><span class=\"nowrap\">1965</span></span>)</span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$ee2a166d-49a5-b1a4-c288-12a80080c978\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span lang=\"en\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=International+Diabetes+Federation&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1508818&preloadparams%5B%5D=International+Diabetes+Federation&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">International Diabetes Federation</span></a></span></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_са_спасылкамі_на_элементы_Вікіданых_без_беларускага_подпісу\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1508818\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1508818\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$f3e2f268-4631-6e77-c425-02131c71a270\" data-wikidata-property-id=\"P166[STATEMENT:P31{Q378427}, STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Дзяржаўная прэмія БССР\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Дзяржаўная_прэмія_БССР\" title=\"Дзяржаўная прэмія БССР\"><img alt=\"Дзяржаўная прэмія БССР\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1253\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"707\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:BSSR_State_Prize_1.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/BSSR_State_Prize_1.png/22px-BSSR_State_Prize_1.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/BSSR_State_Prize_1.png/34px-BSSR_State_Prize_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/BSSR_State_Prize_1.png/45px-BSSR_State_Prize_1.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Лаўрэаты_Дзяржаўнай_прэміі_БССР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$98C69A1F-4830-4486-828C-13C4798684F4\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q1992013\" title=\"Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»\"><img alt=\"Медаль «У памяць 850-годдзя Масквы»\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg/41px-RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg/63px-RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg/82px-RUS_Medal_In_Commemoration_of_the_850th_Anniversary_of_Moscow_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_медалём_«У_памяць_850-годдзя_Масквы»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><br/><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$2832DF7F-5FFF-44F7-AC10-948F20BABBB7\" data-wikidata-property-id=\"P166[!STATEMENT:P31{Q378427}][!STATEMENT:P31{Q5257307}]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./d:Q4187996\" title=\"Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі\"><img alt=\"Заслужаны дзеяч навукі Расійскай Федэрацыі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"525\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"400\" decoding=\"async\" height=\"40\" resource=\"./Файл:Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png/30px-Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png/46px-Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png/61px-Honoured_Science_Worker_of_the_Russian_Federation.png 2x\" width=\"30\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Заслужаныя_дзеячы_навукі_Расійскай_Федэрацыі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q16626150$76aa2bfd-4dc7-b289-bcc6-99e4b843ca7a\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Aleksandr_Ametov\" title=\"commons:Category:Aleksandr Ametov\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Aleksandr%20Ametov\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Aleksandr Ametov\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 11537
} |
**Моэган**, або **мохеган** (саманазва: *Mohegan*, літаральна «ваўкі») — алганкінскі народ, карэнныя насельнікі ЗША. Агульная колькасць (2016 г.) — 2100 чал.
Гісторыя
--------
У XVII ст. моэган насялялі частку сучаснага штата Канектыкут, куды, згодна з паданнямі, прыйшлі з ракі Гудзон. Уваходзілі ў склад канфедэрацыі пеквот. Аднак пасля заснавання Плімуцкай калоніі правадыр моэган Ункас (канец XVI ст. — 1683 гг.) заключыў саюз з англійскімі каланістамі і падтрымаў іх у барацьбе з астатнімі пеквот. Моэган актыўна пераймалі лад жыцця белага насельніцтва, аднак захоўвалі племянную адасобленасць. У нашы дні на тэрыторыі Канектыкута існуе аўтаномная рэзервацыя моэган.
Асаблівасці культуры
--------------------
Да прыходу еўрапейцаў моэган займаліся рыбалоўствам, паляваннем, збіральніцтвам, у меншай ступені — земляробствам. Мелі сталыя ўмацаваныя вёскі. Асноўны від жытла — вігвам. На чале моэган стаяў правадыр *сахем*, улада якога ў XVII — XVIII стст. фактычна была спадчыннай. У 1769 г. памёр апошні *сахем* Бен Ункас. Ён перадаў частку сваіх кіруючых паўнамоцтваў місіянеру Джону Мейсану, а той у 1774 г. — адміністрацыі Канектыкута. Гэта, разам з падзеямі вайны за незалежнасць ЗША, прывяло да раз’яднання моэган і міграцыі часткі племені на захад, хуткага заняпаду традыцыйнай культуры.
Адраджэнне культуры моэган пачалося толькі ў канцы XX ст. Моэган актыўна ўдзельнічаюць у індзейскім культурным руху, узнаўленні старажытных цырымоній. Захаваліся многія гістарычныя паданні, казкі і прымаўкі.
Большасць сучасных моэган працуюць у адміністрацыі рэзервацыі, якая валодае сеткай гульнёвых дамоў і дарагіх гасцініц.
Мова
----
Родная мова моэган належыць да алганкінскай групы. Яна фактычна была страчана ў 1908 г. калі памерла яе апошні носьбіт Фідэлія Філдынг. Большасць сучасных моэган размаўляюць на англійскай мове. Аднак у другой палове XX ст. пры падтрымцы амерыканскіх лінгвістаў пачалося адраджэнне гутарковай мовы. Яна вывучаецца ў якасці добраахвотнай дысцыпліны ў навучальных установах рэзервацыі моэган у Канектыкуце.
Рэлігія
-------
Старажытная рэлігія моэган была заснавана на анімістычных вераваннях. Першыя спробы хрысціянізацыі адбываліся з XVII ст. Аднак толькі з 1711 г. праводзілася сталая місіянерская праца. У нашы дні большасць вернікаў — пратэстанты. У 1990 г. была заснавана асобная Царква моэган.
Цікавыя факты
-------------
* Некаторыя факты і імёны з гісторыі моэган былі запазычаны амерыканскім пісьменнікам Фенімарам Куперам у рамане «Апошні з магікан», аднак сапраўдная гісторыя і традыцыі не супадаюць з намалёванымі пісьменнікам.
Гл. таксама
-----------
* Магіканы
Зноскі
------
1. ↑ Mohegan-Montauk-Narragansett in United States
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Моэган
* The Mohegan Tribe — The Official Mohegan Tribe Website
* MOHEGAN HISTORY
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Britannica (онлайн) |
| Нарматыўны кантроль | LCCN: sh85086506 | | {
"title": "Моэган",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
926,
4665,
0.1984994640943194
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"<center>Моэган <br /> ''Mohegan''</center>"},"image":{"wt":"[[Выява:Lester Skeesuk.jpg|250px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\"><small>"},"poptime":{"wt":"2100"},"popplace":{"wt":"[[ЗША]]"},"langs":{"wt":"моэган-пеквот"},"rels":{"wt":"[[анімізм]], [[хрысціянства]], [[пеётызм]]"},"related":{"wt":"[[ніпмук]], [[мантаўкет]], [[пеквот]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\"><center>Моэган <br/> <i>Mohegan</i></center></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Lester_Skeesuk.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"897\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"350\" decoding=\"async\" height=\"641\" resource=\"./Файл:Lester_Skeesuk.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Lester_Skeesuk.jpg/250px-Lester_Skeesuk.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Lester_Skeesuk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0e/Lester_Skeesuk.jpg 2x\" width=\"250\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">2100</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./ЗША\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ЗША\">ЗША</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">моэган-пеквот</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімізм</a>, <a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a>, <a href=\"./Пеётызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пеётызм\">пеётызм</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Ніпмук\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ніпмук\">ніпмук</a>, <a href=\"./Мантаўкет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мантаўкет\">мантаўкет</a>, <a href=\"./Пеквот\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пеквот\">пеквот</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 4964
} |
| | |
| --- | --- |
| | У гэтага паняцця ёсць іншае значэнне **одыя (мова)**. |
**Орыя**, або **одыя** (орыя ଓଡ଼ିଆ ) — індаарыйскі народ, асноўнае насельніцтва штата Адыша ў Індыі. Агульная колькасць (2019 г.) — 32 673 925 чал.
Паходжанне
----------
Тэрыторыя, на якой адбывалася фарміраванне одыя, з’яўляецца старажытным населеным рэгіёнам, дзе да нашай пары суіснуюць даволі замкнёныя аўстраазіяцкія, дравідыйскія і індаеўрапейскія плямёны і касты. Продкі аўстраазіятаў маглі трапіць на Індастан ужо 60 тысяч гадоў таму. Дравіды і індаеўрапейцы перасяліліся на землі Адышы некалькі тысяч гадоў таму. Генетычныя даследаванні паказваюць, што розныя групы насельнікаў Адышы складаюць своеасаблівыя кластары. Напрыклад, мясцовая каста брамінаў бліжэй па паходжанню да насельніцтва паўночнай Індыі. Разам з гэтым, не адмаўляецца ўзаемная асіміляцыя.
У позні ведычны перыяд на ўзбярэжжы Бенгальскага заліва склалася індаарыйская дзяржава Калінга, заваяваная ў 261 г. да н. э. імператарам Ашокам з дынастыі Маур’яў. Ужо ў I ст. да н. э. тэрыторыя Калінгі выйшла са складу імперыі. У далейшым тут кіравалі розныя дынастыі. У высокім сярэднявеччы ў розных крыніцах узгадвалася дзяржава Одра, заснаваная мясцовым племем одраў (у нашы дні кастай). Ад яе наймення паходзяць сучасныя назвы Адышы і одыя. У гэты ж перыяд узнікае будысцкая містычная літаратура *чар’япада* на мове, блізкай як да сучаснай бенгальскай, так і одыя. У 1593 г. Адыша была заваявана Вялікімі Маголамі. У 1803 г. далучана да Брытанскай Індыі.
У эпоху каланіялізма сфарміраваліся колы дробных чыноўнікаў і інтэлектуалаў, што размаўлялі на мове одыя. Яны станоўча ўспрынялі ідэю ІНК фарміраваць нацыянальныя тэрыторыі адпаведна гаворкам і высунулі ў 1888 г. патрабаванні стварыць асобную правінцыю. У 1913 г. Адыша была вылучана са складу Бенгаліі, тут была надрукавана першая газета на мове одыя. 1 красавіка 1936 г. створана асобная правінцыя Арыса. У 1947 яна была пераўтворана ў штат Індыі.
Асаблівасці культуры
--------------------
Галоўным традыцыйным заняткам одыя з’яўляецца земляробства. Ва ўнутраных раёнах вырошчваюць на продаж і для паўсядзённага спажывання рыс, а таксама алейныя культуры, проса, бабовыя, гародніну. На ўзбярэжжы, дзе ўзровень камерцыялізацыі сельскай гаспадаркі вышэйшы, важнымі культурамі таксама з’яўляюцца цукровы трыснёг, какосавая пальма, джут. У Адышы захаваліся старажытныя формы земляробства, лепей прыстасаваныя да мясцовых экалагічных умоў, чым сучасныя. Жывёлагадоўля мае дадатковы характар. Звычайна трымаюць кароў і свойскую птушку, у раўнінных раёнах на затопленых рысавых палетках — рыбу. Традыцыйныя рамёствы: разьба, ткацтва, аплікацыя, гафт, ліццё медзі і бронзы. Існуе каставая рамесная спецыялізацыя.
Хаця ў прыбярэжных раёнах здаўна існуюць гарады як гандлёвыя і вытворчыя цэнтры, тыповы від паселішча — вёска. Звычайна вёскі будуюцца ўздоўж дарог, асобна вылучаюцца невялікія паселішчы каля асноўнага для прадстаўнікоў ніжэйшых каст. У горных раёнах захаваліся вёскі з раскіданай планіроўкай. На ўзбярэжжы створана вёска рамеснікаў і мастакоў Рагхураджпур. Распаўсюджаны каркасныя жытлы з глінянымі сценамі, саламянымі або чарапічнымі дахамі. На дварах усталёўваюць падстрэшкі для адпачынку і свойскай жывёлы.
Мудхі
Кухня одыя славіцца вялікай колькасцю рысавых страў, у тым ліку рысавымі аладкамі *піта*, вараным надзьмутым рысам *мудхі*, кіславатым ферментаваным рысам *пахала бата*. Да рысавых страў дадаюць бабовыя, мяса, рыбу і гародніну, смажаныя на гарчычным алеі. Гатуюць лёгкія алкагольныя напоі на аснове фінікаў, малака і канопляў.
Да одыя важна прыналежнасць да пэўнай касты. Пры сустрэчы людзі часцяком цікавяцца, да якой касты належыць субяседнік. Шлюбы заключаюцца паміж прадстаўнікамі адной касты. Каста вызначае асаблівасці паўсядзённага жыцця. Вясковае насельніцтва таксама падзяляецца на мужчынскія роды. Шлюбы знутры рода не вітаюцца, у той час як шлюбы паміж жыхарамі розных вёсак прымаюцца з задавальненнем. Нявеста пераходзіць жыць у сям’ю мужа. Дзеці з маленства прыцягваюцца да працы.
Храмавае мастацтва одыя вызначана асаблівым адышскім стылем. Вядомы храмавыя класічныя танцы з маскамі ў гонар Вішну, лялечны тэатр ценяў, народная опера *джатра*, храмавы жывапіс *пата*.
Мова
----
Мова одыя адносіцца да індаарыйскай галіны індаеўрапейскай моўнай сям’і. Вельмі блізкая да бенгальскай мовы. Поруч з тамільскай, санскрытам, канада, тэлугу і малаялам, лічыцца індыйскімі лінгвістамі класічнай мовай. Мае дзяржаўны статус. Першыя пісьмовыя помнікі з’явіліся ў сярэднявеччы. Сучасная пісьмовасць складзена на аснове *брахмі*.
Рэлігія
-------
96,4 % вернікаў спавядаюць індуізм, прычым належаць да плыні вішнуістаў. Найбольш папулярна для шанавання трыяда багоў Джаганатха, Балабхадра і Субхадра. Хаця містычны вобраз Джаганатхі ўзнік у часы панавання будызму, у нашы дні ён лічыцца аватарам Вішну. Балабхадра — старажытны бог, вядомы з часоў складання Махабхараты, разглядаецца як брат Джаганатхі. Субхадра калісьці з’яўлялася адной з гераінь Махабхараты, але для одыя яна ўвасабляе сястру Джаганатхі і тантрычную божую сілу *ёгмая*. Святы ў гонар Джаганатхі асабліва каларытныя ў раёне Пуры. Важнымі паломніцкімі цэнтрамі таксама з’яўляюцца храм Крышны ў Бхубанешвары, храм Біраджа ў Джаджпуры і храм Брахмы каля Джаранды.
Зноскі
------
1. ↑ PEOPLE CLUSTER: ODIA
2. ↑ Genetic structure of Indian populations based on fifteen autosomal microsatellite loci
3. ↑ VIKRANT KUMAR and B MOHAN REDDY, Status of Austro-Asiatic groups in the peopling of India: An exploratory study based on the available prehistoric, linguistic and biological evidences
4. ↑ Influence of language and ancestry on genetic structure of contiguous populations: A microsatellite based study on populations of Orissa
5. ↑ Kalinga
6. ↑ Odra Архівавана 10 лістапада 2019.
7. ↑ The Charypada
8. ↑ Pareswar Sahoo, Formation of Orissa as a Separate Province
9. ↑ Traditional Tribal Farming In Odisha Архівавана 10 лютага 2022.
10. ↑ Odisha village continues to keep traditional art alive
11. ↑ A Bang Out Of Bhang!
12. ↑ Odiya Language, Odiya Literature, History of Odiya language
13. ↑ Odia becomes sixth classical language — CM hails move, focuses on awareness
14. ↑ Oriya — Religion and Expressive Culture
Спасылкі
--------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Одыя (народ) на Вікісховішчы |
* Зямля і людзі Адышы
* Агульныя звесткі
* Рух одыя
* Мова | {
"title": "Одыя (народ)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1234,
9601,
0.1285282783043433
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група\\n ","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Орыя <br /> (ଓଡ଼ିଆ )"},"image":{"wt":"[[Выява:Man holding 'Chhati'.jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\"><small>"},"poptime":{"wt":"32 673 925 (2019)"},"popplace":{"wt":"[[Адыша]]"},"langs":{"wt":"[[одыя (мова)|одыя]]"},"rels":{"wt":"[[індуізм|індуізм]]"},"related":{"wt":"[[бенгальцы]], [[біхарцы]], [[асамцы]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwDA\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Орыя <br/> (ଓଡ଼ିଆ )</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Man_holding_'Chhati'.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1920\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2560\" decoding=\"async\" height=\"225\" resource=\"./Файл:Man_holding_'Chhati'.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Man_holding_%27Chhati%27.jpg/300px-Man_holding_%27Chhati%27.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Man_holding_%27Chhati%27.jpg/450px-Man_holding_%27Chhati%27.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Man_holding_%27Chhati%27.jpg/600px-Man_holding_%27Chhati%27.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">32 673 925 (2019)</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Адыша\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адыша\">Адыша</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Одыя_(мова)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Одыя (мова)\">одыя</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Індуізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Індуізм\">індуізм</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Бенгальцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бенгальцы\">бенгальцы</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Біхарцы\"]}}' href=\"./Біхарцы?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біхарцы\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">біхарцы</a>, <a href=\"./Асамцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Асамцы\">асамцы</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 10466
} |
**Дом Сухазанета** — гістарычны будынак у цэнтры Санкт-Пецярбурга, размешчаны па адрасе Неўскі праспект, 70. Трохпавярховы будынак мае строгі безордэрны фасад, які увенчаны франтонам. У інтэр’еры будынка захаваліся некалькі памяшканняў: вестыбюль, абліцаваны штучным мармурам, а таксама залы, упрыгожаныя ляпнымі фрызамі і маляўнічымі плафонамі.
Першы вядомы будынак пабудаваны ў пачатку XIX стагоддзя, гэта быў каменны дом купца А. Шамякіна. Пазней будынак набыў генерал ад артылерыі І. А. Сухазанет, для яго ў канцы 1820-х гадоў будынак быў перабудаваны архітэктарам Д. І. Квадры. Унутранае аздабленне асабняка выконвалася ў 1835—1838 гадах архітэктарамі Д. І. Вісконці і С. Л. Шуставым.
З 1864 года будынак займала Пецярбургскае купецкае таварыства, у перыяд 1864—1866 гадоў па праекце архітэктара В. В. Штрома быў перабудаваны фасад будынка. У 1910—1911 гадах была перароблена частка інтэр’ераў па праекце архітэктара П. С. Барышнікава. З 1974 года ў будынку знаходзіцца Дом журналіста.
У пачатку 2000-х гадоў была праведзена навуковая рэстаўрацыя інтэр’ераў.
Літаратура
----------
* Санкт-Петербург. Петроград. Ленинград: Энциклопедический справочник / Ред. коллегия: Белова Л. Н. Булдаков Г. Н. Дегтярев А. Я. и др. — М.: научное издательство «Большая Российская Энциклопедия». 1992. — 687 с.; ил. — ISBN 5-85270-037-1. (руск.)
Спасылкі
--------
* Особняк Сухозанета (XVIII—XIX века) // Дом журналиста Невский 70 (руск.)
* Союз журналистов Санкт-Петербурга и Ленинградской области. История (руск.)
* Акт по результатам государственной историко-культурной экспертизы проектной документации на проведение работ по сохранению объекта культурного наследия федерального значения «Дом Сухозанета И. О.» // Комитет по государственному контролю, использованию и охране памятников истории и культуры правительства Санкт-Петербурга (руск.) | {
"title": "Дом Сухазанета",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1497,
3241,
0.4618944770132675
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-c36b2af7e55bca2e\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Славутасць\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Славутасць</td></tr><tr><th about=\"#mwt13\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Дом Сухазанета</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4165413$F5638F08-D1C5-4A7F-914F-C8AB71F9F74A\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:SPB_Newski_house_70.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1754\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2735\" decoding=\"async\" height=\"176\" resource=\"./Файл:SPB_Newski_house_70.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/SPB_Newski_house_70.jpg/274px-SPB_Newski_house_70.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/SPB_Newski_house_70.jpg/411px-SPB_Newski_house_70.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/SPB_Newski_house_70.jpg/548px-SPB_Newski_house_70.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt8\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"59.933055555556\" data-lon=\"30.345555555556\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"59.933055555556\",\"longitude\":\"30.345555555556\",\"text\":\"59°55′59″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 30°20′44″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Дом Сухазанета\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.345555555556,\\n\\t\\t\\t\\t59.933055555556\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Дом Сухазанета\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4165413\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q4165413\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_cb5f5c1b2d886fd14738362e7c9456bdd52c1869\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/59.933055555556/30.345555555556/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">59°55′59″ пн. ш. 30°20′44″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0&params=59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=59.933055555556,30.345555555556&q=59.933055555556,30.345555555556&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=30.345555555556,59.933055555556&pt=30.345555555556,59.933055555556&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=59.933055555556&mlon=30.345555555556&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt11\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"59.933055555556\\" longitude=\\"30.345555555556\\" text=\\"59°55′59″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′44″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Дом Сухазанета\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.345555555556,\\n\\t\\t\\t\\t59.933055555556\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Дом Сухазанета\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4165413\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q4165413\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0&params=59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=59.933055555556,30.345555555556&q=59.933055555556,30.345555555556&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=30.345555555556,59.933055555556&pt=30.345555555556,59.933055555556&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=59.933055555556&mlon=30.345555555556&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/59.933055555556/30.345555555556/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"59.933055555556\\" data-lon=\\"30.345555555556\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_cb5f5c1b2d886fd14738362e7c9456bdd52c1869\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt10\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"59.933055555556\\",\\"longitude\\":\\"30.345555555556\\",\\"text\\":\\"59°55′59″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′44″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Дом Сухазанета\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t30.345555555556,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t59.933055555556\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Дом Сухазанета\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4165413\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q4165413\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>59°55′59″ пн. ш. 30°20′44″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%94%D0%BE%D0%BC_%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0&amp;params=59.933055555556_0_0_N_30.345555555556_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=59.933055555556,30.345555555556&amp;q=59.933055555556,30.345555555556&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=30.345555555556,59.933055555556&amp;pt=30.345555555556,59.933055555556&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=59.933055555556&amp;mlon=30.345555555556&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4165413$39ECFA04-C8B2-4AFA-A3C2-130D3FF94492\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/20px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/30px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/40px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месцазнаходжанне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4165413$08E05A9F-32D0-458D-A8F4-6AC8820BB61B\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Цэнтральны_раён_(Санкт-Пецярбург)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэнтральны раён (Санкт-Пецярбург)\">Цэнтральны раён</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Статус</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span data-mw='{\"caption\":\"Герб Расіі\"}' typeof=\"mw:File\"><span title=\"Герб Расіі\"><img alt=\"Герб Расіі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"366\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"333\" decoding=\"async\" height=\"22\" resource=\"./Файл:Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg/20px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg/30px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg/40px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation_2.svg.png 2x\" width=\"20\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"margin-left: 0.2em; font-size: 85%;\" title=\"Аб’ект культурнай спадчыны РФ\">Аб’ект культурнай спадчыны РФ <span class=\"noprint\" style=\"white-space:nowrap;\"><a class=\"external text\" href=\"http://kulturnoe-nasledie.ru/monuments.php?id=7810620000\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">№ 7810620000</a></span><span class=\"printonly\" style=\"white-space:nowrap;\">№ 7810620000</span></span><link href=\"./Катэгорыя:Культурная_спадчына_Расіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt12\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"59.933055555556\" data-lon=\"30.345555555556\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"30.345555555556\",\"latitude\":\"59.933055555556\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q4165413\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Дом Сухазанета\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 30.345555555556, 59.933055555556] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Дом Сухазанета\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_e6545a35be52c4e1794a685d9f8bcb3afb0b164f\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/59.933055555556/30.345555555556/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,59.933055555556,30.345555555556,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%94%D0%BE%D0%BC+%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0&revid=4589995&groups=_e6545a35be52c4e1794a685d9f8bcb3afb0b164f\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,59.933055555556,30.345555555556,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%94%D0%BE%D0%BC+%D0%A1%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B0&revid=4589995&groups=_e6545a35be52c4e1794a685d9f8bcb3afb0b164f 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt14\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q4165413$79A40983-7E7B-42E3-BAB0-D911608F06D4\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Nevskiy_70\" title=\"commons:Category:Nevskiy 70\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Nevskiy%2070\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Nevskiy 70\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3192
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Новікаў.
**Анатоль Мікалаевіч Новікаў** (нар. 13 лютага 1941, Бораўск Калужскай вобласці РСФСР) — беларускі ваенны і палітык. Генерал-лейтэнант у адстаўцы. Старшыня Рэспубліканскага савета Беларускага грамадскага аб’яднання ветэранаў.
Біяграфія
---------
Скончыў Вышэйшае агульнавайсковае каманднае вучылішча імя Вярхоўнага Савета РСФСР (агульнавайсковы камандзір), Ваеннапалітычную акадэмію імя У. І. Леніна (палітработнік), Акадэмію грамадскіх навук пры ЦК КПСС (палітолаг).
Працаваў на розных пасадах у Маскоўскай, Прыбалтыйскай, Прыкарпацкай ваенных акругах, Групе савецкіх войскаў у Германіі, затым членам ваеннага савета танкавай арміі ў г. Барысаве, членам ваеннага савета Закаўказскай і Беларускай ваенных акруг, начальнікам інспекцыі Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь.
Выбіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета Беларускай ССР адзінаццатага склікання, дэпутатам Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь дванаццатага склікання. Выбіраўся членам Савета Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 2-га, 3-га і 4-га скліканняў.
Узнагароды
----------
Узнагароджаны ордэнамі Айчыны III ступені, Пашаны, Чырвонай Зоркі, «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» III ступені, васемнаццаццю медалямі, Ганаровай граматай Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, Ганаровай граматай Міжпарламенцкай Асамблеі Еўразійскага эканамічнага супольніцтва.
Зноскі
------
1. ↑ Новиков Анатолий Николаевич Архівавана 18 жніўня 2020.
2. ↑ ПАРЛАМЕНТ- Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь трэцяга склікання Архівавана 16 верасня 2020.
Спасылкі
--------
* Члены Совета Республики. Новиков Анатолий Николаевич (руск.)
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | OpenSanctions | | {
"title": "Анатоль Мікалаевіч Новікаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
989,
3316,
0.2982509047044632
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-685269e1fbd3df8c\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"ДД\",\"href\":\"./Шаблон:ДД\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' data-name=\"Дзяржаўны дзеяч\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Анатоль Мікалаевіч Новікаў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«Імя_Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Нараджэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$a81d5325-479b-3f87-b0f1-4ca8f7c90572\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./13_лютага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"13 лютага\">13 лютага</a> <a href=\"./1941\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1941\">1941</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1941-02-13</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_13_лютага\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1941_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(82 гады)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><br/><ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$5a083ca4-4ecf-2008-813e-9f973c97ca80\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Бораўск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бораўск\">Бораўск</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"iw\" data-title=\"Бораўскі раён\">Бораўскі раён<sup class=\"plainlinks noprint\"><a class=\"external text\" href=\"//www.wikidata.org/wiki/Q12015831?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">[d<span typeof=\"mw:Entity\">]</span></a></sup></span></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Маскоўская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маскоўская вобласць\">Маскоўская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Маскоўскай_вобласці\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адукацыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$3725018f-42e2-5c78-49ea-b6c0b25c9691\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Маскоўскае_вышэйшае_ваеннае_каманднае_вучылішча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маскоўскае вышэйшае ваеннае каманднае вучылішча\">Маскоўскае вышэйшае ваеннае каманднае вучылішча</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Маскоўскага_вышэйшага_ваеннага_каманднага_вучылішча\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$c78b3831-4fbd-6514-91ca-331ed3dbc50b\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D1%96%D0%BC%D1%8F+%D0%A3.+%D0%86.+%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1935120&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D0%B0%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D1%96%D0%BC%D1%8F+%D0%A3.+%D0%86.+%D0%9B%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Ваенна-палітычная акадэмія імя У. І. Леніна</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1935120\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1935120\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Ваенна-палітычнай_акадэміі_імя_У._І._Леніна\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$84910eef-4ca6-2472-bd23-763f4218f09c\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_акадэмія_дзяржаўнай_службы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская акадэмія дзяржаўнай службы\">Расійская акадэмія дзяржаўнай службы</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_РАДС_пры_Прэзідэнце_РФ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзейнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$62828ae8-4f1d-80e5-eb55-0bd3d8e01720\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$4f83dec6-4b18-52f2-5a1e-8b98363ab024\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Чырвонай Зоркі\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Чырвонай_Зоркі\" title=\"ордэн Чырвонай Зоркі\"><img alt=\"ордэн Чырвонай Зоркі\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg/41px-SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg/63px-SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg/82px-SU_Order_of_the_Red_Star_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Чырвонай_Зоркі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$bfae6c03-40dd-430c-3b67-c143d6a8a011\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» III ступені\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_«За_службу_Радзіме_ва_Узброеных_Сілах_СССР»\" title=\"ордэн «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» III ступені\"><img alt=\"ордэн «За службу Радзіме ва Узброеных Сілах СССР» III ступені\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg/41px-SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg/63px-SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg/82px-SU_Order_For_Service_to_the_Homeland_in_the_Armed_Forces_of_the_USSR_3rd_class_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_«За_службу_Радзіме_ва_Узброеных_Сілах_СССР»_III_ступені\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$c421ba07-4d4c-fda8-8ae6-88308945bd24\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Айчыны III ступені\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Айчыны\" title=\"ордэн Айчыны III ступені\"><img alt=\"ордэн Айчыны III ступені\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg/41px-BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg/63px-BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg/82px-BLR_Order_of_Fatherland_3rd_class_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Айчыны_III_ступені_(Беларусь)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$ab29c6ba-4e3f-78df-9225-0c15154f0d5b\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Пашаны\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Пашаны_(Беларусь)\" title=\"ордэн Пашаны\"><img alt=\"ордэн Пашаны\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg/41px-BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg/63px-BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg/82px-BLR_Order_of_Honour_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Пашаны_(Беларусь)\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q99440064$27efeda7-41d4-ba31-af73-bf49360a04c9\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><a href=\"./Ганаровая_грамата_Нацыянальнага_сходу_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь\">Ганаровая грамата Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь</a><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_Ганаровай_граматай_Нацыянальнага_сходу_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span></div></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3013
} |
**«DeadMarsh»** — беларускі метал-гурт з Мінска, заснаваны ў 1998 годзе.
Гісторыя
--------
Датай заснавання гурта лічыцца 8 студзеня 1998 года, калі да гурта далучыўся Аляксей Гладыш, які ў той час граў у гурце Vicious Crusade. Гурт пачаў граць песні вядомых трэш-метал выканаўцаў (такіх як Metallica, Slayer, Sepultura ды іншых).
20 ліпеня 1999 года ў клубе «Альтэрнатыва» гурт праводзіць свой першы канцэрт.
У сярэдзіне 2000 года ў гурце мяняюцца гітарысты. Замест Генадзя Гордана прыходзіць Аляксей Бумін, а замест бас-гітарыста Дзяніса Тушканава у гурт прыходзіць Павел Корань, з якім запісваецца сінгл «Bleeding Dirt».
У пачатку 2001 года зноў змена гітарыстаў — замест Аляксея Буміна прыходзіць Аляксей Шталенкаў, у студыі якога DeadMarsh выдае дэма-альбом *Harmony Prevails (бел. (тар.)) (бел.*. Пазней, песня «Wheels & Fire» («Колы і агонь») з’явіцца ў зборніку *Hard Life Heavy Music I*.
У 2001 годзе DeadMarsh удзельнічаў у фестывалях «Рок-кола» (дзе перамог у намінацыях «лепшы гурт», «лепшы гітарыст» і «лепшы барабаншчык»), «Рок-апоўнач» (які праходзіў у рамках фэстываля «Славянскі базар» у Віцебску), «Рок супраць наркотыкаў» і «Рок немаўля».
У пачатку 2002 года гурт запісвае кавер «Люстэрка ночы» на песню Metallica «Enter Sandman», які быў выдадзены на зборніку *Hardcoreманія: чаду!*. Летам гурт удзельнічае ў фэстывалі беларускай музыкі «Басовішча 2002». У час падрыхтоўкі да фестываля, з гурта сыходзіць Аляксей Шталенкаў, а на яго месца вяртаецца Аляксей Бумін.
У 2003 годзе гурт DeadMarsh пачынае працаваць над беларускамоўным альбомам *Грані*, які выходзіць 2 верасня на студыі X-Noise Factory. Крыху раней, кампазіцыя «Апошні жах Няміга» выдаецца на зборніку *Hard Life Heavy Music II*. Таксама гурт запісвае кліп на песню «De la musique avant toute chose…».
2008 год адзначаецца выданнем новага англамоўнага альбома «To the Sky». У гэтым жа годзе з архіўных відэа на заглаўную песню альбома быў зманціраваны настальгічны відэакліп. Неўзабаве гурт пакідаюць ударнік Аляксей Гладыш (яго месца займае Сяргей Зварыка) і бас-гітарыст Павел Корань (замяняецца Дзмітрыем Ангелавым). Але галоўным ударам стаў сыход вакаліста Віталя Барушкі. Восенню гэтага года, пасля шэрагу праслухоўванняў, да DeadMarsh далучаецца вакаліст Аляксандр Кныш.
У 2012 годзе музыканты анансуюць выданне новага альбома, запісанага цалкам на англійскай мове. Аднак ужо ў ліпені 2013 года гурт абвясціў пра свой распад.
Апошні вакаліст DeadMarsh Аляксандр Кныш у 2016 годзе выпусціў зборнік старых кампазіцый гурта «Буду Верыць», якія перазапісаў са сваім вакалам (на бэк-вакале — Пётр Ялфімаў). У зборнік увайшлі песні на англійскай і беларускай мовах.
Дыскаграфія
-----------
### Альбомы
* «Harmony Prevails (бел. (тар.)) (бел.» (дэма) (2001)
* «Грані» (2003)
* «To the Sky» (2008)
### Сінглы
* «Bleeding Dirt» (2000)
* «Люстэрка ночы» (2002)
* «Апошні жах „Няміга"» (2003)
### Удзел у зборніках
* «Hard Life Heavy Music I» (2001) — «Колы і агонь»
* «Hardcoreманія: чаду!» (2002) — «Люстэрка ночы»
* «Hard Life Heavy Music II» (2003) — «Апошні жах Няміга»
* «Hard Life Heavy Music. Metallection III» (2004) — «Ня больш за дым»
* «Генералы айчыннага року» (2004) — «Ня больш за дым»
### Іншае
* «Буду верыць», зборнік (2016)
Удзельнікі (на момант распаду)
------------------------------
* Аляксандр Кныш: спеў
* Аляксей Бумін: гітара
* Валерый Зварыка: гітара
* Алег Пацкевіч: бас-гітара
* А. Адамцэвіч
### Былыя ўдзельнікі
* Мікалай Гідлеўскі: спеў
* Віталій Барушка: спеў
* Генадзь Гордан: гітара
* Дзяніс Тушканаў: бас-гітара
* Павел Корань: бас-гітара
* Аляксей Шталенкаў: гітара
* Аляксей Гладыш: ударныя
* Дзмітрый Ангелаў: бас-гітара
Зноскі
------
1. 1 2 DeadMarsh на MetalMap.by
2. ↑ Группа Deadmarsh вернётся после перерыва / Experty.by
3. ↑ Паведамленне аб распадзе DeadMarsh ў суполке гурта Вконтакте
4. ↑ Вокалист Deadmarsh выпустил сборник "Буду верыць" / Metalheads.by
Спасылкі
--------
* Група «ВКонтакте»
* Старонка гурта на сайце Last.fm
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | VK |
| Фота, відэа і аўдыё | Last.fm |
| Тэматычныя сайты | Discogs · Encyclopaedia Metallum · MusicBrainz | | {
"title": "DeadMarsh",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2033,
6168,
0.32960440985732814
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-66e1b24c25bbfb8d\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Музычны калектыў\",\"href\":\"./Шаблон:Музычны_калектыў\"},\"params\":{\"Назва\":{\"wt\":\"DeadMarsh\"},\"Фота\":{\"wt\":\"Deadmarsh-2010.jpg\"},\"Апісанне_фота\":{\"wt\":\"Выступ гурта ў клубе «Джолі Роджэр», 2010 год\"},\"Гады\":{\"wt\":\"1998-2013\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Горад\":{\"wt\":\"[[Мінск]]\"},\"Мова\":{\"wt\":\"[[беларуская]], [[англійская]]\"},\"Жанр\":{\"wt\":\"[[метал]]\"},\"Лэйблы\":{\"wt\":\"[[X-Noise Factory]]<br/>[[БМАgroup]]<br/>[[Deathbell productions]]\"},\"Склад\":{\"wt\":\"Аляксей Бумін, Валерый Зварыка, Аляксандр Кныш, Алег Пацкевіч\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width:22em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#b0c4de;\">DeadMarsh</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Выступ гурта ў клубе «Джолі Роджэр», 2010 год\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Deadmarsh-2010.jpg\" title=\"Выступ гурта ў клубе «Джолі Роджэр», 2010 год\"><img alt=\"Выступ гурта ў клубе «Джолі Роджэр», 2010 год\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2592\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3872\" decoding=\"async\" height=\"183\" resource=\"./Файл:Deadmarsh-2010.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Deadmarsh-2010.jpg/274px-Deadmarsh-2010.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Deadmarsh-2010.jpg/411px-Deadmarsh-2010.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Deadmarsh-2010.jpg/548px-Deadmarsh-2010.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Выступ гурта ў клубе «Джолі Роджэр», 2010 год</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#b0c4de;\">Асноўная інфармацыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Спіс_музычных_жанраў,_кірункаў_і_стыляў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Спіс музычных жанраў, кірункаў і стыляў\">Жанр</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P136\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Метал\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Метал\">метал</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span title=\"Гады актыўнасці калектыва\">Гады</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n1998-2013</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span title=\"Месца бягучай дыслакацыі калектыва\">Краіна</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P495\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span title=\"Месца фарміравання калектыва\">Горад</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span title=\"Мова песень\">Мова песень</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1412\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Беларуская\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская\">беларуская</a>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Англійская\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская\">англійская</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Лэйбл_гуказапісу\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лэйбл гуказапісу\">Лэйблы</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P264\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"X-Noise Factory\"]}}' href=\"./X-Noise_Factory?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"X-Noise Factory\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">X-Noise Factory</a><br/><a href=\"./БМАgroup\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"БМАgroup\">БМАgroup</a><br/><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Deathbell productions\"]}}' href=\"./Deathbell_productions?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Deathbell productions\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Deathbell productions</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span title=\"Бягучы вакальна-інструментальны склад калектыва\">Склад</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P527\">Аляксей Бумін, Валерый Зварыка, Аляксандр Кныш, Алег Пацкевіч</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#b0c4de;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6457884$577BB4F5-DD47-44D9-A763-C9A4B8E8E46A\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:DeadMarsh\" title=\"commons:Category:DeadMarsh\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:DeadMarsh\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:DeadMarsh\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></th>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 6496
} |
Не блытаць з востраў Рапануі.
**Рапану́і** (саманазва *Rapanui*) — карэннае палінезійскае насельніцтва вострава Рапануі ў Ціхім акіяне. Частка рапануі жыве ў Чылі, каля 500 чал. — у Французскай Палінезіі. Агульная колькасць (2012 г.) — 5700 чал.
Паходжанне
----------
Дакладны час засялення вострава Рапануі продкамі сучасных астравіцян, а таксама іх паходжанне з'яўляюцца даволі дыскусійнымі пытаннямі ў навуковых колах. У 1950—1962 гг. нарвежскі даследчык Тур Хеердал прапанаваў найбольш спрэчную гіпотэзу аб дзвюх міграцыйных хвалях з Паўднёвай, а потым з Паўночнай Амерыкі. Абапіраючыся на вусную традыцыю жыхароў Рапануі, ён устанавіў, што першая міграцыя адбылася да 380 г. н.э. Аднак яго доказы амерыканскага паходжання рапануі абапіраліся толькі на ўскосныя дадзеныя. Тур Хеердал вызначыў частку флоры вострава як паўднёваамерыканскую, а таксама звярнуў увагу на падабенства аблічча знакамітых статуй Рапануі на індзейцаў Перу. Супраць гэтага выступілі лінгвісты, якія высветлілі, што мова рапануі з'яўляецца палінезійскай і блізкая да моў карэнных жыхароў Французскай Палінезіі. Выказваліся таксама гіпотэзы аб удзеле меланезійцаў у засяленні вострава. Але і яны не знайшлі аднадушнай падтрымкі.
Нарвежская даследчыца-генетык Эрыка Хагельберг даследавала косці ў старажытных пахаваннях і прыйшла да высновы, што продкі рапануі маюць палінезійскае паходжанне. Генетычныя даследаванні, якія праводзіліся пазней, паказалі ў некаторых рапануі наяўнасць ДНК, характэрнай для індзейцаў Паўднёвай Амерыкі, але, як мяркуюць генетыкі, сувязь з індзейцамі з'явілася не раней за XIX ст. калі востраў Рапануі наведвалі экспедыцыі з Еўропы і Паўднёвай Амерыкі. Радыевугляродны аналіз паказаў, што вуглі на месцы найстаражытнейшых вогнішчаў адносяцца да прамежку часу VII — XIII стст. Такім чынам, большасць сучасных вучоных прытрымліваецца думкі, што рапануі — нашчадкі перасяленцаў з Палінезіі (найбольш імаверныя месцы, адкуль яны прыбылі — Маркізскія астравы, астравы Гамб'е, астравы Тубуаі).
Гісторыя
--------
Карта вострава Рапануі
У вусных паданнях астравіцян сцвярджаецца, што ініцыятарам перасялення з далёкай прарадзімы Хівы на востраў Рапануі быў правадыр Хоту Мату'а, які пад ціскам знешняй пагрозы быў вымушаны шукаць новае месца жыхарства. Хоту Мату'а спярша выслаў на Рапануі разведчыкаў. Хаця тыя паведамілі, што востраў дрэнна прыстасаваны для засялення, правадыр спяшаўся. Яго караблі ўвайшлі ў бухту Анакена, на беразе якой былі пабудаваныя хаціна і печ для смажання ежы. Разам з ім высадзілася больш за 200 чал. З Хівы перасяленцы прывезлі клубяні харчовых раслін, парасткі банана, цукровы трыснёг, расліны, з якіх здабывалі фарбу і валокны, а таксама курэй і пацукоў. Апошнія з'яўляліся важным аб'ектам палявання.
Хоту Мату'а некалькі разоў мяняў месца жыхарства на востраве, а пад канец жыцця падзяліў яго паміж шасцю сынамі. Пасля смерці правадыра на востраве таксама з'явіліся новыя «даўгавухія» прышэльцы (*ханау эпе*), якія не мелі сваіх жанчын і таму былі вымушаны браць шлюб з першапасяленкамі.
Да прыходу людзей востраў Рапануі быў пакрыты лясамі. Вулканічныя глебы выдатна падыходзілі да земляробства. Прахалодны клімат вострава не дазваляў вырошчваць какосавую пальму і многія іншыя трапічныя культуры, што адыгрываюць вызначальную ролю ў забеспячэнні харчам жыхароў астатняй Палінезіі. Асноўнай ежай на Рапануі сталі клубневыя культуры. Астравіцяне таксама лавілі рыбу, разводзілі курэй, палявалі пацукоў. Праблема нястачы пітной вады (на востраве Рапануі няма рэк, а ападкі хутка ўсмоктваюцца ў порыстую зямлю) была вырашана ўжо першым пакаленнем перасяленцаў. Хоту Мату'а і яго паслядоўнікі будавалі каменныя калодзежы для збору дажджавой вільгаці.
Пра поспех палінезійскіх пасяленцаў на Рапануі сведчыць стварэнне імі складанай культуры. У прамежак часу паміж 1250 і 1500 гг. імі былі ўсталяваны вялізарныя каменныя статуі — мааі. Іх прызначэнне, выраб і перавозка дагэтуль з'яўляюцца найбольш спрэчнымі пытаннямі сярод археолагаў і гісторыкаў. Але ў XIV — XV стст. рапануі напаткала экалагічная катастрофа. Адбылося поўнае знішчэнне лесу. Гэта магло адбыцца з-за павялічэння колькасці насельніцтва (да 12 тысяч чал.) і пашырэння плошчы сельскагаспадарчых палеткаў, вынішчэння лесу для перавозкі мааі, дзейнасці завезеных чалавекам пацукоў, якія з'елі насенне мясцовых дзікіх раслін. Хутчэй за ўсе, мелі месца адначасова ўсе згаданыя фактары, да таго ж не выключаны часовыя кліматычныя змены.
Адсутнасць дрэў на Рапануі азначала таксама змены ў жыцці людзей. Яны страцілі магчымасць будаваць марскія судны для далёкіх плаванняў па акіяне, а значыцца апынуліся ў ізаляцыі ад астатніх палінезійцаў, не маглі будаваць драўляныя жытлы, вырабляць драўляную зброю і прадметы паўседзённага побыту. Паміж рознымі групамі астравіцян разгарнуліся кровапралітныя войны. Найбольш вядома вайна паміж «даўгавухімі» *ханау эпе* і «караткавухімі» *ханау мамока* (XVII ст.). У пазнейшыя часы даследчыкі апісвалі яе як барацьбу паміж прадстаўнікамі розных рас або паміж высакароднымі *ханау эпе* і прыгнечанымі *ханау мамока*. На самой справе, у фальклоры рапануі размова ідзе толькі пра дзве падобныя групы насельніцтва, якія адрознівалі сябе па паходжанню ад розных перасяленцаў, але не па расавых прыкметах і не па сацыяльнаму статусу. Вайна скончылася перамогай *ханау мамока*. Ацалеў толькі адзін *ханау эпе*, нашчадкі якога і ў нашы дні жывуць на Рапануі.
5 красавіка 1722 г. востраў Рапануі быў адкрыты галандскай экспедыцыяй на чале з Якабам Рогевенам і названы ім востравам Вялікадня. Галандцы былі вельмі ўражаны наяўнасцю мааі і выказалі сумненне, што карэнныя насельнікі маюць дачыненне да іх стварэння. Паміж маракамі і рапануі адбылася сутычка, падчас якой загінула каля дзесятка тубыльцаў. З гэтага часу востраў наведваўся рознымі еўрапейскімі экспедыцыямі, прычым кантакты з еўрапейцамі прывялі да з'яўлення невядомых дагэтуль эпідэмічных захворванняў, у выніку чаго колькасць абарыгеннага насельніцтва значна скарацілася. Найгоршыя наступствы мелі напады перуанскіх гандляроў рабамі ў 1860-ых гг. Яны сілком або хітрасцю вывезлі каля 2 тысяч чал. 90 % з іх памерла ў рабстве. На баку астравіцян паўсталі каталіцкая царква і французскія ўлады Таіці. Перуанскі ўрад быў вымушаны вызваліць выжыўшых рапануі, але вернутыя на радзіму яны прывезлі з сабою воспу. Новая эпідэмія знішчыла вялікую колькасць астравіцян (засталося каля 600 чал.), выклікала эканамічны, культурны і сацыяльны разлад.
З 1864 г. сярод рапануі актыўна дзейнічалі каталіцкія і пратэстанцкія місіянеры. Супраць іх выступіў французскі авантурыст Жан-Батыст Анеі́мі Дзютру-Барнье, які імкнуўся падпарадкаваць сабе мясцовых жыхароў. Дзютру-Барнье вывозіў рапануі на іншыя астравы Акіяніі для працы на плантацыях, праводзіў палітыку, што вяла да далейшых кровапраліццяў. Ён быў забіты астравіцянамі толькі ў 1877 г. калі насельніцтва вострава скарацілася дзякуючы яго дзейнасці да 111 чал. Дзейнасць місіянераў і прыняцце хрысціянства садзейнічалі распаўсюджанню новых культурных раслін і авечкагадоўлі. Місіянеры склалі першыя слоўнікі мовы рапануі і алфавіт на аснове лацінкі, сабралі гістарычныя казанні, але таксама выкаранялі рэшткі мясцовых традыцый.
9 верасня 1888 г. на Рапануі высадзіліся чылійцы, якія абвясцілі востраў уладаннем сваёй краіны. У 1896 г. адбылося афіцыйнае далучэнне Рапануі да Чылі. Чыліец Энрыке Мерле стварыў авечкагадоўчую кампанію, якая ў 1903 г. шатландскім прадпрымальнікам Вільямсанам Бальфурам была пераўтворана ў Кампанію Вострава Вялікадня. Яна адабрала ў астравіцян большую частку зямель. Вакол Хангароа быў пабудаваны каменны плот, за які рапануі не дазвалялася выходзіць. Кампанія мала клапацілася пра становішча тубыльцаў. У чылійскіх газетах пісалі пра іх гаротны стан. Але спробы астравіцян пратэставаць супраць прадпрымальнікаў заканчваліся высылкай на кантынент. У 1944—1958 гг. 41 рапануі збег на лодках у Французскую Палінезію.
У 1953 г. востраў Рапануі быў перададзены пад кантроль чылійскіх ваенных. У 1965 г. быў пабудаваны грамадзянскі аэрадром. У 1966 г. сталі праводзіцца выбары мясцовай адміністрацыі. Адкрытасць вострава прывяла да эміграцыі. Некаторыя рапануі пераехалі ў Чылі ў пошуках адукацыі або працы. Чылійскі закон 1993 г. прызнаў рапануі карэнным насельніцтвам і гарантаваў ім дадатковыя правы ў сферах эканомікі і культуры. Некаторыя эканамічныя перавагі для рапануі былі замацаваны мясцовым заканадаўствам.
* МааіМааі
* Старажытная выява бога МакемакеСтаражытная выява бога Макемаке
* Рытуальная статуэтка, XIX ст.Рытуальная статуэтка, XIX ст.
* Рапануі сустракаюць еўрапейскую экспедыцыю, мал. 1877 г.Рапануі сустракаюць еўрапейскую экспедыцыю, мал. 1877 г.
Традыцыйная культура
--------------------
Каменны фундамент для доўгай хаціны
Асноўным заняткам рапануі ў XVIII — XIX стст. з’яўлялася земляробства. Асноўнымі земляробчымі культурамі былі клубневыя, асабліва батат-*кумара*. Мясцовыя жыхары казалі, што с самага нараджэння ядуць батат, потым працягваюць есці батат і пад канец паміраюць. Даволі распаўсюджаная ў іншых месцах Палінезіі расліна тара, якая патрабуе вільготную глебу, на сухой порыстай зямлі дае малы ўраджай, таму яе амаль не вырошчвалі. Рапануі трымалі курэй. Будавалі для іх каменныя хованкі. Курынае мяса ўжвалі рэдка, у вельмі асаблівыя моманты жыцця. Продкі астравіцян завезлі на новую радзіму палінезійскіх пацукоў. На іх палявалі. Пацучынае мяса лічылася дэлікатэсам. Назапашвалі яйкі дзікіх птушак.
Яшчэ адным важным заняткам было рыбалоўства. Яно патрабавала пэўных навыкаў з-за стромкіх скалістых берагоў і адсутнасці надзейных лодак. Рыбу лавілі сеткамі, касцянымі і каменнымі крукамі або проста рукамі. Лодкі майстравалі з кароткіх дошак і чароту. Нават вёслы складвалі з дзвюх кароткіх дошчачак. Падобна іншым палінезійцам, лодкі забяспечвалі балансірам.
Асноўным жытлом з’яўлялася хаціна ў выглядзе перавернутай лодкі даўжынёй да 110 м. Дах крылі саломай і лісцем. Жылі таксама ў паўземлянках ці ў натуральных пячорах, якіх даволі шмат на востраве. Да распаўсюджвання еўрапейскага тыпу вопраткі, рапануі выраблялі плашчы і фартухі з тапы. Мужчыны часам апраналі дыядэмы з птушынага пер’я, а жанчыны — саламяныя капялюшы. Мочкі вушэй пратыкалі, разразалі на часткі, упрыгожвалі птушыным пухам, пер’ем, завушніцамі з ракавін і дрэва. Мужчыны татуіраваліся з ног да галавы, жанчыны толькі часткова. Быў распаўсюджаны звычай фарбаваць цела.
Рапануі падзяляліся на 10 аб’яднанняў-*мата*, кожнае з якіх лічыла сваім продкам аднаго з сыноў Хоту Мату’а. Яны падзяляліся на меншыя па памерах аб’яднанні і саюзы. Ніжэйшай сацыяльнай адзінкай была пашыраная сям'я-*іві*. Паселішчы будавалі ля ўзбярэжжа. Цэнтр вострава фактычна не быў заселены. На чале *мата* стаялі правадыры-*арыкі*. Іх улада лічылася свяшчэннай і перадавалася па спадчыне. Ніжэй на сацыяльнай лесвіцы стаялі жрацы-*іві матуа*, яшчэ ніжэй — воіны-*мататоа* і залежныя служкі і земляробы-*кіа*. Апошнімі станавіліся прадстаўнікі падначаленых аб’яднанняў. Найбольш важная маёмасць (лодкі, зямля, жытлы, пячоры) належала абшчынам, але мелася і родавая маёмасць.
Рапануі былі ваяўнічым народам. Большасць вусных паданняў прысвечана суперніцтву і барацьбе паміж асобнымі правадырамі і аб’яднаннямі. Асноўнай зброяй з’яўляліся дзіды з абсідыянавымі навершамі. Астравіцяне абараняліся з дапамогай камянёў, трапна кідалі іх рукамі. Пераможаныя часцяком станавіліся ахвярамі рытуальнага канібалізму. Некаторыя даследчыкі лічаць, што канібалізм таксама практыкаваўся для забеспячэння свежым мясам.
Найбольш вядомая частка старажытнай культуры рапануі — статуі-мааі. Іх выраблялі з каменю ў кратары Рану-Рараку. Кратар быў падзелены паміж рознымі аб’яднаннямі. Найвышэйшы мааі зваўся Пара і дасягаў амаль 10 м у вышыню. У наш час лічыцца, што мааі былі рытуальнымі выявамі продкаў, але існуюць і іншыя думкі. Напрыклад, некаторыя вучоныя сцвярджаюць, што выявы носяць выразныя рысы хворых на лепру. Іх выраб і размяшчэнне ўздоўж старажытных дарог тлумачыцца магічнай практыкай аховы ад хваробы. Рапануі таксама выраблялі з касцей (птушыных і чалавечых) і дрэва малыя рытуальныя статуэткі — *тэраміра*. Традыцыі разьбярства існуюць у нашы дні.
Мова
----
*Ронгаронга*
Мова жыхароў вострава Рапануі блізкая да іншых палінезійскіх моў, у першую чаргу мангарэва, маары, тубуаі і маркізцаў.
Рапануі стварылі пісьмо *ронгаронга* са 120 знакаў, якой карысталіся жрацы. Ёю пакрывалі спецыяльныя дошчачкі. Відавочна, тэксты спяваліся падчас свяшчэнных цырымоній. Час стварэння *ронгаронга* дакладна не вядомы. Многія даследчыкі лічаць, што гэта адбылося ўжо пасля кантактаў з еўрапейцамі. Эпідэмія воспы ў 1860-ыя гг. прывяла да смерці апошніх жрацоў, і навык разумення *ронгаронга* быў згублены. Гэта пісьмовасць не расшыфравана да нашых дзён.
Французскія каталіцкія місіянеры распрацавалі алфавіт рапануі на аснове лацінкі.
Рэлігія
-------
Да прыняцця хрысціянства ў другой палове XIX ст. рапануі спявядалі палітэістычную рэлігію. Агульнапалінезійскі пантэон не меў сярод іх папулярнасці. Найбольшую павагу аказвалі богу Макемаке, заступніку рода Хоту Мату'а. Таксама верылі ў шматлікіх духаў *акуаку*, якія пагражалі непрыемнасцямі і хваробамі.
Большасць сучасных вернікаў — каталікі.
Зноскі
------
1. ↑ Rapa Nui, Easter Islander
2. ↑ Thor Heyerdahl — Easter Island — Bradshaw Foundation
3. ↑ The Mystery of Easter Island — programme summary
4. ↑ Lie BA, Dupuy BM, Spurkland A, Fernández-Viña MA, Hagelberg E, Thorsby E. Molecular genetic studies of natives on Easter Island: evidence of an early European and Amerindian contribution to the Polynesian gene pool
5. ↑ West B. A. Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. — New York, 2009 Р. 683—684
6. ↑ Ю. В. Кнорозов, Легенды о заселении острова Пасхи
7. ↑ West B. A. Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. — New York, 2009 Р. 684—685
8. ↑ Legends and Traditions of Easter Island translated from Sebastian Englert's Leyendas
9. ↑ First contact with Rapa Nui/Easter Island Архівавана 20 жніўня 2013.
10. ↑ SLAVERY AND DISEASE Архівавана 12 студзеня 2012.
11. ↑ Post-contact History of Easter Island
12. ↑ ANNEXATION BY CHILE Архівавана 4 лістапада 2008.
13. ↑ LEY INDÍGENA Архівавана 30 кастрычніка 2008.
14. ↑ Maria Pereyra-Uhrle, EASTER ISLAND LAND LAW Архівавана 2 чэрвеня 2013.
15. ↑ ↑ Народы Австралии и Океании. / Под ред. С. А. Токорева, С. П. Толстова. — М.: Издательство Академии наук СССР, 1956. С. 665
16. ↑ Easter Island: Genocide or Ecocide
17. ↑ Has the mystery of Easter Island finally been solved?
18. ↑ Rongorongo script
19. ↑ Top God of the Rapanui people of Easter Island
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) |
| Нарматыўны кантроль | LCCN: sh2012003242 | | {
"title": "Рапануі",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1931,
22670,
0.08517865019850022
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Рапануі <br /> (''Rapanui'')"},"image":{"wt":"[[Выява:TAMURE.png|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\"><small>"},"poptime":{"wt":"5700"},"popplace":{"wt":"[[Востраў Рапануі]]"},"langs":{"wt":"рапануі"},"rels":{"wt":"[[політэізм]], [[хрысціянства]]"},"related":{"wt":"[[Маркізцы]], [[мангарэва]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAw\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Рапануі <br/> (<i>Rapanui</i>)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:TAMURE.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"375\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"762\" decoding=\"async\" height=\"148\" resource=\"./Файл:TAMURE.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/TAMURE.png/300px-TAMURE.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/TAMURE.png/450px-TAMURE.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/TAMURE.png/600px-TAMURE.png 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">5700</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Востраў_Рапануі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Востраў Рапануі\">Востраў Рапануі</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">рапануі</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Політэізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Політэізм\">політэізм</a>, <a href=\"./Хрысціянства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хрысціянства\">хрысціянства</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Маркізцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маркізцы\">Маркізцы</a>, <a href=\"./Мангарэва\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мангарэва\">мангарэва</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 24821
} |
**Балдахін** (італ.: baldacchino — «шаўковая тканіна з Багдада») — урачысты навес над тронам, парадным ложкам, царкоўным алтаром; першапачаткова з тканіны, пазней таксама з каменя, драўніны, металу.
З’явіліся балдахіны на старажытным Усходзе, на асірыйска-вавілонскіх і старажытнаегіпецкіх барэльефах захаваліся выявы, на якіх над царом насілі вялікі парасон, які абараняў яго ад дажджу і спёкі.
У традыцыйным мастацтве Кітая сімвалізуе «шчаслівы лёс», заступніцтва. У многіх культурах балдахін — знак улады. У XII стагоддзі ў заходне-еўрапейскім раманскім, а затым і ў гатычным мастацтве пад уплывам арабскага Усходу з’яўляюцца каменныя балдахіны.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая каталанская · Вялікая нарвежская · Вялікая савецкая (1 выд.) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Малы Бракгаўза і Эфрона · Праваслаўная · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Britannica (онлайн) · Treccani |
| Нарматыўны кантроль | GND: 4257635-0 · LCCN: sh88005470 · Microsoft: 126384667 | | {
"title": "Балдахін",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
438,
1476,
0.2967479674796748
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1647
} |
**Таварыства перасоўных мастацкіх выставак** (руск.: Товарищество передвижных художественных выставок), або **Перасоўнікі** (руск.: Передвижники) — творчае аб’яднанне расійскіх мастакоў, якое існавала ў апошняй траціне XIX стагоддзя. У эстэтычным плане ўдзельнікі Таварыства, або *перасоўнікі*, мэтанакіравана супрацьпастаўлялі сябе прадстаўнікам афіцыйнага акадэмізму. Заснавальнікамі Таварыства былі І. М. Крамской, Р. Р. Мясаедаў, М. М. Гэ і В. Р. Пяроў. У сваёй дзейнасці перасоўнікі натхняліся ідэямі народніцтва. Перасоўнікі вялі актыўную асветніцкую дзейнасць, у прыватнасці, арганізуючы перасоўныя выстаўкі; жыццё *Таварыства* будавалася на кааператыўнай аснове.
Гісторыя
--------
На пачатку 1860-х гадоў Расійская імперыя ўступіла ў эпоху Вялікіх рэформ Аляксандра II. Сялянскай рэформай было адменена прыгоннае права, праведзены земская і судовая рэформы, рэформа гарадскога самакіравання, ваенная рэформа. Ажыццяўлялася мадэрнізацыя ўсіх сфер жыцця дзяржавы і грамадства; будавалася новая Расія — больш паспяховая за тую, што пацярпела паражэнне ў Крымскай вайне.
### Арцель
Складовай часткай рэформ у вобласці адукацыі было і рэфармаванне Імператарскай Акадэміі мастацтваў. У 1859 г. быў прыняты новы статут Акадэміі, якім уводзіўся цэлы шэраг прагрэсіўных змен у яе працу. Тым не менш, кансерватыўныя падыходы ў формах правядзення конкурсу на вялікі залаты медаль прывялі да канфлікту:
9 лістапада 1863 года 14 самых выдатных вучняў імператарскай Акадэміі мастацтваў, дапушчаных да спаборніцтва за першы залаты медаль, звярнуліся ў Савет Акадэміі з просьбай замяніць конкурснае заданне (напісанне карціны па зададзеным сюжэце са скандынаўскай міфалогіі «Банкет бога Одзіна ў Валгале») на свабоднае заданне — напісанне карціны на выбраную самім мастаком тэму. На адмову Савета ўсе 14 чалавек пакінулі Акадэмію. Гэта падзея ўвайшла ў гісторыю як «Бунт чатырнаццаці». Менавіта яны арганізавалі «Санкт-Пецярбургскую арцель мастакоў», якая пазней, у 1870 годзе была ператворана ў «Таварыства перасоўных мастацкіх выставак».
Арцель была першай спробай стварэння ў Расіі незалежнага творчага аб’яднання мастакоў. Вопыт Арцелі ўлічваўся пры стварэнні Таварыства.
### Перасоўнікі
Група членаў Таварыства перасоўных мастацкіх выставак (1886 г.). Сядзяць (злева направа): С. М. Амосаў, А. А. Кісялёў, М. В. Неўраў, У. Я. Макоўскі, А. Д. Літоўчанка, І. М. Пранішнікаў, К. В. Лемах, І. М. Крамской, І. Я. Рэпін, Іваноў (служачы ў кіраўніцтве таварыства), М. Я. Макоўскі. Стаяць (злева направа): Р. Р. Мясаедаў, К. А. Савіцкі, В. Д. Паленаў, Я. Я. Волкаў, В. І. Сурыкаў, І. І. Шышкін, М. А. Ярашэнка, П. А. Брулоў, А. К. Беграў.
Ідэя аб’яднання маскоўскіх і пецярбургскіх мастакоў на аснове стварэння перасоўнай выстаўкі была выкладзена ў лісце групы маскоўскіх мастакоў да сваіх калег у Санкт-Пецярбургскую Арцель мастакоў. Арцель, акрамя І. Крамскога і К. Лемаха, ідэю стварэння Таварыства не ўспрыняла, але іншыя мастакі-пецярбуржцы, якія прыходзілі на «чацвяргі» ў Арцель, горача яе падтрымалі. У верасні 1870 г. заснавальнікі Таварыства (17 чалавек) падалі прашэнне міністру ўнутраных спраў А. Я. Цімашаву з просьбай зацвердзіць праект статута Таварыства. 2 лістапада 1870 г. статут быў зацверджаны. У § 1 статута абвяшчалася: «Таварыства ставіць мэтай: арганізацыю… ва ўсіх гарадах імперыі перасоўных мастацкіх выставак у відах: а) дастаўлення жыхарам правінцый магчымасці знаёміцца з рускім мастацтвам… б) развіцця любові да мастацтва ў грамадстве; в) палягчэння для мастакоў збыту іх твораў». Статутам вызначалася, што справамі Таварыства кіруе агульны сход яго членаў (праводзіцца прынамсі раз у год) і кіраўніцтва, дзе ўсе пытанні вырашаюцца галасаваннем (рашэнні прымаюцца большасцю галасоў); прыём у члены Таварыства праводзіцца галасаваннем на агульным сходзе. Статут заставаўся ў нязменным выглядзе 18 гадоў, да красавіка 1890 года, калі быў прыняты новы статут, паводле якога дэмакратычныя прынцыпы прыняцця рашэнняў у Таварыстве значна звужаліся. Быў створаны новы орган — Савет, якому перадавалася кіраванне ўсімі справамі Таварыства. У склад Савета на пажыццёвай аснове ўваходзілі толькі члены-заснавальнікі.
Першая выстаўка Таварыства адкрыта ў Пецярбургу 29 лістапада 1871 г. у будынку Акадэміі мастацтваў. На выстаўцы былі паказаны працы 16 мастакоў: творы У. Ф. Амона, С. Амосава, А. П. Багалюбава, М. М. Гэ, К. Ф. Гуна, Л. Л. Каменева, Ф. Ф. Каменскага, М. К. Клота, І. М. Крамскога, В. М. Максімава, Р. Р. Мясаедава, В. Р. Пярова, І. М. Пранішнікава, А. К. Саўрасава, І. І. Шышкіна, М. П. Клота. Пасля Пецярбурга выстаўка экспанавалася ў Маскве, Кіеве і Харкаве. Усяго былі паказаны 82 творы 20 мастакоў. Асаблівы поспех на выстаўцы мелі «Гракі прыляцелі», карціна М. М. Гэ «Пётр I дапытвае царэвіча Аляксея Пятровіча ў Пецяргофе», скульптура М. М. Антакольскага «Іван Грозны». У цэлым выстаўка была паспяховай і стала значнай падзеяй у культурным жыцці Расіі. Мастацтва перасоўнікаў апынулася запатрабаваным у расійскім грамадстве. Вялікую ролю ў развіцці мастацтва перасоўнікаў граў вядомы грамадскі дзеяч, даследчык мастацтва і крытык У. В. Стасаў; калекцыянер і мецэнат П. М. Траццякоў, набываючы ў сваю галерэю творы перасоўнікаў, аказваў ім важную матэрыяльную і маральную падтрымку. Многія з прац перасоўнікаў былі зроблены па замове Паўла Міхайлавіча Траццякова. За паўстагоддзя свайго існавання Таварыства правяло 47 перасоўных выставак. Апроч штогадовых выставак, Таварыства ладзіла і паралельныя выстаўкі для гарадоў, куды асноўныя выстаўкі не траплялі. Гэтыя выстаўкі складаліся з твораў перасоўнікаў, не прададзеных на асноўных выстаўках. Па меры накаплення такіх твораў і арганізоўвалася выстаўка. Геаграфія паказу паралельных выставак была шырэйшай, чым у асноўных выставак. Так, першая паралельная выстаўка, якая пачалася ў жніўні 1886 г. паказам экспазіцыі ў Ніжнім Ноўгарадзе і скончылася ў красавіку 1888 г. у Віцебску, была паказана ў 12 гарадах Расіі: Ніжнім Ноўгарадзе, Казані, Самары, Пензе, Тамбове, Казлове, Варонежы, Новачаркаску, Растове, Таганрогу, Екацярынаславе і Курску.
Росквіт дзейнасці Таварыства перасоўнікаў прыйшоўся на 1870—1880-я гады. У склад перасоўнікаў у розны час уваходзілі І. Я. Рэпін, В. І. Сурыкаў, М. М. Дубаўскі, У. Я. Макоўскі, І. М. Пранішнікаў, А. К. Буланаў, І. І. Шышкін, В. М. Максімаў, К. А. Савіцкі, А. М. Васняцоў, В. М. Васняцоў, А. І. Куінджы, П. І. Келін, В. Д. Паленаў, М. А. Ярашэнка, Р. С. Лявіцкі, І. І. Левітан, В. А. Сяроў, А. М. Корын, А. А. Архіпаў, В. А. Сурэнянц, В. К. Бялыніцкі-Біруля, А. В. Мараваў, І. М. Крамской, М. П. Багданаў-Бельскі, В. Р. Пяроў.
Апроч членаў Таварыства, удзельнікамі перасоўных выставак былі мастакі-экспаненты: М. М. Антакольскі, В. В. Верашчагін, А. П. Рабушкін, І. П. Трутнеў, Ф. А. Чырко і інш. Колькасць удзельнікаў-экспанентаў на выстаўках заўсёды была большая за колькасць удзельнікаў — членаў Таварыства. З экспанентаў вылучаліся кандыдаты ў члены Таварыства (да прыёму кандыдата ў члены Таварыства справа даходзіла рэдка). Права голасу ў Таварыстве экспаненты не мелі. Гэта спараджала супрацьстаянне ў асяроддзі перасоўнікаў паміж старымі і новымі пакаленнямі, што, ва ўмовах з’яўлення ў пачатку стагоддзя новых аб’яднанняў мастакоў рознай скіраванасці, вяло да адтоку таленавітай моладзі. У 1901 г. з Таварыства выйшлі адразу 11 мастакоў. На паслабленне Таварыства працавала і тэндэнцыя да месніцтва паміж Пецярбургскім і Маскоўскім аддзяленнямі. Арганізацыя страчвала сваю былую прывабнасць і запатрабаванасць і ў гэтых умовах апынулася няздольнай да абнаўлення. Апошнім главой таварыства, выбраным у 1918 годзе, быў Павел Аляксандравіч Радзімаў. Ён імкнуўся адрадзіць Таварыства, але высілкі апынуліся дарэмнымі. У 1922 г. адбылася апошняя выстаўка перасоўнікаў. У 1923 г. Таварыства спыніла сваё існаванне.
Мастацкія прынцыпы
------------------
Для карцін перасоўнікаў былі характэрны абвостраны псіхалагізм, сацыяльная і класавая скіраванасць, высокае майстэрства тыпізацыі, рэалізм, які мяжуе з натуралізмам, трагічны ў цэлым погляд на рэчаіснасць. Вядучымі стылямі ў мастацтве перасоўнікаў былі рэалізм і імпрэсіянізм[*крыніца?*].
Гл. таксама
-----------
* Перасоўная бібліятэка
* Новыя перасоўнікі
Зноскі
------
1. ↑ *Троицкий Н. А.* Россия в XIX веке: Курс лекций.. — Москва: Высшая школа, 1997. — 431 с.
2. ↑ *Николай Троицкий*. Культура: Искусство // Россия в XIX веке. Курс лекций. М. 1997. С. 398.
3. ↑ Р. Мясаедаў, В. Пяроў, Л. Каменеў, А. Буланаў, У. Шэрвуд (у далейшым у Таварыства не ўваходзіў), І. Пранішнікаў.
4. 1 2 3 4 5 6 7 Товарищество передвижных художественных выставок. Письма и документы. М.: Искусство, 1987. Т. 1, 2.
5. ↑ Кіраўніцтва складаецца з двух аддзяленняў (маскоўскага і пецярбургскага) у складзе 5 членаў кіраўніцтва і 1 кандыдата, якія выбіраюцца на адзін год. У першае кіраўніцтва (на 1871 г.) выбраны Гэ, Мясаедаў, М. і К. Клот, Пяроў, Крамской і кандыдат Пранішнікаў.
6. ↑ Выстаўку наведала 30 тыс. чалавек; прададзена твораў на 23 тыс. рублёў.
7. ↑ Спіс перасоўных выставак Таварыства на сайце ТПХВ.РУ
8. ↑ Экспанент — мастак, які не быў членам таварыства, але падаў заяўку на ўдзел у выстаўцы пэўнага свайго твора. Праца экспанента прымалася на выстаўку галасаваннем на агульным сходзе.
9. ↑ Сярод тых, хто пакінуў Таварыства, былі В. Сяроў, С. Іваноў, М. Несцераў, С. Вінаградаў, А. Архіпаў, Ап. Васняцоў і інш.
10. ↑ БСЭ, т. 19, с. 377.
Літаратура
----------
* Товарищество Передвижных Художественных Выставок. Письма и документы. 1869—1899 гг. Книги 1, 2. М.: Искусство, 1987.
* Передвижники Архівавана 3 чэрвеня 2015. // Большая советская энциклопедия
Спасылкі
--------
* ТПХВ (Передвижники) на сайте ТПХВ.РУ
* История Товарищества передвижных художественных выставок
* Н. А. Езерская. «Передвижники и национальные художественные школы народов России»
* Передвижники // ГЕЛОС — библиотека коллекционера(недаступная спасылка) Архівавана 24 кастрычніка 2005.
| ⛭Перасоўнікі |
| --- |
| Заснавальнікі Таварыства(1870 г.) | Гэ М.М. · Каменеў Л.Л. · Карзухін А.І. · Клот М.К. · Клот М.П. · Крамской І.М. · Лемах К.В. · Макоўскі К.Я. · Макоўскі М.Я. · Мясаедаў Р.Р. · Пяроў В.Р. · Пранішнікаў І.М. · Буланаў А.К. · Шышкін І.І. · Якобі В.І. |
| Члены Таварыства(1870—1923 гг.) | Амон У.Ф. · Амосаў С.М. · Андрэеў М.А. · Арлоў М.В. · Архіпаў А.Я. · Астравухаў І.С. · Афанасьеў А.Ф. · Бакшэеў В.М. · Бахцін К.М. · Беграў А.К. · Бяклемішаў У.А. · Багатыроў В.С. · Багданаў І.П. · Багданаў-Бельскі М.П. · Багалюбаў А.П. · Бадарэўскі М.К. · Броннікаў Ф.А. · Брулоў П.А. · Бялыніцкі–Біруля В.К. · Васняцоў А.М. · Васняцоў В.М. · Вінаградаў С.А. · Ваўкоў Я.Я. · Гарбатаў К.І. · Гун К.Ф. · Дворнікаў Ц.Я. · Дасекін М.В. · Дубаўской М.Н. · Ендагураў І.І. · Жукоўскі С.Ю. · Загорскі М.П. · Зайцаў М.М. · Засечын В.І. · Іваноў С.В. · Ісупаў А.В. · Касаткін М.А. · Келін П.П. · Кісялёў А.А. · Корын А.М. · Кастандзі К.К. · Краўчанка А.І. · Кузняцоў М.Д. · Куінджы А.І. · Лахоўскі А.Б. · Лебядзеў К.В. · Левітан І.І. · Леман Ю.Я. · Ліснер Э.Э. · Літоўчанка А.Д. · Макоўскі А.У. · Макоўскі У.Я. · Максімаў В.М. · Малюцін С.В. · Міларадавіч С.Д. · Мінчанкоў Я.Д. · Мараваў А.В. · Мурашка А.А. · Мухін А.І. · Неўраў М.В. · Несцераў М.В. · Нічыпараў С.Г. · Нілус П.А. · Пярвухін К.К. · Пятровічаў П.І. · Піманенка М.К. · Позен Л.В. · Паленаў В.Д. · Папоў Л.В. · Пахітонаў І.П. · Радзімаў П.А. · Размарыцын А.П. · Ржэўская А.Л. · Рэпін І.Я. · Рэпін Ю.І. · Рабушынскі С.П. · Савіцкі Г.К. · Савіцкі К.А. · Сварог В.С. · Святаслаўскі С.І. · Сокалаў У.І. · Сурэнянц В.А. · Сурыкаў В.І. · Сцяпанаў А.С. · Сяроў В.А. · Ціхаў В.Г. · Туржанскі Л.В. · Фешын М.І. · Харламаў А.А. · Халявін М.Ф. · Шанкс Э.Я. · Шамякін М.Ф. · Шыльдэр А.М. · Шулпінаў М.С. · Шчарбінаўскі Д.А. · Ярашэнка М.А. · Ярцаў Р.Ф. |
| Экспаненты Таварыства(1870—1923 гг.) | Аладжалаў М.Х. · Антакольскі М.М. · Аракелян С.А. · Бажын М.М. · Батурын В.П. · Бяляеў В.В. · Бянькоў П.П. · Багатаў М.А. · Багданаў У.С. · Багданаў М.Г. · Боткін М.П. · Бродскі І.І. · Букавецкі Я.І. · Бурлюк Д.Д. · Бучкуры А.А. · Быкоўскі Н.М. · Верашчагін В.В. · Уладзіміраў І.А. · Валнухін С.М. · Высоцкі К.С. · Герасімаў А.М. · Гінцбург І.Я. · Галавін А.Я. · Гарэлаў Г.М. · Гарохаў І.Л. · Грандкоўскі М.К. · Грыцэнка М.М. · Гугунава І.Г. · Гужавін М.М. · Дамагацкі У.М. · Драздоў І.Г. · Дзюкер Е.Э. · Жураўлёў В.В. · Забела П.П. · Зарэцкі А.А. · Зарудная-Ковас К.С. · Ігнацьеў М.І. · Кабанаў М.М. · Казакоў І.С. · Кайгародаў А.Д. · Калмыкаў І.Л. · Каменскі Ф.Ф. · Кандаураў А.І. · Карынская Г.М. · Кацман Я.А. · Кішанёўскі С.Я. · Клот М.А. · Кокель А.А. · Каровін К.А. · Каровін С.А. · Крайнёў В.В. · Крачкоўскі І.Я. · Крыжыцкі К.Я. · Кузняцоў У.А. · Леблан М.В. · Леўчанка П.А. · Макоўская А.Я. · Малышаў М.Г. · Малявін Ф.А. · Мартэн Д.Э. · Мартыновіч П.Д. · Матвееў М.С. · Менк В.К. · Мяшкоў В.В. · Мяшкоў В.М. · Мяшчэрын М.В. · Мяшчэрскі А.І. · Мадораў Ф.А. · Мясаедаў І.Р. · Пастарнак Л.В. · Пялевін І.А. · Пераплётчыкаў В.В. · Пяроў У.В. · Петракокіна К.К. · Піятровіч Ж.К. · Платонаў Х.П. · Пазднееў У.І. · Паленава А.Д. · Поснікаў С.П. · Прохараў С.М. · Пчолкін У.Н. · Пырын М.С. · Рэрберг Ф.І. · Рабушкін А.П. · Сапуноў М.М. · Святліцкі Р.П. · Сімаў В.А. · Скалон А.В. · Сокалаў М.Г. · Століца Я.І. · Струннікаў М.І. · Сычкоў Ф.В. · Тадэвасян Е.М. · Трацякоў М.С. · Траяноўскі В.І. · Трубяцкі П.П. · Турлыгін Я.П. · Хахракоў М.М. · Хруслоў Г.М. · Чапцоў Я.М. · Чыжоў М.А. · Чыркоў А.І. · Шасцёркін М.І. · Шмароў П.Д. · Шурыгін А.А. · Элерт Н.Л. · Юнгэ К.Ф. · Юон К.Ф. · Якаўлеў Б.М. · Якаўлеў В.М. · Яравы М.М. · Ясноўскі Ф.І. | | {
"title": "Таварыства перасоўных мастацкіх выставак",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
8552,
21503,
0.3977119471701623
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-4881b71be05894dc\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Арганізацыя\\n ","href":"./Шаблон:Арганізацыя"},"params":{"назва":{"wt":"Таварыства перасоўных мастацкіх выставак"},"альтэрнатыўнае":{"wt":"Перасоўнікі"},"background_color":{"wt":""},"колер_назвы":{"wt":""},"лагатып":{"wt":""},"шырыня_лагатыпа":{"wt":""},"подпіс":{"wt":""},"карта1":{"wt":""},"шырыня_карты1":{"wt":""},"легенда1":{"wt":""},"карта2":{"wt":""},"шырыня_карты2":{"wt":""},"легенда2":{"wt":""},"членства":{"wt":"{{s|Прыём у Таварыства}} праводзіўся шляхам балатавання на агульным сходзе"},"тып_цэнтра":{"wt":""},"цэнтр":{"wt":""},"тып":{"wt":"Творчае аб'яднанне мастакоў"},"мовы":{"wt":""},"мова":{"wt":""},"пасада_кіраўніка1":{"wt":""},"імя_кіраўніка1":{"wt":"Агульны сход Таварыства"},"пасада_кіраўніка2":{"wt":""},"імя_кіраўніка2":{"wt":"{{s|Кіраўніцтва Таварыства}}"},"заснавальнік1":{"wt":"Заснавальнікі<ref name=autogenerated1>Прафесары імператарскай Акадэміі мастацтваў: М. Гэ, М. Клот, К. Макоўскі;<br /> акадэмікі той жа Акадэміі: І. Крамской, М. Клот, В. Пяроў, А. Буланаў, І. Шышкін, А. Карзухін, В. Якобій;<br />і мастакі Акадэміі: Р. Мясаедаў, Л. Каменеў, І. Пранішнікаў, К. Лемах і свабодны мастак М. Макоўскі</ref> Таварыства"},"падзея_заснавання1":{"wt":""},"дата_заснавання1":{"wt":""},"заснавальнік2":{"wt":""},"падзея_заснавання2":{"wt":""},"дата_заснавання2":{"wt":"У лістападзе [[1870]] года {{сцяг|Расійская імперыя}}"},"падзея_ліквідацыі":{"wt":""},"дата_ліквідацыі":{"wt":"[[1923]] {{Сцягафікацыя|СССР}}"},"адрас":{"wt":""},"сайт":{"wt":""},"вікісховішча":{"wt":""}},"i":0}}]}\" data-name=\"Арганізацыя\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn org\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Таварыства перасоўных мастацкіх выставак</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109260$1435c023-4caf-23de-050b-16135dc64b58\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Kurskaya_korennaya.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1300\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2053\" decoding=\"async\" height=\"174\" resource=\"./Файл:Kurskaya_korennaya.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Kurskaya_korennaya.jpg/274px-Kurskaya_korennaya.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Kurskaya_korennaya.jpg/411px-Kurskaya_korennaya.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Kurskaya_korennaya.jpg/548px-Kurskaya_korennaya.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып арганізацыі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P31\">Творчае аб'яднанне мастакоў</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\">Кіраўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P488\">Агульны сход Таварыства</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span style=\"white-space: nowrap;\">Кіраўніцтва Таварыства</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\">Заснаванне</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109260$7A0A1E44-DA2C-4B3D-8E12-B9BAD17DA5D1\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1863</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\nУ лістападзе <a href=\"./1870\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1870\">1870</a> года <span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Расійская імперыя\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" title=\"Расійская імперыя\"><img alt=\"Расійская імперыя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Flag_of_Russia.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/22px-Flag_of_Russia.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/33px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/44px-Flag_of_Russia.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\">Ліквідацыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./1923\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1923\">1923</a> <span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/22px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/33px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/44px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Прыём у Таварыства</span> праводзіўся шляхам балатавання на агульным сходзе</span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q109260$2EACFB3A-7D8E-4E3C-BBF1-064787B9C83E\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Peredvizhniki\" title=\"commons:Category:Peredvizhniki\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Peredvizhniki\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Peredvizhniki\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 22578
} |
Геаметрая сутнасць інтэграла Рымана
**Інтэграл Рымана** — адно з найважнейшых паняццяў матэматычнага аналізу. Уведзены Бернхардам Рыманам ў 1854 годзе, і з'яўляецца адной з першых фармалізацый паняцця інтэграла.
Нефармальнае геаметрычнае апісанне
----------------------------------
Рыман фармалізаваў паняцце інтэграла, распрацаванае Ньютанам і Лейбніцам, як плошчы падграфіка (фігуры, заключанай паміж графікам функцыі і воссю абсцыс). Для гэтага ён разгледзеў фігуры, якія складаюцца з некалькіх вертыкальных прамавугольнікаў і атрымліваюцца пры разбіцці адрэзка (гл. малюнак). Калі пры «раздрабненні» разбіцця існуе граніца, да якой сыходзяцца плошчы такіх фігур (інтэгральныя сумы), гэтая граніца называецца інтэгралам Рымана функцыі на адрэзку.
Спасылкі
--------
* Строгае азначэнне інтэграла Рымана
| ⛭Інтэгралы |
| --- |
| Спосабы азначэння |
Інтэграл Бохнера
· Інтэграл Даніэля
· Інтэграл Дарбу
· Інтэграл Лебега
· Інтэграл Лебега-Сцілцьеса
· Інтэграл Рымана
· Інтэграл Рымана-Сцілцьеса
· Інтэграл Калмагорава
· Інтэграл Курцвейля-Хэнстока
· Інтэграл Хаара
· Інтэграл Хінчына
|
| Неўласцівыя інтэгралы |
Неўласцівы інтэграл
· Гаусаў інтэграл
|
| Стахастычныя інтэгралы |
Інтэграл Іто
· Інтэграл Стратановіча
· Інтэграл Скарахода
| | {
"title": "Інтэграл Рымана",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
743,
1934,
0.3841778697001034
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2185
} |
**Валерый Сцяпанавіч Задаля** (псеўд. *Антон Лабовіч*; 15 сакавіка 1953, Клецк — 11 красавіка 2007, Гродна) — беларускі журналіст, грамадска-палітычны дзеяч.
Біяграфія
---------
Закончыў факультэт журналістыкі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Працаваў карэспандэнтам клецкай раённай газеты, рэдактарам навагрудскай газеты «Новае жыццё», намеснікам старшыні Тэлерадыёкампаніі Гродна.
Член Партыі БНФ, Беларускай асацыяцыі журналістаў (з 1997), ПЭН-цэнтра.
Пасля вымушанага звальнення з Тэлерадыёкампаніі напрыканцы 1990-х працаваў у грамадскім аб’яднанні «Ратуша», потым (пасля закрыцця аб’яднання) у гарадзенскім аддзяленні «Таварыства беларускай школы». У апошнія гады жыцця займаўся актыўнай і плённай грамадскай дзейнасцю: стварыў «Літаратурную гасцёўню», выдаваў і рэдагаваў шэраг лакальных спецыялізаваных газет, быў адным з сталых выкладчыкаў гродзенскай Школы маладога журналіста.
Памёр ад цяжкай хваробы на 55 годзе жыцця. Пахаваны на Аульсаўскіх могілках Гродна.
Спасылкі
--------
* Вянок памяці: Валерый Задаля // Радыё «Свабода» 12.04.2007
* Памёр Валерый Задаля // «Твой стыль» 12.04.2007 Архівавана 3 верасня 2021. | {
"title": "Валерый Сцяпанавіч Задаля",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
988,
2589,
0.3816145229818463
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-ace8ac4f77579a1b\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Валерый Сцяпанавіч Задаля</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$744dd23d-4852-69f3-10cb-83f3c98e1bc9\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Журналіст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Журналіст\">журналіст</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$c7d5c316-1b5f-4b63-8cdb-b2a399dcca27\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./15_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"15 сакавіка\">15 сакавіка</a> <a href=\"./1953\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1953\">1953</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1953-03-15</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_15_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1953_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$DDE026A7-8308-40B8-A59E-1FB2B1230FDC\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Клецк\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Клецк\">Клецк</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Клецкі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Клецкі раён\">Клецкі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Баранавіцкая_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Баранавіцкая вобласць\">Баранавіцкая вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Клецку\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$88d2bfbf-4e19-aecc-0b38-28963e46b2c2\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./11_красавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"11 красавіка\">11 красавіка</a> <a href=\"./2007\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2007\">2007</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">2007-04-11</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_11_красавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_2007_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(54 гады)</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$1A86E9FF-D090-40E8-8949-EC882C5E308F\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродна\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродна\">Гродна</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродзенская_вобласць\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродзенская вобласць\">Гродзенская вобласць</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Гродне\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца пахавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$83f08d31-48e3-8391-8c9f-107390580f7b\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Аульс_(могілкі)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аульс (могілкі)\">Аульс</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_на_могілках_Аульс\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$e0e9355d-45eb-8352-2326-ea18807ce8e4\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Новае_жыццё_(газета,_1939)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Новае жыццё (газета, 1939)\">Новае жыццё</a></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$fa18efb7-4886-bba5-a132-0697adb92a7e\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродна_(тэлерадыёкампанія)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродна (тэлерадыёкампанія)\">Тэлерадыёкампанія «Гродна»</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$FC37E13F-1F5A-4A3A-B0C2-483125CB5DA6\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Факультэт_журналістыкі_БДУ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Факультэт журналістыкі БДУ\">факультэт журналістыкі БДУ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Інстытута_журналістыкі_БДУ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$f900457b-47fb-f8fd-1730-e0e4e3f5eb95\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Партыя_БНФ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Партыя БНФ\">Партыя БНФ</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Партыі_БНФ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$5779ced4-4166-ac27-d749-e41708f7d611\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_асацыяцыя_журналістаў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская асацыяцыя журналістаў\">Беларуская асацыяцыя журналістаў</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Беларускай_асацыяцыі_журналістаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$f24ef296-4fd7-5972-a15a-65d7c68db20d\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_ПЭН-цэнтр\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі ПЭН-цэнтр\">Беларускі ПЭН-цэнтр</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Беларускага_ПЭН-цэнтра\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6472945$1db50373-4c34-f299-a792-ed57d4aa6dd3\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Таварыства_беларускай_школы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Таварыства беларускай школы\">Таварыства беларускай школы</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Таварыства_беларускай_школы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1963
} |
**Лявон Сцяпанавіч Лобік** (крыптанімы: *Л.*; *Л.Л-к*; 1871, вёска Кукавічы, Слуцкі павет, Мінская губерня, цяпер Капыльскі раён, Мінская вобласць — сакавік 1918, Капыль) — беларускі паэт, публіцыст.
Біяграфія
---------
Скончыў Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. Настаўнічаў на Случчыне. З 1905 года далучыўся да сацыял-дэмакратычнага руху. За ўдзел у рэвалюцыйных падзеях 1905-07 гадоў сасланы на 3 гады ў Краснаярскі край. Потым Лобіку было дазволена пасяліцца ў паволжскім гарадку Чорны Яр. Пасля сканчэння тэрміну высылкі жыў у Пінску; пазней пераехаў у родную вёску. З 1910 года супрацоўнічаў з газетай «Наша ніва». Аўтар вершаваных апавяданняў «Залом у жыце» (1911), «Лекар-ведзьмар» (1912), якія вызначаюцца вострай сацыяльнай накіраванасцю, крытычным пафасам. Быў сталым карэспандэнтам газет на Случчыне, Капыльшчыне, Нясвіжчыне. Як удзельнік беларускага руху быў арыштаваны і зняволены ў турме ў Вільні. У ссылцы і турмах падарваў здароўе, хварэў на сухоты. Пахаваны ў Капылі.
Зноскі
------
Літаратура
----------
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9). | {
"title": "Лявон Сцяпанавіч Лобік",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
732,
2297,
0.31867653461036133
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-0e8ced237b278b50\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Пісьменнік\",\"href\":\"./Шаблон:Пісьменнік\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Лявон Сцяпанавіч Лобік<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Асабістыя звесткі</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$96884c73-9348-4fe5-827a-d3471e202bbc\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1871\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1871\">1871</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1871_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$3c63829b-4df1-0112-a709-a9ef5ec477a7\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Кукавічы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кукавічы\">Кукавічы</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Слуцкі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Слуцкі павет\">Слуцкі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінская губерня\">Мінская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Кукавічах\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$d0cccf40-4df1-0838-bacc-2761f73b6af7\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Капыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Капыль\">Капыль</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Слуцкі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Слуцкі павет\">Слуцкі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінская губерня\">Мінская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_Слуцкім_павеце\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Пахаванне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$e9bc4e32-3958-4a51-8ba4-89342dfc6e36\" data-wikidata-property-id=\"P119\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Капыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Капыль\">Капыль</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Пахаваныя_ў_Капылі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">Прафесійная дзейнасць</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$0f68fea4-4ecf-6390-22dc-1be819848693\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Паэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Паэт\">паэт</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$46fdbeb3-42d2-6ffb-72ee-3a72bff95b25\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Публіцыст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Публіцыст\">публіцыст</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Мова твораў</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q23072301$2A87D76A-D2C8-40FE-B5B3-ECE6521F1D88\" data-wikidata-property-id=\"P6886\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская мова\">беларуская</a></span></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2003
} |
**Пылькінскі сельсавет** — былая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе Мехаўскага раёна Віцебскай вобласці. Цэнтр — вёска Гуркі.
Утвораны 20 жніўня 1924 года ў складзе Езярышчанскага раёна Віцебскай акругі БССР. Цэнтр — вёска Пылькі. З 12 кастрычніка 1929 года ў Гарадоцкім раёне Віцебскай акругі. Пасля скасавання акруговай сістэмы з 26 ліпеня 1930 года ў Гарадоцкім раёне БССР. З 12 лютага 1935 года ў складзе новаўтворанага Мехаўскага раёна, з 20 лютага 1938 года — Віцебскай вобласці. 20 лютага 1938 года цэнтр сельсавета перанесены ў вёску Гуркі. 16 ліпеня 1954 года сельсавет скасаваны, тэрыторыя далучана да Езярышчанскага сельсавета.
Зноскі
------
1. ↑ Указ Президиума Верховного Совета Белорусской ССР от 16 июля 1954 г. Об объединении сельских советов Витебской области // Сборник законов Белорусской ССР и указов Президиума Верховного Совета Белорусской ССР: 1938—1955 гг. — Мн.: Изд. Президиума Верхов. Совета БССР, 1956. — 347 с.
Літаратура
----------
* Административно-территориальное устройство БССР: справочник: в 2 т. / Главное архивное управление при Совете Министров БССР, Институт философии и права Академии наук БССР. — Минск: «Беларусь», 1985―1987. | {
"title": "Пылькінскі сельсавет",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1032,
2085,
0.4949640287769784
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-96a3370ff9e98cb0\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Пылькінскі сельсавет\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Герб\":{\"wt\":\"\"},\"Сцяг\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"[[БССР]]\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Гімн\":{\"wt\":\"\"},\"Уваходзіць у\":{\"wt\":\"[[Мехаўскі раён]]\"},\"Уключае\":{\"wt\":\"\"},\"Сталіца\":{\"wt\":\"[[Гуркі (Гарадоцкі раён)|Гуркі]]\"},\"Датаўтварэння\":{\"wt\":\"[[20 жніўня]] [[1924]]\"},\"Скасаванне\":{\"wt\":\"[[16 ліпеня]] [[1954]]\"},\"Раздзел\":{\"wt\":\"\"},\"Назва раздзела\":{\"wt\":\"\"},\"Глава2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва главы2\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Год ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП\":{\"wt\":\"\"},\"ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па ВУП на душу насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Мова\":{\"wt\":\"\"},\"Мовы\":{\"wt\":\"\"},\"Насельніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Год перапісу\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па насельніцтве\":{\"wt\":\"\"},\"Шчыльнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па шчыльнасці\":{\"wt\":\"\"},\"Нацыянальны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесійны склад\":{\"wt\":\"\"},\"Плошча\":{\"wt\":\"\"},\"Месца па плошчы\":{\"wt\":\"\"},\"Максімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Сярэдняя вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Мінімальная вышыня\":{\"wt\":\"\"},\"Шырата\":{\"wt\":\"\"},\"Даўгата\":{\"wt\":\"\"},\"Карта\":{\"wt\":\"\"},\"Часавыпояс\":{\"wt\":\"\"},\"Абрэвіятура\":{\"wt\":\"\"},\"ISO\":{\"wt\":\"\"},\"FIPS\":{\"wt\":\"\"},\"Код аўтамабільных нумароў\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt3\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Пылькінскі сельсавет</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Byelorussian_SSR.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/22px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/33px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/44px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">Беларуская ССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіў у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Мехаўскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мехаўскі раён\">Мехаўскі раён</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><a href=\"./Гуркі_(Гарадоцкі_раён)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гуркі (Гарадоцкі раён)\">Гуркі</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./20_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 жніўня\">20 жніўня</a> <a href=\"./1924\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1924\">1924</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><a href=\"./16_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"16 ліпеня\">16 ліпеня</a> <a href=\"./1954\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1954\">1954</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2036
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Кім.
**Андрэй Іванавіч Кім** (нар. 26 лютага 1986) — грамадскі актывіст, лідар маладзёжнага руху, былы палітзняволены. Актывіст беларускай незарэгістраванай маладзёжнай арганізацыі «Ініцыятыва» (2008). Пасля ўдзелу ў акцыі прадпрымальнікаў (10 студзеня 2008), быў 22 красавіка 2008 г. асуджаны на 1,5 гады калоніі.
Біяграфія
---------
Андрэй Кім нарадзіўся 26 лютага 1986 г. у Мінску. Вучыўся ў Мінскай нацыянальнай гімназіі № 4, затым паступіў у Нацыянальны гуманітарны ліцэй імя Якуба Коласа. Быў некаторы час студэнтам на гістарычным факультэце Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсітэта.
У 2015 годзе 28-гадовы Кім ажаніўся з 22-гадовай Надзеяй Рындзевіч. Абодва — евангельскія хрысціяне.
Грамадская дзейнасць
--------------------
Андрэй Кім тройчы асуджаны паводле Адміністрацыйнага кодэкса.
Першы раз — у час удзелу ў выбарчай кампаніі Аляксандра Казуліна ў 2006 г. (атрымаў 12 сутак арышту).
Другі раз — у 2007 г. пасля святкавання «Хэлаўіну» (7 сутак арышту).
Трэці раз — 21 студзеня 2008 г. пасля мітынгу прадпрымальнікаў (10 сутак арышту і штраф памерам 1 млн 50 тыс. рублёў).
Пасля заканчэння тэрміну трэцяга арышту, 31 студзеня 2008 г. замест выхаду на волю, ён быў прызнаны падазраваным ва ўчыненні крымінальнага злачынства і змешчаны ў СІЗА.
22 красавіка 2008 г. суддзя Цэнтральнага райсуда Мінска Алена Ільіна прызнала Андрэя Кіма вінаватым па ч. 1 арт. 342 КК РБ (арганізацыя альбо актыўны ўдзел у групавых дзеяннях, якія груба парушаюць грамадскі парадак) і арт. 364 КК (гвалт альбо пагроза ўчынення гвалту ў адносінах да супрацоўніка праваахоўных органаў) і вынесла прысуд у выглядзе пазбаўлення волі на тэрмін паўтара года з адбыццём пакарання ў калоніі агульнага рэжыму.
Андрэй Кім адзіны, хто быў асуджаны да зняволення ў межах «Працэсу чатырнаццаці». Іншыя падсудныя па «справе чатырнаццаці» за ўдзел у дэманстрацыі атрымалі штрафы і 2 гады абмежавання волі без накіравання ў калоніі адкрытага тыпу.
У маі 2008 г. пераведзены ў бабруйскую калонію.
Вызвалены згодна з указам Аляксандра Лукашэнкі 20 жніўня 2008 г..
Адзін з арганізатараў і ініцыятараў правядзення у Мінску «Баёў з падушкамі». Гэтыя мерапрыемствы прысвечаны ўгодкам бітвы пад Грунвальдам і бітвы пад Оршай. Першая «бітва» была 15 ліпеня 2009 года і прайшла без дазволу ўладаў, без затрыманняў. 8 верасня адбылася другая «бітва» з санкцыі гарадскіх уладаў.
На мерапрыемства 15 ліпеня 2010 года гарадскія ўлады не далі дазвол — было затрымана 70 удзельнікаў падушкавага бою — па версіі міліцыі, і 200 — па словах саміх арганізатараў. Сярод затрыманых — Андрэй Кім. 16 ліпеня 2010 Першамайскі райсуд Мінска прызнаў Андрэя вінаватым у арганізацыі несанкцыянаванай акцыі і пакараў мінімальным штрафам у памеры 0,5 б.в. улічыўшы п. 6 арт. 6.5 КаАП. Вераснёўскі бой з падушкамі 2010 г. быў забаронены і прайшоў з затрыманнямі.
У снежні 2010 г. Андрэй Кім — удзельнік Плошчы. Таемна пакінуў Беларусь пасля акцыі пратэсту 19 снежня 2010 года, калі ў яго дома і на працы маці пачаліся вобыскі. Хаваўся ў Расіі, Польшчы, Германіі, Літве і Украіне. Адзін з нямногіх, хто вярнуўся.
27 ліпеня 2010 г. Андрэй Кім затрыманы ў Мінску падчас мерапрыемства, прысвечанага 20-годзю прыняцця Дэкларацыі аб незалежнасці Беларусі. Пасля ўскладання кветак да помніка Якубу Коласу, на праспекце Незалежнасці пачаліся затрыманні. Быў асуджаны суддзём Савецкага раёна Аксанай Рэлява да штрафу ў памеры 350 000 руб. па артыкулу 17.1 КаАП — «дробнае хуліганства».
Кім з’яўляецца кіраўніком кампаніі «Кінаконг», якая агучвае вядомыя кінафільмы па-беларуску.
Арганізатар збору грошай і публікацыі ў 2016 годзе на беларускай мове кнігі «Хронікі Нарніі: Пляменнік Чараўніка».
Крыніцы
-------
1. 1 2 Адзін дзень палітвязьня
2. ↑ Бывший политзаключенный Андрей Ким женился
3. ↑ Агляд-Хроніка парушэньняў правоў чалавека ў Беларусі ў 2008 годзе.
4. 1 2 3 4 Андрэй Кім
5. ↑ «Працэс чатырнаццаці»: дзе цяпер яго ўдзельнікі?
6. ↑ Бои подушками возвращаются в Минск
7. ↑ Агляд-хроніка парушэньняў правоў чалавека ў Беларусі ў 2010 годзе
8. ↑ Бои подушками возвращаются в Минск
9. ↑ Адміністратыўны перасьлед
10. ↑ Андрэй Кім: Парнуху мы агучваць не будзем
11. ↑ Вядомая журналістка амаль увесь заробак аддае на дабрачыннасць
Спасылкі
--------
* Андрэй Кім на сайце «Ініцыятывы» Архівавана 11 красавіка 2008. (руск.)
* Асабісты блог у LiveJournal Архівавана 25 снежня 2009. (руск.)
* Суполка ў падтрымку Андрэя Кіма (руск.)
* «Суд над камунізмам. Пачатак» | {
"title": "Андрэй Іванавіч Кім",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1500,
7224,
0.20764119601328904
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-19cb563564465f2a\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Андрэй Кім<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2655077$134E0B59-9FDD-4BF0-A57D-B5A4101AEBC0\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Грамадскі_дзеяч\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадскі дзеяч\">грамадскі дзеяч</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><a href=\"./26_лютага\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"26 лютага\">26 лютага</a> <a href=\"./1986\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1986\">1986</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1986-02-26</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_26_лютага\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1986_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(37 гадоў)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2655077$D7BB4912-86BE-41DB-8EB8-BE602EE7AE3F\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a></span>, <span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"07fa6eb2d1e5f1c75fc204938373173411385a84\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Мінску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2655077$34F010B8-666E-42F3-AFAE-47DD369D5AAC\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2655077$dfc47f52-4954-a306-b63d-6afbe0613474\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларускі_гуманітарны_ліцэй_імя_Якуба_Коласа\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі гуманітарны ліцэй імя Якуба Коласа\">Беларускі гуманітарны ліцэй імя Якуба Коласа</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Беларускага_гуманітарнага_ліцэя_імя_Якуба_Коласа\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2655077$17955471-4fa9-3eec-f2a9-c0ecff06b8ac\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гістарычны_факультэт_БДУ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гістарычны факультэт БДУ\">гістарычны факультэт БДУ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_гістарычнага_факультэта_БДУ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Andrei_Kim\" title=\"commons:Category:Andrei Kim\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Andrei%20Kim\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Andrei Kim\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7562
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Паскарэнне (значэнні).
**Паскарэнне** — вектарная фізічная велічыня, якая паказвае, наколькі хутка цела (матэрыяльны пункт) змяняе скорасць свайго руху. Паскарэнне з'яўляецца важным кінематычным паказчыкам руху матэрыяльнага пункта.
Сярэдняе і імгненнае паскарэнне
-------------------------------
**Сярэдняе паскарэнне** матэрыяльнага пункта на некаторым адрэзку часу ёсць дзеллю змянення яго скорасці, што адбылося за гэты час, на працягласць гэтага ча́савага адрэзку:
{\displaystyle <\mathbf {a} >={\frac {\Delta \mathbf {v} }{\Delta t}}}
**Імгненнае паскарэнне** матэрыяльнага пункта ў некаторы момант часу — гэта граніца яго сярэдняга паскарэння пры {\displaystyle \Delta t\to 0}. Паводле азначэння вытворнай функцыі, імгненнае паскарэнне можна вызначыць як вытворную скорасці па часе:
{\displaystyle \mathbf {a} ={\frac {d\mathbf {v} }{dt}}}
Тангенцыяльнае і нармальнае паскарэнне
--------------------------------------
Калі запісаць скорасць як {\displaystyle \mathbf {v} =v{\hat {\tau }}}, дзе {\displaystyle {\hat {\tau }}} — орт датычнай да траекторыі руху, то (у двухмернай сістэме каардынат):
{\displaystyle \mathbf {a} ={\frac {d(v{\hat {\tau }})}{dt}}={\frac {dv}{dt}}{\hat {\tau }}+{\frac {d{\hat {\tau }}}{dt}}v={\frac {dv}{dt}}{\hat {\tau }}+{\frac {d(\cos \theta {\vec {i}}+\sin \theta {\vec {j}})}{dt}}v={\frac {dv}{dt}}{\hat {\tau }}+(-\sin \theta {\frac {d\theta }{dt}}{\vec {i}}+\cos \theta {\frac {d\theta }{dt}}{\vec {j}}))v={\frac {dv}{dt}}{\hat {\tau }}+{\frac {d\theta }{dt}}v{\hat {n}}},
дзе {\displaystyle \theta } — вугал між вектарам скорасці і воссю абсцыс; {\displaystyle {\hat {n}}} — орт нармалі да скорасці.
Такім чынам,
{\displaystyle \mathbf {a} =\mathbf {a} \_{\tau }+\mathbf {a} \_{n}},
дзе {\displaystyle \mathbf {a} \_{\tau }={\frac {dv}{dt}}{\hat {\tau }}} — тангенцыяльнае паскарэнне, {\displaystyle \mathbf {a} \_{n}={\frac {d\theta }{dt}}v{\hat {n}}} — нармальнае паскарэнне.
Улічваючы, што вектар скорасці накіраваны ўздоўж датычнай да траекторыі руху, то {\displaystyle {\hat {n}}} — гэта орт нармалі да траекторыі руху, які накіраваны да цэнтра крывізны траекторыі. Такім чынам, нармальнае паскарэнне накіравана да цэнтра крывізны траекторыі, у той час як тангенцыяльнае — па датычнай да яе. Тангенцыяльнае паскарэнне паказвае хуткасць змянення велічыні скорасці, у той час як нармальнае паказвае хуткасць змянення яе напрамку.
Рух па крывалінейнай траекторыі ў кожны момант часу можна прадставіць як вярчэнне вакол цэнтра крывізны траекторыі з вуглавой скорасцю {\displaystyle \omega ={\frac {v}{r}}}, дзе r — радыус крывізны траекторыі. У такім разе
{\displaystyle a\_{n}=\omega v={\omega }^{2}r={\frac {v^{2}}{r}}}
Вымярэнне паскарэння
--------------------
Паскарэнне вымяраецца ў **метрах (падзеленых) на секунду ў другой ступені** (м/с²). Велічыня паскарэння паказвае, наколькі зменіцца скорасць цела за адзінку часу, калі яно будзе пастаянна рухацца з такім паскарэннем. Напрыклад, цела, што рухаецца з паскарэннем 1 м/с² за кожную секунду змяняе сваю скорасць на 1 м/с.
Гл. таксама
-----------
* Паскарэнне свабоднага падзення
* Рывок (кінематыка)
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая кітайская · Вялікая кітайская · Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Britannica (11-th) · Britannica (онлайн) · Treccani |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 11978022j · GND: 4144870-4 · LCCN: sh85000344 · Microsoft: 117896860, 2909019645, 2910380149 | | {
"title": "Паскарэнне",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
652,
4986,
0.13076614520657842
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt3\" class=\"infobox infobox-6fd6fe45dab3ba1e\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Фізічная велічыня\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Фізічная_велічыня\"},\"params\":{\"Назва\":{\"wt\":\"Паскарэнне\"},\"Сімвал\":{\"wt\":\"<math>\\\\vec a = {d\\\\vec v \\\\over dt}</math>\"},\"Размернасць\":{\"wt\":\"LT<sup>−2</sup>\"},\"СІ\":{\"wt\":\"м/с²\"},\"СГС\":{\"wt\":\"см/с²\"},\"Заўвагі\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"width:150px\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:medium\">Паскарэнне</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:large\"><span about=\"#mwt5\" class=\"mwe-math-element\" data-mw='{\"name\":\"math\",\"attrs\":{},\"body\":{\"extsrc\":\"\\\\vec a = {d\\\\vec v \\\\over dt}\"}}' typeof=\"mw:Extension/math\"><span class=\"mwe-math-mathml-inline mwe-math-mathml-a11y\" style=\"display: none;\"><math alttext=\"{\\displaystyle {\\vec {a}}={d{\\vec {v}} \\over dt}}\" xmlns=\"http://www.w3.org/1998/Math/MathML\">\n<semantics>\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mstyle displaystyle=\"true\" scriptlevel=\"0\">\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mover>\n<mi>a</mi>\n<mo stretchy=\"false\">→<!-- → --></mo>\n</mover>\n</mrow>\n</mrow>\n<mo>=</mo>\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mfrac>\n<mrow>\n<mi>d</mi>\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mrow class=\"MJX-TeXAtom-ORD\">\n<mover>\n<mi>v</mi>\n<mo stretchy=\"false\">→<!-- → --></mo>\n</mover>\n</mrow>\n</mrow>\n</mrow>\n<mrow>\n<mi>d</mi>\n<mi>t</mi>\n</mrow>\n</mfrac>\n</mrow>\n</mstyle>\n</mrow>\n<annotation encoding=\"application/x-tex\">{\\displaystyle {\\vec {a}}={d{\\vec {v}} \\over dt}}</annotation>\n</semantics>\n</math></span><img alt=\"{\\displaystyle {\\vec {a}}={d{\\vec {v}} \\over dt}}\" aria-hidden=\"true\" class=\"mwe-math-fallback-image-inline\" src=\"https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/5177274477f5c0c53b315ed40fbef8f66f3b10e4\" style=\"vertical-align: -2.005ex; width:7.556ex; height:5.509ex;\"/></span></td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Размернасць_фізічнай_велічыні\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Размернасць фізічнай велічыні\">Размернасць</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\nLT<sup>−2</sup></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\"><a href=\"./Адзінка_вымярэння\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адзінка вымярэння\">Адзінкі вымярэння</a></th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./СІ_(міжнародная_сістэма_адзінак_вымярэння)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"СІ (міжнародная сістэма адзінак вымярэння)\">СІ</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\nм/с²</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./СГС\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"СГС\">СГС</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\nсм/с²</td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5224
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Бікіні.
**Бікіні** (англ.: Bikini, маршал.: *Pikinni*) — атол на поўначы Маршалавых Астравоў, сумна вядомы выпрабаваннямі ядзернай зброі. Плошча сушы — 6 км². Сталага насельніцтва ў наш час няма.
Геаграфія
---------
Атол Бікіні знаходзіцца ў субэкватарыяльнай зоне Ціхага акіяна ў 821 км на паўночны захад ад Маджура, сталіцы Маршалавых Астравоў.
Вывучэнне атола Бікіні амерыканскімі ваеннымі дало практычнае пацверджанне гіпотэзы Чарльза Дарвіна аб паходжанні атолаў. Даследаванні паказалі, што ён складаецца з вапнякоў — рэштак каралаў, размешчаных на вяршыні падводнага вулкана. Атол уяўляе сабою лагуну да 40 км у даўжыню і 23 км у шырыню, якую атачае няроўнае кола каралавага рыфа з 23 невялікімі астраўкамі, мноствам скал і скалістых водмеляў. У выніку выпрабаванняў ядзернай зброі ў лагуне ўтварыліся глыбокія штучныя кратары. Найбольшы кратар Брава знаходзіцца на паўночным захадзе атола.
Клімат субэкватарыяльны засушлівы. Сярэднегадавая тэмпература трымаецца на ўзроўні каля +27,5 — 31 °C.
Прырода
-------
Да 1946 г. большая частка сушы была занята насаджэннямі какосавай пальмы і ксерафітнымі раслінамі. Жыхары Бікіні вырошчвалі тара. Даследаванне 1985 г. паказала, што культурныя расліны саступілі месца дзікім, дамінуюць засушлівыя травы і хмызнякі. Фаўна бедная — некалькі відаў птушак, яшчаркі і казуркі. Незвычайным з’яўляецца поўнае ўзнаўленне каралаў у лагуне, нават у раёне кратара Брава.
Гісторыя
--------
Жыхары Бікіні пакідаюць сваю радзіму, 1946 г.
Атол Бікіні быў населены мікранезійцамі ўжо ў 2 тысячагоддзі да н. э. На маршальскай мове назва атола (*Pikinni*) азначае «паверхня какоса». Хаця Бікіні даволі ізаляваны, яго насельніцтва знаходзілася ў сталых стасунках з жыхарамі Маршалавых астравоў, па сваёй культуры мала адрознівалася ад іншых маршальцаў. Асноўнымі заняткамі з’яўляліся земляробства і рыбалоўства. Астравы атола былі падзелены паміж некалькімі тэрытарыяльна-родавымі супольнасцямі, на чале якіх стаялі правадыры. У 1946 г. на Бікіні жыло 167 чал.
Сталыя кантакты тубыльцаў з еўрапейцамі пачаліся з 1820-х гг. пасля наведвання расійскай экспедыцыі на чале з О. Кацэбу. У канцы XIX ст. пратэстанцкія місіянеры распаўсюдзілі хрысціянства. У 1899—1914 гг. атол Бікіні знаходзіўся пад кантролем Германіі. У 1914—1945 гг. — пад кантролем Японіі. Пасля заканчэння II сусветнай вайны трапіў пад кантроль ЗША.
У лютым 1946 г. камандуючы ВМС ЗША ў Ціхім акіяне звярнуўся да тубыльцаў з прапановай пакінуць атол на «карысць чалавецтва і канцу ўсім сусветным войнам». Насельнікі Бікіні далі згоду і былі добраахвотна пераселены спачатку на атол Рангерык, а ў 1948 г. — на незаселены востраў Кілі. З 1946 г. да 1958 г. ЗША правялі на Бікіні 4 ваенныя аперацыі, што суправаджаліся 23 выпрабаваннямі ядзернай зброі. З аднаго боку, выпрабаванні спрыялі паляпшэнню ваеннага патэнцыялу ЗША і навуковаму вывучэнню наступстваў ядзернай катастрофы. З другога боку, ад выпрабаванняў пацярпела не толькі прырода Бікіні, але таксама суседнія астравы, асабліва атол Рангелап, а таксама судна японскіх рыбакоў «Фукуру Мару».
Між тым пераселеныя на малы востраў Кілі карэнныя жыхары Бікіні апынуліся ў складаным становішчы. З-за адсутнасці лагуны і высокіх марскіх хваль яны не маглі нармальна займацца рыбалоўствам. Тайфуны пашкодзілі насаджэнні какосавай пальмы. Падвоз харчавання быў ускладнены з-за дрэнных умоў навігацыі. Няўдачай скончылася спроба перасялення часткі насельніцтва на атол Джалуіт.
У 1968 г. у сувязі з навуковай справаздачай аб памяншэнні ўзроўню радыяцыі на Бікіні прэзідэнт Джонсан дазволіў вяртанне бікінцаў на радзіму. Да гэтага часу іх колькасць узрасла да 580 чал. Пачалося аднаўленне інфраструктуры, будаўніцтва жылля і пасадка какосаў. У 1972 г. некалькі сем’яў сапраўды вярнуліся на атол, але ўжо праз некалькі гадоў стала зразумела, што забеспячэнне сябе харчам з дапамогай мясцовых рэсурсаў немагчыма з-за ўсё яшчэ вялікай колькасці радыенуклідаў. французскія спецыялісты выявілі, што небяспеку для здароўя мае нават пітная вада. У 1975 г. перасяленцы пачалі судовы працэс супраць адміністрацыі ЗША, якая не паклапацілася пра папярэднія даследаванні. У 1978 г. яны зноў пераехалі на Кілі і Маджура.
У 1986 г. апека ЗША над Маршалавымі Астравамі скончылася, яны атрымалі абмежаваную незалежнасць. У 1987 г. правадыры бікінцаў наведалі родны атол, каб пацвердзіць свае правы на тэрыторыю. У 1994 г. парламент Маршалавых Астравоў накіраваў афіцыйны запыт да МАГАТЭ аб правядзенні дадатковых вымярэнняў. У 1998 г. МАГАТЭ апублікавала вынікі свайго даследавання і рэкамендавала не размяшчаць на атоле сталыя паселішчы, хаця яго часовае наведванне магчыма.
### Ядзерныя выпрабаванні
Выпрабаванне 25 ліпеня 1946 г.
| Назва аперацыі | Правядзенне | Колькасць | Моц |
| --- | --- | --- | --- |
| Скрыжаванне (англ.: Crossroads) | 30 чэрвеня 1946 г.—24 ліпеня 1946 г. | 2 | 21 кілатона, 42 кілатоны |
| Замак (англ.: Castle) | 28 лютага 1954 г.—13 мая 1954 г. | 6 | да 48,2 мегатоны |
| Дрозд (англ.: Redwing) | 20 мая 1956 г.—20 ліпеня 1956 г. | 6 | да 18,265 мегатон |
| Сухар-1 (англ.: Hardtack I) | 28 красавіка 1958 г.—18 жніўня 1958 г. | 10 | 144 кілатоны — 12,02 мегатоны |
Ахова
-----
У 2010 г. зона выпрабаванняў ядзернай зброі на атоле Бікіні, агульнай плошчай 73 500 га, была ўнесена ў спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.
Зноскі
------
1. ↑ F. RAYMOND FOSBERG, VEGETATION OF BIKINI ATOLL, 1985
2. ↑ Coral thrive at Bikini Atoll a-bomb site
Спасылкі
--------
* bikiniatoll.com
* whc.unesco.org
* Bikini Atoll: A Nautical History Haven in the Marshall Islands
* Paradise lost — 'for the good of mankind'
* Marshall Islands Program: Bikini Atoll Архівавана 12 лістапада 2013.
* Conditions at Bikini Atoll
| Сусветная спадчына ЮНЕСКА ў Аўстраліі і Акіяніі |
| --- |
|
**Аўстралія**:
Вялікі бар’ерны рыф · НП Какаду · Уіландра · Лорд-Хаў і
Болс-Пірамід · Дзікая прырода Тасманіі · Дажджавыя лясы ўсходняга ўзбярэжжа · Улуру-Ката Цьюта · Вільготныя тропікі Квінслэнда · Заліў Шарк · Востраў Фрэйзер · Рыверслей і Наракорт · Востраў Херд і астравы Мак-Доналд · Востраў Макуоры · Вялікія Блакітныя горы · Пурнулулу · Каралеўскі выставачны цэнтр і Карлтанскія сады · Сіднейскі оперны тэатр
**Акіянія**:
Бар’ерны рыф Новай Каледоніі · Атол Бікіні · Гавайскія вулканы · Галапагас · Востраў Рапануі · Востраў Какос · Старажытнае земляробчае паселішча Кук · Нан-Мадол · Новазеландскія субантарктычныя астравы · Тэ-Вахіпунаму · Нацыянальны парк Тангарыра · Востраў Хендэрсан · Іст-Рэнел · Нацыянальны марскі парк «Папаханаўмакуакеа» · Астравы Фенікс
| | | {
"title": "Бікіні (атол)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2624,
10312,
0.25446082234290146
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-surface\" data-name=\"Востраў\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Бікіні</th></tr><tr><td class=\"t-geoinfobox-nickname\" colspan=\"2\"><a href=\"./Маршальская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маршальская мова\">марш.</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span dir=\"auto\" lang=\"mh\">Pikinni</span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Выгляд з космасу\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Bikini_Atoll_2001-01-14,_Landsat_7_ETM+,_bands_3-2-1-8,_rev2.png\" title=\"Выгляд з космасу\"><img alt=\"Выгляд з космасу\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1944\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3063\" decoding=\"async\" height=\"178\" resource=\"./Файл:Bikini_Atoll_2001-01-14,_Landsat_7_ETM+,_bands_3-2-1-8,_rev2.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png/280px-Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png/420px-Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png/560px-Bikini_Atoll_2001-01-14%2C_Landsat_7_ETM%2B%2C_bands_3-2-1-8%2C_rev2.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Выгляд з космасу</span></span></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Характарыстыкі</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>6<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>км²</td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Насельніцтва</th><td><ul><li><span style=\"color: red; font-size: larger;\">▼</span><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">9 чал.</span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"1277780215cd5ca03e85ca9c50830783b4fedfe1\"><span class=\"nowrap\">2011</span></span>)</li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt8\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"11.583\" data-lon=\"165.383\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"11.583\",\"longitude\":\"165.383\",\"text\":\"11°35′&nbsp;пн.&nbsp;ш. 165°23′&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Бікіні (атол)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t165.383,\\n\\t\\t\\t\\t11.583\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Бікіні (атол)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q152225\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q152225\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_5f107cb8074112432aa63bce916d5f09845fbc94\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/11.583/165.383/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">11°35′ пн. ш. 165°23′ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%96_(%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB)&params=11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=11.583,165.383&q=11.583,165.383&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=165.383,11.583&pt=165.383,11.583&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=11.583&mlon=165.383&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt11\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"11.583\\" longitude=\\"165.383\\" text=\\"11°35′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 165°23′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Бікіні (атол)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t165.383,\\n\\t\\t\\t\\t11.583\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Бікіні (атол)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q152225\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q152225\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%96_(%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB)&params=11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=11.583,165.383&q=11.583,165.383&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=165.383,11.583&pt=165.383,11.583&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=11.583&mlon=165.383&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/11.583/165.383/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"11.583\\" data-lon=\\"165.383\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_5f107cb8074112432aa63bce916d5f09845fbc94\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt10\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"11.583\\",\\"longitude\\":\\"165.383\\",\\"text\\":\\"11°35′&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 165°23′&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Бікіні (атол)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t165.383,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t11.583\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Бікіні (атол)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q152225\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q152225\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>11°35′ пн. ш. 165°23′ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%91%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%96_(%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB)&amp;params=11_35__N_165_23__E_region:MH_type:isle\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=11.583,165.383&amp;q=11.583,165.383&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=165.383,11.583&amp;pt=165.383,11.583&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=11.583&amp;mlon=165.383&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwBA\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/><link href=\"./Катэгорыя:Картка_на_Геакары:_Выправіць:_Каардынаты\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Архіпелаг\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архіпелаг\">Архіпелаг</a></th><td><a href=\"./Маршалавы_Астравы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маршалавы Астравы\">Маршалавы Астравы</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th><a href=\"./Акваторыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Акваторыя\">Акваторыя</a></th><td><a href=\"./Ціхі_акіян\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ціхі акіян\">Ціхі акіян</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Маршалавы_Астравы\" title=\"Маршалавы Астравы\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"489\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"929\" decoding=\"async\" height=\"12\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Marshall_Islands.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_the_Marshall_Islands.svg/22px-Flag_of_the_Marshall_Islands.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_the_Marshall_Islands.svg/33px-Flag_of_the_Marshall_Islands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_the_Marshall_Islands.svg/44px-Flag_of_the_Marshall_Islands.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Маршалавы_Астравы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Маршалавы Астравы\">Маршалавы Астравы</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Бікіні (атол) (Маршалавы Астравы)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Маршалавы_Астравы\" title=\"Бікіні (атол) (Маршалавы Астравы)\"><img alt=\"Бікіні (атол) (Маршалавы Астравы)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"738\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"780\" decoding=\"async\" height=\"265\" resource=\"./Файл:Marshall_Islands_location_map.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Marshall_Islands_location_map.svg/280px-Marshall_Islands_location_map.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Marshall_Islands_location_map.svg/420px-Marshall_Islands_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Marshall_Islands_location_map.svg/560px-Marshall_Islands_location_map.svg.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 31.2%; left: 40.9%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Бікіні\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" title=\"Бікіні\"><img alt=\"Бікіні\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Brown_804000_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/8px-Brown_804000_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/12px-Brown_804000_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Brown_804000_pog.svg/16px-Brown_804000_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">Бікіні</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt12\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"11.6\" data-lon=\"165.4\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"10\",\"longitude\":\"165.4\",\"latitude\":\"11.6\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q152225\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Бікіні \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 165.4, 11.6] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Бікіні\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_4d5d35d40281b5d7cb098f7fc5ee9e1aece70789\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"10\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/10/11.6/165.4/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,10,11.6,165.4,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%91%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%96+%28%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%29&revid=4600491&groups=_4d5d35d40281b5d7cb098f7fc5ee9e1aece70789\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,10,11.6,165.4,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%91%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%96+%28%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%29&revid=4600491&groups=_4d5d35d40281b5d7cb098f7fc5ee9e1aece70789 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Bikini_Atoll\" title=\"commons:Category:Bikini Atoll\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Bikini%20Atoll\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Bikini Atoll\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr>\n</tbody></table>",
"<table about=\"#mwt26\" class=\"infobox\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Сусветная спадчына\",\"href\":\"./Шаблон:Сусветная_спадчына\"},\"params\":{\"1\":{\"wt\":\"1339\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mw1A\" style=\"width:250px;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Сцяг ЮНЕСКА\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_UNESCO.svg\" title=\"Сцяг ЮНЕСКА\"><img alt=\"Сцяг ЮНЕСКА\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"50\" resource=\"./Файл:Flag_of_UNESCO.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/75px-Flag_of_UNESCO.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/113px-Flag_of_UNESCO.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_UNESCO.svg/150px-Flag_of_UNESCO.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\"><a href=\"./Сусветная_спадчына\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сусветная спадчына\">Сусветная спадчына</a> <a href=\"./ЮНЕСКА\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"ЮНЕСКА\">ЮНЕСКА</a>, аб'ект <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">№ 1339</span><br/><a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/ru/list/1339\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">рус.</a> • <a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/en/list/1339\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">англ.</a> • <a class=\"external text\" href=\"http://whc.unesco.org/fr/list/1339\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">фр.</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 10926
} |
**20-ы пяхотны полк** — полк лінейнай пяхоты, створаны загадам Напалеона летам 1812 года з рэкрутаў і дабраахвотнікаў земляў былога Вялікага княства Літоўскага.
Гісторыя
--------
Рэкруты ў 20-ы пяхотны полк набіраліся ў асноўным з Менскага і Гродзенскага дэпартаментаў. Цэнрам фармавання палка быў Слонім. Полк узначаліў Адам Бішпінг, яго намеснікам быў Людвік Глазер (Ludwik Glazer) — маёр 15-га пп. Батальёны ўзначалілі Генрык Мілберг (Henryk Milberg) — капітан 1-га палка Надвісленскага Легіёна, Ануфры Валіцкі (Onufry Walicki) — паручнік 1-га палка Надвісленскага Легіёна, Ян Планчынскі (Jan Plonszynski) — капітан 12-га пп.
У баях на тэрыторыі былога ВКЛ полк не ўдзельнічаў. У палку пачалася эпідэмія халеры. Полк адышоў у Варшаву, потым у Модлін.
Строй
-----
Строй узору 1810 года, як у войску Герцагства Варшаўскага. Курткі гранатавыя, канты кармазінавыя, рабат белы. На рагатыўках ці ківерах над нумарной бляхай Арол з Пагоняй. У 1813 годзе, напэўна, Пагоня.
Сцягі палкавыя
--------------
Не захаваўся. У Варшаве захоўваюцца чырвона-блакітныя сцягі з Арлом без нумара палка з часоў 1812 года. Напэўна, сярод іх ёсць сцягі палкоў сфарміраваных на тэрыторыі былога ВКЛ.
Артэфакты з музеяў і прыватных калекцый
---------------------------------------
* Варшава: захоўваецца рагатыўка падафіцэра музыкантаў роты вальціжэраў. Бляха з белага метала, музыканты з лічбай 20. Над ёй белы галун падафіцэра. На разетках лузгі дудка вальціжэра.
У прыватных калекцыяйх знаходзяцца гузікі гэтага палка вялікія і малыя. Гузікі латунныя, пуклыя, з падвойным кантам, ножка пляскатая свідраваная. На гузіку лічба 20 у лаўрах.
Зноскі
------
1. ↑
Літаратура
----------
* Andrzej Tomaszewicz. Wojsko Wielkiego Ksiestwa Litewskiego w roku 1812 // Nasz Czas.- 2006.-№ 18.
* Baginski W. Dawne guziki polskie.-Krakow: Naklad towarzystwa numizmatycznego, 1899.
* Bronislaw Gembarzewski. Wojsko Polskie, Ksiestwo Warszawskie 1807—1814. Warszawa, 1905, reprint wyd. Kurpisz, Poznan, 2003.
* Gaidis H.L. Napoleon’s Lithuanian Forces //LITUANUS.-1984.-Volume 30. № 1.
* Guziki. Polskie guziki wojskowe od XVI do konca XX wieku. Przewodnik dla kolekcjonerow.-Warszawa, 1999.
* Historia 17 pulku ulanow na tle wojsk litewskich 1812—1814 / Jozef Tyszkiewicz w opracowaniu Dariusza Nawrota i Andrzeja Nieuwaznego.- Gdynia: Wydawnictwo «Armagedon Books», 2004.
* John R. Elting. Napoleonic uniforms vol. I—IV, 1993.
* Les uniformes de l`Armee Francaise. / Lienhart, Humbert.-Leipzig, 1908.
* Nawrot D. Litwa I Napoleon w 1812 roky. Katowice, 2008.
* Акты Виленской археографической комиссии. Т. XXXVII. Вильна, 1912.
* Вильна в 1812 году. В память столетней годовщины Отечественной войны. Составил Ф. А. Кудринский. С факсимиле Императора Александра I, Наполеона и некоторых русских генералов. Вильна: Издание Управления Виленскаго Учебнаго Округа Типография А. Г. Сыркина, 1912.
* Вооруженные силы Литовского княжества 1812 года. Кудряшов И. Ю. Москва, 1991.
* Заходні рэгіён Беларусі ў часы напалеонаўскіх войнаў. 1805—1815 гады. / В. Швед, С. Данскіх.-Гр.: ГрДУ імя Янкі Купалы, 2006.
* Сборник Императорского Русского исторического общества. Т. 128. Петербург, 1909.
* Часовая мінская газета. 1812 год.-Мн.: Выд. В.Хурсік, 2008.
Спасылкі
--------
* Осколки Литовского корпуса | {
"title": "20-ы літоўскі пяхотны полк",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2150,
4313,
0.4984929283561326
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 4883
} |
**Нанайцы**, **хэчжэ** (саманазвы *нанай*, *нани* «людзі зямлі, тутэйшыя») — народ у Азіі, карэнныя насельнікі басейна ракі Амур.
Рассяленне
----------
Па прынцыпу рассялення, падзяляюцца на нізавых і верхавых нанайцаў. Нізавыя жывуць пераважна па ніжнім цячэнні ракі Амур і правых прытоках ракі Усуры ў Хабараўскім краі і Прыморскім краі Расіі (12003 чал. у 2010 г.). Верхавыя (хэчжэ) жывуць у памежнай правінцыі Хэйлунцзян у Кітаі (4640 чал. у 2000 г.), расселены паміж рэкамі Сунгары і Усуры.
Паходжанне і гісторыя
---------------------
Нанайцы захавалі многія рысы культуры, якія набліжаюць іх да аўтахтоннага насельніцтва, што насяляла ўзбярэжжа р. Амур яшчэ ў неаліце, магчыма продкаў ніўхаў. Аднак з кан. I тыс. да н. э. у Прыамур’і таксама сяліліся прадстаўнікі тунгуса-маньчжурскіх народаў (ілоу, сушэнь, махэ, эвенкі, маньчжуры і інш). Нанайцы і блізкія да іх ульчы і орачы сфарміраваліся ў выніку іх змяшэння з аўтахтонамі. Некаторыя нанайскія роды вядуць свой радавод ад эвенкаў, айнаў ці з Маньчжурыі і Кітая.
У XII—XIV стст. прыамурскія землі падвяргаліся нашэсцям чжурчжэняў і манголаў. У XV ст. яны былі на некаторы час далучаны да Кітая, прычым мясцовае насельніцтва выплочвала натуральныя падаткі. У XVII ст. Прыамур’е зноў стала арэнай каланіяльнай экспансіі кітайцаў і рускіх. Згодна звесткам рускіх казакоў у сяр. XVII ст. паўднёвыя тэрыторыі пазнейшага рассялення нанайцаў займалі земляробы-*дзючэры*, моўныя сваякі маньчжураў. Але з 1654 г. яны былі выселены кітайцамі, а іх землі занятыя нанайцамі. У кан. XVII — сяр. XIX стст. Прыамур’е фармальна ўваходзіла ў склад Кітая. Кітайскімі ўладамі ўтрымоўваліся вартавыя пасты, прызначаліся старшыні нанайскіх родаў і паселішчаў. Нанайцы актыўна гандлявалі з кітайцамі і маньчжурамі. Сярод іх сяліліся кітайцы-сяляне. Меліся сумесныя шлюбы і праслойка мяшанцаў.
У 1850 г. Прыамур’е было анэксіравана Расійскай імперыяй. Верхавыя нанайцы засталіся ў складзе Кітая, але да 30-ых гг. ХХ ст. мелі магчымасць падтрымліваць сталыя кантакты са сваякамі з Расіі. У XIX—XX ст. значная частка нанайскіх зямель была занятая рускімі і кітайскімі перасяленцамі. Прычым, ў Кітае назіраліся больш высокія тэмпы запазычвання нанайцамі іншароднай культуры.
У Расіі сярод нанайцаў праводзілася хрысціянізацыя, працавалі місіянерскія школы з інтэрнатамі. Пасля прыходу да ўлады бальшавікоў палітычныя рэпрэсіі вымусілі многіх нанайцаў перасяляцца ў Кітай. У пач. 1930-ых гг. быў створаны Нанайскі раён, пачалося выкладанне нанайскай мовы ў школах, група нанайскай моладзі была накіравана ў Ленінград для атрымання вышэйшай адукацыі. Зноў цікавасць да развіцця роднай мовы і культуры прасочваецца з сяр. 1980-ых гг.
У 2006 г. адбылася першая афіцыйная сустрэча нанайцаў Расіі і Кітая.
Традыцыйная культура
--------------------
Традыцыйны жаночы халат
Нанайцы вялі комплексную гаспадарку — займаліся ловам рыбы, палявалі на капытных, мядзведзяў, футравых звяроў. Гандаль футрам і асятровай рыбай меў важнае значэнне з XVII ст. Рыба была асноўнай крыніцай ежы. Яе елі сырую, печаную, вяленую, нарыхтоўвалі рыбны жыр, рабілі сухі рыбны парашок. Ежу запраўлялі ляснымі травамі і ягадамі. Найбольш прынадная страва *бода* — прэсная каша з проса і ікры. Лавілі рыбу і палявалі з дапамогай рознага тыпу сетак, дзід, восцяў, самастрэлаў і г. д.
Галоўны транспартны сродак — лодка. Узімку карысталіся лыжамі і самацяглымі нартамі, у якія маглі ўпрагаць паляўнічых сабак.
Існаваў падзел працы паміж мужчынамі і жанчынамі. Мужчыны забяспечвалі сям’ю, майстравалі зброю, сеткі, займаліся кавальскай справай, рабілі лыжы, нарты і г. д. Жанчыны клапаціліся пра гаспадарку, збіралі ягады, травы, карэнні, аднак у адсутнасці мужа таксама маглі лавіць рыбу. Частка заможных нанайцаў займалася пасрэдніцкім гандлем.
У сувязі з сезоннымі перамяшчэннямі нанайцы будавалі летнія і зімовыя жытлы. Летнія — звычайна буданы — мелі часовы характар. Зімовыя зямлянкі-*серома*, паўзямлянкі-*хурбу* і фанзы ладзілі капітальна з бярвенчатых зрубаў. Паляўнічыя карысталіся часовымі зімовымі каркаснымі *ундхэн*, падобнымі на дахі з 4 пахіламі. Кожны жыхар хаты меў вызначанае толькі для яго спальнае месца на гліняных нарах, якія ўцяплялі з дапамогай комінаў ад печы або агменю. Перад жытлом шамана ставілі слупы з выявамі цмокаў, жаб, яшчарак і іншых пачвар. Перад жытлом высакароднага чалавека, меўшага сувязі з Маньчжурыяй, — слуп з выявай зязюлі. Гаспадарчыя пабудовы ўзводзілі на палях.
Вопратку шылі з рыбных, ласіных, аленевых і сабачых скур або з тканіны, якую звычайна прывозілі кітайскія гандляры. Асноўныя часткі традыцыйнай вопраткі мужчын і жанчын — халат без каўняра з вузкімі рукавамі, вузкія і кароткія штаны, нагавіцы, жаночы нагруднік-*лэлу*. Узімку насілі некалькі халатаў, часам уцепленых ватай або футрам. Нанайскі абутак *ота* меў кароткую халяву і разрэз спераду, пад яго апраналі панчохі. Нарукаўнікі і рукавіцы пакрывалі рыбнай скурай. Галаўныя ўборы разнастайныя. Асабліва вылучалася зімовая ватная шапка ў форме шлема.
У канцы XIX ст. асновай сацыяльнай арганізацыі былі вялікія пашыраныя і малыя нуклеарныя сем’і. Згодна з рускім перапісам 1897 г. нуклеарныя пераважалі. Гэта можна растлумачыць тым, што з XVII ст. кітайская адміністрацыя падтрымлівала працэс разлажэння абшчын, замацоўвала за пэўнымі малымі сем’ямі паляўнічыя і рыбацкія ўгоддзі. Сем’і аб’ядноўваліся ў роды, кожны з якіх меў асабістае паходжанне і здзяйсняў судовыя функцыі. Малаколькасныя роды стваралі саюзы-*доха*. Іх чальцамі таксама былі ульчы, орачы, удэгейцы. Палігамныя сем’і складалі не меней за 10 % і сустракаліся нават у пасляваенны час. У заможных нанайцаў меліся рабы. Цікава, што слова «раб» *нихан* азначала таксама этнічнага кітайца.
Асноўныя віды вуснай творчасці — казкі *ненгма* і паданні *тэлунгу*. Вылучаліся мужчынскія казкі са спевамі і жаночыя без спеваў. Жанчынам наогул забаранялася спяваць. Нанайцы славіліся сваімі арнаментам, жаночым гафтам і аплікацыяй. Драўляная скульптура насіла архаічныя рысы.
Мова
----
Нанайская мова адносіцца да амурскай падгрупы тунгуса-маньчжурскіх моў. Вылучаюць розныя гаворкі, якія, у сваю чаргу падзяляюцца на нізавую і верхавую групы. Мова верхавых нанайцаў непісьменная. У 1928 г. энтузіястамі быў складзены буквар для нізавых нанайцаў на аснове кірыліцы, але ў 1929 г. афіцыйна з’явілася нанайская пісьмовая мова на аснове лацінкі. У 1937 г. зноў пераведзена на кірыліцу. Нанайская мова выкладаецца ў школах, але колькасць яе носьбітаў паступова памяншаецца.
Рэлігія
-------
Нанайскі шаман
У кан. XIX ст. нанайцы, што трапілі ў склад Расіі былі ахрышчаныя ў праваслаўе. Некаторыя вернікі ў Кітае спавядаюць будызм.
Аднак нават пасля прыняцця сусветных рэлігій сярод нізавых і верхавых нанайцаў працягвалі пераважаць анімістычныя культы і шаманізм. У кожным прадмеце нанайцы бачылі яго матэрыяльную форму і жывы пачатак. Агонь, вада, неба, зоркі мелі сваіх «гаспадароў». У ахвяру ім прыносілі свінняў і сабак. У штодзённым жыцці асабліва шанавалася гаспадыня агню *Фадзя мама*. Шматлікім духам надаваліся зааморфныя і антрапаморфныя рысы. Зямныя духі падзяляліся на злых *бусю* і адносна нейтральных *сэвен*. Кожны род меў свяшчэннае дрэва *омя мони*, з якога ў лона жанчын рода прыляталі птушкі-душы дзяцей *омя гаса*.
Шаманы выконвалі лекарскія і пахавальныя функцыі. Імі маглі быць мужчыны і жанчыны, але найбольш магутныя шаманы-*касатэй*, што суправаджалі душу нябожчыка ў іншы свет, — толькі мужчыны. Памерлых немаўлят хавалі ў дрэвах, дарослых — у зямлі, радзей у драўляных склепах. У пач. ХХ ст. распаўсюдзіўся культ Хэры Мапа — легендарнага шамана з роду Хадзэр, які ўяўляўся заступнікам прадстаўнікоў розных родаў.
Зноскі
------
1. ↑ Народы и религии мира: Энииклопелия. — М. 1999. С. 365
Літаратура
----------
* Народы и религии мира: Энииклопелия / Гл. ред. В. А. Тишков, Редкол.: О. Ю. Артемова, С. А. Арутюнов, А. Н. Кожановский и др. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1999. - 928 с.: ил. ISBN 5-85270-155-6
Спасылкі
--------
* Нанайская мова
* Нанайцы ў Кітаі
* Сучасныя нанайцы на Амуры
* Нанайскія шаманы пад падвоеным прыгнётам Архівавана 4 сакавіка 2011.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Геаграфічна-статыстычны Расійскай Імперыі · Britannica (онлайн) · Treccani |
| Нарматыўны кантроль | BNF: 11982826w · GND: 4102357-2 · LCCN: sh89004410, sh85055778 · NKC: ph395749 | | {
"title": "Нанайцы",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1267,
13300,
0.09526315789473684
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox vcard\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Этнічная група","href":"./Шаблон:Этнічная_група"},"params":{"group":{"wt":"Нанайцы <br /> (''нани'')"},"image":{"wt":"[[Выява:Nanai children.jpg|300px]]"},"caption":{"wt":"<div style=\\"background-color:#fee8ab\\"><small>"},"poptime":{"wt":"12003 у [[Расія|Расіі]], 4640 у [[Кітай|Кітаі]]"},"popplace":{"wt":"[[Расія]], [[Кітай]]"},"langs":{"wt":"нанайская"},"rels":{"wt":"[[Праваслаўе]], [[будызм]], [[Анімізм|анімістычныя культы]], [[шаманізм]]"},"related":{"wt":"[[ульчы]], [[орачы]], [[оракі]], [[удэгейцы]]"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 25em; font-size: 90%; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;\" typeof=\"mw:Transclusion\">\n<tbody><tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:120%; background-color:#b08261; color:#fee8ab;\">Нанайцы <br/> (<i>нани</i>)</td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Nanai_children.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"397\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"539\" decoding=\"async\" height=\"221\" resource=\"./Файл:Nanai_children.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Nanai_children.jpg/300px-Nanai_children.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Nanai_children.jpg/450px-Nanai_children.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/af/Nanai_children.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></td></tr>\n<tr>\n<td colspan=\"2\" style=\"text-align:center; padding:0px; border:none;\"><div style=\"background-color:#fee8ab\"><small></small></div></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Агульная колькасць</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">12003 у <a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расіі</a>, 4640 у <a href=\"./Кітай\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кітай\">Кітаі</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэгіёны пражывання</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Расія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расія\">Расія</a>, <a href=\"./Кітай\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Кітай\">Кітай</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Мова</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\">нанайская</td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Рэлігія</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Праваслаўе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Праваслаўе\">Праваслаўе</a>, <a href=\"./Будызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Будызм\">будызм</a>, <a href=\"./Анімізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Анімізм\">анімістычныя культы</a>, <a href=\"./Шаманізм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шаманізм\">шаманізм</a></td></tr>\n<tr>\n<th style=\"background-color:#fee8ab;\">Блізкія этнічныя групы</th>\n<td style=\"background-color:#fff6d9;\"><a href=\"./Ульчы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ульчы\">ульчы</a>, <a href=\"./Орачы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Орачы\">орачы</a>, <a href=\"./Оракі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Оракі\">оракі</a>, <a href=\"./Удэгейцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Удэгейцы\">удэгейцы</a></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 14310
} |
Трансфарматар сілавы ОСМ (0.16 КВА)
**Трансфарма́тар** (ад лац.: transformo «пераўтвараць») — статычная (г. зн. без рухомых частак) электрамагнітная прылада для пераўтварэння пры дапамозе электрамагнітнай індукцыі пераменнага электрычнага току аднаго напружання ў пераменны ток звычайна іншага напружання пры нязменнай частаце і без істотных страт магутнасці.
Гісторыя
--------
Развіццё трансфарматараў пачалося ў 1831 годзе, калі Майкл Фарадэй адкрыў з’яву электрамагнітнай індукцыі, якая палягае ў аснове функцыянавання трансфарматараў.
29 жніўня 1831 года Фарадэй апісаў у сваім дзённіку вопыт, падчас якога ён наматаў на жалезнае кальцо дыяметрам 15 см і таўшчынёй 2 см два медныя провады даўжынёй 15 і 18 см. Пры падключэнні да заціскаў адной абмоткі батарэі гальванічных элементаў пачынаў адхіляцца гальванометр на зацісках іншай абмоткі. Як Фарадэй працаваў з пастаянным токам, пры дасягненні ў першаснай абмотцы яго максімальнага значэння, ток у другаснай абмотцы знікаў, і для аднаўлення эфекту трансфармацыі патрабавалася адключыць і зноў падключыць батарэю да першаснай абмотцы.
Таксама ў 1831 годзе прыблізныя накіды схемы трансфарматара з’яўляюцца таксама ў працах Д. Генры, аднак як і Фарадэй, пра трансфармацыю токаў ён нічога не пісаў. Аднак у выніку Фарадэй распрацаваў ураўненне, якое апісвае ўзаемасувязь паміж ЭРС і магнітным патокам, цяпер вядомае як закон індукцыі Фарадэя:
{\displaystyle |{\mathcal {E}}|=\left|{{\mathrm {d} \Phi \_{\text{B}}} \over \mathrm {d} t}\right|,}
дзе {\displaystyle |{\mathcal {E}}|} — велічыня ЭРС у вольтах, і ΦB — магнітны паток праз ланцуг у веберах.
Фарадэй правёў першыя эксперыменты па індукцыі паміж шпулямі дроту, уключаючы намотку пары шпулек на жалезнае кальцо, стварыўшы такім чынам першы тараідальны трансфарматар з закрытым стрыжнем, аднак ён даваў на свой трансфарматар толькі асобныя імпульсы току і так і не выявіў сувязі паміж каэфіцыентам трансфармацыі і ЭРС у абмотках.
### Індукцыйныя шпулі
Першым тыпам трансфарматара, які шырока распаўсюдзіўся, была індукцыйная шпуля, вынайдзена вялебным Нікаласам Каланам з Мейнут-каледжа, Ірландыя, у 1836 годзе. Ён быў адным з першых даследчыкаў, якія зразумелі, што чым больш віткоў мае другасная абмотка адносіна першаснай, тым больш будзе наведзеная другасная ЭРС. Індукцыйныя шпулі ўзніклі ў выніку намаганняў навукоўцаў і вынаходнікаў па атрыманні больш высокага напружання ад батарэй. Паколькі батарэі вырабляюць пастаянны ток, а не пераменны, індукцыйныя шпулі залежалі ад вібрацыйных электрычных кантактаў, якія рэгулярна перарывалі ток у першаснай абмотцы, каб стварыць змены патоку, неабходныя для індукцыі. Паміж 1830-мі і 1870-мі гадамі спробы стварыць больш дасканалыя індукцыйныя шпулі (у асноўным метадам спроб і памылак) паступова раскрылі асноўныя прынцыпы працы трансфарматараў.
### Першыя трансфарматары
Да 1870-х гадоў сталі даступны эфектыўныя генератары, якія вырабляюць пераменны ток, і было выяўлена, што пераменны ток можа сілкаваць індукцыйную катушку непасрэдна, без вібрацыйных электрычных кантактаў ці перарывальнікаў.
У 1876 годзе рускі інжынер Павел Яблачкаў вынайшаў сістэму асвятлення на аснове набору індукцыйных шпуль, першасныя абмоткі якіх былі падлучаны да крыніцы пераменнага току, а другасныя абмоткі маглі быць падлучаны да некалькіх «электрычным свечак» (дугавых лямп) яго ўласнай канструкцыі. Шпулі, якія выкарыстаў яблычкаў, функцыянавалі па сутнасці як трансфарматары. 30 лістапада 1876 года П. Яблачкаў атрымаў патэнт на прыладу якую зараз бы назвалі трансфарматарам з разамкнутым асяродкам.
У 1882 годзе ў Лондане Люсьен Голар і Джон Дыксан Гібс упершыню прадэманстравалі прыладу з адкрытым жалезным стрыжнем з шматслойных пласцін, якую першапачаткова шырока дэманстравалі, пад назвай «другасны генератар». Ідэю затым прадалі кампаніі Westinghouse ў ЗША.
Канструкцыя
-----------
Схематычная выява трансфарматара
Усе трансфарматары складаюцца з:
* дзвюх абмотак, першаснай і другаснай (магчымы выпадкі, калі другасных абмотак некалькі);
* магнітаправода, выкананага з ферамагнітнага матэрыялу.
* каркаса для абмотак;
* ізаляцыя;
* сістэма астуджэння
### Абмотка
Абмотка — сукупнасць віткоў правадніка, якія ўтвараюць электрычны ланцуг, у якой сумуюцца ЭРС, наведзеныя ў вітках. У трохфазным трансфарматары пад абмоткай звычайна маюць на ўвазе сукупнасць абмотак аднаго напружання злучаных паміж сабой.
Электрычны праваднік, які выкарыстоўваецца для абмотак, залежыць ад прымянення, але ва ўсіх выпадках асобныя віткі павінны быць электрычна ізаляваны адзін ад аднаго, каб забяспечыць праходжанне току па кожным вітку. Для невялікіх трансфарматараў, у якіх токі малыя і рознасць патэнцыялаў паміж суседнімі віткамі малая, шпулі часта намотваюць з эмаляванага проваду. Сілавыя трансфарматары большай магутнасці могуць быць наматаны меднымі праваднікамі прамавугольнай формы (для найбольш эфектыўнага выкарыстання прасторы), ізаляванымі прамасленай паперай і блокамі прэсаванага кардона. У некаторых выпадках, для памяншэння віхравых токаў, намотачны праваднік раздзяляюць на некалькі паралельна пракладзеных жыл. У гэтым выпадку кожную жылу ізалююць спецыяльнай паперай ці эмалевым лакам.
Высокачастотныя трансфарматары, якія працуюць у дыяпазоне ад дзясяткаў да сотняў кілагерц, часта маюць абмоткі з плеценай літцэндратнага дроту, каб мінімізаваць страты на скін-эфект і эфект блізкасці.
### Ахалоджванне
Эмпірычнае правіла абвяшчае, што чаканы тэрмін службы электрычнай ізаляцыі памяншаецца ўдвая прыкладна пры кожным павышэнні працоўнай тэмпературы на 7-10 °C. Гэта абумоўлена тым што працяглая праца трансфарматара пры падвышанай тэмпературы пагаршае ізаляцыйныя ўласцівасці ізаляцыі абмотак (і дыэлектрычнага цепланосбіта пры яго выкарыстанні), што не толькі скарачае тэрмін службы трансфарматара, але і ў канчатковым выніку можа прывесці да яго выхаду са строю (часам з катастрафічнымі наступствамі).
Невялікія трансфарматары сухога тыпу і трансфарматары з вадкасным апусканнем часта самаахалоджваюцца за кошт натуральнай канвекцыі і радыяцыйнага рассейвання цяпла. Па меры павелічэння намінальнай магутнасці бакі трансфарматараў робяць з усё большай колькасцю рэбраў астуджвання, магчыма нават з прымусовым ахалоджваннем, паветраным астуджваннем знешнімі вентылятарамі, масленым астуджваннем, вадзяным астуджваннем або іх спалучэннем. Пры гэтым трансфарматары магутнасці больш за 200 кВА амаль заўсёды маюць масленае ахалоджванне.
Трансфарматарнае масла, якое выкарыстоўваюць для ахалоджвання, апроч астуджвання абмотак таксама дадаткова ізалюе іх, а ў выпадку электрычнага прабою — загасіць электрычную дугу. Але само масла патрабуе высокай ступені ачысткі, і праз пэўны перыяд яго трэба замяніць ці адфільтраваць. У некаторых мадэлях трансфарматараў нават прадугледжаны ўбудаваны фільтр для масла.
Таксама ў магутных трансфарматараў ёсць пашыральны маслены бак, які ўяўляе сабой рэзервуар для трансфарматарнага масла размешчаны трохі вышэй за асноўны бак трансфарматара. Асноўнае яго прызначэнне — кампенсацыя тэмпературных змен аб’ёму трансфарматарнага масла і дадатковая засцярога ад паніжанага ўзроўню масла ў асноўным баку (з абмоткамі). Ён таксама можа служыць як апорная канструкцыі для дапаможных прылад (тэрмометр для масла, манометр унутранага ціску) і апаратуры кіравання.
Пры праектаванні трансфарматарных бакаў, з’яўляецца супадзенні гукавых частот, якія выпрацоўвае стрыжань трансфарматара, і частот рэзанансу дэталяў бака, што можа ўзмацніць шум, выпраменьванне ў навакольнае асяроддзе.
Прыкладна ў 1930-1970-я гады для ахалоджвання трансфарматараў прымянялі маслы на аснове поліхларыраваных біфенілаў (ПХБ), якія апроч іншага маюць вельмі добрыя дыэлектрычныя ўласцівасці, і высокую кропку ўспышкі. Аднак у выніку далейшых даследаванняў поліхлараваныя біфенілы былі аднесены да стойкіх арганічных забруджвальнікаў, і з прычыны іх устойлівасці ў навакольным асяроддзі, іх выкарыстанне зводзяць да мінімуму.
Трансфарматар блока сілкавання касетнага магнітафона Technics RS-B605 (1988—1989 гады)
Каэфіцыент трансфармацыі
------------------------
Ступень змянення (трансфармацыі) ацэньваецца пры дапамозе каэфіцыента трансфармацыі ***KTP***:
{\displaystyle {K\_{TP}}={\frac {E\_{1}}{E\_{2}}}={\frac {W\_{1}}{W\_{2}}},}
дзе:
***E1*** — ЭРС у першаснай абмотцы,
***E2*** — ЭРС у другаснай абмотцы,
***W1*** — колькасць віткоў у першаснай абмотцы,
***W2*** — колькасць віткоў у другаснай абмотцы.
Страты ў трансфарматарах
------------------------
### Страты ў стрыжні
Ступень страт (і зніжэння ККД) у трансфарматары залежыць, галоўным чынам, ад якасці, канструкцыі і матэрыялу «трансфарматарнага жалеза» (электратэхнічная сталь). Страты ў сталі складаюцца ў асноўным з страт на нагрэў стрыжня, на гістэрэзіс і віхравыя токі.
#### Віхравыя токі
Зменлівым магнітным полем праводзячага металічнага стрыжня трансфарматара індукуюцца віхравыя токі, гэтыя токі, працякаючы праз супраціўленне жалеза, рассейваюць энергію ў выглядзе цяпла ў стрыжні. Страты на віхравыя токі — складаная функцыя квадрата частаты сілкавання і зваротнай квадрату таўшчыні матэрыялу. Страты на віхравыя токі можна паменшыць, зрабіўшы стрыжань са стосу пласцін (тонкіх пласцін) электрычна ізаляваных адна ад адной, а не суцэльным блокам. Таму на практыцы маналітныя сталёвыя стрыжні не прымяняюцца. А для зніжэння страт у магнітапровадзе трансфарматара магнітапровад вырабляюць з адмысловых гатункаў трансфарматарнай сталі з дабаўкай крэмнію, які павышае ўдзельнае супраціўленне жалеза электрычнаму току, а самі пласціны лакіруюцца для ізаляцыі адна ад адной.
#### Гістэрэзіс
Кожны раз, калі магнітнае поле змяняецца на супрацьлеглае, невялікая колькасць энергіі губляецца праз гістэрэзіс унутры стрыжня, праз рух магнітных даменаў унутры сталі. Паводле формулы Штэйнмеца, цеплавая энергія, абумоўленая гістарэзісам, вызначаецца выразам:
{\displaystyle W\_{\text{h}}\approx \eta \beta \_{\text{max}}^{1.6}}
Страты на гістарэзіс вызначаюцца выразам:
{\displaystyle P\_{\text{h}}\approx {W}\_{\text{h}}f\approx \eta {f}\beta \_{\text{max}}^{1.6}}
дзе *f* — частата, η — каэфіцыент гістэрэзісу, а *β*max — максімальная шчыльнасць патоку, эмпірычны паказчык якой вар’іруецца прыкладна ад 1,4 да 1,8, але для жалеза часта паказваецца як 1,6.
#### Магнітастрыкцыя
Магнітны паток у ферамагнітным матэрыяле, такім як стрыжань, прымушае яго фізічна пашырацца і злёгку сціскацца з кожным цыклам (змены) магнітнага поля, эфект, вядомы як магнітастрыкцыя, энергія трэння якой стварае чутны шум, вядомы як гул сеткі або «трансфарматарны шум», гэты гул трансфарматара прымальны ў магутных трансфарматарах, якія сілкуюцца на прамысловых частотах (50-60 Гц), і ў высокачастотных зваротнаходавых трансфарматарах (радковы трансфарматар), звязаных з тэлевізійнымі ЭПТ.
### Страты ў абмотцы
#### Джоўлевы страты
Ток, які праходзіць праз праваднік абмоткі, выклікае джоўлева награванне праз супраціўлення проваду. Па меры павелічэння частаты скін-эфект і эфект блізкасці прыводзяць да павелічэння супраціўлення абмоткі і, такім чынам, страт.
Віды трансфарматараў
--------------------
### Сілавы трансфарматар
Сілавы трансфарматар — трансфарматар, прызначаны для пераўтварэння электрычнай энергіі ў электрычных сетках і ва ўстаноўках, прызначаных для прыёму і выкарыстання электрычнай энергіі. Слова «сілавы» адлюстроўвае працу гэтага віду трансфарматараў з вялікімі магутнасцямі (аднак часам сілавымі называюць трансфарматары адносна невялікай магутнасці выкарыстаныя ў блоках сілкавання). Неабходнасць прымянення сілавых трансфарматараў абумоўлена рознай велічынёй працоўнага напружання ЛЭП (35-750 кВ), гарадскіх і сельскіх электрасетак (як правіла 6,10 кВ), напружання якое падаецца канчатковым спажыўцам (0,4 кВ, яно ж 380/220 В) і напружання, патрэбнага для працы электрамашын і электрапрыбораў (самыя розныя ад адзінак вольт да сотняў кілавольт).
Сілавы трансфарматар пераменнага току выкарыстоўваецца для непасрэднага пераўтварэння напружання ў ланцугах пераменнага току. Тэрмін «сілавы» паказвае адрозненне такіх трансфарматараў ад вымяральных і спецыяльных трансфарматараў.
### Аўтатрансфарматар
Аўтатрансфарматар АТДЦТН-125000/330/110
Аўтатрансфарматар — варыянт трансфарматара, у якім першасная і другасная абмоткі злучаныя наўпрост, і маюць за кошт гэтага не толькі электрамагнітную сувязь, але і электрычную. Абмотка аўтатрансфарматара мае некалькі вывадаў (як мінімум 3), пры падлучэнні да якіх, можна атрымліваць розныя ўзроўні напружання. Перавагай аўтатрансфарматара з’яўляецца больш высокі ККД, паколькі толькі частка магутнасці падвяргаецца пераўтварэнню — гэта асабліва істотна, калі ўваходнае і выходнае напружанні адрозніваюцца нязначна.
Недахопам з’яўляецца адсутнасць электрычнай ізаляцыі (гальванічнай развязкі) паміж першасным і другасным ланцугом. Прымяненне аўтатрансфарматараў замест звычайных трансфарматараў эканамічна апраўдана для злучэння эфектыўна заземленых сетак з напружаннем 110 кВ і вышэй пры каэфіцыентах трансфармацыі не больш за 3-4. Значны плюс — меншы расход сталі для стрыжня, медзі для абмотак, меншая вага і габарыты, і ў выніку — меншы кошт.
### Трансфарматар току
Трансформатор току ТПК 10
Трансфарматар току — трансфарматар, першасная абмотка якога сілкуецца ад крыніцы току. Тыповае ўжыванне — для зніжэння току першаснай абмоткі да зручнай велічыні, якая выкарыстоўваецца ў ланцугах вымярэння, абароны, кіравання і сігналізацыі, акрамя таго, трансфарматар току ажыццяўляе гальванічную развязку (у адрозненне ад шунтавых схем вымярэння току). Звычайна намінальнае значэнне току другаснай абмоткі распаўсюджаных трансфарматараў 1 А ці 5 А. Першасная абмотка трансфарматара току ўключаецца паслядоўна ў ланцуг з нагрузкай, пераменны ток у якой неабходна кантраляваць, а ў другасную абмотку ўключаюцца вымяральныя прыборы або выканаўчыя і індыкатарныя прылады, напрыклад, рэле.
Другасная абмотка токавага трансфарматара павінна працаваць у рэжыме, блізкім да рэжыму кароткага замыкання. Пры выпадковым або наўмысным разрыве ланцуга другаснай абмоткі на ёй наводзіцца вельмі высокае напружанне, якое можа выклікаць пробай ізаляцыі ці нават пашкоджанне падлучаных прылад.
Пры працы другаснай абмоткі ў рэжыме кароткага замыкання стаўленне токаў абмотак блізка да (у ідэальным выпадку роўна) каэфіцыенту трансфармацыі.
### Трансфарматар напружання
Трансфарматар напружання — трансфарматар, які сілкуецца ад крыніцы напружання. Тыповае ўжыванне — пераўтварэнне высокага напружання ў нізкае ў ланцугах, у вымяральных ланцугах і ланцугах РЗіА. Прымяненне трансфарматара напружання дазваляе ізаляваць лагічныя ланцугі засцярогі і ланцугі вымярэння ад ланцуга высокага напружання.
### Зварачны трансфарматар
Зварачны трансфарматар — трансфарматар, прызначаны для розных відаў зваркі.
Зварачны трансфарматар пераўтварае напружанне сеткі (220 або 380 В) у нізкае напружанне, а ток з нізкага — у высокі (да тысяч ампер).
Зварачны ток рэгулюецца дзякуючы змене велічыні або індуктыўнага супраціўлення, або другаснага напружання халастога ходу трансфарматара, што ажыццяўляецца з дапамогай секцыявання колькасці віткоў першаснай або другаснай абмоткі. Гэта забяспечвае ступеньчатае рэгуляванне току.
### Здвоены дросель
Здвоены дросель (сустрэчны індуктыўны фільтр) — канструктыўна ёсць трансфарматарам з двума аднолькавымі абмоткамі. Дзякуючы ўзаемнай індукцыі шпуль ён пры тых самых памерах больш эфектыўны, за звычайны дросель. Здвоеныя дроселі шырока распаўсюджаны як уваходныя фільтры блокаў сілкавання; у дыферэнцыяльных сігнальных фільтрах лічбавых ліній, а таксама ў гукавой тэхніцы.
Гл. таксама
-----------
* Электрычная падстанцыя
Крыніцы
-------
1. ↑ *Tai L. Chow.* Introduction to Electromagnetic Theory: A Modern Perspective. — Jones & Bartlett Learning, 2006. — 552 с. — ISBN 978-0-7637-3827-3.
2. ↑ Who Invented the Transformer? [Historical] (англ.) **(нявызн.)**?. *ieeexplore.ieee.org*. Праверана 1 лістапада 2023.
3. ↑ Stanley Transformer – 1886 - MagLab **(нявызн.)**. *web.archive.org* (11 кастрычніка 2017). Праверана 1 лістапада 2023.
4. ↑ З'ява магнітастрыкцыі ў трансфарматарах(нявызн.). *web.archive.org*. Праверана 28 кастрычніка 2023.
Літаратура
----------
* Курс лекцый па дысцыпліне «Электрычныя машыны» для студэнтаў спецыяльнасці Электрапрывад (ГДТУ імя П. О. Сухога)
* *А. В. Іваноў-Смаленскі.* Электрычныя машыны. — Масква, 2006.
* *В. К. Бензарь.* Словарь-справочник по электротехнике, промышленной электронике и автоматике. — 2-е изд. — Мн.: Вышэйшая школа, 1985. — С. 133—135. — 176 с. — 20 000 экз. (руск.)
Спасылкі
--------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Трансфарматар на Вікісховішчы |
| Трансфарматар |
| --- |
|
| ⛭Віды трансфарматараў |
| --- |
| Сілавы трансфарматар · Аўтатрансфарматар · Трансфарматар току · Трансфарматар напругі · Імпульсны трансфарматар · Раздзяляльны трансфарматар · Пік-трансфарматар |
|
|
| ⛭Электронныя кампаненты |
| --- |
| Пасіўныя цвёрдацельныя | Рэзістар · Пераменны рэзістар · Падладкавы рэзістар · Варыстар · Кандэнсатар · Пераменны кандэнсатар · Падладкавы кандэнсатар · Шпуля індуктыўнасці · Кварцавы рэзанатар · Засцерагальнік · Самааднаўляльны засцерагальнік · Трансфарматар · Фотарэзістар |
| Актыўныя цвёрдацельныя | **Дыёд** · Святлодыёд · Фотадыёд · Паўправадніковы лазер · Дыёд Шоткі · Стабілітрон · Стабістар · Варыкап · Варыконд · Дыёдны мост · Лавінна-пралётны дыёд · Тунэльны дыёд · Дыёд Гана **Транзістар** · Біпалярны транзістар · Палявы транзістар · КМОП-транзістар · Аднапераходны транзістар · Фотатранзістар · Састаўны транзістар **Інтэгральная схема** · Лічбавая інтэгральная схема · Аналагавая інтэгральная схема **Тырыстар** · Сімістар · Дыністар · Мемрыстар · Фотатырыстар |
| Пасіўныя вакуумныя | Барэтар |
| Актыўныя вакуумныя і газаразрадныя | **Электронная лямпа** · Электравакуумны дыёд · Трыёд · Тэтрод · Пентод · Гексод · Гептод · Пентагрыд · Актод · Нанод · Механатрон · Клістрон · Магнетрон · Амплітрон · Плацінатрон · Электронна-прамянёвая трубка · Іканаскоп · Лямпа бягучай хвалі |
| Прылады адлюстравання | Электронна-прамянёвая трубка · ВК манітор · Святлодыёд · Газаразрадны індыкатар · Вакуумна-люмінесцэнтны індыкатар · Сцяжковы індыкатар · Сямісегментны індыкатар |
| Акустычныя прылады і датчыкі | Мікрафон · Дынамік · Тэнзарэзістар · П'езакерамічны выпраменьвальнік |
| Тэрмаэлектрычныя прылады | Тэрмістар · Тэрмапара · Элемент Пельцье |
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Вялікая нарвежская · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (старая версія) · Вялікая расійская (навукова-адукацыйны партал) · Бракгаўза і Эфрона · Кругасвет · Малы Бракгаўза і Эфрона · Britannica (онлайн) · Treccani · Universalis |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| BNF: 11933696q · GND: 4130713-6 · LCCN: sh85042014 · Microsoft: 66322947 · NDL: 00563086 · NKC: ph126713 |
| | {
"title": "Трансфарматар",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4870,
29673,
0.16412226603309407
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 32471
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Сакалоў.
**Анатоль Сакалоў** (1915—?) — беларускі вайсковы і грамадскі дзеяч. Афіцэр Беларускай краёвай абароны, сябра Беларускай незалежніцкай партыі.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў 1915 годзе. Сын Алёны Сакаловай-Лекант, настаўніцы ў Віленскай беларускай гімназіі, адной з пачынальнікаў беларускага школьніцтва ды ініцыятараў стварэння гімназіі.
Скончыў Віленскую беларускую гімназію, пасля — юрыдычны факультэт Віленскага ўніверсытэту. У 1938 годзе вывучаў юрыспрудэнцыю ў Варшаве.
У часы Другой сусветнай вайны падчас нямецкай акупацыі Беларусі ў 1941 г. прызначаны бурмістрам г. Бярэзіны. У 1942 годзе зняты з пасады бурмістра і далучаецца да беларускай нацыянальнай партызанкі Уладзіміра Шавеля на Барысаўшчыне, быў яе актыўным удзельнікам. Там разам з іншымі партызанамі пачаў выдаваць падпольны часопіс на рататары і прыступіў да вярбоўкі дабраахвотнікаў. На дзейнасць беларускіх партызанаў хутка выйшлі савецкія партызаны і запрапанавалі сустрэчу, але на спатканні савецкія энкавэдзісты перастралялі беларускіх партызанскіх камандзіраў. У выніку ўратаваўся толькі адзін Анатоль Сакалоў, які дабраўся да Вільні. Афіцэр Беларускай краёвай абароны, сябра Беларускай незалежніцкай партыі. Пасля 1944 г. маці Анатоля Сакалова была рэпрэсаваная савецкай бяспекай, асуджана на 6 гадоў савецкіх канцлагераў.
Пасля Другой сусветнай вайны жыў у Германіі. Па некаторых звестках эміграваў у Амерыку.
Далейшы лёс невядомы.
Зноскі
------
1. ↑ *Сяргей Ёрш*. Вяртаньне БНП. Асобы і дакумэнты Беларускай Незалежніцкай Партыі **(нявызн.)**. Архівавана з першакрыніцы 25 ліпеня 2019.
Спасылкі
--------
* Беларускі нацыянальны рэзыстанс у гады Другой сусьветнай вайны. Партызанская акцыя Ўл. Шавеля | {
"title": "Анатоль Сакалоў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
864,
3269,
0.2643010094830223
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-f5dc3752dda59543\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Анатоль Сакалоў</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">вайсковы і грамадскі дзеяч</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><a href=\"./1915\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1915\">1915</a></span><span style=\"display:none;\">(<span class=\"bday\">1915</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1915_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><i>невядома</i><link href=\"./Катэгорыя:Асобы,_чыя_дата_смерці_не_вызначана\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q80535470$b1e1a9b7-4fd8-bf16-7c26-5bc8a852424c\" data-wikidata-property-id=\"P25\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q6462045&preloadparams%5B%5D=%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0+%D0%A1%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Алена Сакалова-Лекант</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q6462045\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q6462045\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q80535470$03677c94-48f3-79ec-d7bf-520fe54d452b\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Віленская_беларуская_гімназія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Віленская беларуская гімназія\">Віленская беларуская гімназія</a><link href=\"./Катэгорыя:Навучэнцы_Віленскай_беларускай_гімназіі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q80535470$71eead0b-4168-1f99-adc2-6163dd96b328\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%8E%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B+%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8D%D1%82+%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q4534836&preloadparams%5B%5D=%D1%8E%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B+%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%8D%D1%82+%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0+%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">юрыдычны факультэт Вільнюскага ўніверсітэта</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q4534836\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q4534836\">[d]</a></sup><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_юрыдычнага_факультэта_Віленскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q80535470$32be0d33-461a-ce7e-ae20-1d20c5f717ad\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_незалежніцкая_партыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская незалежніцкая партыя\">Беларуская незалежніцкая партыя</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Беларускай_незалежніцкай_партыі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q80535470$29682681-4029-a6a0-60b7-820a6d0ee4c2\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_краёвая_абарона\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская краёвая абарона\">Беларуская краёвая абарона</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Беларускай_краёвай_абароны\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3050
} |
**Малыя архітэктурныя формы** (МАФ) — у ландшафтнай архітэктуры і садова-паркавым мастацтве: дапаможныя архітэктурныя збудаванні, абсталяванне і мастацка-дэкаратыўныя элементы, якія валодаюць уласнымі простымі функцыямі і дапаўняюць агульную кампазіцыю архітэктурнага ансамбля забудовы. Некаторыя з элементаў МАФ не нясуць утылітарных функцый і маюць выключна мастацка-дэкаратыўнае прызначэнне. Малыя архітэктурныя формы могуць адыгрываць важную ролю ў архітэктурным ансамблі. У ландшафтным дызайне яны з'яўляюцца аднымі з асноўных элементаў дэкаратыўнага афармлення саду. Таксама да малых архітэктурных формаў могуць ставіцца невялікія збудаванні, выкананыя з палегчаных канструкцый і ўстаноўленыя часова, без пабудовы падмурка (гандлёвыя павільёны і т. п.).
Да МАФ адносяць лесвіцы, агароджы, скульптуры, абеліскі, мемарыяльныя дошкі, фантаны, свяцільні вонкавага асвятлення (ландшафтныя свяцільні), стэнды для афіш і рэклам, садова-паркавыя збудаванні (газоны, альтанкі, ратонды, пергалы, садова-паркавая скульптура, вазоны, паркавыя лаўкі і іншую садовую мэблю), гарадскую вулічную мэблю, сметніцы, дзіцячыя гульнявыя комплексы; кіёскі, павільёны, гандлёвыя латкі, гандлёвыя аўтаматы, і г. д. МАФ могуць падраздзяляцца на дэкаратыўныя і ўтылітарныя, а па спосабе вырабу — на вырабленыя па тыпавых праектах з тыпавых элементаў і канструкцый і на вырабленыя па спецыяльна распрацаваным праектам.
* АгароджаАгароджа
* Жывая агароджаЖывая агароджа
* АльтанкаАльтанка
* ПергалыПергалы
Элементы архітэктуры малых формащ, апроч прамой функцыі, упрыгожваюць, размяжоўваюць, арганізоўваюць (функцыянальнае занаванне) тэрыторыю і ўдзельнічаюць у стварэнні стылявой агульнасці, агульнага візуальнага ўражання ад навакольнага ўрбанізаванага асяроддзя.
Прымяняюцца ў афармленні і добраўпарадкаванні гарадской прасторы — масавай жылой забудоўлі і грамадскіх месцаў забаўляльнага і спартыўнага накіравання, а таксама ў парках і садах, у прыватных сядзібах.
Малыя архітэктурныя формы ўдзельнічаюць у стварэнні гарадскога асяроддзя, як сбалансаванага комплексу элементаў.
Размяшчэнне элементаў архітэктуры малых форм, іх афармленне і прымяняемыя будаўнічыя матэрыялы могуць рэгулявацца заканадаўча.
Зноскі
------
Спасылкі
--------
* Архітэктура малых формаў Архівавана 4 сакавіка 2016. — Энцыклапедычны Фонд Расіі
* Архітэктура малых форм Архівавана 4 сакавіка 2016. // Казахстан. Нацыянальная энцыклапедыя. — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2004. — Т. I. — ISBN 9965-9389-9-7.
* Малыя архітэктурныя формы ў экспазіцыі сялянскай сядзібы — музей-запаведнік Кіжы
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Сучаснай Украіны |
| Нарматыўны кантроль | BNE: XX540110 · BNF: 12011170b · GND: 4130809-8 · LCCN: sh85096142 · Microsoft: 2778448628 | | {
"title": "Малыя архітэктурныя формы",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
757,
4299,
0.17608746220051175
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 4764
} |
**Карась сярэбраны** (*Carassius auratus*) — рыба сямейства карпавых. Шырока вядомая залатая рыбка (храміст сярэбранага карася) стала аб’ектам для селекцыйнай працы.
Апісанне
--------
Цела кароткае, высокае, пакрытае серабрыстай луской. Афарбоўка спіны цёмна-зялёная, бакі і жывот — серабрыстыя. Мае доўгі спінны плаўнік, буйную луску, шмат жаберных тычынак і пазванкоў, а таксама малую колькасць прамянёў у анальным плаўніку. Рот канечны, без вусікаў. Брушына чорная.
Дасягае максімальнай даўжыні 45 см і масы больш за 1 кг, звычайна не больш за 20 см і 350 г.
Пашырэнне
---------
Від з велізарным сучасным арэалам, які ахоплівае Еўразію і Амерыку. Натуральным арэалам з’яўляецца Кітай, Японія, а-вы Тайвань і Хайнань. Дзякуючы штучнай гадоўлі распаўсюдзіўся па ўсім свеце. Часцей прывязаны да вялікіх азёр, сустракаецца і ў вялікіх рэках.
Асаблівасці біялогіі
--------------------
Корміцца планктонам, дэтрытам, водарасцямі, лічынкамі насякомых, чарвякамі і іншымі бесхрыбтовымі.
Полаваспелым становіцца ва ўзросце 2-4 гадоў. Пладавітасць ад 30 да 400 тыс. ікрынак. Нераст парцыённы, звычайна ў траўні. Папуляцыя гэтага віду часта складаецца з адных самак, якія ўдзельнічаюць у нерасце з самцамі іншых відаў карповых (сазан, карась звычайны, лінь). Сперматазоід яйкаклетку ня апладняе, а толькі стымулюе развіццё яе. У патомстве атрымліваюцца адны самкі.
Жыве да 14-15 гадоў, звычайна 7-10 гадоў.
Промысел і развядзенне
----------------------
Каштоўны аб’ект промыслу і рыбаводства.
Залатая рыбка
Сярэбраны карась адрозніваецца дзіўнай пластычнасцю. Кітайскі карась і яго разнавіднасці — аб’ект прыкладнога дэкаратыўнага рыбаразвядзення. Адрозніваюць больш за сотню парод залатой рыбкі. Змяняецца даўжыня цела, даўжыня і форма плаўнікоў; маюцца рыбы з вырастамі на галаве і з павялічанымі вачыма. Існуе некалькі каляровых варыяцый: чырвоная, серабрыстая, чорная і інш.
Літаратура
----------
* Карасі // Беларуская ССР: Кароткая энцыклапедыя. Т. 2. — Мн.: БелСЭ. 1979. | {
"title": "Карась сярэбраны",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1816,
4736,
0.38344594594594594
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" cellspacing=\"2\" class=\"infobox\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Таксон\\n","href":"./Шаблон:Таксон"},"params":{"name":{"wt":""},"image file":{"wt":"Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg"},"regnum":{"wt":"Жывёлы"},"parent":{"wt":"Carassius"},"rang":{"wt":"Від"},"latin":{"wt":"Carassius auratus"},"author":{"wt":"[[Linnaeus]], 1758"},"syn":{"wt":"* ''Carasius auratus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> \\n* ''Carassius auratus argenteaphthalmus'' <small>Nguyen, 2001</small>\\n* ''Carassius auratus auratus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>\\n* ''Carassius auratus cantonensis'' <small>Tchang, 1933</small> \\n* ''Carassius auratus wui'' <small>Tchang, 1930</small> \\n* ''Carassius burgeri'' <small>Temminck & Schlegel, 1846</small>\\n* ''Carassius carassius auratus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> \\n* ''Carassius chinensis'' <small>Gronow, 1854</small> \\n* ''Carassius coeruleus'' <small>Basilewsky, 1855</small> \\n* ''Carassius discolor'' <small>Basilewsky, 1855</small>\\n* ''Carassius grandoculis'' <small>Temminck & Schlegel, 1846</small> \\n* ''Carassius pekinensis'' <small>Basilewsky, 1855</small> \\n* ''Cyprinus auratus'' <small>Linnaeus, 1758</small> \\n* ''Cyprinus chinensis'' <small>Gronow, 1854</small>\\n* ''Cyprinus gibelioides'' <small>Cantor, 1842</small>\\n* ''Cyprinus langsdorfii'' <small>Valenciennes, 1842</small> \\n* ''Cyprinus maillardi'' <small>Guichenot, 1863</small> \\n* ''Cyprinus mauritianus'' <small>Bennett, 1832</small> \\n* ''Cyprinus thoracatus'' <small>Valenciennes, 1842</small>\\n* ''Neocarassius ventricosus'' <small>Castelnau, 1872</small>"},"iucn":{"wt":"LC"},"wikispecies":{"wt":"Carassius auratus"},"commons":{"wt":"Carassius auratus"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"width: 22em; text-align: left; font-size: 88%; line-height: 1.5em; width:275px; \" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-weight: bold; background:\n#D3D3A4;font-size:130%;\">Карась сярэбраны</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"265\" resource=\"./Файл:Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg/265px-Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg/398px-Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg/530px-Carassius_auratus_grandoculis_by_OpenCage.jpg 2x\" width=\"265\"/></a></span></span> </td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\"><a href=\"./Біялагічная_сістэматыка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Біялагічная сістэматыка\">Навуковая класіфікацыя</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div class=\"NavFrame collapsed\" style=\"background-color: transparent; border:0px;\">\n<div class=\"NavHead\" style=\"background-color: transparent; border:0\"><small>прамежныя рангі</small></div>\n<div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Дамен:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eukaryota\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eukaryota\">Эўкарыёты</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Царства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Animalia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Animalia\">Жывёлы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падцарства</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Eumetazoa\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Eumetazoa\">Эўметазоі</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Bilateria\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Bilateria\">Двухбакова-сіметрычныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Без рангу</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Deuterostomia\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Deuterostomia\">Другаснаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Тып:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Chordata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Chordata\">Хордавыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падтып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Vertebrata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Vertebrata\">Пазваночныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфратып</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Gnathostomata\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Gnathostomata\">Сківічнаротыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Клада</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Pisces\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Pisces\">Рыбы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Osteichthyes\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Osteichthyes\">Касцявыя рыбы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Клас:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Actinopterygii\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Actinopterygii\">Прамянёвапёрыя рыбы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Падклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Neopterygii\"]}}' href=\"./Neopterygii?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Neopterygii\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Навапёрыя рыбы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Інфраклас</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Teleostei\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Teleostei\">Касцістыя рыбы</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надатрад</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Ostariophysi\"]}}' href=\"./Ostariophysi?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ostariophysi\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Ostariophysi</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Darkred\">Серыя</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><i><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Otophysi\"]}}' href=\"./Otophysi?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Otophysi\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Otophysi</a></i></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Атрад:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Cypriniformes\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Cypriniformes\">Карпападобныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"NavContent\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\"><span style=\"background-color: ; color: Teal\">Надсямейства</span>:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Cyprinoidea\"]}}' href=\"./Cyprinoidea?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Cyprinoidea\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Карпападобныя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Сямейства:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Cyprinidae\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Cyprinidae\">Карпавыя</a></td></tr></tbody></table> </div><div class=\"\"> <table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Род:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Carassius\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Carassius\">Карасі</a></td></tr></tbody></table> </div><div><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" width=\"100%\"><tbody><tr><td align=\"right\" valign=\"top\" width=\"40%\">Від:<span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" width=\"60%\"><b>Карась сярэбраны</b></td></tr></tbody></table></div>\n</div></td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\">Міжнародная навуковая назва</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<p><span style=\"font-style: italic\">Carassius auratus</span><span style=\"font-variant: small-caps;font-style: normal;\"> <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Linnaeus\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Linnaeus\">Linnaeus</a>, 1758</span></p>\n</td></tr><tr><th colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:110%;\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Сінонім,_таксанамія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Сінонім, таксанамія\">Сінонімы</a></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size:110%;\">\n<div align=\"left\">\n<ul><li><i>Carasius auratus</i> <small>(Linnaeus, 1758)</small></li>\n<li><i>Carassius auratus argenteaphthalmus</i> <small>Nguyen, 2001</small></li>\n<li><i>Carassius auratus auratus</i> <small>(Linnaeus, 1758)</small></li>\n<li><i>Carassius auratus cantonensis</i> <small>Tchang, 1933</small></li>\n<li><i>Carassius auratus wui</i> <small>Tchang, 1930</small></li>\n<li><i>Carassius burgeri</i> <small>Temminck & Schlegel, 1846</small></li>\n<li><i>Carassius carassius auratus</i> <small>(Linnaeus, 1758)</small></li>\n<li><i>Carassius chinensis</i> <small>Gronow, 1854</small></li>\n<li><i>Carassius coeruleus</i> <small>Basilewsky, 1855</small></li>\n<li><i>Carassius discolor</i> <small>Basilewsky, 1855</small></li>\n<li><i>Carassius grandoculis</i> <small>Temminck & Schlegel, 1846</small></li>\n<li><i>Carassius pekinensis</i> <small>Basilewsky, 1855</small></li>\n<li><i>Cyprinus auratus</i> <small>Linnaeus, 1758</small></li>\n<li><i>Cyprinus chinensis</i> <small>Gronow, 1854</small></li>\n<li><i>Cyprinus gibelioides</i> <small>Cantor, 1842</small></li>\n<li><i>Cyprinus langsdorfii</i> <small>Valenciennes, 1842</small></li>\n<li><i>Cyprinus maillardi</i> <small>Guichenot, 1863</small></li>\n<li><i>Cyprinus mauritianus</i> <small>Bennett, 1832</small></li>\n<li><i>Cyprinus thoracatus</i> <small>Valenciennes, 1842</small></li>\n<li><i>Neocarassius ventricosus</i> <small>Castelnau, 1872</small></li></ul></div>\n</td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background:\n#D3D3A4;font-size:80%;line-height:140%;\"><table cellpadding=\"4\" cellspacing=\"0\" class=\"plainlinksneverexpand\" width=\"100%\"><tbody><tr><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Carassius_auratus?uselang=be\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1103\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"941\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Wikispecies-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/17px-Wikispecies-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/26px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/34px-Wikispecies-logo.svg.png 2x\" width=\"17\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://species.wikimedia.org/wiki/Carassius_auratus?uselang=be\" rel=\"mw:ExtLink\">Сістэматыка<br/>на Віківідах</a></td><td style=\"vertical-align:middle\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Carassius_auratus\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span><br/><a class=\"external text\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Carassius_auratus\" rel=\"mw:ExtLink\">Выявы<br/>на Вікісховішчы</a></td><td><table cellpadding=\"0\" cellspacing=\"0\" style=\"background:\n#D3D3A4;\" width=\"100%\">\n<tbody><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Аб'яднаная_таксанамічная_інфармацыйная_служба\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аб'яднаная таксанамічная інфармацыйная служба\">ITIS</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q123141$DF6198CA-42E9-4532-BA9F-A01C53C69773\" data-wikidata-property-id=\"P815\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=163350\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">163350</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Нацыянальны_цэнтр_біятэхналагічнай_інфармацыі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальны цэнтр біятэхналагічнай інфармацыі\">NCBI</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q123141$D5EF86B3-678D-4835-9EA4-D4926F2212E8\" data-wikidata-property-id=\"P685\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Info&id=7957\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">7957</a></span></span></td></tr><tr><td align=\"right\" width=\"40%\"><a href=\"./Энцыклапедыя_жыцця\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Энцыклапедыя жыцця\">EOL</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td><td align=\"left\" class=\"plainlinksneverexpand\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q123141$CFD26433-B8E6-4196-B1B8-44D1ADB308D6\" data-wikidata-property-id=\"P830\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://eol.org/pages/214363\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">214363</a></span></span></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3379
} |
**«Камінтэрн»** — найбуйнейшы вытворца мужчынскіх касцюмаў Беларусі, заснаваны ў сакавіку 1919 года ў Гомелі пад назвай Першая ваенна-абмундзіровачная фабрыка.
Гісторыя
--------
У сакавіку 1919 года ў Гомелі (РСФСР) заснавалі Першую ваенна-абмундзіровачную фабрыку, на якой працавалі каля 100 чалавек. У лютым 1922 г. фабрыка атрымала назву «Гомадзенне» і перайшла да вырабу грамадзянскага адзення. У 1927 г. Вышэйшы савет народнай гаспадаркі БССР пераўтварыў прадпрыемства ў фабрыку «Гомшвей». У красавіку 1928 г. прадпрыемства атрымала сучасную назву «Камінтэрн» у гонар міжнароднай арганізацыі «Камуністычны інтэрнацыянал», заснаванай у сакавіку 1919 года ў Маскве. 24 жніўня 1964 г. фабрыку пераўтварылі ў Гомельскае вытворчае швейнае аб’яднанне, у склад якога ўключылі Рэчыцкую швейную фабрыку. Затым закупілі абсталяванне ў 3-х краінах Еўропы — «Штробель» і «Зінгер» у Заходняй Германіі, «АМФ Рыс» у Чэхіі (Просцеёў), «Рымольдзі» і «Макпі» ў Італіі, а таксама ў ЗША («Істман») і Японіі («Джукі», «Брызай»). У выніку прадпрыемства стала адзіным у Беларускай ССР адмысловым вытворцам класічных мужчынскіх касцюмаў. 29 снежня 1993 г. Дзяржаўны камітэт па кіраванні маёмасцю і прыватызацыі Рэспублікі Беларусь зацвердзіў Рашэнне № 96 аб пераўтварэнні прадпрыемства ў адкрытае акцыянернае таварыства.
З 2007 г. ААТ «Камінтэрн» пачало выпуск касцюмаў пад таварным знакам «Гарадское жыццё» (анг. City life). У 2009 г. дадалі таварны знак «Валероса» (італ. Valerosso). У 2010 г. на рынак вывелі касцюмы пад таварным знакам «Мужчынскі шлях» (анг. Man way). У 2011 годзе ААТ «Камінтэрн» закупіў 70 % тканіны за мяжой. У 2012 годзе штомесячная вытворчасць перавышала 30 000 адзінак адзення. У рэкламе прадпрыемства здамыліся спевакі Дзмітрый Калдун і Руслан Аляхно. На 2016 г. ААТ «Камінтэрн» мела 14 уласных крамаў у 11 гарадах Беларусі.
Прадукцыя
---------
На 2017 год прадпрыемства вырабляла касцюмы з воўны, ільну, бавоўны, віскозы і поліэстэру. У вытворчасці выкарыстоўвалі трыкатажныя, расцягвальныя і двухабаковыя тканіны. Гандлёвая сетка налічвала 15 уласных крамаў «Дарыян» у 11 гарадах Беларусі, у тым ліку ва ўсіх 6 абласных цэнтрах: Бабруйск (Магілёўская вобласць), Брэст (вул. Міцкевіча, д. 11), Віцебск (вул. Леніна, д. 64/1), Орша (Віцебская вобласць), Гомель (3), Гродна (2), Жлобін (Гомельская вобласць), Магілёў (пр. Міра, д. 27), Мінск (2), Пінск (Брэсцкая вобласць) і Рэчыца (Гомельская вобласць).
Зноскі
------
1. ↑ Марына Пералыгіна. Кансалідаваная фінансавая справаздачнасць ААТ «Камінтэрн» за 2016 год з аўдытарскімі высновамі(руск.), *ААТ «Камінтэрн»* (14 чэрвеня 2017). Праверана 7 лістапада 2017.
2. ↑ Лён 2009, с. 62-63.
3. ↑ *Ірына Асташкевіч.* Пашыць так, каб можна было насіць // *Звязда* : газета. — 9 чэрвеня 2012. — № 109 (27224). — С. 1, 2. — ISSN 1990-763x.(недаступная спасылка)
Літаратура
----------
* Лён (руск.) / сост. Л. В. Ловчая; под общ. ред. И. А. Голуба; худож. В. В. Котович. — Минск: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2009. — 168 с.: ил..
* Пашкевич, К. К. Производственное швейное объединение «Коминтерн». — Мн. : Полымя, 1989. (Ба232594)
* Беларуская энцыклапедыя. Т. 5. — Мн. 1997. — С.336.
Спасылкі
--------
* *Аксана Рудовіч, Ірына Арахоўская*. Паказ новай мужчынскай калекцыі ад «Камінтэрна» **(нявызн.)**. Газета «Наша Ніва» (11 лютага 2013). Праверана 7 лістапада 2017.
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Нарматыўны кантроль | ЗЭКББ: NLB-ar85297 | | {
"title": "Камінтэрн (прадпрыемства)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2099,
5873,
0.3573982632385493
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt7\" class=\"infobox infobox-0e09b11b05075669\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Кампанія \\n\",\"href\":\"./Шаблон:Кампанія\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"«Камінтэрн»\"},\"лагатып\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"[[адкрытае акцыянернае таварыства]]\"},\"лістынг на біржы\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"заснавана\":{\"wt\":\"сакавік 1919\"},\"заснавальнікі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Гомель]], [[Цэнтральны раён (Гомель)|Цэнтральны раён]], [[Вуліца Інтэрнацыянальная (Гомель)|вул. Інтэрнацыянальная]], д. 5\"},\"ключавыя постаці\":{\"wt\":\"Пётр Афончанка, Людміла Бяляўская\"},\"галіна\":{\"wt\":\"лёгкая прамысловасць\"},\"прадукцыя\":{\"wt\":\"[[касцюм]], [[нагавіцы]], [[пінжак]]\"},\"абарот\":{\"wt\":\"{{Рост}}26,082 млн [[Беларускі рубель|рублёў]] (2016 г.; $13,317 млн)\"},\"аперацыйны прыбытак\":{\"wt\":\"{{Рост}}1,762 млн руб. (2016 г.; $0,9 млн)\"},\"чысты прыбытак\":{\"wt\":\"{{Рост}}1,447 млн руб (2016 г.; $0,739 млн)\"},\"лік супрацоўнікаў\":{\"wt\":\"1204 (2016 г.)\"},\"матчына кампанія\":{\"wt\":\"«[[Беллегпрам]]»\"},\"даччыныя кампаніі\":{\"wt\":\"УП «Рэчыцкая швейная фабрыка»\"},\"аўдытар\":{\"wt\":\"«АўдытБізнесКансалт» (Мінск)<ref>{{Навіна|аўтар=Марына Пералыгіна|загаловак=Кансалідаваная фінансавая справаздачнасць ААТ «Камінтэрн» за 2016 год з аўдытарскімі высновамі|спасылка=http://comintern.by/wp-content/uploads/2017/07/kfo_2016.pdf|выдавец=ААТ «Камінтэрн»|мова=ru|дата публікацыі=14 чэрвеня 2017|дата доступу=7 лістапада 2017}}</ref>\"},\"сайт\":{\"wt\":\"[http://comintern.by/ comintern.by]\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"padding:.2em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">«Камінтэрн»</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Тып</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1454\"><a href=\"./Адкрытае_акцыянернае_таварыства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Адкрытае акцыянернае таварыства\">адкрытае акцыянернае таварыства</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаванне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\">сакавік 1919</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P159\"><a href=\"./Гомель\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гомель\">Гомель</a>, <a href=\"./Цэнтральны_раён_(Гомель)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Цэнтральны раён (Гомель)\">Цэнтральны раён</a>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Вуліца_Інтэрнацыянальная_(Гомель)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вуліца Інтэрнацыянальная (Гомель)\">вул. Інтэрнацыянальная</a>, д. 5</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Ключавыя постаці</th>\n<td class=\"plainlist\">\nПётр Афончанка, Людміла Бяляўская</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Галіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P452\">лёгкая прамысловасць</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Прадукт_(бізнес)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прадукт (бізнес)\">Прадукцыя</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1056\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Касцюм\"]}}' href=\"./Касцюм?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Касцюм\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">касцюм</a>, <a href=\"./Нагавіцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нагавіцы\">нагавіцы</a>, <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Пінжак\"]}}' href=\"./Пінжак?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Пінжак\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">пінжак</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Выручка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Выручка\">Абарот</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2139\"><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span>26,082 млн <a href=\"./Беларускі_рубель\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларускі рубель\">рублёў</a> (2016 г.; $13,317 млн)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Аперацыйны_прыбытак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аперацыйны прыбытак\">Аперацыйны прыбытак</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P3362\"><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span>1,762 млн руб. (2016 г.; $0,9 млн)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Чысты_прыбытак\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Чысты прыбытак\">Чысты прыбытак</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2295\"><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span>1,447 млн руб (2016 г.; $0,739 млн)</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Аўдытар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n«АўдытБізнесКансалт» (Мінск)</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Матчына кампанія</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P749\">«<a href=\"./Беллегпрам\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беллегпрам\">Беллегпрам</a>»</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Даччыныя кампаніі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P355\">УП «Рэчыцкая швейная фабрыка»</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"url plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"http://comintern.by/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">comintern.by</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 5608
} |
**Райтаўскі дзяржаўны ўніверсітэт** (англ.: Wright State University) — амерыканская дзяржаўная вышэйшая навучальная ўстанова са статусам даследчага ўніверсітэта, якая месціцца ў горадзе Фейрборн у штаце Агая, ЗША.
Агульная характарыстыка
-----------------------
Першапачаткова адкрыты ў 1964 годзе як філіял Маямскага ўніверсітэта і Агайскага дзяржаўнага ўніверсітэта, ён стаў незалежнай установай у 1967 годзе і быў названы ў гонар піянераў авіяцыі Орвіла і Уілбура Райтаў, якія былі жыхарамі суседняга Дэйтана. Універсітэт прапануе ступені бакалаўра, магістра і доктара.
Структура
---------
* Каледж бізнесу
* Каледж інжынерыі і камп'ютарных навук
* Каледж здароўя, адукацыі і сацыяльных паслуг
* Каледж вольных мастацтваў
* Каледж прыродазнаўчых навук і матэматыкі
* Школа медыцыны
Гл. таксама
-----------
* Спіс універсітэтаў штата Агая
Заўвагі
-------
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
* Афіцыйная інтэрнэт-старонка ўстановы | {
"title": "Райтаўскі дзяржаўны ўніверсітэт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
775,
1702,
0.45534665099882493
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-ead5b597a81306c9\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка ўніверсітэта\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_ўніверсітэта\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Райтаўскі дзяржаўны ўніверсітэт\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"Wright State University Seal.svg\"},\"выява\":{\"wt\":\"ShimadaK2008-Wright State Univ research park Community Heatlth-PICT2369.jpg\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"{{lang-en|Wright State University}}\"},\"міжназва\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшае\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"1967\"},\"зачынены\":{\"wt\":\"\"},\"рэарганізаваны\":{\"wt\":\"\"},\"год рэарганізацыі\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"найменне пасады\":{\"wt\":\"\"},\"піб пасады\":{\"wt\":\"\"},\"прэзідэнт\":{\"wt\":\"\"},\"навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"замежныя студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялітэт\":{\"wt\":\"\"},\"бакалаўрыят\":{\"wt\":\"\"},\"магістратура\":{\"wt\":\"\"},\"аспірантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактарантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактары\":{\"wt\":\"\"},\"прафесары\":{\"wt\":\"\"},\"выкладчыкі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Фейрборн]], [[Агая]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]\"},\"кампус\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"https://www.wright.edu/\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"edu_region\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:100%;\">Райтаўскі дзяржаўны ўніверсітэт</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Wright State University</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P154\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Wright_State_University_Seal.svg\"><img alt=\"Выява лагатыпа\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"512\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"512\" decoding=\"async\" height=\"180\" resource=\"./Файл:Wright_State_University_Seal.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Wright_State_University_Seal.svg/180px-Wright_State_University_Seal.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Wright_State_University_Seal.svg/270px-Wright_State_University_Seal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/Wright_State_University_Seal.svg/360px-Wright_State_University_Seal.svg.png 2x\" width=\"180\"/></a></span></span> </td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"509\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"156\" resource=\"./Файл:ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg/276px-ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg/414px-ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg/552px-ShimadaK2008-Wright_State_Univ_research_park_Community_Heatlth-PICT2369.jpg 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Арыгінальная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Wright State University</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1967\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1967\">1967</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Фейрборн\"]}}' href=\"./Фейрборн?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Фейрборн\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Фейрборн</a>, <a href=\"./Агая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Агая\">Агая</a>, <a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.wright.edu/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">wright.edu</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1709
} |
**Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў** — колішні кляштар у г. Бяроза. Помнік дойлідства сталага барока. Захаваліся рэшткі паўднёвай і заходняй частак кляштара.
Гісторыя
--------
Кляштар у XVIII ст.
Кляштар пабудаваны ў 2-й палове XVII стагоддзя італьянскім майстрам Джавані Батыста Джыслені пры фундатарстве Казіміра Льва Сапегі, які пазней быў пахаваны ў мурах кляштарнага касцёлу. Будаўніцтва кляштара было скончана ў 1689 годзе. Кляштарны комплекс уключаў у сябе каменны касцёл, жылыя корпусы, бібліятэку, шпіталь, трапезную, аптэку, шматлікія гаспадарчыя пабудовы. Побач з кляштарам стаяў палац Сапегаў.
Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў на малюнку Н. Орды
Падчас Паўночнай вайны (1700—1721) пад Бярозай ішлі баі паміж шведамі і рускімі, кляштар быў разрабаваны.
Адноўленая брама
Б. Падбельскі, 1861
За час свайго існавання кляштар стаў буйнай гаспадаркай і крэдытаваў магнатэрыю і дробную шляхту; кляштару належалі некалькі навакольных вёсак, заводаў.
Пасля 3-га падзелу Рэчы Паспалітай (1795) Бяроза ў складзе Расійскай імперыі. У бярозаўскім кляштары засталіся толькі 6 манахаў, гэта быў апошні кляштар картэзіянцаў на тэрыторыі былой Рэчы Паспалітай.
Апошнім настаяцелем кляштара быў айцец Павел Геніюш, які паходзіў з заможнай сям'і, але вырашыў пакінуць усё і весці пустэльніцкае жыццё, паступіў у Ордэн, калі яму яшчэ не было дваццаці гадоў. Сярод іншых манахаў Павел Геніюш выдзяляўся асаблівымі цнотамі веры, надзеі і любові, і з прычыны яго ранняй мудрасці, манахі выбралі яго прыёрам кляштара. Айцец Павел кіраваў кляштарам да часу яго закрыцця і выгнання манахаў. Сам айцец-прыёр жыццёвымі абставінамі быў вымушаны ўступіць у іншы манаскі Ордэн, — бенедыктынцаў, — дзе праз некаторы час таксама становіцца настаяцелем. Памёр айцец Павел Геніюш на тэрыторыі сучаснай Польшчы ў апініі святасці. Пахаваны на могілках аднаго з бенедыктынскіх кляштараў Польшчы.
У 1830-х гг. кляштар быў зачынены, яго памяшканні сталі выкарыстоўвацца ў якасці казармаў, прыходзілі ў заняпад.
### Пасля закрыцця кляштара
Расійскія казармы, пабудаваныя з кляштарнай цэглы
Памяшканні былога кляштара сталі выкарыстоўвацца рускімі ў якасці казармаў. Кляштарная інфраструктура — батанічны сад, пруд — прыходзілі ў заняпад.
Кляштар у 1906 годзе
Пасля наступнага нацыянальна-вызваленчага паўстання рускія пачалі разбіраць муры і будынкі кляштара, будаваць з іх казармы. У 1871 годзе гродзенскі архітэктар Якаў Фардон выканаў абмерныя чарцяжы кляштарнай брамы.
У 1930-х гадах былыя рускія казармы былі пераўтвораны польскімі ўладамі ў канцэнтрацыйны лагер для камуністаў, украінскіх нацыяналістаў і ваеннапалонных. Пасля уз'яднання Заходняй Беларусі з БССР, у мурах кляштара была размешчаная вайсковая частка.
### Сучаснасць
Кляштарны шпіталь
У пачатку 1990-х гадоў кляштар быў унесены ў спіс гісторыка-архітэктурных каштоўнасцей Беларусі. Існаваў праект аднаўлення кляштара, аднак ён быў прыпынены.
Аднаўленне брамы кляштара
Вядуцца працы па рэстаўрацыі кляштара, у верасні 2014 года была цалкам адноўлена брама.
Архітэктура
-----------
Абмеры XIX ст.
У комплекс уваходзілі мураваныя будынак касцёла, аднатыпныя групы жылых карпусоў з маленькімі ўнутранымі дворыкамі, трапезная, бібліятэка, шпіталь, аптэка, гаспадарчыя пабудовы, разам з прылеглым садам з вадаёмам былі абнесеныя крапаснымі мурамі з вежамі і каплічкай. Галоўным уваходам у кляштар служыла магутная брама з байніцамі. Яна вяла ў двор, прызначаны для гаспадарчых патрэб і абслугоўвання наведвальнікаў, яго ўтваралі карпусы келляў радавых манахаў, дапаможных і гаспадарчых службаў. Другі, замкнёны прамавугольны двор, утваралі калідоры-галерэі, што злучалі двухпавярховыя карпусы келляў манахаў-самотнікаў з касцёлам. Келлі вылучаліся ў самастойныя жылыя ячэйкі з маленькімі ўнутранымі дворыкамі. Дэкаратыўнае аздабленне — пілястры, раскрапоўкі, глыбокія нішы, фігурныя франтоны.
### Касцёл
Рэшткі апсіднай часткі касцёла
Касцёл — трохнефнавая базіліка з трыма гранёнымі апсідамі і гранёным тамбурам пры ўваходзе. Да сярэдняй апсіды прылягала васьмігранная шмат'ярусная вежа-званіца з купалам, якая фарміравала сілуэт ансамбля. Яна стаяла ўнутры прамавугольнага панадворку, прымыкала да сярэдняй апсіды касцёла і з'яўлялася абарончай вежай з магутнымі сценамі і вузкімі вокнамі-байніцамі. Ярусы, прыстасаваныя для гармат, звязвала вітая лесвіца ў тоўшчы муроў.
Цікавыя факты
-------------
Герб Бярозы
Брама кляштара намалявана на гербе і сцягу горада Бяроза.
Зноскі
------
1. ↑ *Кулагин А. Н.* Гродненские зодчие XIX — начала XX веков (новые архивные изыскания). // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі. Выпуск 24. — Мінск, «Права і эканоміка». — 2018. — С. 80
Літаратура
----------
* Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
* Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, [1984—1988].
* Рэлігія і царква на Беларусі : энцыкл. давед. — Мн. 2001. — С.60.
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3) — С.411.
* Республика Беларусь : энциклопедия. [В 7 т.]. Т. 2. — Минск, 2006.
* Габрусь Т. В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока / Т. В. Габрусь. Мн.: Ураджай, 2001.— 287 с.: іл. ISBN 985-04-0499-X, с. 123-125.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў
* Картэзіянскі ордэн
* Да 520 годдзя Бярозы Архівавана 15 чэрвеня 2006.
* История возникновения Берёзовского кляштора картузов
* Здымкі на radzima.org
* Свет над брамой(недаступная спасылка)\* Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў на сайце «Архіварта»
(недаступная спасылка) | {
"title": "Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2702,
9880,
0.27348178137651824
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-a2ccc3f108eb57ad\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Славутасць\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{\"Тып\":{\"wt\":\"Кляштар\"},\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Бярозаўскі кляштар\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Бяроза (Рэшткі былога кляштару картэзіянцаў).jpg\"},\"Подпіс выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Статус\":{\"wt\":\"{{ГККРБ 4|112Г000133}}\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Краіна2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва месцазнаходжання\":{\"wt\":\"Горад\"},\"Месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"[[Бяроза (горад)|Бяроза]]\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"52.53322\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"24.95936\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"region\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесія\":{\"wt\":\"[[Рымска-каталіцкая царква]]\"},\"Епархія\":{\"wt\":\"\"},\"Добрапрыстойнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Ордэнская прыналежнасць\":{\"wt\":\"[[Картэзіянцы]]\"},\"Тып кляштара\":{\"wt\":\"\"},\"Тып будынка\":{\"wt\":\"\"},\"Архітэктурны стыль\":{\"wt\":\"сталае [[барока]]\"},\"Аўтар праекта\":{\"wt\":\"\"},\"Будаўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Заснавальнік\":{\"wt\":\"\"},\"Першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"Заснаванне\":{\"wt\":\"\"},\"Асноўныя даты\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Даты||||||}}\"},\"Скасаваны\":{\"wt\":\"\"},\"Пачатак будаўніцтва\":{\"wt\":\"2-я пал. XVII ст.\"},\"Заканчэнне будаўніцтва\":{\"wt\":\"1689\"},\"Будынкі\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Будынкі||||||}}\"},\"Вядомыя жыхары\":{\"wt\":\"\"},\"Рэліквіі\":{\"wt\":\"\"},\"Настаяцель\":{\"wt\":\"\"},\"Стан\":{\"wt\":\"\"},\"На карце\":{\"wt\":\"Беларусь Бяроза\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Кляштар</td></tr><tr><th about=\"#mwt13\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Бярозаўскі кляштар</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Бяроза_(Рэшткі_былога_кляштару_картэзіянцаў).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1200\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1673\" decoding=\"async\" height=\"197\" resource=\"./Файл:Бяроза_(Рэшткі_былога_кляштару_картэзіянцаў).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg/274px-%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg/411px-%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg/548px-%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%28%D0%A0%D1%8D%D1%88%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%83_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt8\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"52.53322\" data-lon=\"24.95936\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"52.53322\",\"longitude\":\"24.95936\",\"text\":\"52°32′00″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 24°57′34″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t24.95936,\\n\\t\\t\\t\\t52.53322\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q2360251\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q2360251\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_452a6e7ca0b2b9a9550bb4bf64826715e6cbdf51\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/52.53322/24.95936/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">52°32′00″ пн. ш. 24°57′34″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&params=52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=52.53322,24.95936&q=52.53322,24.95936&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=24.95936,52.53322&pt=24.95936,52.53322&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.53322&mlon=24.95936&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt11\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"52.53322\\" longitude=\\"24.95936\\" text=\\"52°32′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 24°57′34″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t24.95936,\\n\\t\\t\\t\\t52.53322\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q2360251\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q2360251\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&params=52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=52.53322,24.95936&q=52.53322,24.95936&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=24.95936,52.53322&pt=24.95936,52.53322&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.53322&mlon=24.95936&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/52.53322/24.95936/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"52.53322\\" data-lon=\\"24.95936\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_452a6e7ca0b2b9a9550bb4bf64826715e6cbdf51\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt10\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"52.53322\\",\\"longitude\\":\\"24.95936\\",\\"text\\":\\"52°32′00″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 24°57′34″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t24.95936,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t52.53322\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q2360251\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q2360251\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>52°32′00″ пн. ш. 24°57′34″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&amp;params=52.53322_0_0_N_24.95936_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=52.53322,24.95936&amp;q=52.53322,24.95936&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=24.95936,52.53322&amp;pt=24.95936,52.53322&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=52.53322&amp;mlon=24.95936&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Горад</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Бяроза_(горад)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Бяроза (горад)\">Бяроза</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Канфесія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Канфесія\">Канфесія</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./Рымска-каталіцкая_царква\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рымска-каталіцкая царква\">Рымска-каталіцкая царква</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Ордэнская прыналежнасць</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P611\"><a href=\"./Картэзіянцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Картэзіянцы\">Картэзіянцы</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Архітэктурны_стыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архітэктурны стыль\">Архітэктурны стыль</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P149\">сталае <a href=\"./Барока\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Барока\">барока</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Архітэктар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2360251$88AF9168-014D-49AF-81F1-CA2B2B1D9A51\" data-wikidata-property-id=\"P84\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%96+%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0+%D0%94%D0%B6%D1%8B%D0%B7%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%96&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q1334589&preloadparams%5B%5D=%D0%94%D0%B6%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%96+%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0+%D0%94%D0%B6%D1%8B%D0%B7%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%96&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Джавані Батыста Джызлені</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q1334589\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q1334589\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснавальнік</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2360251$9a9242ed-4401-6373-ff85-2b423d2d9f44\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Казімір_Леў_Сапега\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Казімір Леў Сапега\">Казімір Леў Сапега</a></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>і<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2360251$cd15d8ab-487e-f7ed-e1b4-06d9db7e958f\" data-wikidata-property-id=\"P112\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Леў_Сапега\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Леў Сапега\">Леў Сапега</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2360251$54D542DF-18BF-4BA1-85DD-49B3A718927F\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1648</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Будаўніцтва</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2754\">2-я пал. XVII ст.<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>—<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a href=\"./1689\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1689\">1689</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q2360251$b9c1b5c2-4d8a-0320-7abf-c4e96dc76477\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1864</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Статус</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\"}' typeof=\"mw:File\"><span title=\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\"><img alt=\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"14\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/10px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/15px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/20px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"10\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"margin-left: 0.2em; font-size: 85%;\" title=\"Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ\"><a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі</a>, <span class=\"noprint\" style=\"white-space:nowrap;\">шыфр <a class=\"external text\" href=\"http://www.google.by/search?q=112Г000133\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">112Г000133</a></span><span class=\"printonly\" style=\"white-space:nowrap;\">шыфр 112Г000133</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt12\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"52.5319\" data-lon=\"24.9592\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"24.9592\",\"latitude\":\"52.5319\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q2360251\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 24.9592, 52.5319] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Бярозаўскі кляштар картэзіянцаў\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_5a79b898a625b065e3052d510f0e6963b41229fc\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/52.5319/24.9592/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,52.5319,24.9592,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80+%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&revid=4474598&groups=_5a79b898a625b065e3052d510f0e6963b41229fc\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,52.5319,24.9592,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BA%D0%BB%D1%8F%D1%88%D1%82%D0%B0%D1%80+%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&revid=4474598&groups=_5a79b898a625b065e3052d510f0e6963b41229fc 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt14\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q2360251$6EA78501-B066-4D4C-9247-12F2054C393B\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Biaroza_monastery\" title=\"commons:Category:Biaroza monastery\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Biaroza%20monastery\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Biaroza monastery\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>",
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"112Г000133\" data-wikidata-property-id=\"P632\">112Г000133</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 9916
} |
Гістарычныя межы Рымскай / Візантыйскай / Ісламскай Палесціны
**Палесці́на** (араб. فلسطين — *Філасцін*, арам.: ܦܠܫܬ) פלשת), іўр.: tr. ארץ ישראל — *эрэц Ісраэль*) — гістарычная вобласць у Заходняй Азіі. Назва «Палесціна» паходзіць ад філістымлян. Першапачаткова Палесцінай звалі тэрыторыю рассялення філістымлян, але пасля таго, як рымскі імператар Ціт разбурыў у 73 годзе Іерусалім, ён загадаў усю тэрыторыю паміж Міжземным морам і ракой Іардан зваць Палесцінай, каб сцерці памяць аб існаванні Іўдзейскага царства.
Геаграфія
---------
Палесціна гістарычна дзеліцца на чатыры геаграфічныя вобласці: Узбярэжная (да Міжземнага мора) раўніна, Галілея (паўночная частка), Самарыя (цэнтральная частка, паўночней за Іерусалім) і Іўдзея (паўднёвая частка, уключаючы Іерусалім). Гэтымі геаграфічнымі паняццямі аперуе Біблія. У цяперашні час тэрыторыю Самарыі і Іўдзеі прынята зваць «Заходні бераг ракі Іардан». Галілея, Самарыя і Іўдзея складаецца з шэрагу горных куп, долаў і пустыняў.
Горы на поўдні — Іўдзейскае плато, у сярэдзіне Самарыйскія горы (Грызін, Гевал), далей Фавор (562 метры над узроўнем мора), Малы Хермон (515 м), Кармель (551 м), на поўначы Хермон (2224 м). У глыбокіх упадзінах значна ніжэй за ўзровень мора знаходзяцца Тыверыядскае возера (212 метраў ніжэй за ўзровень мора), Мёртвае мора (найглыбейшая ўпадзіна на зямным шары, на 400 м ніжэй за ўзровень мора).
Гісторыя
--------
У 3 тысячагоддзі да н.э. Палесціна была заселена плямёнамі ханаанеяў. З 13 стагоддзя да н.э. пачалося заваяванне тэрыторыі Палесціны старажытнаяўрэйскімі плямёнамі.
У 11 стагоддзі да н.э. старажытнаяўрэйскія плямёны заснавалі Іўдзейскае царства, распалае ў 928 годзе да н.э. на два: Ізраільскае царства (існавала да 722 года да н.э.) і ўласна Іўдзейскае царства (да 586 года да н.э.). Пасля Палесціна была заваявана старажытнаперсідскай дзяржавай Ахеменідаў, затым уваходзіла ў склад эліністычных дзяржаў Пталамееў і Селеўкідаў (у 3—2 стагоддзях да н.э.).
З 63 года да н.э. Палесціна з’яўлялася рымскай правінцыяй і падзялялася на Іўдзею, Самарыю і Галілею Петрэю (Заіарданне). З 395 года — у складзе Візантыі. У 636 годзе Палесціна была заваявана арабамі, з 1099 па 1187 годы крыжакамі, якія заснавалі тут Іерусалімскае каралеўства. У 1516 годзе падпала пад уладу туркаў.
З канца XIX стагоддзя пачалося засяленне Палесціны яўрэямі, паслядоўнікамі ідэалогіі сіянізму. У 1900 годзе было 34 яўрэйскіх сельскагаспадарчых паселішча з 28176 гектарамі зямлі і 5300 чалавек. У пачатку XX стагоддзя насельніцтва складала каля 190 тыс. арабаў і 80 тыс. яўрэяў.
### Брытанскі мандат
Асноўны артыкул: **Брытанскі мандат у Палесціне**
Тэрыторыя брытанскага мандата ў Палесціне.
У выніку Першай сусветнай вайны ў красавіку 1920 года на канферэнцыі ў Сан-Рэма Вялікабрытанія дамаглася мандату на кіраванне тэрыторыяй Палесціны (быў зацверджаны Лігай Нацый у ліпені 1922 года). Вялікабрытанская падмандатная тэрыторыя Палесціна ўключала ў сябе таксама тэрыторыю, цяпер занятую Іарданіяй. 2 лістапада 1917 года ўрад Вялікабрытаніі апублікаваў так званую Дэкларацыю Бальфура, якая змяшчала абяцанне садзейнічаць стварэнню ў Палесціне «нацыянальнага ачага для яўрэйскага народа». У 1921 годзе быў вылучаны асобны мандатны эмірат Іарданія, з якога пасля (у 1946 годзе) было ўтворана незалежнае каралеўства Іарданія.
### Стварэнне Ізраіля
Асноўны артыкул: **Стварэнне Дзяржавы Ізраіль**
14 мая 1948 года на астатняй частцы тэрыторыі падмандатнай Палесціны была абвешчана Дзяржава Ізраіль. У сярэдзіне 20 стагоддзя была ўтворана назва «палесцінцы» («палесцінскі народ», «арабскі народ Палесціны»).
Стварэнне Дзяржавы Ізраіль з’явілася вынікам доўгага і складанага працэсу, барацьбы, якую вялі дзеячы сіянісцкага руху за стварэнне нацыянальнага ачага на сваёй гістарычнай радзіме, а таксама перамозе ў вайне за незалежнасць у 1948—1949 гадах.
Гл. таксама
-----------
* Зямля Ізраільская
* Сірыя Палесцінская
* Святая зямля
* Палесцінская нацыянальная адміністрацыя
* Дзяржава Палесціна
* Араба-ізраільскі канфлікт
Літаратура
----------
* Палесціна // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 552—554. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Палесціна
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Біблейская · Вялікая каталанская · Вялікая кітайская · Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Яўрэйская Бракгаўза і Эфрона · Кароткая яўрэйская · Кругасвет · Кругасвет · Малы Бракгаўза і Эфрона · У. Даля · Britannica (онлайн) · Brockhaus · Pauly-Wissowa · Treccani · Universalis · Швейцарскі гістарычны |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| GND: 4044381-4 · LCCN: n80009667 · LNB: 000041749 · Microsoft: 114362828 · NDL: 00569050 · NKC: ge130360 · VIAF: 138926424 |
| | {
"title": "Палесціна",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1240,
7259,
0.17082242733158837
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 8097
} |
**Цэнтральны дзяржаўны ўніверсітэт** (англ.: Central State University) — амерыканская дзяржаўная вышэйшая навучальная ўстанова са статусам універсітэта, якая месціцца ў мясцовасці Уілберфорс у штаце Агая, ЗША.
Агульная характарыстыка
-----------------------
Гэта гістарнычна "чорны" ўніверсітэт, у якім большасць студэнтаў традыцыйна складаюць афраамерыканцы. Заснаваная заканадаўчым сходам штата ў 1887 годзе ў якасці двухгадовай праграмы для настаўнікаў і прамысловых работнікаў, вучэльня першапачаткова размяшчалася пры Уілберфорскім універсітэце, чатырохгадовай установе класічнай акадэмічнай вышэйшай навучальнай установе. Першапачаткова вучэльня была вядома як Аб'яднаны нармальны і прамысловы дэпартамент (фактычна — каледж). У 1941 годзе каледж атрымаў права адкрыць першую чатырохгадовую навучальную праграму, у 1947 годзе атрымаў статус незалежнай установы адукацыі і ў 1951 годзе быў перайменаваны ў Цэнтральны дзяржаўны каледж. З далейшым развіццём ён атрымаў статус універсітэта ў 1965 годзе.
Структура
---------
* Каледж бізнесу
* Каледж адукацыі
* Каледж інжынерыі, прыродазнаўчых навук, тэхналогій і сельскай гаспадаркі
* Каледж гуманітарных навук, мастацтваў і сацыяльных навук
Гл. таксама
-----------
* Спіс універсітэтаў штата Агая
Заўвагі
-------
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх
* Афіцыйная інтэрнэт-старонка ўстановы | {
"title": "Цэнтральны дзяржаўны ўніверсітэт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
759,
2431,
0.31221719457013575
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-a852492bd9bdecb1\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка ўніверсітэта\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_ўніверсітэта\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Цэнтральны дзяржаўны ўніверсітэт\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"Emery Hall.jpg\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"{{lang-en|Central State University}}\"},\"міжназва\":{\"wt\":\"\"},\"ранейшае\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"1887\"},\"зачынены\":{\"wt\":\"\"},\"рэарганізаваны\":{\"wt\":\"\"},\"год рэарганізацыі\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"найменне пасады\":{\"wt\":\"\"},\"піб пасады\":{\"wt\":\"\"},\"прэзідэнт\":{\"wt\":\"\"},\"навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"замежныя студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялітэт\":{\"wt\":\"\"},\"бакалаўрыят\":{\"wt\":\"\"},\"магістратура\":{\"wt\":\"\"},\"аспірантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактарантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактары\":{\"wt\":\"\"},\"прафесары\":{\"wt\":\"\"},\"выкладчыкі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Уілберфорс]], [[Агая]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]]\"},\"кампус\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"\"},\"сайт\":{\"wt\":\"https://www.centralstate.edu/\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"edu_region\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:100%;\">Цэнтральны дзяржаўны ўніверсітэт</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Central State University</span></span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Emery_Hall.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1584\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2816\" decoding=\"async\" height=\"155\" resource=\"./Файл:Emery_Hall.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Emery_Hall.jpg/276px-Emery_Hall.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Emery_Hall.jpg/414px-Emery_Hall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Emery_Hall.jpg/552px-Emery_Hall.jpg 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Арыгінальная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\n<a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Central State University</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1887\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1887\">1887</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Уілберфорс\"]}}' href=\"./Уілберфорс?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Уілберфорс\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Уілберфорс</a>, <a href=\"./Агая\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Агая\">Агая</a>, <a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.centralstate.edu/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">centralstate.edu</a></span></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2463
} |
**Вераніцынскі сквер** — сквер у цэнтры Гарадка Віцебскай вобласці. Размешчаны на скрыжаванні вуліц Савецкай і Пралетарскай, перад будынкам Гарадоцкага райвыканкама.
У скверы з году ў год праходзяць «Вераніцынскія чытанні», у якіх удзельнічаюць знакамітыя пісьменнікі і паэты. Тут жа падчас «Дажынак» у 2014 годзе была ўсталяваная скульптура героя паэмы «Тарас на Парнасе» — палясоўшчыка Тараса.
Рашэннем Гарадоцкага раённага Савета дэпутатаў ад 29 верасня 2023 года скверу была прысвоена назва "Вераніцынскі сквер", у гонар Канстанціна Вераніцына, які лічыцца найбойльш імаверным аўтарам сатырычна-гумарыстычнай паэмы «Тарас на Парнасе». Вераніцын нарадзіўся ў 1834 годзе ў вёсцы Астраўляны (цяпер Гарадоцкі раён).
1. 1 2 *Свабода, Радыё*. Сквэр у Гарадку назвалі ў гонар аўтара «Тараса на Парнасе» (бел.). *Радыё Свабода* (21 кастрычніка 2023). Праверана 21 кастрычніка 2023.
2. ↑ Информация о документе «О присвоении наименования скверу города Городка» – Pravo.by (руск.). *pravo.by*. Праверана 21 кастрычніка 2023.
3. ↑ Спадчына **(нявызн.)**. *Telegram*. Праверана 21 кастрычніка 2023.
4. ↑ У Гарадку зацвердзілі назву гарадскога сквера перад райвыканкамам (бел.). *Наша Ніва*. Праверана 21 кастрычніка 2023. | {
"title": "Вераніцынскі сквер",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
720,
1882,
0.38257173219978746
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 2074
} |
**Андрус** (англ.: Andrews county) — акруга штата Тэхас Злучаных Штатаў Амерыкі. На 2000 год у ёй пражывала 13 004 чалавекі. Па ацэнцы бюро перапісу насельніцтва ЗША ў 2008 годзе насельніцтва акругі складала 13 645 чалавек. Акруговы цэнтр — горад Андрус. Акруга Андрус — адна з 46 «сухіх» акруг Тэхаса, гэта значыць акруг, дзе дзейнічае «сухі закон». Акруга Андрус была сфарміравана ў 1876 годзе ўказам 15 легіслатуры Тэхаса. Названа ў гонар Рычарда Эндруса (англ.: Richard Andrews), першага чалавека, які загінуў у вайне за незалежнасць Тэхаса ў 1835 годзе.
Крыніцы
-------
1. ↑ 2020 United States Census / пад рэд. Бюро перапісу насельніцтва ЗША Праверана 1 студзеня 2022.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q637413'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23766566'></a>
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Нарматыўны кантроль | ISNI: 0000 0004 0452 8275 · LCCN: n79094612 · VIAF: 159436433 | | {
"title": "Андрус (акруга)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
689,
1541,
0.4471122647631408
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-97de5dd6a0fd17a7\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt10\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Андрус</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108534$BA0F0B42-6628-442D-8243-F5B1C4FD1850\" data-wikidata-property-id=\"P1705[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD][LANGUAGE!:MIS]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Andrews County</span></span></span></td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q108534$F2A240F4-3D6E-4C5D-8E9C-A9AEC586F12E\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_United_States.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"650\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1235\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_United_States.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіць у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q108534$588e162e-4fd9-fcb3-2649-be1789ae9c90\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Тэхас\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тэхас\">Тэхас</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q108534$7f52d252-41bd-966e-e0cc-5a7db6909fa1\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Андрус_(Тэхас)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Андрус (Тэхас)\">Андрус</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108534$D40E1A38-537F-49A8-A0D3-7EF08AF359FB\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1910</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Насельніцтва</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">18 610 чал.</span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0654d4593506462ff1eb3dac4221ca556b73381a\"><span class=\"nowrap\">1 красавіка 2020</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Плошча</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108534$9A6BE411-2D01-406D-B058-16E19C01AAE2\" data-wikidata-property-id=\"P2046[UNIT:Q712226]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">3 888 км²</span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q108534$402c75b9-4750-973b-527c-0fdd8e96fd04\" data-wikidata-property-id=\"P242[1]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg\"><img alt=\"Андрус на карце\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"11855\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"12473\" decoding=\"async\" height=\"285\" resource=\"./Файл:Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg/300px-Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg/450px-Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg/600px-Map_of_Texas_highlighting_Andrews_County.svg.png 2x\" width=\"300\"/></a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Часавы пояс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108534$C634B04C-6FE4-4CC5-AB63-2387B7B82AB3\" data-wikidata-property-id=\"P421\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8B+%D1%87%D0%B0%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2086913&preloadparams%5B%5D=%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8B+%D1%87%D0%B0%D1%81&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">CDT</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2086913\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2086913\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt11\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#ddddff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q108534$A1851173-DD2A-4AC5-8971-451EB5F7CCBB\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"http://www.co.andrews.tx.us\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Афіцыйны сайт</a> <span class=\"ref-info\" style=\"cursor:help;\" title=\"англійскай мовай \">(англ.)</span></span></span></th>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q108534$8610D8E8-C1D6-42A5-B13A-D6A6BAEE18ED\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Andrews_County,_Texas\" title=\"commons:Category:Andrews County, Texas\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Andrews%20County,%20Texas\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Andrews County, Texas\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1348
} |
Верхні замак на чарцяжы горда Віцебска 1664 года
**Верхні замак**, мясц.: Горны замак — дзядзінец старажытнага Віцебска. Размяшчаўся на левым беразе ракі Віцьба пры ўпадзенні яе ў Заходнюю Дзвіну. Тэрыторыя замка з захаду абмяжоўвалася Заходняй Дзвіной, з поўначы Віцьбай, на поўдні і ўсходзе Ніжнім замкам.
Гісторыя
--------
### Першапачатковыя ўмацаванні
Ва ўсходняй частцы замка знаходзілася Замкавая гара (Ламіха, зрылі ў канцы XIX стагоддзя), плошчай каля 1 га і вышынёй 15 метраў. Мяркуецца, што на ёй знаходзілася першае пасяленне, заснаванае балтамі ў першай палове I тысячагоддзя нашай эры. У другой палове I тысячагоддзя там пасяліліся славяне-крывічы, а ў X стагоддзі ўтварыўся дзяцінец Віцебска. Пры ўпадзенні Віцьбы ў Дзвіну, на так званым Дзвінскім узвышшы (раён сучаснага Тэатра імя Якуба Коласа, існавала другое паселішча, якое ў XII-XIII стст. увайшло ў склад дзядзінца. Паміж гэтымі паселішчамі існаваў роў, які быў амаль засыпаны ў XII-XIII стст. У XII стагоддзі тэрыторыя дзяцінца была абнесена земляным валам: з боку Віцьбы шырынёй у падставы не менш як 36 метраў і вышынёй 8 метраў, з паўднёвага боку шырынёй 16-20 м і вышынёй 5-6. з боку Заходняй Дзвіны паверхню вала была пакрыта метровым пластом шчыльнай гліны, які меў абарончую функцыю.
### Замак XIV стагоддзя
З XIV стагоддзя замак стаў называцца Верхнім (Вышнім). У тым жа стагоддзі князь Альгерд умацаваў замак каменнымі сценамі і вежамі. Сцены мелі вышыню каля 7,5 метраў, а таўшчыню - 3 метра. Па версе ішлі прамавугольныя зубцы. Вежы былі квадратныя і мелі ў аснове ад 8,5 да 10,5 метраў. У замку знаходзілася царква Архангела Міхаіла.
У 1396 Верхні замак быў пашкоджаны падчас аблогі Вітаўтам.
У другой палове XVI ст. віцебскія замкі былі нанова адбудаваныя з дрэва і зямлі на каменных асновах: на рэштках сцен і вежаў XIV стагоддзя.
У яры паміж Замкавай гарой і Дзвінскім узвышшам, на месцы сучаснай вуліцы Пушкіна, з XVI стагоддзя існавала сажалка. Яе, мяркуема, вырылі жыхары горада, каб выкарыстоўваць у якасці крыніцы вады пры працяглых аблогах. Сажалка існавала да канца XIX стагоддзя, калі была засыпана.
### Замак XVII стагоддзя
У 1614 годзе горад Верхні замак згарэў разам з Ніжнім і аднаўляўся на працягу некалькіх гадоў. У 1626 годзе згарэў зноў разам з Задзвіннем. З інвентароў горада 1638, 1639 і 1641 гг. вынікае, што Верхні замак быў моцна пашкоджаны. На тэрыторыі замка знаходзіліся 52 хаты, якія належалі панам ваяводства, заможным мяшчанам, пушкарам, кату, старцу Сорыцкай воласці і інш. У цэйхгауза Верхняга замка захоўвалася ваенная амуніцыя.
Падчас аблогі рускімі войскамі ў 1654 г. замкі пашкоджаны і аднаўляліся з дрэва па загадзе цара Аляксея Міхайлавіча. Пасля заканчэння аднаўленчых работ замкі былі нанесены на Чарцёж горада Віцебска 1664, які адправілі цару.
У Верхнім замку сярэдзіны XVII стагоддзя было 7 вежаў:
**Цёмная** — з варотамі, якія злучалі Верхні і Ніжні замак. У плане была прамавугольная і мела памеры 11х8, 9 м. Сцены былі ссечаны ў адно бервяно, вышынёй 48 вянкоў, і мелі 3 гарматныя і мушкетныя байніцы. Завяршаліся Цёмныя вароты шатровым дашчаным дахам.
**Шарамецеў круглік** — 8-гранная чатырох'ярусная драўляная вежа з 6-граннай дахам. Названая ў гонар рускага баярына і ваяводы В. П. Шарамецева, які ўзяў Віцебск аблогай у 1654 годзе. Знаходзілася на месцы паўночна-ўсходняга вугла будынка былога акруговага суда (цяпер — мастацкі музей).
**Раскат** — драўляная прамавугольная сечаная вежа на рэштках старой каменнай вежы.
**Веставая** — малая вежа на старым каменным «бычку». Памер у аснове 4,6 х 7, 5 м. Дах дашчаны шатровай формы. На даху знаходзілася трапа з веставым званом вагой 9 пудоў 30 фунтаў (~ 159 кг). Гэтая вежа знаходзілася на самым высокім месцы Замкавай гары, на абрыве Віцьбы.
**Танкава** — прамавугольная вежа з трыма баямі і двума перакрыццямі. Памер у аснове каля 6,4 х6, 4 м.
**Бабарыкін круглік (Падзвінская)** — 8-гранная драўляная вежа з трыма перакрыццямі. Вышыня да абломаў 12,8 м. Названая ў гонар віцебскага ваяводы 1658-61 гг. Н. М. Бабарыкіна.
**Храпавіцкая** — драўляная двух'ярусная прамавугольная вежа з асновай 7,5 х 7, 5 м.
Сцены былі сечаныя, заснаваныя на рэштках старых каменных сцен. Дах мелі двухсхільны.
Двор ваяводы
Унутры замка, акрамя царквы, знаходзіўся двор ваяводы, будынак прыказу, дом Горскага, турма, калодзеж.
28 верасня 1708 года падчас гарадскога пажару, учыненых войскамі Пятра I, віцебскія замкі моцна пацярпелі. У пажарах 1752 і 1757 гг. рэшткі замкаў цалкам згарэлі. Больш замкі не аднаўляліся.
Гл. таксама
-----------
* Віцебскія замкі
Літаратура
----------
* *Ткачёв М. А.* Замки Белорусии — Мн.: Полымя, 1987. — 222 с. ил. — 10 000 экз.
* *Сементовский А. М.* Белорусские древности. Санкт-Петербург, 1890
Спасылкі
--------
* Верхні замак (Віцебск) на сайце «Архіварта»
| ⛭Славутасці Віцебска |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Верхні замак
* Ніжні замак
* Узгорскі астрог
* Узгорская слабада
* Заручаўская слабада
* Кстоўская слабада
* Задунайская слабада
* Задзвінская слабада
* Успенская гара
| Успенскі_сабор
Вул. Леніна |
| Вуліцы і плошчы |
* Дзімітрава
* Замкавая
* Калініна
* Камсамольская
* Кастрычніцкая
* Кірава
* Прывакзальная пл.
* Крылова
* Я. Купалы
* Леніна
* Пакроўская
* пл. Перамогі
* Рэвалюцыйная
* Савецкай Арміі
* Савецкая
* Смаленская пл.
* Суворава
* Талстога
* Урыцкага
* Чэхава
* Энгельса
|
| Масты |
* Мост Баўмана
* Мост Блахіна
* Кіраўскі мост
* Кастрычніцкі мост
* Мост Тысячагоддзя
* Мост Шмырова
* Пушкінскі мост
* Юбілейны мост
|
| Палацы і сядзібы |
* Палац губернатара
* Палац Агінскіх†
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Жаночае епархіяльнае вучылішча
* Страхавое таварыства
* Пазямельна-сялянскі банк
* Казармы 41-й артылерыйскай брыгады
* Казармы Ленкаранскага палка
* Дом спецыялістаў
* Дом-камуна
* Нацыянальны акадэмічны драматычны тэатр імя Якуба Коласа
* Хедэр
* Чыгуначны вакзал
* Дом Кібардзіна
* Гарадское вучылішча
* Акруговы суд
* Ратуша
* Грамадскі сход
* Віцебскае народнае мастацкае вучылішча
* Гандлёвыя рады
* Мужчынскае духоўнае вучылішча
* Маскоўскі міжнародны банк
* Першая віцебская электрастанцыя
* Завод Лісоўскага
* Лабазы
* Прытулак адстаўных чыноўнікаў імя Галімбатоўскага
* Клуб металістаў
* Летні амфітэатр
* Духаўскі круглік
|
| Музеі |
* Віцебскі музей Марка Шагала
* Віцебскі абласны краязнаўчы музей
* Віцебскі мастацкі музей
* Віцебскі літаратурны музей
|
| Помнікі і мемарыялы |
* Помнік Альгерду
* Бюст П. М. Машэрава
* Помнік У. І. Леніну
* Магіла А. К. Ільінскага
* Мемарыяльны комплекс у гонар савецкіх воінаў, партызан і падпольшчыкаў Віцебшчыны
* Помнік героям Айчыннай вайны 1812 года
* Помнік падпольшчыкам
|
| Манастыры, саборы і храмы |
* Казанская царква
* Царква Раства Прасвятой Багародзіцы
* Касцёл і кляштар трынітарыяў (Пакроўскі сабор і царква Святога Афанасія)
* Касцёл Святой Варвары
* Касцёл Святога Антонія†
* Касцёл Найсвяцейшай Тройцы†
* Касцёл Святога Іосіфа і кляштар езуітаў†
* Касцёл Святога Міхаіла Арханёла і кляштар дамініканцаў†
* Успенскі сабор і манастыр базыльян
* Свята-Васкрасенская (Рынкавая) царква
* Свята-Дабравешчанская царква
* Свята-Васкрасенская (Заручаўская) царква†
* Успенская царква
* Свята-Духаўскі жаночы манастыр
* Маркаў манастыр
* Троіцкая царква†
* Вялікая (Харальная) сінагога†
|
| Сады і паркі, могілкі |
* Батанічны сад
* Юр’ева горка
* Мазурынскія могілкі
* Стара-Сямёнаўскія могілкі
* Парк імя Фрунзэ
|
| † страчаныя аб'екты | | {
"title": "Верхні замак (Віцебск)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4293,
11315,
0.3794078656650464
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"213В000003\" data-wikidata-property-id=\"P632\">213В000003</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 12604
} |
У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Браўн.
**Акруга Браўн** (англ.: Brown county) — акруга штата Тэхас Злучаных Штатаў Амерыкі. Насельніцтва - 37674 чалавек (2000). Паводле ацэнкі бюро перапісу насельніцтва ЗША ў 2008 годзе насельніцтва акругі складала 38 379 чалавек. Акруговы цэнтр - горад Браўнвуд. Акруга Браўн была сфарміравана ў 1856 годзе з частак акруг Каманчэ і Трэвіс. Названа ў гонар Генры Стывенсана Браўна, аднаго з камандзіраў у бітве Веласка ў тэхаскай рэвалюцыйнай вайне.
Зноскі
------
1. ↑ 2020 United States Census / пад рэд. Бюро перапісу насельніцтва ЗША Праверана 1 студзеня 2022.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q637413'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q23766566'></a> | {
"title": "Браўн (акруга, Тэхас)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
582,
1338,
0.4349775784753363
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-0b3261704ecad76d\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Адміністрацыйная адзінка\",\"href\":\"./Шаблон:Адміністрацыйная_адзінка\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAw\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th about=\"#mwt11\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ccccff;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#ccccff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Браўн</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$F3CC1293-D4A3-4B4E-81BC-4805B540D373\" data-wikidata-property-id=\"P1705[LANGUAGE!:BE][LANGUAGE!:BE-X-OLD][LANGUAGE!:MIS]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Англійская_мова\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Англійская мова\">англ.</a>: <span lang=\"en\" style=\"font-style: italic;\">Brown County</span></span></span></td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q109170$02D5116F-0094-47FD-BAC5-7500C01B1BDF\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_United_States.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"650\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1235\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_United_States.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/20px-Flag_of_the_United_States.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/30px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Злучаныя_Штаты_Амерыкі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Злучаныя Штаты Амерыкі\">ЗША</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Уваходзіць у</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q109170$02553E3F-DD46-4ADF-AA95-D90B9F80BC40\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Тэхас\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Тэхас\">Тэхас</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Адміністрацыйны<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>цэнтр</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$18064E13-1709-40A5-BB52-61FDE20E49BC\" data-wikidata-property-id=\"P36\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Браўнвуд\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Браўнвуд\">Браўнвуд</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата ўтварэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$69609F3D-ACB2-4CBE-9995-829DCF27D652\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1856</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Насельніцтва</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span style=\"color: #0c0; font-size: larger;\">▲</span><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">38 095 чал.</span> (<span class=\"wikidata-snak\" data-wikidata-hash=\"0654d4593506462ff1eb3dac4221ca556b73381a\"><span class=\"nowrap\">1 красавіка 2020</span></span>)<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Плошча</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$BCD9EE5E-CCE5-4A93-8A69-AA09A48E7BF2\" data-wikidata-property-id=\"P2046[UNIT:Q712226]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\">2 478 км²</span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$8fdff08e-4bdb-9a1c-de18-1f366c063065\" data-wikidata-property-id=\"P242[1]\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg\"><img alt=\"Браўн на карце\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"11855\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"12473\" decoding=\"async\" height=\"285\" resource=\"./Файл:Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg/300px-Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg/450px-Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg/600px-Map_of_Texas_highlighting_Brown_County.svg.png 2x\" width=\"300\"/></a></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Часавы пояс</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$8D01B310-3DF9-489A-A8EE-3A2512B71F45\" data-wikidata-property-id=\"P421\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8B+%D1%87%D0%B0%D1%81&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q2086913&preloadparams%5B%5D=%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B+%D0%BF%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8B+%D1%87%D0%B0%D1%81&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">CDT</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q2086913\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q2086913\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt12\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>ddddff;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#ddddff;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q109170$974CBD4D-C350-4966-948F-C3F81FB95F95\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.browncountytx.org/\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">Афіцыйны сайт</a></span></span></th>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q109170$D1822A7F-9075-49C8-8724-EA68B5DC031A\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Brown_County,_Texas\" title=\"commons:Category:Brown County, Texas\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Brown%20County,%20Texas\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Brown County, Texas\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1105
} |
**Вячаслаў Сіўчык** (нар. 18 снежня 1962, Мінск) — беларускі грамадскі і палітычны дзеяч. Палітзняволены. Лідар руху салідарнасці «Разам» .
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў Мінску 18 снежня 1962 года ў сям’і навукоўцаў. У дзяцінстве каля дзесяці гадоў пражыў з бацькамі ў Абхазіі, потым сям’я вярнулася ў Беларусь. У 1984 г. скончыў геаграфічны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, некаторы час працаваў у Абхазіі.
У 1988 годзе вярнуўся жыць і працаваць у Беларусь. Працаваў у ВА «Беларусьгеалогія» і Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. Займаўся пытаннямі экалогіі і наступстваў Чарнобыльскай катастрофы.
У 1989 г. стаў сябрам Беларускага Народнага Фронту.
Быў сакратаром управы БНФ, старшынём камісіі Сойма БНФ па сувязях з рабочым рухам, намеснікам старшыні БНФ «Адраджэньне» і партыі БНФ. 11 студзеня 2003 г. рашэннем Сойма БНФ выключаны з партыі БНФ «за дэструктыўную дзейнасць… і непадпарадкаванне рашэнням Сойму».
Ініцыятар стварэння шэрагу грамадскіх арганізацый («Малады фронт», беларускі жаночы рух «За адраджэнне Айчыны» і інш.) У 2004 г. — каардынатар беларускіх удзельнікаў украінскай «аранжавай рэвалюцыі».
У сакавіку 2006 г. — адзін з арганізатараў намётавага лагеру на Кастрычніцкай плошчы пасля прэзідэнцкіх выбараў.
З’яўляўся кіраўніком секцыі «Мемарыял» Беларускага добраахвотнага таварыства аховы помнікаў гісторыі і культуры, сябра Вялікай і Малой Рады Згуртавання беларусаў свету «Бацькаўшчына».
Жанаты, мае двух сыноў.
Пераслед за грамадска-палітычную дзейнасць
------------------------------------------
Увесну 1996 г. В.Сіўчык зняволены за ўдзел у Чарнобыльскім шляху, трымаў 21-дзённую галадоўку пратэсту.
Быў арганізатарам перакрыцця мінскага праспекта імя Францішка Скарыны (зараз праспект Незалежнасці) у 1998 і 1999 гадах, калі Лукашэнка і Ельцын падпісывалі пагадненні аб стварэнні саюзнай дзяржавы.
У 2001—2002 гады браў удзел у абароне Курапатаў.
У сярэдзіне 2000-х Вячаслаў Сіўчык пачаў ствараць Рух салідарнасці «Разам!», падтрымаў барацьбу прадпрымальнікаў за іхнія правы.
У сакавіку 2006 г. пасля праведзеных прэзідэнцкіх выбараў, Вячаслаў Сіўчык стаў адным з арганізатараў намётавага мястэчка пратэсту на Кастрычніцкай плошчы Мінска (Плошча Каліноўскага). За некалькі гадзін да разгону намётавага мястэчка, прыкладна каля 20.00 23 сакавіка, яго схапілі невядомыя ў масках і ўсю ноч пратрымалі ў аўтобусе, збіваючы і інсцэніруючы расстрэл. Ён трапіў у шпіталь, адкуль праз чатыры дні яго вывезлі і схавалі сябры. В.Сіўчык таемна з’ехаў ва Украіну. На Радзіме тым часам яго завочна асудзілі на 15-суткавы арышт, які ён адбыў пазней, ужо пасля вяртання з Украіны ў верасні 2006 г.
У чэрвені 2008 года В Сіўчык адседзеў 10 сутак арышту за ўдзел у жалобнай акцыі ва ўрочышчы Курапаты .
У 2010 г. пасля снежанскага разгона акцыі на Плошчы Незалежнасці ў Мінску Вячаслаў Сіўчык пакінуў Беларусь, пазбягаючы пераследу.
Знаходзячыся ў эміграцыі, у 2012 годзе Сіўчык зарэгістраваў у Чэхіі міжнароднае грамадскае аб’яднанне "Рух салідарнасці «Разам». Дзейнасць аб’яднання была накіраваная на падтрыманне дэмакратыі ў Беларусі і ва Украіне. Цяпер рух у Беларусі дзейнічае ў статусе аргкамітэту.
15 верасня 2015 года ён вярнуўся ў Мінск пасля пяці гадоў эміграцыі ва Украіне.
Пасля вяртання на Радзіму В.Сіўчык працягваў грамадска-палітычную дзейнасць, за гэта шмат разоў быў зняволены на 10-15 сутак, аштрафаваны.
26 мая 2016 суддзя суда Цэнтральнага раёна Мінска Вікторыя Шабуня аштрафавала на 10 базавых велічынь (2 млн. 100 тыс. руб.) палітыка Вячаслава Сіўчыка за непадпарадкаванне супрацоўнікам міліцыі.
23 сакавіка 2017 г. суд Цэнтральнага раёна Мінска прызнаў В.Сіўчыка вінаватым па артыкуле 23.34 КаАП, у парушэнні парадку арганізацыі і правядзення масавых мерапрыемстваў на акцыях супраць Дэкрэту № 3 і вынес прысуд аб арышце на 15 сутак.
У сакавіку 2017 г. Суд Савецкага раёна Мінска прызнаў лідара руху салідарнасці «Разам» Вячаслава Сіўчыка арганізатарам акцыі 3 сакавіка ў Курапатах і В.Сіўчык завочна арыштаваны на 15 сутак.
3 мая 2017 г. Суд Цэнтральнага раёна Мінска аштрафаваў Сіўчыка на 50 базавых велічыняў за ўдзел у акцыі 25 сакавіка з нагоды Дня Волі, абвінаваціўшы ў парушэнні парадку арганізацыі або правядзенні масавых акцыяў (арт. 24.34 КоАП).
Другая адміністрацыйная справа датычыла затрымання Сіўчыка 19 красавіка міліцыяй у трэцяй гадзіне ночы. Яго абвінавацілі ў дробным хуліганстве і непадпарадкаванні патрабаванням міліцыі (арт. 17.1 і 23.4 КоАП). Суд аштрафаваў палітыка на 10 базавых велічыняў.
Узнагароды
----------
Узнагароджаны медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.
Зноскі
------
1. ↑ Вячаслава Сіўчыка завочна арыштавалі і затрымалі на могілках
2. 1 2 3 4 5 6 7 Вячаслаў Сіўчык
3. 1 2 3 4 [Адзін дзень палітвязьня. — Радыё Свабодная Еўропа/ Радыё Свабода : Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе, 2009, — 364 с. ISBN 978-0-929849-27-0]
4. 1 2 3 Суд аштрафаваў Вячаслава Сіўчыка на 12,6 млн адразу паводле дзвюх справаў
5. ↑ Вячаслаў Сіўчык: «Адседжвацца не зьбіраюся»(недаступная спасылка)
6. ↑ Вячаслаў Сіўчык аштрафаваны на 10 базавых велічынь
7. ↑ Апазіцыйны палітык Вячаслаў Сіўчык завочна арыштаваны на 15 сутак(недаступная спасылка)
8. ↑ Вячаслаў Сіўчык завочна арыштаваны на 15 сутак
9. ↑ Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100
Літаратура
----------
Адзін дзень палітвязьня. — Радыё Свабодная Еўропа/ Радыё Свабода : Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе, 2009, — 364 с. ISBN 978-0-929849-27-0 | {
"title": "Вячаслаў Сіўчык",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1630,
8988,
0.1813529149977748
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-8a6a6d2f7215a0c3\" id=\"mwAw\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Вячаслаў Сіўчык</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6479570$27cd0d61-41be-1301-28ee-304149325590\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Вячаслаў_Сіўчык.png\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1610\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1231\" decoding=\"async\" height=\"358\" resource=\"./Файл:Вячаслаў_Сіўчык.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png/274px-%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png/411px-%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png/548px-%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA.png 2x\" width=\"274\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$ae2318d6-d7a3-4830-9f84-9cff30c6f31d\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Геаграфія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Геаграфія\">географ</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6479570$e465de1b-4962-61de-de8d-ac33a578d459\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./18_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"18 снежня\">18 снежня</a> <a href=\"./1962\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1962\">1962</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1962-12-18</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_18_снежня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1962_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span> <span style=\"white-space:nowrap;\">(60 гадоў)</span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Біяграфіі_сучаснікаў\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6479570$e8e51067-4eb7-4e4f-ae9c-507f50967c5f\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларуская_Савецкая_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка\">БССР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Мінску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$04D40502-42AB-4980-A4D0-8FC77A8BAA87\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"10\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/20px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/30px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/40px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"20\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"country-name\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дзеці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$6fe3be2a-4c51-9c4f-7292-38bd63e4b3fd\" data-wikidata-property-id=\"P40\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%82+%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q117319512&preloadparams%5B%5D=%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%82+%D0%A1%D1%96%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BA&preloadparams%5B%5D=Асоба\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Вітаўт Сіўчык</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q117319512\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q117319512\">[d]</a></sup></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$1D710F2A-C649-42F5-9E34-A88049532983\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Белгеалогія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Белгеалогія\">Белгеалогія</a><link href=\"./Катэгорыя:Супрацоўнікі_«Белгеалогіі»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$5AA75979-7C79-4A4D-89C1-60A0DDA632AF\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Нацыянальная_акадэмія_навук_Беларусі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыянальная акадэмія навук Беларусі\">Нацыянальная акадэмія навук Беларусі</a><link href=\"./Катэгорыя:Супрацоўнікі_Нацыянальнай_акадэміі_навук_Беларусі\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$6cb14204-448c-4413-e500-314c1e0506fd\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Факультэт_геаграфіі_і_геаінфарматыкі_БДУ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Факультэт геаграфіі і геаінфарматыкі БДУ\">геаграфічны факультэт БДУ</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_геаграфічнага_факультэта_БДУ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Партыя</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6479570$9e8a0545-4bf9-d6fe-39fa-faec36fca63b\" data-wikidata-property-id=\"P102\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Партыя_БНФ\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Партыя БНФ\">Партыя БНФ</a><link href=\"./Катэгорыя:Члены_Партыі_БНФ\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$B3A8D076-BEBE-49F1-9962-563F1DE03D89\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Згуртаванне_беларусаў_свету_«Бацькаўшчына»\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»\">ЗБС Бацькаўшчына</a></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6479570$658491bc-4a49-c6ab-4a46-cb6c498c10bb\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Медаль да стагоддзя БНР\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Медаль_да_стагоддзя_БНР\" title=\"Медаль да стагоддзя БНР\"><img alt=\"Медаль да стагоддзя БНР\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"55\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"200\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/62px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/95px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png/124px-Ribbon-BNR_100_Jubilee_Medal.png 2x\" width=\"62\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Узнагароджаныя_медалём_да_стагоддзя_БНР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q6479570$91525c89-48c5-0549-e9e3-7c4552609557\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Vyachaslau_Siuchyk\" title=\"commons:Category:Vyachaslau Siuchyk\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Vyachaslau%20Siuchyk\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Vyachaslau Siuchyk\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 9290
} |
**Медыцынская секцыя** — секцыя Інбелкульта, якая дзейнічала з красавіка 1924 года. Да 1925 года называлася *медыка-ветэрынарнай*.
Мела 6 камісій: склеромную, валляковую, гельмінталагічную, па вывучэнню санітарнага быту Беларусі, антрапалагічную, тэрміналагічна-медыцынскую. У секцыі працавалі вядомыя вучоныя М. Б. Кроль, В. А. Лявонаў, С. М. Рубашоў, I. Т. Цітоў і інш. Работай секцыі кіраваў наркам аховы здароўя БССР М. I. Барсукоў.
Асноўныя кірункі даследаванняў: вывучэнне краявой паталогіі (склеромы, эндэмічнага валляку, гельмінтозаў), санітарных умоў жылля і быту, пытанняў харчавання працоўных, зніжэння дзіцячай смяротнасці, хімічнага саставу і магчымасцей выкарыстання прыродных крыніц і гразей Беларусі для клінічных мэт і г. д. | {
"title": "Медыцынская секцыя Інбелкульта",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
0,
1183,
0
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1286
} |
**Парк Чалюскінцаў** — парк культуры і адпачынку ў Мінску, створаны на месцы леса Ваньковіча, названы ў гонар чалюскінцаў. Плошча парку складае 78 гектараў, частку яго займаюць атракцыёны. Побач з ім знаходзяцца Дзіцячая чыгунка, Батанічны сад, станцыя метро Парк Чалюскінцаў.
Гісторыя
--------
Раней на месцы парку размяшчаўся лясны масіў, які называлі «Камароўскі лес», ці Лес Ваньковіча, таму першапачаткова планавалася назва «Камароўскі парк». Парк быў перайменаваны ў 1934 годзе ў Парк Чалюскінцаў у гонар удзельнікаў савецкай экспедыцыі на параходзе «Чалюскін», якая скончылася затапленнем судна і эвакуацыяй.
### Месца масавых рэпрэсій
Паводле кнігі ўспамінаў беларускага пісьменніка Францішка Аляхновіча «У капцюрох ГПУ» у Камароўскім лесе адбываліся расстрэлы зняволеных Мінскай турмы НКУС.
Тэрыторыя сённяшняга парку перад Другой сусветнай вайной знаходзілася па-за межамі Мінску. У гэтай мясцовасці з канца 1920-х гг. знаходзілася закрытая тэрыторыя, якая выкарыстоўвалася АДПУ. З таго часу і да прыходу нямецкіх войскаў летам 1941 г. там адбываліся пакаранні смерцю і пахаванні ахвяр сталінскіх рэпрэсій. Паводле меркавання гісторыкаў большая частка расстраляных тут людзей была пакарана смерцю да стварэння месца расстрэлаў у Курапатах пад канец 1920-х і ў пачатку 1930-х гг. Дакладная лічба ахвяр палітычнага пераследу, якія пахаваныя тут, невядомая, мяркуецца, што яна складае некалькі тысяч. У непасрэднай блізкасці ад закрытай тэрыторыі паміж 1928 і 1933 гг. быў створаны Парк Чалюскінцаў, які выкарыстоўваўся як месца адпачынку. Пасля Другой сусветнай вайны закрытая тэрыторыя далучаная да парку адпачынку.
### Другая сусветная вайна
У час Другой сусветнай вайны на тэрыторыі сённяшняга парку знаходзіўся лагер ваеннапалонных, створаны Вермахтам, у якім памерлі тысячы чырвонаармейцаў. Іх целы былі закапаны ў ананімных брацкіх магілах.
### Пасляваенны час
Пасля вызвалення Мінска ў 1944 г. тэрыторыя лагера была далучана да Парку Чалюскінцаў. Парэшткі забітых падчас ваенных гадоў людзей былі перанесены ў брацкую магілу, якая знаходзіцца паблізу брацкіх магілаў, створаных НКУС. У 1955 г. у гонар загінулых чырвонаармейцаў створаны мемарыял, магілы абкладзеныя камянямі.
У 1990 годзе па ініцыятыве Беларускага Народнага Фронту, Мартыралогу Беларусі і пісьменніка Васіля Хомчанкі была пабудавана невялікая капліца ахвярам АДПУ/НКУС. Спраектаваны паводле распрацовак Уладзіміра Слабодчыкава мемарыяльны знак вышынёй у два метры зроблены з дрэва, у яго цэнтры знаходзіцца чатырохканцовы крыж.
Галерэя
-------
* Атракцыён "Фараон"Атракцыён "Фараон"
* Фантан, упадабанае месца ў спякотуФантан, упадабанае месца ў спякоту
* Дзіцячыя каруселіДзіцячыя каруселі
* Атракцыён "Лятучая лаўка"Атракцыён "Лятучая лаўка"
* Атракцыён "Амерыканскія горкі"Атракцыён "Амерыканскія горкі"
* Мясцовы жыхарМясцовы жыхар
Зноскі
------
1. ↑ Аляхновіч Ф. У капцюрох ГПУ: Аповесць / Укладанне А.У.Жынкіна, Ю.Р.Чудзіна; Прадм. А. В.Бяляцкага; Паслясл. А. А. Дышлевіча. - Мн.: Маст. літ. 1994. - 238 с. партр. ISBN 5-340-01311-1.
2. 1 2 3 4 Месцы памяці ахвяр камунізму ў Беларусі / пад. рэд. Анны Камінскі. — 2011. — С. 116. — 278 с. Архівавана 11 чэрвеня 2015.
Спасылкі
--------
| | |
| --- | --- |
| commons: | Парк Чалюскінцаў на Вікісховішчы |
* Парк Чалюскінцаў у Мінску
* Гісторыя парку (руск.)
* Карта минских репрессий. 10 страшных мест, связанных с НКВД // kyky.org (руск.)
| ⛭Сады і паркі Мінска |
| --- |
| «Зялёныя зоны» горада Мінска |
| Заказнікі |
* Лябяжы
* Цнянскі
|
| Лесапаркі |
* Баравая
* Дражня
* Дразды
* Зялёны Луг
* Мядзвежына
* Мінскае мора
* Навінкі
* Сцяпянка
* Усходні
|
| Паркі |
* Аляксандра Герасіменкі
* Антонаўскі
* Белая Дача
* Грэкавай
* Дзівівелка
* Дружбы народаў
* Заалагічны
* Курасоўшчына
* ✯ Курапаты
* Лошыцкі
* Максіма Горкага (дзіцячы)
* Марата Казея
* Масюкоўшчына
* Міхаіла Паўлава
* Парк Пісьменнікаў
* Парк валуноў
* Перамогі
* Полацкі
* Севастопальскі
* Серабранскі
* Студэнцкі
* Сямейнае Дрэва
* Сярэбраны Лог
* Трасцянец
* Цівалі
* Чалюскінцаў
* Чыжэўскіх
* Чынгіза Айтматава
* Чырвоная Слабада
* Уручча
* Уга Чавеса
* Янкі Купалы
* 40-годдзя Кастрычніка
* 50-годдзя Кастрычніка
* 60-годдзя Кастрычніка
* 900-годдзя Мінска
* Dreamland
|
| Скверы |
* Адама Міцкевіча
* Алімпійскі
* Альшэўскі
* Аляксандраўскі
* Амара Хаяма
* Беларусь Партызанская
* Бондараўскі
* Брагінскі
* Вілкаўшчына
* Грушаўскі
* Данілы Сердзіча
* Дубкі
* Жукава
* Зіновія Калабанава
* Зялёны тэатр
* Кальварыйскі
* Камароўскі
* Кіеўскі
* Красны
* Клумава
* Лютэранскі
* Ляхаўскі
* Мазырскі
* Маламядзвежынскі
* Мемарыяльны
* Міхайлаўскі
* на пл. Перамогі
* Прытыцкага
* Пярэспенскі
* Садружнасць
* Сенажаны
* Старосцінская слабада
* Старажоўскі
* Сымона Балівара
* Сэндайскі
* Сцяпанаўскі сад
* Татарскі
* Траецкая гара
* Тучынскі
* горада-пабраціма Чанчунь
* Шпітальны
* Эдварда Вайніловіча
|
| Сады |
* Цэнтральны батанічны сад
* Батанічны сад БДУ
* Унутраны дворык БДУ1
|
| Бульвары |
* 17 Верасня
* Грыбаедава
* Мулявіна
* Талбухіна
* Трактарабудаўнікоў
* Шаўчэнкі
* вул. Камсамольская
* вул. Леніна
|
| Сістэмы |
* ✰✰ Водна-зялёны дыяметр
* Сляпянскае воднае паўкальцо
* Лошыцкае воднае паўкальцо
|
| 1Батанічны сад БДУ да 1956 г. |
* Парк Чалюскінцаў на сайце «Архіварта» | {
"title": "Парк Чалюскінцаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4020,
8129,
0.4945257719276664
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox t-geoinfobox t-geoinfobox-green\" data-name=\"Парк\">\n<tbody><tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th class=\"t-geoinfobox-name\" colspan=\"2\">Парк Чалюскінцаў</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3919909$835D3655-8427-4FB1-9D92-2CDE5A655D47\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:ParkCh_1.JPG\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1536\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2056\" decoding=\"async\" height=\"209\" resource=\"./Файл:ParkCh_1.JPG\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/ParkCh_1.JPG/280px-ParkCh_1.JPG\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/ParkCh_1.JPG/420px-ParkCh_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/ParkCh_1.JPG/560px-ParkCh_1.JPG 2x\" width=\"280\"/></a></span><br/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Лакальны_подпіс_у_выявы_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Асноўная інфармацыя</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Тып</th><td><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q3919909$B282CCDD-25CE-4A3C-8F6F-1FF7743DCDEA\" data-wikidata-property-id=\"P31\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B+%D1%96+%D0%B0%D0%B4%D0%BF%D0%B0%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%83&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q56312706&preloadparams%5B%5D=%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA+%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B+%D1%96+%D0%B0%D0%B4%D0%BF%D0%B0%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%83&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">парк культуры і адпачынку</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q56312706\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q56312706\">[d]</a></sup></span></span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Плошча</th><td>78<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><a href=\"./Гектар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гектар\">га</a></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Дата заснавання</th><td><a href=\"./1928\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1928\">1928</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\">Размяшчэнне</th></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt7\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"53.92194\" data-lon=\"27.61667\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"53.92194\",\"longitude\":\"27.61667\",\"text\":\"53°55′19″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 27°37′00″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Парк Чалюскінцаў\",\"zoom\":\"14\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t27.61667,\\n\\t\\t\\t\\t53.92194\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Парк Чалюскінцаў\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q3919909\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q3919909\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_95b64f6218cb207dcf4193a080c08e46980243de\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"14\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/53.92194/27.61667/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">53°55′19″ пн. ш. 27°37′00″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA_%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&params=53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=53.92194,27.61667&q=53.92194,27.61667&spn=0.03,0.03&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=27.61667,53.92194&pt=27.61667,53.92194&spn=0.03,0.03&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.92194&mlon=27.61667&zoom=14\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt10\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"53.92194\\" longitude=\\"27.61667\\" text=\\"53°55′19″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 27°37′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Парк Чалюскінцаў\\" zoom=\\"14\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t27.61667,\\n\\t\\t\\t\\t53.92194\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Парк Чалюскінцаў\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q3919909\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q3919909\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA_%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&params=53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=53.92194,27.61667&q=53.92194,27.61667&spn=0.03,0.03&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=27.61667,53.92194&pt=27.61667,53.92194&spn=0.03,0.03&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.92194&mlon=27.61667&zoom=14 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/53.92194/27.61667/be\\" data-zoom=\\"14\\" data-lat=\\"53.92194\\" data-lon=\\"27.61667\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_95b64f6218cb207dcf4193a080c08e46980243de\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt9\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"53.92194\\",\\"longitude\\":\\"27.61667\\",\\"text\\":\\"53°55′19″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 27°37′00″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Парк Чалюскінцаў\\",\\"zoom\\":\\"14\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t27.61667,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t53.92194\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Парк Чалюскінцаў\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q3919909\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q3919909\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>53°55′19″ пн. ш. 27°37′00″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA_%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&amp;params=53_55_19_N_27_37_00_E_region:BY\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=53.92194,27.61667&amp;q=53.92194,27.61667&amp;spn=0.03,0.03&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=27.61667,53.92194&amp;pt=27.61667,53.92194&amp;spn=0.03,0.03&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.92194&amp;mlon=27.61667&amp;zoom=14\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Краіна</th><td><ul><li><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></li></ul></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th>Метро</th><td><a href=\"./Парк_Чалюскінцаў_(станцыя_метро)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Парк Чалюскінцаў (станцыя метро)\">Парк Чалюскінцаў</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\" style=\"text-align:center\"><div class=\"location-map\" style=\"width:280px; margin:0 auto; overflow:hidden; width:280px; position:relative;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Парк Чалюскінцаў (Мінск)\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Шаблон:На_карце/Беларусь_Мінск\" title=\"Парк Чалюскінцаў (Мінск)\"><img alt=\"Парк Чалюскінцаў (Мінск)\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"904\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1414\" decoding=\"async\" height=\"179\" resource=\"./Файл:Minsk_location_map2.png\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Minsk_location_map2.png/280px-Minsk_location_map2.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Minsk_location_map2.png/420px-Minsk_location_map2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Minsk_location_map2.png/560px-Minsk_location_map2.png 2x\" width=\"280\"/></a></span><div style=\"position: absolute; z-index: 2; top: 28.2%; left: 50.7%; height: 0; width: 0; margin: 0; padding: 0;\"><div style=\"position: relative; text-align: center; left: -4px; top: -4px; width: 8px; font-size: 8px; z-index:100;\"><span data-mw='{\"caption\":\"Парк Чалюскінцаў\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Green_pog.svg\" title=\"Парк Чалюскінцаў\"><img alt=\"Парк Чалюскінцаў\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"64\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"64\" decoding=\"async\" height=\"8\" resource=\"./Файл:Green_pog.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/8px-Green_pog.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/12px-Green_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Green_pog.svg/16px-Green_pog.svg.png 2x\" width=\"8\"/></a></span></div><div style=\"font-size: 90%; z-index:90; line-height: 110%; position: relative; width: 6em; left: 0.5em; top: -1.5em; text-align: left;\"><span style=\"padding: 1px; \">Парк Чалюскінцаў</span></div></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><td colspan=\"2\"><div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt11\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"53.92194\" data-lon=\"27.616666\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"14\",\"longitude\":\"27.616666\",\"latitude\":\"53.92194\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q3919909\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#A0F090\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.1, \\\"stroke\\\": \\\"#4daf4a\\\", \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Парк Чалюскінцаў\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 27.616666, 53.92194] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Парк Чалюскінцаў\\\",\\n \\\"description\\\": \\\"\\\",\\n \\\"marker-color\\\": \\\"#4daf4a\\\",\\n \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\",\\n \\\"marker-symbol\\\": \\\"park\\\",\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_52124794fd32db87907afd0d6df5be03c183b539\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"14\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/14/53.92194/27.616666/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,53.92194,27.616666,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA+%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&revid=4539106&groups=_52124794fd32db87907afd0d6df5be03c183b539\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,14,53.92194,27.616666,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA+%D0%A7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BD%D1%86%D0%B0%D1%9E&revid=4539106&groups=_52124794fd32db87907afd0d6df5be03c183b539 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr>\n<tr style=\"display:none;\"><td colspan=\"2\"></td></tr><tr><th colspan=\"2\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"q3919909$7295B503-A37B-4060-90AE-66E1D378414A\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Čaliuskincaŭ_Park,_Minsk\" title=\"commons:Category:Čaliuskincaŭ Park, Minsk\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Čaliuskincaŭ%20Park,%20Minsk\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Čaliuskincaŭ Park, Minsk\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></th></tr>\n</tbody></table>",
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"713Г000153\" data-wikidata-property-id=\"P632\">713Г000153</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8886
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Цвікевіч.
**Іван Іванавіч Цвікевіч** (лістапад 1891, Брэст — 1 жніўня 1938, Усць-Канск, Алтайскі край) — беларускі медык, грамадскі і навуковы дзеяч, публіцыст. Выкарыстоўваў псеўданімы Іван Трызна, І. Яцвяг.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў лістападзе 1891 года ў Брэсце ў сям’і фельчара Івана Цвікевіча, які працаваў у чыгуначнай лякарні. Меў старэйшага брата Аляксандра Цвікевіча, які стаў прэм’ер-міністрам БНР і якому быў заўсёды паплечнікам. Як і брат, вучыўся ў мужчынскай гімназіі ў Брэсце (цяпер у гэтым будынку адзін з карпусоў БрДУ імя А. Пушкіна). У 1914 скончыў медыцынскі факультэт Варшаўскага ўніверсітэта.
Жывучы ў Маскве, доктар Іван Цвікевіч разам з братам А. Цвікевічам быў сярод кіраўнікоў мясцовай арганізацыі Беларускай сацыялістычнай грамады, актыўна працаваў у складзе Цэнтральнага беларускага бежанскага камітэта, які аб’ядноўваў беларускіх уцекачоў, што жылі ў розных кутках Расіі. Спрычыніўся да стварэння ў Маскве Беларускай народнай грамады.
У 1917—1921 гг. мабілізаваны ў Чырвоную Армію, дзе служыў дывізіённым урачом. У 1920 дывізія, у якой ён служыў, была інтэрнавана ў Германіі. У 1921—1923 гг. працаваў у Берліне ў савецкім пасольстве ў Германіі, падтрымліваў кантакты з дзеячамі БНР. У 1924 годзе пераехаў у Мінск. З’яўляўся сябрам калегіі Наркамату аховы здароўя БССР, працаваў загадчыкам аддзелу ў Белдзяржвыдавецтве.
Навуковая дзейнасць
-------------------
Доктар Іван Цвікевіч быў сярод тых, хто першым узяўся распрацоўваць беларускую медыцынскую тэрміналогію. Разам з вядомымі дзеячамі БНР Вацлавам Ластоўскім і Клаўдзіем Дуж-Душэўскім Іван Цвікевіч у 1923 годзе падрыхтаваў першы беларускамоўны падручнік у галіне медыцынскіх ведаў — «Фізыологія і анатомія чалавека» (перакладзены ім з расійскай), які прызначаўся для школ і які быў выдадзены Бюро па ўкладанні і перакладах падручнікаў на беларускую мову пры Народным Сакратарыяце Асветы БНР.
З 1924 г. ён узначальваў Медыцынскую секцыю Інбелкульта (з 1928 г. — у складзе Інстытута навуковай мовы Беларускай Акадэміі навук) і Тэрміналагічную камісію пры ёй. Плёнам працы камісіі пад яго кіраўніцтвам стала праца, выдадзеная ў 1926—1929 гг.- «Nomina Anatomica Alborutenica — Анатамічныя назвы» (у 3-х тамах). Была распачата таксама праца над фізіялагічнай і інфекцыйнай тэрміналогіямі, але яна не была скончана і засталася ў рукапісах.
Іван Цвікевіч — аўтар гістарычнага нарысу «Канстанцін Каліноўскі», які быў надрукаваны пад псеўд. Іван Трызна ў часопісе ўраду БНР «Беларускі сцяг» у 1922 г. Гэта была адна з першых прац пра кіраўніка паўстання 1863 г. у Беларусі, у якой абгрунтоўвалася думка пра К. Каліноўскага як свядомага змагара за незалежнасць беларускага народа. Іван Цвікевіч займаўся таксама перакладамі мастацкіх твораў на беларускую мову (Рабіндранат Тагор і інш.).
Арышт і пакаранні
-----------------
Экслібрыс І. Цвікевіча. Г. Змудзінскі, 1927
У канцы 1929 падчас «чысткі» кіруючых органаў БССР ад нацдэмаў не пабаяўся на адкрытым сходзе ў Наркамаце асветы выступіць у абарону першага старшыні ўрада БССР, беларускага пісьменніка Змітра Жылуновіча. Гэтая мужная пазіцыя была кваліфікавана сталіністамі як «чарговая вылазка беларускага нацыянал-дэмакратызму» і ў хуткім часе адгукнулася рэпрэсіямі супраць яго самога.
Доктар Іван Цвікевіч быў арыштаваны 18 ліпеня 1930 па сфабрыкаванай справе «Саюзу вызвалення Беларусі». Асуджаны 10 красавіка 1931 года на 5 гадоў лагераў. Пакаранне адбываў у Нарыме, з’яўляўся начальнікам санчасці Нарымлага. Затым пасяліўся ў Усць-Кане Алтайскага края, дзе працаваў урачом у раённай бальніцы. Паўторна арыштаваны 5 сакавіка 1938 года і 1 жніўня 1938 года прыгавораны да расстрэлу Ваеннай калегіяй Вярхоўнага суда СССР. Рэабілітаваны судовай калегіяй па крымінальных справах Вярхоўнага суда БССР 19 верасня 1960 года.
Зноскі
------
1. ↑ *Міхнюк У. М.* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы — Шчытні — С. 92.<a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038864'></a><a href='https://wikidata.org/wiki/Track:Q13033131'></a>
Літаратура
----------
Збор паштовак «Берасцейцы — дзеячы БНР». Аўтар тэкстаў — Ігар Бараноўскі.
Спасылкі
--------
* Славутыя постаці Берасцейшчыны: Іван Цвікевіч
* Іван Цвікевіч (?.11.1891 — 1.08.1931)(недаступная спасылка)
* ЦВІКЕВІЧ Іван Іванавіч // Леанід Маракоў. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. 1794—1991. Т2.
* Іван Трызна. Канстанцін Каліноўскі | {
"title": "Іван Іванавіч Цвікевіч",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1438,
7541,
0.19069088980241347
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-d8430ce147762988\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"навуковец\",\"href\":\"./Шаблон:Навуковец\"},\"params\":{},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"width: 23em;\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; \">Іван Іванавіч Цвікевіч</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><span style=\"white-space: nowrap;\">Дата нараджэння</span></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$E22A1980-DFE9-4733-8DF2-0A69033B5A7E\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1891\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1891\">1891</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1891_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$05D2E940-C351-4D9B-8A33-DA000949BEF2\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Брэст\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Брэст\">Брэст</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Брэсцкі_павет_(Расійская_імперыя)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Брэсцкі павет (Расійская імперыя)\">Брэсцкі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Гродзенская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Гродзенская губерня\">Гродзенская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Літоўскае_генерал-губернатарства\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Літоўскае генерал-губернатарства\">Літоўскае генерал-губернатарства</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Брэсце\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$5B30C643-06AA-4C0D-802E-7C35CBAB50C9\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1_ліпеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1 ліпеня\">1 ліпеня</a> <a href=\"./1938\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1938\">1938</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1938-07-01</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_1_ліпеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1938_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_з_крыніцамі_з_Вікіданых\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$3d3d3297-4004-f1c2-a28c-f0d29211e255\" data-wikidata-property-id=\"P20\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Усць-Кан_(Рэспубліка_Алтай)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Усць-Кан (Рэспубліка Алтай)\">Усць-Кан</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Усць-Канскі_раён\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Усць-Канскі раён\">Усць-Канскі раён</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Рэспубліка_Алтай\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэспубліка Алтай\">Рэспубліка Алтай</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Алтайскі_край\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Алтайскі край\">Алтайскі край</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_Савецкая_Федэратыўная_Сацыялістычная_Рэспубліка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка\">РСФСР</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Саюз_Савецкіх_Сацыялістычных_Рэспублік\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік\">СССР</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_СССР\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$3DA6421F-28E6-48A3-B3C1-6E46685F823F\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Урач\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Урач\">урач</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$9022ef30-4734-0999-a8b2-1ecddb7e610b\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q58968\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q58968\">інтэлектуал</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца працы</th>\n<td class=\"org plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$76781a70-61c4-49b0-9fc7-ee03f36f66a5\" data-wikidata-property-id=\"P108\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Інстытут_беларускай_культуры\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Інстытут беларускай культуры\">Інстытут беларускай культуры</a><link href=\"./Катэгорыя:Супрацоўнікі_Інстытута_беларускай_культуры\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$a169b294-41ce-1161-8f8b-787d377e5840\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Варшаўскі_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Варшаўскі ўніверсітэт\">Варшаўскі ўніверсітэт</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Варшаўскага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><b><span data-mw='{\"caption\":\"Лагатып Вікікрыніц\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./s:Аўтар:Іван_Цвікевіч\" title=\"Лагатып Вікікрыніц\"><img alt=\"Лагатып Вікікрыніц\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"430\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"410\" decoding=\"async\" height=\"16\" resource=\"./Файл:Wikisource-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/15px-Wikisource-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/23px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/30px-Wikisource-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://be.wikisource.org/wiki/Аўтар:Іван%20Цвікевіч\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"s:Аўтар:Іван Цвікевіч\">Творы</a></b> ў <a href=\"./Вікікрыніцы\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Вікікрыніцы\">Вікікрыніцах</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q6459223$03fc95e6-4fad-44d6-abb8-9ae3689df29b\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Ivan_Cvikievič\" title=\"commons:Category:Ivan Cvikievič\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ivan%20Cvikievič\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Ivan Cvikievič\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7521
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Батоўкін.
**Мікіта Ермалаевіч Батоўкін** (1873, Слаўгарадскі раён — 15 студзеня 1947) — беларускі жывёлавод, актыўны ўдзельнік калгаснага будаўніцтва.
Батрачыў у кулакоў, працаваў сплаўшчыкам лесу, 6 гадоў служыў у арміі. У 1929 адным з першых уступіў у роднай вёсцы ў калгас «Кастрычнік».
Больш за 12 гадоў узначальваў конеферму калгасу «Кастрычнік» Слаўгарадскага (да 1945 — Прапойскага) раёна, адну з лепшых у Беларусі, якая ў 1939 была удзельнікам Усесаюзнай сельскагаспадарчай выставы ў Маскве. У гады Вялікай Айчыннай вайны інструктар Галоўнага ўпраўлення конегадоўлі Наркамзема СССР.
Браў удзел у захаванні рускай верхавой пароды коней.
Пасля вайны намеснік старшыні калгасу «Кастрычнік», загадчык конефермай. Дэпутат Вярхоўнага Савета СССР у 1937-47.
Зноскі
------
1. 1 2 3 Батовкин Никита Ермолаевич // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 45. — 737 с.
2. ↑ База данных русской верховой породы (руск.) | {
"title": "Мікіта Ермалаевіч Батоўкін",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
655,
1952,
0.3355532786885246
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-bb56aa8f093148cd\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Мікіта Ермалаевіч Батоўкін</th></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$5b3ea4f3-4479-8471-4472-04ac552bb5c4\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Конегадоўля\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Конегадоўля\">канявод</a></span>,<span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$54430D87-638D-4848-830D-C9547B73AA14\" data-wikidata-property-id=\"P106\"><a href=\"./Палітык\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Палітык\">палітык</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$2432A553-FC12-477C-8509-055E8290351D\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./1873\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1873\">1873</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1873_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$63CBC545-E5A5-41C3-B228-FFEB05124CD0\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Быхаўскі_павет\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Быхаўскі павет\">Быхаўскі павет</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Магілёўская_губерня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Магілёўская губерня\">Магілёўская губерня</a></span>, <span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Расійская_імперыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Расійская імперыя\">Расійская імперыя</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Быхаўскім_павеце\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата смерці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$7159B448-2B97-439D-B0D9-7E350C83964B\" data-wikidata-property-id=\"P570\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\"><a href=\"./15_студзеня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"15 студзеня\">15 студзеня</a> <a href=\"./1947\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1947\">1947</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"dday\">1947-01-15</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_15_студзеня\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Памерлі_ў_1947_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9345738$7B98BD5B-78FF-44E0-9FCE-DF614425C0B9\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"ордэн Леніна\"}' typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Ордэн_Леніна\" title=\"ордэн Леніна\"><img alt=\"ордэн Леніна\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"60\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"144\" decoding=\"async\" height=\"17\" resource=\"./Файл:SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/41px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/63px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg/82px-SU_Order_of_Lenin_ribbon.svg.png 2x\" width=\"41\"/></a></span><link href=\"./Катэгорыя:Кавалеры_ордэна_Леніна\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></div></td>\n</tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 1784
} |
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Саннікаў.
Беларуская дэманстрацыя ў Варшаве, пасярод удзельнікаў Андрэй Саннікаў; 8 сакавіка 2013
**Андрэй Алегавіч Саннікаў** (8 сакавіка 1954, Мінск) — беларускі палітычны і грамадскі дзеяч. Унук рэжысёра Канстанціна Мікалаевіча Саннікава. Мае ранг Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», кандыдат у прэзідэнты Рэспублікі Беларусь на выбарах у 2010 годзе, палітвязень Беларусі, вязень сумлення.
Біяграфія
---------
Нарадзіўся ў Мінску 8 сакавіка 1954 года. У 1971 годзе Андрэй Саннікаў скончыў 42-ю мінскую школу, у 1977 — перакладчыцкі факультэт Мінскага Дзяржаўнага інстытуту замежных моваў. Працаваў у Пакістане і Егіпце ў нафтавай кампаніі і на будаўніцтве алюмініевага заводу, у таварыстве Дружбы з замежнымі краінамі (у 1980—1981 гадах).
У 1989 годзе скончыў Дыпламатычную акадэмію Міністэрства замежных спраў СССР у Маскве. Акрамя роднай беларускай, свабодна валодае рускай, англійскай і французскай мовай.
Жанаты, мае двух сыноў. Жонка — вядомая беларуская журналістка, карэспандэнт расійскай «Новой газеты» Ірына Халіп, таксама асуджаная за Плошчу-2010.
Дзяржаўная служба і палітычная дзейнасць
----------------------------------------
У 1982—1987 гадах працаваў у Нью-Ёрку ў сакратарыяце ААН.
У 1992—1995 годзе ўзначальваў беларускую дэлегацыю на перамовах па звычайным і ядзерным раззбраенні з правам подпісу ад імя краіны.
У 1993—1995 гадах працаваў саветнікам прадстаўніцтва Рэспублікі Беларусь у Швейцарыі.
У 1995—1996 гадах намеснік міністра замежных спраў Беларусі.
Мае ранг Надзвычайнага і Паўнамоцнага Пасла.
У лістападзе 1996 г. напярэдадні рэфэрэндуму падаў у адстаўку ў знак пратэсту.
У лістападзе 1997 г. Андрэй Саннікаў выступіў ініцыятарам стварэння «Хартыі’97», стаў міжнародным каардынатарам гэтай грамадзянскай ініцыятывы. У 1998 г. разам з Генадзем Карпенкам стварыў Каардынацыйныю Раду дэмакратычных сілаў Беларусі.
Андрэй Саннікаў быў адным з арганізатараў маршаў пратэсту «Раздавім фашысцкую гадзіну!», «Так жыць нельга!», «За лепшае жыццё», акцый супраць фальсіфікацыі выбараў у 2001, 2004, 2006, 2008 гадах.
У 2008 годзе разам з Віктарам Івашкевічам, Міхаілам Марынічам і іншымі палітыкамі стаў ініцыятарам грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», якая ставіць сваёй мэтай ўступленне Беларусі ў Еўрасаюз.
У 1998—2002 гг. — рэктар Народнага ўніверсітэта, нефармальнага адукацыйна-асветніцкага праекта.
У 2005 г. стаў лаўрэатам міжнароднай прэміі імя Бруна Крайскага ў галіне абароны правоў чалавека.
24 верасня 2010 года Саннікаў падаў у Цэнтральную камісію Рэспублікі Беларусь па выбарах і правядзенні рэспубліканскіх рэферэндумаў заяўку аб рэгістрацыі ініцыятыўнай групы па яго вылучэнні кандыдатам у Прэзідэнты Рэспублікі Беларусь. У ініцыятыўную групу Саннікава ўвайшлі 2003 чалавекі
18 лістапада 2010 года Андрэй Саннікаў зарэгістраваны на пасяджэнні Цэнтрвыбаркама ў якасці кандыдата ў Прэзідэнты Рэспублікі Беларусь.
Храналогія пераследу
--------------------
Затрыманы падчас мітынгу супраць вынікаў прэзідэнцкіх выбараў 19 снежня 2010 г. у Мінску. Пры гэтым жорстка збіты (была пашкоджаная нага) і змешчаны пад варту ў СІЗА КДБ. Падчас следства сям’я Саннікава зазнала моцны ціск. Жонка палітыка, Ірына Халіп, таксама была арыштаваная, а трохгадовага сына Даніка ўлады спрабавалі выкрасці з дзіцячага садку і адправіць у дзіцячы дом.
11 студзеня 2011 года Amnesty International прызнала Саннікава вязнем сумлення.
25 сакавіка 2011 г. Андрэю Саннікаву выстаўлена абвінавачанне ў арганізацыі масавых беспарадкаў, якія суправаджаліся гвалтам над асобай, пагромамі, знішчэннем маёмасці, і ўзброеным супрацівам прадстаўнікам улады. Разам з ім па адной крымінальнай справе праходзілі Ілля Васілевіч, Фёдар Мірзаянаў, Алег Гнедчык і Уладзімір Яроменак.
14 мая 2011 года Партызанскі раённы суд г. Мінска прызнаў Андрэя Саннікава вінаватым у арганізацыі беспарадкаў і прысудзіў яго да 5 гадоў пазбаўлення волі ў калоніі ўзмоцненага рэжыму.
Адбываў пакаранне ў Наваполацкай калоніі, затым 29 верасня 2011 г. быў этапаваны ў калонію № 2 г. Бабруйску. Пасля Бабруйска ў канцы лістапада 2011 г. Саннікава перавялі ў калонію пад Віцебскам — «Віцьба-3».
14 красавіка 2012 г. Андрэй Саннікаў быў вызвалены паводле указу А. Лукашэнкі аб памілаванні.
У кастрычніку 2012 года атрымаў палітычны прытулак у Вялікабрытаніі.
У 2018 камітэт ААН па правах чалавека прызнаў, што Андрэй Саннікаў стаў ахвярай незаконнага пазбаўлення волі, былі парушаны яго правы на прыватнае жыццё, свабоду выражэння меркаванняў і на мірныя зборы.
Зноскі
------
1. ↑
2. ↑ Андрей Санников регистрирует инициативную группу
3. ↑ Андрей Санников зарегистрирован кандидатом в президенты Беларуси
4. ↑ Архівавана 8 студзеня 2012.
5. ↑ Архівавана 8 жніўня 2020. Беларусь: Андрею Санникову предъявили обвинения
6. ↑ Андрей Санников осужден на 5 лет усиленного режима
7. ↑ Санников освобожден на основании указа Лукашенко о помиловании
8. ↑ Архівавана 16 снежня 2016. Санников получил политическое убежище в Великобритании
9. ↑ news.tut.by Архівавана 24 красавіка 2018.
Літаратура
----------
* Palitviazni.info — 2013. — С. 228—230
* *Тамковіч А.* Жыццё пасля кратаў. -− 2013. — С. 262—272 — ISBN 978-985-6025-25-2
* Адзін дзень палітвязня 2009—2011. — 2011. — С. 178—187 — ISBN 978-0-929849-42-3
Спасылкі
--------
* Андрэй Саннікаў. Афіцыйны сайт кандыдата ў прэзідэнты Рэспублікі Беларусь Архівавана 12 снежня 2010.
* Андрэй Алегавіч Саннікаў. Прэс-партрэт Архівавана 28 кастрычніка 2012.
* Хто ёсць Хто ў Рэспубліцы Беларусь Архівавана 12 мая 2010.
* Старонка на праекце BelarusProfile.
| ⛭Кандыдаты ў прэзідэнты Беларусі на выбарах 2010 года |
| --- |
|
* Дзмітрый Вус
* Рыгор Кастусёў
* Аляксандр Лукашэнка
* Аляксей Міхалевіч
* Уладзімір Някляеў
* Яраслаў Раманчук
* Віталь Рымашэўскі
* Андрэй Саннікаў
* Мікалай Статкевіч
* Віктар Цярэшчанка
|
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ У сацыяльных сетках | X |
| Слоўнікі і энцыклапедыі | Лентапедыя |
|
| Нарматыўны кантроль |
| --- |
| GND: 1094709441 · ISNI: 0000 0004 1731 1286 · LCCN: n2013046898 · NKC: js2016935178 · NTA: 403925851 · NUKAT: n2016075356 · VIAF: 305022395 |
| | {
"title": "Андрэй Алегавіч Саннікаў",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2961,
10126,
0.29241556389492396
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-b0958c65e878c2f6\" style=\"width:23em;\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\">Андрэй Алегавіч Саннiкаў<link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы_пра_асоб,_для_якіх_не_існуюць_старонкі_віду_«І._Іпб._Прозвішча»\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Sannikov1.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1339\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"367\" resource=\"./Файл:Sannikov1.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Sannikov1.jpg/274px-Sannikov1.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Sannikov1.jpg/411px-Sannikov1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Sannikov1.jpg/548px-Sannikov1.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;font-weight:normal;\">Андрэй Саннiкаў</th>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Род<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>дзейнасці</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P106\">экс-кандыдат у прэзідэнты Рэспублікі Беларусь, палітычны і грамадскі дзеяч, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь»</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P569\"><span style=\"white-space:nowrap;\"><a href=\"./8_сакавіка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"8 сакавіка\">8 сакавіка</a> <a href=\"./1954\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1954\">1954</a></span><span style=\"display:none\">(<span class=\"bday\">1954-03-08</span>)</span><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_8_сакавіка\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_1954_годзе\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/> <span style=\"white-space:nowrap;\">(69 гадоў)</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>нараджэння</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P19\"><a href=\"./Мінск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінск\">Мінск</a><link href=\"./Катэгорыя:Асобы\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/><link href=\"./Катэгорыя:Нарадзіліся_ў_Мінску\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./Беларуская_ССР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларуская ССР\">Беларуская ССР</a>, <a class=\"mw-redirect\" href=\"./СССР\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"СССР\">СССР</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Грамадзянства</th>\n<td class=\"adr plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P27\"><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Бацька</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P22\">Алег Саннікаў</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Маці</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P25\">Ала Саннікава</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Жонка</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$88EBB0B2-877D-4011-B608-BC6368CF2920\" data-wikidata-property-id=\"P26\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Ірына_Уладзіміраўна_Халіп\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Ірына Уладзіміраўна Халіп\">Ірына Халіп</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Альма-матар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$AA9CAD81-6D7E-46A7-8C79-754A4A9BF5CE\" data-wikidata-property-id=\"P69\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мінскі_дзяржаўны_лінгвістычны_ўніверсітэт\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мінскі дзяржаўны лінгвістычны ўніверсітэт\">Мінскі дзяржаўны педагагічны інстытут замежных моў</a><link href=\"./Катэгорыя:Выпускнікі_Мінскага_дзяржаўнага_лінгвістычнага_ўніверсітэта\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Член у</th>\n<td class=\"note plainlist\">\n<ul><li><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$55d821fb-4904-5d2d-5e80-73ddafac43e1\" data-wikidata-property-id=\"P463\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q97463792&preloadparams%5B%5D=%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Еўрапейская Беларусь</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q97463792\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q97463792\">[d]</a></sup></span></span></li></ul></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Узнагароды і прэміі</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<div style=\"text-align:justify\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$6B97F38C-9EE0-4E1F-9BA6-53006AEE958D\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><span class=\"plainlinks\"><a class=\"external text\" href=\"//be.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%91%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B0+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0&action=edit&editintro=Шаблон:Няма_артыкула/editintro&preload=Шаблон:Няма_артыкула/preload&preloadparams%5B%5D=Q31696&preloadparams%5B%5D=%D0%9F%D1%80%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F+%D0%91%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B0+%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0&preloadparams%5B%5D=Універсальная+картка\" rel=\"mw:ExtLink\"><span style=\"color: #ba0000; text-decoration: inherit; -moz-text-decoration-color: #ba0000; text-decoration-color: #ba0000;\">Прэмія Бруна Крайскага</span></a></span><sup><a class=\"extiw\" href=\"https://www.wikidata.org/wiki/Q31696\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"d:Q31696\">[d]</a></sup></p></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$7eee7874-4fe8-a21f-e02e-cc584b9f4ee0\" data-wikidata-property-id=\"P166\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><p style=\"text-align:left\"><a href=\"./Прэмія_імя_Францішка_Аляхновіча\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Прэмія імя Францішка Аляхновіча\">Прэмія імя Францішка Аляхновіча</a><link href=\"./Катэгорыя:Лаўрэаты_прэміі_імя_Францішка_Аляхновіча\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></p></span></span></div></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q442845$4D9B1EDB-727A-4471-848D-3FCA3F9CBEBA\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Andrej_Sannikau\" title=\"commons:Category:Andrej Sannikau\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Andrej%20Sannikau\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Andrej Sannikau\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 10269
} |
**Воіны-інтэрнацыяналісты** — тэрмін, якім савецкая прапаганда і гістарыяграфія называла замежнікаў, пераважна з ліку былых палонных (нямецкіх, аўстра-венгерскіх, кітайскіх), якія ўдзельнічалі ў грамадзянскай вайне ў Расіі на баку бальшавікоў. У гады развітога сацыялізму, пасля пачатку шырокамаштабнага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва СССР з краінамі трэцяга свету, так сталі называць ужо кадравых ваеннаслужачых, супрацоўнікаў органаў унутраных спраў і дзяржбяспекі, а таксама камандзіраваных з сацыялістычных дзяржаў, якія добраахвотна або па абавязку службы прымалі ўдзел ва ўзброеных канфліктах на тэрыторыі замежных дзяржаў.
Гл. таксама
-----------
* Дзень памяці воінаў-інтэрнацыяналістаў
Спасылкі
--------
* Федеральный закон РФ «О ветеранах»
* НАГРАДЫ: Медали афганской войны | {
"title": "Воіны-інтэрнацыяналісты",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
178,
1250,
0.1424
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 1374
} |
| Бітвы і аперацыі грамадзянскай вайны ў Іспаніі |
| --- |
|
* **Путч**: Мелілья
* Тэтуан
* Севілья
* Барселона (1)
* Мантанья
* Хіхон
* Аўеда (1)
* Гранада
* Казармы Лаёла
* Мяцеж на флоце**1936 год**: Гвадарама
* Алькасар
* Эстрэмадура
* Паветраны мост
* Мерыда
* Сігуэнса
* Бадахос
* Балеарскія астравы
* Кордава
* Гіпускаа
* Сьера-Гуадалупе
* Монтэ-Пелада
* Талавера
* Ірун
* Іспанская Гвінея
* Мыс Спартэль
* Сесенья і Эсківіяс
* Мадрыд
* Вільярэаль
* Асейтуна
* Лапера
* Карунская дарога (1)
* Карунская дарога (2)**1937 год**: Карунская дарога (3)
* Малага
* Харама
* Аўеда (2)
* Гвадалахара
* Пасабланка
* Паўночная Іспанія
* Біская
* Більбаа
* Барселона (2)
* Сеговія
* Уэска
* Альбарасін
* Герніка
* Брунетэ
* Сантандэр
* Сарагоса
* Кінта
* Бельчытэ
* Астурыя
* Сабіньяніга
* Эль-Мазука
* Фуэнтэс-дэ-Эбра
* Мыс Шэршэль
* Тэруэль**1938 год:** Вальядалід
* Альфамбра
* Арагон
* Каспэ
* Барселона (3)
* Лерыда
* Гандэса
* Сегрэ
* Левант
* Балагер
* Лос-Бласкес
* «Мяшок Б’ельсы»
* «Мяшок Мерыда»
* Мыс Палас
* Лінія XYZ
* Эбра**1939 год:** Каталонія
* Вальсекілья
* Менорка
* Картахена
* Пераварот
* Апошняе наступленне
|
**Абарона Аўеда** — адна з падзей пачатковага перыяду грамадзянскай вайны ў Іспаніі, калі гарнізон Аўеда на чале з палкоўнікам Антоніа Аранда, падтрымаўшы ваенны мяцеж супраць рэспубліканскага ўрада, захапіў горад і абараняў яго да 17 кастрычніка 1936 года, пакуль не быў дэблакаваны.
Мяцеж
-----
Пасля пачатку 17 ліпеня 1936 года ваеннага бунту ў Марока супраць урада Рэспублікі прафсаюзы і левыя партыі пачалі фармаваць апалчэнні (мілісіянас) і ўзбройвацца для барацьбы з мяцежнікамі. У Аўеда, сталіцы правінцыі Астурыя, генерал Антоніа Аранда спачатку абвясціў, што застаецца верным ураду, але 19 ліпеня далучыўся да ваеннага паўстання, падтрыманага салдатамі, грамадзянскай і штурмавой гвардыяй. Яны ўзялі горад пад свой кантроль, не сустракаючы вялікага супраціву.
Аднак сітуацыя для паўстанцаў была няпростай, паколькі астатняя частка правінцыі заставалася вернай уладам, чые шматлікія апалчэнцы неўзабаве акружылі горад. У мяцежнікаў была адна перавага — яны былі лепш навучаны і ўзброены. У дадатак рэспубліканскія сілы сутыкнуліся з яшчэ адным ваенным мецяжом у Хіхоне, дзе быў порт, захаванне якога мела стратэгічнае значэнне для ўрада, таму іх асноўныя сілы прыступілі да аблогі гэтага горада.
Пачатак абароны
---------------
Пасля захопу Хіхона, 16 жніўня, усе рэспубліканскія апалчэнні, якія былі сканцэнтраваны там, рушылі ў бок Аўеда. Месяц без баёў дазволіў мяцежнікам падрыхтавацца да абароны горада. Яны занялі пагоркі, якія атачалі горад, і ўмацавалі іх. У Аўеда меліся запасы ежы і вады, неабходныя для працяглай абароны. Акрамя таго, абложаныя ведалі, што мяцежныя войскі з Галісіі накіроўваюцца на выручку горада.
Да 4 верасня праходзілі нязначныя баявыя дзеянні, але потым рэспубліканцы пачалі паветраны і артылерыйскі абстрэл горада. Чатыры дні праз, яны паспрабавалі захапіць самы аддалены фарпост. Пасля 12-гадзіннага бою пры падтрымцы трох танкаў *Трубія A-4* (іспанская версія Рэно FT) мяцежнікі адкінулі ўрадавых апалчэнцаў.
Горад падвяргаўся штодзённым артылерыйскім абстрэлам і час ад часу — паветраным. Рэспубліканскія атакі сталі больш частымі. Апалчэнцы выкарыстоўвалі танкі і некалькі браняваных машын. Велізарнай перавагай апалчэнцаў стала іх колькасная перавага: іх было больш за 10 000 супраць 3000 мяцежнікаў. На працягу верасня аблога станавілася ўсё больш лютаснай, і апалчэнцы захапілі некалькі пагоркаў, якія атачалі горад, і адключылі водазабеспячэнне. Вада пачала заканчвацца, што прывяло да распаўсюджвання брушнога тыфа сярод вайскоўцаў і грамадзянскага насельніцтва. Рэспубліканцы мелі свае праблемы: было мала боепрыпасаў, таму яны неслі велізарныя страты і павольна прасоўваліся.
Апошні штурм і дэблакада
------------------------
4 кастрычніка апалчэнцы Народнага Фронту пачалі масіраваную атаку на горад. Нападнікі спяшаліся, бо падраздзяленні нацыяналістаў з Галісіі падышлі на 40 км да Аўеда.
12 кастрычніка рэспубліканцам удалося ўвайсці ў горад, дзе разгарэліся вулічныя баі. У абаранялых скончыліся боепрыпасы, і часта бой пераходзіў у рукапашныя сутычкі. Калі ў Аранды засталося ўсяго 500 чалавек, ён адступіў у казармы, і па радыё, сілкаванага ад аўтамабільнага акумулятара, заклікаў абаронцаў *«змагацца, як іспанцы, да канца»*. Ён адправіў паведамленне калоне дапамогі нацыяналістаў з Галісіі, у якім заявіў, што, хоць у яго войскаў скончыліся боепрыпасы, яны будуць змагацца да апошняга.
Нарэшце, 16 кастрычніка, нацыяналістычныя войскі ўвайшлі ў горад і злучыліся з апошнімі абложанымі. Рэспубліканцы, у якіх таксама амаль не засталося боепрыпасаў, спынілі атакі і адступілі на свае пазіцыі, займаныя ў пачатку аблогі.
Нацыяналісты прабілі вузкі калідор у Аўеда і ўтрымлівалі горад яшчэ год.
Спасылкі
--------
* La rotura del cerco de Oviedo Архівавана 4 снежня 2022.
* Plano del cerco de Oviedo de la Guerra Civil 1936-1937 | {
"title": "Абарона Аўеда",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2218,
8038,
0.2759392883801941
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-2f7f1ac54e1dc4fa\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Узброены канфлікт \\n\",\"href\":\"./Шаблон:Узброены_канфлікт\"},\"params\":{\"канфлікт\":{\"wt\":\"Абарона Аўеда\"},\"частка\":{\"wt\":\"[[Грамадзянская вайна ў Іспаніі]]\"},\"дата\":{\"wt\":\"з [[16 жніўня]] па [[17 кастрычніка]] [[1936]] года\"},\"месца\":{\"wt\":\"[[Аўеда]], [[Астурыя]], [[Іспанія]]\"},\"выява\":{\"wt\":\"\"},\"загаловак\":{\"wt\":\"\"},\"вынік\":{\"wt\":\"перамога нацыяналістаў\"},\"праціўнік1\":{\"wt\":\"{{Сцяг|Другая Іспанская Рэспубліка}} [[Рэспубліканская фракцыя (Іспанія)|Рэспубліканцы]]\"},\"праціўнік2\":{\"wt\":\"[[File:Bandera del bando nacional 1936-1938.svg|22px]] [[Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія)|Паўстанцы-нацыяналісты]]\"},\"камандзір1\":{\"wt\":\"[[Альфонса Рос Эрнандэс]],\\n\\n[[Франсіска Марцінес Дутар]],\\n\\n[[Хаўер Лінарэс Арансабэ]]\"},\"камандзір2\":{\"wt\":\"[[Антоніа Аранда]]\"},\"сілы1\":{\"wt\":\"10 000+\"},\"сілы2\":{\"wt\":\"3 000\"},\"страты1\":{\"wt\":\"невядома\"},\"страты2\":{\"wt\":\"2500\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Абарона Аўеда</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background: #dddddd;\">Асноўны канфлікт: <a href=\"./Грамадзянская_вайна_ў_Іспаніі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадзянская вайна ў Іспаніі\">Грамадзянская вайна ў Іспаніі</a></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q752564$194C8E8C-8545-468B-8BC4-B05E913DC07B\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Cercodeoviedo2.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2000\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2725\" decoding=\"async\" height=\"220\" resource=\"./Файл:Cercodeoviedo2.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Cercodeoviedo2.jpg/300px-Cercodeoviedo2.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Cercodeoviedo2.jpg/450px-Cercodeoviedo2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Cercodeoviedo2.jpg/600px-Cercodeoviedo2.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата</th>\n<td class=\"plainlist\">\nз <a href=\"./16_жніўня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"16 жніўня\">16 жніўня</a> па <a href=\"./17_кастрычніка\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"17 кастрычніка\">17 кастрычніка</a> <a href=\"./1936\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1936\">1936</a> года</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Аўеда\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аўеда\">Аўеда</a>, <a href=\"./Астурыя\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Астурыя\">Астурыя</a>, <a href=\"./Іспанія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Іспанія\">Іспанія</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вынік</th>\n<td class=\"plainlist\">\nперамога нацыяналістаў</td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Праціўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span class=\"flagicon\"><span class=\"mw-image-border\" data-mw='{\"caption\":\"Другая Іспанская Рэспубліка\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg\" title=\"Другая Іспанская Рэспубліка\"><img alt=\"Другая Іспанская Рэспубліка\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1000\" decoding=\"async\" height=\"13\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg/22px-Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg/33px-Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg/44px-Flag_of_the_Second_Spanish_Republic.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span></span> <a href=\"./Рэспубліканская_фракцыя_(Іспанія)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Рэспубліканская фракцыя (Іспанія)\">Рэспубліканцы</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"900\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg/22px-Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg/33px-Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg/44px-Bandera_del_bando_nacional_1936-1938.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Нацыяналістычная_фракцыя_(Іспанія)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Нацыяналістычная фракцыя (Іспанія)\">Паўстанцы-нацыяналісты</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Камандуючыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Альфонса Рос Эрнандэс\"]}}' href=\"./Альфонса_Рос_Эрнандэс?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Альфонса Рос Эрнандэс\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Альфонса Рос Эрнандэс</a>,\n\n<p><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Франсіска Марцінес Дутар\"]}}' href=\"./Франсіска_Марцінес_Дутар?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Франсіска Марцінес Дутар\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Франсіска Марцінес Дутар</a>,</p>\n<p><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Хаўер Лінарэс Арансабэ\"]}}' href=\"./Хаўер_Лінарэс_Арансабэ?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Хаўер Лінарэс Арансабэ\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Хаўер Лінарэс Арансабэ</a></p>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Антоніа Аранда\"]}}' href=\"./Антоніа_Аранда?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Антоніа Аранда\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Антоніа Аранда</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Сілы бакоў</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\">10 000+\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\">3 000\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Страты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\">невядома\n </td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\">2500\n </td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align: left;;text-align: left;\"><div class=\"reflist columns\" style=\" list-style-type: decimal;\">\n<ol about=\"#mwt3\" class=\"mw-references references\" data-mw='{\"name\":\"references\",\"attrs\":{\"group\":\"~\",\"responsive\":\"0\"},\"body\":{\"html\":\"\"}}' data-mw-group=\"~\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/references\"></ol>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8390
} |
**Беластоцкі драматычны тэатр імя Аляксандра Вянгеркі** (польск.: Teatr Dramatyczny im. Aleksandra Węgierki w Białymstoku) — тэатр y Беластоку.
Названы ў гонар Аляксандра Вянгеркі (1893—1941) — першага дырэктара і мастацкага кіраўніка Дзяржаўнага польскага тэатра БССР у Беластоку.
Гісторыя
--------
Гарадскі тэатр Беластока, дзе праходзіла паседжанне Народнага сходу Заходняй Беларусі
28—30 кастрычніка 1939 года ў будынку гарадскога тэатра Беластока прайшоў Народны Сход Заходняй Беларусі.
Пасля ўз’яднання Заходняй Беларусі з БССР у будынку гарадскога тэатра размяшчаўся Дзяржаўны польскі тэатр БССР. Яго дырэктар Аляксандр Вянгерка стварыў першую пастаянную групу тэатра, якая складалася пераважна з акцёраў варшаўскіх сцэн. У спектаклях удзельнічалі Ірына Барадоўская, Яцэк Вашчаровіч, Севярын Бутрым, Толя Манкевічуўна і Анатоль Шалоўскі. Спектаклі ішлі на польскай мове. Гучалі творы польскіх і замежных драматургаў, у тым ліку: «Падступства і каханне» Фрыдрыха Шылера, «Мараль пані Дульскай» і «Панна Малічэўская» Габрыелі Запольскай, «Дажывоцы» Аляксандра Фрэдра, «Кардыян» Юльюша Славацкага, «Вяселле» і «Лістападаўская ноч» Станіслава Выспяньскага.
У 1941 годзе, ў сувязі з Вялікай Айчыннай вайной, тэатр спыніў сваё існаванне. Тэатр аднавіў працу ў 1944 годзе. Неўзабаве пасля перадачы СССР Беластока ў склад Польшчы, 22 верасня 1944 года ў тэатры адбылася прэм’ера п’есы «Уцякла мая перапёлачка» Стэфана Жаромскага.
У 1945 годзе быў створаны Беластоцкі драматычны тэатр.
У рэпертуары тэатра — п’есы Ф. Шылера, У. Шэкспіра, Мальера, К. Гальдоні, Ю. Тувіма, В. Багуслаўскага, А. Міцкевіча, С. Выспянскага, С. Мрожака, Б. Шэфера, Т. Ружэвіча, В. Гамбровіча. Тэатр гастраліруе і за мяжой. У 1991 і 1992 браў удзел y Міжнародным фестывалі «Балтыйская тэатральная вясна» ў Гродне, y лістападзе 1992 y «Фестывалі сяброў» y Мінску, дзе паказаны спеклаклі «Тэрмінатар» П. Хандке, «Эмігранты» С. Мрожака (галоўныя ролі ў абодвух выканаў акцёр Нацыянальнага тэатра імя Я.Купалы У. Кін-Камінскі), «Запіскі афіцэра Чырвонай Арміі» С. Пясецкага, «3 нагоды мокрага снегу» паводле «Запісак з падполля» Ф. Дастаеўскага (рэжысёр — мастацкі кіраўнік тэатра імя Я.Купалы В. Раеўскі, сцэнаграфія народнага мастака Беларусі Б. Герлавана). У 1993 годзе Раеўскі паставіў y тэатры спектакль «Рэвізор» М. Гогаля, дзе разам з польскімі ігралі акцёры тэатра імя Я. Купалы Ю. Авяр'янаў і У. Кін-Камінскі.
3 1987 года дырэктар, мастацкі кіраўнік і галоўны рэжысёр А. Якімец.
Літаратура
----------
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
Крыніцы
-------
1. ↑ Стенограмма 1-го заседания Народного собрания Западной Белоруссии от 28-29 октября 1939 г. о рассмотрении вопросов о вхождении Западной Белоруссии в состав БССР, государственной власти, конфискации помещичьих земель, национализации банков и крупной промышленности Западной Белорусии // Национальный архив Республики Беларусь. — Ф. 4п, оп. 1, д. 14562, 250 л. | {
"title": "Беластоцкі драматычны тэатр",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1357,
5241,
0.2589200534249189
],
"infobox": [],
"td_tables": [],
"text_length": 5149
} |
| Грамадзянскі канфлікт у Эфіопіі |
| --- |
| Аромія • Аромія і Самалі • Гуджы і Гідэо • Бахр-Дар • Бенішангуль-Гумуз • Тыграй • Афар і Самалі • Атае • САТ і ВАА |
**Арома-самалійскія сутыкненні** — серыя ўзброеных сутычак паміж жыхарамі эфіопскіх штатаў Аромія і Самалі. Супрацьстаянне выклікана канфліктам фермераў-арома і жывёлагадоўцаў-самалійцаў, з прычыны невыразна праведзеных межаў паміж рэгіёнамі і абшчынамі.
Перадумовы
----------
У 2004 годзе быў праведзены рэферэндум па больш за 420 спрэчных абшчын (самыя дробныя адзінкі адміністрацыйнага падзелу Эфіопіі, якія аб’ядноўваюць групы вёсак). 80% былі адпраўлены ў Аромію, што прывяло да ўцёкаў самалійцаў з гэтых раёнаў. Насельніцтва ў гэтай вобласці падвяргалася вялізнага ціску і пераследу з боку самалійскай адміністрацыі, таму прагаласавала за тое, каб далучыцца да рэгіёну Аромія.
У 2016 годзе адбылася моцная засуха, што паставіла самалійскіх жывёлагадоўцаў і аромскіх фермераў ва ўмовы жорсткай канкурэнцыі. Сяляне пачалі заходзіць на землі суседзяў, ігнаруючы вынікі рэферэндуму.
Ход падзей
----------
Першыя ўзброеныя сутыкненні адбыліся ў снежні 2016 недалёка ад горада Дэка. У выніку прынамсі 30 чалавек загінулі, больш за 50 000 вымушаны былі бегчы. Арома заявілі, што гэты раён з’яўляецца іх спрадвечнай зямлёй, а самалійскія сем’і былі не адсюль, а з суседняга рэгіёну. Падчас інцыдэнтаў прадстаўнікі абодвух народнасцяў пачалі помсціць адзін аднаму за забойства кожнага супляменніка, што толькі абвастрыла сітуацыю. Былі зафіксаваны выпадкі рабавання школ і нападаў на адміністрацыйныя будынкі, дзе праводзіліся забойства дзяржаўных служачых. Арома паведамлялі аб масавых згвалтаваннях з боку самалійцаў. Самае жорсткае супрацьстаянне мела ў раёне Нэгэле. Тут у лютым—сакавіку 2017 года, па даных уладаў, загінулі больш за 100 чалавек. Актывісты арома заявілі аб значна больш высокіх лічбах.
20 красавіка штаты Аромія і Самалі ў Эфіопіі падпісалі пагадненне аб мірным вырашэнні спрэчак. Аднак у верасні сутыкненні аднавіліся. У выніку гэтых сутычак загінулі некалькі сотняў чалавек. Ва ўдзеле ў міжэтнічным канфлікце абвінавачаны рэгіянальныя паліцыі абодвух рэгіёнаў.
У перыяд з 12 па 15 снежня апалчэнцы арома ва Усходнім і Заходнім Харарэ ажыццявілі масавую расправу над самалійцамі, забіўшы звыш за 600 чалавек.
У маі 2018 года ў выніку сутыкненняў загінулі чатыры чалавекі і згарэла 200 дамоў. У ліпені таго ж года апалчэнцы арома забілі 50 самалійцаў. У верасні загінулі 58 чалавек. Пасля сутыкненняў у 15—16 верасня ў Адыс-Абебе пачаліся акцыі пратэсту супраць міжэтнічнага канфлікту. У снежні загінуў 21 чалавек і 61 чалавек паранены, была ўжыта цяжкая артылерыя. Пяць тысяч мірных жыхароў з зоны этнічнага супрацьстаяння беглі ў Кенію.
Ахвяры
------
За 2016—2018 гады было забіта па меншай меры тысяча чалавек. Па стане на лістапад 2017 года ў выніку баявых дзеянняў было перамешчана да 400 000 чалавек. Па паведамленнях, да лета 2019-га было перамешчана 1,2 мільёна чалавек. На канец 2020 года гэта лічба павялічылася да 1,5.
Зноскі
------
1. ↑ Ethiopia police arrest ex-Somali region president Abdi Illey **(нявызн.)**, *AfricaNews* (27 August 2018).
2. 1 2 What is behind clashes in Ethiopia's Oromia and Somali regions? **(нявызн.)**, *BBC News* (18 September 2017). Праверана 25 November 2017.
3. 1 2 3 Ethnic violence displaces hundreds of thousands of Ethiopians **(нявызн.)**, *irinnews.com* (8 November 2017). Праверана 25 November 2017.
4. ↑ Relative calm returns after deadly clash between Oromo and Somali communities in Ethiopia **(нявызн.)**(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2020. Праверана 13 лістапада 2021.
5. ↑ *Gardner, Tom*. Uneasy peace and simmering conflict: the Ethiopian town where three flags fly **(нявызн.)**. *The Guardian* (16 мая 2017).
6. ↑ Oromia, Somali states agree to peacefully solve border dispute **(нявызн.)** (21 красавіка 2017).
7. ↑ 'Hundreds' dead in Ethiopia ethnic clashes "Capital News **(нявызн.)** (26 верасня 2017).
8. ↑ Shaban, Abdur Rahman Alfa. Ethiopia's Liyu police blamed for deadly attacks in Oromia region **(нявызн.)** (13 August 2018).
9. ↑ Degaanka Harar (Hararghe): Taariikhda Soomaalida iyo Oromada & xasuuqa 2017 ee Hawadaay iyo Balbaleyti (англ.) **(нявызн.)**?. *Caasimada Online* (20 ліпеня 2018). Праверана 7 кастрычніка 2019.
10. ↑ Four People killed, Over 200 Houses Torched in Renewed Somali-Oromo Clashes – Halbeeg News **(нявызн.)**.
11. ↑ Oromo militias killed 50 Somalis; displaced hundreds as tit for tat violence spiraled out of control in Moyale - OPride.com **(нявызн.)**.
12. 1 2 Ethiopia: Investigate police conduct after deaths of five people protesting ethnic clashes (англ.). *www.amnesty.org*. Праверана 23 лістапада 2020.
13. ↑ Reuters Staff. Ethnic violence in southern Ethiopia kills 21, wounds 61 - state news(англ.), *Reuters* (15 снежня 2018). Праверана 23 лістапада 2020.
14. ↑ Displaced in Ethiopia: "I have nothing left" **(нявызн.)**. *NRC*. Праверана 19 ліпеня 2019.
15. ↑ Ethiopia: Oromia – Somali Conflict-Induced Displacement – Situation Report No. 4 (20 June 2018) – Ethiopia | ReliefWeb **(нявызн.)**. | {
"title": "Арома-самалійскія сутыкненні",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
2898,
7381,
0.3926297249695163
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt2\" class=\"infobox infobox-7d0400c6535fbd8e\" data-mw=\"{"parts":[{"template":{"target":{"wt":"Узброены канфлікт \\n","href":"./Шаблон:Узброены_канфлікт"},"params":{"канфлікт":{"wt":"Арома-самалійскія сутыкненні"},"частка":{"wt":"[[Грамадзянскі канфлікт у Эфіопіі]]"},"выява":{"wt":""},"загаловак":{"wt":""},"дата":{"wt":"з [[14 снежня]] [[2016]] па"},"месца":{"wt":"памежныя раёны штатаў [[Аромія]] і [[Самалі (рэгіён)|Самалі]]"},"прычына":{"wt":"тэрытарыяльная спрэчка, засуха і канкурэнцыя за землі"},"вынік":{"wt":""},"статус":{"wt":"'''працягваецца'''"},"праціўнік1":{"wt":"[[Файл:Flag of the Oromia Region.svg|22px]] [[Аромія]]"},"праціўнік2":{"wt":"[[File:Somali State original flag.jpg|22px]] [[Самалі (рэгіён)|Самалі]]"},"камандзір1":{"wt":"[[Лема Мегерса]],<br>[[Шымеліс Абдзіса]]"},"камандзір2":{"wt":"[[Абдзі Махамуд Амар]] <small>(арыштаваны<ref>{{cite news|title=Ethiopia police arrest ex-Somali region president Abdi Illey|date=27 August 2018|url=https://www.africanews.com/2018/08/27/ethiopia-police-arrest-ex-somali-region-president-abdi-illey/|website=AfricaNews}}</ref>)</small>,<br>[[Мустафа Мухумед Амар]]"},"сілы1":{"wt":""},"сілы2":{"wt":""},"агульныя страты":{"wt":"±1000 забітых <small>(на пачатак 2019)</small><br>1,5 млн перамешчаных асоб <small>(на пачатак 2021)</small>"}},"i":0}}]}\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Арома-самалійскія сутыкненні</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; background: #dddddd;\">Асноўны канфлікт: <a href=\"./Грамадзянскі_канфлікт_у_Эфіопіі\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Грамадзянскі канфлікт у Эфіопіі\">Грамадзянскі канфлікт у Эфіопіі</a></td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата</th>\n<td class=\"plainlist\">\nз <a href=\"./14_снежня\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"14 снежня\">14 снежня</a> <a href=\"./2016\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"2016\">2016</a> па</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Месца</th>\n<td class=\"plainlist\">\nпамежныя раёны штатаў <a href=\"./Аромія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аромія\">Аромія</a> і <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Самалі (рэгіён)\"]}}' href=\"./Самалі_(рэгіён)?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Самалі (рэгіён)\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Самалі</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прычына</th>\n<td class=\"plainlist\">\nтэрытарыяльная спрэчка, засуха і канкурэнцыя за землі</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Статус</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<b>працягваецца</b></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Праціўнікі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Flag_of_the_Oromia_Region.svg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_the_Oromia_Region.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Oromia_Region.svg/22px-Flag_of_the_Oromia_Region.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Oromia_Region.svg/33px-Flag_of_the_Oromia_Region.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Oromia_Region.svg/44px-Flag_of_the_Oromia_Region.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a href=\"./Аромія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Аромія\">Аромія</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><span typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Somali_State_original_flag.jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"724\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1089\" decoding=\"async\" height=\"15\" resource=\"./Файл:Somali_State_original_flag.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Somali_State_original_flag.jpg/22px-Somali_State_original_flag.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Somali_State_original_flag.jpg/33px-Somali_State_original_flag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Somali_State_original_flag.jpg/44px-Somali_State_original_flag.jpg 2x\" width=\"22\"/></a></span> <a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Самалі (рэгіён)\"]}}' href=\"./Самалі_(рэгіён)?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Самалі (рэгіён)\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Самалі</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Камандуючыя</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%; text-align: left;\">\n<tbody><tr><td style=\"border-right: 1px dotted #aaa;\" width=\"50%\"><a href=\"./Лема_Мегерса\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Лема Мегерса\">Лема Мегерса</a>,<br/><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Шымеліс Абдзіса\"]}}' href=\"./Шымеліс_Абдзіса?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Шымеліс Абдзіса\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Шымеліс Абдзіса</a>\n</td><td rowspan=\"1\" width=\"50%\"><a class=\"new\" data-mw-i18n='{\"title\":{\"lang\":\"x-page\",\"key\":\"red-link-title\",\"params\":[\"Абдзі Махамуд Амар\"]}}' href=\"./Абдзі_Махамуд_Амар?action=edit&redlink=1\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Абдзі Махамуд Амар\" typeof=\"mw:LocalizedAttrs\">Абдзі Махамуд Амар</a> <small>(арыштаваны)</small>,<br/><a href=\"./Мустафа_Мухумед_Амар\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мустафа Мухумед Амар\">Мустафа Мухумед Амар</a>\n</td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr>\n<tr>\n<th colspan=\"2\" style=\"text-align:center;background: lightsteelblue; font-size: 100%;\">Агульныя страты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<table style=\"background: #f9f9f9; width: 100%;\">\n<tbody><tr><td>±1000 забітых <small>(на пачатак 2019)</small><br/>1,5 млн перамешчаных асоб <small>(на пачатак 2021)</small></td></tr>\n</tbody></table></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align: left;;text-align: left;\"><div class=\"reflist columns\" style=\" list-style-type: decimal;\">\n<ol about=\"#mwt7\" class=\"mw-references references\" data-mw='{\"name\":\"references\",\"attrs\":{\"group\":\"~\",\"responsive\":\"0\"},\"body\":{\"html\":\"\"}}' data-mw-group=\"~\" id=\"mwBQ\" typeof=\"mw:Extension/references\"></ol>\n</div></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 7591
} |
**Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт** — украінская дзяржаўная вышэйшая навучальная ўстанова са статусам нацыянальнага ўніверсітэта, якая знаходзіцца ў Івана-Франкоўску.
Агульная характарыстыка
-----------------------
Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі універсітэт (на той час яшчэ Станіславаўскі дзяржаўны медыцынскі інстытут) заснаваны 6 кастрычніка 1945 года. На той час у інстытуце налічвалася 395 студэнтаў і 47 выкладчыкаў, сярод якіх было толькі некалькі дактароў і кандыдатаў навук, функцыянавала 14 тэарэтычных і 2 клінічныя кафедры. Ужо праз 10 гадоў у ВНУ стала 12 прафесараў, дактароў навук, а колькасць студэнтаў перавысіла 1 000 чалавек. Пасля універсітэт вылучыў медыцынскі, стаматалагічны, фармацэўтычны факультэты і факультэт паслядыпломнай адукацыі, а з 1994 года рыхтуе таксама сямейных лекараў, навучае замежных студэнтаў, праводзіць перадатэстацыйную падрыхтоўку лекараў розных спецыяльнасцяў. Пачынаючы з 1945 года падрыхтавана больш за 16 000 лекараў, 5 тысяч з іх працуюць менавіта ў Івана-Франкоўскай вобласці.
Спасылкі
--------
* Афіцыйны сайт установы
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт
| | |
| --- | --- |
| ⚙️ Слоўнікі і энцыклапедыі | Сучаснай Украіны |
| Нарматыўны кантроль | ISNI: 0000 0004 4907 0579 · Microsoft: 1323554757 | | {
"title": "Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1005,
2694,
0.3730512249443207
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-f3dfeb09b2144dc5\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Картка ўніверсітэта\\n \",\"href\":\"./Шаблон:Картка_ўніверсітэта\"},\"params\":{\"назва\":{\"wt\":\"Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт\"},\"скарачэнне\":{\"wt\":\"\"},\"эмблема\":{\"wt\":\"\"},\"выява\":{\"wt\":\"Медакадемія (Івано-Франківськ).jpg\"},\"арыгінал\":{\"wt\":\"Івано-Франківський національний медичний університет\"},\"міжназва\":{\"wt\":\"Ivano-Frankivsk National Medical University\"},\"ранейшае\":{\"wt\":\"\"},\"дэвіз\":{\"wt\":\"\"},\"заснаваны\":{\"wt\":\"[[1945]]\"},\"зачынены\":{\"wt\":\"\"},\"рэарганізаваны\":{\"wt\":\"\"},\"год рэарганізацыі\":{\"wt\":\"\"},\"тып\":{\"wt\":\"\"},\"найменне пасады\":{\"wt\":\"\"},\"піб пасады\":{\"wt\":\"\"},\"прэзідэнт\":{\"wt\":\"\"},\"навуковы кіраўнік\":{\"wt\":\"\"},\"студэнты\":{\"wt\":\"11 000\"},\"замежныя студэнты\":{\"wt\":\"\"},\"спецыялітэт\":{\"wt\":\"\"},\"бакалаўрыят\":{\"wt\":\"\"},\"магістратура\":{\"wt\":\"\"},\"аспірантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактарантура\":{\"wt\":\"\"},\"дактары\":{\"wt\":\"103\"},\"прафесары\":{\"wt\":\"97\"},\"выкладчыкі\":{\"wt\":\"\"},\"размяшчэнне\":{\"wt\":\"[[Івана-Франкоўск]]\"},\"метро\":{\"wt\":\"\"},\"кампус\":{\"wt\":\"\"},\"адрас\":{\"wt\":\"вул. Галіцкая 2, Івана-Франкоўск, Украіна\"},\"сайт\":{\"wt\":\"[https://www.ifnmu.edu.ua]\"},\"узнагароды\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"edu_region\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><th class=\"infobox-above fn\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; font-size: 125%; font-size:100%;\">Івана-Франкоўскі нацыянальны медыцынскі ўніверсітэт</th></tr><tr><td class=\"nickname\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P1705\">Івано-Франківський національний медичний університет</span></td></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Медакадемія_(Івано-Франківськ).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1675\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"2448\" decoding=\"async\" height=\"189\" resource=\"./Файл:Медакадемія_(Івано-Франківськ).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg/276px-%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg/414px-%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg/552px-%D0%9C%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%8F_%28%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%B2%D1%81%D1%8C%D0%BA%29.jpg 2x\" width=\"276\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Арыгінальная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\nІвано-Франківський національний медичний університет</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Міжнародная назва</th>\n<td class=\"nickname plainlist\">\nIvano-Frankivsk National Medical University</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Заснаваны</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a href=\"./1945\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1945\">1945</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Студэнты</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2196\">11 000</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дактары</th>\n<td class=\"plainlist\">\n103</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Прафесары</th>\n<td class=\"plainlist\">\n97</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Размяшчэнне</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<a href=\"./Івана-Франкоўск\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Івана-Франкоўск\">Івана-Франкоўск</a></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Юрыдычны адрас</th>\n<td class=\"plainlist\">\nвул. Галіцкая 2, Івана-Франкоўск, Украіна</td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Сайт</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P856\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.ifnmu.edu.ua\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">ifnmu.edu.ua</a></span></td>\n</tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;;border-top:1px solid #DDD; background:#eaeaea;\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q4195890$29ECFB8D-28E6-426F-8A16-DCA5AD27C854\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:National_Medical_University,_Ivano-Frankivsk\" title=\"commons:Category:National Medical University, Ivano-Frankivsk\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:National%20Medical%20University,%20Ivano-Frankivsk\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:National Medical University, Ivano-Frankivsk\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 2306
} |
**Сабор Святога Іосіфа** — колішні праваслаўны кафедральны сабор на Саборнай плошчы ў Магілёве. Узведзены выдатным рускім архітэктарам Мікалаем Львовым ў класіцыстычным стылі. Адзін з найбольш ранніх помнікаў класіцызму ў культавай архітэктуры Беларусі.
Гісторыя
--------
Сабор Святога Іосіфа, XVIII стагоддзе
Будаваўся ў 1780—98 гг. з цэглы за казённы кошт паводле загада імператрыцы Кацярыны II у гонар сустрэчы з аўстрыйскім манархам Іосіфам II. 29 мая 1780 г. манархі ў памяць аб сваёй сустрэчы паклалі камяні ў падмурак будучага храма. Праект храма быў адзначаны на конкурсе ў Пецярбургу 1-й прэміяй.
Тэхнічнае кіраўніцтва будаўніцтвам ажыццяўляў архітэктар Вісарыён Міхайлавіч Паўлаў, пасля завяршэння якога ён выканаў інвентарызацыйныя чарцяжы і падрабязнае апісанне будынка.
У 1802 г. загадам Сінода храм атрымаў статус кафедральнага. У 1932—1937 гг. у будынку сабора дзейнічаў музей гісторыі рэлігіі і атэізму. У 1937 г. Урадам БССР прынята рашэнне аб рэканструкцыі горада з далейшым пераносам сталіцы з Мінска ў Магілёў. У тым жа годзе сабор Св. Іосіфа руйнуюць, на яго месцы пачалося будаўніцтва гасцініцы «Дняпро» (дабудавана ў 1939 г.).
У кастрычніку 2011 г. намеснік старшыні Магілёўскага гарвыканкама Ігар Шардыка паведаміў, што сабор трапіў у лік першых у чарзе на аднаўленне разбураных помнікаў архітэктуры Магілёва. Адзін з верагодных варыянтаў аднаўлення сабора — у фармаце канцэртнай залы. Верагодна, што царкву адновяць на іншым, негістарычным, месцы (якое зараз занята гасцініцай).
Архітэктура
-----------
Макет сабора ў Магілёўскім музеі этнаграфіі
Заходні фасад сабора
Строгі і кампактны па аб’ёме сабор амаль быў пазбаўлены ўпрыгожанняў. Храм быў увянчаны пакатым купалам на барабане, прарэзаным дванаццаццю круглымі вокнамі, а ў бок плошчы рэзка выступаў дарычным шасцікалонным порцік, характэрны для архітэктуры класіцызму.
Інтэр’ер сабора
Нягледзячы на параўнальна невялікія памеры, будынак адрозніваўся манументальнасцю дзякуючы ўдала знойдзеным прапорцыям і адсутнасці дэкаратыўных дэталей, якія адцягвалі б увагу.
Ва ўнутранай прасторы тактоўна і паступова быў вырашаны пераход ад строгага і сціплага фасада да прыбранага і святочнага інтэр'ера, дзе з напаўцёмнага ўваходу і цэнтральнай часткі, аформленай стройнымі іанічнымі калонамі, погляд накіроўваўся да ярка асветленага верхнім святлом алтарнага ўзвышэння і акон ва ўсходняй сцяне. На гэтым узвышэнні стаялі прыбраныя «шаты» — ратонда з калон карынфскага ордара. Знутры ўзнімаецца над асноўным аб’ёмам гарманічная паўсфера купала, у якім была выкарыстана канструкцыя падвойнага купала, што дазваляла прапускаць роўнае, рассеянае святло ўнутр царквы.
Роспісы і іконы на медных дошках былі выкананы сябрам архітэктара — вядомым рускім майстрам партрэта Уладзімірам Баравікоўскім. У 1784 годзе з Шатландыі быў запрошаны каменных спраў майстар Адам Менелас (руск.) (бел..
* Іконы Баравікоўскага
*
*
*
*
Зноскі
------
1. 1 2 3 *Лазука Б.А.* Беларуская архітэктура XIX - пачатку XX стагоддзя // Гісторыя сусветнага мастацтва. Рускае і беларускае мастацтва XIX - пачатку XX стагоддзя. — Беларусь, 2011. — С. 340-341. — 430 с. — ISBN 978-985-01-0880-7.
2. ↑ Паўлаў Вісарыён Міхайлавіч // Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
3. ↑ В Могилёве восстановят Иосифовский собор?
4. 1 2 3 4 Николай Львов
Літаратура
----------
* А. М. Кулагін «Праваслаўныя храмы на Беларусі». Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2001
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)
* Сабор Святога Іосіфа (Магілёў) на сайце Radzima.org
*
| ⛭Славутасці Магілёва |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Стары горад
* Траецкі пасад
* Мікольскі пасад
* Задубравенскі пасад
* Шклоўскі пасад
* Пакроўскі пасад
* Віленскі пасад
* Задняпроўскі пасад
* Карабанаўскае прадмесце
|
| Вуліцы, плошчы і бульвары |
* Плошча Славы
* Вуліца Ленінская
* Вуліца Першамайская
|
| Палацы і сядзібы |
* Архіепіскапскі палац
* Архірэйскі палац
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Магілёўская ратуша
* Будынак акруговага суда
* Будынак гарадскога тэатра
* Будынак Маскоўскага міжнароднага гандлёвага банка
* Дом Саветаў
* Магілёўскі чыгуначны вакзал
* Стадыён «Спартак»
* Будынак пазямельна-сялянскага банка
* Будынак былога дваранскага сходу
* Будынак былога крэдытнага таварыства
* Будынак былой прыватнай жаночай гімназіі
* Будынак гарадской управы
* Будынак настаўніцкага інстытута
* Будынак рэальнага вучылішча
* Жаночае епархіяльнае вучылішча
* Будынак губернскага праўлення
|
| Музеі |
* Магілёўскі абласны краязнаўчы музей
* Магілёўскі абласны мастацкі музей
* Магілёўскі этнаграфічны музей
* Музей Бялыніцкага-Бірулі
* Музей гісторыі горада
|
| Помнікі і мемарыялы |
* Арка Славы
* Буйніцкае поле
* Лупалаўскі лагер смерці
* Мемарыяльны комплекс «Змагарам за Савецкую ўладу»
* Яўрэйскія могілкі
|
| Манастыры, саборы і храмы |
* Богаяўленскі манастыр
* Спаскі манастыр
* Свята-Мікольскі манастыр
* Свята-Крыжаўзвіжанскі сабор
* Касцёл Святога Казіміра
* Касцёл Святога Францыска Ксаверыя і Анёлаў-Ахоўнікаў і калегіум езуітаў
* Крыжаўзвіжанская царква
* Сабор Святога Іосіфа
* Лютэранская кірха
* Сабор Святога Станіслава
* Царква Трох Свяціцеляў
|
| Тэатры і кінатэатры |
* Магілёўскі абласны драматычны тэатр
* Магілёўскі абласны тэатр лялек
* Магілёўскі школьны тэатр
* Кінатэатр «Чырвоная Зорка»
* Кінатэатр «Космас»
* Кінатэатр «Кастрычнік»
* Кінатэатр «Радзіма»
|
| Сады і паркі |
* Камсамольскі сквер
* Магілёўскі заасад
* Пячэрскі лесапарк
* Сквер 40-годдзя Перамогі
* Любужскі лесапарк
| | {
"title": "Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
4567,
9208,
0.49598175499565594
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-344b7d39ccb6dd0b\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Славутасць\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{\"Тып\":{\"wt\":\"Сабор\"},\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Сабор Святога Іосіфа\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Mahiloŭ, Saborny. Магілёў, Саборны (1901-18).jpg\"},\"Подпіс выявы\":{\"wt\":\"Сабор Святога Іосіфа ў пачатку [[20 стагоддзе|XX стагоддзя]]\"},\"Шырыня выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Статус\":{\"wt\":\"Страчаны\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Краіна2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва месцазнаходжання\":{\"wt\":\"Горад\"},\"Месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"Магілёў\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"region\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"Канфесія\":{\"wt\":\"[[Праваслаўе]]\"},\"Епархія\":{\"wt\":\"\"},\"Добрапрыстойнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Ордэнская прыналежнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Тып кляштара\":{\"wt\":\"\"},\"Тып будынка\":{\"wt\":\"\"},\"Архітэктурны стыль\":{\"wt\":\"[[класіцызм]]\"},\"Аўтар праекта\":{\"wt\":\"\"},\"Будаўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Заснавальнік\":{\"wt\":\"\"},\"Першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"Заснаванне\":{\"wt\":\"\"},\"Асноўныя даты\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Даты|1802|Атрымаў статус кафедральнага сабора|1932-1937|Функцыянаваў як музей|1937|Зруйнаваны}}\"},\"Скасаваны\":{\"wt\":\"\"},\"Пачатак будаўніцтва\":{\"wt\":\"1780\"},\"Заканчэнне будаўніцтва\":{\"wt\":\"1798\"},\"Будынкі\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Будынкі||||||}}\"},\"Вядомыя жыхары\":{\"wt\":\"\"},\"Рэліквіі\":{\"wt\":\"\"},\"Настаяцель\":{\"wt\":\"\"},\"Стан\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Сабор</td></tr><tr><th about=\"#mwt14\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Сабор Святога Іосіфа</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw=\"{"caption":"Сабор Святога Іосіфа ў пачатку <a rel=\\"mw:WikiLink\\" href=\\"./20_стагоддзе\\" title=\\"20 стагоддзе\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"piped\\",\\"a\\":{\\"href\\":\\"./20_стагоддзе\\"},\\"sa\\":{\\"href\\":\\"20 стагоддзе\\"}}'>XX стагоддзя</a>"}\" typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Mahiloŭ,_Saborny._Магілёў,_Саборны_(1901-18).jpg\" title=\"Сабор Святога Іосіфа ў пачатку XX стагоддзя\"><img alt=\"Сабор Святога Іосіфа ў пачатку XX стагоддзя\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1264\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"1763\" decoding=\"async\" height=\"196\" resource=\"./Файл:Mahiloŭ,_Saborny._Магілёў,_Саборны_(1901-18).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg/274px-Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg/411px-Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg/548px-Mahilo%C5%AD%2C_Saborny._%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%2C_%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%281901-18%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Сабор Святога Іосіфа ў пачатку <a class=\"mw-redirect\" href=\"./20_стагоддзе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"20 стагоддзе\">XX стагоддзя</a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt9\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"53.90115\" data-lon=\"30.3356\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"53.90115\",\"longitude\":\"30.3356\",\"text\":\"53°54′04″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 30°20′08″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.3356,\\n\\t\\t\\t\\t53.90115\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q9339033\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q9339033\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_2c35f4baccf6e4d503fd22aea27b7125267a6dd1\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.90115/30.3356/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">53°54′04″ пн. ш. 30°20′08″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)&params=53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=53.90115,30.3356&q=53.90115,30.3356&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=30.3356,53.90115&pt=30.3356,53.90115&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.90115&mlon=30.3356&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt12\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"53.90115\\" longitude=\\"30.3356\\" text=\\"53°54′04″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′08″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t30.3356,\\n\\t\\t\\t\\t53.90115\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q9339033\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q9339033\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)&params=53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=53.90115,30.3356&q=53.90115,30.3356&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=30.3356,53.90115&pt=30.3356,53.90115&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.90115&mlon=30.3356&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.90115/30.3356/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"53.90115\\" data-lon=\\"30.3356\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_2c35f4baccf6e4d503fd22aea27b7125267a6dd1\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt11\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"53.90115\\",\\"longitude\\":\\"30.3356\\",\\"text\\":\\"53°54′04″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 30°20′08″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t30.3356,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t53.90115\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Сабор Святога Іосіфа (Магілёў)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q9339033\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q9339033\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>53°54′04″ пн. ш. 30°20′08″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)&amp;params=53.90115_0_0_N_30.3356_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=53.90115,30.3356&amp;q=53.90115,30.3356&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=30.3356,53.90115&amp;pt=30.3356,53.90115&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.90115&amp;mlon=30.3356&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Горад</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\">Магілёў</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Канфесія\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Канфесія\">Канфесія</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P140\"><a href=\"./Праваслаўе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Праваслаўе\">Праваслаўе</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Архітэктурны_стыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архітэктурны стыль\">Архітэктурны стыль</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P149\"><a href=\"./Класіцызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Класіцызм\">класіцызм</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Архітэктар</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9339033$5e6940c9-4598-8a1d-7a81-4360f731de0d\" data-wikidata-property-id=\"P84\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><a href=\"./Мікалай_Аляксандравіч_Львоў\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Мікалай Аляксандравіч Львоў\">Мікалай Аляксандравіч Львоў</a></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Будаўніцтва</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P2754\"><a href=\"./1780\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1780\">1780</a>—<a href=\"./1798\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1798\">1798</a><span typeof=\"mw:Entity\"> </span>гады</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt15\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Асноўныя даты</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\n<p><span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1802\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1802\">1802</a> — <i>Атрымаў статус кафедральнага сабора</i></span><br/>\n<span style=\"white-space: nowrap;\">1932-1937 — <i>Функцыянаваў як музей</i></span><br/></p>\n<span style=\"white-space: nowrap;\"><a href=\"./1937\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"1937\">1937</a> — <i>Зруйнаваны</i></span><br/></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата скасавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9339033$2E5FF3B3-1ABF-47B8-AA30-FA39C901E0B6\" data-wikidata-property-id=\"P576\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span class=\"nowrap\">1938</span></span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Статус</th>\n<td class=\"plainlist\">\nСтрачаны</td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt13\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"53.90115\" data-lon=\"30.3356\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"30.3356\",\"latitude\":\"53.90115\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q9339033\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Сабор Святога Іосіфа \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 30.3356, 53.90115] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Сабор Святога Іосіфа\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_e133ca71427dbb5eae9f17f1bae09012cb6153df\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/53.90115/30.3356/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,53.90115,30.3356,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0+%28%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%29&revid=4618459&groups=_e133ca71427dbb5eae9f17f1bae09012cb6153df\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,53.90115,30.3356,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80+%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0+%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0+%28%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%29&revid=4618459&groups=_e133ca71427dbb5eae9f17f1bae09012cb6153df 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt16\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q9339033$fb143168-48fe-b95d-2591-43d11f7ed2c8\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Church_of_Saint_Joseph,_Mahiloŭ\" title=\"commons:Category:Church of Saint Joseph, Mahiloŭ\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Church%20of%20Saint%20Joseph,%20Mahiloŭ\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Church of Saint Joseph, Mahiloŭ\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 9575
} |
**Свята-Духаўскі манастыр базыльянак** — будынак у Мінску, размешчаны ў Верхнім Горадзе, па вуліцы Энгельса, 1. Помнік архітэктуры Рэнесансу рэспубліканскага значэння. Частка комплексу былога Свята-Духаўскага базыльянскага манастыра. Цяпер у будынку размяшчаецца Дзіцячая музычная школа № 10 імя Я. А. Глебава.
Гісторыя
--------
Заснаваны ў 1641 годзе на Высокім рынку, дзякуючы фундацыі ўніяцкага мітрапаліта Антонія Сялявы. Першая ігумення манастыра Кацярына Сапега ахвяравала манастыру 9 тысяч злотых, а таксама яшчэ 10 тысяч злотых на утрыманне пры манастыры бедных асірацелых дзяўчынак.
Першапачаткова, у другой палове XVI — пачатку XVII стагоддзя, манастыр быў размешчаны ў мураваных жылых дамах, збудаваных на паўночна-ўсходнім баку высокага рынку. Гэтыя дамы былі выкуплены ў гараджан і разам з зямельнымі пляцамі перададзены манастыру. Будаўніцтва новага мураванага жылога манастырскага корпуса скончана каля 1650 года. У час будаўніцтва былі захаваны і выкарыстаны сцены і скляпы папярэдніх будынкаў. Двухпавярховы П-падобны ў плане манастырскі будынак меў высокі вальмавы дах і быў накрыты дахоўкай. Планіроўка інтэр’ераў калідорная. На першым паверсе, які быў перакрыты крыжовымі скляпеннямі, акрамя манастырскіх келляў размяшчаліся трапезная, пакоі для гасцей, кухня і іншыя памяшканні. На другім паверсе, з драўлянай столлю, знаходзіліся толькі жылыя памяшканні.
Рэканструкцыя базыльянскіх манастыроў на XVIII ст. Архітэктар Людміла Іванова, 1970-я гады
У 1650 годзе да базыльянскай царквы Святога Духа прыбудавана асобная мураваная прамавугольная ў плане капліца манастыра базыльянак. Капліца была перакрыта крыжовымі скляпеннямі. Жылы манастырскі будынак быў злучаны з гэтай капліцай крытай галерэяй, якая праходзіла над высокай мураванай сцяной і мела 3-х пралётны праезд. У капліцы знаходзіўся вялікі разны залачоны драўляны алтар з абразамі Маці Божай, Святога Васіля і Іасафата. Хоры капліцы выходзілі ў інтэр’ер царквы і былі закрыты драўлянымі кратамі. Уся тэрыторыя манастыра, дзе знаходзіліся драўляныя гаспадарчыя пабудовы, была абнесена сценамі.
Наяўнасць побач двух манастыроў — мужчынскага і жаночага — вынікала з практыкі манаскага жыцця ўніяцкай царквы ранняга перыяду, якая прадугледжвала суіснаванне абодвух асяродкаў і іх узаемную падтрымку ў гаспадарчай і літургічнай сферах. Мужчынскі і жаночы манастыры ў Менску былі паяднаны не толькі ідэйна, але і архітэктурна: у цэнтральнай частцы горада, на галоўнай рыначный плошчы побач з ратушай, быў узведзены супольны манастырскі комплекс, дамінантай якога стала царква Святога Духа.
Святадухаўскі манастыр базыльянак моцна пацярпеў у час вайны паміж Рэччу Паспалітай і Маскоўскай дзяржавай 1654—1667 гадоў. У ругой палове XVII стагоддзя манастыр быў адноўлены, пазней неаднаразова рэканструяваўся.
У 1795 годзе манастыр базыльянак быў зачынены адначасова з манастыром базыльян. Усе манастырскія будынкі былі перададзены Мінскаму праваслаўнаму Петрапаўлаўскаму манастыру, які знаходзіўся тут да 1799 года. У 1799 годзе праваслаўны манастыр пераводзіцца ў Пінск, а ў будынках былога мінскага манастыра базыльянак змяшчаецца праваслаўная кансісторыя, якая знаходзілася тут да 1840-х гадоў.
Пасля пажару 1835 года ў час перабудовы былой царквы Святога Духа пад Мінскі праваслаўны кафедральны сабор Св. Пятра і Паўла была разбурана манастырская капліца XVII стагоддзя, а таксама галерэя, якая злучала капліцу з манастыром. Кансісторыя была пераведзена ў новы будынак на Навамейскай плошчы, а манастырскі корпус перададзены прытчу Мінскага кафедральнага Петрапаўлаўскага сабора.
Корпус манастыра базыльянак да рэстаўрацыі
Шыльда музычнай школы
Пасля 1920 года памяшканні былога манастыра базыльянак XVII стагоддзя выкарыстоўваліся пад жылыя кватэры.
У 1995 годзе будынкі карпусоў манастыра базыльянак былі рэстаўраваны, адноўлена іх першапачатковая планіроўка і страчаныя архітэктурныя элементы фасадаў, у т.л. барочны шчыт. Пасля рэстаўрацыі тут была размешчана дзіцячая музычная школа.
Калі ў 2012 годзе на старажытных мурах быў адноўлены будынак мінскай царквы Святога Духа, адначасова была адноўлена і галерэя, якая злучыла былы манастыр базыльянак з царквой.
Архітэктура
-----------
Фасад па вуліцы Энгельса
План манастырскага корпуса
Падворак
Галерэя, якая злучае манастырскі корпус з храмам
Крыло па Музычным завулку
Аб першапачатковым выглядзе манастырскіх будынкаў вядома вельмі мала. На плане манастырскага комплексу 1799 года праглядаюцца выступы пілястр ці лапатак, якімі быў расчленены яго фасад.
Манастырскі корпус уяўляе сабой двухпавярховы П-падобны ў плане будынак сіметрычнай аб’ёмна-прасторавай кампазіцыі. Вуглавая частка будынка акцэнтавана высокім фігурным франтонам. Пад двухсхільным вальмавым дахам праходзіць шматслойны масіўны карніз. Тарцовы фасад крыла па Музычным завулку завершаны трохвугольным франтонам з маленькі акном. Плоскасці сцен пазбаўлены дэкору, члянёны прамавугольнымі вокнамі без ліштваў. Падоўжны фасад будынка падзелены міжпаверхавай цягай. Галоўны ўваход аформлены металічным казырком на фігурных кранштэйнах.
Унутраная прастора вырашана па калідорнай схеме з аднабаковым размяшчэннем памяшканняў. Калідор перакрыты крыжовымі скляпеннямі.
Манастырскі корпус злучаны з царквой Святога Духа крытай галерэяй, што праходзіць па крапасной сцяне ў выглядзе аркады, падзеленай лапаткамі на праёмы. У месцы прымыкання сцяны да манастырскага будынка размяшчаецца трохпралётная брама з цэнтральнай шырокай праязной і дзвюма вузкімі бакавымі аркамі. Галерэя была прарэзана маленькімі вокнамі, якія ў час абароны можна было выкарыстоўваць як байніцы.
Зноскі
------
1. 1 2 Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.
2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 БУДЫНАК МАНАСТЫРА БАЗЫЛЬЯНАК
3. 1 2 Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск) на сайце Radzima.org
4. 1 2 3 4 *А. Ю. Пятросава.* 364. Копус манастыра базыльянак // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.
5. 1 2 Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Мн.: БелЭн, 1993. — 620 с. — ISBN 5-85700-078-5.
Літаратура
----------
* *А. Ю. Пятросава.* 364. Корпус манастыра базыльянак // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі / АН БССР. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1988. — Мінск. — 333 с.: іл. — ISBN 5-85700-006-8.
Спасылкі
--------
* Лагатып Вікісховішча На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)
* Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск) на сайце Radzima.org
| ⛭Культавыя збудаванні Мінска |
| --- |
| Праваслаўныя цэрквы |
* **Сашэсця Святога Духа**
* Пакроўская
* Аляксандра Неўскага
* Іаана Рыльскага
* Марыі Магдаліны
* Апосталаў Пятра і Паўла
* Серафіма Сароўскага
* Уваскрасення Хрыстова
* Усіх Святых
* Крупецкай іконы Божай Маці
* Іконы Божай Маці «Адшуканне загінулых»
* Іконы Божай Маці «Усіх тужлівых Радасць»
|
| Касцёлы |
* **Найсвяцейшага Імя Найсвяцейшай Дзевы Марыі**
* Божага Цела
* Найсвяцейшай Тройцы (Св. Роха)
* ✯ Святога Сымона і Святой Алены (Чырвоны)
* Антонія Падуанскага
* Іосіфа (Юзафа)
* Святога Духа
* Узвышэння Святога Крыжа
* Яна Хрысціцеля
* Маці Божай Ружанцовай
* Францыска Асізскага
|
| Мячэці |
* **Саборная мячэць**
|
| Сінагогі |
* **Сінагога Бэйс Ісраэль**
* Сінагога (вуліца Крапоткіна)
|
| ⛭Славутасці Мінска |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Верхні Горад
* Замчышча
* Новы Горад
* Траецкае прадмесце
* Ракаўскае прадмесце
| Герб МінскаГерб Мінска |
| Вуліцы і плошчы |
* вул. Валадарскага
* ✰ вул. Інтэрнацыянальная
* вул. Камсамольская
* вул. Янкі Купалы
* ✰ вул. Карла Маркса
* вул. Рэвалюцыйная
* вул. Няміга
* пл. Кастрычніцкая
* пл. Незалежнасці
* пл. Перамогі
* пл. Прывакзальная
* пл. Свабоды
* пр-т Незалежнасці
* пр-т Пераможцаў
|
| Сядзібы |
* Сядзіба Белая дача
* Дом Ваньковічаў
* Сядзіба Ваньковічаў
* Сядзіба Прушынскіх/Любанскіх
* Сядзіба Пшаздзецкіх (*паўднёвы флігель*)
|
| Дамы |
* Вароты Мінска
* Дом Абрампольскага
* Дом Воліна
* Дом Кастравіцкай
* Дом Козінай
* Дом Ліўшыца
* Дом Маліна
* Дом масонаў
* Дом Мінскага земляробчага таварыства
* Дом з мязузай
* Дом пад шпілем
* Дом Пераца
* Дом Полякаў
* Дом Рапапорта
* Дом Свянціцкага
* Дом Уніхоўскага
* Дом Шахдана
* Дом Эцінген
* Дом Яніцкага
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Аэрапорт Мінск-1
* Будынак Міністэрства сельскай гаспадаркі і харчавання
* Вайсковы шпіталь
* Гандлёвыя рады
* Гасцініца Суціна
* Гасціны двор
* Дзіцячая чыгунка
* Дзяржаўны ўніверсальны магазін
* Дом афіцэраў
* Дом губернатара
* Дом урада
* Дэпо Мінскага добраахвотнага пажарнага таварыства
* Інстытут фізкультуры
* Кінатэатр «Перамога»
* Мінск-Арэна
* Метрапалітэн
* Нацыянальная бібліятэка
* Палац культуры прафсаюзаў
* Палац Рэспублікі
* Палац спорту
* Паштамт
* Пішчалаўскі замак
* Прысутныя месцы
* Ратуша
* Стадыён «Дынама»
* Стары будынак Нацыянальнай бібліятэкі
* Фабрыка-кухня
* Цырк
* Чыгуначная бальніца
* Чыгуначны вакзал
* Юбілейны дом
|
| Індустрыяльная спадчына |
* Будынак абутковай фабрыкі Цытвера
* Піваварны завод «Аліварыя»
* Воданапорная вежа
* Дом друку
|
| Помнікі і мемарыялы |
* ✯ Курапаты
* Востраў слёз
* Дзяўчынка з парасонам
* Дзяўчынка з савой
* «Анёл, які плача»
* Манумент Перамогі
* Помнік У. І. Леніну
* Помнік Адаму Міцкевічу
* «Яма»
* Нулявы кіламетр
* «Звон Нагасакі»
* Мінск — горад-герой
|
| Храмы |
| | |
| --- | --- |
| Дзейныя |
* Сабор Сашэсця Святога Духа (*Касцёл Дабравешчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі*)
* Касцёл Найсвяцейшага Імя Найсвяцейшай Дзевы Марыі
* Сабор Святых апосталаў Пятра і Паўла
* ✯ Касцёл Святых Сымона і Алены
* Касцёл Святой Тройцы
* Царква Святой Марыі Магдаліны
* Царква Аляксандра Неўскага
* Касцёл Узвіжання Святога Крыжа
|
| Не дзейныя |
* Касцёл Святога Язэпа
* Царква Святога Духа
* Архірэйскае падвор’е
* Кітаеўская сінагога
* Сінагога Зальцмана
* Харальная сінагога
* Свята-Духаўскі манастыр базыльянак
* Троіцкі манастыр базыльянак
* Мужчынскі базыльянскі манастыр
|
|
| Сады і паркі |
* Аляксандраўскі сквер
* Батанічны сад
* ✰✰ Водна-зялёны дыяметр Мінска
* Заапарк
* Лошыцкі сядзібна-паркавы комплекс
* Парк Перамогі
* Парк імя Янкі Купалы
* Сэндайскі сквер
* Цэнтральны дзіцячы парк імя Максіма Горкага
|
| Некропалі |
* Брацкія вайсковыя могілкі
* Вайсковыя могілкі
* Залатагорскія могілкі
* Кальварыйскія могілкі
* Старажоўскія могілкі
* Усходнія могілкі
|
* Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск) на сайце «Архіварта» | {
"title": "Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
7739,
16954,
0.45647044945145687
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-1279563671cc4aae\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Славутасць \\n\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{\"Тып\":{\"wt\":\"Сакральнае збудаванне\"},\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Сьвята-Духаўскі манастыр базылянак (Менск).jpg\"},\"Подпіс выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Шырыня выявы\":{\"wt\":\"\"},\"Статус\":{\"wt\":\"{{ГККРБ 4|712Г000238}}\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Назва месцазнаходжання\":{\"wt\":\"[[Горад]]\"},\"Месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"Мінск\"},\"Канфесія\":{\"wt\":\"\"},\"Епархія\":{\"wt\":\"\"},\"Ордэнская прыналежнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Тып кляштара\":{\"wt\":\"\"},\"Тып будынка\":{\"wt\":\"\"},\"Архітэктурны стыль\":{\"wt\":\"\"},\"Аўтар праекту\":{\"wt\":\"\"},\"Будаўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Заснавальнік\":{\"wt\":\"\"},\"Першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"Заснаванне\":{\"wt\":\"[[17 стагоддзе|XVII ст.]]\"},\"Асноўныя даты\":{\"wt\":\"\"},\"Скасаваны\":{\"wt\":\"\"},\"Пачатак будаўніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Заканчэнне будаўніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Будынкі\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Будынкі||||||}}\"},\"Прыбудоўкі\":{\"wt\":\"\"},\"Вядомыя насельнікі\":{\"wt\":\"\"},\"Рэліквіі\":{\"wt\":\"\"},\"Плябан\":{\"wt\":\"\"},\"Стан\":{\"wt\":\"\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"53.904006\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"27.557921\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"\"},\"Назва мапы\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"На карце\":{\"wt\":\"Беларусь Мінск Гістарычны цэнтр\"},\"Commons\":{\"wt\":\"Convent of Basilians of Holy Spirit, Minsk\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Сакральнае збудаванне</td></tr><tr><th about=\"#mwt13\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Свята-Духаўскі манастыр базыльянак</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Сьвята-Духаўскі_манастыр_базылянак_(Менск).jpg\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"2014\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"3039\" decoding=\"async\" height=\"182\" resource=\"./Файл:Сьвята-Духаўскі_манастыр_базылянак_(Менск).jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg/274px-%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg/411px-%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg/548px-%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%28%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%29.jpg 2x\" width=\"274\"/></a></span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt8\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"53.904006\" data-lon=\"27.557921\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"53.904006\",\"longitude\":\"27.557921\",\"text\":\"53°54′14″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 27°33′29″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t27.557921,\\n\\t\\t\\t\\t53.904006\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q17043441\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q17043441\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_81c40ba23431d506c80ddd5db5d2a5f79bdcc353\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.904006/27.557921/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">53°54′14″ пн. ш. 27°33′29″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_(%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA)&params=53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=53.904006,27.557921&q=53.904006,27.557921&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=27.557921,53.904006&pt=27.557921,53.904006&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.904006&mlon=27.557921&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt11\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"53.904006\\" longitude=\\"27.557921\\" text=\\"53°54′14″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 27°33′29″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t27.557921,\\n\\t\\t\\t\\t53.904006\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q17043441\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q17043441\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_(%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA)&params=53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=53.904006,27.557921&q=53.904006,27.557921&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=27.557921,53.904006&pt=27.557921,53.904006&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.904006&mlon=27.557921&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/53.904006/27.557921/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"53.904006\\" data-lon=\\"27.557921\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_81c40ba23431d506c80ddd5db5d2a5f79bdcc353\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt10\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"53.904006\\",\\"longitude\\":\\"27.557921\\",\\"text\\":\\"53°54′14″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 27°33′29″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t27.557921,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t53.904006\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак (Мінск)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q17043441\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q17043441\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>53°54′14″ пн. ш. 27°33′29″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA_(%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA)&amp;params=53.904006_0_0_N_27.557921_0_0_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=53.904006,27.557921&amp;q=53.904006,27.557921&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=27.557921,53.904006&amp;pt=27.557921,53.904006&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=53.904006&amp;mlon=27.557921&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Горад\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Горад\">Горад</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\">Мінск</span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Дата заснавання</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P571\"><a class=\"mw-redirect\" href=\"./17_стагоддзе\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"17 стагоддзе\">XVII ст.</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Статус</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\"}' typeof=\"mw:File\"><span title=\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\"><img alt=\"Ахоўная шыльда гісторыка-культурнай каштоўнасці Рэспублікі Беларусь.\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"14\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/10px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/15px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/20px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"10\"/></span></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span><span style=\"margin-left: 0.2em; font-size: 85%;\" title=\"Гісторыка-культурная каштоўнасць РБ\"><a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі</a>, <span class=\"noprint\" style=\"white-space:nowrap;\">шыфр <a class=\"external text\" href=\"http://www.google.by/search?q=712Г000238\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\">712Г000238</a></span><span class=\"printonly\" style=\"white-space:nowrap;\">шыфр 712Г000238</span></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt12\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"53.904243\" data-lon=\"27.557719\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"27.557719\",\"latitude\":\"53.904243\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q17043441\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 27.557719, 53.904243] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Свята-Духаўскі манастыр базыльянак\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_360f764bfcdef2f3793db5b44f827f1f0b037998\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/53.904243/27.557719/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,53.904243,27.557719,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80+%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA+%28%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%29&revid=4529597&groups=_360f764bfcdef2f3793db5b44f827f1f0b037998\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,53.904243,27.557719,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96+%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80+%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BA+%28%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%29&revid=4529597&groups=_360f764bfcdef2f3793db5b44f827f1f0b037998 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt14\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Convent_of_Basilians_of_Holy_Spirit,_Minsk\" title=\"commons:Category:Convent of Basilians of Holy Spirit, Minsk\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Convent%20of%20Basilians%20of%20Holy%20Spirit,%20Minsk\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Convent of Basilians of Holy Spirit, Minsk\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span><link href=\"./Катэгорыя:Вікіпедыя:Спасылка_на_Вікісховішча_непасрэдна_ў_артыкуле\" rel=\"mw:PageProp/Category\"/></td></tr>\n</tbody></table>",
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"712Г000238\" data-wikidata-property-id=\"P632\">712Г000238</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 18385
} |
**Малая царква** («***манастырык на Падзамчы***», «***малы папоўскі манастырык***») — праваслаўная царква, якая існавала ў Гродне ў 12-17 ст. З'яўлялася помнікам Гродзенскай школы дойлідства. Дагэтуль дакладнае месцазнаходжанне храма невядома, мяркуецца, што царква стаяла на месцы цяперашняга пажарнага дэпо (вуліца Замкавая, 19).
Аналізуючы горадабудаўнічае развіццё Гародні, Алена Kвітніцкая высветліла месцазнаходжанне манастырскага комплексу. На яе думку, у 18 ст. «*манастырык на Падзамчы*» прымыкаў да пляцу фарнага касцёла, участкаў жыдоўскага квартала, а з двух бакоў межаваў з вулічнымі артэрыямі. Гэтая лакалізацыя выразна паказвала на невысокі ўзгорак сярэднявечнага пасада на поўнач ад Старога замкf. Дадатковым пацвярджэннем гэтай высновы з'яўляецца інфармацыя аб тым, што «папоўскі манастырык» мясціўся над ровам Гараднічанкі.
Гісторыя
--------
Сам участак насупраць Старога замку быў забудаваны яшчэ ў раннім сярэднявеччы. Згодна матэрыялам археалагічных раскопак гэты раён быў заселены ўжо ў XI ст. Лічыцца, што *Малая царква* была ўзведзена на тэрыторыі старажытнага пасада ў XII ст. што ўскосна пацвярджаюць вынікі археалагічных раскопак, праведзеных у 1987 Аляксандрам Краўцэвічам, падчас якіх быў зафіксаваны багаты культурны слой XII ст. На яе думку вядомай даследчыцы А. Квітніцкай, «манастырык на Падзамчы» знаходзілася на невысокім ўзгорку сярэднявечнага пасада, на поўнач ад Старога замка, гэта значыць каля і ці на месцы сучаснага пажарнага дэпо.
Першае ўпамінанне пра Малую царкву і «малы папоўскі манастырык» паходзіць з фальсіфікату прывілея Вітаўта на правы і свабоды гродзенскіх яўрэяў 1389, які быў складзены ў першай палове XVI ст. Па меркаванню Квітніцкай выява Малой царквы была зафіксавана на медзярыце Адэльгаўзера-Цюндта 1567—1568. Згодна гравюры гэта была невялікая па аб'ёме, аднанефная мураваная царква, крытая двухскатным дахам, з цыліндрычным барабанам з невялікім купалам. Каралеўскія рэвізоры, якія ў 1680 склалі спіс уладальнікаў нерухомай маёмасці горада і забудовы гарадскіх плошчаў, зафіксавалі факт знішчэння манастыра з царквой маскоўскімі войскамі ў сярэдзіне гэтага ж стагоддзя. У гэтым інвентары захавалася сціплая згадка аб тым, што на пляцы знаходзіўся «*малы папоўскі манастырык пад замкам*». На плане 1753 у раздзеле легенды плана «Спецыфікацыя. Што яшчэ з будынкаў засталося стаяць» пад літарай «h» пазначаны пляц «*рускага папа з юрысдыкай і будынкам*», што азначае, што участак з'яўляўся ўласнасцю ўніяцкай царквы.
У сярэдзіне 18 ст. пляц, на якім стаяў манастыр, быў названы «*Васкрасенскай юрыздыкай*». Такое акрэсленне магло быць абумоўлена сувязямі Малой ды Васкрасенскай цэркваў, якая яшчэ ў 17 ст. размяшчаліся на суседніх узгорках пасада ў сярэднявечнага горада. У апошнія дзесяцігоддзі 18 ст. Малая царква канчаткова знікае са старонак дакументаў. Апошняя згадка пра царкву паходзіць да 1783, калі на пляцах пачалося ўзвядзенне каралеўскай канцылярыі ды стайняў.
Літаратура
----------
* Біяграфія гарадзенскіх вуліц. Ад Фартоў да Каложы. Калектыў аўтараў: А. Вашкевіч, А. Госцеў, В. Саяпін і інш. Гродна-Вроцлаў: Вроцлаўская навуковая друкарня, 2012, 370 с. ISBN 978-93-61617-77-8
* Юрый Гардзееў. Магдэбургская Гародня. Гародня — Wroclaw: Wroclawska Drukarnia Naukowa PAN im. S. Kulczynskiego Sp. z o.o. 2008. 384 с. (Гарадзенская бібліятэка). ISBN 978-83-89185-68-6.
| ⛭Славутасці Гродна |
| --- |
| Раёны і кварталы |
* Гарадніца
* Занёманскае прадмесце
* Каложа
* Новы свет
* Стары горад
|
| Вуліцы, плошчы і бульвары |
* ✰ Вялікая Траецкая
* ✰ Замкавая
* Кірава
* ✰ Маркса
* ✰ Савецкая вуліца
* Савецкая плошча
* Элізы Ажэшка
|
| Палацы і жылыя дамы, сядзібы |
* ✯ Стары замак
+ Замак Вітаўта
+ Гарадзенская вежа
* Новы замак
* Палац Храптовічаў
* Палац Сапегаў (Баторыеўка)
* Дом майстра
* Панямонь
* Станіславова
* Дом купца Мураўёва
* Палац віцэ-адміністратара
* Палац Максімовіча
* Дом масонаў
* Дом урача Тальгейма
* Дом урача
* Дом віцэ-адміністратара
* Даходны дом
|
| Грамадскія будынкі і збудаванні |
* Крывая афіцына
* Лямус на Гарадніцы
* Лямус брыгіцкага кляштара
* Воданапорныя вежы
* Вежа пажарнага дэпо
* Тэатр Тызенгаўза
* Будынак пазямельнага банка
* Будынак рэальнага вучылішча
|
| Музеі |
* Гродзенскі дзяржаўны гісторыка-археалагічны музей
* Гродзенскі дзяржаўны музей гісторыі рэлігіі
* Аптэка езуітаў
* Дом-музей Элізы Ажэшкі
* Музей Максіма Багдановіча
|
| Манастыры, саборы і храмы |
* ✰ Каложская царква
* Касцёл Маці Божай Анёльскай і кляштар францысканцаў
* Касцёл Адшукання Святога Крыжа
* Кафедральны касцёл Святога Францішка Ксаверыя
* ✯ Касцёл Дабравешчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар брыгітак
* Лютэранская кірха
* Гродзенская Раства-Багародзіцкая царква і манастыр
* Пакроўскі кафедральны сабор
* Свята-Уладзімірская царква
|
| ⛭Гродзенская школа дойлідства |
| --- |
| Гродна | ✰ Барысаглебская царква •
Васкрасенская царква •
Княжацкі церам •
Малая царква •
Мураваныя сцены XII ст. •
Ніжняя царква •
Прачысценская царква | Каложская царква |
| Ваўкавыск | Замкавая царква |
Спасылкі
--------
* Малая царква (Гродна) на сайце «Архіварта» | {
"title": "Малая царква (Гродна)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
3162,
7909,
0.3997976988241244
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"411Г000003\" data-wikidata-property-id=\"P632\">411Г000003</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 8704
} |
**Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў** — рэшткі сядзібы ў Багданаве, Валожынскі раён, Мінская вобласць. Гісторыка-культурная каштоўнасць рэгіянальнага значэння.
Гісторыя
--------
Сядзіба вядома з другой паловы XVI стагоддзя. Названа па імі заснавальніка Багдана Сапегі (пам. у 1593 г.), кашталяна берасцейскага і смаленскага. У 1653 г. перайшла да дачкі Казіміра Мікалая Сапегі Барбары Валовіч. Потым сядзібай валодалі Пацы, Даніловічы, Чаховічы.
Пустка
Старое гняздо
Гняздо
Стары дом
Сядзіба Чаховічаў вядома па інвентарам 1697, 1742 і 1776 гг. Пасля смерці Віктара Чаховіча сядзіба перайшла яго сыну Казіміру (пам. у 1834 г). Пасля смерці ўдавы Казіміра сядзіба была прададзена з малатка Фердынанду Рушчыцу (1786—1848) герба Ліс, адвакату, жанатаму на Ганне з Чаховічаў. Потым сядзібай валодалі яго сын Эдвард Фердынанд, жанаты на Альвіне Мюнх, унук Фердынанд, вядомы мастак, графік, тэатральны дэкаратар і педагог, які нарадзіўся ў сядзібе ў 1870 г. і рэгулярна прыязджаў сюды будучы студэнтам Пецярбургскай акадэміі мастацтваў, прафесарам Школы выяўленчых мастацтваў у Варшаве, Кракаўскай акадэміі мастацтваў, кафедры жывапісу Віленскага ўніверсітэта. Тут жылі яго сёстры Вольга і Ганна. У сядзібе прайшлі і апошнія чатыры гады яго жыцця, поўныя працы і натхнення. Пейзажы Багданава былі ўвекавечаны на палотнах «Зямля», «Млын», «У свет», «Эмігранты», «Вясна», «Зімняя казка», «Млын ноччу».
Сядзіба займала жывапісна перасечаную тэрыторыю каля вёскі. Цэнтральная ўязная алея працягласцю 240 м вяла да сядзібнага дома на ўзвышэнні. Гэта быў просты стары дом з лістоўніцы, пабудаваны каля 1690 г. У канцы XVIII ст. Казімір Чаховіч пачаў перабудову старой сядзібы ў формах класіцызму. Побач ён пабудаваў новы мураваны двухпавярховы будынак з порцікам на двух калонах. У 1912 г. Фердынандам Рушчыцам была прыбудавана з паўночнага боку веранда, дах якой абапіраўся на шэсць філяраў. У адрозненні ад старога новы дом называўся «мурам», «скарбцам» і стаў новым кампазіцыйным цэнтрам. На партэры, акрамя таго, былі два складскія памяшканні (тыпу скляпоў), пабудаваныя з буйных валуноў і бута. Па часу заснавання і кампазіцыйна яны былі звязаны з старым сядзібным домам. Адначасова вялася рэканструкцыя рэгулярных паркавых закладанняў з шпалерамі ў пейзажным стылі. Новы мураваны дом быў халодным. Зімой, каб пазбегнуць вільгаці, час ад часу палілі ў галандках. У кабінетах, залах (зялёнай і жоўтай), сталовай размяшчаліся мастацкія зборы, мастацкая майстэрня, бібліятэка, архіў і другія фамільныя каштоўнасці, таму дом называўся скарбцам. Будынак натхніў мастака на карціну «Пустка» (1901). Жылым быў цёплы стары дом XVII ст. Летам, асабліва ў час канікул, ён перапаўняўся гасцямі, сваякамі, вучнямі мастака. Многія наведвальнікі размяшчаліся ў новым доме — «муры». У доме меліся кафляныя печы, каміны, люстры, мэбля першай паловы ХІХ ст. Асаблівую каштоўнасць прадстаўлялі сямейныя партрэты Рушчыцаў, Чаховічаў, Мунхаў, карціны Фердынанда Рушчыца і яго вучняў (за 1904—1907 гг.). Мелася таксама скульптура. У бібліятэцы налічвалася каля пяці тысяч тамоў, сярод іх старажытныя выданні на пергаменце XVI ст. кнігі на лацінскай, французскай, нямецкай, польскай і іншых мовах, у асноўным па праву, гісторыі і літаратуры. Кнігі з'яўляліся зборам Юзафа Карчэўскага. У кніжным зборы Фердынанда Рушчыца пераважвалі выданні па культуры і гісторыі мастацтва. Сярод іх былі кнігі, атрыманыя мастаком у якасці ўзнагароды за вучобу ў мінскай гімназіі. Матэрыялы ўключалі архівы Ю. Карчэўскага, Чаховічаў, Рушчыцаў і вялікую карэспандэнцыю Фердынанда Рушчыца.
* Інтэр'еры
* Мальвы, 1905Мальвы, 1905
*
*
У афармленні параднай часткі парка, уязной алеі выкарыстана бяроза. З двух бакоў алеі размяшчаліся баскеты з садамі (цяпер тэрыторыя забудавана). Перпендыкулярна к заезду перад парадным дваром уздоўж садоў стаяць два вялікіх гаспадарчых будынка (служаць кароўнікамі). З старых будынкаў сядзібы захаваўся толькі свіран і фундамент былой сыраварні. Другі, заходні заезд у сядзібу аформлены кляновай алеяй, а перад сядзібным домам — ядлоўцам. Акцэнтам перспектывы па шляху абедзвюх алей быў невялікі касцёл Святога Міхаіла з прыгожай чатырохграннай шатровай вежай на асноўным аб'ёме і гонтавым дахам, пабудаваны ў 1894 г. у формах народнага драўлянага мастацтва на краю сядзібы. Уяўленне пра яго дае фотаздымак 1927 г. На яго месцы раней стаяў касцёл, пабудаваны ў 1690 годзе Пятром Міхалам Пацам, уладальнікам багданаўскага двара.
Уезд у парк, пачатак XX ст.
Пейзажны парк плошчай каля 4 га размяшчаўся вакол дома і ўздоўж ручая, прытока Альшанкі. Меўся штучны вадаём з востравам, на якім мастак нярэдка бываў з мальбертам, і высокай якасці дрэвастой, размешчаны ў выглядзе невялікіх груп і адзіночных дрэў на перасечаных тэрасах ручая.
Рэшткі сядзібы Рушчыцаў
* Сядзіба да вайны
*
*
Сядзібныя пабудовы згарэлі ў ліпені 1944 г. Праслежваецца толькі падмурак былога «мура», завалены друзам.
Зноскі
------
1. ↑ Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.
Спасылкі
--------
* Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава) на сайце Radzima.org
* Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава) на сайце Глобус Беларусі (руск.)
* Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава) на сайце «Архіварта» | {
"title": "Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
1253,
8973,
0.13964114565919983
],
"infobox": [
"<table about=\"#mwt1\" class=\"infobox infobox-3426507e60c398bc\" data-mw='{\"parts\":[{\"template\":{\"target\":{\"wt\":\"Славутасць\\n\",\"href\":\"./Шаблон:Славутасць\"},\"params\":{\"Тып\":{\"wt\":\"Сядзібна-паркавы комплекс\"},\"Беларуская назва\":{\"wt\":\"Сядзіба Рушчыцаў\"},\"Арыгінальная назва\":{\"wt\":\"\"},\"Выява\":{\"wt\":\"Dom w Bohdanowie.jpg\"},\"Подпіс выявы\":{\"wt\":\"Дом у Багданаве, Фердынанд Рушчыц, 1901\"},\"Шырыня выявы\":{\"wt\":\"300px\"},\"Статус\":{\"wt\":\"\"},\"Краіна\":{\"wt\":\"Беларусь\"},\"Краіна2\":{\"wt\":\"\"},\"Назва месцазнаходжання\":{\"wt\":\"Вёска\"},\"Месцазнаходжанне\":{\"wt\":\"[[Багданава (Вішнеўскі сельсавет)|Багданаў]]\"},\"lat_dir\":{\"wt\":\"N\"},\"lat_deg\":{\"wt\":\"54\"},\"lat_min\":{\"wt\":\"10\"},\"lat_sec\":{\"wt\":\"40.51\"},\"lon_dir\":{\"wt\":\"E\"},\"lon_deg\":{\"wt\":\"26\"},\"lon_min\":{\"wt\":\"06\"},\"lon_sec\":{\"wt\":\"56.37\"},\"region\":{\"wt\":\"\"},\"CoordScale\":{\"wt\":\"\"},\"На карце\":{\"wt\":\"Беларусь Мінская вобласць\"},\"Канфесія\":{\"wt\":\"\"},\"Епархія\":{\"wt\":\"\"},\"Добрапрыстойнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Ордэнская прыналежнасць\":{\"wt\":\"\"},\"Тып кляштара\":{\"wt\":\"\"},\"Тып будынка\":{\"wt\":\"\"},\"Архітэктурны стыль\":{\"wt\":\"[[класіцызм]]\"},\"Аўтар праекта\":{\"wt\":\"\"},\"Будаўнік\":{\"wt\":\"\"},\"Заснавальнік\":{\"wt\":\"\"},\"Першае згадванне\":{\"wt\":\"\"},\"Заснаванне\":{\"wt\":\"\"},\"Асноўныя даты\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Даты||||||}}\"},\"Скасаваны\":{\"wt\":\"\"},\"Пачатак будаўніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Заканчэнне будаўніцтва\":{\"wt\":\"\"},\"Будынкі\":{\"wt\":\"{{Славутасць/Будынкі|кароўнік|лядоўня|парк|||}}\"},\"Вядомыя жыхары\":{\"wt\":\"\"},\"Рэліквіі\":{\"wt\":\"\"},\"Настаяцель\":{\"wt\":\"\"},\"Стан\":{\"wt\":\"\"},\"Сайт\":{\"wt\":\"\"},\"Commons\":{\"wt\":\"\"}},\"i\":0}}]}' data-name=\"Славутасць\" id=\"mwAg\" style=\"\" typeof=\"mw:Transclusion\"><tbody><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \">Сядзібна-паркавы комплекс</td></tr><tr><th about=\"#mwt14\" class=\"infobox-above\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center; font-size: 125%; background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center; font-size: 125%; background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Сядзіба Рушчыцаў</th></tr><tr><td class=\"\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center; \"> <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P18\"><span data-mw='{\"caption\":\"Дом у Багданаве, Фердынанд Рушчыц, 1901\"}' typeof=\"mw:File/Frameless\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Dom_w_Bohdanowie.jpg\" title=\"Дом у Багданаве, Фердынанд Рушчыц, 1901\"><img alt=\"Дом у Багданаве, Фердынанд Рушчыц, 1901\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"621\" data-file-type=\"bitmap\" data-file-width=\"700\" decoding=\"async\" height=\"266\" resource=\"./Файл:Dom_w_Bohdanowie.jpg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dom_w_Bohdanowie.jpg/300px-Dom_w_Bohdanowie.jpg\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dom_w_Bohdanowie.jpg/450px-Dom_w_Bohdanowie.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Dom_w_Bohdanowie.jpg/600px-Dom_w_Bohdanowie.jpg 2x\" width=\"300\"/></a></span><br/><span class=\"media-caption\" data-wikidata-qualifier-id=\"P2096\" style=\"display:block\">Дом у Багданаве, Фердынанд Рушчыц, 1901</span></span> </td></tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;padding-bottom:0.25em;\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P625\"><span class=\"coordinates plainlinks nourlexpansion\" data-param=\"54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000\"><span title=\"Паказаць карту\"><a about=\"#mwt9\" class=\"mw-kartographer-maplink\" data-lang=\"be\" data-lat=\"54.1779194\" data-lon=\"26.1156583\" data-mw='{\"name\":\"maplink\",\"attrs\":{\"lang\":\"be\",\"latitude\":\"54.1779194\",\"longitude\":\"26.1156583\",\"text\":\"54°10′40,51″&nbsp;пн.&nbsp;ш. 26°06′56,37″&nbsp;у.&nbsp;д.\",\"title\":\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\",\"zoom\":\"12\"},\"body\":{\"extsrc\":\"[ {\\n\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n\\t\\t\\\"geometry\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"Point\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"coordinates\\\": [\\n\\t\\t\\t\\t26.1156583,\\n\\t\\t\\t\\t54.1779194\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\\"title\\\": \\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-symbol\\\": \\\"star\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"marker-color\\\": \\\"#3366cc\\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoline\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q13032911\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"ids\\\": \\\"Q13032911\\\",\\n\\t\\t\\t\\\"properties\\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill\\\": \\\"#FF0000\\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\\"fill-opacity\\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\\"stroke\\\": \\\"#FF9999\\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]\"}}' data-mw-kartographer=\"maplink\" data-overlays='[\"_90ce29f2565b3774c5d976f466dfe4d1521a4e70\"]' data-style=\"osm-intl\" data-zoom=\"12\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/54.1779194/26.1156583/be\" typeof=\"mw:Extension/maplink\">54°10′40,51″ пн. ш. 26°06′56,37″ у. д.</a></span><sup class=\"geo-services noprint\"><span class=\"geo-geohack\" title=\"Карты і інструменты на GeoHack\"><a class=\"external text\" href=\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0%D1%9E_(%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0)&params=54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000\" rel=\"mw:ExtLink\"><span>H</span></a></span><span class=\"geo-google\" title=\"Гэта месца на «Картах Google»\"><a class=\"external text\" href=\"//maps.google.com/maps?ll=54.1779194,26.1156583&q=54.1779194,26.1156583&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>G</span></a></span><span class=\"geo-yandex\" title=\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\"><a class=\"external text\" href=\"//yandex.by/maps/?ll=26.1156583,54.1779194&pt=26.1156583,54.1779194&spn=0.1,0.1&l=sat,skl\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>Я</span></a></span><span class=\"geo-osm\" title=\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\"><a class=\"external text\" href=\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=54.1779194&mlon=26.1156583&zoom=12\" rel=\"mw:ExtLink nofollow\"><span>O</span></a></span></sup></span><meta about=\"#mwt12\" data-mw=\"{"name":"indicator","attrs":{"name":"0-coord"},"body":{"extsrc":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000\\"><span title=\\"Паказаць карту\\"><maplink lang=\\"be\\" latitude=\\"54.1779194\\" longitude=\\"26.1156583\\" text=\\"54°10′40,51″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 26°06′56,37″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\" title=\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\\" zoom=\\"12\\">[ {\\n\\t\\t\\"type\\": \\"Feature\\",\\n\\t\\t\\"geometry\\": {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"Point\\",\\n\\t\\t\\t\\"coordinates\\": [\\n\\t\\t\\t\\t26.1156583,\\n\\t\\t\\t\\t54.1779194\\t\\t\\t]\\n\\t\\t},\\n\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\"title\\": \\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-symbol\\": \\"star\\",\\n\\t\\t\\t\\"marker-color\\": \\"#3366cc\\"\\n\\t\\t}\\n\\t} , {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoline\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q13032911\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t}, {\\n\\t\\t\\t\\"type\\": \\"ExternalData\\",\\n\\t\\t\\t\\"service\\": \\"geoshape\\",\\n\\t\\t\\t\\"ids\\": \\"Q13032911\\",\\n\\t\\t\\t\\"properties\\": {\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill\\": \\"#FF0000\\",\\n\\t\\t\\t\\t\\"fill-opacity\\": 0.1,\\n\\t\\t\\t\\t\\"stroke\\": \\"#FF9999\\"\\n\\t\\t\\t}\\n\\t\\t} ]</maplink></span><sup class=\\"geo-services noprint\\"><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\">[//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&pagename=%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0%D1%9E_(%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0)&params=54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000 <span>H</span>]</span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\">[//maps.google.com/maps?ll=54.1779194,26.1156583&q=54.1779194,26.1156583&spn=0.1,0.1&t=h&hl=be <span>G</span>]</span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\">[//yandex.by/maps/?ll=26.1156583,54.1779194&pt=26.1156583,54.1779194&spn=0.1,0.1&l=sat,skl <span>Я</span>]</span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\">[https://www.openstreetmap.org/?mlat=54.1779194&mlon=26.1156583&zoom=12 <span>O</span>]</span></sup></span>"},"html":"<span class=\\"coordinates plainlinks nourlexpansion\\" data-param=\\"54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span title=\\"Паказаць карту\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a class=\\"mw-kartographer-maplink\\" data-mw-kartographer=\\"maplink\\" data-style=\\"osm-intl\\" href=\\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/12/54.1779194/26.1156583/be\\" data-zoom=\\"12\\" data-lat=\\"54.1779194\\" data-lon=\\"26.1156583\\" data-lang=\\"be\\" data-overlays='[\\"_90ce29f2565b3774c5d976f466dfe4d1521a4e70\\"]' typeof=\\"mw:Extension/maplink\\" about=\\"#mwt11\\" data-parsoid=\\"{}\\" data-mw='{\\"name\\":\\"maplink\\",\\"attrs\\":{\\"lang\\":\\"be\\",\\"latitude\\":\\"54.1779194\\",\\"longitude\\":\\"26.1156583\\",\\"text\\":\\"54°10′40,51″&amp;nbsp;пн.&amp;nbsp;ш. 26°06′56,37″&amp;nbsp;у.&amp;nbsp;д.\\",\\"title\\":\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\\",\\"zoom\\":\\"12\\"},\\"body\\":{\\"extsrc\\":\\"[ {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Feature\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"geometry\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"Point\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"coordinates\\\\\\": [\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t26.1156583,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t54.1779194\\\\t\\\\t\\\\t]\\\\n\\\\t\\\\t},\\\\n\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"title\\\\\\": \\\\\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў (Багданава)\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-symbol\\\\\\": \\\\\\"star\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"marker-color\\\\\\": \\\\\\"#3366cc\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t} , {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoline\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q13032911\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t}, {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"type\\\\\\": \\\\\\"ExternalData\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"service\\\\\\": \\\\\\"geoshape\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"ids\\\\\\": \\\\\\"Q13032911\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"properties\\\\\\": {\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill\\\\\\": \\\\\\"#FF0000\\\\\\",\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"fill-opacity\\\\\\": 0.1,\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t\\\\t\\\\\\"stroke\\\\\\": \\\\\\"#FF9999\\\\\\"\\\\n\\\\t\\\\t\\\\t}\\\\n\\\\t\\\\t} ]\\"}}'>54°10′40,51″ пн. ш. 26°06′56,37″ у. д.</a></span><sup class=\\"geo-services noprint\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><span class=\\"geo-geohack\\" title=\\"Карты і інструменты на GeoHack\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=be&amp;pagename=%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0%D1%9E_(%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0)&amp;params=54_10_40.51_N_26_06_56.37_E_scale:100000\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>H</span></a></span><span class=\\"geo-google\\" title=\\"Гэта месца на «Картах Google»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//maps.google.com/maps?ll=54.1779194,26.1156583&amp;q=54.1779194,26.1156583&amp;spn=0.1,0.1&amp;t=h&amp;hl=be\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>G</span></a></span><span class=\\"geo-yandex\\" title=\\"Гэта месца на «Яндекс.Картах»\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"//yandex.by/maps/?ll=26.1156583,54.1779194&amp;pt=26.1156583,54.1779194&amp;spn=0.1,0.1&amp;l=sat,skl\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>Я</span></a></span><span class=\\"geo-osm\\" title=\\"Гэта месца на карце OpenStreetMap\\" data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'><a rel=\\"mw:ExtLink\\" href=\\"https://www.openstreetmap.org/?mlat=54.1779194&amp;mlon=26.1156583&amp;zoom=12\\" data-parsoid=\\"{}\\"><span data-parsoid='{\\"stx\\":\\"html\\"}'>O</span></a></span></sup></span>"}\" id=\"mwAw\" typeof=\"mw:Extension/indicator\"/></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Краіна</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P17\"><span class=\"flagicon\" style=\"white-space: nowrap;\"><span class=\"mw-image-border\" typeof=\"mw:File\"><a href=\"./Беларусь\" title=\"Беларусь\"><img class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"600\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1200\" decoding=\"async\" height=\"11\" resource=\"./Файл:Flag_of_Belarus.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/22px-Flag_of_Belarus.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/33px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/44px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x\" width=\"22\"/></a></span><span typeof=\"mw:Entity\"> </span></span><a href=\"./Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Беларусь\">Беларусь</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\">Вёска</th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P131\"><a href=\"./Багданава_(Вішнеўскі_сельсавет)\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Багданава (Вішнеўскі сельсавет)\">Багданаў</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th class=\"plainlist\"><a href=\"./Архітэктурны_стыль\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Архітэктурны стыль\">Архітэктурны стыль</a></th>\n<td class=\"plainlist\">\n<span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-property-id=\"P149\"><a href=\"./Класіцызм\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Класіцызм\">класіцызм</a></span></td>\n</tr>\n<tr>\n<th about=\"#mwt15\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\">Будынкі</th>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;text-align:left;\">\nкароўнік<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>• лядоўня<span typeof=\"mw:Entity\"> </span>• парк</td>\n</tr>\n<tr>\n<td class=\"plainlist\" colspan=\"2\" style=\"text-align:center;\">\n<div align=\"center\" style=\";\"><div class=\"thumb tnone\" style=\"width:300px; border:1px solid #c8ccd1; margin-top:0em; margin-bottom:0em;\"><a about=\"#mwt13\" class=\"mw-kartographer-map mw-kartographer-container center\" data-height=\"170\" data-lat=\"54.177919444444\" data-lon=\"26.115658333333\" data-mw='{\"name\":\"mapframe\",\"attrs\":{\"frameless\":\"\",\"align\":\"center\",\"width\":\"300\",\"height\":\"170\",\"zoom\":\"15\",\"longitude\":\"26.115658333333\",\"latitude\":\"54.177919444444\"},\"body\":{\"extsrc\":\"\\n[\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"ExternalData\\\",\\n\\\"service\\\": \\\"geoshape\\\",\\n \\\"ids\\\": \\\"Q13032911\\\",\\n\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"fill\\\": \\\"#F07568\\\", \\\"fill-opacity\\\": 0.3, \\\"stroke\\\": \\\"#E0584E\\\", \\\"stroke-opacity\\\": 1, \\\"stroke-width\\\": 1, \\\"title\\\": \\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў \\\", \\\"description\\\": \\\"\\\"\\n },\\n\\n },\\n{\\n \\\"type\\\": \\\"Feature\\\",\\n \\\"geometry\\\": { \\\"type\\\": \\\"Point\\\", \\\"coordinates\\\": [ 26.115658333333, 54.177919444444] },\\n \\\"properties\\\": {\\n \\\"title\\\": \\\"Сядзібна-паркавы комплекс Рушчыцаў\\\", \\\"description\\\": \\\"\\\", \\\"marker-color\\\": \\\"#646464\\\", \\\"marker-size\\\": \\\"small\\\", \\\"marker-symbol\\\": \\\"circle\\\"\\n }\\n },\\n\\n]\\n\"}}' data-mw-kartographer=\"mapframe\" data-overlays='[\"_540c2373d93416ca59b853fd3f4a735a7a917d42\"]' data-style=\"osm-intl\" data-width=\"300\" data-zoom=\"15\" href=\"/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Map/15/54.177919444444/26.115658333333/be\" style=\"width: 300px; height: 170px;\" typeof=\"mw:Extension/mapframe\"><img alt=\"Map\" decoding=\"async\" height=\"170\" src=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,54.177919444444,26.115658333333,300x170.png?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B+%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81+%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0%D1%9E+%28%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%29&revid=4472043&groups=_540c2373d93416ca59b853fd3f4a735a7a917d42\" srcset=\"https://maps.wikimedia.org/img/osm-intl,15,54.177919444444,26.115658333333,[email protected]?lang=be&domain=be.wikipedia.org&title=%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B+%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81+%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0%D1%9E+%28%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0%29&revid=4472043&groups=_540c2373d93416ca59b853fd3f4a735a7a917d42 2x\" width=\"300\"/></a></div></div></td>\n</tr><tr><td about=\"#mwt16\" class=\"\" colspan=\"2\" data-mw='{\"attribs\":[[{\"txt\":\"style\"},{\"html\":\"text-align:center;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;;background:<span typeof=\\\"mw:Nowiki\\\" data-parsoid=\\\"{}\\\">#</span>eaecf0;\"}]]}' style=\"text-align:center;background:#eaecf0;;background:#eaecf0;\" typeof=\"mw:ExpandedAttrs\"><span class=\"wikidata-claim\" data-wikidata-claim-id=\"Q13032911$4f93a897-4d0c-0775-6bb6-0e410390ebcc\" data-wikidata-property-id=\"P373\"><span class=\"wikidata-snak wikidata-main-snak\"><span typeof=\"mw:File\"><a href=\"./commons:Category:Ruščyc_Manor_in_Bahdanava\" title=\"commons:Category:Ruščyc Manor in Bahdanava\"><img alt=\"Лагатып Вікісховішча\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1376\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1024\" decoding=\"async\" height=\"20\" resource=\"./Файл:Commons-logo.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x\" width=\"15\"/></a></span> <a class=\"extiw\" href=\"https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ruščyc%20Manor%20in%20Bahdanava\" rel=\"mw:WikiLink/Interwiki\" title=\"commons:Category:Ruščyc Manor in Bahdanava\">Медыяфайлы на Вікісховішчы</a></span></span></td></tr>\n</tbody></table>",
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"613Г000080\" data-wikidata-property-id=\"P632\">613Г000080</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 9231
} |
Сучасная рэканструкцыя Мазырскага замка
**Мазырскі замак** — драўлянае абарончае і адміністрацыйнае збудаванне позняга сярэднявечча ў Мазыры. Існаваў у XV—XVIII стагоддзях на гарадзішчы старажытнага Мазыра. Пабудаваны на месцы ўмацаванага драўлянага замка XIV стагоддзя. Займаў мыс паміж шырокімі ярамі, якія праразалі высокі карэнны бераг Прыпяці.
У XVI стагоддзі цэнтральная частка Мазыра была абнесеная астрогам. У 1520—1530-я гады зруйнаваны татарамі. Каля 1543 года быў адноўлены драўляны замак з гароднямі і вежамі. Чатырохгранныя вежы мелі па сем баявых ярусаў з падсябіццямі, а зверху накрываліся шатровым дахам. Сцяна з гародняў мела два баявыя ярусы і таксама мела падсябіцці з бланкаваннем. Дзве гародні былі прыстасаваныя для жылых мэтаў. На замкавым двары стаяла замкавая царква Спаса, некалькі трохкамерных дамоў, скарбніца, свіраны, піўніца і іншыя.
Пасля перабудовы ў 1576 годзе меў 5 вежаў. У 1609 годзе замак цалкам згарэў, у 1613 годзе адноўлены. У ходзе ваенных дзеянняў XVII стагоддзя замак неаднойчы быў разбураны і паступова прыйшоў y заняпад. У XVIII стагоддзі Мазырскі замак — парадны замкава-палацавы комплекс, які складаўся з драўлянага палаца ў цэнтры і гаспадарчай зоны.
Пры даследаванні на замчышчы выяўлены рэшткі жылой пабудовы 16 стагоддзя з кафлянай печчу, складзенай з гаршковай і каробчатай кафлі, упрыгожанай геаметрычным арнаментам.
Літаратура
----------
* *Якімовіч, Ю. А.* Драўлянае дойлідства беларускага Палесся — Мн. 1978.
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 9: Кулібін — Малаіта / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1999. — Т. 9. — С. 515. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9).
* Мазы́рскі за́мак // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 455. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Спасылкі
--------
* Мазырскі замак на сайце «Архіварта» | {
"title": "Мазырскі замак",
"mostly_tablelist": false,
"tablelist_ratio": [
843,
3083,
0.273434965942264
],
"infobox": [
"<table class=\"infobox\" style=\"width:250px;\">\n<tbody><tr>\n<td><span data-mw='{\"caption\":\"Ахоўны знак\"}' typeof=\"mw:File\"><a class=\"mw-file-description\" href=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" title=\"Ахоўны знак\"><img alt=\"Ахоўны знак\" class=\"mw-file-element\" data-file-height=\"1485\" data-file-type=\"drawing\" data-file-width=\"1093\" decoding=\"async\" height=\"102\" resource=\"./Файл:Histvalue_sign_export.svg\" src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/75px-Histvalue_sign_export.svg.png\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/113px-Histvalue_sign_export.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Histvalue_sign_export.svg/150px-Histvalue_sign_export.svg.png 2x\" width=\"75\"/></a></span></td>\n<td style=\"text-align:center; background:#ccf; width:100%; vertical-align:middle;\">Аб’ект <a href=\"./Дзяржаўны_спіс_гісторыка-культурных_каштоўнасцей_Рэспублікі_Беларусь\" rel=\"mw:WikiLink\" title=\"Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь\">Дзяржаўнага спіса гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь</a>, <span style=\"white-space: nowrap; word-spacing:-0.15em\">шыфр <span class=\"no-wikidata\" data-wikidata-external-id=\"312Е000505\" data-wikidata-property-id=\"P632\">312Е000505</span></span></td></tr>\n</tbody></table>"
],
"td_tables": [],
"text_length": 3222
} |