Datasets:

rafalposwiata

/

plsc

like 1

Działalność Wojewódzkiej Federacji Sportu w Sieradzu w latach 1976-1991

Wojewódzka Federacja Sportu w Sieradzu (WFS) została utworzona 5 czerwca 1976 r. Członkami – założycielami WFS byli przedstawiciele 15 klubów sportowych z województwa sieradzkiego. Podstawą prawną działalności stowarzyszenie był statut uchwalony przez zebranie założycielskie. Zgodnie ze statutem siedzibą władz WFS było miasto Sieradz, a terenem działania województwo sieradzkie. Nadzór nad WFS sprawował wojewoda sieradzki i Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu (GKKFiS). Członkami WFS w Sieradzu były Okręgowe Związki Sportowe (OZS), jak również kluby sportowe posiadające osobowość prawną. W ramach Federacji na terenie województwa sieradzkiego działało 9 OZS i 2 Komisje. 6 czerwca 1991 r. odbył się Nadzwyczajny Walny Zjazd WFS w Sieradzu. Na Zjeździe podsumowano działalność Federacji w latach 1986–1991, jak również podjęto decyzję o zaprzestaniu działalności statutowej i rozwiązaniu WFS. Po spełnieniu wymogów formalnych wojewoda sieradzki (29 czerwca 1991 r.) skreślił stowarzyszenie WFS w Sieradzu z Rejestru Stowarzyszeń i Związków Urzędu Wojewódzkiego w Sieradzu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

O badaniach Grzegorza Nowickiego stratyfikacji rozwoju fizycznego dziecka wiejskiego

Celem pracy jest ukazanie stratyfikacji społecznej rozwoju dzieci wiejskich regionu kujawsko-pomorskiego oraz przedstawienie standardów rozwojowych (wysokości i masy ciała) dzieci i mło-dzieży regionu kujawsko-pomorskiego, których G. Nowicki nie zdążył opracować i opublikować. Dr Nowicki przez długie dziesięciolecia XX w. systematycznie badał rozwój fizyczny młodych generacji regionu kujawsko-pomorskiego, a jego publikacje stanowią trwały dorobek, do którego sięgać będą antropologowie oceniający stan rozwoju fizycznego przyszłych pokoleń. Materiał badawczy zgromadzony i przesłany na ręce A. Malinowskiego stanowią dane niepu-blikowane przez G. Nowickiego, pochodzące z jego badań prowadzonych w latach 2002–2003 w województwie kujawsko-pomorskim, które obejmowały populację 5219 chłopców i 5016 dziewcząt w wieku od 7,5 do 19,5 lat. Wyniki opracowano podstawowymi metodami statystycz-nymi, prezentując je w postaci tabel i rycin. Wyniki potwierdzają utrzymywanie się w regionie kujawsko-pomorskim stratyfikacji rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży i zapóźnienia rozwoju dzieci z rodzin pracowników rolnych ze śro-dowisk popegeerowskich. Wnioski z pracy winny mieć wydźwięk społeczny w stosunku do środowisk decydenckich, wzmożenia troski o środowisko wsi. Czynniki gospodarcze, społeczne i polityczne odpowiedzial-ne za sytuację wsi polskiej powinny podejmować działania na rzecz szybkiej likwidacji stratyfika-cji społecznej rozwoju fizycznego dzieci wiejskich.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Rekreacyjne walory rzeki Dunajec w obszarze Pienińskiego Parku Narodowego

W 1932 roku utworzono Park Narodowy w Pieninach, a po kilkunastu latach przekształcono go w Pieniński Park Narodowy. Główną atrakcją turystyczną tegoż parku jest przełom Dunajca i spływ tratwami odbywający się po nim. Ta forma rekreacji jest dobrze znana nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Trwający kilka godzin spływ urzeka bogactwem i różnorodnością natury. Podczas trzech godzin spływu turyści mogą podziwiać przełom i najbliższe szczyty, tj. Facimiech, Grabczychę, Trzy Korony, Sokolicę. Te niezwykłe atrakcje powodują, że udział w spływie wzrasta z roku na rok i w roku 1967 liczba uczestników osiągnęła 200 000 osób. Obecnie obserwuje się jej stabilizację na niższym poziomie. Wszystkie te „cuda” natury i turystyczne atrakcje przyciągały w to miejsce znanych ludzi, takich jak Marię Konopnicką czy Adama Asnyka, co było czynnikiem promującym. Chociaż podobne imprezy są organizowane w Europie na większych rzekach, spływ na Dunajcu ma swoją specyficzną atmosferę i określony rodzaj wielbicieli.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Stan badań nad dziejami ruchu sportowego w województwie częstochowskim w latach 1975-1998

W niniejszym artykule przedstawiono stan badań nad dziejami ruchu sportowego w województwie częstochowskim w latach 1975–1998. Omówione opracowania monograficzne, rozprawy i artykuły, które publikowano w pracach zbiorowych, ukazywały historię sportu na terenie województwa częstochowskiego. Publikacje te, powstałe dzięki historykom kultury fizycznej, najczęściej dotyczyły genezy i działalności Akademickiego Związku Sportowego, Szkolnego Związku Sportowego, Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, jak również klubów sportowych. Były to opracowania w większości dotyczące dziejów organizacji i towarzystw sportowych oraz społecznych z terenu Częstochowy.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Sport kobiet mniejszości narodowych w Polsce w latach 1919-1939

Celem pracy jest przedstawienie sportu kobiet mniejszości narodowych w Polsce w latach 1919–1939. Mniejszości narodowe w Polsce stanowiły 31% ogółu społeczeństwa. Najliczniejszą grupę stanowili Ukraińcy (14,2%), następnie Żydzi (7,8%), Białorusini (3,9%), Niemcy (3,8%). Ponadto w Polsce zamieszkiwały jeszcze inne mniejszości: czeska, słowacka, litewska i inne (1,3%). W zakresie różnych dziedzin życia, mniejszości narodowe rozwijały ruch sportowy. Pod tym względem dość prężną działalność prowadziła ludność niemiecka, ukraińska i żydowska. W Polsce, w okresie międzywojennym, istniały samodzielne kluby i sekcje sportowe kobiet mniejszości narodowych. Kobiety uprawiały gimnastykę, gry sportowe, lekkoatletykę, pływanie, tenis stołowy i ziemny, wioślarstwo i inne dyscypliny. Często prezentowały wysoki poziom sportowy, np. w pływaniu. Uwaga ta odnosi się głównie do kobiet mniejszości niemieckiej i żydowskiej. Sięgały po tytuły mistrzyń Polski oraz reprezentowały Polskę na arenie międzynarodowej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Gniazdo "Sokoła" w Jordanowie - zarys dziejów

Działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Jordanowie przypada na lata 1896–1939, wnosząc w rozwój życia społeczno-kulturalno-sportowego miasta niedoceniany współcześnie wkład. Towarzystwo to konsolidowało elity mieszczańskie w działalności społecznej i w istotny sposób oddziaływało na infrastrukturę miasteczka i okolic. Ruch sokoli przyczyniał się do rozwoju kultury fizycznej i sportu we wszystkich warstwach społecznych Jordanowa, a w szczególności wśród młodzieży szkolnej. Ważny jest również wkład „Sokołów” jordanowskich w rozwój narciarstwa w tym rejonie Beskidów. Nie można przemilczeć pionierskiego wkładu Gniazda w rozbudowę lokalnej bazy narciarskiej, urządzenie zawodów wewnątrzklubowych skupiających najlepszych polskich zawodników, stworzenie wypożyczalni sprzętu narciarskiego, a nawet jego produkcji. Bardzo trafną inicjatywą, propagującą narciarstwo, było ustanowienie własnych medali za zwycięstwo w „Biegu Zjezdnym”. Te zawody były pierwszymi poza Zakopanem, urządzonymi przez „Sokoła” zawodami narciarskimi, przyczyniającymi się w istotny sposób do rozwoju narciarstwa Małopolski zachodniej. Wszystko to udało się osiągnąć dzięki pracy, otwartości na świat oraz zaangażowaniu się i nieprzeciętnej aktywności mieszkających tu ludzi.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Czwórbój lekkoatletyczny uczniów klas V Szkoły Podstawowej nr 2 w Olsztynie jako wskaźnik ich sprawności motorycznej

Celem podjętych badań było określenie poziomu sprawności motorycznej uczennic i uczniów klas V Szkoły Podstawowej nr 2 w Olsztynie na podstawie wyników uzyskanych w czwórboju lekkoatletycznym. Czwórbój przeprowadzono w maju w latach szkolnych 2013/2014, 2014/2015 i 2015/2016 na stadionie Olsztyńskiej Szkoły Wyższej. W metodyce pomiaru zmiennych wykorzystano wyniki biegu na dystansie 60 m, rzutu piłeczką palantową, skoku w dal, biegu na dystansie 600 m dziewcząt i 1000 m chłopców, które przeliczono na punkty według tabel czwórbojowych PZLA. Suma punktów stanowiła wskaźnik sprawności fizycznej badanych. Ogólnie najwyższe wyniki uzyskały uczennice i uczniowie w roku szkolnym 2015/2016, natomiast najniższe uczennice w roku szkolnym 2013/2014 i uczniowie w 2014/2015. Najlepiej na wszystkich rocznikach, zarówno u dziewcząt, jak i chłopców wypadł bieg na dystansie 60 m, gdzie odnotowano największy odsetek wyników na poziomie wysokim. Natomiast najniższe rezultaty uzyskano w konkurencji wytrzymałościowej – ponad 70% badanych (bieg na dystansie 600 m i 1000 m), i rzucie piłeczką palantową, gdzie ponad 90% badanych znalazło się w grupie z najniższymi wynikami. Z badań wynika, że ogólnie poziom sprawności motorycznej dziewcząt i chłopców okazał się niski. Świadczy o tym ponad 70% wyników usytuowanych w dole tabel.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Pogranicze mniejszości narodowych: niemieckiej, ukraińskiej i żydowskiej w kulturze fizycznej w Polsce przed 1939 r.

W latach 1919–1939, w tzw. okresie międzywojennym, 1⁄3 ludności w Polsce (9,9 miliona – 31,3% ogółu ludności w 1931) była mniejszością etniczną, w tym najliczniejsi byli Ukraińcy, Żydzi, Białorusini i Niemcy. Polityka międzynarodowa niemieckich i ukraińskich organizacji sportowych, działających w granicach II Rzeczypospolitej, została ukierunkowana na wzmocnienie działań roszczeniowych. Żydowski program edukacji fizycznej (różniący się od niemieckiego i ukraińskiego) miał na celu rozwój siłyfizycznej oraz dbanie o własną tożsamość kulturową. Sportowcy reprezentujący mniejszości narodowe należeli do klasy robotniczej lub średniej. Ruch sportowy opracowano na podstawie traktatu mniejszościowego, który został zaakceptowany przez parlament II RP w dniu 28 kwietnia 1919 roku. Traktat przewidywał, dla obywateli polskich różnego pochodzenia i różnych narodowości, równość w prawie oraz możliwości rozwoju własnej kultury, wiary i języka.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Przegląd zagadnień sportowych na łamach "Dziennika Polskiego" w latach 70. XX stulecia

Lata 70. XX stulecia upłynęły pod znakiem ważnych wydarzeń sportowych, swoim zasięgiem obejmujących wiele państw świata i liczne drużyny sportowe. Echa tych spotkań znajdujemy na łamach „Dziennika Polskiego”, który opisywał sukcesy i porażki rodzimych sportowców. Redakcja komentowała także trudną sytuację klubów sportowych, toczące się obrady na temat krzewienia i rozwoju sportu na szczeblu wojewódzkim. Organizowane w latach siedemdziesiątych wydarzenia sportowe, w których uczestniczyli Polacy, miały też znaczenie polityczne, pomocne w ukonstytuowaniu rządów komunistycznych w Polsce.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wspomnienie o Profesorze Zbigniewie Drozdowskim w 80 rocznicę urodzin

Autor pracy przedstawia sylwetkę Mistrza i Nauczyciela poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego. Współtwórcę polskiej antropologii fizycznej. Człowieka skromnego, oddanego zmysłami i sercem nauce.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Tenis ziemny kobiet w Polsce w okresie międzywojennym

W okresie międzywojennym nastąpił rozwój tenisa ziemnego kobiet w Polsce w zakresie organizacyjnym i sportowym. Zwiększała się liczba klubów i towarzystw sportowych, w których kobiety uprawiały tenis ziemny. Uczestniczyły one w Mistrzostwach Polski w tenisie ziemnym, począwszy od 1921 r. Do najlepszych polskich tenisistek ziemnych tego okresu należy zaliczyć m.in. Wandę Dubieńską, Jadwigę Jędrzejowską, Verę Richterówną i Gertrudę Volkmer-Jacobsenową. Spośród nich największe sukcesy na arenie międzynarodowej osiągnęła J. Jędrzejowska.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Marsz na Polską Górę jako przykład zawodów wojskowo-sportowych na Wołyniu (1934–1939)

Celem badań było przedstawienie Marszu na Polską Górę jako przykładu zawodów wojskowo- -sportowych w latach 1934–1939. W 1934 r. zorganizowano zawody marszowe w nowej formule – zamiast Marszu Gwiaździstego na Polską Górę powrócono do Marszu na Polską Górę w cyklu dwudniowym. Począwszy od 1935 r. zawody marszowe rozgrywano w ciągu 1 dnia. Na tych zasadach rozgrywano zawody Marsz na Polską Górę do 1939 r. Materiał źródłowy stanowiły źródła archiwalne, źródła drukowane oraz literatura. Zastosowano metodę analizy źródeł historycznych, indukcji, dedukcji, syntezy oraz metodę porównawczą. W pracy ukazano genezę zawodów marszowych na Wołyniu, datującą się na lata dwudzieste XX w. Przedstawiono organizację i przebieg zawodów, a także rezultaty Marszu na Polska Górę w latach 1934–1939. W zawodach marszowych brały udział głównie drużyny jednostek Wojska Polskiego oraz zespoły polskich organizacji i towarzystw społecznych, zespoły o charakterze przysposobienia wojskowego, a także kluby sportowe. Zawody Marsz na Polska Górę organizowano corocznie w ciągu jednego lub dwóch dni, w czerwcu lub w pierwszej dekadzie lipca. Stanowiły nie tylko czynnik kształtowania aktywności fizycznej, lecz także dbania o tężyznę fizyczną w sposób charakterystyczny dla przysposobienia wojskowego. Uczestniczyły w nich drużyny wojskowe oraz towarzystw i organizacji, m.in. Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, Kolejowego Przysposobienia Wojskowego, Pocztowego Przysposobienia Wojskowego, Przysposobienia Wojskowego Lotniczego, Ochotniczej Straży Pożarnej, Związku Strzeleckiego, Związku Rezerwistów, głównie z obszaru II Dowództwa Okręgu Korpusu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Poziom rozwoju somatycznego studentów i studentek wychowania fizycznego Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie

Celem pracy jest ukazanie poziomu rozwoju fizycznego młodzieży akademickiej studiującej wychowanie fizyczne w PWSZ w Koszalinie, a także charakterystyka porównawcza z innymi uczelniami Polski. Materiał stanowią wyniki badań 81 studentów i 24 studentek I roku wychowania fizycznego PWSZ w Koszalinie, przeprowadzonych przez autora pracy w latach 2012–2013. Techniką martinowską wykonano 29 pomiarów somatometrycznych (odcinki długościowe i szerokościowe ciała, obwody, fałdy skórno-tłuszczowe), na podstawie których wyliczono 12 wskaźników proporcji ciała. Strukturę somatyczną badanych zespołów męskich określono typologią Adama Wankego, a żeńskich Ewy Kolasy. Zebrany materiał opracowano podstawowymi metodami statystycznymi. Zróżnicowanie badanej młodzieży w aspekcie wielkości zamieszkiwanego środowiska, a także charakterystykę porównawczą do studentów i studentek studiujących wychowanie fizyczne w różnych ośrodkach akademickich Polski przedstawiono w tabelach oraz graficznie. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono różnicujące oddziaływanie czynnika urbanizacyjnego na rozwój somatyczny młodzieży studiującej wychowanie fizyczne w PWSZ w Koszalinie. Zespoły studentów i studentek zamieszkujących środowisko miejskie w porównaniu do wiejskiego charakteryzuje wyższy poziom rozwoju fizycznego. Młodzież PWSZ w porównaniu do zespołów studentów i studentek Uniwersytetu Zielonogórskiego charakteryzuje się większą tęgością budowy ciała. Pierwszoplanowymi w budowie ciała zespołów studentów PWSZ są elementy IA, a wśród studentek zdecydowanie przeważa element leptosomiczny I. Formuła somatyczna IAVH charakteryzuje zespół mężczyzn, a studentek IYAH. Studenci koszalińskiej PWSZ elementami somatycznymi najbardziej podobni są do studentów wychowania fizycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego, natomiast studentki pierwszoplanowym elementem nawiązują do zespołów AWF w Gdańsku, Uniwersytetu Zielonogórskiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego. Młodzież koszalińskiej PWSZ pod względem wysokości ciała jest najbardziej podobna do zespołów z Gdańska (studenci) i Katowic (studentki), a największe różnice odnotowano w porównaniu do studentów z Rzeszowa i Zielonej Góry oraz studentek z Warszawy i Poznania. Przeciętne masy ciała studentów z Koszalina są zbliżone do zespołów z Wrocławia i Łodzi, natomiast studentek do zespołów z Poznania, Wrocławia, Katowic i Gdańska. Największe różnice (przekraczające wartość 0,5 SD) stwierdzono w porównaniu do studentów i studentek z Rzeszowa i Katowic. Budową ciała studenci z Koszalina podobni są do rówieśników z Zielonej Góry i Łodzi, a studentki do studiujących w Katowicach i w Gdańsku. Różnice duże i bardzo duże między średnimi wskaźników ilorazowych (przekraczającymi wartość 0,5 i 1 odchylenia standardowego) stwierdzono w porównaniu do studentów z Rzeszowa, Poznania, Gdańska i studentek z Rzeszowa i Poznania.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wewnętrzne uwarunkowania działalności organizacyjnej Sekcji Narciarskiej I Lwowskiego Klubu Sportowego "Czarni" w latach 1920-1939

Pierwsze próby utworzenia sekcji narciarskiej w I LKS „Czarni” datuje się na 1912 rok. Do formalnego powstania Sekcji Narciarskiej doszło jednak dopiero 13 stycznia 1920 roku. Sekcję za-łożono w oparciu na własnym statucie, a w 1923 roku przekształcono ją na sekcję regulaminową I LKS Czarni. SN Czarnych została utworzona przez działaczy, którzy jeszcze przed I wojną świa-tową czynnie uprawiali narciarstwo w I LKS Czarni. Pierwszym prezesem sekcji został Bernard Rappaport; przez lata pełnił w niej różne funkcje, by w 1935 roku ponownie zostać wybranym prezesem. Wieloletnimi działaczami sekcji byli, m.in.: W. Fuchs-Dybowski, L. Pawłowski, Sz. Witkowski, Z. Rucker, T. Stobiecki, J. Jarzyna, L. Dudryk, A. Bischof. Kierunki działalności wyznaczane przez kolejne walne zebrania SN Czarnych były typowe dla działalności ówczesnych organizacji narciarskich. Organizowano szkolenia, wycieczki, zawody, prezentacje i odczyty. Przyjęcie SN Czarnych do Polskiego Związku Narciarskiego (PZN) w 1921 roku otworzyło drogę innym sekcjom narciarskim stowarzyszeń sportowych do członkostwa w PZN, a starania SN Czarnych o konsolidację lwowskich organizacji narciarskich dały początek istotnym zmianom or-ganizacyjnym w PZN, jakim było utworzenie okręgów PZN.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wychowanie fizyczne i sport w Łucku i w powiecie łuckim w latach 1921-1939. Zarys problematyki

W latach 1921–1939 nastąpił rozwój wychowania fizycznego i sportu w Łucku i w powiecie łuckim. Aktywności fizycznej sprzyjała działalność Miejskiego i Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego w Łucku. Nastąpił rozwój infrastruktury sportowej, jak również kształcenia kadr dla potrzeb wychowania fizycznego i sportu. Oprócz szkolnego programu wychowania, dużą rolę w rozwoju aktywności fizycznej odegrały organizacje i towarzystwa młodzieżowe i społeczne, m.in.: Kolejowe Przysposobienie Wojskowe, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, Wołyński Związek Młodzieży Wiejskiej i Związek Strzelecki. Znaczącą rolę w działalności sportowej odegrały kluby sportowe. Rozwojowi tej dziedziny kultury fizycznej sprzyjały powstające na Wołyniu struktury sportu, m.in. okręgowe związki sportowe, mające siedzibę w Łucku. Wychowanie fizyczne i sport realizowane były wśród ludności ukraińskiej m.in. poprzez działalność Ukraińskiego Klubu Sportowego Styr Łuck. Na Wołyniu działalność zaznaczyły organizacje „Płast” i „Junak”.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Rozwój szkolnego wychowania fizycznego na przestrzeni dziejów w Polsce a współczesny problem jego unikania

Artykuł niniejszy ma na celu ustosunkowanie się do zjawiska unikania wychowania fizycznego w szkołach III Rzeczpospolitej, rozpatrywanego zarówno od strony historycznej, jak i współcze-snych problemów państwa. W pierwszej części odniesiono się do rozwoju wychowania fizycznego w niektórych krajach europejskich i Rzeczpospolitej do czasu rozbiorów, następnie w II Rzeczpo-spolitej i Polsce Ludowej. Część druga odnosi się do transformacji ustrojowej i problemów, które mają odbicie w funkcjonowaniu szkół oraz postawach uczniów i rodziców wobec zajęć wychowa-nia fizycznego.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Historyczno-socjologiczne uwarunkowania kultury fizycznej Maorysów (na wybranych przykładach)

Maorysi to tubylcza ludność Nowej Zelandii, która, pomimo swojej burzliwej historii i trudnego okresu akulturacji, potrafiła zachować odrębność kulturową. Przekazują oni do dnia dzisiejszego młodemu pokoleniu prastare dyscypliny sportów, nieznane Europejczykom, takie jak: gry patykami, zawody latawców, wyścigi na szczudłach, warcaby, gry zręcznościowe, plemienne tańce. Równocześnie Maorysi, identyfikując się z kolonizatorem brytyjskim, przyswoili sobie sporty Pakeha¹ i potrafili osiągnąć w nich znaczące sukcesy, a nierzadko ich popularność w tych dyscyplinach jest większa niż białego człowieka. Dzięki sportowi Maorysi osiągnęli nie tylko poważanie, ale także awansowali w hierarchii społecznej. Po raz kolejny sport i jego uniwersalne wartości przyczyniły się do integracji różnych kulturowo społeczeństw.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wychowanie fizyczne i sport na wsi w świetle czasopisma "Raz. Dwa, Trzy" (1931-1939)

Czasopismo „Raz, Dwa, Trzy” ukazywało się w latach 1931–1939. Problematyka wychowania fizycznego i sportu na wsi dość rzadko była podejmowana na jego łamach. Część materiałów dotyczyła wdrażania i upowszechniania aktywności fizycznej na wsi. Głównymi przeszkodami – jak stwierdzano w publikacjach – były m.in. brak odpowiedniej infrastruktury oraz kadry instruktorskiej. Ważnym czynnikiem w upowszechnianiu wychowania fizycznego i sportu na wsi była dyskusja nad charakterem i programem aktywności fizycznej. Wśród organizacji i towarzystw działających na wsi wyróżniały się związki młodzieży wiejskiej oraz Związek Strzelecki. Na łamach czasopisma „Raz, Dwa, Trzy” publikowano materiały dotyczące współzawodnictwa sportowego, sportowców rekrutujących się ze środowiska wiejskiego. Dyscypliną, która należała do najpopularniejszych, była lekkoatletyka. Sukcesy – w tej dyscyplinie – na arenie ogólnopolskiej odnosili sportowcy Białostockiego Związku Młodzieży Wiejskiej. Młodzież wiejska – należąca do organizacji wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego – brała udział w zawodach marszowych: w Marszu Narciarskim Zułów – Wilno, Marszu Narciarskim Huculskim Szlakiem II Brygady Legionów oraz w Marszu Sulejówek – Belweder. Sukcesy odnosili sportowcy „Strzelca” Janowa Dolina. Publikacje, materiały i notatki dotyczące wychowania fizycznego i sportu na wsi w Polsce w świetle czasopisma „Raz, Dwa, Trzy” przyczyniły się do upowszechnienia aktywności fizycznej w środowisku wiejskim.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Polska, niemiecka, czeska czy śląska kultura fizyczna? Próba podsumowania - refleksje nad wspólnymi badaniami

Artykuł stanowi próbę krótkiej oceny dotychczasowych badań nad rozwojem kultury fizycznej na Śląsku, które realizowano w latach 2004–2012 w ramach polsko-niemieckiego projektu „Kultura fizyczna na Śląsku w XIX i XX wieku” pod kierunkiem Tomasza Jurka, Mirosława Ponczka, Bernarda Woltmanna (zestrony polskiej) oraz Karla-Heinza Schodroka i Norberta Urbainskiego (ze strony niemieckiej). Końcowym efektem badań są dwie monografie, w których po raz pierwszy ujęto dzieje kultury fizycznej na multikulturowym obszarze Śląska, znajdującego się w granicach Niemiec, a następnie Polski (wersja polska – Z dziejów kultury fizycznej na Śląsku. Rozwój kultury Fizycznej na Śląsku w latach 1919–1939;wersja niemiecka – Geschichte des Turnens und Sports in Schlesien 1812–1989). Na tym tle ukazano dylematy badawcze i terminologiczne, jakie towarzyszyły pracom licznej grupy redaktorów i autorów tekstów. Wskazano na najważniejsze problemy związane z realizacją badań nad pograniczem kultur, narodów i epok oraz wysunięto postulaty odnoszące się do przyszłych polsko-niemieckich projektów w zakresie historii kultury fizycznej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Geneza i rozwój speedrowera w Częstochowie (1994-2014)

W pracy omówiono początki i rozwój speedrowera w Częstochowie. Pierwszy nabór do sekcji speedrowera zorganizowano w 1994 r., ale oficjalnie powołano ją w 1995 r. Od tego momentu (aż do 2014 r.) częstochowscy speedrowerzyści osiągali spore sukcesy zarówno na arenie ogólnopolskiej (np. w Młodzieżowych Drużynowych Mistrzostwach Polski, Mistrzostwach Polski Par Klubowych czy Drużynowym Pucharze Polski), jak i międzynarodowej (zawody rangi mistrzostw Europy i świata). Poza sukcesami, w pracy przybliżono również infrastrukturę sportową klubu na przestrzeni omawianych lat, kadrę kierowniczą oraz aktyw społeczny i instytucje wspierające działalność klubu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Działalność Kontrwywiadu Służby Bezpeiczeństwa na Dolnym Śląsku w zakresie turystyki zagranicznej i międzynarodowych kontaktów sportowych 1957-1970

Lata 1957–1970 to rządy ekipy Gomułki, który doszedł do władzy w wyniku fermentu społecznego, określanego mianem Październik 1956. Okres ten oceniany jest przede wszystkim w aspektach zakończenia terroru Służby Bezpieczeństwa wobec społeczeństwa oraz dokonanych reform społeczno-gospodarczych, które dawały złudzenia większej demokracji i szerszego otwarcia się Polski na Zachód. W rzeczywistości nadzór Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nad społeczeństwem, realizowany przez nomenklaturę stanowisk i służby specjalne, zmienił jedynie swoje formy i metody, ale w rzeczywistości był nadal rygorystyczny. Prezentowany w opracowaniu nadzór kontrwywiadowczy nad zbiorowym zagranicznym ruchem turystycznym, który był znikomy, a w jego ramach również nad wyjazdami zagranicznymi polskich sportowców i przyjazdami na zawody do Polski sportowców z tzw. krajów kapitalistycznych, jednoznacznie wskazuje, że ówczesne władze, mieniące się ludowymi, traktowały obywateli przedmiotowo, jako potencjalnych przestępców godzących w bezpieczeństwo i interesy państwa polskiego. Nadzorowi operacyjnemu, obok szerokiej inwigilacji polskich turystów i sportowców, towarzyszyły też liczne rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze, przeprowadzane przez Służbę Bezpieczeństwa nawet z olimpijczykami i reprezentantami Polski. Niektóre osoby, turyści i sportowcy, byli ewidencjonowani w kartotekach i objęci stałą kontrolą służby bezpieczeństwa. Nadzór kontrwywiadowczy, sprawowany poprzez tajnych współpracowników, kontakty poufne, kontakty obywatelskie i służbowe, był w swym charakterze absurdalny i do niczego nie prowadził. Skłaniał jednak do pozostawania za granicą licznych turystów, nieraz ryzykujących nawet życie.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Sport w działalności Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe w Polsce w latach 1975-1998. Zarys problematyki

Sport (obok rekreacji fizycznej i turystyki) był jedną z najważniejszych dziedzin podejmowanych i realizowanych przez Krajowe Zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe (LZS) oraz wojewódzkie, powiatowe i gminne Zrzeszenia LZS w Polsce. Ramy czasowe pracy obejmują lata 1975–1998. W pracy omówiono uwarunkowania finansowe, kadrowe i infrastrukturę sportową oraz ich wpływ na rozwój sportu w działalności Krajowego Zrzeszenia LZS. Uwagę poświęcono także najważniejszym imprezom sportowo-rekreacyjnym, które cieszyły się największym zainteresowaniem środowisk wiejskich i małomiasteczkowych.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Diagnoza nawyków żywieniowych studentów różnych kierunków studiów w Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie

Celem pracy jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie, czy kierunek studiów oraz płeć stanowią czynniki różnicujące w odniesieniu do nawyków żywieniowych studentów pierwszych lat studiów licencjackich na Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Badania przeprowadzono od lutego do kwietnia 2013 roku wśród 102 studentek i 78 studentów Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Przeprowadzając badania, sprawdzono, czy osoby podejmujące studia są świadome skutków zdrowotnych złych nawyków żywieniowych i czy dbają o swoje zdrowie poprzez prawidłowe odżywianie. Kierunek studiów i płeć badanych wpływają na sposób żywienia studentów. Stwierdzono korzystniejszą częstotliwość spożywania posiłków wśród mężczyzn w porównaniu do kobiet. Zaobserwowane różnice w zakresie konsumpcji produktów żywnościowych pożądanych z punktu zdrowia, między studiującymi na kierunkach humanistycznych, technicznych i na wychowaniu fizycznym, były w większości przypadków nieistotne statystycznie. Można jednak zauważyć, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni istotnie częściej spożywają dania typu fast-food, piją codziennie, w porównaniu do rówieśników z kierunku wychowanie fizyczne. Wśród studiujących na kierunkach technicznych i humanistycznych odnotowano większą częstotliwość popełniania błędów związanych z żywieniem w porównaniu do studiujących wychowanie.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wybitni trenerzy medalistów olimpijskich - absolwenci Akademii Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu

W artykule przedstawiono sylwetki 11 wybitnych trenerów absolwentów poznańskiej Akademii Wychowania Fizycznego: Michała Brzuchalskiego, Janusza Czerwińskiego, Mariana Drażdżewskiego, Krzysztofa Kisiela, Pawła Kowalskiego, Tomasza Andrzeja Kryka, Sławomira Nowaka, Czesława Szulca, Wernera Urbańskiego, Marcina Witkowskiego i Aleksandra Wojciechowskiego. Wiedza uzyskana w trakcie studiów z zakresu teorii treningu sportowego i przygotowania do uczestnictwa w zawodach sportowych pozwoliła im szkolić z sukcesami wielu reprezentantów Polski i innych krajów, tak w startach olimpijskich, jak i na mistrzostwach świata i Europy oraz w innych imprezach sportowych wysokiej rangi. Są wśród tych sportowców przedstawiciele lekkiej atletyki, pływania, żeglarstwa, kajakarstwa, wioślarstwa i piłki ręcznej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Monitorowanie wpływów i sympatii politycznych w Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej przez władze państwowe w województwie kieleckim po 1926 r.

Po przewrocie majowym w 1926 r. obóz polityczny Józefa Piłsudskiego dążył do przejęcia kontroli nad wszelkimi dziedzinami życia w państwie, w tym nad oświatą i kulturą. W działalności tego ugrupowania istotną rolę odgrywała ideologia państwowa, a w jej ramach idea wychowania państwowego. W kręgu zainteresowań ówczesnych władz znalazła się szkoła, jak również organizacje masowe. Materiał źródłowy, Monitorowanie wpływów i sympatii politycznych w Stowarzyszeniu Młodzieży Polskiej przez władze państwowe w województwie kieleckim po 1926 r., przedstawia dokument przygotowany przez starostę radomskiego dla wojewody kieleckiego w 1927 r. na temat stanu organizacyjnego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w powiecie radomskim

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Samoocena wiedzy, umiejętności zawodowych i kompetencji społecznych studentów podstawą ewaluacji programu studiów kierunku turystyka i rekreacja

Celem pracy była analiza samooceny wiedzy, umiejętności zawodowych i kompetencji społecznych studentów kierunku turystyka i rekreacja oraz wskazanie możliwości modyfikacji i wzbogacenia programów kształcenia. Badaniami, w roku akademickim 2015/2016, objęto 88 studentów kierunku turystyka i rekreacja Wydziału Kultury Fizycznej i Promocji Zdrowia Uniwersytetu Szczecińskiego. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, z wykorzystaniem techniki ankiety (kwestionariusz własnego autorstwa), wywiadu nieskategoryzowanego i obserwacji. Do wnioskowania statystycznego użyto standardowych metod statystycznych: frekwencji cech oraz testu niezależności chi-kwadrat. Wyniki badań w zakresie samooceny wiedzy, kompetencji zawodowych i społecznych respondentów odniesiono do ich identyfikacji z kierunkiem studiów. Stwierdzono, że większość studiujących turystykę i rekreację identyfikowała się z wybranym kierunkiem. Poziom samooceny wiedzy studentów – zwłaszcza z zakresu specjalności – nie był wysoki. Zaobserwowano związek między poziomem identyfikacji a samooceną umiejętności i kompetencji. Studenci mocnej identyfikujący się z kierunkiem studiów wyżej oceniali swoje umiejętności zawodowe oraz kompetencje społeczne.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Promocja sportu i zdrowego stylu życia w działalności Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej w Toruniu na przykładzie kampanii "Miesiąc dla Zdrowia" 1996–2014

Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej zostało powołane do życia 3 maja 1957 roku. Ce-lem organizacji było upowszechnianie kultury fizycznej i dostępu do niej. Towarzystwo oferuje wszystkim zainteresowanym różne formy zajęć sportowych i rekreacyjnych dostosowanych do ich wieku, stanu zdrowia i zainteresowań. Od początku działalności instytucja budzi, rozwija i zaspo-kaja potrzeby związane z aktywnością sportową, rekreacją i czynnym wypoczynkiem, zachęca do dbania o zdrowie i sprawność psychofizyczną oraz integruje środowiska lokalne. W opracowaniu przybliżono działalność Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej w Polsce z uwzględnieniem związku toruńskiego, który został założony w 1958 roku. Szczególną uwagę położono na działalność organizacji związaną z promocją sportu i zdrowego stylu życia wśród mieszkańców grodu Kopernika. Miejska kampania na rzecz aktywności ruchowej i zapobiegania chorobom „Miesiąc dla Zdrowia” po raz pierwszy odbyła się w 1996 roku, budząc duży entuzjazm wśród torunian. Od tego czasu zainteresowanie nią nie słabnie. Dwa razy w roku, w maju oraz na przełomie października i listopada, liczne podmioty włączają się w akcję poprzez darmowe udo-stępnianie obiektów infrastruktury fizycznej (basenów, sal gimnastycznych, klubów fitness itp.). Dodatkowo w przedsięwzięcie angażują się lekarze, dietetycy i instruktorzy sportu, którzy swoją wiedzą wzbogacają program kampanii, pozwalając mieszkańcom Torunia na kompleksowe zadbanie o zdrowie i dobre samopoczucie. Toruński sukces kampanii przełożył się na włączenie przez Zarząd Główny TKKF „Miesiąca dla Zdrowia” do ogólnopolskiego programu działań stowarzyszenia.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Zarys dziejów sportu w Bodzentynie w latach 1945-1998 ze szczególnym uwzględnieniem działalności Międzyszkolnego Klubu Sportowego "Jodła" Bodzentyn

Bodzentyn był ośrodkiem, który popularyzował sporty zimowe w województwie kieleckim. W 1962 r. przy Liceum Ogólnokształcącym w Bodzentynie powstał Międzyszkolny Klub Sportowy „Jodła”. Wiodącymi dyscyplinami sportowymi były: biathlon i narciarstwo biegowe, ale uprawiano także sporty obronne i strzelectwo sportowe. Wychowankowie Klubu odnosili znaczące sukcesy na arenie krajowej i międzynarodowej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Znaczenie elementów komunikacji w kształtowaniu relacji uczeń-nauczyciel na zajęciach wychowania fizycznego

Celem badań była identyfikacja oczekiwań uczniów i przyszłych nauczycieli, dotyczących elementów wzajemnej komunikacji werbalnej na lekcji wychowania fizycznego oraz zakresu uczestnictwa uczniów w decydowaniu o formie zajęć. Badaniem objęto 490 uczniów gimnazjum, 482 uczniów szkół średnich oraz 300 studentów studiujących na kierunku wychowanie fizyczne. Do gromadzenia danych wykorzystano kwestionariusz ankiety. Odpowiedzi na pytania dotyczące najważniejszych elementów komunikacji oraz zakresu, w jakim uczniowie chcieliby mieć wpływ na formę zajęć, poddano analizie statystycznej. W tym celu posłużono się testem chi-kwadrat. Najczęściej uczniowie uważali, że najważniejszym elementem komunikacji werbalnej nauczyciela z nimi podczas zajęć jest umiejętność wyjaśniania. Największy odsetek przyszłych nauczycieli utrzymywał, że najistotniejsze jest, aby wypowiedzi nauczyciela były zrozumiałe. Uczniowie gimnazjum najliczniej wyrażali opinię, że nauczyciel powinien czasami konsultować z nimi formę zajęć. Natomiast wśród uczniów szkół średnich i przyszłych nauczycieli dominowało zdanie, że powinien czasami uwzględniać ich propozycje. Płeć i poziom edukacji okazały się być zmiennymi różniącymi oczekiwania badanych dotyczące zarówno elementów komunikacji, jak i udziału w decydowaniu o formie zajęć. Ujawnione oczekiwania uczniów i opinie studentów pozwalają na zoptymalizowanie przygotowania, pod względem sposobu komunikacji, przyszłych kadr do pracy na poszczególnych etapach kształcenia. Pozwalają także na bardziej świadome podejście do kształtowania pozytywnych wzajemnych relacji, poprawę efektywności zajęć oraz zwiększenie satysfakcji uczniów z uczestnictwa w lekcjach wychowania fizycznego.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Funkcje samorządu terytorialnego w sferze kultury fizycznej (1999-2010)

Celem artykułu było omówienie funkcji jednostek samorządu terytorialnego w sferze kultury fizycznej. Zrelacjonowane zostały w nim zmiany zachodzące w strukturze zadań publicznych od wprowadzenia trójstopniowego podziału administracyjnego kraju. Analiza objęła normy prawne zawarte w ustawach ustrojowych konstytuujących samorząd gminny, powiatowy i województwa. Omówione zostały również zapisy aktów normatywnych, które stanowiły ramy prawne konstrukcji zadań władzy publicznej w zakresie kultury fizycznej, w tym ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie, która jest częścią polskiego porządku prawnego od 16 października 2010 r.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Ocena występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 11-12 lat na przykładzie Publicznej Szkoły Podstawowej nr 3 w Radomiu

Wprowadzenie. Z danych WHO wynika, że z każdym rokiem rośnie liczba dzieci ze zwiększoną masą ciała. Wpływ na taki stan mają błędy żywieniowe, brak czasu wolnego rodziców na wspólne przygotowywanie odpowiednich posiłków, oraz coraz mniejsze zainteresowanie młodzieży szkolnej kulturą fizyczną i zajęciami ruchowymi. Cel. Celem głównym pracy jest określenie wielkości różnic w zawartości tkanki tłuszczowej u dziewcząt i chłopców w wieku 11–12 lat, w ujęciu całościowym i tułowiu. Celem szczegółowym jest ocena proporcji wagowo-wzrostowych uczniów w wieku 11–12 lat w odniesieniu do płci. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 100 uczniów Szkoły Podstawowej nr 3 w Radomiu. Badaną grupę stanowili chłopcy (48) i dziewczęta (52) w wieku 11–12 lat. Do przeprowadzenia badania wykorzystano analizator składu ciała BC 545 Tanita, który określił masę ciała z dokładnością do 0,1 kg. Oprócz masy, urządzenie określiło zawartość tkanki tłuszczowej w całym ciele, jak również występującej w tułowiu. Na podstawie zebranych danych i po otrzymaniu wyniku pomiaru ciała badanych osób, prowadzący wyliczyli wskaźnik BMI (Body Mass Index). Pozwoliło to stwierdzić, czy dziecko ma niedowagę, masę ciała prawidłową, nadwagę lub otyłość. W przypadku chłopców przedziały BMI prezentują się następująco: I przedział (poniżej 15) oznacza niedowagę, II przedział (w granicach 15–20) oznacza masę ciała prawidłową, III przedział (20–23) wskazuje na nadwagę, a IV (przy BMI powyżej 23) oznacza otyłość. Wartości BMI są zróżnicowane ze względu na płeć. Jest to spowodowane wcześniejszymi zmianami antropomorficznymi ciał dziewcząt. Wartości BMI dziewcząt przedstawiają się następująco: I przedział (BMI poniżej 14) – niedowaga, II (dla wartości 14–22) wskazuje na masę ciała prawidłową, III przedział (22–27) oznacza nadwagę, a IV (powyżej 27) świadczy o występowaniu otyłości. Wyniki. Na podstawie zebranych danych można zauważyć, że u chłopców BMI poniżej 15 (świadczące o niedowadze) nie występuje, w przedziale masy ciała prawidłowej jest 26 osób (BMI między 15– 20), w przedziale nadwagi jest 12 badanych (BMI w zakresie 20–23), natomiast z BMI powyżej 23 (świadczącym o otyłości) jest 10 chłopców. Dziewcząt ze wskaźnikiem Body Mass Index poniżej 14 (z niedowagą) jest 3, z wynikiem w przedziale normy prawidłowej (14–20) jest aż 34, w trzeciej grupie (BMI pomiędzy 22–27) jest 12 dziewcząt z nadwagą, natomiast powyżej 27 są tylko 3 osoby z otyłością. Wnioski. Na podstawie przeprowadzonych badań można wyciągnąć następujące wnioski. Badania własne potwierdzają, że istnieje różnica w zawartości tkanki tłuszczowej w ciele człowieka w zależności od płci. Większa zawartość tkanki tłuszczowej w tułowiu występuje u chłopców. Całkowita zawartość tkanki tłuszczowej u dzieci, na przykładzie uczniów klas piątych Szkoły Podstawowej nr 3 w Radomiu, jest większa u dziewcząt. Badania własne pokazują, że u chłopców w wieku 11–12 lat występuje większa tendencja do nadwagi i otyłości niż u dziewcząt. Problem nadwagi i otyłości dotyka zarówno dziewcząt, jak i chłopców. Jak wynika z zebranych danych, chłopcy są bardziej podatni na nie przestrzeganie zasad zdrowego żywienia.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Studium o początkach rozwoju piłki nożnej na Warmii i Mazurach (1945-1956)

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na kwestie szkoleniowe i uprzywilejowanej pozycji piłki nożnej na Warmii i Mazurach w latach 1945–1956. Do gry w piłkę nożną zachęcały liczne poniemieckie obiekty sportowe oraz niewielkie umiejętności piłkarskie osadników. Organizowano drużyny piłkarskie przy instytucjach i przedsiębiorstwach. Niewiele zdziałano w sprawach szkoleniowych, natomiast wytworzył się swoisty partykularyzm branżowy, mający wpływ na faworyzowanie piłkarzy, co sprzyjało występowaniu problemów wychowawczych. Zamiana systemu organizacyjnego kultury fizycznej w kraju spowodowała, iż po 1950 r. nastąpił gwałtowny rozwój piłki nożnej w Olsztyńskiem. Rozwój organizacyjny nie szedł w parze ze szkoleniem kadry instruktorskiej i trenerskiej. Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej nie potrafił skutecznie zachęcić sympatyków piłki nożnej do zdobywania umiejętności instruktorskich. Ponadto nie potrafił zainteresować pracujących już instruktorów kwalifikacjami trenerskimi. Nie było większej woli do tworzenia warunków, które zachęciłyby zarówno trenerów z innych województw do podjęcia pracy w Olsztyńskiem, jak i absolwentów wyższych szkół wychowania fizycznego ze specjalnością piłki nożnej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Konsumpcja sportowa i zainteresowanie kobiet sportem

Artykuł stanowi próbę zarysowania doświadczeń i postaw kobiet dotyczących kibicowania sportowego na żywo, śledzenia wydarzeń sportowych za pomocą mediów masowych, jak również związków pomiędzy konsumpcją sportową a aktywnością sportowo-rekreacyjną w czasie wolnym. Zastosowano metodę wywiadu z wykorzystaniem autorskiej ankiety (39 pytań). W badaniu wzięło udział 105 kobiet. Badania przeprowadzono w styczniu 2015 roku w Warszawie. Wyniki badań uwidaczniają znaczne zainteresowanie badanych kobiet sportem. Wskazują na zdecydowanie wyższy poziom konsumpcji pośredniej niż bezpośredniej badanych kobiet oraz związek pomiędzy ich aktywnością sportowo-rekreacyjną a poziomem konsumpcji sportowej. Kobiety o wyższym poziomie aktywności sportowo-rekreacyjnej informowały o wyższej konsumpcji sportowej. Badania pokazały również, iż telewizja pozostaje najczęściej wykorzystywanym medium do oglądania sportu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Początki rekreacji, wychowania fizycznego i sportu w Kielcach na przełomie XIX i XX stulecia

Artykuł pt. Początki rekreacji, wychowania fizycznego i sportu w Kielcach na przełomie XIX i XX wieku jest próbą przedstawienia procesu kształtowania się wśród społeczności miejskiej Kielc różnych form aktywności fizycznej. Związana była ona z rozwojem nowych metod wychowania, postępem wiedzy o człowieku i sytuacją polityczną. Konsekwencją industrializacji Kielc na przełomie XIX i XX w. był szybszy napływ informacji politycznych, gospodarczych, społecznych i obyczajowych. W programach szkolnych pojawiła się gimnastyka, która miała przyczynić się do prawidłowego rozwoju fizycznego młodzieży. Mimo słabości miejscowej wytwórczości i tym samym wątłej kondycji finansowej, ówcześni kielczanie stawali się oni odbiorcami płynących ze świata nowości. Jedną z nich była moda na uprawianie rekreacji i wszelakich sportów, co było w pełni uzasadnione względami zdrowotnymi. Pożyteczna rola sportu i rekreacji dotarła do świadomości ówczesnych mieszkańców Kielc, jednak zbyt duże koszty z tym związane zawężały krąg miłośników aktywnego wypoczynku.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Zdrowie oraz fizjologiczne podstawy starości i fizycznego treningu rekreacyjnego

W prezentowanej pracy omówione zostały najważniejsze korzyści dla ludzi starszych, płynące z uprawiania aktywności fizycznej. Zdefiniowano określenie „zdrowie”, posługując się licznymi teoriami. Zaprezentowano również współzależność stosowanej diety i spożywanych odżywek ze stanem zdrowia i brakiem fizycznej aktywności. W dalszej części pracy scharakteryzowano różnice fizjologiczne między kobietami i mężczyznami w kontekście somatycznym i osiąganych wyników sportowych. Następnie opisano zmiany fizjologiczne pojawiające się w następstwie starzenia się człowieka, połączone z ograniczeniem aktywności fizycznej. Określono także istotę promocji zdrowia i znaczenie stylu życia. W ostatniej części pracy scharakteryzowano aktywność fizyczną jako styl życia i rekomendowany sposób spędzania czasu wolnego przez starszych ludzi.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Początki i rozwój polskiej kultury fizycznej na Górnym Śląsku do 1945 roku

W pracy przedstawiono genezę i rozwój polskiej kultury fizycznej na Górnym Śląsku do 1945 r. Znaczący udział w rozwoju polskiej kultury fizycznej na Górnym Śląsku wniosło Towarzystwo Gimnastyczne„Sokół”. Pierwsze gniazda „Sokoła” na tym terenie zostały założone w ostatniej dekadzie XIX w. Towarzystwo prowadziło m.in. działalność niepodległościową, patriotyczną, na polu aktywności fizycznej, kulturalną i oświatową. W okresie międzywojennym na Górnym Śląsku nastąpił dalszy rozwój kultury fizycznej. Obok działalności Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” powstawały polskie towarzystwa, organizacje i kluby prowadzące działalność sportową, a także pracę na polu wychowania fizycznego, rekreacji fizycznej i turystyki oraz przysposobienia wojskowego. Na obszarze Górnego Śląska prowadziły działalność struktury administracyjne Polskich Związków Sportowych. Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu wojsk niemieckich na Górny Śląsk działalność społeczności polskiej na polu kultury fizycznej została zakazana przez władze okupacyjne.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Park Narodowy "New Forest" jako przykład ochrony przyrody dla rekreacji i turystyki w Zjednoczonym Królestwie

Parki narodowe istnieją w niektórych krajach od prawie 200 lat, lecz w Zjednoczonym Królestwie najstarszy Park ma zaledwie 57 lat. Ponadto parki narodowe Wysp Brytyjskich różnią się zdecydowanie od tych, które znajdują w innych częściach świata. Zwykle więcej niż 50% parków narodowych to posiadłości prywatne w wielu wypadkach z pokolenia na pokolenie. Właściciele na tym terenie utrzymują trzodę, mają prawo do korzystania z zasobów drewna opałowego czy mieszkania na terenie parku. Parki narodowe nie są narodowymi ze względu na własność państwową, lecz ze względu na fakt, że są to naturalnie piękne obszary, które powinny być ogólnonarodowo chronione. Najmłodszy Park Narodowy Anglii to „Nowy Las”, który istnieje od około XI wieku, a w 2005 roku został faktycznie zatwierdzony jako Park Narodowy. Park „Nowy Las” jest dobrym przykładem na to, jak człowiek może żyć w harmonii z naturą. Budynki, zabytki i zwierzęta (krowy, owce, świnie, jak również znane w „Nowym Lesie” kucyki) dodają piękna temu obszarowi i dodają kolorystykę scenerii przez cudowne drzewa, stawy, wrzosowiska i obszary wrzosowiskowe. „Nowy Las” jest nasiąknięty historią z fascynującymi budynkami i zabytkami w każdym zakątku, stapiającymi się z naturalnym pięknem. Znacząca ilość ścieżek i dróg daje możliwość jeżdżenia na rowerze, spacerowania czy przejażdżek konnych. Dobrze rozwinięta infrastruktura, włączając w to system dróg i parkingów, czyni „Nowy Las” dostępnym dla zwiedzających, znajduje się tu dużo hoteli, domów gościnnych oferujących śniadanie i nocleg, a także kampingów, dla tych którzy chcą w Parku zostać dłużej. „Nowy Las” jest rzeczywiście perfekcyjnym miejscem dla każdego, kto chce odpocząć – grup rodzinnych, młodych i starszych ludzi. Znajduje się tu wiele miejsca do rekreacji, turystyki i do obcowania z naturą.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Masa ciała a wskaźniki wagowo-wzrostowe otyłych mężczyzn

W prezentowanych badaniach postanowiono zbadać różnice somatyczne u mężczyzn z nadwagą i rożnymi stopniami otyłości oraz określić zależności pomiędzy masą ciała (Mc) a wiekiem i wysokością ciała (Wc) oraz wskaźnikami Queteleta, BMI, Rohrera i smukłości. Badaniu poddano 131 mężczyzn z nadwagą i otyłością. U badanych rejestrowano wiek, Mc i Wc oraz wyliczono cztery wskaźniki wagowo-wzrostowe. Badanych podzielono na cztery grupy – w zależności od wskaźnika BMI, oraz pięć grup w zależności od wieku. Wyniki: W grupach zależnych od BMI odnotowano istotne różnice w zakresie wszystkich analizowanych zmiennych. Natomiast grupy wiekowe różniły się wiekiem i wskaźnikami wagowo-wzrostowymi. Mc mężczyzn niepodzielonych na grupy korelowała z wiekiem i wszystkimi zmiennymi somatycznymi. Ponadto stwierdzono, że podział badanych według wskaźnika BMI ujawnił największą wartość prognostyczną Wc, wskaźnika Queteleta i BMI względem Mc mężczyzn. Podział na grupy wiekowe ujawnił wysoką wartość prognostyczną wskaźnika Queteleta i BMI u mężczyzn w wieku od 19 do 62 lat, a wskaźnika Rohrera i Smukłości u mężczyzn w wieku poniżej 59 lat, w stosunku do Mc. Wnioski: Uzyskane wyniki wykazały istotną przydatność wskaźników wagowo-wzrostowych w odniesieniu do Mc mężczyzn z nadwagą i otyłością niezależnie od ich wieku, jak i po dokonaniu podziału wiekowego badanych.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Instrumentalizacja piłki nożnej w państwie totalitarnym na przykładzie Trzeciej Rzeszy

Wzrost znaczenia sportu na początku XX wieku spowodował, że naziści – tworząc Trzecią Rzeszę – szczególną uwagę zwrócili na tę dziedzinę aktywności człowieka. Piłka nożna, jako jedna z najpopularniejszych dyscyplin sportowych, stała się ważnym instrumentem w budowaniu totalitarnego państwa. Przejęcie zwierzchnictwa nad piłką nożną umożliwiło władzom Trzeciej Rzeszy przede wszystkim kontrolę znacznej części społeczeństwa. Piłka nożna stała się też ważnym i wielofunkcyjnym narzędziem propagandy. Służyła nazistom do budowania pożądanych relacji z innymi państwami i pokojowego wizerunku swojego państwa, a przede wszystkim do demonstrowania rzekomej wyższości narodu niemieckiego nad innymi. Ponadto piłkarskie rozgrywki były doskonałym sposobem rozpowszechniania i wzbudzania w narodzie niemieckim poczucia tożsamości z symboliką nazistowską. Piłka nożna była także narzędziem realizacji specyficznie pojmowanych celów wychowawczych Trzeciej Rzeszy.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Początki saneczkarstwa w Galicji (1900–1914)

Saneczkarstwo po raz pierwszy na ziemiach polskich pojawiło się w Krakowie i Zakopanem na początku XX wieku, około 1900 r. Inicjatorami rozwoju sportu saneczkowego byli prof. Henryk Jordan i dr Eugeniusz Piasecki, wówczas 28-letni absolwent medycyny Uniwersytetu Jagiellońskiego. Eugeniusz Piasecki był kontynuatorem i zwolennikiem idei prof. Henryka Jordana. Zapoznał się z rozwojem różnych dyscyplin sportowych uprawianych w parku Jordana w Krakowie. Po studiach przebywał krótko w Wiedniu. Młodość spędził w Zakopanem, gdzie prowadził m.in. Zakład Ortopedyczny, w którym realizował gimnastykę higieniczną. W sierpniu 1900 r. wygłosił prelekcje na temat rozwoju sportu, taternictwa i turystyki w kurorcie, opublikowane w miejscowej prasie.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku 11-13 lat

Praca prezentuje relacje między cechami morfologicznymi a sprawnością fizyczną 11–13-letnich chłopców. Wykonano pomiary wysokości masy ciała, które posłużyły do wyliczenia wskaźnika Rohrera. Poziom sprawności fizycznej chłopców oceniono w zakresie siły ramion (wyznaczonej odległością rzutu piłką lekarską znad głowy) i próby gibkości (wyznaczonej skłonem tułowia w przód). Badania były wykonane w roku szkolnym 2005/2006 w szkołach podstawowych w Zielonej Górze wśród 185 chłopców. Współzależność między cechami oceniono wielkością współczynników korelacji Pearsona. Analiza statystyczna wykazała istotną zależność prób sprawnościowych z poziomem wykształcenia cech somatycznych. W rozwoju osobniczym człowieka, rozwój struktury ściśle związany jest z funkcją ustroju. Wyniki badań prowadzonych wśród dzieci i młodzieży szkolnej w różnych regionach Polski informują o różnokierunkowych zależnościach prób sprawności fizycznej z parametrami morfologicznymi, wskaźnikami proporcji ciała oraz komponentami ciała, ukazując odzwierciedlenie procesów rozwojowych [5, 2]. Celem pracy jest udzielenie odpowiedzi na pytania, które cechy somatyczne chłopców w wieku 11–13 lat wykazują istotne związki korelacyjne z wybranymi próbami sprawności fizycznej oraz jaki jest ich kierunek i siła.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Bojkot igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 r. przykładem wykorzystania sportu w celach politycznych w świetle wybranych źródeł drukowanych

Celem artykułu jest pokazanie sytuacji, która doprowadziła do bojkotu igrzysk olimpijskich w Moskwie. Punktem wyjścia będzie sytuacja geopolityczna końca lat 70. i początku 80. XX wieku. Przedstawione zostaną główne argumenty, które posłużyły jako preteksty do zajęcia takiego stanowiska. Nastąpi próba wyjaśnienia, jakie były motywy, którymi kierowali się decydenci w Stanach Zjednoczonych, podejmując decyzję o bojkocie. Praca będzie pokazywała, jak w obliczu bojkotu zachowywały się inne państwa. Celem pobocznym jest przedstawienie, jak relacjonowała wydarzenie prasa socjalistyczna. Zostaną pokazane przykłady manipulacji faktami oraz pomijania niektórych zdarzeń.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Stalinizacja sportu w województwie łódzkim w latach 1949-1956

Pod koniec 1948 r. monopartyjne rządy PZPR rozpoczęły bezkrytyczne przeszczepianie na polski grunt sowieckiego modelu państwa. Zmiany objęły także kulturę fizyczną. Wytyczne do nowego modelu zarządzania sportem i wychowaniem fizycznym nadała uchwała Biura Politycznego KC PZPR z 28 września 1949 r. Realizację zadań powierzono Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej. W województwie łódzkim nadzór nad reorganizacją sportu spoczywał na Wojewódzkim Urzędzie Kultury Fizycznej, następnie Wojewódzkim Komitecie Kultury Fizycznej i Łódzkim Komitecie Kultury Fizycznej. Dużym utrudnieniem dla reform był brak kadr. Czystek wśród przedwojennych działaczy nie kompensowały próby zastąpienia ich aktywistami Związku Młodzieży Polskiej. W wyniku wrześniowej uchwały związki sportowe przekształcono w sekcje sportowe, a kluby sportowe utraciły osobowość prawną i tradycyjne nazwy. Włączenie zadań z kultury fizycznej do planu 6-letniego zabezpieczyło środki finansowe na ich realizację. Poziom kultury fizycznej wyznaczały: zasięg kultury fizycznej, imprezy masowe oraz odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony”.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Mistrzostwa Świata Międzynarodowej Federacji w Zakopanem w 1929 r. i 1939 r.

Celem artykułu jest przedstawienie Mistrzostw Świata Międzynarodowej Federacji (FIS) organizowanych w Zakopanem w okresie międzywojennym w latach 1929 i 1939. Autor opisuje przygotowania do mistrzostw, wskazuje na zachowane materialne ślady zawodów w postaci obiektów sportowych. Prezentuje wpływ, jaki wywarły mistrzostwa na rozwój polskiego narciarstwa, a także rozkwit Zakopanego i jego popularyzację na całym świecie. W artykule usystematyzowano przebieg poszczególnych konkurencji i osiągnięte rezultaty.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wpływ ilości podejmowanych działań ofensywnych i defensywnych na rezultat walki sportowej w taekwon-do

Celem tej pracy jest próba poznania, jaki wpływ na wynik walki ma rodzaj aktywności zawodnika. Badania przeprowadzone zostały dla kategorii wagowej do 63 kg kobiet oraz kategorii wagowej do 71 kg mężczyzn. Walki zostały zarejestrowane podczas Mistrzostw Polski w taekwondo ITF w 2007 r. Analiza została przeprowadzona w oparciu na wtórnej obserwacji materiału zarejestrowanego kamerą. Z wykonanych obserwacji wynika, że najczęściej stosowaną przez kobiety metodą jest atak lub jego zamierzenie. Zdecydowanie rzadziej kobiety decydują się na kontratak, a zamierzenie kontrataku jest praktycznie niestosowane. U mężczyzn nie było różnic w liczbie ataków i kontrataków. Zawodnicy skuteczniejsi częściej podejmują ataki.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Rozwój bazy materialnej gier sportowych w Polsce w latach 1945–1975

Po II wojnie światowej infrastruktura sportowa w większości wymagała całkowitej odbudowy, a obiekty, które przetrwały lata 1939–1945, nadawały się do kapitalnych remontów. Przez okres trzech dekad, mimo utrudnień w postaci licznych przemian organizacyjnych, politycznych i społecznych, nieustannie podejmowano działania zwiększające liczbę i jakość obiektów oraz sprzętu sportowego. Wysiłek instytucji państwowych, zakładów pracy, a także całego środowiska sportowego doprowadził w 1975 r. do sytuacji, w której liczba boisk, hal sportowych i sal gimnastycznych, gdzie można było uprawiać gry sportowe, w podstawowym zakresie zaspokajała, w większości regionów kraju, potrzeby społeczeństwa.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Geneza i działalność Uczniowskiego Klubu Sportowego "Gol" Częstochowa w latach 1996-2008 (zarys problematyki)

Artykuł omawia zarys problematyki związany z prowadzeniem kobiecej drużyny piłki nożnej UKS „Gol” Częstochowa. Autor przedstawia genezę powstania klubu, problemy natury prawno-organizacyjnej, bazę sportową, aktyw społeczny, zarys działalności sportowej oraz najważniejsze sukcesy. Wymieniono najważniejszych i najbardziej zasłużonych trenerów i działaczy. Dużą uwagę poświęcono sprawom finansowania klubu i jego sponsorom. Artykuł napisany jest w układzie mieszanym, rzeczowo-chronologicznym.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Udział przedstawicieli mniejszości niemieckiej w igrzyskach olimpijskich w okresie Drugiej Rzeczypospolitej

Artykuł przedstawia sylwetki dziesięciu olimpijczyków, przedstawicieli mniejszości niemieckiej z czasów Drugiej Rzeczypospolitej, którzy reprezentowali Polskę na igrzyskach letnich w Paryżu w 1924 roku, w Amsterdamie w 1928 roku i w Berlinie w 1936 roku oraz na igrzyskach zimowych w 1936 roku w Garmisch-Partenkirchen. Obok prezentacji osiągnięć sportowców, celem artykułu była próba scharakteryzowania relacji ruchu sportowego mniejszości niemieckiej w Drugiej Rzeczypospolitej i przedstawionych olimpijczyków z ówczesną Polską. Ruch sportowy jako ważny element pracy narodowościowej Niemców na obczyźnie nie pozostawał wolny od wątków politycznych. Mimo to jednak, jak wskazują przedstawione w artykule przykłady, możliwa była sportowa współpraca polsko-niemiecka w duchu olimpizmu pod flagą państwa polskiego.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Płetwonurkowanie w Polsce w latach 1970-2005. Rozwój organizacyjny i największe osiągnięcia sportowe

Płetwonurkowanie rozwinęło się w Polsce w ramach Polskiego Towarzystwa Turystyczno--Krajoznawczego i Ligi Ochrony Kraju. W 1994 r. powstał Polski Związek Płetwonurkowania Sportowego, w ramach którego nastąpił dalszy rozwój tej dyscypliny. Najlepsizawodnicy repre-zentowali Polskęw imprezach międzynarodowych, w tym także w mistrzostwach Europy i świata. Osiągnęli w nich niemałe sukcesy, największym z nich są niewątpliwie tytuły mistrza Europy Aleksandra Polaka i mistrza świata juniorów Wojciecha Dorożyńskiego.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Gospodarka i polityka a szkolne wychowanie fizyczne w wybranych krajach europejskich i Polsce na przestrzeni dziejów

Artykuł niniejszy ma na celu zarysowanie relacji między polityką i gospodarką a szkolnym wychowaniem fizycznym w wybranych krajach europejskich oraz w Polsce od renesansu do I wojny światowej, ponadto w II RP, PRL i III RP. Punkt wyjścia przyjętych rozważań stanowią kalokagatia oraz intelektualne kategorie nowożytnej i współczesnej kultury duchowej, określające myślenie i poznanie naukowe w Europie, mianowicie racjonalne myślenie i odczarowanie świata, którymi to pojęciami posługiwał się Max Weber. Na przestrzeni wieków zmieniały one stosunki towarowo-pieniężne, które tworzyły relacje z myślą pedagogiczną, edukacją i wychowaniem fizycznym także jako systemem wychowawczym młodzieży w Niemczech, Anglii, Szwecji i w Polsce. W zakończeniu wyrażono pogląd, iż relacje te są po dziś dzień aktualne.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Sterowanie procesem szkoleniowym na podstawie metrologii sportowej

Coraz bardziej powszechne staje się wykorzystywanie osiągnięć nauki i techniki w celu rozwoju sportu wyczynowego. Takie podejście ma na celu ujednolicenie procedur pomiarowych i stworzenie możliwości ich rozwijania. Zastosowanie metrologii w przygotowaniu olimpijczyków jest bardzo ważnym aspektem procesu szkolenia długoterminowego. Dokładność pomiaru w nowoczesnym sporcie ma znaczący wpływ na ocenę osiągnięć i postępu. Jednym z problemów powstałych pomiędzy praktyką a nauką jest przekazywanie wiedzy i adaptacja innowacyjnych technologii do praktyki sportowej. Badania wskazują na możliwość korzystania z doświadczeń zagranicznych autorów we wprowadzaniu do szkolenia metrologii sportowej, zarówno do sportów zespołowych, jak i indywidualnych.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Przyczynek do dziejów turystyki narciarskiej w województwie sieradzkim w latach 1975-1998

Turystyka narciarska na obszarze województwa sieradzkiego w latach 1975–1998 była związana z dwoma organizacjami społecznymi: Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym oraz Zrzeszeniem Ludowe Zespoły Sportowe. Upowszechnianiem turystyki narciarskiej w ramach Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w województwie sieradzkim zajmował się Klub Narciarski działający w strukturach Oddziału Towarzystwa w Zduńskiej Woli. W latach 1975–1998 członkowie Klubu Narciarskiego corocznie organizowali wyjazdy w góry na obozy narciarskie. Początkowo turnusy były organizowane w schroniskach krajowych. Po ,,otwarciu” granic w latach dziewięćdziesiątych XX wieku odbywały się w Czechosłowacji, a następnie w Czechach i Słowacji. Natomiast główną formą działalności Wojewódzkiego Zrzeszenia Ludowe Zespoły Sportowe w Sieradzu w zakresie upowszechnienia turystyki narciarskiej była organizacja i udział w imprezach turystycznych. W latach 1975–1998 członkowie zrzeszenia brali czynny udział w ogólnopolskich i międzynarodowych rajdach narciarskich, m.in.: Ogólnopolskim Narciarskim Rajdzie Chłopskim w Rajczy (od 1993 roku międzynarodowym) i Ogólnopolskim Podhalańskim Rajdzie Narciarskim LZS w Białym Dunajcu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Skoki narciarskie w Polsce (1907–1939)

Pierwsze zorganizowane szkolenie narciarskie na ziemiach polskich miało miejsce we Lwowie w 1906 roku, w czasie dwudniowego kursu zorganizowanego przez Towarzystwo Zabaw Ruchowych, prowadzonego przez uznanego już w Europie narciarza Mathiasa Zdarsky’ego. Do rozwoju skoków narciarskich w znacznej mierze przyczyniło się natomiast, odbyte na przełomie lat 1911/1912 we Lwowie, szkolenie prowadzone przez Norwega – Wernera Werenskiölda, a następnie, rok później, przez znanego skoczka narciarskiego Seppa Oberedera (mieszkającego wówczas w Stryju). Na przełomie lat 1912/1913 inżynier Aleksander Bobkowski i dr Adam Kroebel odbyli podróże do Szwajcarii i Norwegii w celu pogłębienia wiedzy na temat sztuki jazdy na nartach. Po zakończeniu działań I wojny światowej przeszkoleni wcześniej narciarze rozpoczęli organizowanie kursów nauki jazdy i skoków na nartach. Do grupy polskich wybitnych skoczków, szczególnie w początkowym okresie rozwoju skoków narciarskich po 1919 roku, należał Aleksander Rozmus (1901–1986), do 1924 członek Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (SNPTT) w Zakopanem, a od 1925 r. Oddziału Narciarskiego Towarzystwa Gimnastycznego (ONTG) Sokół Zakopane. Jako pierwszy przekroczył w skoku narciarskim odległość 30 m, osiągając wynik 30,5 m na skoczni w Dolinie Jaworzynki. Czterokrotnie ustanawiał rekordy Polski w długości skoku na nartach: w 1921, 1922, 1923 i 1928. Był dwa razy mistrzem Polski – w 1921 r. i 1922 r., i wicemistrzem w 1923 r., 1925 r., 1928 r. i 1930 r. Podczas Igrzysk Olimpijskich w St. Moritz w 1928 r. w konkursie skoków zajął 25 miejsce. Narciarstwo, a w jego ramach skoki narciarskie, było tą dyscypliną sportową, która spełniała oczekiwania władz dotyczące poprawy stanu fizycznego społeczeństwa polskiego. Stąd w stosunku do wielu innych dyscyplin sportowych narciarstwo w działalności Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego (PUWFiPW) było uprzywilejowane i popierane, co miało pozytywny wpływ na jego dynamiczny rozwój oraz liczne sukcesy.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Przyczynek do stanu badań nad historią Mazowsza - ze szczególnym uwzględnieniem dziejów kultury fizycznej do 1918 roku (zarys problematyki)

Badania nad historią kultury fizycznej w Polsce były przedmiotem dociekań nauk w wielu ośrodkach akademickich w Polsce i zostały omówione w publikacjach monograficznych oraz poglądowych. Badaniami dziejów kultury fizycznej na Mazowszu zajmował się m.in. J. Chełmecki, K. Hądzelek, J. Dżereń, W. Ferens, R. Gawkowski, W. Gąsiorowski, W. Gniewkowski, M.M. Grzybowski, E. Małolepszy, H. Młodzianowska, G. Młodzikowski, M. Ponczek, B. Pędraszewska, M. Przedpełski, S. Wilk, A. Vetulani, T. Żebrowski. Prezentowany artykuł dotyczy stanu badań nad kulturą fizyczną Mazowsza – ze szczególnym uwzględnieniem dziejów kultury fizycznej do 1918 roku.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Rozwój fizyczny zielonogórskich chłopców i dziewcząt w wieku 15 lat, w świetle wybranych czynników środowiskowych

Celem pracy jest określenie poziomu rozwoju fizycznego populacji chłopców i dziewcząt w wieku 15 lat w aspekcie oddziaływania wybranych czynników społeczno-bytowych. Materiał stanowią wyniki pomiarów wysokości i masy ciała 365 uczniów klas ósmych (180 chłopców i 185 dziewcząt) wykonane w roku akademickim 1999/2000 w wybranych losowo szkołach podstawowych Zielonej Góry. Drogą ankietową zebrano informacje dotyczące poziomu wykształcenia rodziców, charakteru pracy rodziców, kolejności urodzenia dziecka, liczby dzieci w rodzinie, wyboru szkoły ponadpodstawowej. Na podstawie pomiarów wysokości i masy ciała badanych wyliczono wskaźnik wagowo-wzrostowy. Wyniki badań odniesiono porównawczo do populacji 15-latków zamieszkujących miasta Ziemi Lubuskiej. 1. Przeciętne wysokości ciała zespołów 15-letnich chłopców i dziewcząt rosną wraz z podnoszeniem wykształcenia ojca i matki. Najwyższe są dzieci rodziców z wyższym wykształceniem, a najniżsi z podstawowym lub zawodowym. Największe różnice między średnimi arytmetycznymi badanych odnotowano między synami ojców ze średnim i wyższym wykształceniem oraz między córkami ojców reprezentujących skrajne kategorie wykształcenia (podstawowe, zawodowe – wyższe). W odniesieniu do wykształcenia matki, największe różnice w wysokości ciała córek i synów stwierdzono w skrajnych kategoriach wykształcenia (podstawowe, zawodowe – wyższe). We wszystkich zestawieniach nie odnotowano statystycznie istotnych różnic. 2. Zespoły chłopców i dziewcząt, których rodzice posiadają najniższy poziom wykształcenia (podstawowe lub zawodowe) charakteryzują się przeciętnie większą masą ciała oraz tęgością w porównaniu z rówieśnikami, których ojcowie i matki wykazują średni lub wyższy poziom edukacji. 3. Dzieci rodziców z wyższym wykształceniem są przeciętnie najsmuklejsze, następnie ze średnim poziomem edukacji, a najtęższe córki i synowie matek i ojców z podstawowym lub zawodowym wykształceniem przy różnicach statystycznie istotnych. 4. Zespoły chłopców i dziewcząt rodziców zatrudnionych w charakterze pracowników umysłowych są przeciętnie wyżsi, ciężsi i smuklejsi od swych rówieśników, których rodzice wykonują pracę fizyczną. Wysokość ciała dziewcząt istotnie różnicuje praca ojca, natomiast praca matki proporcje wagowo-wzrostowe chłopców. 5. Wyższe wartości przeciętnych wysokości i masy ciała oraz wskaźnika Rohrera cechują chłopców drugorodnych, następnie pierworodnych, a najniższe pochodzących z trzecich i kolejnych ciąż przy różnicach statystycznie nieistotnych. W odniesieniu do dziewcząt, przeciętnie najwyższe są trzeciorodne przed pierworodnymi, które są najcięższe i najtęższe. Różnice statystycznie istotne odnotowano w wysokości ciała i wskaźniku wagowo-wzrostowym między pierworodnymi a drugorodnymi. 6. Porównawczo do rówieśników i rówieśniczek, chłopców wychowujących się w rodzinach wielodzietnych oraz jedynaczki charakteryzuje wyższy poziom rozwoju fizycznego. 7. Zespoły chłopców i dziewcząt deklarujących dalszą naukę w liceum ogólnokształcącym są istotnie wyższe, cięższe i smuklejsze w porównaniu z kolegami i koleżankami deklarującymi naukę w zasadniczej szkole zawodowej i technikum. 8. Odnotowano wyraźne różnice dymorficzne w rozwoju fizycznym badanych zespołów. W porównaniu do chłopców, dziewczęta są istotnie niższe, lżejsze i smuklejsze. 9. Chłopcy i dziewczęta z Zielonej Góry są istotnie wyżsi, ciężsi, a także charakteryzują się tęższą budową od swych rówieśników i rówieśniczek zamieszkujących miasta Ziemi Lubuskiej.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Programy wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowych szkołach średnich ogólnokształcących Krakowa w latach 1918-1932

W niniejszej pracy przedstawiona została problematyka programów wychowania fizycznego i ich realizacja w państwowym szkolnictwie średnim ogólnokształcącym Krakowa w latach 1918–1932. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. wychowanie fizyczne w krakowskich szkołach średnich odbywało się przede wszystkim w formie gimnastyki. Nie była to jedyna forma zajęć. Poza nią w czasie przerw młodzież urządzała zabawy na podwórzach gimnazjalnych, chodziła na piesze wycieczki, uczęszczała na ślizgawki czy urządzała zabawy między lekcjami. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego dla potrzeb szkoły średniej opracowało programy wychowania fizycznego dla gimnazjum niższego w 1919 r., a dla gimnazjum wyższego w 1922 r. Mimo że w latach tych obowiązywał już program ministerialny, realia wf. w krakowskich szkołach średnich nie były zbyt korzystne. Podstawową formą była gimnastyka, ale warunki lokalowe oraz kadrowe nie wszędzie pozwalały na jej wprowadzenie. Dlatego w szkołach z problemami uciekano się do obowiązkowych gier i zabaw, wycieczek, a nawet nauki strzelania. Dopiero w roku szkolnym 1925/1926 wf. obowiązkowo objęło wszystkich uczniów. Prowadzone było jak do tej pory systemem Linga z uwzględnieniem gier i zabaw. Oprócz tego uprawiano lekką atletykę i inne sporty. Początek roku 1929 przyniósł spore zmiany. W styczniu tegoż roku Ministerstwo WRiOP wprowadziło 3 godziny ćwiczeń cielesnych, nie licząc gier i zabaw. Krakowskie państwowe gimnazja bardzo ściśle dostosowały się do tych rozporządzeń. We wszystkich sprawozdaniach szkolnych z tego okresu podkreślano jego przestrzeganie. W roku 1931 MWRiOP wydało okólnik zalecający wykonywanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Niestety, z jego realizacją było bardzo źle. Do roku 1932 nie znaleziono żadnej informacji o takich ćwiczeniach.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Czynności zawodowe trenera karate kyokushin w opiniach trenerów

Wprowadzenie: Celem pracy jest poznanie opinii trenerów karate kyokushin dotyczących znaczenia (hierarchii) poszczególnych czynności zawodowych trenera. Materiał i metody badań: Badaniami objęto 40 czołowych trenerów karate kyokushin w Polsce. Wiek respondentów wynosił 36 ±11 lat, staż trenerski 7,6 ±8,4 lat, a doświadczenie treningowe 16,1 ±9,2 lat. Wszyscy badani posiadali poziom wyszkolenia technicznego co najmniej 1 dan i pochodzili z 26 klubów i sekcji karate w całej Polsce. Wyniki: Do najważniejszych czynności zawodowych trenera karate kyokushin należą trzy rodzaje kierowania zawodnikiem: kierowanie przygotowaniem fizycznym, technicznym i taktycznym. Bez względu na podziały (osiąganie sukcesów, wiek i staż szkoleniowy), opinie dotyczące znaczenia poszczególnych czynności zawodowych trenera były zbieżne (rsp = 0,67–0,92; p<0,001). Rangi podstawowych czynności zawodowych trenera karate kyokushin, taekwon-do i sportowego jiu-jitsu są podobne do siebie.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Nieobecność sportu i olimpizmu w historiografii uniwersalnej

Od czasu publikacji dzieła Josepha Strutta Sporty i rozrywki ludu angielskiego historiografia sportu poczyniła zaskakujące postępy, szczególnie dostrzegalne w ostatnich dziesięcioleciach. Zaistniały tysiące akademickich artykułów i setki monografii dotyczących najrozmaitszych problemów i aspektów historii sportu na poziomie międzynarodowym, narodowym, a także wśród stowarzyszeń regionalnych, które badają społeczna kulturową i polityczną rolę sportu na różnych terenach i w różnych historycznych okresach. Wszystko to jednak nie powinno przesłaniać faktu, że nawet najważniejsze zjawiska sportowe – mające wpływ na istotne wydarzenia pozasportowe, polityczne czy kulturowe – nie znajdują przekonującego i widocznego miejsca w historiografii ogólnej. Mimo powszechnej obecności na obszarach kultury, polityki i spraw społecznych, sport jest ciągle traktowany w historiografii jako izolowana od pozostałej części życia publicznego sfera wyczynowego współzawodnictwa, dążenia do rekordów bądź zdrowotnej rekreacji. Niniejszy artykuł ukazuje, wykorzystując liczne przykłady, jak najbardziej nawet poważne dzieła historyczne uniwersalnego charakteru, ale także specjalistyczne z zakresu historii literatury, sztuki, filozofii i pedagogiki, zwłaszcza w ciągu ostatnich dekad, ignorowały fenomen sportu i jego szeroką kulturową i polityczną wagę, np. w przypadku Deklaracji sportów Jakuba I i związanej z nią kontrowersji między władzą królewską a purytańskim Parlamentem w Anglii, albo nie doceniały wpływu gimnastyki na rozwój idei niemieckiego nacjonalizmu Ludwiga Friedricha Jahna, wreszcie jak wykorzystywano sport w propagandzie komunistycznej okresu Zimnej Wojny. Artykuł analizuje powody tego zadziwiającego stanu rzeczy w różnych nurtach historiografii. Usiłuje również wskazać środowiska odpowiedzialne za taką sytuację: historyków sportu, nieumiejących z rozmaitych powodów wprowadzić efektów swej pracy do prac o uniwersalnym charakterze, a także historyków ogólnych, cechujących się ignorowaniem lub niedocenianiem sportu. Przedstawione będą również pozytywne przykłady i próby powolnego, choć wciąż niewystarczającego wychodzenia z opisanej i analizowanej sytuacji.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Rywalizacja Widzewa Łódź z drużynami piłkarskimi z Częstochowy w seniorskich rozgrywkach piłki nożnej mężczyzn w XX wieku

W XX wieku w seniorskich rozgrywkach piłki nożnej mężczyzn w Polsce doszło wielokrotnie do konfrontacji, obchodzącego w 2010 r. stulecie istnienia, Robotniczego Towarzystwa Sportowego Widzew Łódź z drużynami piłkarskimi z Częstochowy. Najbardziej znane z tych pojedynków – bo rozgrywane w latach dziewięćdziesiątych XX w. na szczeblu pierwszej ligi (ekstraklasy)1 i incydentalnie w drugiej oraz w Pucharze Polski – były udziałem piłkarzy Robotniczego Klubu Sportowego Raków. Niemniej w historii widzewsko-częstochowskich kontaktów ten najbardziej rozpoznawalny w Polsce klub spod Jasnej Góry nie był jedynym, z którym mierzyli się łodzianie. W przeszłości na niższych szczeblach rozgrywek piłkarskich Widzew rywalizował również z Częstochowskim Klubem Sportowym, Klubem Sportowym Częstochowa i Skrą.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Wpływ przewodniczących Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego na przemiany w międzynarodowym ruchu olimpijskim po II wojnie światowej

Okres powojenny, obejmujący ponad 70 lat, to znaczący, nie przerwany dziejowymi kataklizmami czas pracy, przemian i stałego rozwoju międzynarodowego ruchu olimpijskiego. Na obecną pozycje Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) we współczesnym świecie ogromny wpływ wywarli kolejni jego przewodniczący: Sigfrid Edström (1946–1952), Avery Brundage (1952–1972), Michael Morris lord Killanin (1972–1980), Juan Antonio Samaranch (1980–2001), Jacques Rogge (2001–2013) oraz Thomas Bach (od 2013 roku). Obiektywne porównanie ich dokonań jest niezwykle trudne i skomplikowane. Działali w różnych czasach, które niosły ze sobą zupełnie inne problemy i wyzwania. MKOl pod ich kierownictwem stopniowo przekształcał się z klubu dżentelmenów w korporację transnarodową. Wszyscy oni byli niewątpliwie wybitnymi osobowościami i rzeczywistymi przywódcami ruchu olimpijskiego, ale należeli raczej do środowiska sportowych technokratów niż wysublimowanych intelektualistów. Przewodniczący MKOl zdołali, co najważniejsze, ustrzec ruch olimpijski przed utratą jego jedności i zabezpieczyli ciągłość trwania igrzysk olimpijskich. Tym samym wszyscy oni przeszli do historii światowego sportu.

Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Kultura Fizyczna

Ekologiczne aspekty produkcji oraz stosowania biodiesla

Biodiesel postrzegany jest jako ekologiczny substytut oleju napędowego, jednak pełna ocena wpływu produkcji i stosowania biodiesla na środowisko naturalne powinna być uwarunkowana bilansem zysków i strat uwzględniającym poszczególne etapy cyklu produkcyjnego. Na podstawie dostępnej literatury przedstawiono potencjalne korzyści oraz wyzwania stojące przed zrównoważoną produkcją biodiesla. W pracy porównano ekologiczny efekt zmiany rodzaju i jakości substratów oraz wpływu sposobu syntezy bioestrów na różne kategorie zagrożeń dla środowiska. Pod względem właściwości i charakterystyki spalania biodiesel stanowi alternatywę oleju napędowego. Zrównoważona produkcja bioestrów powinna opierać się na procesach enzymatycznych, a zamiast rafinowanych olejów roślinnych należy zastosować oleje i tłuszcze odpadowe, w przyszłości także olej z glonów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wykorzystanie odpadów z przetwórstwa mięsnego na cele energetyczne

Tani import oraz notowane przez ostatnie lata wysokie ceny skupu żywca są jedną z ważniejszych przyczyn nierentowności przedsiębiorstw przemysłu mięsnego. Dodatkowym problemem dla właścicieli firm z tej branży są powstające w produkcji mięsnej odpady, które powinny zostać odpowiednio zagospodarowane, co z reguły generuje wysokie koszty. Optymalnym rozwiązaniem wydaje się zastosowanie w tym celu fermentacji metanowej. Substraty, takie jak gnojowica świńska oraz treść przewodu pokarmowego, mogą być wykorzystane jako substrat dla biogazowni bez wstępnej obróbki termicznej, natomiast odpady poubojowe, w myśl Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r., wymagają wcześniejszej higienizacji. W Pracowni Ekotechnologii, działającej przy Instytucie Inżynierii Biosystemów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, przeprowadzono badania wydajności biogazowej tych odpadów z Zakładu Mięsnego „Paszak” w Olszówce (gmina Przykona). Analizę wykonano zgodnie z obowiązującą niemiecką normą DIN 38 414/S8. Na podstawie otrzymanych wyników stwierdzono, że substraty te mają bardzo duży potencjał energetyczny. Wykazano, że racjonalne zagospodarowanie uciążliwych odpadów rzeźnych (treści przewodu pokarmowego świń i gnojowicy) może generować zysk ekonomiczny wynikający ze sprzedaży energii elektrycznej i ciepła, a także wyeliminowania kosztów związanych z utylizacją generowanych odpadów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Mycie w systemie CIP wybranych elementów instalacji przesyłowych

W pracy poruszono temat dotyczący higienizacji instalacji rurociągowych, transportujących żywność między kolejnymi etapami jej produkcji. Wybrane elementy rurociągów poddano myciu w przepływie czystą wodą i ocenie skuteczności mycia. Na podstawie wyników badań wykazano, że występują tam miejsca narażone na niedomycia. Spośród najczęściej niedomywanych wskazano kolanka i trójniki. Udowodniono również, że zawory kulowe łatwiej czyszczą się od zaworów motylkowych. Program badań, zgodnie z którym realizowano eksperyment, pozwolił także na wnioskowanie o hydromechanicznych warunkach mycia.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Hemicelulazy - właściwości, otrzymywanie i zastosowanie

Celem pracy było scharakteryzowanie właściwości, otrzymywania i zastosowania hemicelulaz. Jest to grupa enzymów, które hydrolizują hemicelulozy – polisacharydy zawarte w ścianach komórkowych roślin, składające się głównie z reszty D-glukozy, D-galaktozy, D-mannozy, D-ksylozy, L-arabinozy oraz kwasów heksauronowych: glukuronowego, galakturonowego i metyloglukuronowego. Skład chemiczny hemiceluloz jest zróżnicowany i zależy przede wszystkim od rodzaju rośliny, w której występują. Do najważniejszych hemiceluloz należą ksylany, mannany, galaktany i galaktomannany; są one szeroko wykorzystywane w różnych gałęziach przemysłu. Wykorzystuje się je głównie w przemyśle celulozowo- -papierniczym do bielenia pulp; piekarskim do poprawy jakości wytwarzanego pieczywa; paszowym do poprawy strawności pasz zwierzęcych; owocowo-warzywnym; winiarskim. Używa się ich także do produkcji oligosacharydów, etanolu, kawy rozpuszczalnej, środków piorących oraz w celu uzyskania odnawialnych źródeł energii i węgla.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Identyfikowalność surowca mięsnego w wybranej firmie handlowej

Celem pracy było ukazanie znaczenia systemu identyfikowalności w funkcjonowaniu wybranego przedsiębiorstwa branży mięsnej w zapewnieniu bezpieczeństwa i wysokiej jakości surowca mięsnego. Przedstawiono różne definicje terminu identyfikowalność, łączące dwa aspekty, tj. śledzenia, czyli podążania za produktem od początku do końca łańcucha żywnościowego, oraz odnajdywania, czyli ustalania pochodzenia produktu od końca do początku łańcucha żywnościowego. Pozwala to na wycofanie niezgodnego/niezgodnych z wymaganiami/ standardami produktu/produktów z rynku oraz określenie potencjalnych przyczyn i źródeł zagrożenia. Głównym celem śledzenia produktów jest ochrona konsumentów i producentów żywności. To także wpływający na działanie rynku mechanizm bezpieczeństwa żywności. Na przykładzie wybranego przedsiębiorstwa X opisano ogniwa w systemie identyfikowalności mięsa wieprzowego. Firma X zajmuje się kupowaniem surowca wieprzowego bezpośrednio po rozbiorze, a następnie jego transportem do zakładów przetwórstwa mięsnego. Wskazano na konieczność kształtowania odpowiednich relacji firmy X z ubojniami w kontekście uzyskania surowca o zapewnionej/gwarantowanej jakości oraz ubojni z dostawcami żywca. W odniesieniu do przemysłu mięsnego skoncentrowano uwagę na ewolucji systemu identyfikowalności, początkowo w sektorze mięsa wołowego, następnie mięsa drobiowego oraz jaj i na koniec, bardziej szczegółowo, mięsa wieprzowego oraz wymogów, aby system mógł prawidłowo funkcjonować. Opracowanie systemu w zakładzie X wymagało połączenia wielu wzajemnie powiązanych i obowiązujących w łańcuchu dostaw produktów żywnościowych systemów jakości oraz zaangażowania w jego funkcjonowanie rzetelnej pracy wszystkich pracowników, w tym również najwyższego kierownictwa.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ kształtu otworu wlotowego kadzi wirowej na formowanie się stożka osadu zastępczego

Podczas procesu klarowania brzeczki piwnej w kadzi wirowej dobór odpowiedniej konstrukcji oraz parametrów procesów gwarantuje prawidłowy przebieg oddzielenia osadu gorącego od brzeczki. W pracy przedstawiono wyniki analizy wpływu dwóch nowatorskich konstrukcji otworów wlotowych w kadzi wirowej na czasy występowania poszczególnych etapów formowania się stożka osadu zastępczego. W wyniku eksperymentu wykazano, iż użycie zaprojektowanych dysz znacznie skróciło czas zjawiska formowania się stożka osadu. Najbardziej skuteczny w realizacji procesu klarowania okazał się otwór wlotowy o konstrukcji dyszy płaskiej.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Lody jako żywność funkcjonalna – badania konsumenckie

W pracy wyjaśniono pojęcie żywności funkcjonalnej oraz opisano walory ży-wieniowe i zdrowotne lodów. Omówiono propozycje nowoczesnych technologii w produkcji lodów probiotycznych. Badając kontekst sezonowości spożycia tego wyrobu, przeprowadzo-no badania ankietowe, na podstawie których wnioskowano o przesłankach decyzji zakupo-wych przez konsumentów lodów, stanie wiedzy nabywców dotyczącej ich wartości odżyw-czej i zdrowotnej oraz stopniu zainteresowania nową generacją tego artykułu spożywczego, tj. lodów probiotycznych zaliczanych do żywności funkcjonalnej

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wartości energetycznej i odżywczej diet szpitalnych na podstawie jadłospisów dekadowych

Odpowiednio dobrana dieta szpitalna pozwala zachować dobry stan zdrowia i powinna być traktowana podczas pobytu w szpitalu jako integralna część procesu leczenia, współdecydująca o jego efektywności i szybkości powrotu do zdrowia. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej diet szpitalnych realizowanych w wybranym szpitalu województwa dolnośląskiego oparta na teoretycznej analizie jadłospisów z zastosowaniem programu komputerowego Dietetyk 2. Obliczono wartość energetyczną, zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów, błonnika; składników mineralnych: Ca i Fe, witamin A i C oraz soli dla 40 całodziennych jadłospisów szpitalnych z czterech pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy. Wartość energetyczna racji pokarmowych oraz zawartość w nich węglowodanów i błonnika mieściła się w zakresie obowiązujących zaleceń. Ocena wartości odżywczej badanych jadłospisów wykazała wiele nieprawidłowości w porównaniu z normami. Dieta charakteryzowała się niską podażą białka, wapnia i witaminy C. W badanych jadłospisach stwierdzono nieprawidłowości związane ze zbyt dużą zawartością tłuszczów w stosunku do norm. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowała się również zawartość witaminy A. Dokonane obserwacje potwierdzają konieczność ciągłego upowszechniania wiedzy na temat zasad racjonalnego żywienia wśród pracowników szpitala.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena informacji przekazywanych konsumentom na temat obecności alergenów

Alergeny występujące w produktach spożywczych są jednym z zagrożeń, na które producent żywności musi zwrócić szczególną uwagę. Celem badania była analiza informacji przekazywanych konsumentom na temat występowania alergenów w wybranych produktach spożywczych, zarówno w przypadku żywności opakowanej i nieopakowanej dostępnej w lokalach gastronomicznych głównie na terenie Grójca i okolic.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Jakość handlowa wybranych grup towarowych artykułów rolno-spożywczych w Polsce

W niniejszym artykule przedstawiono wybrane zagadnienia dotyczące jakości handlowej wybranych grup artykułów rolno-spożywczych w Polsce w latach 2010-2012. Jak wynika z analiz, w badanym okresie wzrosła liczba próbek o niewłaściwej jakości handlowej, m.in. w grupie towarowej: „pieczywo cukiernicze, ciasta i ciastka”, „wyroby cukiernicze”, „pieczywo”, „drób i jego przetwory” oraz „mięso i jego przetwory”. Porównanie wyników kontroli wykazało poprawę jakości handlowej napojów spirytusowych oraz piwa i surowców browarniczych. W artykule przedstawiono przykłady uchybień w przestrzeganiu przepisów dotyczących jakości handlowej wybranych grup artykułów rolno-spożywczych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Znakowanie żywności pod względem wartości antyoksydacyjnej

Kupując żywność, konsumenci mają styczność z dużą ilością informacji zamieszczonych na opakowaniu produktów. Informacje te, zamieszczane obligatoryjnie przez producentów, opisują produkty żywnościowe pod względem ich wartości odżywczych, sposobu wytworzenia czy miejsca pochodzenia. Konsument otrzymuje w ten sposób wiedzę m.in. na temat kaloryczności, zawartości węglowodanów, białek, soli, nasyconych kwasów tłuszczowych czy cech jakościowych żywności. Ze względu na stały wzrost zachorowań na choroby cywilizacyjne o podłożu wolnorodnikowym istotne znaczenie dla konsumenta zyskują dodatkowe informacje na etykiecie produktów spożywczych dotyczące ich całkowitego potencjału antyoksydacyjnego. Dzięki tym informacjom konsumenci uzyskują wiedzę, która umożliwia im dokonywanie bardziej świadomych wyborów tych produktów, które będą skuteczniej wspomagać organizm w neutralizacji wolnych rodników tlenowych i ograniczaniu stresu oksydacyjnego.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ różnych czynników na tempearturę farszu i czas w procesie kutrowania

Celem niniejszej pracy było zbadanie wpływu ilości wody dodanej do farszu w procesie kutrowania, prędkości obrotowej wału nożowego kutra, prędkości obrotowej misy kutra i stopnia wypełnienia misy kutra farszem na temperaturę farszu i czas konieczny do właściwego wykutrowania farszu. Przeprowadzone badania wykazały, że wszystkie badane czynniki wpływają statystycznie istotnie zarówno na temperaturę, jak i czas konieczny do właściwego wykutrowania farszu. Ze wzrostem ilości dodanej wody do farszu temperatura farszu po poszczególnych okresach obniża się. Ze zwiększaniem prędkości obrotowej noży rośnie temperatura farszu w czasie kutrowania. Dla każdej prędkości obrotowej noży istnieje taka prędkość obrotowa misy, przy której stosowaniu przyrost temperatury podczas kutrowania jest najmniejszy. Najmniej wzrastała temperatura farszu z czasem kutrowania przy wypełnieniu misy w 70% przy stosowanej w doświadczeniu prędkości obrotowej noży i misy (2400/20 obr./min) oraz dodatku wody 40%.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ barierowości opakowania na parametry barwy i zawartość aldehydu malonowego w surowych mięśniach udowych indyków pakowanych w modyfikowanej atmosferze

Celem pracy było zbadanie wpływu materiału opakowaniowego (PA/PE, PA/ PE + AF, PA/ARE/PE) o różnej barierowości na parametry barwy C* i ho oraz zawartość aldehydu malonowego w mięśniach udowych indyków przechowywanych w modyfikowanej atmosferze: 75% CO2, 20% N2, 5% O2 w temperaturze 1o C przez: 4, 8, 12, 15 dób. W trakcie przechowywania obserwowano stopniowe zmniejszenie się wartości parametru barwy C* oraz stopniowe zwiększanie się wartości parametru ho oraz zawartości aldehydu malonowego w mięśniach indyków zapakowanych we wszystkie rodzaje folii. Mięśnie pakowane w folii PA/PE charakteryzowały się największą zawartością aldehydu malonowego w porównaniu z pozostałymi dwoma materiałami opakowaniowymi.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Aktywność przeciwutleniająca tkanek podrobów kurcząt żywionych paszą wzbogaconą w selen i metioninę

Podroby drobiowe są cennym i łatwo dostępnym źródłem składników odżywczych, jakkolwiek ich skład chemiczny przyczynia się do intensywnego zachodzenia procesów oksydacji pogorszających jakość produktów. Celem pracy była analiza właściwości przeciwutleniających tkanek podrobów kurcząt brojlerów żywionych paszą wzbogaconą w selen i metioninę. Aktywność przeciwutleniającą analizowano metodami DPPH, ABTS, FRAP i TBARS. Wykazano, że tkanki podrobów kurcząt żywionych paszą standardową miały wysoką zdolność do zmiatania wolnych rodników i redukcji żelaza III. Wprowadzenie do paszy selenu przyczyniło się do poprawy zdolności zmiatania wolnych rodników (ABTS, DPPH) przez tkanki żołądka i wątroby oraz redukcji żelaza III (FRAP) tkanek serca i wątroby, co spowodowało wymierne podwyższenie ich stabilności oksydacyjnej. Dodatek metioniny przekraczający 8,2 g/kg paszy prowadził do podwyższenia FRAP tkanki serca oraz wątroby, co jednak nie przyczyniło się do zwiększenia stabilności oksydacyjnej.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ barierowości opakowania kulinarnych mięśni udowych indyków pakowanych w modyfikowanej atmosferze na ich cechy sensoryczne

Celem pracy było zbadanie wpływu materiału opakowaniowego (PA/PE, PA/ PE+AF, PA/ARE/PE) o różnej barierowości na cechy sensoryczne (wygląd ogólny, konsystencję i wygląd opakowania, z przechowywanymi mięśniami, przed jego otwarciem) surowych mięśni udowych indorów pakowanych w modyfikowanej atmosferze (75% CO2, 20% N2, 5% O2) i przechowywanych w warunkach chłodniczych, w temperaturze 1o C przez: 4, 8, 12, 15 dni. Wygląd ogólny i konsystencja prób pakowanych we wszystkie rodzaje folii pogarszały się w trakcie 15 dób przechowywania. Na koniec okresu przechowywania wygląd ogólny prób pakowanych w folii PA/PE określony został jako niepożądany, podczas gdy prób pakowanych w folii PA/ARE/PE i PA/PE+AF − jako tolerowany. Wygląd opakowania z mięśniami udowymi przechowywanymi w folii PA/PE+AF z warstwą antyroszeniową nie zmieniał się podczas całego okresu przechowywania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wykorzystanie serwatki w procesach biotechnogicznych

Procesy biotechnologiczne są zaliczane do atrakcyjnych kierunków zagospodarowania i przetwarzania serwatki. Serwatka jako produkt uboczny jest tanim substratem dla różnych procesów i jednocześnie jest bardzo cenna ze względu na swój skład. Dobranie odpowiednich mikroorganizmów, mających zdolność do przekształcania składników zawartych w serwatce (głównie laktozy), oraz właściwych warunków procesu pozwala na uzyskanie wartościowych produktów wykorzystywanych najczęściej w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Preferencje konsumentów Polski południowo-zachodniej przy wyborze serów podpuszczkowych dojrzewających

W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczących czynników determinujących wybór serów podpuszczkowych dojrzewających przez konsumentów oraz ich wiedzy o analogach serów. Badania zrealizowano w 2012 r. na terenie województw: dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego i małopolskiego, przeprowadzając wywiady ankietowe wśród losowo dobranych respondentów. Stwierdzono, że na decyzje zakupowe konsumentów serów podpuszczkowych twardych wpływają przede wszystkim: smak, cena, przyzwyczajenie, obecność oczek, barwa i wygląd. Wybór serów pleśniowych był zdeterminowany przez smak, cenę, jakość, przyzwyczajenie i rodzaj pleśni występujący w serze. Wykazano także, że 61% ankietowanych nie jest w stanie odróżnić serów podpuszczkowych twardych od produktów seropodobnych. Z analizy danych wynika również, że tylko połowa badanych sprawdza datę ważności, a 61,7% ankietowanych sporadycznie lub wcale nie zwraca również uwagi na pozostałe informacji umieszczone na opakowaniu.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Innowacje w sektorze turystycznym w zakresie żywienia

Celem pracy jest charakterystyka sektora turystycznego pod kątem wprowadzanych innowacji w zakresie żywienia turystów. Oferta żywieniowa w zależności od uprawianej turystyki jest różna. W przypadku turystyki wędrownej wśród innowacji żywieniowych można wymienić produkty żywności wygodnej i funkcjonalnej. Żywność taka musi spełniać określone cechy: być trwała, łatwa do przechowywania i wygodna do użycia. Wśród innowacji dla turystów będących w drodze wskazać należy street food oraz nowe produkty żywności typu fast food. W tym przypadku istotna jest możliwość uzyskania szybko taniego posiłku. Najwięcej możliwości ma turysta uprawiający turystykę pobytową. Może on korzystać z różnorodnej żywności, a wśród innowacji wymieniana jest żywność ekologiczna, dietetyczna, prozdrowotna, regionalna oraz kuchnia modernistyczna (foodpairing, kuchnia molekularna, note by note, fusion).

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ fluktuacji temperatury przechowywania na poziom zmian jakości zamrożonego groszku zielonego

Celem badań była weryfikacja hipotezy zerowej: poziomy badanych cech w czasie przechowywania groszku zielonego kształtowały się jako średnia arytmetyczna poziomów tych cech uzyskiwanych w warunkach skrajnych. Oznaczono zawartość barwników chlorofilowych i witaminy C, kwasowość czynną i ogólną, wyciek rozmrażalniczy, w groszku zielonym przechowywanym w temperaturze stałej: –18°C i –25°C, oraz zmiennej: –18°C/– –25°C, z 48 godzinnym cyklem zmiany. Weryfikacja hipotezy zerowej wykazała, że wartości badanych cech nie były równe wypadkowej poziomów uzyskiwanych w warunkach skrajnych i w przypadku większości badanych wyróżników jakości w znacznym stopniu odbiegały od założonych wartości hipotetycznych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena poziomu świadomości konsumentów w zakresie migracji niepożądanych substancji chemicznych do żywności z opakowań i materiałów będących w kontakcie z żywnością

Celem pracy była ocena poziomu świadomości konsumentów na temat migracji do żywności niepożądanych substancji chemicznych z opakowań i materiałów będących w kontakcie z żywnością na podstawie przeprowadzonego badania ankietowego. Badanie przeprowadzono w formie ankiety papierowej pośród różnych grup konsumenckich. Wzięło w nim udział 200 osób. Wykazano, że poziom świadomości polskich konsumentów na wskazany temat jest średni. Potwierdzać to może fakt, iż wiele osób nie uznaje za niepokojące zastosowania materiału z recyklingu do produkcji opakowań do żywności, a także uważa, że tusz naniesiony na zewnętrzną warstwę opakowania nie może migrować do żywności. Ponadto tylko 34% respondentów stwierdziło, że zastosowanie bariery ochronnej pozwoli na wyeliminowanie problemu migracji substancji chemicznych z opakowań do żywności. Większość respondentów dobrze wskazała natomiast czynniki wpływające na poziom migracji i osoby mające wpływ na czystość opakowania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Pakowanie mięsa drobiowego w modyfikowanej atmosferze

Celem pracy było dokonanie przeglądu współczesnego stanu wiedzy o oddziaływaniu modyfikowanej atmosfery na właściwości mięsa drobiowego przechowywanego w warunkach chłodniczych. Omówiono sposoby modyfikowania atmosfery podczas pakowania mięsa (pakowanie próżniowe oraz pakowanie w atmosferze gazów), rodzaje gazów najczęściej stosowanych do modyfikowania atmosfery oraz materiały opakowaniowe. Szczególną uwagę zwrócono na omówienie wpływu pakowania i przechowywania w modyfikowanej atmosferze na zagadnienia mikrobiologiczne, zmiany barwy i utlenianie lipidów mięsa drobiowego.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ dodatku mikrokapsułkowanych ekstraktów z łuski cebuli na wybrane właściwości pieczywa pszennego

Celem badań było określenie wpływu dodatku mikrokapsułkowanego w inulinie lub maltodekstrynie ekstraktu z łuski cebuli na jakość pieczywa pszennego. Proporcje ekstraktu do nośnika w mikrokapsułkach wynosiły 1:1, 1:2, 1:3. Mikrokapsułki dodawano do chleba w ilości równoważnej 0,5% czystego ekstraktu w stosunku do naważki mąki oraz 0,5, 1,0 i 1,5% nośnika odpowiednio do proporcji. Wprowadzenie do chleba ekstraktu z cebuli utrwalanego w maltodekstrynie przyczyniało się do zwiększenia jego wydajności, a dodatek mikrokapsułek z inuliną nie zmieniał tej cechy. Chleby z 0,5-procentowym dodatkiem ekstraktu z cebuli, w porównaniu z chlebami kontrolnymi, zawierającymi tylko nośnik, miały mniejszą objętość. Pieczywo zawierające ekstrakt utrwalany w maltodekstrynie było większe niż to z ekstraktem utrwalanym w inulinie. Dodatek ekstraktu z cebuli powodował kilkakrotny wzrost zawartości polifenoli ogółem i aktywności przeciwutleniającej w pieczywie. Do wzbogacenia chleba w polifenole korzystniejszym nośnikiem była maltodekstryna.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Właściwości odżywcze i funkcjonalne oraz zastosowanie kazeinianów w przetwórstwie spożywczym

Kazeiniany to preparaty białkowe otrzymywane przez zobojętnianie kazeiny kwasowej środkami alkalicznymi. Pod względem odżywczym stanowią bogate źródło białka o znacznej wartości biologicznej oraz niektórych składników mineralnych. Do najważniejszych właściwości funkcjonalnych kazeinianów zalicza się rozpuszczalność, wodochłonność, lepkość, żelowanie, wiązanie tłuszczu, emulgowanie i pienienie. Największe znaczenie w przetwórstwie spożywczym ma kazeinian sodu i wapnia. Preparaty te znalazły zastosowanie w przetwórstwie mięsa, produkcji garmażeryjnej, produkcji przetworów zbożowych, piekarnictwie, cukiernictwie, mleczarstwie, produkcji napojów, koncentratów spożywczych oraz otrzymywaniu produktów o specjalnym przeznaczeniu żywieniowym.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Optymalizacja procesu i elementów konstrukcji komory wędzarniczej z wykorzystaniem innowacyjnych narzędzi – modelowania CFD

Computational Fluid Dynamics (CFD) jako narzędzie w praktyce inżynierskiej stało się integralną częścią konstrukcji (myśli) technicznej i swego rodzaju analizy środowiska w wielu firmach ze względu na zdolność do przewidywania skuteczności nowych wzorów, elementów konstrukcyjnych i procesów, zanim zostaną one kiedykolwiek wyprodukowane i wdrożone. W artykule przedstawiono wykorzystanie narzędzi związanych z modelowaniem CFD w uzyskaniu wstępnych informacji dotyczących przeprowadzanego procesu wędzenia przy zmianie elementów konstrukcji komory wędzarniczej. Zastosowane w pracy modele i wyniki uzyskane podczas analiz symulacyjnych stanowią narzędzie do poszukiwania nowych rozwiązań konstrukcyjnych dysz zasilających w komorze, co zostało osiągnięte. Uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują na korzystne i bardziej jednorodne warunki przepływu dymu, co zorientowane jest na powtarzalność i jednorodność partii produkcyjnych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ żywienia i genotypu gęsi na cechy dysekcyjne tuszki i jakość mięsa – przegląd badań naukowych

Dostępne w literaturze wyniki badań przeprowadzonych na gęsiach wskazują, że genotyp ma znaczny wpływ na skład dysekcyjny tuszki, skład chemiczny istrukturę mięśni, a mniejszy na ich właściwości fizykochemiczne. Wpływ genotypu na podstawowy skład chemiczny mięśni gęsich uwidocznił się przede wszystkim w różnej zawartości lipidów. Badania nad żywieniem gęsi wykazały, że ptaki karmione restrykcyjnie odznaczały się zbliżoną masą ciała i wydajnością rzeźną przy mniejszym otłuszczeniu tuszki, mniejszym zużyciu paszy i dobrej jakości mięsa w porównaniu z ptakami karmionymi do woli. Włączenie zielonek do żywienia gęsi wpływało przede wszystkim na zmniejszenie masy i otłuszczenia tuszki. Żywienie gęsi paszą z dodatkiem ziół nie spowodowało istotnych zmian w składzie chemicznym i właściwościach fizykochemicznych mięśni oraz tłuszczu sadełkowego. System odchowu (intensywny i półinte nsywny) różnicował skład kwasów tłuszczowych skóry z tłuszczem podskórnym i tłuszczu sadełkowego. Modyfikując skład paszy, można wpływać na skład kwasów tłuszczowych lipidów mięsa.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ sposobu i czasu solenia oraz dojrzewania sera edamskiego na jego wybrane parametry jakościowe

Ser edamski solono w zmodyfikowanej solance składającej się z mieszaniny NaCl i KCl w proporcji 1:1,27 (w/w) przez 12, 18 i 24 h oraz w solance tradycyjnej (zawierającej wyłącznie chlorek sodu) przez 24 h. Otrzymane sery oceniano sensorycznie oraz oznaczano kwasowość czynną, zawartość wody i NaCl, ogólną liczbę bakterii, liczbę paciorkowców kwaszących, liczbę E. coli oraz NPL bakterii sacharolitycznych. Zawartość wody i kwasowość czynna serów były prawidłowe i charakterystyczne dla sera edamskiego. Na poziom NaCl w serach wpływał istotnie zmodyfikowany skład solanki, a także czas solenia. Sery otrzymane po soleniu w tradycyjnej solance przez 24 godziny zawierały maksymalnie 1,10% NaCl. W serze solonym w solance zmodyfikowanej stwierdzono istotnie statystycznie mniejszą w porównaniu z serami solonymi w solance tradycyjnej zawartość soli, która wynosiła od 0,68 do 1,04%. W serach o zmniejszonej zawartości NaCl stwierdzono niewielkie zwiększenie liczby paciorkowców kwaszących. We wszystkich serach najbardziej prawdopodobna liczba bakterii sacharolitycznych utrzymywała się na zbliżonym poziomie. Nie stwierdzono wzrostu liczby E. coli w serach solonych w solance zmodyfikowanej, bez względu na czas solenia. Analiza sensoryczna potwierdziła dobrą jakość serów uzyskanych po krótszym czasie solenia w solance zawierającej NaCl i KCl.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Akceptacja produktów żywnościowych na podstawie informacji na opakowaniach w zależności od wieku, wiedzy żywieniowej i płci konsumentów

W pracy dokonano oceny akceptacji produktów żywnościowych na podstawie informacji na opakowaniach oraz określono wiedzę żywieniową studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, a także osób starszych. Oceniono związek między wiedzą żywieniową badanych i akceptacją konsumencką. Stwierdzono, że studenci w większym stopniu niż osoby starsze akceptują prawie wszystkie analizowane produkty. Ustalono jednocześnie, że wyższa wiedza żywieniowa studentów oznaczała wyższą akceptację produktów; u osób starszych nie zaobserwowano takiej zależności. Wyższa wiedza żywieniowa obu badanych populacji była związana z niższą niepewnością respondentów odnośnie do akceptacji produktów spożywczych. Akceptacja produktów żywnościowych w zależności od płci konsumentów była bardziej zróżnicowana u studentów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Stan przemysłu spożywczego na Dolnym Śląsku i rekomendowane kierunki jego rozwoju

W latach 2002-2010 nastąpił spadek udziału produkcji żywności na Dolnym Śląsku w odniesieniu do wielkości krajowych, pogorszyły się wyniki ekonomiczne tego sektora przemysłu i odnotowano w nim niski poziom nakładów na działalność innowacyjną. W regionie dominują małe przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno-spożywczego, które nie są w stanie samodzielnie prowadzić prac badawczo-rozwojowych. W takiej sytuacji szans rozwoju dolnośląskiego przemysłu spożywczego i poprawy jego konkurencyjności można upatrywać w ściślejszej integracji z regionalnymi uczelniami oraz instytucjami zajmującymi się transferem wiedzy i innowacyjnych technologii.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Uwarunkowania ekonomiczne uprawy i przetwórstwa owoców borówki wysokiej w Polsce

Celem pracy było przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat perspektyw uprawy borówki wysokiej w Polsce z punktu widzenia uwarunkowań ekonomicznych oraz walorów żywieniowo-zdrowotnych tych owoców i możliwości ich wykorzystania w przetwórstwie. W Polsce występują korzystne dla uprawy borówki wysokiej warunki klimatyczne oraz glebowe. Jagody borówki wysokiej budzą coraz większe zainteresowanie wśród klientów ze względu na ich cenne składniki odżywcze (witamina C) oraz te, które decydują o jej właściwościach antyoksydacyjnych. Spożywanie owoców borówki wysokiej opóźnia procesy starzenia, poprawia pamięć i koncentrację, chroni przed chorobami nowotworowymi, zwiększa odporność organizmu na infekcje oraz poprawia funkcjonowanie układu zarówno krążenia, jak i moczowego. Owoce, jak na razie, stanowią przede wszystkim produkt delikatesowy, ale już na skalę przemysłową produkuje się nalewki z tego surowca, a sądząc po zwiększającym się z roku na rok areale uprawy borówki wysokiej, można mieć nadzieję, że wkrótce znajdzie ona swoje zastosowanie w produkcji dżemów. Aby jednak tak się stało, konieczne jest określenie efektywności plantacji borówki wysokiej i czasu zwrotu nakładów poniesionych w tym zakresie. Dlatego opracowano symulację efektu ekonomicznego uprawy borówki wysokiej na 4-hektarowej działce. Z przeprowadzonej autorskiej analizy wynika, że trzeba ponieść znaczne wydatki, zanim inwestycja zacznie przynosić spore zyski. Inwestycja zwraca się w 10-11 roku prowadzonej działalności.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Wpływ wybranych metod obróbki cieplnej na cechy sensoryczne mięsa

Celem niniejszej pracy była ocena wpływu wybranych metod obróbki cieplnej na cechy sensoryczne mięsa. Materiał badawczy stanowiło mięso dwóch gatunków zwierząt: wołowina (rostbef) oraz wieprzowina (karkówka). Badane kawałki mięsa poddano pieczeniu, gotowaniu oraz pieczeniu w rękawie. Wszystkie obróbki cieplne prowadzono do uzyskania w centrum produktu temperatury 72°C. Analizę sensoryczną przeprowadzono metodami szeregowania oraz punktowania w skali od 1 do 9. Oceniano następujące cechy: wygląd ogólny, wygląd przekroju, kruchość, soczystość, smak, zapach, pożądalność ogólną. Wśród badanych metod obróbki cieplnej wyższe wydajności uzyskano w procesach gotowania i pieczenia w rękawie. Najniższą wydajnością charakteryzowało się pieczenie. Było ono także najlepszą metodą obróbki cieplnej wołowiny. W przypadku wieprzowiny najlepszymi obróbkami okazały się pieczenie oraz pieczenie w rękawie. Najmniej pożądaną z punktu widzenia cech sensorycznych metodą obróbki cieplnej obu gatunków mięsa było gotowanie.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wybranych zwyczajów żywieniowych młodzieży licealnej

Żywienie to jeden z najważniejszych czynników warunkujących prawidłowy wzrost i rozwój człowieka. Niewłaściwe żywienie jest podłożem do powstania i rozwoju otyłości, nadciśnienia tętniczego czy miażdżycy. Celem pracy była ocena zachowań młodzieży licealnej z Jawora z uwzględnieniem wybranych zwyczajów żywieniowych i aktywności fizycznej. W badaniach udział wzięło 168 respondentów (108 dziewcząt i 60 chłopców). Dane uzyskano metodą wywiadu. Nieprawidłowe zwyczaje żywieniowe występowały zarówno u dziewcząt, jak i chłopców, przy czym stwierdzono statystycznie istotny wpływ płci w tym zakresie. Główne błędy to nieregularność spożywania posiłków, pomijanie pierwszego i drugiego śniadania oraz podwieczorku, a także dość częste dojadanie między posiłkami. Poziom aktywności fizycznej respondentów przedstawiał się niekorzystnie. Wyniki badań wskazują, iż niezbędne jest prowadzenie edukacji żywieniowej wśród młodzieży w celu kształtowania prawidłowych zachowań żywieniowych i korygowania błędów.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Finansowy i ekonomiczny aspekt prowadzenia własnej winnicy

Wino jest uwielbianym i cenionym trunkiem, którego popularność stale wzrasta. Nie jest więc zaskoczeniem, że coraz więcej miłośników wina zakłada własne winnice. Dzieje się tak nie tylko w krajach, gdzie produkcja wina niejako wpisuje się w tradycję, ale także w krajach, w których niegdyś trunek ten nie cieszył się popularnością. W Polsce biznes winny znajduje się jeszcze w fazie raczkowania, ale zauważalny jest jego szybki rozwój. Celem artykułu była analiza działań podejmowanych na rzecz otworzenia własnej winnicy w Polsce. Szczególną uwagę skoncentrowano na aspektach finansowych i formalnych. Starano się odpowiedzieć na pytanie, czy własna winnica w Polsce to dobry i dochodowy pomysł na biznes.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Jakość posiłków serwowanych przez lokale gastronomiczne kierujące ofertę do zmotoryzowanych podróżnych - badania konsumenckie

Usługi gastronomiczne kierowane do zmotoryzowanych podróżnych (roadside dining facilities) to jeden z najrzadziej badanych segmentów polskiego rynku gastronomicznego. W przeciwieństwie do krajów o rozwiniętej sieci drogowej, gdzie obsługę gastronomiczną ruchu drogowego cechuje wysoki stopień standaryzacji, w Polsce obsługę zmotoryzowanym podróżnym zapewniają z reguły niewielkie lokale oferujące posiłki o zróżnicowanej i niejednolitej jakości. Celem opracowania było zbadanie, w jaki sposób konsumenci postrzegają jakość posiłków serwowanych przez lokale należące do tego segmentu. W badaniu wzięło udział 1455 respondentów, którzy skorzystali z usług gastronomicznych, podróżując drogą łączącą Kraków i Zakopane (tzw. Zakopianką). Uzyskane wyniki wskazują, że zmotoryzowani turyści najczęściej odwiedzają restauracje, lokale typu fast food oraz bistra na stacjach paliw. Jakość posiłków serwowanych przez restauracje została oceniona najwyżej w odniesieniu do wszystkich trzech determinant jakości żywności, tj. jakości zdrowotnej, walorów sensorycznych oraz dyspozycyjności. Jakość zdrowotna i dyspozycyjność została oceniona wyżej w przypadku usług gastronomicznych stacji paliw niż w przypadku lokali fast food.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Przyspieszone badania trwałości wybranych barwników roślinnych

Celem pracy było porównanie charakteru zmian barwy trzech barwników stosowanych do barwienia produktów spożywczych: ekstraktu barwnika papryki czerwonej, suszu z papryki czerwonej, ekstraktu z kurkumy. Dodatkowo zbadano zmiany barwy panieru ekstrudowanego, barwionego powyższymi barwnikami. Analizowane próbki poddano intensywnemu działaniu światła D65 o natężeniu 8000 Lux. Wyniki pomiarów zmian barwy przedstawiono w systemie pomiarowym L*a*b*. Na podstawie przeprowadzonego doświadczenia stwierdzono, że barwa próbek umieszczonych w komorze świetlnej ulegała intensywnym zmianom. Najmniejszą stabilnością barwy charakteryzował się koncentrat barwnika papryki czerwonej, gdzie dynamiczne zjawiska zmiany barwy zachodziły już po upływie ok. 17 godzin naświetlania próbki. Największą stabilnością barwy charakteryzował się ekstrakt kurkumy, co może być cenną informacją dla producentów żywności podczas dodawania go do produktów o długim okresie przechowywania.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Właściwości fizyczne waniliowych aromatów proszkowych o zróżnicowanym składzie chemicznym części aromatycznej

Celem pracy było zbadanie wpływu składu chemicznego części aromatycznej na właściwości fizyczne proszkowych, syntetycznych aromatów waniliowych. Dodatkowo badano różnice pomiędzy proszkami pobranymi z odbieralnika i komory suszarki rozpyłowej. Do suszenia podawano roztwory o 50% stężeniu suchej substancji, w tym 10% zawartości aromatu oraz 40% mieszaniny maltodekstryny i gumy arabskiej w stosunku 7:1. W otrzymanych proszkach oznaczono: zawartość wody, aktywność wody, gęstość pozorną, gęstość nasypową luźną, gęstość nasypową utrzęsioną, kąt nasypu, kąt zsypu, ściśliwość, kohezję, barwę oraz wielkość cząstek. Stwierdzono istotne statystycznie różnice we właściwościach fizycznych proszków pobranych z różnych miejsc suszarki rozpyłowej (wielkość cząstek, zawartość wody, jasność, gęstość pozorna i kohezja). Skład chemiczny części aromatycznej nie miał istotnego statystycznie wpływu na większość wskaźników analizowanych właściwości fizycznych proszków.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena sposobu żywienia pacjentów na przykładzie wybranego szpitala Dolnego Śląska

Właściwe odżywianie jest jednym z podstawowych czynników decydujących o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, ma wpływ na spowolnienie procesu starzenia oraz przebieg występujących chorób. Dieta chorych w szpitalu powinna odpowiadać wysokim standardom żywienia i powinna być traktowana podczas pobytu w szpitalu jako integralna część procesu leczenia. Celem pracy była ocena wartości energetycznej i odżywczej diet szpitalnych realizowanych w jednym ze szpitali województwa dolnośląskiego w oparciu o teoretyczną analizę jadłospisów dekadowych. W opracowaniu wyników wykorzystano program komputerowy Dietetyk 2, opracowany przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie. Do analizy przyjęto dietę łatwo strawną. Obliczono wartość energetyczną, zawartość: białka, tłuszczu, węglowodanów, błonnika, cholesterolu, kwasów tłuszczowych, składników mineralnych: Ca i Fe, witamin A i C oraz soli dla 40 całodziennych jadłospisów szpitalnych z czterech pór roku. Uzyskane wyniki porównano z obowiązującymi zaleceniami. Wartość energetyczna jadłospisów oraz zawartość w nich białka, węglowodanów i błonnika mieściła się w zakresie obowiązujących zaleceń. Badania wykazały niską podażą wapnia, żelaza i witaminy C. Powyżej normy w badanych racjach pokarmowych kształtowała się zawartość tłuszczów, cholesterolu oraz witaminy A. W badaniu nie zaobserwowano sezonowych różnic w podaży energii oraz składników pokarmowych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Ocena wiedzy i nawyków żywieniowych u osób aktywnych fizycznie

W Polsce coraz bardziej popularny staje się aktywny styl życia połączony ze stosowaniem prawidłowej diety. Dlatego celem pracy było określenie stanu wiedzy w zakresie zasad prawidłowego odżywiania osób prowadzących sportowy tryb życia. W badaniu ankietowym przeprowadzonym w I połowie 2017 roku wzięło udział 100 osób w wieku od 18 do 30 lat, prowadzących aktywny tryb życia. Badani wykazali się wiedzą teoretyczną na temat prawidłowego odżywiania i zdają sobie sprawę z jego znaczenia, jednakże wiedza ta pochodzi głównie z mediów, porad osób z otoczenia i trenerów, a nie potwierdzonych źródeł naukowych. Uzyskane wyniki wskazują, iż osoby uprawiające regularnie sport nie spożywają posiłków regularnie, dokonują wyboru suplementów diety przypadkowo i niewłaściwie zarządzają gospodarką wodno-elektrolitową. Na poprawę świadomości/wiedzy ludzi młodych uprawiających czynnie sport może pozytywnie wpłynąć stosowanie aplikacji m-zdrowie oraz poprawa dostępności bezpłatnych konsultacji dietetycznych.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Dezynfekcja w zakładach mleczarskich

Ważnym procesem, zapewniającym odpowiednie standardy higieniczne w zakładach mleczarskich, jest dezynfekcja. Po skończonym procesie technologicznym nie można ograniczyć się tylko do mycia powierzchni kontaktujących się z produktem. Po zabiegu mycia musi być przeprowadzona dezynfekcja wszystkich używanych maszyn i urządzeń, ale również przestrzeni produkcyjnej. W tekście przedstawiono rodzaje oraz sposoby dezynfekcji w zakładach mleczarskich. Omówiono działanie przeciwdrobnoustrojowe wybranych związków dezynfekujących, między innymi: chlorowców i ich pochodnych, aldehydów, związków powierzchniowo czynnych. Określono właściwości, którymi powinny się charakteryzować dezynfektanty, oraz czynniki ich skutecznego działania. W artykule zaprezentowano mechanizmy działania przeciwdrobnoustrojowego podstawowych grup środków dezynfekcyjnych, a także kryteria selekcji środków dezynfekujących do odpowiednich procesów technologicznych oraz obszary najczęściej stosowanych dezynfektantów w przemyśle mleczarskim.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Składniki bioaktywne w produktach funkcjonalnych i ich rola w żywieniu człowieka

Rodzaj spożywanej żywności oraz sposób odżywiania mają istotny wpływ na rozwój psychofizyczny oraz funkcjonowanie organizmu człowieka. Rezultaty prowadzonych na świecie badań naukowych wskazują, że wiele nieodżywczych składników występujących w surowcach roślinnych i zwierzęcych ma istotny wpływ na szereg procesów zachodzących w organizmie człowieka, których prawidłowy przebieg jest niezbędnym warunkiem zachowania optymalnego stanu zdrowia. Wyniki obserwacji klinicznych potwierdzają wyraźny związek między spożywaniem określonego rodzaju pokarmów a ryzykiem występowania schorzeń cywilizacyjnych. Jak pokazują wyniki badań, odpowiednio dobrane do standardowo stosowanej diety żywnościowe produkty funkcjonalne mogą odgrywać istotną rolę w zakresie prawidłowego funkcjonowania organizmu. Celem niniejszej pracy jest przybliżenie informacji na temat właściwości i potencjalnych zastosowań składników bioaktywnych w produkcji funkcjonalnych produktów żywnościowych oraz ich roli w żywieniu człowieka.

Nauki Inżynierskie i Technologie

Produkcja i przetwórstwo warzyw w Polsce na początku XXI wieku

Celem opracowania było ukazanie znaczenia warzyw dla konsumenta, rolnictwa i kraju. W prawidłowym żywieniu człowieka znaczące miejsce zajmują warzywa, które są bogatym źródłem licznych witamin,składników mineralnych i wielu cennych związków biologicznie czynnych. W rolnictwie warzywa dostarczają (2011 r.): 6,5% produkcji globalnej i 6,8% produkcji towarowej. Ich produkcja podlega koncentracji; zmniejsza się liczba gospodarstw produkujących warzywa i wzrasta przeciętna powierzchnia uprawianych warzyw w jednym gospodarstwie. Zmienia się powierzchnia uprawy warzyw w ogóle, w tym poszczególnych gatunków. Zmianie podlegają również plony – tendencja rosnąca oraz zbiory – zmienne tendencje bez wyraźnego kierunku. Warzywa i ich przetwory są przedmiotem wymiany handlowej z zagranicą ze zmiennym saldem. Dodatnie saldo występuje w obrotach z krajami UE-12 i WNP, ujemne zaś z krajami UE-15 i pozostałymi krajami.

Nauki Inżynierskie i Technologie