ba
stringlengths 3
709
| cv
stringlengths 3
758
| di
stringlengths 2
774
| krc
stringlengths 3
872
| kv
stringlengths 4
720
| mdf
stringlengths 3
924
| mrh
stringlengths 3
856
| mrj
stringlengths 3
749
| myv
stringlengths 4
360
| ru
stringlengths 3
667
| sah
stringlengths 4
694
| tt
stringlengths 3
707
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Алты йәш сағымда, кеше аяғы баҫмаған урман тураһындағы "Хаҡлы ваҡиғалар" исемле китапта, мин ғәжәйеп бер һүрәт күрҙем. Һүрәттә ҙур йылан — быуар — йыртҡыс йәнлекте йота ине. | Пӗр ултӑ ҫулсенче чухне эпӗ пӗррехинче нихҫан курман ӳкерчӗк курса тӗлӗннине астӑватӑп: кӗнеки, ӗмӗрхи сӗм вӑрмансен пурнӑҫӗпе ҫыхӑннӑскер, «Чӑн пулнӑ историсем» ятлӑччӗ. Ҫав ӳкерчӗкри шултра тискер чӗрчуна чӗрӗллех ҫӑтса янӑ удав (ҫӗлен) сӑнарӗ халь те куҫ умӗнчех. | Еубон, ӕхсӕз анзи мӕбӕл ку цудӕй, уӕд, Ӕгайнӕг Гъӕди кой ци киунуги адтӕй (ӕ сӕргонд — «Ӕцӕг цаутӕ»), уоми фӕууидтон дессаги хузӕ. Хузи адтӕй боа-калм, цидӕр сирд нихъуӕргӕй. | Манга алты жыл болгъанда, «Керти хапарла» деген китапда, адам аягъы басмагъан орманланы юслеринден жазылгъан жерде бир сейирлик сурат кёрген эдим. Ол суратда бир бек уллу жилян жыртхыч жаныуарны жутады. | Квайт арӧсаӧн вӧрзьӧдлытӧм вӧръяс йылысь гижӧм «Збыльногса историяяс» небӧг лыддигӧн аддзи сэтысь шензьӧдана серпас: ыджыд удав-кый ньылалӧ вӧрпаӧс. | Мзярда тейне ульсь кота кизот, «Видексонь азкст» книгаса мон лувондонь туста вирьхнень колга, коса ашель аф ломанень, аф ракшань фкявок пильгоки. И весть мон няень мяльс туф картинаня. Тя картинать эзда ванць лангозон оцюдонга оцю куй – удав, кона тя ёткть ёралексоль нилемс кати-кодама ракша. | Мылам куд ий улмо годым эше ик ганат тӱкыдымӧ чодыра нерген каласкалыше «Чын лиймаш нерген» лӱман книгаште ӧрыктарыше сӱретым ужынам. Сӱретыште пеш кугу кишке — удав — ир янлыкым нелеш. | Куд иӓш ылмем годым, «Лачок гишӓн шайыштмашвлӓ» книгӓштӹ, кышты тӹкӓлдӹмӹ шӹргӹвлӓ гишӓн сирӓлтӹн, икӓнӓ ӧрӹктӓрӹшӹ картинӹм ужын колтышым: кого кӹшкӹ — удав — хир йӓнӹм (зверьӹм) нелӹн. | Зярдо монень ульнесть кото иеть, «Алкукуксонь историят» книгасонть, конасонть ёвтневсь апак токше виртнеде, сельме икелень понгсь мельстуиця артовкс. Артовкссонть покш повигуесь нильсь ракша. | Когда мне было шесть лет, в книге под названием «Правдивые истории», где рассказывалось про девственные леса, я увидел однажды удивительную картинку. На картинке огромная змея – удав – глотала хищного зверя. | Мин, биирдэ, алта сааспар сылдьан, аар тайҕа туһунан «Чахчы буолбут түгэннэр» диэн ааттаах кинигэҕэ, дьикти хартыынаны көрбүтүм. Ол хартыынаҕа улахыын да улахан моҕой – адьырҕа кыылы ыйыстан эрэрэ уруһуйдаммыт этэ. | Алты яшьлек чагымда "Булган хәлләр" исемле китапта кеше аягы басмаган карурманнар турында укыган идем. Шунда гаҗәеп бер рәсем дә күрдем. Рәсемдә иләмсез зур буар елан ниндидер ерткыч җәнлекне йотып маташа. |
Уныһы ошолай төшөрөлгән ине: | Акӑ ҫав ӳкерчӗкӗн копийӗ. | Мӕнӕ уин еци хузи къопи. | Ма былай: | Сійӧс вӧлі серпасалӧма со тадз: | Вов кода тя ульсь няфтьф: | Тидым теве кузе сӱретлыме ыле: | Теве тенге тидӹм рисуйымы ылын. | Вана кода сон артозель: | Вот как это было нарисовано: | Бу маннык: | Менә шулай ясалган иде ул: |
Китапта: "Быуар йылан ҡорбанын тулыһынса йота, сәйнәмәйенсә. | Кӗнекере ҫапла ҫырни те асран тухман: «Удавсем сунар кайӑкне, вӑл тем пысӑкӑш пулин те, пӗтӗм кӳлепипе, пайламасӑр, чӑмӑрла хальлӗнех ҫӑтса яраҫҫӗ. | Киунуги загъд адтӕй: «Боа-калмтӕ ранихъуӕрунцӕ сӕ амӕттӕгти ӕнӕгъӕнӕй, ӕнӕууилдӕй. | Ол китапда айтылгъаннга кёре: «Буугъан жилян тутхан жаныуарын, чайнамай, саулай жутады. | Небӧгас вӧлі гижӧма: «Удав–кый ньылыштӧ ассьыс начканторсӧ дзоньнас, няклявтӧг. | Книганяса корхтавсь: «Куйсь нилендьсы эсь сатфксонц апак порьхть, целайнек. | Книгаште ойлалтын: «Удав шке кочшашлыкшым иканаште, пурдеак, нелеш. | Книгӓштӹ попалтын: «Удав ӹшке качкышлыкшым роалтымыкыжы, цилӓ хӓлӓ тӹдӹм нелеш, пырдеок. | Книгасонть сёрмадозель: «Повигуесь нили кундазь ракшатнесэ апак порне. | В книге говорилось: «Удав заглатывает свою жертву целиком, не жуя. | Кинигэҕэ суруллубут: «Моҕой булдун ыстаабакка эрэ бүтүннүү ыйыстар. | Китапта болай дип язылган иде: "Елан үзенең корбанын чәйнәми-нитми бөтен килеш йота. |
Унан һуң ҡыбырлай ҙа алмай, һәм ярты йыл буйы, ашҡаҙаны ризығын эшкәрткәнсе, йоҡлай" тип яҙылған ине. Мин джунглиҙағы мажаралы тормош тураһында күп уйлана инем һәм төҫлө ҡәләм менән үҙемдең беренсе һүрәтемде төшөрҙөм. Был минең 1-се һанлы һүрәтем ине. | Ун хыҫҫӑн вӗсем хускалаймаҫҫӗ, варӗнчи апата ирӗлтернӗ май ултӑ уйӑх йӑшӑл та тумасӑр ҫывӑраҫҫӗ». Вӑл вӑхӑтра эпӗ джунглири тискер кайӑксен пурнӑҫӗпе йӑли-шӑпи ҫинчен шав шухӑшлаттӑм, хам вара тӗрлӗ тӗслӗ кӑранташпа чӑн пирвайхи ӳкерчӗке сӑрласа хума мехел ҫитернӗччӗ. Манӑн пӗрремӗш номерлӗ ӳкерчӗкӗм. | Уой фӕсте сӕ бон фезмӕлун нӕ бал фӕууй ӕма фӕффунӕй кӕнунцӕ ӕхсӕз мӕйей дӕргъци, цалинмӕ сӕ хуӕруйнаг нӕ батайуй, уалинмӕ». Ӕз уӕд берӕ фӕгъгъудитӕ кодтон джунглити царди хабӕрттӕбӕл, удта мӕхуӕдӕг дӕр скодтон хуарӕн къариндасӕй мӕ фиццаг хузӕ. | Андан сора, жутхан азыгъы къарынында эригинчи, сау жарым жылны къымылдамай жукълайды». Джунгли орманда боркъ-боркъ эте къайнагъан жашау акъылымы бийлеп, къолан карандашларым бла биринчи суратны ишледим. Ол №1 суратымды. | Сы бӧрын сэсся вӧрнысӧ оз нин вермы да узьӧ во джын, кытчӧдз сёянторйыс кынӧмас помӧдзыс оз быр». Ме дыр мӧвпалі джунглиса быдсяма лоӧмторйӧн озыр олӧм йылысь да тшӧтш серпасалі рӧма карандашӧн ассьым медводдза серпасӧс. Тайӧ вӧлі 1 №-а серпасалӧмтор. | Тяда меле сон ёфси афи шерьхкови и уды пяле кизошка, снярс, мзярс потмосонза аф памордеви-тапави пяльксонь пялькс ярхцамбяльсь». Мон пяк ламоксть арьсекшнень пельксшить и отькорьксшить колга, конат эрявкснихть тяфтама вирьхнень пачк якамста, и эста мазы карандашса рисавань эсь васенце картинказень. Тя ульсь монь 1-це рисавафозе. | Тылеч вара тудо тарваненат ок керт да пел идалык мучко, кочкышым тыгыдемден пытарымешке, мала». Тӱрлӧ оҥай томашалан поян улшо джунгли манме кугу чодыра нерген мый ятыр шонкаленам да чиян карандаш дене шкемын икымше сӱретем сӱретленам. Тиде мыйын 1-ше №-ан сӱретем лийын. | Тидӹ паштек тӹдӹ ижӹ тӓрвӓнен ак керд дӓ, мӹшкӹржӹ шылымеш, пел и доно амала». Тӹнӓмшен мӹнь джунгливлӓштӹшӹ приключенивлӓ гишӓн шукы шанен каштынам дӓ вара цӹреӓн карандаш доно пӹтӓришӹ картинем рисуенӓм. Теве мӹньӹн икшӹ номерӓн рисункем. | Теде мейле сонензэ стака мезеяк теемс ды сон пель иешка уды, зярс ярсамось а яжавтови пексэнзэ». Мон ламо арсинь джунглясо эрямодонть ды вана артынь мазый карандашсо вас эсень васенце артовкс. Те ульнесь монь №1 артовксом. | После этого он уже не может шевельнуться и спит полгода подряд, пока не переварит пищу». Я много раздумывал о полной приключений жизни джунглей и тоже нарисовал цветным карандашом свою первую картинку. Это был мой рисунок №1. | Ол кэннэ кыайан хамсаабат буолар уонна аһа буһуор диэри сыл аҥарын быһа утуйар» диэн. Мин араас быһылааннарынан толору түҥ тыа туһунан элбэҕи толкуйдаабытым уонна өҥнөөх харандааһынан бастакы хартыынабын уруһуйдаабытым. Ол 1-кы №-дээх уруһуйум этэ. | Аннан соң ул, кыймшана да алмыйча, ярты ел буе азыгын сеңдереп ята". Джунгли маҗаралары турында озак кына уйлап йөргәннән соң, төсле карандаш белән үземнең беренче рәсемемне ясарга булдым. Бу, чыннан да, минем иң беренче рәсемем иде. |
Бына нимә төшөргән инем: | Вӑл ҫакӑн пекчӗ. | Фиццаг номер хузӕ адтӕй | Ишлегеним а ма бу суратды: | Со сійӧ кутшӧм: | И вов мезе няфтень: | Теве мом мый сӱретленам улмаш: | Тӹдӹ техеньӹ ылын: | Вана мезе мон артынь. | Вот что я нарисовал: | Бу маны уруһуйдаабытым. | Менә нәрсә ясадым мин: |
Мин ижадымды өлкәндәргә күрһәттем дә, уларға ҡурҡыныс түгелме икәнен һораным. | Эпӗ хамӑн чаплӑ ӳкерчӗке ҫитӗннисене кӑтартрӑм та вӗсенчен: « Сире ҫак ӳкерчӗкре сӑнласа кӑтартни шиклентерет-и?» — тесе ыйтрӑм. | Ӕз равдистон мӕ шедевр устуртӕн ӕма сӕ бафарстон, мӕ хузӕй тӕрсунцӕ ӕви нӕ. | Сейирлик суратымы уллулагъа кёргюзтюп: «Къоркъмаймысыз?» – деп сорама. | Ме петкӧдлі чужтӧм серпасӧс верстьӧяслы да юалі, эз-ӧ найӧ повзьыны? | Мон няфтине эсь рисавафозень оцюфненди и кизефтине синь, пелькс али аф пелькс тейст. | Мый шке пашамым кугыеҥ-влаклан ончыктенам да йодынам: нуно огыт лӱд дыр? | Мӹнь шедеврем коговлӓлӓн анжыктенӓм дӓ тӹдӹ нӹнӹм лӱдӹктӓрӓ ма, манын ядынам. | Мон невтия артовксом покш ломантненень ды кевкстия, эзть тандадо сынь пряспутомкадонть. | Я показал мое творение взрослым и спросил, не страшно ли им. | Ол кэннэ, айымньыбын улахан дьоҥҥо көрдөрбүтүм уонна «төһө ынырыгый?» диэн ыйыппытым. | Рәсемемне тизрәк олыларга күрсәтеп: |
— Эшләпә ҡурҡыныс буламы һуң? — тип ҡаршы килделәр миңә. | Вӗсем мана: «Шлепкерен мӗн хӑрамалли пур вара?» — теме ҫеҫ пултарчӗҫ. | — Ӕма ходӕмӕ тӕссагӕй ци ес? — адтӕй сӕ дзуапп. | – Къалпакъны несинден къоркъурукъбуз? – дейдиле. | — Шляпаыс ӧмӧй вермӧ повзьӧдны? — паныд шуисны мем. | – А мезенкса шляпась тейнек пелькс? – каршек азозь оцюфне. | — Теркупш деч лӱдман мо? — вашештеныт мылам. | — Малын шляпӓ лӱдӹктӓрӹшӓшлык? — нӹнӹ мӹлӓм вӓшештевӹ. | – Пряспутомась моли тандавтома ёнов? – витимезь монь. | – Разве шляпа страшная? – возразили мне. | – Сэлээппэ туох ынырыктаах буолуой? – диэн, утарбыттара. | — Куркынычмы? — дип сорадым. |
Ә был бөтөнләй ҙә эшләпә түгел ине. | Анчах та эпӗ унта пачах та шлепке ӳкерменччӗ. | Мӕ хузӕ ходӕ не ‘вдиста. | Ол а къалпакъ тюйюлдю, арталлыда тюйюлдю. | Но ӧд тайӧ немся эз шляпа вӧв. | А тя ульсь ёфси аф шляпа. | А вет тиде йӧршынат теркупш огыл ыле. | А тидӹ воксеок шляпӓ ылде. | Те ульнесь тунь аволь пряспутома. | А это была совсем не шляпа. | Онтон, ол, олох даҕаны сэлээппэ буолбатах этэ. | — Эшләпәнең нәрсәсе куркыныч булсын, — диделәр алар. |
Был филде йотҡан быуар йылан ине. | Унта слона чӑмӑрла хальлӗнех ҫӑтса янӑ удав кӗлеткине ӳкернӗччӗ. | Е ӕвдиста боа-калмӕн пил ӕ ахсӕни куд тайуй, уой. | Ол буугъан жилянды, Пилни жутхан жилян. | Тайӧ вӧлі слӧнӧс ньылыштӧм удав–кый. | Тя ульсь куй – удав, кона нилезе слонть. | Тиде слоным нелын колтышо удав лийын. | Тидӹ слоным нелӹн колтышы удав ылын. | Те ульнесь повигуй, конась нилизе слононть. | Это был удав, который проглотил слона. | Ол солуону ыйыстыбыт моҕой этэ. | Ул бөтенләй эшләпә түгел, ә фил йоткан елан рәсеме иде. |
Шунан мин, өлкәндәргә аңлайышлыраҡ булһын өсөн, быуар йыланды эстән төшөрҙөм. Уларға гел барыһын да аңлатырға кәрәк. | Вара эпӗ ҫӗлен ӑшӗнчи слона курӑнмалларах «уҫса» ӳкертӗм, капла тусан ҫитӗннисем ӑнланайӗҫ-и-ха тесе шутларӑм. Мӗншӗн тесен вӗсене яланах ӑнлантарса пама тивет. | Уӕд ӕз схузӕ кодтон боа-калмӕн ӕ хурфӕ, цӕмӕй устуртӕ гъуддаг балӕдӕронцӕ, уой туххӕй. Уонӕн алкӕддӕр алцидӕр лӕдӕрун кӕнун фӕгъгъӕуй. | Уллулагъа ангылатыр ючюн, ол жилянны суратын ичинден ишлейме. Алайсыз ангыларыкъ тюйюлдюле. | Сэсся ме серпасалі удавӧс кыйлысь пытшкӧссӧ петкӧдлӧмӧн, медым верстьӧяслы лои гӧгӧрвоанаджык. | Эста мон няфтине куйть потмоширде, штоба оцюфненди сяда шарьхкодеволь. Тейст вдь фалу эряви сембось сяда лацкас шарьхкотьфтемс. | Кугыеҥ-влак умылышт манын, тунам мый удавым кӧргӧ гыч сӱретлышым. Нунылан вет эреак умылтараш кӱлеш. | Тӹнӓм, коговлӓ ынгылен кердӹштӹ манын, мӹнь удавым кӧргӹжӹ гӹц рисуен пуэнӓм. Нӹнӹлӓн вет соок цилӓ ынгылдараш келеш. | Сестэ мон артыя повигуенть потмо ёндо, чарькодевезэ покштнэнень. Сыненст свал сави весе педе пес евтнемс. | Тогда я нарисовал удава изнутри, чтобы взрослым было понятнее. Им ведь всегда нужно все объяснять. | Итиччэтигэр, мин, улахан дьоҥҥо өйдөннүн диэн, аны, моҕой иһин курдаттыы уруһуйдаабытым. Кинилэргэ куруук быһааран биэриэх тустааххын. | Шуннан соң мин, зурларга аңлаешлырак булсын өчен, еланның эчке кыяфәтен ясарга булдым. Олыларга барысын да тәфсилләп аңлатырга кирәк бит. |
Был минең 2-се һанлы һүрәтем: | Иккӗмӗш ӳкерчӗкӗм манӑн ҫаплаччӗ. | Мӕ дуккаг номер хузӕ адтӕй мӕнӕ ауӕхӕн: | Ма суратым № 2: | Со менам 2 №-а серпасӧй: | Тя монь 2-це рисавафозе. | Тиде мыйын 2-шо №-ан сӱретем: | Мӹньӹн кокшы номерӓн рисункем техеньӹ ылын: | Те ульнесь №2 артовксом: | Это мой рисунок №2: | Бу баар 2-с № – дээх уруһуйум. | Менә минем икенче рәсемем: |
Өлкәндәр миңә йылындарҙы тыштан да, эстән дә төшөрмәҫкә, ә күберәк география, тарих, хисап һәм дөрөҫ яҙыу менән ҡыҙыҡһынырға кәңәш иттеләр. | Ӑнланмалла пултӑр тесе ҫитӗннисем мана ҫак ӳкерчӗкпе юнашар удав кӗлеткисене, «уҫса» е хупӑнчӑклӑн, ӳкерсе хума сӗнчӗҫ; кунсӑр пуҫне географипе, историпе, шут-хисеп ӗҫӗпе, грамматикӑпа ытларах кӑсӑкланни маншӑн усӑллӑ пулӗ терӗҫ. | Устуртӕ мин баунаффӕ кодтонцӕ боа-калмти хузӕ кӕнун ниууадзун, ӕндагӕрдигӕй уа, медӕгӕрдигӕй уа, ӕма ӕргом фулдӕр географи, истори, математикӕ ӕма грамматикӕмӕ раздахун. | Уллу адамла, мен жилянны не тышындан, не ичинден ишлегеними онгсунмадыла да, кёлюнгю географиягъа, историягъа, арифметикагъа, ариу жазгъаннга сал дедиле. | Верстьӧяс меным вӧзйисны, эн пӧ нин серпасав кыйясӧс ортсысяньыс ни пытшкӧссӧ петкӧдлӧмӧн, а унджыктор тӧдмав географияысь, арифметикаысь да бурагижӧмысь. | Оцюфне мярьгсть тейне аш месть няфнемс куйхть аф потмоширде, аф ланга, а сяда лама мяльда шарфнемс географияти, историяти, арифметикати и эльбятьксфтома сёрмадомати. | Кугыеҥ-влак мылам кишкым тӱжвачат, кӧргӧ гычат сӱретлылаш ышт темле, а утларак географийым, историйым, арифметикым палаш да чын возаш тунемаш кӱштышт. | Коговлӓ мӹлӓм кӹшкӹвлӓм вӹлецӹн ӓль кӧргӹ гӹцӹн рисуяш цӓрнӓш шӱдевӹ дӓ шукырак географи, истори, шот дӓ йӹлмӹ доно интересуялташ кӓнгӓшӹм пуэвӹ. | Покш ломантне путымезь превс а артнемс гуйть а лангсто, а потсто, седе паро тонавтнемс географияс, арифметикас ды видестэ сёрмадомас. | Взрослые посоветовали мне не рисовать змей ни снаружи, ни изнутри, а побольше интересоваться географией, историей, арифметикой и правописанием. | Улахан дьон: моҕойу курдаттыы иһин да, тас көстүүтүн да уруһуйдаама, хата күөгүрээпийэни, устуоруйаны, ахсааны уонна таба суруйууну сэҥээр, ол ордук буолуо диэн сүбэлээбиттэрэ. | Зурлар миңа еланны тышкы ягыннан да, эчке ягыннан да ясап мәшәкатьләнмәскә, күбрәк география, тарих, арифметика һәм матур язу белән шөгыльләнергә куштылар. |
Шулай итеп мин алты йәшемдә иҫ киткес рәссам карьераһынан баш тарттым. 1-се һәм 2-се һанлы һүрәттәр менән уңышһыҙлыҡҡа тарыҡҡас, мин үҙемдә ышаныс юғалттым. | Тӗлӗнме кирлӗ-и: ҫакӑн хыҫҫӑн манӑн, ултӑ ҫултискерӗн, чаплӑ художник пулас ӗмӗт лап сӳнсе ларчӗ. Ҫапла вара чӑн малтан тата ун хыҫҫӑн ӳкернӗ икӗ ӳкерчӗке тивӗҫлӗ хак паманнине пула эпӗ шанчӑка ҫухатрӑм. | Гъе уотемӕй ӕхсӕзанздзудӕй мӕ къох исистон хузӕгӕнӕги бӕллеццаг карьерӕбӕл. Мӕ фиццаг ӕма дуккаг номер хузтӕ ке нӕ фӕррӕстмӕ ‘нцӕ, е мин мӕ нифс басаста. | Алай бла закий суратчы болур муратым алты жыллыгъымда юзюлдю. № 1 бла № 2 суратларым сансызлай къалгъанларыны хатасындан, таукеллик жюрегимден юркюп кетгенди. | Со тадзи лои, мый квайт арӧсаӧн ме эновтчи серпасалысьлӧн водзӧ вылӧ бур удж-олӧмысь. 1 №-а да 2 №-а серпасъясӧн дьӧбӧ кольӧм бӧрын ме дугді аслым эскыны. | Вов и лисенди, нинге ёмланяста, кота кизоняса, мон атказань цебярь художникокс улемать эзда. 1-це и 2-це рисавафонень оцюфненди мяльсь аф тумаснонь сюнеда, мон лоткань эстейнь кемама. | Теве кузе лекте: куд ияшем годым мый сӱретчын чапле ончыкылыкшо деч шӧрлышым. 1-ше ден 2-шо номеран сӱретем-влак дене умылыдымаш лиймек, шкаланем шке ӱшанымым чарнышым. | Тенгелӓ куд иӓш ылмем годым, мӹньӹн лӹмлӹ артньыкын карьерем кӹрӹлтӹн. Мӹньӹн икшӹ дӓ кокшы номерӓн рисункывлӓэм доно келшӹделытат, кымылемӓт вален. | Мон лоткинь кемеме эсь прянтень, зярдо парсте эзть артово тень №1 ды №2 артовкстнэ. | Вот как случилось, что шести лет я отказался от блестящей карьеры художника. Потерпев неудачу с рисунками №1 и №2, я утратил веру в себя. | Дьэ, ити курдук, алта сааспар сылдьан чаҕылхай уруһуйдьут буолар дьылҕабын сарбынан турабын. 1-кы уонна 2-с №-дээх уруһуйдарым хоргутууттан атын туох да ситиһиини аҕалбатахтара. | Шулай итеп, мин алты яшьтә үк рәссам булу хыялыннан ваз кичәргә мәҗбүр булдым. Уңышсыз чыккан бу ике рәсемнән соң, мин үземә ышанмый башладым. |
Өлкәндәр бер ҡасан бер ниҙе үҙҙәре аңламай, ә гелән уларға аңлатырға һәм төшөндөрөргә балалар өсөн бик ялҡытҡыс. | Ҫитӗннисем хӑйсем тӗллӗн нихӑҫан та нимӗне те ӑнланса илеймеҫҫӗ; ҫавна пула пӗчӗккисене йывӑр килет: вӗсен вӗҫӗмсӗрех ҫитӗннисене мӗн те пулин ӑнлантарма тивет-ҫке-ха. | Устуртӕ сӕхе зундӕй некӕд неци балӕдӕрунцӕ, ӕма сувӕллӕнттӕ исфӕлмӕцунцӕ уонӕн алцидӕр нӕуӕгӕй-нӕуӕгмӕ амонунӕй. | Уллу адамла кеслери бир заманда да бир затны да ангылаялмайдыла, сабийле уа уллулагъа акъыл юйретгенден безгендиле. | Верстьӧяс асьныс нинӧм оз вежӧртны, а челядь зэв ёна мудзӧны помтӧг налы быдтор висьтавлӧмысь да гӧгӧрвоӧдӧмысь. | Вдь, оцюфне кой-коста синцьке мзярдовок мезевок аф шарьхкодихть и шабатнендивок аш мяльсна пачфтемс тя асушить. | Кугыеҥ-влак шкешт нигунамат нимомат огыт умыло, а нунылан эреак чыла умылтарен да лончылен пуаш йоча-влакын шерышт темеш. | Коговлӓ нигынамат нимат ӹшке вуя ак ынгылеп, а тетявлӓ эчеӓт дӓ эчеӓт нӹнӹлӓн цилӓ ынгылдарен нерат лит. | Покш ломантне сынсь зярдояк мезескак а чарькодить ды эйкакштненень пек стака секень тев сыненст весемеде ёвтнемс. | Взрослые никогда ничего не понимают сами, а для детей очень утомительно без конца им все объяснять и растолковывать. | Оннук, бэйэбэр эрэлим сүппүтэ. Улахан дьон, төһөҕө даҕаны тугу да өйдөөбөттөр, оҕолор буоллаҕына кинилэргэ муҥура суох элбэҕи быһааран-анааран биэрэллэрэ эмиэ сылаалаах. | Олылар беркайчан бернәрсәне дә үзләре аңламыйлар бит. |
Шулай итеп, миңә башҡа төрлө һөнәр һайларға тура килде, һәм мин осоусыға уҡып алдым. | Манӑн ирӗксӗрех ҫӗнӗ професси суйласа илмелле пулчӗ, сывлӑш карапне, самолета тытса пыма вӗрентӗм. | Уотемӕй мӕ багъудӕй ӕндӕр дӕсниадӕ ӕвзарун ӕма сахур кодтон хуӕдтӕхӕг тӕрунбӕл. | Алайды да, башха усталыкъ сайларгъа жетгенде, лётчикге юйрендим. | Тадз со ковмис меным бӧрйыны мӧд уджсикас, ме велӧдчи пилотӧ. | И вов мондейне савсь кочкамс лия профессия, мон тонафнень лётчиконди. | Тыге мылам вес пашам ойыраш логале, да мый лётчиклан тунем лектым. | Мӹлӓм вес пӓшӓм ӹшкӹлӓнем айыраш вӓрештӹ дӓ мӹнь лётчикеш тымень лӓктӹнӓм. | Вана истя савсь кочкамс лия профессия ды мон тонавтнинь менельга ливтницякс. | Итак, мне пришлось выбирать другую профессию, и я выучился на летчика. | Итинтэн сылтаан, атын идэни таларга күһэллэн, өлүөччүк үөрэҕэр үөрэммитим. | Ә аларга барысын да туктаусыз аңлатып, төшендереп тору балаларны бик ялыктыра. |
Мин бар донъяны тиерлек осоп үттем. | Вӑхӑт иртнӗҫемӗн эпӗ тӗнчен кашни кӗтесне тенӗ пекех ҫитсе куртӑм. | Дуйней алли кӕрӕнтти ӕрзилдтӕн. | Дунияда мен учмагъан жер хазна къалмагъанды. | Лэбалі матӧ му пасьтала. | Арань лётчикокс и лиине пцтай сембе масторть. | Мый изиш уло тӱня йыр чоҥештен савырнен омыл. | Мӱлӓндӹ йӹр чонгештен лӓктӹнӓм, манаш лиэш. | Ливтния малав весе масторлангонть. | Облетел я чуть ли не весь свет. | Күн сирин барытын кэриэтэ тилийэ көппүтүм. | Шулай итеп, миңа башка һөнәр сайларга туры килде: мин очучы булдым. |
Һәм география, ысын әйткәндә, миңә бигерәк ярап ҡалды. | Хайхи географи вара мана чӑннипех те усӑ пачӗ. | Ӕма мин, раст зӕгъгӕй, географи хъӕбӕр фенхус ӕй. | Кертисин айтханда, географияны билгеними хайыры уллу эди. | Да, збыльысь кӧ, географияысь тӧдӧмлунӧй мем зэв на и ковмис. | И географиясь афкукс тейне пяк лездсь. | Да географий, чынжым каласаш гын, мылам пеш кӱлеш лийын. | Дӓ географи, тӧрӹм келесӓш гӹнь, мӹлӓм пишок керӓл лин. | Ды географиясь, видьстэ меремс, пек монень лездась. | И география, по правде сказать, мне очень пригодилась. | Кырдьык, миэхэ күөгүрээпийэ олус туһалаабыта. | Самолетым белән дөньяны аркылыга да, буйга да иңләп чыктым һәм, дөресен әйтергә кирәк, географиянең бик тә файдасы тиде. |
Мин тәү ҡараштан Ҡытайҙы Аризонан айыра ала инем. | Эпӗ пӗрре пӑхсах Китая Аризонӑран уйӑрса илекен пултӑм. | Еу ӕркастӕн Китай Аризонӕй рартасунгъон адтӕн. | Кёз къыйырым бла бир къарагъанлай, Къытай бла Аризонаны бир бирден айыра билеме. | Ме велалі ӧти видзӧдласӧн торйӧдны Китай Аризонаысь. | Мон маштонь сельмонь апак чипордак явфтомс Китайть Аризонть эзда. | Мый ик ончалмаштак Китайым Аризона деч ойырен моштенам. | Ик анжалтыш гӹцок мӹнь Китайым Аризона гӹц айырен моштенӓм. | Монень сеске содавсь, косо Китай, а косо Аризона. | Я умел с первого взгляда отличить Китай от Аризоны. | Биир көрүүнэн Өрүсүөнэттэн Кытайы тута араарары кытта сатыырым. | Мин бер күрүдә үк Кытайны Аризонадан аера ала идем. |
Бик тә файҙалы, әгәр төндә юлдан яҙһаң. | Ку ҫав тери усӑллӑ, енчен те ҫӗр варринче ҫула ҫухатас пулсан. | Е устур агъаз ӕй, ӕхсӕвигон фӕндагӕй ку фӕррӕдуйай, уӕд. | Кечеги жолдан таймазгъа, ол усталыгъым аламат болушуучуду. | Тайӧ зэв тӧдчанатор, торйӧн нин войнас лэбиг кор туйвизьыс вошӧ. | И мялезе азомс, тя кондясти нинге, мзярда веть юмафтсак эсь кицень. | Йӱдым корным йомдарет гын, тидыже путырак пайдале. | Йыдым моло корным ямдымыкы, тидӹ пиш керӓл. | Те пек лезды, зярдо веть ёмат ливтямсто. | Это очень полезно, если ночью собьешься с пути. | Ол, түүн хайысхаҕар бутулуннаххына олус туһалаах. | Төнлә юлдан язганда бу бик тә кирәк була. |
Үҙ быуатымда мин төрлө етди кешеләрҙе күп осраттым. | Ҫавӑн пекех пурӑнан пурнӑҫра манан тем тӗрлӗ ҫынпа та тӗл пулма тивнӗ, вӑл шутрах хӑйсене ҫав тери нумай пӗлнӗн кӑтартакансемпе те. | Мӕ царди медӕгӕ ӕз берӕ хӕттити фембалдтӕн берӕ уӕззаузунд адӕймӕгти хӕццӕ. | Жашагъан ёмюрюмде эсли адамланы кёп тюрлюсюне тюбегенме. | Олӧм чӧж ме аддзылі уна серъёзнӧй йӧзӧс. | Эряфоньберьф мон васьфнень лама эрь кодама ёню ломань. | Шке ӱмырыштем мый ятыр шотан еҥым вашлийынам. | Тенгелӓ мӹнь курымыштем шукы пачаш шукы серьёзный эдем доно вӓшлинӓм. | Эрямосон ламоксть вастневинь тевев ломань марто. | На своем веку я много встречал разных серьезных людей. | Бэйэм үйэбэр элбэх, араас боччумнаах дьону көрсүбүтүм. | Үз гомеремдә мин төрле кешеләр белән очраштым. |
Мин өлкәндәр араһында оҙаҡ ҡына йәшәнем. Мин уларҙы бик яҡындан күрҙем. | Манӑн нумай ҫул ҫитӗннисем хушшинче пурӑнма тиврӗ. Ҫавӑнпа та эпӗ вӗсене кашни кунах ҫывӑхран курса сӑнанӑ. | Ӕз дзӕвгарӕ рӕстӕг рацардтӕн устуртӕмӕ. Фӕууидтон сӕ хъӕбӕр хӕстӕгмӕ. | Абадан адамланы араларында жашап, бетден-бетге тюбеп тургъанма. | Ме дыр олі верстьӧяс пӧвстын. Аддзылі найӧс дзик матысянь. | И аф кржа эрянь мон оцюфнень ёткса. Няендине синь ёфси маласта. | Кужу жап кугыеҥ-влак коклаште иленам, нуным пеш лишыч ужынам. | Мӹнь коговлӓ лошты кужы жеп ӹленӓм. Мӹнь нӹнӹм лишӹцӹнок ужынам. | Кувать эринь покштнэнь ютксо. Ванынь лангозост пек маласто. | Я долго жил среди взрослых. Я видел их совсем близко. | Өр улахан дьон ортотугар олорбутум. Кинилэри чугастан көрбүтүм-билбитим. | Озак вакытлар олылар арасында яшәдем. Алар белән якыннан таныш идем. |
Һәм шунлыҡтан, асыҡтан әйткәндә, улар тураһында яҡшыраҡ уйлай башламаным. | Темшӗн-ҫке ҫак сӑнав вӗсем ҫумне ырӑ енсем ытлашши нумаях хушаймарӗ. | Ӕма сӕмӕ мӕ цӕстингас хуӕздӕр ӕрдӕмӕ неци уойбӕрцӕ раййивта. | Аны ючюн, жашырмай айтайым, бу мени болсун дерча бирине да кёз ачмагъанма. | Но та понда, колӧ шуны, найӧс бурджыка донъявны эг мӧд. | И тянь эзда ашень карма арьсема синь колгаст сяда цебярьста. | Да, чоным почын ойлаш гын, тидлан кӧра мый нунын нерген сайрак шонаш тӱҥалын омыл. | Тенге гӹнят, нӹнӹ гишӓн яжоракын шанаш тӹнгӓлделам. | Ды теде, видьстэ меремс, эзинь карма лангаст арсеме седе парсте. | И от этого, признаться, не стал думать о них лучше. | Ол эрээри, уруккуларынааҕар ордук тупсубуттар дии санаабатахпын билинэбин. | Ләкин, моңа карап, алар турындагы фикерем һич тә яхшырмады. |
Башҡаларҙан аҡыллыраҡ һәм зиһенлерәк күренгән берәй өлкәнде осратҡанда, мин уға 1-се һанлы һүрәтемде күрһәтә инем-мин уны һаҡлап алып ҡалдым да гел үҙем менән йөрөттөм. | Тахҫан пӗринпе тӗл пулсаччӗ: пӗрре пӑхсан этем тӑнлӑ-пуҫлӑскерех темелле. Эпӗ ӑна, тӗрӗслесе пӑхмалла тенӗ пек, хамӑн пӗрремӗш номерлӗ ӳкерчӗке, яланах усраканскере, кӑтартса пӑхас терӗм. | Уонӕй еске хӕццӕ ку фембӕлинӕ, иннетӕй мӕмӕ минкъий лӕдӕрагӕдӕр ка кастӕй, уӕхӕни хӕццӕ, уӕд ӕй рафӕлваринӕ мӕ фиццаг номер хузӕй (е мӕмӕ байзадӕй ивӕрдӕй). | Бирсиледен акъыллыракъ кёрюннген уллу адамгъа тюбесем, № 1 суратны кёргюзтюучюме – мен аны не заманда да жанымда жюрютеме. | Паныдавлі кӧ, ме серти, мукӧд дорсьыс сюсьджыкӧс да вежӧраджыкӧс, петкӧдлывлі сылы 1 №-а серпасӧс — сійӧ менам пыр аскӧд. | Мзярда мон васьфнень оцю ломань, кона няевсь тейне ёнюкс и шарьхкодикс лиятнень коряс, мон няфнине тейнза 1-це рисавафозень – мон сонь ванфнине и фалу каннине мархтон. | Моло деч ушанрак да умылен моштышынрак чучшо кугыеҥым вашлийынам гын, тудлан 1-ше №-ан сӱретемым ончыктенам — мый тудым арален коденам да эртак пеленем коштыктенам. | Кынам кӱм-гӹнят вӓшлинӓм, кыды мӹлӓм ышанракла дӓ ынгылен моштышыракла чучын, тӹдӹлӓн икшӹ номерӓн рисункем анжыктенӓм — мӹнь тӹдӹм переген коденӓм дӓ со сагаэм намалыштынам. | Зярдо вастнинь покш ломань, конась марявсь монень лиятнень коряс седе превеекс ды чарькодевиксэкс, сеске невтнилия эсень №1 артовксонть, конанть свал кандтнилия мартон. | Когда я встречал взрослого, который казался мне разумней и понятливей других, я показывал ему свой рисунок №1 – я его сохранил и всегда носил с собою. | Мин, атыттартан балачча оттомноох уонна миигин өйдүөх курдук улахан киһини көрсө түстэрбин эрэ 1-кы №-дээх уруһуйбун көрдөрөрүм – уруһуйбун харыстаан хаалларбытым уонна куруук илдьэ сылдьарым. | Акыллырак күренгән кеше очратсам, мин аңа һәрвакыт үзем белән йөрткән беренче рәсемемне күрсәтә идем. |
Был кеше ысынында ниҙер аңлаймы икәнлеген белгем килә ине. | Манӑн пӗлес килетчӗ: чӑннипех те ӑнланаканскер-ши вӑл? | Фӕнд ’адтӕй мӕ базонун, аци адӕймаг ӕцӕг лӕдӕрагӕ ‘й ӕви нӕ, уой. | Керти да бир жукъ ангылагъан адам болгъанын алай бла сынай эдим. | Ме кӧсйылі тӧдмавны, збыль-ӧ тайӧ мортыс мыйкӧ гӧгӧрвоӧ. | Монь мялезель содамс, видекс ли тя ломанць мезевок шарьхкоди. | Пален налаш тыршенам: тиде айдемем чынже денак иктаж-мом умыла мо? | Мӹнь пӓлӹнем ылын — лачок ма тӹдӹ ынгылен моштышы ылеш. | Мелем ульнесь содамс, алкукс чарькоди те ломанесь мезеяк эрямосонть. | Я хотел знать, вправду ли этот человек что-то понимает. | Бу киһи кырдьык тугу эрэ өйдүүрэ дуу диэн, билиэхпин баҕарарым. | Бу кешенең чыннан да берәр нәрсә аңларга сәләтлеме икәнен бик тә беләсем килә иде. |
Тик барыһы ла: "Был эшләпә" тип яуап ҡайтара инеләр. | Анчах та вӑл йӑлӑхтармӑш хуравпах ҫырлахрӗ: «Ку вӑл — шлепке». | Фал мин си алкедӕр лӕвардта еци-еу дзуапп: «А ӕй ходӕ». | Не хадагъа, ала барысы да: «Къалпакъды», – дегендиле. | Сӧмын ставныс меным вочавидзлісны: «Тайӧ шляпа». | Аньцек кода фалу сембе корхнесть тейне фкя лаца: «Тя шляпа». | Но нуно чыланат вашештеныт: «Тиде — теркупш». | Но мӹлӓм соок вӓшештенӹт: «Тидӹ шляпӓ». | Ансяк весе сынь мерильть монень: «Те пряспутома». | Но все они отвечали мне: «Это шляпа». | Ол эрээри бары биирдик: «Бу сэлээппэ» диэн хардараллара. | Ләкин алар барысы да: "Бу бит эшләпә", — дип җавап бирәләр иде. |
Һәм мин улар менән быуар йыландар тураһында ла, джунглиҙар тураһында ла, йондоҙҙар хаҡында ла һөйләшмәй инем. Мин уларҙың төшөнсәләренә яраҡлаша инем. Мин улар менән гольф һәм бридж уйнау, сәйәсәт һәм галстуктар тураһында һөйләшә инем. | Ҫак самантран эпӗ унпа ни ҫӗленсем ҫинчен, ни ҫын ури пусман ӗмӗрхи вӑрмансем ҫинчен, ни ҫӑлтӑрсем ҫинчен тек сӑмах хускатмарӑм. Пӗртен-пӗр сӑмах пирӗн калаҫура бридж, гольф, политика тавра тата галстук ҫинчен пулчӗ. | Уӕд ин нецибал фӕззӕгъинӕ, нӕдӕр боа-калмтӕ, нӕдӕр ӕгайнӕг гъӕдтӕ, нӕдӕр стъалути туххӕй. Мӕхе райвӕринӕ ӕ зундрахасти фӕлгӕти. Дзоринӕ ин бридж, гольф, политикӕ ӕма хъурбӕттӕнти туххӕй. | Уллуланы эслиликлеринден тюнгюлгенимден сора, ала бла жилянланы, джунглилени, жулдузланы юслеринден ушакъны мен да тохтатдым. «Сокъурланы эллеринде кёзлеринги къысып жюрю» дегенлей, мен да аланы ангылауларына кесими жарашдырдым. Уллу адамла бла ушакъгъа кирсем, хапарны бридж бла гольф оюнланы, политика бла боюнлукъланы юслеринден къыздырама. | Сэсся ме эг нин сёрнитлы накӧд ни удав–кыйяс, ни джунгли, ни кодзувъяс йылысь. Ме ладмӧдчылі налӧн мӧвпаланногныс дорӧ. Сёрнитлі накӧд бридж да гольф ворсӧмъяс, кансям да регатъяс йылысь. | И монь сяда тов ёфси юмсесь мялезе корхтамс мархтост аф куйхнень, аф туста вирьхнень, аф тяшттнень колга. Мон кулхцондонь эсост, молень синь коряваст и тяфта жа полаткшнине синь корхтамаснон бриджса али гольфса налхкоматнень колга, политикать и галстукнень квалма. | Да мый тунам нунын дене удав нергенат, джунгли нергенат, шӱдыр-влак нергенат мутланен омыл. Мый нунын умылымашыштлан келыштаралташ тӧченам. Нунын дене мый бридж да гольф модыш нерген, политике да галстук нерген кутыркаленам. | Мӹнь уже нӹнӹ доно удаввлӓ гишӓнӓт, джунгливлӓ гишӓнӓт, шӹдӹрвлӓ гишӓнӓт шайыштделам. Мӹнь нӹнӹ ганьок лиӓш цаценӓм. Мӹнь нӹнӹ доно бридж дӓ гольф, политика дӓ галстуквлӓ гишӓн шайыштынам. | Теде мельга мон эзинь кортне мартост а повигуйде, а джунглядо, а менельсэ тештнеде. Мон невтния прям сынст кондямокс. Кортынь мартост бриджсэ ды гольфсэ налксемадонть, политикадо, галстукто. | И я уже не говорил с ними ни об удавах, ни о джунглях, ни о звездах. Я применялся к их понятиям. Я говорил с ними об игре в бридж и гольф, о политике и о галстуках. | Оччоҕо, мин, кинилэри кытта моҕойдор даҕаны, түҥ тайҕа даҕаны, сулустар даҕаны тустарынан кэпсэтэ сатаабат буолан хааларым. Хата, кинилэр санааларын табаары сүүйүүлээх оонньуу, мохсуо бырахсыы, бэлиитикэ уонна хаалтыстар тустарынан кэпсэтэрим. | Шуннан соң инде мин алар белән еланнар, джунглилар, йолдызлар турында сөйләшми идем. Аларча ук уйлый, фикер йөртә идем. Без бридж1 һәм гольф2 уены, сәясәт һәм галстуклар турында сөйләшә идек... |
Һәм өлкәндәр шундай аҡыллы кеше менән танышыуҙарына бик ҡәнәғәт инеләр. Шулай итеп мин яңғыҙлыҡта йәшәнем, һәм йәнгә-йән һөйләшерлек бер кем дә юҡ ине. Ә алты йыл элек Сахарала миңә сараһыҙҙан үҙосарҙы ергә ултыртырға тура килде. Ниҙер үҙосарымдың моторында боҙолған ине. | Тӗнче ҫине ҫитӗннисен куҫӗпе пӑхакан ҫак ҫын хӑй пекех тавҫӑруллӑ этеме тӗл пулнишӗн ҫав тери кӑмӑллӑ юлчӗ. Кунпа пӗрлех манӑн ялан тенӗ пекех пӗр-пӗччен пурӑнмалла пулчӗ, чуна уҫса калаҫмалли ҫывӑх ҫынсӑр. Ҫак тапхӑр ултӑ ҫул каялла Сахара пушхирӗнче пулса иртнӗ аваричченех тӑсӑлчӗ. Ун чухне, инкеке, ман самолет моторӗ пӑсӑлчӗ. | Ӕма устур адӕймаг хъӕбӕр арази уидӕ, уӕхӕн хуӕрззунд лӕги хӕццӕ ке базонгӕ ‘й, уомӕй. Уотемӕй фӕццардтӕн еунӕгӕй, зӕрдиуаг дзубанди ке хӕццӕ ракодтайнӕ, ӕнӕ уӕхӕн адӕймагӕй, цалинмӕ ӕхсӕз анзей размӕ Сахари ӕдзӕрӕг рауӕни авари не скодтон, уӕдмӕ. Цидӕр басастӕй мӕ мотори. | Мени бла, быллай эсли киши бла, шагъырей болгъанларына уллу адамла бек ыразы эдиле. Мен да адамма деп, адамланы арасында жашагъанма, кёлюмю ачып сёлеширча, ушакъ нёгер а табалмагъанма. Алты жыл мындан алда уа, айрыпланны моторунда бузугъу болуп, Сахараны чексиз-мардасыз къумларында къоннганма. | И верстьӧяслы зэв воліс сьӧлӧм выланыс, мый тӧдмасисны татшӧм садя мӧвпалысь морткӧд. Сідзи олі ме ӧтка олӧмӧс, и некодкӧд вӧлі меным сьӧлӧмсянь сёрнитны. И со квайт во сайын мем ковмис бытьӧн пуксьӧдны еропланӧс Сахараӧ. Моторас мыйкӧ сэки жугалӧма вӧлі. | И оцюфненди ульсь пяк пара, мес содасть тяфтама цебярь шарьхкоди ломань мархта. Тяфта мон и эрянь ськамон, ашель кинь мархта корхнемс, ашель кинди панжемс седизе-ваймозе. И вов кота кизода меле тейне савсь лоткамс Сахарав, сяс мес самолётозень кати-мезец каладсь. | А кугыеҥ-влак тыге шот дене шонкалыше еҥ дене палыме лиймыштлан чот йывыртеныт. Тыге мый шкетын иленам, мылам нигӧ денат чон почын мутланаш ыле. Да тыге икана, куд ий ончыч, мылам ӧкымеш Сахарыш волен шинчаш вереште. Самолётемын мотор кӧргыштыжӧ ала-можо пудырген кудалтен. | Дӓ коговлӓ техень ышан эдем доно пӓлӹмӹ лиӓш пиш сусу ылыныт. Тенгелӓ мӹнь ӹшкетемок ӹленӓм, иктӓт йӓнг вашт хытыралашат ылде. Тидӹ Сахарышты авари якте шыпшылтын. Тӹнӓмшен куд иӓт эртен. Самолётемӹн моторышты тамажы пыдырген. | Покштнэнень те пек тукшнось мельс, сынь сеске ловсть эйсэнь паро ломанекс. Истя мон эринь ськамон ды а кие марто ульнесь кортамс оймеде оймес. Кода-бути весть, ютакшность кото иеть, монень савсь озамс Сахарас. Мезе-бути яжавсь монь самолетонть моторсонзо. | И взрослые были очень довольны, что познакомились с таким здравомыслящим человеком. Так я жил в одиночестве, и не с кем было мне поговорить по душам. И вот шесть лет тому назад пришлось мне сделать вынужденную посадку в Сахаре. Что-то сломалось в моторе моего самолета. | Оччоҕо улахан дьон, оттомноох, чиҥ өйдөөх киһини кытта билистибит диэн астыналлара. Ити курдук, ис санаабын кимниин да үллэстэрэ суох, балачча соҕотох чуҥкуйа сылдьыбытым. Онтон, алта сыллааҕыта, сөмөлүөтүм саахалланан Сахаараҕа түһэргэ күһэллибитим. Мотуорун иһигэр туга эрэ моһуоҕурбута. | Олылар шундый акыллы кеше белән танышуларына бик тә канәгать булалар иде. Чын күңелдән сөйләшердәй кеше таба алмыйча, шулай ялгыз гына яшәдем, һәм менә моннан алты ел элек мин Сахара чүленә төшеп утырырга мәҗбүр булдым. Самолетның моторында нәрсәдер ватылган иде. |
Минең менән йүнәтеүсе лә, ултырып барыусылар ҙа юҡ ине, һәм мин, бик ауыр булһа ла, барыһын да үҙем йүнәтеп ҡарарға булдым. | Манпа пӗрле ни механик, ни пассажир пулманран шанчӑкӑм хамра ҫеҫчӗ, тӑр пӗчченскерӗн хытах ҫӗмӗрӗлнӗ мотора юсамаллаччӗ. | Мӕ хӕццӕ н’адтӕй нӕ механик, нӕ пассажиртӕ, ӕма уомӕ гӕсгӕ мӕхе ӕрцӕттӕ кодтон бафӕлварун мотор исцалцӕг кӕнуни зин кустбӕл еунӕгӕй сарӕхсун. | Биргеме не механик, неда пассажирле жокъдула. Кесим жангызма. | Мекӧд эз вӧвны механик ни пассажиръяс, да шуи видлыны дзоньтасьны ачым, кӧть тайӧ зэв сьӧкыд удж. | А мархтон ашель аф механик, аф лия ломатть, кит ба лездольхть. Эста мон арьсень, эряви тиемс эстейне, содамок, што тя тевсь аф тёждятнень эзда. | Пеленем механикат, пассажират лийын огытыл, да мый, пеш йӧсӧ гынат, шкеак тӧрлатен ончаш лийым. | Сагаэм ни механик, ни пассажирвлӓ ылделыт, седӹндон, нелӹ гӹнят, мӹнь ӹшкеок цилӓ тӧрлӓш йӓмдӹлӓлт шӹнзӹм. | Мартон арасель а механик, а ливтицят ды мон монсь арсинь теемс, кадык те ульнесь пек стака. | Со мной не было ни механика, ни пассажиров, и я решил, что попробую сам все починить, хоть это и очень трудно. | Мэхээнньик да, көтүһэн иһэр да дьон суохтара, онон төһө да уустук буоллар бэйэм оҥостон көрөрбөр тиийбитим. | Янымда механик та, пассажирлар да юк, шуңа күрә, бик авырга килсә дә, самолетны үзем төзәтеп карарга булдым. |
Мин йә моторҙы төҙәтергә, йә үлергә тейеш инем. Ә һыу, күп булһа, аҙнаға ғына етер ине. | Тӗрӗссипе, эпӗ вӑл самантра пурнӑҫпа вилӗм хушшинчеччӗ ӗнтӗ. Ӗҫмелли шыв та пӗр ҫич-сакӑр кунлӑх кӑначчӗ. | Е мӕнӕн адтӕй цард кенӕ мӕлӕти фарста. Ниуазуни дон мӕмӕ къуӕрей фагӕ дӕр н’ адтӕй. | Не моторну бузугъун табаргъа да, ишлерге да керекме, неда сюеклерим Сахараны къум аулагъында агъарлыкъдыла. Сууум да дыккыды, бир ыйыкъгъа жетерге да болур. | Петан туйыс менам вӧлі кык — моторсӧ дзоньтавны либӧ кувны. Ваыс меным ӧдвакӧ эськӧ тырмис вежон кежлӧ. | Мондейне эрявсь петемс моторсь али куломс тязк, сяс мес ведьтон иляткшнесь аньцек фкя недлянди. | Мый моторым але тӧрлатен кертшаш але колаш вочшаш улам ыле. Вӱдем мыйын арнялан гына пыкше ситышаш ыле. | Тидӹ мӹлӓм ӹлӓш ӓль колаш ядмаш доно икток ылын. Йӱӓш вӹдем цуц-цуц веле ӓрняэш ситен. | Монень эрявсь теемс моторонть, илязан куло. Ведем лиядсь сехте ламо сисемшка чис. | Я должен был исправить мотор или погибнуть. Воды у меня едва хватило бы на неделю. | Мотуор үлэлээбэтэҕинэ – өлөрбүн билэбин. Иһэр уум аҕыйах хонукка тиийиэхтээҕэ. | Мин йә моторны төзәтергә, яисә чүлдә һәлак булырга тиеш идем. Үзем белән алган су, күп дигәндә, бер атнага җитәр. |
Тәүге кистә, мең саҡрым әйләнә тирәләй бер йорт булмаған сүллектә, ҡом өҫтөндә йоҡлап киткәнмен. | Эпӗ пӗрремӗш хут вӗҫӗ-хӗррисӗр сарӑлса выртакан пуш-хир хӑйӑрӗн «ҫемҫе тӳшекӗ» ҫинче ҫӗр каҫрӑм, ҫынсем пурӑнма юрӑхлӑ ҫӗртен пин-пин ҫухрӑм аякра. | Уотемӕй фиццаг ӕхсӕвӕ ӕрхустӕн зменсӕбӕл, мингай милтӕй хӕстӕгдӕр цӕрӕн бунат кӕми н’адтӕй, уӕхӕн рауӕни. | Алайды да, биринчи кече къум тёбени юсюнде къалкъыдым, тёгерегимде минг къычырымгъа дери тютюню чыкъгъан ожакъ жокъду. | И сідз, медводдза рытнас ме унмовси кушинын лыа вылын, сысянь сюрс миля ылнаын эз вӧв ни ӧти овмӧдчӧмин. | И вов васенце илядть мон шуварвасттнень эса матодовонь шуварнять лангс, сяс мес перьфкан лама вайгяльбень кувалмос ашель фкявок эряма васта. И конашкава пичефксукс маряйне эсь прязень. | Тыге мый икымше кастене пустыньысо ошма ӱмбалне мален колтенам. Йырваш тӱжем дене миль кумдыкеш нимогай илыме оралтат лийын огыл. | Пӹтӓришӹ вадын мӹнь ошма вӹлнӹ амален кенӓм, эдемвлӓн ӹлӹмӹ вӓрвлӓ гӹц тӹжем дӓ тӹжем уштыш ӧрдӹжтӹ. | Истя васенце чокшнестэнть мон матедевинь пустынянь човар лангс, тежа вайгельпеть эзть неявт кодаткак кудот. | Итак, в первый вечер я уснул на песке в пустыне, где на тысячи миль вокруг не было никакого жилья. | Ол киэһэ, ырааҕынан-чугаһынан тыынар тыыннаах баара биллибэт кумах куйаарын ортотугар, утуйан хааллым. | Беренче кичне ачык һавада йокларга яттым. Тирә-юньдә— меңәр чакрымга сузылган ком чүле. |
Карап һәләкетенә эләгеп һал өҫтөндә дарьялар уртаһында юғалып ҡалған кеше лә ул тиклем яңғыҙ булмаҫ кеүек. | Эпӗ кӗрсе ӳкнӗ лару-тӑру океанра путакан карап ҫинчи ҫынсеннинчен те йывӑртарах ахӑр. | Дӕлдон фӕууогӕ науӕй ма тъеуебӕл Океани астӕу ка райервӕзуй, уомӕй берӕ еунӕгдӕр адтӕн. | Тенгизни ортасында кемеси чачылып, аны бир жаркъасына тагъылып къалгъан адамгъа сукъланыр кибикме. | Океанӧ караб вӧйӧм бӧрын веськалӧм мортлы и пур вылас эз эськӧ вӧв сэтшӧм ӧтка да гажтӧм. | Стане, кода ломанць, конань венчец ваяй ведень потмаксти, али кона илядсь иневедь кучкас ськамонза – и сембе сяка, сон эсь прянц марясы аф кода мон. | Корабль пытымым чытен лекше, океан покшелне шоло ӱмбалне улшо айдемат тыге чот шкет огеш лий докан. | Океан покшалны шӓпнӹшӹ дӓ ямшы пыш гӹц шал вӹлнӹшӹ эдемӓт мӹнь ганем ӹшкетшӹ ылде. | Венчсэ ваиця ломанесь, конась кадовсь Иневедь куншкас плот лангс, аволь истя ульнесь ськамонзо, кода маринь прясон мон. | Человек, потерпевший кораблекрушение и затерянный на плоту посреди океана, – и тот был бы не так одинок. | Оннооҕор, байҕалга хараабыла тимирэн болуотунан устан муна-тэнэ сылдьар да киһи, маннык мунчаарбатаҕа буолуо. | Диңгездә һәлакәткә очрап, бер бүрәнә кисәгенә тотынып калган кеше дә үзен бу кадәрле ялгыз хис итмидер. |
Хәҙер кемдеңдер нескә тауышына уянып, минең аптырауымды күҙ алдына килтереп ҡарағыҙ. Ул: — Зинһар... Миңә һарыҡ бәрәсен төшөрөп бир әле! — тине. — Ә?.. — Һарыҡ бәрәсен төшөрөп бир... | Ҫавӑнпа та кӑнтӑр ҫутинче эпӗ хам ҫумра темле ҫинҫе те ҫепӗҫ сасӑ илтнипе вӑранса кайни маншӑн кӗтменлӗх пулнине эсир ӑнланма тивӗҫ. Манпа калаҫаҫҫӗ иккен: — Тархасшӑн… сурӑх ӳкерсе пар-ха! — Мӗскер?! — Ӳкерсе пар-ха мана сурӑх… | Ӕма рагъуди кӕнайтӕ, ци деси бацудтӕн, бонивайӕнти мӕ кедӕр ӕнахур минӕг гъӕлӕс ку райгъал кодта, уӕд: — Дӕ хуарзӕнхӕй ... фус мин схузӕ кӕнай! — Ци-и?! — Фус мин схузӕ кӕнай ... | Танг аласында кимни эсе да бир назик ауазчыгъына уяннганымы тамашалыгъын кёзюгюзге бир кёргюзтюгюз. – Тилейме... – деди ол, – манга къозучукъну суратын ишле! – Э?.. – Манга къозучукъну суратын ишле... | Сӧмын видлӧй ӧні вежӧртны менсьым шензьӧмӧс, шонді петігӧн кор менӧ садьмӧдіс кодлӧнкӧ вӧсньыдик гӧлӧс: — Кора тіянӧс... серпасалӧй меным мегӧпиӧс... | И содасасть, конашкава дивандань, мзярда варьхмодемшовор монь стяфтомань кати-кинь шуваня вайгяльняц. Сон мярьгсь: – Эняльдян…, рисавак тейне борання! – Мезе? – Рисавак тейне борання… | Ӱжара лекме годым помыжалтыше вичкыж йӱкым колмекем, мыйын кузе ӧрмемым умыледа, шонем. Вичкыж йӱк каласыш: — Поро лий… мылам тага пачам сӱретлен пу! — А?.. — Мылам тага пачам сӱретле… | Ӹнде тӓ ынгыледӓ, кыце мӹнь ӧрӹм, кынам ирӹ жерӓ годым мӹньӹм вӹцкӹж юк кӹньӹлтӹш. Тӹдӹ маньы: — Пуры ли, мӹлӓм патям рисуен пу! — Ма? — Патям мӹлӓм рисуен пу. | Кода монь лиссть лангс сельмень, зярдо валске марто удомасто стявтымем кинь-бути чова вайгелезэ. Сон мерсь: – Арт монень ревине! – Мезе? – Арт монень вишка ревине! | Вообразите же мое удивление, когда на рассвете меня разбудил чей-то тоненький голосок. Он сказал: – Пожалуйста… нарисуй мне барашка! – А?.. – Нарисуй мне барашка… | Дьэ санаан көрүҥ, ол сыттахпына, халлаан сырдыытын саҕана ким эрэ тыҥкынас саҥата уубун улдьуппута төһө-хачча буолуой? Кини этэр: – Көрдөһөбүн… миэхэ хойчоонно уруһуйдаан кулу! – Аа? – Миэхэ хойчоонно уруһуйдаа эрэ… | Таң атканда кемнеңдер нечкә тавышын ишетеп уянып киткәч, ничек гаҗәпләнүемне күз алдына китерсәгез иде. Ул: — Зинһар өчен... миңа бәрән рәсеме яса әле! — диде. - Ә? — Бәрән рәсеме яса әле... |
Мин ҡапыл ырғып торҙом, әйтерһең дә баш өҫтөмдә күк дөһөрләне. | Эпӗ ялт! ҫеҫ ура ҫине сиксе тӑтӑм — юнашар йывӑҫа аҫа ҫапрӗ тейӗн. | Ӕз фӕггӕпп ластон, цума мӕ арв ӕрцавта, уоййау. | Шибиля ургъан кибик, секирип турдум. | Ме чеччышті весьтам гымыштӧмысь моз. | Мон юпадень, бта вельхкссон торазевсь атям. | Мый туге тӧршталтен кынельым, пуйто ӱмбалнем кӱдырчӧ рашкалтыш. | Мӹнь турештем вуйта хӹдӹртӹш рашкалтыш, ял вӹк тӹргештӹшӹм. | Мон сеске сыргозинь, теке пургинесэ стявтымезь! | Я вскочил, точно надо мною грянул гром. | Үрдүбэр этиҥ эппитинии, соһуйан, олоро түстүм. | Баш очымда күк күкрәгәндәй сикереп тордым. |
Күҙҙәремде ыуаланым. Тирә яғыма ҡарай башланым. Һәм мине ентекләп ҡарап торған ирмәк кенә бәләкәй кешене күреп ҡалдым. | Куҫа шӑлкаласа, тимлесе пӑхрӑм та курах кайрӑм: хамран темиҫе утӑмрах ӗлккен тум-юмлӑ та хӳхӗм сӑн-питлӗ пӗчӗкскер тӑрать-мӗн. | Мӕ цӕститӕ рауурстон. Ракӕститӕ кодтон. Ӕма фӕууидтон ӕнахур минкъий биццеуи. Ӕдзинӕг мӕмӕ кастӕй. | Кёзлерими уудум. Тёгерекге къарадым. Къарасам, бир аламат, бир тамаша гыгачыкъ, ышармайкюлмей, сюеледи. | Тіли синмӧс. Гӧгӧр видзӧдлі. Да аддзи — сулалӧ шемӧстана зонка-дзолюк да видзӧдӧ сӧдз синъясӧн ме вылӧ. | Шовайне сельмонень, кармань ванондома перьфпяльге. И мезе няян. Инголен ащесь мялень салай ёмла шабаня, кона пильгта пряс ванондсь монь эсон. | Шинчамым туржам. Ончышташ тӱҥальым. Да изи гына оҥай айдемым ужылалтышым, тудат мыйым тӱслен ончыштеш. | Мӹнь сӹнзӓэм пингӹдӹнок пӹшкӹн шӹндӹшӹм. Сӹнзӓэм алталыде. Яжонок ужынам. Анзылнем воксеок цӱдӓ изи ӹрвезӹ шалгалта дӓ пыток вӹкем анжен шӹнден. | Нардтнинь сельмень. Ды неинь вишине мельстуция ломань, конась ванснесь эйсэнь. | Протер глаза. Стал осматриваться. И увидел забавного маленького человечка, который серьезно меня разглядывал. | Харахпын ньуххана-ньуххана тулабын кичэйэн көрүөлээтим, уонна олох муннум анныгар, миигин боччумнаахтык кыҥастаһа турар кып-кыра дьикти киһини булан ыллым. | Күзләремне угаладым. Як-ягыма карандым. Шулчак бик җитди итеп миңа карап торучы кечкенә гәүдәле, гаҗәеп кызык бер кеше күрдем... |
Быныһы инде, мин төшөргәненән, уның иң яҡшы портреты. | Акӑ унӑн аванах пулса тухнӑ портречӗ, эпӗ ӑна каярахпа ятарласа ӳкернӗччӗ. | Мӕнӕ а ӕй ӕ хуӕздӕр сорӕт, фӕстӕдӕр мин скӕнун ка бантӕстӕй, е. | Артда аны суратларын ишлеп кёп кюрешгенме, бек мажалы буду. | Со кыдзи ме сійӧс медбура серпасавлі бӧрыннас нин. | Вов тя ульсь сембода цебярь портретоц, коса удалавсь тейне сонь няфтемс. | Теве тудын эн сай портретше, могайым мый варажым сӱретлен кертынам. | Теве тӹдӹн сек яжо портретшӹ, кыдым вара мӹнь рисуен кердӹнӓм. | Вана те сехте паро портретэзэ, конась монень артовсь. | Вот самый лучший его портрет, какой мне после удалось нарисовать. | Бу баар, кэлин кинини уруһуйдаабыт мэтириэттэрбиттэн бастыҥнара. | Соңыннан мин аның сурәтен дә ясарга тырышкан идем. Менә монысы — иң яхшысы. |
Ләкин минең һүрәттә ул, әлбиттә, ысынындағы кеүек матур түгел. | Анчах та ман ӳкерчӗк тем тесен те ун сӑн-пичӗн илемне туллин палӑртаймасть. | Фал, ке зӕгъун ӕй гъӕуй, мӕ хузӕ оригинали хузӕн зӕрдӕмӕдзӕугӕ нӕ ’й. | Ётюрюкден не хайыр, мени суратымда ол, кесича, алай аламат да, тамаша да кёрюнмейди. | Дерт, сэні сійӧ абу дзик сэтшӧм, кутшӧм вӧлі збыль вылас. | Но сембе сяка монь рисавафсон, видекс азомс, сон лиссь аф сяшкава цебярьста, кодамкс ульсь афкукс монь инголен. | Мыйын сӱретыштем тудо, конешне, илышысе деч чотшак сай лектын огыл. | Но лачокшым гӹнь, тӹдӹ рисуйымем гӹцӹн таманяр пачаш косиррӓк ылеш. | Монь артовкссонть сон аволь истямо вадря, кодамокс ульнесь алкукс. | Но на моем рисунке он, конечно, далеко не так хорош, как был на самом деле. | Биллэн турар, мин уруһуйум кини илэ бэйэтин көрбүттээҕэр, быдан мөлтөх. | Билгеле, ул үзе мин ясаган сурәткә караганда матуррак иде. |
Әммә бында минең ғәйебем юҡ. Алты йәшлек сағымда минән рәссам сыҡмаясағына өлкәндәр ышандырҙылар, һәм мин быуар йыландарҙан башҡа, тыштан һәм эстән, бер ни төшөрөргә өйрәнмәнем. | Апла пулин те сӑлтавӗ эп йӑнӑшнинче мар, Мана хӑй вӑхӑтӗнче, ултӑ ҫултискере, санран художник пулаймасть тесе ҫитӗннисем ӳкерес-сӑрлас йӑпану-киленӳрен пистерчӗҫ, Ҫавӑнпа та эпӗ ку тӗлӗшпе удав кӗлеткине тулашран тата шалтан ӳкернисӗр пуҫне ним те вӗренеймерӗм. | Е мӕн фуд нӕ ’й. Мӕ хузӕгӕнӕг исуни нифс мин устуртӕ басастонцӕ, ӕхсӕз анзи мӕбӕл ку цудӕй, уӕд, ӕма неци бал сахур дӕн хузӕ кӕнун, боа- калмтӕ ӕндагӕрдигӕй ӕмӕ медӕгӕрдигӕй уӕлдай. | Ол да мени терслигим тюйюлдю. Алты жыллыгъымда уллу адамла суратымы сансыз, ыспассыз, масхара этип, суратчылыкъдан тюнгюлтгендиле. Энди мени суратчылыкъ хунерим буугъан жилянны ишлегенден ары бармайды. Буугъан жилянны уа тышындан да, ичинден да кёргюзтеме. | Таысь ме абу мыжа. Квайт арӧсаӧн менӧ верстьӧяс эскӧдісны, мый меысь серпасалысь оз пет, та вӧсна нинӧм эг и велавлы серпасавны удав–кыйясысь кындзи — ортсысяньыс да пытшкӧссӧ петкӧдлӧмӧн. | И тянкса эсь прязень муворукс аф лувса. Вдь мзярда тейне ульсь кота кизот, оцюфне сидеста корхнесть, што видексонь и содаф художник эздон сякокс аф лиси, и цебярьста картинань няфтема мон сембе сяка аф маштан, аньцек содан, кода куйхнень лангста и потмоширде няфнема. | Но тидыже мыйын титакем огыл. Куд ияш улмем годым кугыеҥ-влак мыйым ӱшандареныт: мый дечем сӱретче ок лек, сандене удавым — тӱжвач да кӧргӧ гыч — сӱретлыме деч молым мый тетла нимомат сӱретлаш тунемын омыл. | Тидӹ мӹньӹн вуйнаматем агыл. Куд иӓш ылмем годым, коговлӓ, мӹнь гӹцем артньык ак лӓк манын, рисуяш кымылем валтенӹт, тӹнӓмшен, кӧргӹ гӹцӹн дӓ вӹлец удаввлӓ гӹц пасна, мӹнь нимат рисуяш тыменьделам. | Ансяк те аволь монь чумось. Зярдо монень ульнесть кото иеть, покш ломантне мерсть, а лиси эйстэдень паро художник ды вана секскак мон а маштан мезеяк артомо, ансяк повигуенть лангсто ды потсто. | Это не моя вина. Когда мне было шесть лет, взрослые убедили меня, что художник из меня не выйдет, и я ничего не научился рисовать, кроме удавов – снаружи и изнутри. | Онно мин буруйум суох. Алта саастаахпар улахан дьон, эйиигиттэн уруһуйдьут тахсыбат диэн итэҕэтэн кэбиспиттэрэ, онон, моҕой иһин курдат уонна тас бороонун эрэ уруһуйдууртан атыҥҥа үөрэммэтэҕим. | Ләкин монда минем гаебем юк. Алты яшьлек чагымда зурлар: "Синнән рәссам чыкмас", — дип ышандырдылар, шуңа күрә мин, тышкы һәм эчке ягыннан ясалган еланны санамаганда, бер нәрсә ясарга да өйрәнә алмадым. |
Шулай итеп, мин бар күҙҙәрем менән был ғәжәпләнерлек күренешкә ҡарап торҙом. | Эпӗ ҫак пӗчӗк пирӗшти пек кӗлеткене тӗлӗнсе хытса сӑнатӑп. | Фур дессагӕй мӕ цӕститӕ рацӕйхаудтӕнцӕ, уотемӕй кастӕн аци фӕззиндмӕ. | Алайды да, бу сейир-тамашагъа ауузум ачылып къарайма. | И сідз, синмӧс чашкӧдӧмӧн дзорги-видзӧді тайӧ шемӧсмӧдантор вылас. | Азса, мон сельмонь салазь ванонь тя аф фкя лацонь васедемать лангс. | Тыге мый шинчам пашкартен манме гай але марте уждымо еҥым ончыштым. | Тенге мӹнь ти цӱдӓ вӹкӹ ӧрӹн пӹтен сӹнзӓэм пӹтӹркӓлен анженӓм. | Вана истя мон тетькезь сельмсэ ванынь те тамашанть лангс. | Итак, я во все глаза смотрел на это необычайное явление. | Хараҕым муҥунан, сөҕүмэр көстүүнү одуулаһан, балачча олордум. | Күземне шар ачып, гадәти булмаган бу хәлне тамаша кыла башладым. |
Онотмағыҙ, мин кешеләр йәшәгән урындарҙан меңәрләгән саҡрымдарҙа инем. | Паллах, ҫакна та манма юрамасть: эпӗ ҫынсем пурӑнакан ҫӗртен пин-пин ҫухрӑм инҫетре пулнӑ-ҫке-ха. | Иронх уи ма фӕууӕд, цӕрӕн бунӕттӕй мингай милтӕ идарддӕр ке адтӕн, е. | Адам улуну тылпыуундан минг къычырым узакъда болгъаным эсигизде болур. | Энӧ вунӧдӧй — ме вӧлі морт оланінсянь сюрс миля ылнаын. | И тясть юксне, вдь тёжянь вайгяльбет маласа ашель кодамовок эряма васта. | Ида мондо: мый айдеме илыме верла деч тӱжем дене миль тораште лийынам. | Идӓ монды, мӹнь ӹлӹмӹ вӓрвлӓ дорцын тӹжем дӓ тӹжем уштыш ӧрдӹжтӹ ылынам. | Илядо стувтне, ломанень кудодтне видьс монень ульнесь тёжа вайгельпеть! | Не забудьте, я находился за тысячи миль от человеческого жилья. | Эһиги, ол, тыһыынчанан көс тухары киһи олохсуйбатах сирэ буоларын умнумаҥ. | Кешеләр яшәгән җирдән меңләгән миль (Миль — үлчәү берәмлеге. Географик миль = 7420 м.) ераклыкта булуымны онытмагыз. |
Ә шул уҡ ваҡытта, был бәләкәс бер ҙә аҙашҡан, йә үлә арыған һәм ҡурҡҡан, йә аслыҡтан һәм сарсауҙан үлеп барған затҡа оҡшамаған ине. | Ҫав вӑхӑтрах пӑхатӑп та: манпа юнашар тӑракан кайӑк чунлӑ пӗчӗкскерте ни ҫултан аташнин, ни вилес пек ывӑннин, ни выҫӑпа е шывсӑр аптранин, ни ҫав тери хӑранин паллисем пачах та ҫук. | Зӕгъун гъӕуй уой, ӕма мӕмӕ аци минкъий биццеу нӕ фӕккастӕй, нӕ, ка радзӕгъӕлӕй, уӕхӕни хузӕн, нӕ фӕлладӕй мӕлӕг, нӕ стонгӕй мӕлӕг, нӕ ӕдонугӕй мӕлӕг, нӕ фур тӕссӕй мӕлӕг. | Алай болгъанлыкъгъа, бу сабий былайгъа ажашып келгеннге ушамайды, ушамайды бир бек арыгъаннга неда къоркъгъаннга, ачдан-суусапдан жунчугъаннга да ушамайды. | Немтор эз висьтав сы йылысь, мый дзолюкыс вӧлі вошӧма либӧ кувтӧдзыс мудзӧма-повзьӧма, либӧ сійӧ тшыгла да ватӧмла кулан выйын нин. | Ширде ваномок, аф мярьгат, што шабанясь эрьгодсь, али куломшка сизесь, али эвфнезь кит-бди, али кулси ярхцамбяльфтома и ведьфтома. | Но тыгодым тиде ньога йомын коштшыла але колышаш гай ярнышыла да лӱдшыла, але колышаш гай шужен да йӱмыжӧ шуэш манмыла йӧршешат койын огыл. | Тенге гӹнят, изи ӹрвезем ни ямшыла, ни кенвацмеш янгылышыла ӓль лӱдшӹлӓ, ни качде, ни йӱде колышыла кайде. | Лангс ванозь мерят, теке те церынесь ёмась, пек сизесь, паряк кулси ведтеме-симемавтомо. | А между тем ничуть не похоже было, чтобы этот малыш заблудился, или до смерти устал и напуган, или умирает от голода и жажды. | Кырачаан, эмиэ да муммут, өлө сылайбыт, хоргуйбут, утаппыт көрүҥэ суоҕа. | Шуның өстенә, бу малай адашканга, арыганга, курыкканга яисә ачлыктан һәм сусаудан тилмергәнгә һич тә охшамый. |
Уның ҡиәфәтенә ҡарап был, бар йорттарҙан йыраҡта булған кешеһеҙ сүллектә, юғалып ҡалған бала тип хис тә әйтеп булмаҫ ине. | Ҫиелтен пӑхсан унра пушхирте аташса кайнӑ ачана, этем йӗрӗ курӑнман ҫӗрте ҫӗтнӗскере, аса илтерекен паллӑсем ҫукчӗ. | Нецӕмӕй ӕвдиста ӕдзӕрӕг будури, цӕрӕн бунӕттӕй мингай милтӕ идарддӕр ка фесавдӕй, уӕхӕн сувӕллони хузӕ. | Аны сыфатына, тизгинине кёре, бу къыйыры-ахыры болмагъан къумлада, юйюнден узакълада ажашып, тас болуп айланнган сабийди дерге жарамайды. | Ортсысяньыс тайӧ кагаыс немся эз вӧв оланінъясысь ылыс тыртӧминӧ вошӧм морт кодь. | Аф путсак мяльс, бта сон эрьгодсь шувархнень ёткс, коса аш фкявок эрек вайме, и ащи тя вастсь аф маласа эряма васттнень эзда. | Тудын тӱсшым ончалын, тиде ик еҥат илыдыме ошма коклаште улшо, айдеме илыме вер деч мӱндырнӧ йомшо ньога манын, тӱвыт от каласе. | Вӹкӹжӹ анжен, ти тетя пустыня покшалан, цилӓ ӹлӹш гӹц тӹжем дӓ тӹжем уштыш палны ямын манын, нигыцеӓт келесӓш ак ли ыльы. | Сонзэ коряс а мерят, теке те эйкакшось ёмась чаво човар паксяс, косо арасть кодаткак кудот. | По его виду никак нельзя было сказать, что это ребенок, потерявшийся в необитаемой пустыне, вдалеке от всякого жилья. | Кинини көрөн оло-рон: бу оҕо, икки атахтаах үктэммэтэх кумах куйаарыгар муна-тэнэ сылдьар диэбэккин. | Аның кыяфәтенә карап, бу бала йорт-җирдән еракта, кеше аяк басмаган чүлдә адашкан дип тә уйларлык түгел. |
Ниһәйәт, минең һөйләү һәләтлегем ҡайтты һәм мин унан һораным: | Кӑштах сӑмах хушса каламалӑх тӑна кӗрсен эпӗ унран ыйтрӑм: | Исдзорун ку бафӕразтон, уӕд ӕй бафарстон: | Эсими жыйып, тилим айлана башлагъанда, сордум: | Вӧлисти менам кыв-ворӧй воссис да ме юалі: | И вов лафчемсь кялезе, мон кизефтине: | Пытартышлан мый кутырен кертше лийым да йодым: | Попен кердмем шижӹмӓт, ядым: | Вана келем таго кармась важодеме ды мон кевкстия: | Наконец ко мне вернулся дар речи, и я спросил: | Кэмниэ кэнэҕэс, дьэ саҥа таһааран, ыйыттым: | Ниһаять, телем ачылып, мин аннан: |
—Һуң... Һин бында ни эшләйһең? | — Ҫапах та… Мӗн тӑватӑн эсӗ кунта? | — Ӕма ... ами ба ци косис? | – Ы-ы-ы... бери къайдан чыкъгъанса? | — Но... мый тэ тані вӧчан? | – Азк…, мезе тон тяса тиендят? | — Но… мом тый тыште ыштылат? | — Дӓ... тӹньжӹ мам тиштӹ ӹштет? | – Мезть тон тесэ тейнят? | – Но… что ты здесь делаешь? | – Бэйи эрэ… эн манна тугу гына сылдьаҕын? | — Син монда нишлисең? — дип сорадым. |
Һәм ул ҡабат тыныс һәм етди һораны: | Вӑл мана ачанни пек мар шухӑшлӑ куҫӗсемпе тӗсесе, шӑппӑн ҫеҫ, паҫӑрхиллех тепре ыйтрӗ: | Е ба мӕмӕ нӕуӕгӕй исдзурдта хъӕбӕр фӕлмӕнӕй, фал цума дзубанди хъӕбӕр ахсгиаг гъуддагбӕл цудӕй, уотӕ: | Ол а биягъы кёлю бла, акъыртын: | Сійӧ бара лӧня да мӧвпалӧмӧн корис: | А сон ёфси сетьмоняста и тевонь содайкс анась кядьстон: | А тудо мый дечем шып да пеҥгыдынракак йодо: | Тӹдӹ мӹлӓм пишок пышкыдын, вуйта когонок керӓлӹм, эчеӓт келесӹш: | Ансяк сон таго састыне ды паро ладсо вешсь: | И он опять попросил тихо и очень серьезно: | Онуоха кини, симиктик эрээри, оттомноохтук хат көрдөстө: | Ләкин ул, әкрен һәм җитди итеп, үзенең соравын кабатлады: |
—Зинһар... Бәрәсте төшөр... | — Тархасшӑн… ӳкерсе пар-ха мана сурӑх… | - Дӕ хуарзӕнхӕй... исхузӕ мин кӕнай фус... | – Тилейме... къозучукъну суратын ишле... | — Кора тіянӧс... серпасав мегӧпиӧс... | – Эняльдян… рисавак тейне борання… | — Поро лий… тага пачам сӱретле… | — Пуры ли... мӹлӓм патям рисуен пу. | – Арт монень вишка ревине… | – Пожалуйста… нарисуй барашка… | – Көрдөһөбүн… хойчоонно уруһуйдаа… | — Зинһар өчен... бәрән рәсеме яса... |
Барыһы шул тиклем серле һәм төшөнмәҫлек ине, мин хатта баш тартырға ҡыйманым. Нисек кенә лә мәғәнәһеҙ булмаһын бында, сүллектә, үлемдән ҡыл өҫтөндә, мин шулай ҙа кеҫәмдән ҡағыҙ бите һәм мәңге ҡәләм сығарҙым. | Пӗр-пӗр вӑрттӑнлӑх ҫын чунне ҫавӑрса-пӑчӑртаса илчӗ тӗк, вӑл ҫав самантра хушнине ҫӑмӑллӑнах пурнӑҫлать. Маншӑн ҫак пӗтӗмпех пулма пултарайман япала пек туйӑннӑран, тата хам ҫынсем пурӑнакан ҫӗр лаптӑкӗсенчен пин-пин ҫухрӑм аякра пулнӑран (вилӗм те ик утӑмрахчӗ) эпӗ хам сисмесӗрех кӗсьерен хут листипе стилограф туртса кӑлартӑм. | Адӕймаг ӕгӕр устур деси ку бафтуйуй, уӕд имӕ коммӕ нӕ бакӕсуни нифс нӕ бал фӕууй. Кӕд мӕмӕ цифӕнди ӕнахур кастӕй аци гъуддаг ами, цӕрӕнбунӕттӕй мингай милтӕ идарддӕр ӕма мӕлӕтӕй тӕссаг уавӕри, уӕддӕр исистон мӕ дзиппӕй къариндас ӕма стилограф. | Чырт бир инсанны да сезимине сыйынмаз тасхалы тилекге угъай дерге базынмадым. Акъылдан кем болмагъан адам, былайда – къум аулакъда – ажалны бетине къарап тургъанлай, сурат къайгъылы болмасам да, хуржунумдан къагъыт да, къалам да чыгъардым. | Тайӧ ставыс вӧлі сэтшӧм гӧгӧрвотӧм гусятор кодь, мый ме корӧмсӧ ӧтдортны эг лысьт. Кутшӧм кӧть эз вӧв тешкодь тані, кулӧмсянь дзик матын, тыртӧминас, ме век жӧ перйи зепсьым кабала лист да пыр гижана перӧ. | Сембось тя няевсь тейне тяфтама аф шарьхкодевикс, бта ульсь кати-кодама вий, кона вятемазь аф содавикс вастова, сяс ашень карма молема тейнза каршек. И вов, кода ба афоль уле тя эсь вастсонза, тяса, шувархнень ёткса, коса фкя аськолксса ащат куломать эзда, сембе сяка эсь зепстон таргань кагод и пера. | Чыла тиде тунар умылаш лийдыме да ӧрыктарыше ыле, мый тореш лийын шым керт. Тыште, пустыньышто, колымаш деч шӱртӧ мучаште улмо татыште чыла тиде йӧршеш шотлан толдымо ыле гынат, мый содыки кӱсенем гыч кагаз лаштыкым да чарныде возен кертше перам луктым. | Кынам ма-гӹнят пӓлӹдӹмӹ тенге ӧрӹктӓрӓ, отказашыжат ак ли. Кыце ӹлӹмӹ вӓрвлӓ гӹц тӹжем дӓ тӹжем уштышышты дӓ колаш лимеш лӱдӹш вӓрвлӓштӹ ышдымыла чучын гӹнят, мӹнь кӹшӓн гӹцем пумага ӹлӹштӓшӹм дӓ соок сагашы ыдыркалымы пынем лыктым. | Те аволь пек чарькодевсь монень, секскак эзинь карма каршо молеме. Ды мезекс те эрявсь тесэ, човар паксясо, кулома лангсо аштемстэ? Те лангс апак вано, мон таргинь зепестэ Те сехте паро сонзэ портретэзэ, конась ансяк монень артовсь. конёв лопа ды сёрмадыця кшнинь толга. | Все это было так таинственно и непостижимо, что я не посмел отказаться. Как ни нелепо это было здесь, в пустыне, на волосок от смерти, я все-таки достал из кармана лист бумаги и вечное перо. | Барыта хайдах эрэ киһи өйүгэр баппат таайтарыылаах буолан, кыайан утарсыбатаҕым. Төһө да өлүүнү өҥөйөн турдарбын, уонна бу манна, кумах куйаар ортотугар табыгаһа суоҕун өйдөөтөрбүн, хайыамый, сиэппиттэн кумааҕы уонна үйэлээх куорсун хостоон таһаарбытым. | Бу шулкадәр серле булып тоелды, мин аңа каршы сүз дә әйтә алмадым, һәр адымыңны үлем сагалап торган очсыз-кырыйсыз чүл уртасында рәсем ясап утыру никадәр генә мәгънәсез булып күренсә дә, мин кесәдән бер бит кәгазь белән каләм алырга мәҗбүр булдым. |
Ҡапыл ғына мин күберәк географияны, тарихты, хисапты һәм дөрөҫ яҙыуҙы өйрәнгәнемде иҫемә төшөрҙөм, һәм бәләкәскә һүрәт төшөрә белмәйем тип әйттем (әҙерәк уҫалыраҡ итеп әйттем). | Анчах та хам ӳкерме мар, уйрӑмах географие, историе, шутлас-хутлас ӗҫе тата грамматикӑна ҫине тӑрса вӗреннине аса илтӗм те ӳкерме пӗлменни ҫинчен кӗтмен хӑнана пӗлтертӗм. | Фал уайтагъд рагъуди кодтон, фулдӕр географи, истори, математикӕ ӕмӕ грамматикӕ ке ахур кодтон, уой ӕма загътон (еуминкъий мӕстихузӕй) и минкъиййӕн, хузӕ кӕнун ке нӕ зонун. | Къагъыт да, къалам да хазыр болгъанлай, дыркъ деп эсиме тюшдю: мен адыргы билген – ариу жазгъан, география, история бла арифметика. – Мен сурат ишлей билмейме, – дедим ол жашчыкъгъа (хыныракъ окъуна айтдым). | Сэки ме мӧвпышті, мый велӧдлі ёнджыкасӧ география, история, арипметика да бурагижӧм, — да шуи дзолюклы (весигтӧ скӧракодь шуи), мися ме серпасасьнысӧ ог куж. | Вов сембода цебярь портретоц, коса удалась тейне сонь няфтемс. Аньцек эзкок лятфтайне, вдь тонафнемста мон сяда лама пинге макссень географияти, историяти, арифметикати и эльбятьксфтома сёрмадомати, и азыне шабати (аф ламода ёфси кяжиста азыне), што мон аф маштан рисавама. | Но тунамак шарналтышым: мый тунемашыже утларак географийым, историйым да чын возен мошташ тунемынам, сандене ньогалан каласышым (эсогыл изиш шыдешкен каласышым): мый сӱретлен ом мошто. | Дӓ тӹнӓмок мӹнь ӓшӹндӓрен колтышым — мӹнь вет утлаок географим, историм, шотым дӓ йӹлмӹм тыменьӹнӓм, дӓ мӹнь изи ӹрвезӓшлӓн (изиш шӹдӹнрӓк ижӹ) рисуен ам мошты, маньым. | Ансяк пряс сась: тонавтнинь мон седе пек географияс, историяс, арифметикас, вадрясто сёрмадомас ды меринь цёрынентень (аламодо кежэнь сазь) а маштан артомо. | Но тут же вспомнил, что учился-то я больше географии, истории, арифметике и правописанию, и сказал малышу (немножко даже сердито сказал), что не умею рисовать. | Ол эрээри күөгүрэпкэ, устуорукка уонна ахсааҥҥа, таба суруйууга уруһуйдааҕар ордук үөрэммиппин саныы биэрэн, кыра киһиэхэ (өссө уордайа соҕус), «сатаан уруһуйдаабаппын…» диэбитим. | Ләкин аңа күбрәк география, тарих, арифметика, матур язу белән шөгыльләнүемне әйттем (хәтта тавышымны бераз күтәрә төшеп әйттем) һәм рәсем ясый белмәвемне аңлаттым. |
Ул яуап ҡайтарҙы: —Барыбер. Һарыҡ бәрәсен төшөрөп бир. | Вӑл мана ҫапла хуравларӗ: — Ку темех мар. Ӳкерсе пар мана сурӑх. | Е мӕмӕ исдзурдта: — Цӕй, е неци кӕнуй. Исхузӕ мин кӕнӕ фус. | Ол а: – Билгенингча ишле, – деди. | Сійӧ воча чӧвтіс: — Мед. Серпасав мегӧпиӧс. | А сон мярьгсь: – И мезе. Рисавак борання. | Тудо вашештыш: — Тек туге лийже. Тага пачам сӱретле. | Тӹдӹ мӹлӓм вӓшештӹш: — Сойток. Мӹлӓм патям рисуен пу. | Сон таго мерсь: – Ялатеке. Арт ревине. | Он ответил: – Все равно. Нарисуй барашка. | Кини: – Буоллун. Син биир хойчоонно уруһуйдаа, – диэбитэ. | Ә ул: — Барыбер... Бәрән рәсеме яса, — дип кабатлады. |
Бер ҡасан да һарыҡтарҙы төшөрмәгәнемә күрә, мин уға электән төшөрә белгән ике һүрәтемдең береһен ҡабатланым-быуар йыланды тыш яғынан. | Вара эпӗ, нихҫан сурӑх ӳкерменскер, тахҫан ӳкернӗ икӗ ӳкерчӗкрен пӗрне кӑштах унтан-кунтан кӑранташпа тӗкӗнкелесе юсарӑм. Вӑл слона ҫӑтнӑ удавӑн «хупӑ» ӳкерчӗкӗччӗ. | Ӕз некӕд кодтон фусти хузтӕ, ӕма уой туххӕй скодтон, ӕрмӕстдӕр ци дууӕ хузи кӕнун зудтон, уонӕй еу — боа-калми хузӕ ӕндагӕрдигӕй. | Ёмюрюмде къойланы суратларын ишлемегеним ючюн, ишлей да билмегеним ючюн, ол билген суратларымдан бирин ишледим: буугъан жилянны тышындан. | Сы понда мый ме мегӧпиянӧс некор эг серпасавлы, выль пӧв серпасалі кык важ серпасторйысь ӧтиӧс, велалӧмпырысь кужанторйӧс нин: удав–кыйӧс ортсысӧ да пытшкӧссӧ сылысь петкӧдлӧмӧн. | Сяс мес мон эсь эряфсон вестевок ашень рисавсе бораннят, нинге весть пшкядень шабаняти, мяльса кирдемок кафта ингольдень рисаваф картинанень, што маштан няфтема кагод лангса аньцек куйхнень. | Илышыштем нигунамат тага пачам сӱретлен ончен омылат, моштымемын кок тошто сӱрет гыч иктыжым — удавым кӧргыж гыч — сӱретлышым. | Ӹлӹмӓштем нигынамат патявлӓм рисуйыделамат, мӹнь тӹдӹлӓн моштымем логӹц ик тошты рисункым рисуен пушым — удавым вӹлецӹн. | Секс мекс монь вестькак эзинь артокшно реветь, мон артыя сонензэ эсень сыре артовксом, конанть ансяк маштангак артомо – повигуй лангсто ванозь. | Так как я никогда в жизни не рисовал баранов, я повторил для него одну из двух старых картинок, которые я только и умею рисовать – удава снаружи. | Мин үйэлээх сааспар хойу уруһуйдаабатах буолан, билэрдии эргэ хартыыналарбын өйдүү биэрэн, сатыыр эрэ моҕойум иһин уруһуйдаабытым. | Гомеремдә бер генә мәртәбә дә бәрән рәсеме ясаганым булмавын әйтеп, мин аңа үземнең иске рәсемнәремнең берсен — тышкы яктан ясалган еланны — күрсәттем. |
Һәм малайҙын тойғоланып ҡысҡырыуына хайран ҡалдым: | Анчах та пӗчӗк тусӑн хирӗҫле хуравӗ маншӑн кӗтмен япала пулчӗ: | Ӕма хъӕбӕр бадес кодтон, биццеуи дзорун ку фегъустон, уӕд: | Не сейирим, ол гыга жашчыкъны типискиси: | Сэсся дзолюклысь горӧдӧмсӧ кылӧм бӧрын зэв ёна шензи: | И сядонга пяк дивандань, мзярда шабанясь пшкядсь: | Ньоган кычкырал колтымекше, моткоч ӧрым: | Дӓ пиш ӧрӹм, кынам изи ӹрвезӓш мӹлӓм маньы: | Ды пек дивазевинь, зярдо цёрынесь сергедсь: | И очень изумился, когда малыш воскликнул: | Онуоха уолчааным: | Ә ул: |
— Юҡ, юҡ! | — Ҫук! Ҫук! | — Нӕ! | – Угъай, угъай! | — Оз ков, оз! | – Аф, аф! | — Уке, уке! | — Агыл! Агыл! | – Аволь, аволь! | – Нет, нет! | – Суох, суох! | — Юк, юк. |
Миңә быуар эсендәге фил кәрәкмәй! | Мана удав варӗнчи слон кирлӗ мар. | Нӕ! | Манга буугъан жилянны ичинде пил керек тюйюлдю! | Меным оз ков слӧнӧс удав–кый пытшкын! | Тейне аф эряви рисавамс куйть потмоса слонть! | Мылам удав кӧргыштӧ улшо слон ок кӱл! | Мӹлӓм удав кӧргӹштӹшӹ слон ак кел. | Монень а эряви слон повигуй потсо! | Мне не надо слона в удаве! | Мин моҕой иһигэр баар солуоҥҥа санаммаппын! | Миңа елан эчендәге фил кирәкми! |
Быуар йылан бигерәк ҡурҡыныс, ә фил шул тиклем ҙур. | Удав вӑл ҫав тери хӑрушӑ чӗрчун, унсӑр пуҫне слон кӳлепи ытла кӗмсӗркке. | Пил боай хурфи мӕ нӕ гъӕуй. | Буугъан жилян асыры къоркъуулуду, пил а асыры уллуду. | Удав повзьӧдчана, слӧныс бара вывті ыджыд. | Куйть эзда арси пелькс, а слонць пяк ни оцю. | Удав утыждене лӱдыкшӧ, а слон утыждене кугу. | Удав утла лӱдӹш ылеш, а слон — утла кого. | Повигуйденть эряви пелемс, слонось пек покш. | Удав слишком опасен, а слон слишком большой. | Моҕой олус сэрэхтээх, онтон солуон наһаа улахан. | Елан бик куркыныч, ә фил артык зур. |
Ә минең өйөмдә бөтә нәмә бәләкәй. Миңә һарыҡ бәрәсе кәрәк. | Ман тавра пурте хам пекех пӗчӗккӗ пулма тивӗҫлӗ. Ҫавӑнпа та мана сурӑх кирлӗ. | Боа ӕгӕр тӕссаг ӕй, пил ба ӕгӕр устур ӕй. Мӕнмӕ ба алцидӕр хъӕбӕр минкъий ӕй. | Мени журтумда хар не да бек гитчеди. Манга къозучукъ керекди. | Менам гортын ставыс зэв ичӧт. Меным колӧ мегӧпи. | Монь кудсон сембось пяк ёмланя. И тейне эряви борання. | А мыйын мӧҥгыштем чылажат моткочак изи. Мылам тага пача кӱлеш. | Мӹнь тонем цилӓ изи. Мӹлӓм тӓгӓ патя келеш. | Монь кудосон весе пек вишине. Монень эряви ревине. | У меня дома все очень маленькое. Мне нужен барашек. | Мин дьиэбэр баар барым барыта бып-быыкаайыктар, онон хойчооҥҥо эрэ ымсыырабын. | Минем өйдә бөтен нәрсә дә бик кечкенә. Миңа бәрән кирәк. |
Төшөр әле бәрәсте. | Ӳкерсе пар мана сурӑх. | Мӕн фус гъӕуй. | Къозучукъну суратын ишле. | Серпасав мегӧпиӧс. | Рисавак борання. | Тага пачам сӱретле. | Мӹлӓм патям рисуен пу. | Арт ревине. | Нарисуй барашка. | Хойчоонно уруһуйдаа, – диэн үөгүлүү түспүтүгэр, олус соһуйбутум. | Бәрән рәсеме яса, — дигәч, мин гаҗәпләнеп калдым. |
Мин төшөрҙөм. | Вара манӑн ӳкерсе памах лекрӗ. | Схузӕ мин кӕнӕ фус. | Ишледим. | И ме серпасалі. | И мон рисавань. | Да мый сӱретлышым. | Дӓ мӹнь рисуен пушым. | Ды мон артынь. | И я нарисовал. | Хайыамый, уруһуйдаатаҕым дии. | Аннан ясадым. |
Ул иғтибарлап һүрәтемә ҡараны ла: | Вӑл тимлесе сӑнарӗ те каллех йышӑнмарӗ. | Уӕд ин скодтон аци хузӕ. | Мен ишлеген суратха тюрслеп къарады да. | Сійӧ сюся видзӧдліс серпассӧ да шуис: | Сон куватьс ванондозе монь рисавафозень и азозе: | Сӱретемым тудо тӱслен ончале да каласыш: | Тӹдӹ рисункем вӹкӹ тусаренрӓк анжальы дӓ келесӹш: — Уке! | Сон пек пштистэ варштась артовксом лангс ды мерсь: | Он внимательно посмотрел на мой рисунок и сказал: | Кини мин уруһуйбун болҕомтолоохтук көрөн баран: | Рәсемгә игътибар белән карап торганнан соң ул: |
— Юҡ, был бәрәс бигерәк сибек. | — Ҫук! Ку вӑл йывӑр чирпе аптрать пулмалла. | Е имӕ лӕмбунӕг ӕркастӕй, ӕма фӕккодта: | – Угъай, бу ырахынды. | — Абу, тайӧ мегӧпиыс дзик нин омӧлик. | – Аф, тя бораннясь ёфси осалня. | — Уке, тиде пача пешак какши. | Ти патя пиш ясыла каеш. | – Аволь истямо, те ревинесь пек берякшке. | – Нет, этот барашек уже совсем хилый. | – Суох, бу хой хайы сах олус ырыганнаабыт. | — Юк, бу бәрән бигрәк хәлсез. |
Икенсеһен төшөр. — тине. | Урӑххине ӳкер. | — Нӕ! | Башхасын ишле, – деди. | Серпасав мӧдӧс. | Рисавак лия. | Весым сӱретле. | Весӹм ӹштен пу. | Рисовак лия. | Нарисуй другого. | Атыны уруһуйдаа – диэбитэ. | Башканы яса, — диде. |
Мин төшөрҙөм. | Эпӗ ҫӗнӗрен ӳкертӗм. | А нуредӕгӕн дӕр хъӕбӕр сӕйгӕ’й. | Ишледим. | Ме серпасалі. | Мон рисавань. | Мый сӱретлышым. | Мӹнь рисуен пушым: | Мон артынь. | Я нарисовал. | Мин уруһуйдаабытым. | Мин тагын ясадым. |
Минең яңы дуҫым, йомшаҡ итеп, ҡәтғиһеҙлек менән йылмайҙы: | Пӗчӗк тусӑм, ман кӑмӑл еккине кӑштах ҫӗклес тесе-ши, ман ҫине ӑшшӑн пӑхса кулса илчӗ: | Скӕнӕ мин ӕндӕр. | Жангы шуёхум манга кечгинлик бергенча ышарды. | Менам выль ёртӧй небыда, жалитӧмпырысь нюммуніс. | Ялгазе ляпоняста, аф мяль вельде пеедезевсь. | У йолташем тыматлын, тыгодым воштылалынрак ончале. | Мӹньӹн у тӓнгем нӹжгӓн дӓ цӹтен йӹрӓлтӹш: | Монь од ялгам чевтестэ пейдезевсь. | Мой новый друг мягко, снисходительно улыбнулся. | Саҥа доҕорум эйэргээбиттии, сымнаҕастык мичээрдээн баран: | Дустым бу юлы елмаеп куйды. |
— Һин бит үҙең күрәһең, — тине ул, — был бәрәс түгел. Был ҙур һарыҡ. | — Хӑвах лайӑх куратӑн вӗт-ха ку вӑл сурӑх мар, така иккенне… | Схузӕ бабӕй кодтон: Мӕ лимӕн ӕ медбилти фӕлмӕн, барунхузӕй бахудтӕй: — Дӕхуӕдӕг ӕй хуарз уинис ... а фус нӕй, а ӕй фур. | – Кесинг кёре тураса, – деди ол, – бу къозучукъ тюйюлдю. Бу уллу къойду. | — Тэ ӧд ачыд аддзан, — шуис сійӧ, — тайӧ абу мегӧпи. Тайӧ ыджыд меж. | – Тон вдь тонцьке няйсак, – азозе сон, – тя аф борання. Тя оцю боран. | — Тый шкежат ужатыс, — мане тудо, — тиде тага пача огыл. Тиде кугу тага. | — Тӹнь вет ӹшке ужат... тидӹ патя агыл, тидӹ кого тӓгӓ ылеш. Тӹдӹн шурвлӓжӹ улы. | – Тон тонсь неят, – мерсь сон, – те аволь ревине. Те покш баран. | – Ты же сам видишь, – сказал он, – это не барашек. Это большой баран. | – Бэйэҥ да көрөр инигин, бу хойчоон буолбатах. Бу улахан хой. | — Үзең күреп торасың, — диде ул, — бу бит бәрән түгел. Бу — зур тәкә. |
Уның мөгөҙҙәре... Мин ҡабат икенсе төрлө төшөрҙөм. | Вӑл мӑйракаллӑ. Эпӗ ӳкерчӗке каллех юсарӑм. | Сиутӕ ин ес ... Уӕд скодтон ӕндӕр хузӕ. | Муну мюйюзлери барды... Мен энтта да башхасын ишледим. | Сылӧн то сюръяс эмӧсь... Ме сэсся серпасалі мӧд ног. | И сонь улихть сюронза… Мон тага рисавань, аньцек лия. | Тудын тӱкыжат уло… Мый адакат вес семын сӱретлышым. | Мӹнь эчеӓт вес семӹнь рисуен анжышым: | Сюро марто… Мон артынь лия. | У него рога… Я опять нарисовал по-другому. | Кини муостаах… – диэбитэ. Мин уларытан атыннык уруһуйдаабытым. | Әнә мөгезләре... Мин бүтән төрле итеп ясадым. |
Ләкин ул был һүрәттән дә баш тартты: | Анчах та вӑл ӑна та халичченхи пекех сивлерӗ: | Фал бабӕй уобӕл дӕр нӕ банвӕрстӕй: | Ол а бу суратны да унамады. | Сӧмын зонка тайӧ серпассӧ тшӧтш ӧтдортіс. | И тя рисавафть мархта тяфта жа ашезь петев сон мяленц, атказась: | Но тудо тиде сӱретем дечат тореш лие: | Но тидӹмӓт тӹдӹ ӹш ярыкты: | Ансяк те артовксоськак сонензэ эзь вечкеве: | Но он и от этого рисунка отказался: | Ол уруһуйбун эмиэ сирбитэ. | Ләкин ул бу рәсемнән дә баш тартты. |
— Был бигерәк ҡарт. | — Ку ытла ватӑ. | - А ба ӕгӕр зӕронд ӕй. | – Бу асыры къартды. | — Тайӧ вывті пӧрысь. | – Тя пяк сире. | — Тиде утыждене шоҥго. | — Тидӹжӹ утлаок шонгы. | – Те пек сыре. | – Этот слишком старый. | – Бу наһаа кырдьаҕас. | — Монысы бигрәк карт. |
Миңә оҙаҡ йәшәй алырлыҡ бәрәс кәрәк. | Нумай ҫул хушши пурӑнма пултаракан сурӑх кирлӗ мана. | Мӕн гъӕуй, берӕ ка фӕццӕра, уӕхӕн фус. | Манга къозучукъ керекди, кёп жашарча, – деди. | Меным колӧ сэтшӧм мегӧпи, дыр мед олас. | Тейне эряви стама борання, конац эряль ба пяк ламос. | Мылам тыгай пача кӱлеш — тудо кужун илыже. | Мӹлӓм техень патя келеш, кыды шукы ӹлӓ лиэш. | Монень эряви истямо ревине, эрязо кувать. | Мне нужен такой барашек, чтобы жил долго. | Миэнэ уһуннук тыыннаах сылдьар хойчоон эбитэ буоллар. | Миңа озак яши торган, яшь бәрән кирәк. |
Бында мин сабырлығымды юғалттым— миңә бит тиҙерәк моторҙы һүтергә кәрәк—һәм әрйә һыҙғыланым. Бәләкәй малайға әйтеп тә ҡуйҙым: —Бына һиңә әрйә. | Юлашкинчен эпӗ, тӳсӗм пӗтсе ҫитнӗрен, хамӑн мотора юсама васкаканскер, лӑппи-лаппи ӳкерчӗк йӗрӗмлесе хутӑм та ҫӗтӗлекен кӑмӑлпа татса каларӑм: — Акӑ сана ешчӗк. | Бунтон ку стухстӕн — мӕн тагъд кӕнун гъудӕй мӕ мотор цалцӕг кӕнунмӕ, уӕд ӕрхӕнхитӕ кодтон мӕнӕ аци хузӕ. Ӕма загътон: - А ӕй къоппӕг. | Былайда тёзюмюм тауусулуп, моторну теркирек чачып къараргъа керекди, бу затны тырнадым да: – Ма санга кюбюрчек. | Сэки ме куысь петі — колӧ ӧд вӧлі ӧдйӧджык моторсӧ разьны, да парсалі со мый: И шуи дзолюклы: — Со тэныд куд. | Эста мон ёфси юмафтыне сетьмошизень, кяжиянь – вдь тейне нинге эрявсь петемс самолетть моторонц – и чиркстадень кагодть ланга карандашса парга. И азыне шабати: – Вов тейть парга. | Мыйын чытышем пытыш — вет мылам вашкерак моторым рончаш кӱлын — да кагазеш яшлыкым коркален пуышым. Ньогалан каласышым: — Теве тылат яшлык. | Тӹнӓм мӹнь шӹм тырхы — мӹлӓм вет йӹлерӓк моторым капаяш тӹнгӓлӓш келеш ылын — дӓ теве мам ыдыркал пушым: Мӹнь келесӹшӹм: — Тидӹ йӓшӹк. | Тесэ мон эзинь кирдеве, – монень эрявсь куроксто калавтнемс моторонть, – ды коцькеринь парго. Сестэ меринь цёрынентень: – Вана тонеть парго. | Тут я потерял терпение – ведь мне надо было поскорей разобрать мотор – и нацарапал ящик. И сказал малышу: – Вот тебе ящик. | Онуоха тулуйарбыттан тахсан (мотуорбун ыһа охсоору ыксыыр буоллаҕым дии) бу маны тардыалаан биэрбитим: Уонна кырачааҥҥа эппитим: – Эйиэхэ бу дьааһык оҥордум. | Шуннан соң, бөтен түземлегемне югалтып — миңа тизрәк моторны сүтәргә кирәк иде — кәгазьгә аннан-моннан бер тартма сызгалап куйдым да: — Менә сиңа тартма. |
Ә уның эсендә ниндәй теләйһең, шундай бәрәс ултыра. | Сана кирлӗ сурӑх, курӑнманскер, ун ӑшӗнче. | Дӕу ци фус гъӕуй, е ӕ хурфи’й. | Къозучугъунг а аны ичиндеди, – дедим. | Сы пытшкын тэнад мегӧпиыд пукалӧ. | А эсонза стама борання, кодама тейть эряви. | Тудын ӱмбалныже тугай тага пача шинчылтеш, могай тылат кӱлеш. | Тӹлӓт керӓл патя ти йӓшӹк кӧргӹштӹ ылеш. | Потсонзо ашти озадо истямо ревине, кодамо тонеть эряви. | А в нем сидит такой барашек, какого тебе хочется. | Бу иһигэр ханнык хойу баҕараҕын да, ол баар. | Аның эчендә синең бәрәнең утыра, — дидем. |
Мине аптыратып ҡырыҫ хөкөмдарым балҡып йылмайҙы: | Эпӗ шалт тӗлӗнсе сӑнарӑм: ҫырлахусӑр кӑмӑллӑ пӗчӗк тусӑн сӑн-пичӗ кӗтмен ҫӗртен ҫуталса илчӗ: | Ӕма хъӕбӕр бадес кодтон, ме ’ригон тӕрхонгӕнӕгӕн ӕ цӕсгон ку ниррохс ӕй, уӕд. | Мен нечик сейирсиндим, мени кючбюсюреу шуёхуму бети къууанчлы жарыгъанда: | Сӧмын кутшӧма ме чуйми, кодыр менам стрӧг донъялысьӧй виччысьтӧг гажаа нюмъёвтіс: | И конашкава мон дивандань, мзярда ялгазе, конац вешсь мезе эряви, валдомсь и пеедезевсь шинять лаца: | Мый дечем пеҥгыдын йодшемын чурийже волгалт кайымым ужын, путырак чот ӧрым: | Мӹнь пишок ӧрӹм, кынам сӓмӹрӹк судьяэмӹн лицӓжӓт сотемӓлт кеш. | Кода мон абунгадынь, зярдо монь кежей ялгам кармась сияждомо: | Но как же я удивился, когда мой строгий судья вдруг просиял: | Сөҕүөм иһин, били суостаах дьүүллээччим, күлүм аллайа түспүтэ: | Ни гаҗәп, минем таләпчән хакимемнең йөзе яктырып китте: |
—Быныһы яҡшы! | — Ку ӳкерчӗк пӗтӗмпех мана кирлӗ пек пулса тухнӑ! | — А раст, мӕн цӕхӕн гъудӕй, уӕхӕн ӕй! | – Манга ма быллай керекди! | — Со татшӧмтор мем и колӧ! | – Вов тя пара! | — Теве тиде сай! | — Мӹлӓм лач техень келеш ыльы! | – Вана те вадря! | – Вот это хорошо! | – Дьэ, бу үчүгэй! | — Менә бусы шәп! |
Һин нисек уйлайһың, был бәрәскә үлән күп кәрәкме? | Мӗнле шутлатӑн эс: ӑна тӑрантарма курӑк нумай кирлӗ мар-ши? | Куд дӕмӕ кӕсуй, берӕ кӕрдӕг ин гъӕудзӕнӕй? | Кёп отларыкъ болурму? | Кыдзи тэ чайтан, уна-ӧ турун сійӧ сёйӧ? | Кода тон арьсят, лама тишеда эряви тя боранняти? | Кузе тый шонет, тиде тага пачалан шудо шуко кӱлеш мо? | Кыце тӹнь шанет, тӹдӹ шукы шудым качкеш? | Кода арсят, зяро тикше эряви те ревинентень? | Как ты думаешь, много этому барашку надо травы? | Эн туох дии саныыгын, бу хойчоон төһө оту сиирэ буолуой? | Син ничек уйлыйсың, бу бәрәнгә печән күп кирәк булыр микән? |
—Ә нимә? | — Мӗншӗн ун пек ыйтатӑн? | - Уобӕл мӕ цӕмӕ фӕрсис? | – Сора уа? | — А мый? | – А мес? | — А мо? | — Малын? | – А мекс? | – А что? | – Ону тоҕо ыйытаҕын? | — Нигә? |
—Һуң бит минең өйҙә бөтә нәмә шул тиклем әҙ... | — Мӗншӗн тесен манӑн пурте хамашкал пысӑк мар пулмалла. | — Мӕнмӕ алцидӕр хъӕбӕр минкъий ӕй, ӕма уомӕн. | – Мени журтумда хар не да бек азды... | — Менам ӧд гортын ставыс зэв этша... | – Вдь монь кудсон сембода пяк кржа… | — Вет мыйын мӧҥгыштем чылажат моткоч чот шагал… | — Мӹнь донем вет цилӓ чӹдӹ. | – Монь кудосо мезеяк пек ламо арась… | – Ведь у меня дома всего очень мало… | – Мин дьиэбэр барым барыта бып-быыкаайыктар… | — Минем өемдә бар нәрсә дә аз-маз гына... |
—Уға етер. | — Шӑп та лӑп виҫеллӗ пулӗ. | — Ай фагӕ си ӕнӕмӕнгӕ уодзӕнӕй. | – Анга жетерикди. | — Тырмас сылы. | – Тейнза саты. | — Тудлан сита. | — Тӹдӹлӓн ситӓ. | – Сонензэ саты. | – Ему хватит. | – Киниэхэ сөп буолуо. | — Аңа күп кирәкми. |
Мин һиңә бөтөнләй бәләкәй бәрәс бирәм. | Ешчӗкри сурӑх кӗлетки пӗчӗкскер ҫеҫ. | Ӕз дин бунтон минкъий фус равардтон. | Мен санга бек гитче къозучукъну береме. | Ме тэныд сета дзик нин ичӧтик мегӧпиӧс. | Мон максан тейть ёфси ёмла борання. | Мый тылат йӧршешак изи пачам пуэмыс. | Мӹнь тӹлӓт изи гӹцӓт изи патям пуэнӓм. | Монь тонеть максынь пек вишка ревине. | Я тебе даю совсем маленького барашка. | Мин эйиэхэ, букатын, быычыкаайык хойчоону биэрдим. | Мин сиңа бик кечкенә бәрән бирәм. |
—Ул тиклем бәләкәй ҙә түгел... — тине ул, башын эйеп һүрәтте өйрәнгәндә. | Вӑл пӗшкӗнсе ӳкерчӗке тимлӗ сӑнарӗ: — Кунтан пӗчӗкки кирлӗ те мар… | Минкъий принц хузӕмӕ ӕ сӕр ӕргубур кодта: — Уотӕ минкъий дӕр нӕй ... | – Алай гитчечик да тюйюлдю... – деди ол, суратха ийилип къарай. | — Абу сэтшӧм нин сійӧ ичӧт... — шуис дзолюк, юрсӧ копыртӧмӧн серпас вылас видзӧдіг. | – Аф сяшкава и ёмланя… – азозе сон, комафтомок алу прянц, и куватьс ванондсь рисавафть эса. | — Йӧршеш изижак огыл… — вуйжым шӧрынрак ыштен, сӱретым ончыштшыжла, мане тудо. | — Техеньок изижӓт агыл, — рисункем вӹлнӹ вуйжым кымык ӹштен, тӹдӹ маньы. | – Сон аволь истямо вишине, кода тон арсят… – мерсь сон, теке шкасто прянь нолдазь ванснесь артовксонть. | – Не такой уж он маленький… – сказал он, наклонив голову и разглядывая рисунок. | – Оннук айылаах кыра буолбатах, – диэн баран, уруһуйу үчүгэйдик көрөөрү төбөтүн төҥкөппүтэ. | — Алай ук кечкенә түгел инде... — диде ул башын бер якка кыйшайтып карый-карый. |
— Ҡара әле! | Курӑр-ха! | Кӕсай! | – Къарачы! | — Со ӧд! | – Ватта-ка! | — Ончал-ян! | — Анжемӓ! | – Варштака! | – Смотри-ка! | – Көр эрэ! | — Карале, кара! |
Бәрәс йоҡлап китте... | Вӑл ҫывӑрса та кайнӑ мар-и… | Ӕрфунӕй ӕй ... | Жукълады... | Сійӧ унмовсьӧма... | Сон матодовсь… | Тудо мален колтен… | Патяэм амален кен. | Сон матедевсь … | Он уснул… | Кини утуйбут… | Йокыга китте. |
Шулай итеп мин Бәләкәй шаһзат менән таныштым. | Ҫапла ҫывӑх паллашрӑм эпӗ Пӗчӗк принцпа. | Гъе уотемӕй базонгӕ дӕн Минкъий принци хӕццӕ. | Ма алай танышханма мен Ёзден жашчыкъ бла. | Тадзи ме тӧдмаси Дзоля принскӧд. | Тяфта мон кармань содамонза Ёмла Оцязорнять. | Тыге мый Изи принц дене палыме лийым. | Тенге мӹнь Изи принц доно пӓлӹмӹ линӓм. | Истя мон теевинь содавиксэкс Вишка инязорнэ марто. | Так я познакомился с Маленьким принцем. | Ити курдук мин Кыра тыгыны кытта билсибитим. | Нәни принц белән мин шулай таныштым. |
Ҡайҙан килеүен тиҙ генә аңламаным. | Вӑл кунта ӑҫтан тата мӗнле килсе лекнине тӗпӗ-йӗрӗпе ӑнланса илме мана нумай вӑхӑт кирлӗ пулчӗ. | Берӕ рӕстӕг мӕ багъудӕй, кӕцӕй фӕззиндтӕй, уой балӕдӕрунмӕ. | Бу бери къайдан келгенин, къалай келгенин сезалмай, иги кесек мычыдым. | Эг другӧн ме гӧгӧрво, кытысь сійӧ воӧма. | Аф курокста мон шарьхкодень, коста сон сявовсь. | Кушеч тудо толын лектын, мый вашкежак умылен омыл. | Кышец тӹдӹ лӓктӹн, мӹнь эче шукы жеп ынгылен кердделам. | Аволь сеске чарькодинь, косто сон саевсь. | Не скоро я понял, откуда он явился. | Кини хантан манна баар буолан хаалбытын балачча кэм ааспытын кэннэ билбитим. | Баштарак мин аның каян килгәнен аңлый алмадым. |
Бәләкәй шаһзат мине һорауҙар менән күмде, ә үҙен бер ни тураһында һорағанда, ул ишетмәй кеүек ине. | Пӗчӗкҫеҫ принц, мана ыйтусемпе тӑкӑлтараканскер, эпӗ хӑйне панӑ ыйтусене пачах та хӑлхана чикмест тейӗн. | Минкъий принц ӕхуӕдӕг мӕнмӕ лӕвардта хъӕбӕр берӕ фарстатӕ, мӕнонтӕ ба цума игъосгӕ дӕр нӕ кодта. | Ёзден жашчыкъ хар затны соргъанлай, мен да айтханлай турабыз. Мен соргъан а къулагъына чалынмайды. | Дзоля принс помся менӧ юасис, но ме кӧ сійӧс мый йылысь кӧ юавлі, сійӧ менӧ быттьӧ эз и кывлы. | Ёмла Оцязорнясь фкя-фкянь мельге макссесь тейне кизефкст, аньцек мзярда кизефнень мон мезеньге квалма, эста сон ёфси ашезь куле ширезон. | Изи принц мый дечем тӱрлыжымат йодыштын, а мый иктаж-мо нерген йодынам гын, пуйто колынат огыл. | Изи принц мӹлӓм ядмаш вӹлӓн ядмашым пуэн, ӹшкежӹ мӹньӹн ядмашвлӓэм вуйта колдеӓт. | Вишка инязорнэ кармась кевкстнеме эрьва мезде, ансяк зярдо мон кевкстнилинь мездеяк, сон теке эзь маря эйсэнь. | Маленький принц засыпал меня вопросами, но когда я спрашивал о чем-нибудь, он словно и не слышал. | Кыра тыгын миигин араас ыйытыыларынан көмөн кэбиһэрэ. | Нәни принц сорау артыннан сорауны яудырып кына тора, ә мин, берәр нәрсә белергә теләп, сүз катсам, ишетмәмешкә салыша. |
Тик әҙләп, осраҡлы рәүештә, ыңғайы килгәндә ысҡындырып ебәргән һүҙҙәре аша миңә барыһы ла асыҡланды. | Эпӗ ӑна хӑй ӑнсӑртран е ытахальтен ҫеҫ кала-кала янӑ сӑмахӗ-шухӑшӗ урлӑ кӑна ытларах та ытларах ӑнланса пыма пуҫларӑм. | Ӕнӕнгъӕлӕги си ци нихӕстӕ схауидӕ, уони рӕуагӕй мин сабургай алцидӕр раргом ӕй. | Анда-санда ычхыннган сёзлени юзюклерин бир бирге жалгъай, ол айтырыкъ хапарны кесим къурайма. | Сӧмын вочасӧн, пырмуніг шуӧм ӧткымын кывйысь мем ставыс лои тӧдса. | И аньцек аф ламонь-аф ламонь, башка валонь али валрисьмонь вельде, конат азфтольхть салазь-колазь Ёмла Оцязорнять мархта, кармань шарьхкотькшнема. | Лач кыдач-покшеч, тышеч-тушеч ойлен колтымо шомакла гыч мылам чылажат эркын-эркын почылто. | Кышак-тишӓк келесӹмӹ шамаквлӓжӹ гӹц веле мӹлӓм цилӓ пачылты. | Ансяк аламонь-аламонь кой-кона сонзэ валтнестэ мон карминь чарькодеме. | Лишь понемногу, из случайных, мимоходом оброненных слов мне все открылось. | Онтон, мин тугу эрэ ыйыттахпына, истибэтэх курдук туттара. | Ләкин очраклы гына әйтелгән сүзләрдән эшнең нәрсәдә икәнен тора-бара аңлый башладым. |
Шулай итеп, ул, минең үҙосарҙы тәүге тапҡыр күргәндә (үҙосарҙы төшөрөп тормайым, барыбер булдыра алмаҫмын), һораны: | Калӑпӑр, ҫывӑхрах ларакан манӑн самолета асӑрханӑ хыҫҫӑнах (эпӗ ӑна хут ҫине ӳкерменччӗ, мӗншӗн тесен вӑл ӗҫ маншӑн кӑткӑсрахчӗ) вӑл манран тӳрех ыйтрӗ: | Зӕгъӕн, фиццаг хатт мин мӕ хуӕдтӕхӕг ку фӕууидта (хуӕдтӕхӕги хузӕ не скӕндзӕнӕн, мӕ бон ибӕл нӕ цӕуй), уӕд мӕ бафарста: | Алайды да, биринчи кере айрыпланны кёргенинде (айрыпланны суратын ишлеяллыкъ тюйюлме да, ишлемейме), соргъанды: | Со, менсьым еропланӧс (сійӧс ме серпасавны ог кут, кӧть кыдз ог зіль, оз артмы) медводдзаысь аддзылӧмӧн зонка юаліс: | И вов, мзярда сон васенцеда няезе монь самолётозень (самолёт кагод лангса няфнема аф карман, сембе сяка тейне лац аф няфтеви), сон кизефтезе: | Тыге тудо икымше гана мыйын самолётем ужмекше (самолётым мый сӱретлаш ом тӱҥал, тидым садак ыштен ом мошто), тудо йодо: | Тенге, пӹтӓри гӓнӓ самолётем цаклымыкыжы (самолётым мӹнь рисуяш ам тӹнгӓл, тидӹ мӹлӓнем утла нелӹ), тӹдӹ мӹнь гӹцем яды: | Зярдо сон васенцеде неизе монь менельвенчем (самолетонть артомо а карман, теке а артови), сон кевкстимем: | Так, когда он впервые увидел мой самолет (самолет я рисовать не стану, мне все равно не справиться), он спросил: | Сыыйа-баайа, тылын тамаҕыттан са-баҕалаан, кини кистэлэҥин дьэ арыйбытым. | Беренче тапкыр самолетка күзе төшкәч (самолетны ясап маташмыйм, чөнки барыбер булдыра алмыйм), ул болай дип сорады: |
—Был ниндәй нәмә ул? | — Ку тата мӗнле япала? | — А ба ци дзаума ӕй? | – Бу уа не тюрлю затды? | — Тайӧ нӧ мыйсяматор? | – Тя мезе тяфтамсь? | — Тиде мо тыгай наста? | — Тидӹ ма хӓдӹр? | – Те мезень пейдема? | – Что это за штука? | Ол курдук, кини маҥнай, мин сөмөлүөппүн көрөн баран ыйыппыта (сөмөлүөтү уруһуйдуу сатаабаппын, син биир кыаллыбат): | — Бу ни? |
—Был нәмә түгел. Был үҙосар. Минең үҙосар. Ул оса. | — Япала мар вӑл, вӗҫекенскер. Ку вӑл самолет, манӑн ҫунатлӑ кайӑкӑм. | — А дзаума нӕ ’й. А тӕхгӕ фӕккӕнуй. Хуӕдтӕхӕг ӕй. Мӕн хуӕдтӕхӕг. | – Бу тюрлю зат айрыпланды. Мени айрыпланым. Кёкде учуучуду, – дедим. | — Тайӧ абу мыйсяматор. Тайӧ ероплан. Менам еропланӧй. Сійӧ лэбалӧ. | – Тя самолёт. Монь самолётозе. И сон лии. | — Тиде наста огыл. Тиде самолёт. Мыйын самолётем. Тудо чоҥештен кертеш. | — Тидӹ хӓдӹр агыл. Тидӹ чонгештӹлеш. Самолёт ылеш. Мӹньӹн самолётем. | – Те аволь пейдема. Те самолет. Монь менельвенчем. Сон ливтни. | – Это не штука. Это самолет. Мой самолет. Он летает. | – Бу туох тэрилий? – диэн. – Бу тэрил буолбатах, бу сөмөлүөт. Мин сөмөлүөтүм. Көтөр аал. | — Бу "ни" түгел, самолет. Минем очкычым. Ул оча ала. |
Һәм мин ғорурлыҡ менән оса белеүемде аңлаттым. Шунда ул ҡысҡырып ебәрҙе: | Эпӗ вӗҫме пултарнине вӑл ӑнланса илни чунӑмра темле мӑнаҫлӑх туйӑмӗ ҫуратрӗ. Вӑл темрен кӑштах тӗлӗнни унӑн уҫӑ сассинче лайӑх палӑрчӗ: | Ӕз мӕхецӕй хъӕбӕр сӕрустур адтӕн, тӕхгӕ ке фӕккӕнун, уой ин ке балӕдӕрун кодтон, уомӕй. | Мен да уча билгениме ёхтемленип махтаннганда, кирпилдеп, сейирсинди: | Ме ошйысьӧмпырысь гӧгӧрвоӧді сылы, мися, кужа лэбавны. Сэки сійӧ горӧдіс: | И нинге кепотьф мяльса азыне тейнза, што маштан лиема. Кулемок тянь, сон кенярдезь пшкядсь: | Да мый, кугешнен, чоҥештыл моштымем нерген умылтарен пуышым. Тунам тудо кычкырал колтыш: | Мӹнь тӹдӹлӓн чонгештен моштымем гишӓн когоэшнен келесӹшӹм. Тӹнӓм тӹдӹ ӧрӹн сӹгӹрӓл колтыш: | Мон прянь кепедезь ёвтния, кода маштан парсте ливтнеме. Сестэ сон серьгедсь: | И я с гордостью объяснил ему, что умею летать. Тогда он воскликнул: | Көтөр аалынан сатаан көтөрүм туһунан, быһаара-быһаара, киэн тутта кэпсээбитим. Онуоха кини: | Мин горурланып үземнең оча белүем турында сөйләргә тотындым. Шуннан соң ул гаҗәпләнеп: |
—Нисек! Һин күктән килеп төштөңме? | — Е эсӗ пӗлӗтрен персе аннӑ-и? | — Куд! Ду арвӕй ӕрхаудтӕ? — фӕгъгъӕр кодта Минкъий принц. | – Нечик! Кёкденми тюшгенсе? | — Кыдзи? Тэ усин енэжысь? | – Кода! Тон прать менельста? | — Кузе! Тый кава гыч волен возынат? | — Кыце! Тӹнь пӹлгом гӹц кенвазынат? | – Кода! Тон менельстэ прыть? | – Как! Ты упал с неба? | – Хайдах? Оччоҕо эн халлаантан сууллубутуҥ дуо? – диэн саҥа аллайа түспүтэ. | — Ничек! Син күктән егылып төштеңмени? — дип кычкырып җибәрде. |
—Эйе, — тыйнаҡ ҡына яуап бирҙем. | — Чӑн та ҫапла, — терӗм эпӗ сӑпайлӑн. | — Гъо, — загътон уӕзданӕй. | – Хау, – дедим, къубулуп. | — Да, — родыштӧмӧн вочавидзи ме. | – Виде, – прянь аф шнафтозь поладыне мон. | — Туге, — моктаныде вашештышым мый. | — Ане, — ладнанок мӹнь келесӹшӹм. | – Прынь, – сэтьминестэ меринь сонензэ. | – Да, – скромно ответил я. | – Оннук – диэн сэмэйдик хардарбытым. | — Әйе, — дидем мин, тыйнак кына итеп. |
—Бына мәрәкә!.. | — Ку мана темшӗн кӑштах кулӑшла пек туйӑнать. | — Гъе дин гъе! | – Ма сейир-тамаша!.. | — Вот тешкодьтор! | – Вай, конашкава тя мялень салай тевсь!.. | — Могай оҥай!.. | — Потикӓокыш! | – Вана ракамонь тевть! | – Вот забавно!.. | – Аата көрүдьүөһүн!.. – диэн баран, Кыра тыгын абарыам иһин чуор баҕайытык күлбүтэ. | — Менә кызык!.. |
Һәм Бәләкәй шаһзат яңғыраулы көлөп ебәрҙе, мин хатта ғәрләнеп киттем: минең ҡыйынлыҡтарыма етди ҡарауҙарын яратам. | Ҫак сӑмахсем хыҫҫӑн Пӗчӗк принц савӑк кӑмӑлпа ахӑлтатса кулса ячӗ. Ку мана вара хытах тарӑхтарчӗ: манпа пулса иртнӗ пӑтӑрмахлӑ инкек-синкек ҫине ҫӑмӑлттай куҫпа пӑхать-мӗн вӑл. | Ӕма Минкъий принц зӕрдиуаг къӕл-къӕл никкодта, ӕма мӕ уомӕй хъӕбӕр рамӕстгун кодта. | Ёзден жашчыкъ зынгырдауукъ ауазчыгъы бла кюлгенинде, кёлкъалдыракъ болдум: онгсунмайма, мени ишим кюлкюлю кёрюнсе. | И Дзоля принс чуналана гораа серӧктіс. Менӧ весигтӧ таысь кезнитіс: ог радейт, мекӧд вӧвлӧмторъяссӧ да менӧ серам вылӧ кӧ лэптӧны. | И Ёмла Оцязорнясь кайгиста рахазевсь, стане, бта ёрась монь обжамс: мон вдь аф кельгса, мзярда корхтамазень лангса рахсихть. | Изи принц туге йоҥгыдын воштыл колтыш, мый эсогыл ӧпкелалтымат: вет тӱрлымат ужын коштмем нерген моло-влак шот-рат дене шонышт манын тунемынам. | Дӓ Изи принц йӹнгӹл юкшы доно пишок ваштыл колтыш. Тидӹ мӹньӹм шӹдештӓрӹш. Йӓлвлӓ мӹньӹн эксӹквлӓэм шотеш нӓлӹт гӹнь, мӹлӓм утларак келшӓ ыльы. | Ды Вишка инязорнэ кармась виевстэ ракамо ды мон пек токавинь: мон вечкан, зярдо тевень лангс ваныть апак згиля. | И Маленький принц звонко засмеялся, так что меня взяла досада: я люблю, чтобы к моим злоключениям относились серьезно. | Мин, кэпсээммэр оттомноохтук сыһыаннаһары ордорор буоламмын, сүөм түспүтүм. | Нәни принц яңгыратып көлеп куйды. Бәлагә тарыган чагымда аның болай көлеп торуы ачуымны чыгарды. |
Ә һуңынан: | Унтан хушса хучӗ: | Мӕн фӕндуй, цӕмӕй мин мӕ бӕллӕхтӕмӕ бӕстон ӕргом ӕздӕхт цӕуа. | Артда дагъыда къошду: | Сэсся зонка содтіс: | Меле сон пшкядсь: | Вара тудо ешарыш: | Вара тӹдӹ ушештӹш. | Мейле сон таго мерсь: | Потом он прибавил: | Онтон: | Аннан соң: |
— Тимәк һин дә күктән килгәнһең. | — Апла пулсан эсӗ те пӗлӗтрен аннӑ кунта. | Уой фӕсте ма бафтудта: | – Сора сен да кёкден келгенсе? | — Сідзкӧ, тэ тшӧтш воин енэжысь. | – Эста тон тяфта жа эвондать менельста. | — Тугеже тыят кава гыч толын лектынат? | — Тенге гӹнь, тӹнят пӹлгом гӹцӹн валенӓт? | – Лисни, тонгак прыть менельстэ? | – Значит, ты тоже явился с неба. | – Оччоҕо, эн эмиэ халлаантан түстэҕиҥ дии. | — Алайса, син дә күктән төшкәнсең? |
Ә һин ниндәй ҡауҡабтан ? — тип өҫтәне. | Эсӗ мӗнле планета ҫинчен вара? | — Мадта ду дӕр арвӕй ӕрцудтӕ! | Къайсы жулдуздан? | А кутшӧм енэжмуысь? | А кодама планетаста-масторста тон сать? | А могай планете гыч улат? | Махань планета гӹц? | Кодамо планетасто? | А с какой планеты? | Халлаан ханнык эттигиттэн? | Ә кайсы планетадан? — дип сорады. |
"Бына ниҙә икән уның сүллектә килеп сығыуының сәбәбе!" — тип уйланым мин һәм туранан һораным: | Ман пуҫра самантрах ҫак пӗчӗкскерӗн вӑрттӑнлӑхне ӑнкарса илме пулӑшакан шухӑш ҫути мӗлтлетсе илчӗ. Вара эпӗ тӳрех ыйтрӑм: | Кӕци планетӕй дӕ? | Аны бу къум аулакъгъа къайдан тюшгени ангылашына башланнганда, ачыкъдан сордум: | Со татшӧм сылӧн вӧлӧма татчӧ — тыртӧминӧ — воӧмыс, гусятор кодь, — мӧвпышті ме да юалі веськыда: | «Вов кода и шарьхкодевсь сонь эвондамац шуварвасттнень эса!» – арьсень мон и видеста сельмос кизефтине: | «Теве тудын тышке, пустыньышко, толын лекмыжын амалже кушто улмаш!» — шоналтышым мый да тура йодым: | Тӹнӓмок мӹнь тӹдӹн кышец лӓкмӹжӹ гишӓн тыштым пӓлӹшӹм, дӓ тӧрӧк ядын шӹндӹшӹм: | «Вана косто саевсь сон те човар паксянтень!» – арсезевинь мон ды кевкстия видьстэ чамас: | «Так вот разгадка его таинственного появления здесь, в пустыне!» – подумал я и спросил напрямик: | «Дьэ дуу, кини хантан бу кумах куйаарга баар буолан хаалбыта таайылыннаҕа!» дии санаан, көнөтүнэн ыйыппытым: | Мин эчемнән генә: "Сахарага килеп чыгуымның сере менә нәрсәдә икән!" — дип уйлап куйдым һәм турыдан-туры: |
—Килеп сығыуынса, һин бында икенсе ҡауҡабтан эләккәнһең? | — Эсӗ урӑх планета ҫинчен аннӑ-им? | Ӕ фӕззинди сосӕгдзийнади еу рохси цъита ке фӕззиндтӕй, уой уайтагъд райахӕстон ӕма ‘й ӕвеппайди рафарстон: | – Мен ангылагъаннга кёре, сен бери башха планетадан тюшгенсе? | — Сідзкӧ, артмӧ: тэ веськалін татчӧ мӧд енэжмуысь? | – Улема, тон повоть тяза лия планетаста-масторста? | — Тугеже тый шке вес планете гыч толын лектынат? | — Тӹньжӹ тиш вес планета гӹц вӓрештӹнӓт ма? | – Сестэ лисни, тон понгить тезэнь лия планетасто? | – Стало быть, ты попал сюда с другой планеты? | – Эн ол аата, манна, халлаан куйаарын ханнык эрэ атын эттигиттэн кэллэҕиҥ дии? | — Димәк, син монда чит планетадан килгәнсең? — дип сорадым. |
Тик ул яуап ҡайтарманы. Минең үҙорсҙы өйрәнгәндә башын ипле сайҡап: | Анчах вӑл сӑмах та шарламарӗ, пуҫне хуллен пӑркаласа ман самолета тимлерӗ. Унтан хӑйпе хӑй калаҫнӑ пек хушса хучӗ: | — Мадта ду ӕндӕр планетӕй ӕрцудтӕ? Фал мин е дзуапп нӕ равардта. | Жукъ айтмады. Башын эслер-эслемез силкеди да, айрыпланнга багъа биче: | Сійӧ эз вочавидз, сӧмын лӧня довкнитіс юрнас, менсьым еропланӧс видзӧдаліг: | Аньцек сон мезевок ашезь аза. Саворне шукадезе прянц, а сяка ёткть ширем сельмот ванондсь самолётозень мельге: | Тудо ыш вашеште. Самолётем ончен, эркын гына вуйжым рӱзалтыш: | Тӹдӹ ӹш вӓшештӹ. Самолётем анжен, вуйжым веле олен ӹрзӓльӹ. | Ансяк сон чатьмонсь. Састо чаравтсь прясонзо ды ванснесь монь менельвенчсэнь. | Но он не ответил. Он тихо покачал головой, разглядывая мой самолет: | Кини итиннэ хардарбатаҕа. Сөмөлүөтү чинчийэн көрө-көрө, баһын быһа илгистибитэ: | Ләкин ул җавап бирмәде. Әкрен генә башын чайкады да, самолетны күзәтүен дәвам итеп: |
—Йә, бының менән һин алыҫтан килә алмаҫ инең... Һәм оҙаҡҡа ниҙер хаҡында уйға батты. | — Эсӗ ҫӳл тӳпере чӑннипех те пит инҫех каяймастӑн курӑнать… Унтан вӑл чылай вӑхӑт шухӑша кайса тӑчӗ. | Мӕ хуӕдтӕхӕгмӕ ӕдзинӕг кӕсгӕй, сабургай батилдта ӕ сӕр: — Раст зӕгъгӕй, абӕл дӕ бон нӕ ’й хъӕбӕр идардӕй ӕрбатӕхун... | – Сен муну бла алай узакъдан келлик тюйюлсе... – деди. Иги кесекге сагъышха кирди. | — Но-о, та вылын тэ эн вермы лэбзьыны-воны татчӧ ылісянь... | – Аньцек тя самолётть мархта ичкоздень вастста тон афолеть сав … И куватьс кати-мезень квалма арьсезевсь. | — Ну, тиддене тый мӱндырчынак толын кертын отыл… Да, ала-мом шонкален, кужу жаплан шыпланыш. | — Тишӓкен тӹнь мӹндӹрцӹн толын кердделат. Тӹдӹ ӹшкедурешӹжӹ тамам шукы шаныш. | – Вай, теньсэ тон аволь васолдо сыть… Мейле кувать кармась мезде-бути арсеме. | – Ну, на этом ты не мог прилететь издалека… И надолго задумался о чем-то. | – Чэ, туох да диэбит иһин, эн манныгынан ыраахтан көтөн кэлэр кыаҕыҥ суох… – диэбитэ уонна тугу эрэ санаан балачча саҥата суох барбыта. | — Моның белән әллә ни ерактан очып килә алмассың... — диде. Ул тагын уйга чумды. |
Һуңынан кеҫәһенән минең бәрәсте сығарып шул хазинаны ентекләп күҙәтергә кереште. "Башҡа ҡауҡабтар" тураһында уның ярымасылыуынан минең ҡыҙыҡһыныуым тоҡанып китеүен күҙ алдына килтерә алаһығыҙмы? | Кӑштахран эпӗ ӳкернӗ сурӑха кӗсйинчен туртса кӑларчӗ те ҫав хӑйшӗн темрен те хаклӑ парнене тӗпчесе сӑнас ӗҫе пуҫӗпех путрӗ. Ҫак ырӑ пӗчӗкскер вӑрттӑнлӑхӗн чаршавне «ҫурри таран» уҫни те мана мӗнле тӗлӗнтерсе-аптӑратса пӑрахнине пӗлесчӗ сирӗн! | Ӕма дзӕвгарӕ рӕстӕг цӕбӕлдӕр сагъӕсти рандӕ ’й. Уой фӕсте исиста ӕ дзиппӕй мӕ фус ӕма ӕ хӕзнамӕ кӕсунтӕбӕл фӕцӕй. | Хуржунундан мен берген къозучугъун чыгъарды да, ол айтхылыкъ ырысхысына къарап кёп турду. «Башха планеталаны» юслеринден жарты-къурту сездиргенинден сора, мени дыгаласымы кёзюгюзге бир кёргюзтюгюз. | Сэсся мый йылысь кӧ думыштчис, перйис менсьым серпасалӧм мегӧпиӧс да вӧйтчис тайӧ донаторсӧ видзӧдӧмӧ. | Сяльде таргазе зепстонза монь бораннязень и кармась тя паршить ванондомонза. Содалесть ба тинь, кодама оцю мялезе ульсь кулемс-содамс «лия планетатнень-масторхнень колга». | Вара кӱсенже гыч мыйын сӱретлыме тага пачам лукто да ты шергакан поянлыкым кужун ончышташ пиже. Те умылен кертыда: «моло планете» нерген тыге пеле туштен ойлымыжо дене мыйын чыла нерген умылен налаш шонымашем чот ылыже. | Вара патяэм кӹшӓнжӹ гӹц лыктын, шергӓкӓнжӹм ӹвӹртен анжылташ тӹнгӓльӹ. Тӓ ынгыледӓ, сӓй, кыце пеле ӹняндӓрӹмӹ «вес планетӹвлӓ» гишӓн мӹньӹн пӓлӹмем шон колтен. | Мейле таргизе зепестэнзэ монь ревинем ды кармась те сырне покольсэнть домкасто ванснеме. Ансяк арсезевде, кода пек бажинь марямс сонзэ пельде «лия планетатнеде». | Потом вынул из кармана моего барашка и погрузился в созерцание этого сокровища. Можете себе представить, как разгорелось мое любопытство от этого полупризнания о «других планетах». | Онтон сиэбиттэн мин биэрбит хойчооммун хостоон таһааран, туох эрэ күндүнү булбуттуу боччумура-боччумура одууласпыта. Эһиги санаан көрүҥ, ити «халлаан куйаарын атын эттиктэрин» туһунан тыл быһаҕаһын быктарыыттан, мин, билиэх-көрүөх баҕам төһөлөөх өрө күөдьүйэ түспүтэ буолуой. | Аннары кесәсеннән мин ясаган бәрәнне алды да хыялый төс белән карап тора башлады. "Башка планеталар" турында читләтеп кенә әйтелгән сүзләрдән соң, күңелемдә нинди кызыксыну уты кабынуын күз алдына китерәсездер. |
Һәм мин күберәк төпсөнөп маташтым: | Ун вӑрттӑнлӑхне тӗплӗнрех уҫас тесе ман чылай тӑрӑшмалла пулчӗ: | Уӕ цӕститӕбӕл рауайӕд, цӕйбӕрцӕ деси мӕ бафтудта еци«ӕндӕрпланетити»туххӕйӕрдӕгиской.Бафӕлвардтон ма си фулдӕр еститӕ базонунбӕл: | Асламыракъ билирге кюрешеме: | И ме видлі тӧдмавны унджыктор на: | И аф нолямок тя мяльть, кармань сяда тов сонь кизефнемонза: | Да мый утларак пален налаш лийым: | Мӹнь эче мам-гӹнят ядышт нӓлӓш цацышым: | Ды мон карминь кевкстнеме теде седе ламо: | И я попытался разузнать побольше: | Ол иһин өссө элбэҕи истээри: | Минем бу турыда тагын да күбрәк беләсем килде: |
—Ҡайҙан осоп килдең инде һин, бәләкәс? | — Ӑҫтан килнӗ эсӗ кунта, манӑн ырӑ пӗчӗкскерӗм? | — Кӕцӕй ӕрбацудтӕ, дзӕбӕх биццеу? | – Балачыкъ, сен къайдан учуп келгенсе? | — Кытысь нӧ тэ воин татчӧ, дзолюк? | – Коста тон лиеть тяза, шабаняй-идняй? | — Кушеч вара толынатше, чукай? | — Кышец тӹнь ылат, шергӓкӓнем? | – Косто тон сыть ливтязь, эйкакше? | – Откуда же ты прилетел, малыш? | – Тоойуом, эн хантан көтөн кэлбиккиний? | — Кайдан килдең соң син, бала? |
End of preview. Expand
in Dataset Viewer.
- Downloads last month
- 40