Datasets:

ashwathjadhav23

/

Dutch_MLM_2

like 0

Omdat veel paardenbezitters geen transportmiddel voor hun paarden hebben maar toch graag eens mooie buitenritten zouden willen maken in een andere omgeving, hebben wij een speciale service in het leven geroepen. Indien u geen trailer ter beschikking heeft en u bij ons wilt komen logeren dan kunt u gebruik maken van onze ophaal/wegbreng service. Wij rijden een sterke bus en hebben een goed onderhouden tweepaardstrailer. Daarbij zijn wij beiden ervaren chauffeurs met een rustige en verantwoordelijke rijstijl, zodat uw paard op een veilige en plezierige manier bij ons aankomt. 5. wij rekenen voor het vervoeren van een paard € 0,50 p. km. Wanneer u met twee paarden tegelijk reist wordt dit € 0,75 p.km

Ons bedrijf heeft gedurende haar meer dan vijftig jarig bestaan een goede reputatie opgebouwd op het gebied van ontwerp-, aanleg en onderhoud van groenvoorziening, aanleg van bestrating etc

17.) Nederlands: Hier klikken met de muis op de deze link. Hier zijn de verzoekschriften in de Nederlandse taal: http://www.citizengo.org/nl

Op Cyclingtips.com kwamen we het volgende blog tegen, en dat is zeker de moeite waard om te lezen. Met alle aanvallen… Vier jaar geleden kreeg Bob een oude racefiets van zijn vader. De inspiratie tot EPO bicycles. De kenners zullen zijn… Hoe vet is dit zeg! Ik rij op een heel oud frame zelf en die heb ik helemaal opgeknapt. Maar dit is wel heel erg vet, ik ga dit in… Ok, ik snap het denk ik, de converter zorgt er idd voor dat de schroefdraad verder naar buiten staat, aangezien de schroefdraad voor de vroegere freewheel pion veel meer naar… Dat snap ik eerlijk gezegd niet helemaal :) Het zijn of spacers of deze converter (Dat is eigenlijk een groter spacer. Heb je misschien een plaatje om het te verduidelijken? Fixiemag.com wil je inspireren om je eigen fiets te bouwen en wanneer nodig gebruik te maken van de door ons uitgedachte en ontworpen onderdelen. Fixiemag legt je uit hoe je een fixie of singlespeed bouwt en vooral waar je op moet letten. We zijn er voor de eenvoudige fietser en de fietser die zich helemaal op zijn project stort. Vooral wil Fixiemag jou stimuleren om er zelf mee aan de slag te gaan en te genieten van het bouwen en rijden van je eigen fiets! Lees meer over ons

Een mooie dag die begon in Alphen a.d. Rijn met de ontmoeting bij het huis van het bruidspaar. Daarna de fotoshoot samen op verschillende lokaties onderweg met als eindpunt Papa's Beachhouse in Hoofddorp waar de huwelijksvoltrekking en alle feestelijkheden plaatsvonden. Labels: alphen aan den rijn, beachwedding, bruidsfotografie, bruidspaar, bruidsreportage, bruiloft, Hoofddorp, huwelijk, huwelijksreportage, maserati, Papas beachhouse, trouwauto, trouwreportage Wauw, gaaf. Leuk om de dag terug te zien en momenten van de fotoshoot met het bruidspaar te zien. Benieuwd naar de rest. Prachtige foto's van een prachtig stel! De zon straalde ook de hele dag mee! Complimenten voor de fotograaf!

In het begin van de twintigste eeuw probeerde Amsterdam, tot tweemaal toe, voet aan de grond te krijgen in Het Gooi. De eerste keer ging het om het plan om het Naardermeeer als vuilnisstortplaats te gebruiken. De protesten hiertegen leidde tot de oprichting van het eerste Natuurreservaat van Nederland. De tweede poging ging uit van de Amsterdamse Wethouder S.R. de Miranda. Het plan betrof de bouw van een tuinstad midden in de Gooise heide. Ditmaal leidde de protesten tot de oprichting van het Goois Natuurreservaat. Wanneer de gemeente Amsterdam, met hare groote hulpmiddelen, bewust en voortvarend tot het volvoeren van een plan tot stichting van een tuinstad zou overgaan, zou het Gooi een uitermate aantrekkelijke woongelegenheid voor Amsterdammers kunnen groeien. Voor een tuinstad is het Gooi verre te verkiezen boven andere in de Tuinstad commissie ter sprake gebrachte terreinen door de natuurlijke gesteldheid van deze plek. Hier is heide en Bosch, voor ontspanning en wonen beide zoo uitermate geschikt. Hoe hoog men ook het natuurschoon van de Hollandsche polder moge aanslaan, de bekoring van een Bosch- en heidelandschap is voor de meeste menschen grooter. Op plekken in den polder zou men met noeste toewijding in vele jaren slechts moeizaam een beplanting kunnen tot stand brengen, als in het Gooi door de natuur haast van zelf aangeboden wordt. En ook dan nog staat een dergelijk Bosch in den polder ten zeerste bij de natuur op zandgrond achter door zijn vochtigheid. Ook voor het gezonde wonen is een tuinstad op zandbodem verre te verkiezen voor een op veen of uitgeveenden kleigrond. De lucht en de bodemgesteldheid werken hier beide mede. Wanneer men in het buitenland tuinsteden of tuindorpen bouwt, zoekt men ook allereerst droge en boschrijke streken uit en denkt men er niet aan, in moerassen te gaan bouwen. Een tuinstad in het Gooi wordt door mij gedacht als eene van voldoende grootte om dorpse toestanden te boven te zijn. Zij worde echter niet zoo groot opgevat, dat het landelijk karakter van de vestiging zelve of van de omgeving verloren dreigt te gaan. Een dergelijke tuinstad zal niet in hoogbouw moeten worden uitgevoerd, doch in aantrekkelijken laagbouw. Wanneer men denkt aan een bebouwing van ten hoogste 40 woningen per H.A. en rekent op een gemiddeld aantal van 4 à 5 personen per woning, zou de voor de stad zelve benodigde grondoppervlakte ongeveer 250 H.A. bedragen. Indien met vooruitziende blik een plan voor bebouwing ontworpen wordt, is het mogelijk op deze wijze in het Gooi een vestiging te scheppen, die aan de hoogste stedenbouwkundige eischen voldoet. De wijde bebouwing zou juist in het Gooi eerder mogelijk zijn dan op een der andere plekken door den aard van den bodem. De economische bezwaren, aan het eengezinshuis en den wijden laagbouw verbonden, vinden immers hun vooraanstaanden oorzaak in de enorme kosten van ophoging, fundering en bodemafsluiting, welke bij bouwen op polderpeil wel verminderen, doch nog alleszins aanzienlijk blijven. Op de zandgrond zijn deze kosten gering, zodat het bouwen goedkoop wordt en dus ook de huren laag gehouden kunnen worden. Een tuinstad van den bedoelden omvang neemt nog slechts een betrekkelijk gering deel van het terrein, waaraan gedacht wordt, in beslag. De oppervlakte daarvan bedraagt immers ongeveer 1000 H.A. hetgeen op zichzelf ook nog maar slechts een gedeelte van de open terreinen van het Gooi uitmaakt. Het plan zou evenwel het geheele bedoelde terrein van 1000 H.A. moetenomvatten. De eigenlijke stad zou daarvan slechts ten hoogste een vierde deel in beslag nemen. De rest zal ontspanningsoord moeten blijven, een open tuin voor volwassenen, zoo voor de bewoners van de tuinstad zelve als voor de kernstad Amsterdam. Allicht zou daar ook plaats zijn voor de bouw van herstellingsoorden voor kinderen en volwassenen. Maar vooral zal op deze wijze duurzaam een groene gordel of juister uitgedrukt een paarse gordel gehandhaafd kunnen worden, die anders door afknabbelen dreigt onherroepelijk verloren te gaan. Het behoud van deze heidestreken als natuurmonument wordt juist verzekerd, indien zij opgenomen worden in een grooter plan, dat van uit één gezichtspunt uitgevoerdwordt. In plaats van stelsellooze stukken bebouwing hier en daar, die het geheel ernstig aantasten, komt dan een belangrijk stelselmatig ontworpen tuinstadkern in een groot ongerept en juist door den tuinstadbouw blijvend ongerept gelaten gebied. Wanneer dus hier toegepast moet worden het “extension for prevention” dan zal het de Gemeente Amsterdam behooren te zijn, die het bouwen vande tuinstad ter hand neemt. Daartoe is noodig, dat het terrein, dat geografisch gescheiden blijft van de kernstad, nochtans bestuursrechtelijk één geheel daaarmee uitmaakt. Dit wordt ook vereischt, wijl hulpbronnen als waarover Amsterdam beschikken kan, allicht noodid zullen wezen om de te bouwen stad op hygiënisch en sociaal hechten grondslag te vestigen; om dus de noodige voorzieningen ten aanzien van de stadsinrichting te treffen ( straten, riolering, waterleiding, gas, elektriciteit, brandweer, politie, scholen, enz) en te voorkomen, dat onbevredigende toestanden de aantrekkelijkheid van de vestiging nadeelig beïnvloeden.. De vorming van een Amsterdamsche enclave is daarom noodzakelijk. Waar dit grondwettelijk mogelijk is en zooo hoooge belangen voor de bewoners van Amsterdam hiermede gemoeid zijn, mogen de moeilijkheden, die wellicht van verschillende kanten hieraan in den weg kunnen of zullen worden gelegd, geen reden zijn, om na te laten stappen in deze richting te ondernemen. Het stichten van een tuinstad in het Gooi ligt alleszins in de lijn der ontwikkeling. Wanneer de roep “naar buiten” weerklinkt en de neiging geconstateerd wordt, om de groote stad te ontvlieden en buiten te gaan wonen, dan wordt altijd aan de schoonen natuur van Bosch en hei gedacht. De welgestelden geven een voorbeeld. Zij, die zich thans reeds als forens buiten Amsterdam gaan vestigen, plegen zich niet in den polder, doch in het Gooi of de duinstreek te vestigen. Dit is op het oogenblik slechts alleen voor beter gesitueerden mogelijk. De “tuin van Amsterdam” staat voor de meeste Amsterdammers alleen voor een Zondagsch bezoek open, doch is niet een aan hun wonen inhaerent iets. De duizenden minder welgestelden, de arbeiders, die gaarne buiten gevestigd zouden willen zijn, zijn daartoe thans niet in staat, wijl economisch bereikbare woongelegenheid voor hen niet aanwezig is. Deze te scheppen is de grondslag van de tuinstadplannen. Doch het ligt dan voor de hand, om aan te sluiten bij de plekken, die reeds bewezen hebben aantrekkelijk te zijn. Ten slotte vestig ik er nogmaals de aandacht op, dat ik mij de tuinstad denk als woongelegenheid te midden van de natuur, voor de arbeidersgezinnen van Amsterdam. Het stichten van een satellietstad met eigen industrie en bedrijf wordt dus niet bedoeld. Het argument, dat de bedoelde terreinen in het Gooi niet voldoende aan vaarwater gelegen zijn, om gemakkelijke ontwikkeling van nijverheid te bespoedigen, kan tegen dit plan gelden. Een “slaapstad” is van Amsterdam uit en binnen Amsterdamsch verband ook gemakkelijker te verwezenlijken. Indien deze forenzenstad één bestuursrechtelijk en organisch geheel uitmaakt met de kernstad, m.a.w. indien zij een Amsterdamsche enclave zal vormen, kan zij ook een sociaal-cultureel geheel met Amsterdam worden. De forens uit een enclave op eenigen afstand van de kern gelegen, wordt geen dubbel wezen, doch blijft Amsterdammer. -- Nota van de Wethouder van Volkshuisvesting S.R. de Miranda : Vestiging in het Gooi door de gemeente Amsterdam . - De voorzitter der Tuinstadcommissie S.R. de Miranda 26 Juni 1926 -- Rapport van de commissie ter bestudering van het vraagstuk van de bouw eener Tuinstad of Tuindorpen in de omgeving van Amsterdam --- uitg. Amsterdam, Stadsdrukkerij 1929 -- Boek: Ik moet naar een kleinere woning omzien want mijn gezin wordt te groot” -- Gem. Dienst Volkshuisvesting, Amsterdam 1975 De Erfgooiers waren de eigenaren van de heide. Hun voorkeur ging uit naar het tuinstadplan van De Miranda. Het Goois Natuurreservaat betaalde slechts de schamele 12 cent per ca. Indien er woningen waren gebouwd was de verkoopsom aanzienlijk hoger geweest dan de lage opbrengst van 2 miljoen gulden. Werkloze Erfgooiers werden na de uitkering nota bene gekort op hun steun. Bij een eerlijke en rechtvaardige behandeling zou men niet tot zo’n a-sociale streek hebben kunnen overgaan. Dit artikel wilde ik in het magazine van vijftigplusser.nl plaatsen. Ik weet alleen niet hoe ik dit moet doen. ze lijken wel gestoord om een meer als stortplaats te gebruiken. alhoewel, na de oorlog hebben ze het puin van Rotterdam in de Kralingseplas gedumpt. interessant dit artikel over het verleden. Noem de woorden erfgooiers en boerderijen en twee en een half uur later is Naarder Frans de Gooijer nog steeds niet uitgepraat. Zijn vader was de laatste erfgooierboer in de Vesting Naarden. Hoewel hij zelf nooit de ambitie heeft gehad boer te worden, heeft zijn familiegeschiedenis hem gegrepen. Sinds het begin van de jaren zeventig verzamelt De Gooijer alles wat hij er maar over kan vinden. Mappen, dozen vol staan er op zijn zolder. Inmiddels moet hij ook toegeven dat het bijna geen hobby meer is. Frans de Gooijer woont in de Gansoordstraat, niet ver van de nog bestaande boerderij van zijn grootouders op de hoek met de Pijlstraat. De woning is al een halve eeuw niet meer in de familie, maar regelmatig loopt hij er nog even langs. Hoewel hij het niet expliciet zegt, is het duidelijk dat de boerderij van zijn grootouders een beetje zijn grote trots is. "Het was een van degrootste boerderijen uit die tijd. Ik heb alle bewoners nagetrokken zover ik kon. In de zeventiende eeuw heeft het aan de burgemeester van Naarden toebehoord. Zesendertig met lang was de boerderij. Ik heb het zelf nagemeten en er tekeningen van gemaakt. "De Gooijer rommelt wat tussen zijn mappen en papieren die de hele eettafel bedekken. Foto's, tekeningen, oude koopaktes. Je kan het zo gek niet bedenken of De Gooijer heeft het wel in een map zitten. "Kijk hier heb ik het" , zegt hij, een tekening te voorschijn trekkend. "Die houten achterkant bestaat niet meer. Toen mijn oma in 1956 overleed ging de boerderij naar een aannemer. Al haar zonen hadden inmiddels zelf al een boerderij, of hadden iets in de melkhandel. De aannemer heeft toen de houten schuren afgebroken en drie huisjes neergezet. De boerderij zelf is enkele jaren later opgeknapt en in twee woningen verdeeld." De Naarder werd in 1933 geboren op een boerderij in de Bussummerstraat. Zijn vader was zes jaar daarvoor voor zichzelf begonnen. Zijn voorouders verdienden sinds halverwege de negentiende eeuw de kost als boer in Naarden. Overgrootvader Willem begon als pachter op het landgoed Oud Crailo, waar nu (2002) Linda deMol woont. In 1857 betrok Willem zijn eigen boerderij, een andere dan waar Frans' vader Herman later in terecht zal komen. Willem's kinderen begonnen ook een boerderij in Naarden. Jan en Klaasje, de grootouders van de Gooijer betrokken de boerderij op de hoek van de Gansoordstraat met de Pijlstraat in 1895. "De vestingboerderijen werden gebouwd om het garnizoen en de bevolking van voedsel te voorzien. Zeker ten tijde van omsingeling was dat heel praktisch. Door de koeien en rogge kon het leger op krachten blijven. De boeren zijn op die manier tot twee keer toe hun verbouwde producten kwijtgeraakt. Alleen dan niet aan het eigen leger maar aan het Franse leger, dat in 1672 en in 1813 onder Napoleon Naarden binnen walste en hier lang gelegerd bleef. "De vesting telde in 1945 nog zeventien vestingboerderijen. Daarvan waren er zeven van niet-erfgooiers. De erfgooiers hadden het recht hun vee op de meentgronden te laten grazen, het zogenaamde schaarrecht. "De oudsteboerderijen stammen uit de zeventiende eeuw. Van vroegere perioden zijn geen boerderijen bewaard gebleven. Nu zijn er nog slechts vijf over, al zijn ze niet allemaal herkenbaar. De kleine boerderijen bestonden uit een voorhuis met wat houten schuurtjes op het erf. Die van mijn oma en mijn vader behoorden tot de grootste en oudste. "Ik heb de bewoners van mijn vaders boerderij zover mogelijk terug gezocht. Blijkt dat familie van de bekende schildersfamilie Ruysdael daar gewoond heeft. Dat zijn leuke ontdekkingen." De Gooijer zag zelf niets in het boerenleven. "Als wij als kinderen de koeien in melkenstijd van de gemeenschappelijke weilanden moesten ophalen, probeerde ik me zo vaak mogelijk te drukken. Kwam ik er niet onderuit, dan probeerde ik landen of werelddelen te herkennen in de tekening op de huid van de koeien. Zo leerde onze koeien uit de honderden anderen herkennen. Ik ben zo snel mogelijk iets anders gaan doen. Ik werd technisch tekenaar en ben onder meer hoofdconstructeur bij Stork In Amsterdam geweest. "De Naarder zegt altijd al interesse te hebben gehad in geschiedenis en aardrijkskunde. "Ik werd als kind gegrepen door de verhalen over de 80-jarige oorlog en de Gouden Eeuw. Daar was veel aandacht voor toen ik in de Tweede Wereldoorlog naar school ging. Machtig mooi vond ik dat. De interesse in de boerengeschiedenis van het Gooi en Naarden in het bijzonder is eigenlijk pas veel later gekomen. Toen mijn vader eind jaren zestig uit zijn boerderij moest, heb ik daar alles opgemeten. Ik had het gevoel dat ik dat moest doen. De gemeente deed niets, die dacht alleen maar aan de bouwgrond die vrij kwam. "Ik las toen ook al veel over de erfgooiers geschiedenis. Maar de verslaving is pas echt begonnen zo haverwege de jaren zeventig. Ik wilde me bezig houden met geschiedenis, maar het wel klein en overzichtelijk houden. Dat werd het Gooi. Ik had ontdekt dat er wel veel over de erfgooiers was geschreven, maar altijd door buitenstaanders, nooit door hen zelf. Veel verhalen over vroeger gaan vaak over veldslagen en oorlogen of de koninklijke familie. Ik wilde uitzoeken hoe de maatschappij in elkaar stak, hoe het de gewone burger verging. Ik behoor tot die oorspronkelijke bewoners van het Gooi. Die geschiedenis wilde ik niet verloren laten gaan. Vanaf dat moment ben ik het archief ingedoken, verhalen gaan opschrijven en documenten gaan verzamelen."Sinds zijn pensionering is De Gooijer vaak in het archief van Naarden te vinden. Hij zit in het bestuur van de Stad en Lande Stichting en heeft zich bezig gehouden met de restauratie van het erfgooiersarchief. Ook is hij lid van de historische vereniging Blaricum. De Naarder betreurt het dat zijn eigen stad zo weinig afgiftepunten zijn voor zijn verhalen. De Gooijer schrijft in het historische tijdschrift van Blaricum . "Ik schrijf sinds 1987 regelmatig voor 'De Omroeper', toevallig afgelopen december 2001 nog een heel verhaal over de vestingboerderijen, en ook wel eens voor 'Tussen Vecht en Eem' Maar ze kunnen niet altijd alles gebruiken. Ik ben erg bevlogen in wat ik doe, maar ik ben zo'n beetje de enige hier met belangstelling voor de Gooiers. In Blaricum, waar ik ook veel ben, leeft de geschiedenis van de erfgooiers veel meer. Daar vind ik meer gelijkgestemden." De Gooijer is de laatste tijd versneld bezig om zo veel mogelijk informatie te verzamelen en vast te leggen. In bladen, boekjes en op het internet. "Vaak is het puur voor mezelf. "Ik ben nu, in 2002, negenenzestig geworden en er kan van alles overkomen. Het zou toch vreselijk zijn als alles weg raakt. Dit moet allemaal bewaard blijven. Mijn vrouw maakt graag de grap dat als ik er niet meer ben, ze een container voor laat rijden en alles er in laat gooien. Weg ermee, opgeruimd staat netjes. Is eindelijk de zolder weer leeg, zegt ze dan. Ik moet er niet aan denken dat het gebeurd. Al die informatie, het zijn geen wereldschokkende zaken. Maar zoiets, de geschiedenis van je voorvaderen, moet bewaard blijven. "Ik zeg wel eens tegen een vriend van mij die de hele wereld over reist: "Ikreis eigenlijk altijd in het verleden" . En dat meen ik echt. Ik ben altijd met dat verleden bezig, zit er helemaal in. Soms misschien wel wat teveel. Dan loop ik verstrooid rond en denk aan het einde van de straat: "Wat ging ik nou toch al weer doen? ." Verschenen naar aanleiding van de tentoonstelling DE BOER OP, erfgooiers, hoeders van het landschap.

Frans,is er geen historische vereniging of archief die al jou spullen wil opslaan en bewaren? Kan je het bv op een harde schijf vd PC zetten? Frans, weer een prachtig verhaal en hoop dat als je bent hemelem dat al je kennis zal worden behouden. Helaas is Naarden zelf de slechtste schatbewaarder in het Gooi.Jan Weerdenburg.

Wat betekent Valentijnsdag voor jou? Voor mij is het een dag waarop je de mensen die je dierbaar zijn in het zonnetje kan zetten?? Commercieel of niet, ik houd ervan! Ik kan het niet laten om een kaartje te kopen, met een klein cadeautje erbij, om te laten weten dat ik die persoon leuk en lief vind. Dat diegene veel voor me betekent en ik er ongelooflijk veel van hou. Natuurlijk, het kan iedere dag, daar heb je geen speciale dag voor nodig, maar waarom niet op deze dag? Vandaag ben ik bij vrienden, het hele weekend al trouwens. Één van die keuzes die vorig jaar zijn gemaakt, is dat ik 1 weekend in de maand met m’n kleintjes uit huis ga om Albert in alle rust te kunnen laten genieten van z’n kinderen. Een samengesteld gezin kan heel leuk en gezellig zijn, maar ook heel moeilijk. We hebben moeten besluiten dat het voor ons niet meer mogelijk is om bij elkaar te wonen. Een verschrikkelijk moeilijke keuze! Pijnlijk, confronterend en ohhh zo lastig. Dit is niet iets wat je even besluit, daar is heel veel aan vooraf gegaan. Vertrouwen, veiligheid, liefde en genegenheid zijn o.a. de basis van een warm thuis. Als dat niet mogelijk is en de ruzies, spanningen, het beschamen van vertrouwen alles kapot maken dan komt het punt dat je moet kiezen voor je kinderen en als ouder zijnde sta je op de tweede plaats. Keuzes maken met je hart, maar ook met je verstand. Ze zijn niet altijd verenigbaar is gebleken en daarom ook zo verschrikkelijk moeilijk! Toen we besloten om met elkaar een gezin te vormen hadden we, ondanks alle beren op de weg, ook het vertrouwen dat het ons wel zou lukken. Als er genoeg liefde is, dan overwin je alles was ons motto! Hoe fijn zou t zijn om met elkaar iets te kunnen vormen wat je leven verrijkt, want een relatie moet iets extra’s toevoegen in je leven. Je gelukkig voelen, speciaal zijn voor elkaar. Je kiest voor elkaar, in voor- en tegenspoed, daar ben ik me zeer bewust van. Het leven bestaat uit pieken en dalen, het kan niet altijd alleen maar leuk zijn. In slechte en moeilijke tijden moet je er ook voor elkaar zijn, juist dan! We hadden ons les wel geleerd na beiden een huwelijk van 13 jaar die zoveel verdriet heeft veroorzaakt. Een echtscheiding is heftig, heel heftig, het zet je leven volledig op z’n kop. Zeker als je kinderen hebt is het één van de moeilijkste keuzes ever! Niets liever dan dat je samen oud en gelukkig kan worden, tenslotte kies je heel bewust voor elkaar als je in het huwelijksbootje stapt. Samen kinderen krijgen zorgt voor een verbintenis voor het leven, heel intens en prachtig als je samen een kindje krijgt, maar des te moeilijker als het niet meer gaat.. Het verdriet wat je zelf hebt is zo groots dat het bijna niet te verwerken is, maar het verdriet van je kinderen, komt daar als een mokerslag nog eens bovenop. Jaren van rouw volgen en als je dan iemand vind die er voor je wil zijn en de pijn verzacht dan is dat een stukje hemel op aarde. Het was een bewuste keus om met elkaar verder te gaan, om onze kinderen te laten zien dat een verbintenis iets moois is en dat zij daar onderdeel van konden zijn. Want een relatie aangaan met iemand die kinderen heeft is nogal wat.. Je kinderen hebben het ook maar te doen met de keuze die jij maakt voor een nieuwe partner. Het heeft voor mij altijd bovenaan gestaan dat er ook een relatie opgebouwd moet kunnen worden tussen de kinderen en stiefouder (wat een verschrikkelijk naar woord is dat trouwens “stiefouders/stiefkinderen”) Zo enorm belangrijk dat een ieder zich fijn en prettig voelt in een nieuwe samenstelling. Natuurlijk heeft dit tijd nodig, iedereen doet dit op z’n eigen manier en tempo. Het is des te pijnlijker als blijkt dat het toch niet mogelijk is.. Vandaag ben ik dus bij vrienden, die een heel weekend voor ons hebben vrij gehouden en wat hebben we ernaar uitgekeken! Scott en Cato zijn dol op D&J. Ze logeren er ook graag en worden dan gruwelijk in de watten gelegd. De afstand zorgt ervoor dat als we elkaar zien, dit niet voor een gezellig uurtje is, maar minstens voor een hele dag en het liefst een weekend! Mijn lieve vriendinnetje D is er één met een hart van goud. Ze heeft me er vaak doorheen gesleept de afgelopen jaren. Altijd een luisterend oor maar ook iemand die me wijst op zaken die je kan vergeten in alle ellende. Je even met beide benen op de grond zetten als het nodig is. Ze zet me een spiegel voor, laat me nadenken, geeft me advies en wijze raad en een enorme dosis liefde en vriendschap, ieder keer weer als we elkaar zien. Ohh wat kunnen we ook enorm lachen met elkaar! Tranen biggelen dan over onze wangen en hebben er buikpijn van. De liefde voor motorrijden heeft ons bij elkaar gebracht. Hoe gek is het als je tijdens motorrijlessen, van je motor afstapt en je collega tegen het lijft loopt, die haar 1e motorrijles heeft! De verbintenis ontstond en werd alleen maar sterker en groter. Naar de sauna, een dagje gezellig op pad, een etentje op z’n tijd, een verrassingsdag voor elkaars verjaardag organiseren en nu een weekendje met open armen, in alle warmte ontvangen worden. Het mooiste vind ik nog dat mijn kleintjes zich ook veilig voelen bij zowel D als J. Zelf hebben ze geen kinderen, maar het zouden perfecte ouders zijn. Ze zijn de suikeroom en -tante die ieder kind zou moeten hebben. Eindeloos geduldig, begripvol, vol liefde en alle ruimte om te mogen zijn wie je bent, met al je beperkingen. Vandaag is het Valentijnsdag. Een dag die meerwaarde voor me heeft gekregen. Een dag waar meerdere Valentijntjes in het zonnetje gezet gaan worden. Die het zo ongelooflijk verdienen! Niet alleen mijn Grote Valentijn die ik vanavond weer ga zien, maar ook mijn VriendenValentijns en mijn Kleine Valentijntjes. Oh wat mooi en goed geschreven. Wat een heftige keuzes heb jij voor gestaan en ik vind het prachtig hoe jij denkt, voelt en kiest. Dat je een schat met een hart van goud had wist ik al en ik ben dankbaar dat ik je online ontmoet hebt. Fijne dag meis. X Wat een lieve woorden Tam, doen me enorm goed! Het is zeker een heftige tijd geweest, maar nu weer de ruimte voor moois in m’n leven en dat voelt goed. Ben ook blij met jou en wat je me geeft met jou kaartleggingen steunt me enorm! Waarom heb ik dit bericht gemist? Het is zo mooi geschreven, openhartig en vol liefde. Als er iemand is die iets extra’s verdient op de verder zo commerciële dag ben jij het wel. Goed dat je schrijft over delicate onderwerpen. De liefde voor je vriend en de kinderen spat er gewoon van af. Ben blij dat je het toch nog gevonden hebt. Dank je wel voor je lieve woorden, doen me goed! Dit weekend was een fijn weekend en dat hebben we allemaal heel hard nodig. De vriendschap betekent veel voor en dat dan op deze dag mogen delen is heel speciaal.

Yoga betekent de harmonie bewerkstelligen tussen alles wat we onder de paren van tegenstellingen verstaan. Vanuit een objectief inzicht, gas geven en remmen. In de yoga is het de kunst om aan te voelen wanneer je juist ergens aandacht aan dient te geven en vooral waar je beter geen aandacht aan kan geven. Hier wordt verwacht niet de opgelegde kennis te gebruiken, maar je intuïtie te herkennen en daaruit te handelen. Behoefte aan bezinning en rust, door middel van meditaties, visualisaties, yoga en door je te begeven in de natuur? Langzaam met jezelf in contact komen en met jouw hartenwensen? Door middel van yoga en meditatie nodigen wij je uit tot ontspanning in het hier en nu. Op deze manier laat je spanning in je lichaam of drukte in je hoofd helemaal los. Dit alles in een veilige, gezellige en gastronomische sfeer midden in de natuur. Heb jij zin in een weekend helemaal voor jezelf? Wil je er even tussenuit om je eigen behoeften te onderzoeken? Een weekend waarin lichaamsbewustzijn en beweging centraal staan. Om hiermee vervolgens vol vitaliteit en hernieuwde energie je dagelijkse leven weer in te stappen. In het weekend van 2,3 en 4 mei is er een Yoga, meditatie en ontspanningsweekend in Lochem Gelderland. De experts die dit weekend voor je verzorgen zijn Mieke Bolkenbaas en Raymond Bordeaux van Happy Lifestyle Centrum in Zutphen. Ze zijn werkzaam als yogadocent en psychosociaal therapeut en verzorgen yogalessen, therapie sessies, workshops en meer. Met hun activiteiten steunen ze jou om weer krachtig en vitaal in het leven te staan: jouw happy lifestyle. Voor meer informatie over het programma kun je altijd contact met ons opnemen door te mailen naar [email protected] of ga naar http://bit.ly/PrBard

Met de komst van de tweede Waalbrug siert binnenkort een ontwerp van Laurent Ney de skyline van Nijmegen. De expositie ‘Shaping Forces’ in Bozar (Brussel) biedt een prima gelegenheid voor een kennismaking met het oeuvre van deze architect/ingenieur. De expositie biedt een rijk overzicht van ontwerpen voor bruggen, dakconstructies, voetbalstadions en andere kunstwerken. De selectie omvat uitsluitend projecten waarbij Ney zelf verantwoordelijk is voor het ontwerp. De talloze architectuurprojecten waarvoor Ney het rekenwerk verrichtte (zoals o.a. de zwevende uitbreiding van Kunstencampus deSingel naar ontwerp van Stéphane Beel of het geplooide Umicore hoofdkantoor van Christine Conix) komen niet aan bod in de expositie. De focus op het eigen werk toont hoe Laurent Ney erop uit is om de gebruikelijke scheiding tussen het werk van een architect (als vormgever) en ingenieur (als rekenheer) op te heffen. De gepresenteerde projecten situeren zich voornamelijk in België. Dat heeft deels te maken met zijn biografie. De Luxemburger Laurent Ney studeerde in Luik, begon zijn carrière bij het grote ingenieurskantoor van René Greisch in dezelfde stad en vestigde later zijn eigen kantoor in Brussel. Belangrijker is dat er de laatste jaren onder invloed van de Vlaams Bouwmeester een niche ontstaan is voor infrastructuurontwerpen. Voor Ney resulteerde dat inmiddels onder meer in de Scheldebrug bij Temse, de voetgangers- en fietsbrug in Knokke-Heist, de Brug van Vroenhoven (nabij Maastricht) en ook de fel gecontesteerde Oosterweelverbinding in Antwerpen. Recent kreeg Ney (in samenwerking met Chris Poulissen) binnen een aantal publiekprivate samenwerkingen opdracht voor een viertal bruggen over de ring van Gent, vierentwintig generieke bruggen over het Albertkanaal en vijf bruggen over de Kempense Noord-Zuidverbinding. In alle gepresenteerde ontwerpen treedt Laurent Ney als ingenieur uitdrukkelijk uit de schaduw van de architect. Deze omkering bepaalt de specifieke vormgeving van de constructies die telkens op een andere manier zoeken naar een structurele zuiverheid. Hoewel de ontwerpen op het eerste gezicht vaak frivool aandoen, worden ze niettemin uitsluitend bepaald door de krachten die een constructie moet torsen binnen een specifieke situatie. In het ontwerp wordt geen toegift gedaan op frivole ontwerpingevingen – waarmee de architectuur van Ney zich toch wel uitdrukkelijk onderscheidt van het werk van iemand als Santiago Calatrava. Ook stappen de ontwerpen van Ney volledig af van de klassieke hiërarchische opbouw die de architectuur vandaag nog steeds kenmerkt. De zelfbeperking die Laurent Ney zich oplegt ten voordele van het krachtenspel waarbinnen hij opereert, biedt zijn ontwerpen een sterke mate van architecturale autonomie. Elk brugontwerp volgt strikt de wetten van de statica en de minimale manoeuvreerruimte die een ontwerper hierbinnen heeft. De Engelse woordspeling ‘Shaping Forces’ is dan ook uitermate treffend als titel van de expositie. Je kunt die lezen als het ‘vormgeven van krachten’ en de ‘krachten die vorm geven’. Elke constructie visualiseert haar eigen krachtenspel en toont zo slechts zichzelf. Sprekend hiervoor is de Oosterweelverbinding, waar de dubbele tuienpartij opgehangen wordt aan excentrisch geplaatste pylonen met opvallende open kop. In andere ontwerpen gaat het om een verdere ontwikkeling van een bekende typologie – wat soms aanleiding geeft tot een type dat nog niet eens een naam draagt, zoals de schommelende fiets- en voetgangersbrug over het kanaal Brugge-Oostende in Stalhille. In de voetgangersbrug voor Spoor Noord (Antwerpen) wordt de vorm bepaald door een optimale kruising tussen een boogbrug en een vierendeelligger. Opvallend is dat de uitgezuiverde ontwerpen van Laurent Ney tegelijk ook best practices blijken te zijn van een integrale ontwerpvisie - waar de Vlaams Bouwmeester zwaar op inzet. De coherentie van de ontwerpen van Ney vloeit mede voort uit het zorgvuldig inspelen op randvoorwaarden die voortkomen uit een opdracht, zoals context, materiaalkeuze en -verbruik, uitvoering, onderhoud en financiering. Vooral deze factoren blijken in de toekenning van de opdracht doorslaggevend, in het bijzonder binnen publiekprivate samenwerkingen. Zo is de vormgeving van de nieuwe brug van Vroenhoven – de plaats waar de Duitse legers België binnendrongen – bepaald door de hoge kanaalwanden, de monumentale bunker (die tijdens de uitvoering verplaatst werd) en het assemblageproces (de brug werd in afgewerkte vorm over het kanaal geschoven). De eigenzinnige constructie van de Collegebrug in Kortrijk creëert een nieuwe fietsroute met unieke stadszichten en definieert een nieuw gebied aan de opgeruimde kades van de Leie. Ook het ontwerp voor de tweede Waalbrug maakt de randvoorwaarden van de ontwerpopdracht voor een stadsbrug leesbaar. De toch wel opvallende brug past in de ambitie van Nijmegen om beide oevers van de Waal verder te ontwikkelen tot aaneensluitend stedelijk gebied. Het bekisten parallel aan de oever (terwijl de brug onder een hoek staat) maakte het mogelijk om de rand van de brug vrij te houden, zo werd een wandelzone met golvende balustrade op het brugdek gecreëerd. De keuze voor een ietwat historiserende 750 meter lange boogbrug in beton met baksteen afwerking werd mede ingegeven door het drukken van metaalkosten en hiertoe gebruik te maken van lokale grondstoffen. Dit, terwijl de topologie van de stalen boogbrug – met een spanwijdte van 285 meter – in elke dwarsdoorsnede geoptimaliseerd is en daardoor ook eindigt in opvallende Y-vormige poorten. De expositie ‘Shaping Forces’ biedt door middel van schaalmodellen (in het geval van Nijmegen gaat het om een zaalgroot model) en extra tekstuele toelichting een educatief inzicht in de krachtenwerkingen van de bruggen en hoe deze unieke maatschappelijke meerwaarde opleveren. De tentoonstelling over het werk van Laurent Ney, Shaping Forces, is nog tot en met 20 juni te zien bij Bozar in Brussel.

Een bedrijfje met 5-6 auto's en een zand en grindhandel en puincontainers. Ook in die tijd was er een recessie en ging het effe wat minder goed. Er stond regelmatig een advertentie in sommige vakbladen waarin men transporteurs vroeg met een trekker om een (voor)geladen oplegger naar het midden-oosten te brengen. Meestal naar Baghdad in Irak of naar Teheran in Iran. We zaten met zijn allen in de keuken aan de koffie, toen "baas" Gerard vroeg wie daar eventueel zin in had. (in die tijd was je een grote familie en zaten we samen aan de boterham) In die tijd stonden er al verhalen in de krant waarin een transport van DAF Trucks naar Teheran werd beschreven. Dat deed Jan de Rooij. Er werd contact opgenomen met Colsters Transport uit Middelbeers. Die hadden al enige ervaring met dit soort ritten. De truck werd geprepareerd en er werd nog snel een bedje ingebouwd bij garage de Burgh in Eindhoven.Dat bed zat er niet in want wij deden alleen maar dagritten. Collega Jan B. had de primeur! Aangemeld bij de bevrachter in Rotterdam, alle mogelijke info verzameld en daar ging Jan, naar Baghdad! Hij had een goede rit gehad met de DAF 2600. Een drie-assige truck met wel 230 PK! Mooie verhalen van de reis en mooie foto's.Ik werd best wel nieuwsgierig! De mannen van Colsters en d'n gele Huyb(Huybregts uit Oosterhout) hadden Jan wel verteld dat je beter uit Teheran weg kon blijven. Dus Jan had gezegd: overal naar toe, maar niet naar Teheran! Wat denk je? De volgende rit was naar Teheran! Jan diep ongelukkig maar hij moest wel gaan. Deze rit was niet zo'n succes wat betreft de auto.Heel veel stukken gehad, warm gelopen en nog veel meer shit. Er werd een nieuwe gekocht, een DAF 2800 260 PK. Heel wat beter dan de 2600 maar achteraf gezien hadden er best een paar dingen meer op en aan mogen zitten zoals een sper, airco en een standkachel....... En 60 PK meer was ook niet slecht geweest. Afijn, Jan ging de eerste rit met de nieuwe truck naar Baghdad en die rit is in alle opzichten goed verlopen. In een normale tijd op en neer. We kwamen in die tijd leeg terug want met de vergunningen die wij bij ons hadden mocht je toen niet terugladen. Na enkele verhalen en tips van Jan kreeg ik er steeds meer zin in om dat zelf ook eens mee te maken! Die kans kwam sneller dan ik dacht! Gerard vroeg of ik zin had om in de bouwvak-vakantie samen met hem een rit te doen. Nou, daar had ik wel oren naar! We gingen in Rotterdam een oplegger halen met Basra als bestemming. Ik weet geen dagtrajecten meer van die rit, maar na een dag of vier waren we in Istanbul op de Londra camping. Het was al behoorlijk warm en ik was erachter gekomen dat ik geen korte broek had meegenomen. Dus met een taxi het "dorp"in en een kleermakertje gezocht (en gevonden). Wij probeerden ons probleem uit te leggen en jawel hoor, men begreep! Ver weg achter de toonbank werden de maten genomen.Die Turken hadden volgens mij nog nooit een korte broek gemaakt want een Turk geeft zich niet zo gauw bloot!... Lekker onhandig want wij kenden de ritssluiting al!! Goed, wij weer verder. In Zakho de grens over en toen moesten we geloof ik nog naar Mosul voor het manifest of zoiets. Het was laat voor we klaar waren met de formaliteiten. Gerard was ziek van de hitte. We werden door "moderne" Irakezen uitgenodigd om in hun tuin wat te eten en drinken en wat bij te komen. De man was leraar en hij en zijn zoon spraken goed Engels. In die tuin hebben we 's nachts op van die banken van meer dan 1 meter hoog mogen slapen. De volgende dag weer verder. In Basra ingeklaard en een "gids" geregeld. Die bracht ons naar het losadres plm. 60 kilometer de woestijn in. Gerard en ik dachten dat we dood gingen van de hitte. Nondeju, wat was het hier heet! Dus wij maar drinken en drinken.... Je weet wel, water, cola, limo, alles wat nat en koud was ging er in met liters! En wat krijg je van al dat spul? Ja hoor, dunne poep! Dagen ellende, maar op de terugweg in Istanbul ging het weer goed met ons. Op de terugweg hebben we Zagreb en Salzburg een beetje als toerist bekeken. In Salzburg na een paar pinten teveel, uitgeslapen en van daar ging het op huis aan.Thuiskomen na zo'n rit en uit een heel andere wereld is toch wel heel fijn!! Goed, de auto werd geserviced en Jan zou de zelfde rit naar Basra gaan doen. De tweede dag na zijn vertrek werd Jan ziek en ging in Greding naar de dokter.Die vertrouwde het niet zo en toen Jan zei dat ie onderweg was naar Irak, zei die dokter dat Jan beter terug naar huis kon gaan en zich melden bij dokter of ziekenhuis. Nou, Jan dus terug naar huis. Na onderzoek moest hij meteen aan zijn maag geopereerd worden, dus die was een paar weken "buitenspel". Ik kwam tussen de middag thuis om te tanken en Gerard riep mij binnen. Bakske koffie? Theo tankt jouw auto wel even af. Of ik de rit van Jan over wou nemen en de auto naar Basra wou brengen? Na een zwak protest van mijn kant zoals: er zijn toch anderen en jij bent er ook geweest jij kent de weg ook, kwam de uitleg. Wim durft niet, Fijko mag niet Jan 2 idem, Theo is geen reclame voor de zaak en ik mag van de vrouw niet meer zo lang van huis want die kan er niet tegen. Dus blijf jij over! Ik zei dat ik nog geen 21 was en dat ik eigenlijk niet met zo'n auto de weg op mocht. Gerard had get allemaal al "geregeld" en had toestemming en "ontheffingen" geregeld. Wil je het asjeblief doen? Ok, ik doe het!!! Moeder gebeld, visum gehaald en wat boodschappen gedaan en de volgende dag bracht Gerard mij naar Greding, waar de vrachtauto stond. De startkabels tussen de Benz en de DAF en jawel, hij liep! De grens over in Salzburg en Oostenrijk nog uit vanwege het rijverbod dat zaterdag om 15.00 uur begint en Joegoslavië nog ingereden. Een dag of drie later was ik in Istanbul op de Londra camping. Hier heb ik Jan Larmit voor het eerst ontmoet. Zijn vrouw Rien was er die rit ook bij."s Avonds een hoop gezelligheid in het restaurant en daarna kwamen er wat artiesten en een buikdanseres met wie je op de foto kon na haar nummertje. De volgende dag samen verder met Jan en Rien met veel jolijt en vrolijkheid.Een Engelsman, Bill, had zich ook bij ons aangesloten. In de buurt van Baghdad scheidden onze wegen. Jan, Rien en Bill gingen naar de douane in Baghdad en ik moest nog plm. 600 km's verder naar Basra. Daar heb ik weer ingeklaard en de gids geregeld. Ik had dorst, dus ging ik naar het winkeltje van de vorige keer.Zie ik daar die winkelier op de grond liggen kermen en denk; die heeft pien in de buuk! Was de goede man met Allah aan het telexen (bidden).Wist ik veel!! Met de gids weer naar het losadres gereden en die dag nog gelost.Na het lossen de gids weer in Basra afgezet en op huis aan. Na zo'n 300 kms. hoorde ik een vreemd geluid uit het vooronder. Kling,klong en kleun! Daar was iets niet in orde! Na inspectie bleek de trillingsdemper van de krukas kapot te zijn. Hoe kan da bij een nieuwe auto die net 32000km gelopen heeft? (later hoorden we dat dit vaker voorkwam bij een aantal auto's uit die serie maar die stonden in de bewoonde wereld) Hulp kwam van 2 Zwitsers. Die zeiden wat ik al wist. Daar kun je niet mee weiterfahren. Dus de aandrijfas losgekoppeld en de trekstang ertussen. Hing ik achter een motorwagen met aanhanger van 18 meter, dus totaal zo'n 35 meter lengte!!! Volgens het dealerboekje zou er een DAF garage in Baghdad zitten. Wij ernaartoe. Het bleek een hok van 5 bij 5 meter te zijn met een brandstofleiding en een v- snaar aan een spijker aande muur en ook nog een blotetietenkalender en dat was het zo'n beetje. Wij waren het er over eens dat het hem hier niet zou worden. Dus het boek weer geraadpleegd en op naar Gaziantep of Urfa, dat weet ik niet meer. Hier konden ze ook niets voor me betekenen en kreeg ik het advies om naar Ankara te gaan. Kun je je voorstellen met zo'n span van plm. 35 meter lang over de Tarsus?? Maar goed, die Zwitsers zeiden dat het hun niet uitmaakte dus naar Ankara. Daar was een steunpunt van DAF in de buurt van het Telex- Motel. Ik heb me daar gemeld en mijn problemen uitgelegd. De zoon van de baas sprak goed Engels. Er werd bekeken wat er kapot was en de volgende dag werden de onderdelen besteld in Eindhoven. Die avond heb ik met de Zwitsers nog gegeten en als dank mocht ik dat betalen. Voor de rest wilden ze voor het slepen niks hebben. Daar was je immers collega's voor!!!! Ik heb zo'n 1900kms aan die sleepstang gehangen!! Na enkele dagen kwam er een brief van DAF Eindhoven waarin stond dat de onderdelen rechtstreeks naar Ankara werden gevlogen. Dat duurde iets langer maar de douane afwikkeling zou eenvoudiger zijn dan in Istanbul. Wij naar het vliegveld. Gemeld bij de douane met mijn paspoort. Ik zag de doosjes met de vertrouwde DAF stickers al liggen. Met mijn naam erop! Maar omdat ik het Turkse "baksjies" systeem nog niet zo goed begreep, kreeg ik ze niet mee..... De volgende dag weer terug. Nu met meer succes. Hebbes, dat spul!! Er was al wat gedemonteerd maar nu ging men serieus verder. Tot de volgende dag! Toen kwam er een Duitser met een kapotte waterpomp en die betaalde cash dus ging die voor. Balen dus. Op de tiende dag daar in Ankara was het zover. De reparatie was klaar.Eigenlijk hadden ze nog een nieuwe krukas willen laten overkomen omdat de schroefdraad waar de poelie op kwam te zitten, te ver heen was. Maar ondanks dat de monteurs heel vriendelijk waren en me elke avond mee uitnamen naar Ankara om iets van de stad te laten zien, wilde ik toch wel naar huis. Er werkte daar een vies Turkske maar ik had hem bezig gezien en vond dat ie goed werkte. Hij zei dat ie het kon maken maar mocht niet van zijn chef. Na veel discussie met de chef en op mijn eigen verantwoording werd de poelie dus vastgelast!!! Proefrijden en wat denk je? Het bleef heel! Naar Faber gebeld en om 12.00 uur reed ik eindelijk naar huis. Rijden! Manneke, eindelijk naar huis. Onderweg heb ik Ad roest en Toontje Loomans van Centrum Transport ontmoet. Met hen ben ik een eind meegereden want die hadeen ook haast om thuis te komen. Zij hadden in Griekenland conserven geladen en die moesten zaterdag nog ingeklaard worden omdat de invoervergunning die dag afliep. Vanwege het zaterdagrijverbod in Duitsland toch nog een stuk binnendoor moeten rijden, maar die jongens wisten de weg! En die hadden de stal ook geroken en hadden de gang er goed in. Die zaterdag, om 15.00 uur, 75 uur na het vertrek uit Ankara, was ik weer in Best. Thuis, weer thuis.Prachtig!! Op maandag de DAF naar garage de Burgh in Eindhoven gebracht. Toen ik daar kwam werkte bijna niemand meer want iedereen moest zien hoe die krukas was gerepareerd.Dat ik daar mee thuis was kunnen komen vonden ze een mirakel. De mensen van de Burgh hadden erg meegeleefd met mij en Faber. Want ik was toch eigenlijk nog maar een snotneus en daar stond ik dan met al mijn ellende alleen en zo ver van huis.... Na wat heen en weer gesteggel kreeg Faber een nieuwe motor in de DAF.Ik ben op zondag een rondje Nederland gaan doen zodat de eerste olieverversing gedaan kon worden. Het vlotte niet erg met de volgende rit. De tweede helft van de ritprijs was altijd lang onderweg. Zogenaamd verkeerd overgemaakt of het hing nog in Luxemburg en van die flauwekul. Maar als u vast gaat laden, maak ik het morgen over..... We mochten kiezen. Laden voor Beiroet of Jeddah. Omdat het uitbreken van een hoop ellende in Libanon toen net begon, werd het dus Jeddah. In Sint Niklaas werd een vracht stereo vieuwers geladen in een vaste kastenwagen, een grootvolume-ding. Bij een bedrijf in Limburg de instucties voor Syrië en Jordanië gekregen en op pad. Dit was een mooie rit zonder problemen en ik was in vier weken uit en thuis. Faber hield op met midden-oosten rijden en verkocht de DAF. En ik? Ik had de smaak te pakken gekregen en vond zand en grind rijden niks meer. Ik wilde naar die "grote zandbak" en ben bij Het Centrum begonnen. Ga eerst maar een tijdje containers rijden zei Jan. Ik dacht ok, dan ben ik toch vast binnen. Jan zei dat er nogal wat problemen waren geweest met enkele jonge broekies. Dachten dat ze rijk waren met al dat geld bij zich. Dat was om de kosten onderweg te betalen en niet om te feesten in de kroeg of nachtclub. Want daar hielpen ze je ook van je geld af.... Afijn, uiteindelijk kwam het er toch van. Eerst een paar keer naar Edirne in Turkije met plastic korrels van DSM en aan het eind van het jaar mocht ik naar Baghdad. Het zat er maar net in om voor kerstmis thuis te zijn. Dat is ook gelukt. Vanaf toen ben ik eigenlijk het grote werk blijven doen. In december 1980 ben ik getrouwd met Ria. +/- 6 weken daarna vond Jan Daris dat het tijd werd dat ik "weer eens iets ging doen". Er stonden 2 geladen opleggers op het terrein. Ik mocht er een uitkiezen. Nou heb ik exeptioneel vervoer altijd mooi gevonden dus koos ik de oplegger met naar achteren uitstekende lading.Van die keuze zou ik later spijt krijgen....... Ik zou samen met Jos Nicolai naar Baghdad gaan. Jos is altijd een fijne collega geweest waar ik graag mee samen reed. Jos had electrische huishoudelijke apparaten geladen voor Indola. Ik had kisten en andere grote voorwerpen geladen en 2 buizen. Bestemd voor een brug die gebouwd werd buiten Baghdad door I.F.G. Die waren al een hele tijd bij de klant blijven liggen omdat er telkens te weinig ruimte op de auto was. Nu konden ze eindelijk mee want op de bouwplaats had men die 2 dingen nu nodig. Op naar Baghdad dus. In een dag of 4 naar Volos gereden waar we met de boot naar Tartous zouden gaan.Geen problemen tot zover. Toen ik achteruit de boot op moest rijden had ik hulp van het bootpersoneel. Die keken en gaven aanwijzingen met het achteruit rijden. Een zo'n kerel had er geen erg in dat mijn lading zo'n 2,5 meter uitstak naar achteren en riep te laat HO! Vette pech! Ik dacht dat die Grieken dat onder elkaar wel zouden regelen en zei dus niets tegen die Griekse chauffeur. Waarom ik dat niet tegen hem gezegd had? Ik heb toen uitgelegd dat ik onder toezicht van het bootpersoneel ertegen gereden was, dus zijn die verantwoordelijk. Hij droop af en ik geloof dat die Zorba's het toch opgelost hebben. Op de boot troffen wij 2 chauffeurs van Eric Vick die we al een hele tijd kenden en regelmatig getroffen hadden. Zij boden ons aan om in Syrie of Irak zoveel mogelijk diesel mee te nemen als ze konden. Want wij hadden geen baileytanks onder de opleggers en we hadden al vernomen dat de dieselolie schaars begon te worden in Irak. Dat kwam omdat Irak in oorlog was met Iran. In Baghdad aangekomen en de papieren afgegeven. Ditmaal duurde het inklaren langer dan we gewend waren. Zou dat door de oorlog komen? Na een dag of 7, 8 kon Jos gaan lossen op 2 plaatsen in Baghdad. 's Avonds kwam hij terug op de douaneparking. De volgende dag bleef hij bij mijn auto zodat ik met een taxi naar de stad kon om onze agent op te zoeken.Vanwege de oorlog was er weinig diesel te krijgen dus er waren mensen die je diesel uit de tank haalden als er niemand bij je auto was. Eindelijk kwam er duidelijkheid! Als je naar Irak ging werd alvast een arabisch manifest per post opgestuurd zodat onze agent al wat voorwerk kon doen voor het inklaren. Als dan de chauffeur in Baghdad bij de douane komt met zijn manifest dat aan de grens van Irak is geldiggemaakt, komen die manifesten bij elkaar. Wat bleek? Op het opgestuurde manifest waren 11 colli vermeld en op het manifest dat ik bij me had, 13!! Men was vergeten die 2 buizen te vermelden op het manifest, die dingen die zo vaak niet mee konden. Dus moest er een nieuw manifest opgestuurd worden uit Nederland. Daarom duurde het zo lang! Toen het nieuwe manifest kwam ben ik eerst met onze agent mijn visum laten verlengen want anders zou ik te lang in Irak zijn. Zo'n visum was geldig voor een dag of 10, geloof ik. Toen met die Arab mee om nog wat stempels te verzamelen op het manifest en het wachten begon opnieuw. Eindelijk, op de 14e dag kon ik gaan lossen! Bij de bouwput aangekomen zei men dat ik achteruit de bouwput in moest rijden, zover als ik kon. Ik was net van de harde pad af en ik zakte weg. Met een catterpillar verder getrokken tot onder de kraan die me zou lossen. Ben je eindelijk bij je losplaats gaan die kl...zakken naar huis! Ik bleef die nacht in mijn auto slapen want ik was bang dat hij 's nachts leeggehaald zou worden want de plaatselijke bevolking begon een tekort te krijgen aan de gewoonste dingen. Ook aan levensmiddelen en dergelijke zaken. 's Nachts hoorde ik een behoorlijk onweer, niet normaal! Maar er viel geen drup regen! Vreemd. De volgende dag zeg ik dat tegen de mensen die me gingen lossen en vroeg of zij dat ook hadden gemerkt. Nee, zeiden die.Dat was geen onweer maar dat waren kanonschoten geweest! Ik zat maar een goede 25 kilometer van het front af waar de Irakezen met de Iranezen met elkaar aan het stoeien waren!!! Als ik dat die avond van tevoren had geweten had ik misschien niet in de auto blijven slapen...Toen ik leeg was ben ik teruggereden naar de douane om mijn bewijs van lossing te halen. Zonder dit papiertje kom je het land niet uit. Met goede zin naar Lattakia, naar de boot. Daar aangekomen zag ik Jos. Die had geweldig nieuws! Er was 1 van de 2 veerboten kapot. Hij had een week moeten wachten voordat ie meekon. De boot die het nog wel deed moest 2 keer op en neer voordat ik mee kon. Vanwege de oorlog in Irak was er censuur, dus er was geen telefoon- of telexverkeer mogelijk. Jos zou vanaf de boot buiten de territoriale wateren naar Ria bellen om te zeggen hoe het met me was en dat ik nog leefde.Dat kostte Dm. 50,- voor een slechte verbinding van 3 minuten! Dat zou ook voor de firma het eerst teken van leven zijn na plm 5 weken! Ik kwam in het weekend van de boot af. Daar heb ik eerst met Ria gebeld.Eindelijk! Er lag een telex met laadinstructies voor me bij de rederij. Ik moest in Joegoslavië aluminium gaan laden. Op mijn gemak in het weekend naar het laadadres gereden. Maandag geladen en aan het eind van de dag heb ik ook nog T.I.R kunnen maken in Skopje. Eindelijk ging het op huis aan! 's Nachts was het slecht weer. Veel regen en door de gladheid die daar dan ontstaat waren er enkele ongelukken gebeurd waardoor het voor geen meter opschoot. Dan maar een paar uurtjes slapen. Ik werd wakker omdat het verkeer weer op gang kwam. Dus, verder maar weer. Ben blijven zitten tot ik roze olifanten zag oversteken en ben toen maar aan de kant gegaan om nog een paar uurtjes te slapen. Daar kreeg ik van onze planner Peter C(l)ootjans te horen dat ik geen auto mee kreeg om naar huis te gaan. Ik moest maar wachten tot Ria afgewerkt was en mij kon komen ophalen. Ik was laaiend!! Kom je na 6 weken thuis,moet je godv.... hier nog een paar uur staan wachten. Omdat ik met enige stemverheffing had gesproken kwam Jan Daris naar ons toe en vroeg wat er aan de hand was. Toen ik het uitgelegd had kwam hij met de oplossing. Ik kon met de trekker naar Eindhoven, waar mijn moeder woonde.Daar de auto uitgeladen en op Ria gewacht. De trekker naar de spuiterij gebracht omdat die jeugdpuisten begon te krijgen van al het zoute water dat ie over zich heen kreeg als ie op het bovenste dek op de boot stond. In Eindhoven gegeten bij de Joegoslaaf. Het eten was lekker maar er kwam een vent met een viool naast ons tafeltje staan janken en daar hadden we nou net geen behoefte aan. We hadden alleen maar oog voor elkaar en toen zijn we maar naar huis gegaan. Ik had een week vrij gekregen. Volgende dag heb ik ze ziek moeten melden op haar werk en daar werd toch wel smakelijk om gelachen door haar collega's.

Sinful Colors ken ik als dat leuke nagellakmerk wat in België bij Di (hier bekend als Da) drogisterijen verkrijgbaar is. Een paar maanden geleden ontdekte ik dankzij beautybloggend Nederland dat het merk inmiddels ook hier verkrijgbaar is in de winkel, bij Kruidvat! Niet elk filiaal verkoopt het, het kleine Kruidvatje in mijn dorpje bijvoorbeeld niet. Toen ik onlangs in Heerlen bij een Kruidvat was zag ik de display, tijd om ze eens te proberen! De display van Sinful Colors ziet er heel aantrekkelijk uit vind ik, zoveel gave kleuren! Zelf ging ik voor intens blauw-paars en een smurfenkleurtje. Let’s Talk en Why Not, ik moest wel even lachen toen ik de lakjes zo had neergelegd en de namen voor het eerst eens bekeek, grappig! 951 Why Not.. have nail like Smurfette? Ik ben en blijf gek op blauwe nagellak. Dit is zo’n typisch kleurtje waar ik helemaal verliefd op kan worden. Het is net geen lila-periwinkle, maar echt felblauw is ‘t ook niet. Een beetje hemelsblauw en een beetje smurfenblauw vind ik het. Hij lakte erg fijn en dekte na twee laagjes. 929 Let’s Talk is een rijke blauw-paarse kleur. Vrij donker en opvallend. Ik vind de kleur echt prachtig, maar fantastisch fijn lakken deed ‘ie niet. Er zit een shimmer finish in die een streperig effect geeft. Als ik de tijd en rust neem om het perfect ‘recht’ te lakken.. ja, dan zou ‘ie mooi kunnen zijn. Dat geduld heb ik meestal niet, waardoor je wiebel-lijntjes in de lak ziet, wat mij enorm kan storen. Ondanks dat Let’s Talk me een beetje tegenvalt ben ik niet teleurgesteld, ik zal zeker nog vaker voor de Sinful Colors display staan. De shimmer lakjes sla ik voortaan waarschijnlijk over, maar gelukkig zijn er ook genoeg mooie creme finish lakjes van te vinden. De nagellak van Sinful Colors kost €1,99 per stuk. Wat een grappig, blauw kleurtje heeft Why Not! Mijn ervaring met Sinful Colors is inderdaad dat het ene lakje prima is en de ander tegenvalt. Maar prima merk verder, niet duur ook. Wat een leuke kleurtjes. Ik vind het wel vervelend dat ze in België (Di, 4.99 euro dacht ik) zoveel duurder zijn als in Nederland (Kruidvat) Wat een ontzettend mooie kleuren! Ik heb zelf nog geen nagellak van Sinful Colors geprobeerd, maar wil er wel eens een keer naar gaan kijken. Het zijn 2 prachtige kleurtjes! Ik heb nog geen lakken geprobeerd van Sinful Colors! Ik ben er wel.benieuwd naar geworden! XOXO Ik moet eerlijk zeggen dat ik ongeveer hetzelfde heb gemerkt. Maar dan al na meerdere keren. De creme lakken zijn fantastisch! De witte en zwarte lakken dekken zo ontzettend goed ook! Maar zodra er een shimmer in zit is het een beetje jammer!

De vondst van een enorme hoeveelheid aardgas in de Groningse bodem in 1959 bracht Nederland de welvaart. Inmiddels brengt het gas ook ellende: aardbevingen, huisverzakkingen en een hoop persoonlijk leed. Hoe zorg je er als overheid voor dat Groningen rustig blijft, terwijl je aardgas blijft pompen?

Om snel te kunnen surfen op internet heb je een snelle en betrouwbare browser nodig. Google Chrome is de laatste In praktijk zijn er bijna nooit problemen met Norton Internet Security. In een heel uitzonderlijk geval loopt het echter mis.

Alle vrouwen uit de gemeente zijn hartelijk welkom op onze vereniging, die als doel heeft om Gods Woord te onderzoeken. Hierbij wordt gebruik gemaakt van bijbelstudies uit de ‘De Hervormde Vrouw’, een blad dat wordt uitgegeven door de Bond van Hervormde Vrouwenverenigingen op gereformeerde grondslag.Bijbelstudiekring voor vrouwen ‘Sola Gratia’ vergadert één keer per maand op maandagavond in ‘Diakonia’. Aanvang 19.45 uur.

De aankondiging van het debat vandaag over het ‘Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen’ stelt een tweetal polemische vragen om het onderwerp te kaderen in de relatie tussen de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden. De eerste vraag luidt: ‘Is Vlaanderen een architectonisch walhalla voor Nederlanders?’ Het antwoord op deze vraag is positief, maar niet zo eenvoudig. Ja, Vlaanderen is het architecturaal gidsland voor Nederland, maar dat zegt meer over de laatste dan over de eerste. Vlaanderen/België werd al in de jaren 1990 geroemd om haar wilde wonen – door o.a. Carel Weeber. Later werden Vlaamse architecten geroemd om hun ambachtelijke ontwerppraktijk – door o.a. Mechtild Stuhlmacher (in Oase en Jaarboek). Vandaag krijgt de amoureuze relatie een opmerkelijk verlengstuk: Vlaanderen wordt niet alleen geprezen om haar architectuurproductie, maar nu ook om de openheid van haar opdrachten – met name in de bedeling van overheidsopdrachten via de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester. In de evaluatie is het niet onbelangrijk dat de affirmatie van Vlaanderen gidsland gebeurt vanuit Nederlands perspectief. Het wilde wonen was slechts een vlucht uit het zogenaamde Nederland regelland. De lofzang op het ambachtelijke ontwerpproces gebeurde tegen de achtergrond van een grotendeels afwezig privaat opdrachtgeverschap in de Nederlandse bouwmarkt – grotendeels beheerst door ontwikkelaars en wooncorporaties. De interesse in de Open Oproep staat in relatie tot de bouwcrisis in het thuisland waardoor Nederlandse architectuurbureaus meer dan ooit verplicht zijn om nieuwe markten aan te boren. We moeten ook rekening houden met perspectivische verdraaiing in de vermeende kwaliteiten van de Vlaamse architectuurcultuur. Het is opvallend dat menig Vlaams architect steunt en kreunt onder de last van talloze geschreven en ongeschreven regels die de vrije expressie aan banden leggen. Het ambachtelijke onderhandelingsproces tussen architect en private opdrachtgever is evenveel een bron van frustratie als genot. Om nog maar te zwijgen over de wrevel die bestaat onder architecten over de interne politiek van de Open Oproep – inzake de weinig transparante selectie, de ambitie om internationale voorbeeldprojecten te realiseren, enzovoorts. (De perceptie van de eigen werksituatie in Vlaanderen vraagt echter een afzonderlijke beoordeling die het bestek van dit commentaarstuk overstijgt.) De tweede vraag luidt: ‘is het in de architectuur, na het jarenlange succes van Superdutch, tijd voor Superflemish?’ Ook deze vraag affirmeer ik op een kritische manier: ja, het is de tijd van Supervlaamse architectuur, maar resultaten uit het verleden bieden geen garantie op de toekomst. Superdutch was een verzamellabel dat zowat de hele architectuurproductie insloot. De geografische aanduiding maakte het mogelijk om een heterogene productie wereldwijd te promoten. Flagrante contradicties in de portfolio vormden het bewijs van de creatieve en innovatieve kracht van het Nederlandse ontwerp. Superdutch verzamelde een bont gezelschap van architecten – waar Sjoerd Soeters probleemloos dijde tussen MVRDV en Atelier Van Lieshout. Enkel een theoretische kniesoor maalde om de weinig kwalitatieve omschrijving van de term. Promotioneel was Superdutch een opportuniteit waar het architectenkorps zich gretig achter schaarde. De merknaam functioneerde als een vrijgeleide. Misschien is dit wel de meest summiere definitie van Superdutch: alles kan! Er is met andere woorden regel noch grens die de Nederlandse architect temt in het beleven van zijn of haar creativiteit. Nederlandse architecten staan overal en altijd paraat. De Vlaamse architectuurcultuur is veel minder inclusief. Vanuit mijn eigen bijdrage aan Jaarboek 8 en 9 (wat vandaag Architectuurboek heet) kan ik getuigen dat de architectuurproductie onderworpen wordt aan een strenge selectie. De strengheid ligt niet in het hanteren van een codex, maar in de natuurlijke selectie op basis van ongeschreven regels die voorspruiten uit de jonge Vlaamse architectuurcultuur. Het gaat om regels waarvan de algemene geldigheid spontaan aangevoeld wordt. Ik noem enkele: Hiermee stoten we op de moeilijkheid om Vlaamse architectuur te verheffen tot voorhoede van Europa en de wereld. De opgesomde kwaliteiten zijn verweven met de Vlaamse grond – het private opdrachtgeverschap, de onderwaardering van publieke infrastructuur, het ontbreken van een genius loci en de hunker naar eigen iconen. Supervlaamse architectuur is hierdoor niet oninteressant voor een wereldwijd publiek, maar wel moeilijk te vertalen naar een globaal handelsmerk. Succes op de wereldmarkt zal de Vlaamse architectuur vervreemden van haar oorsprong. Supervlaams zal dan erg onvlaams blijken. Tegen de achtergrond van deze summiere Q&A lever ik met twee stellingen commentaar op het Architectuurboek n° 10: Radicale Gemeenplaatsen. Het jaarboek onderging met haar jubileumeditie een metamorfose. Opvallend is de wijziging van de titel ‘Jaarboek’ naar ‘Architectuurboek’. Jaarboek klopte niet met de tweejaarlijkse editie. Ook de datering zorgde voor een commerciële miskleun. De omschrijving in tijd en ruimte wordt vandaag naar de achtergrond verdrongen. Het Architectuurboek presenteert en beoordeelt de architectuur als zodanig. Impliciet is de boodschap ‘Dat is architectuur’. Het kwaliteitslabel primeert op volledigheid of representativiteit. Opname in het Architectuurboek wordt voor individuele ontwerpers nog gewichtiger dan voorheen. Opvallend is ook de wijziging in de opbouw van het Architectuurboek. De projectbeschrijvingen en –documentaties zijn verdwenen en vervangen door een omvangrijk dossier beeldessays. Een tiental fotografen brengen de selectie architectuurprojecten in beeld vanuit diverse invalshoek, kadrering, belichting en interesse. Het tweede deel bestaat uit kritische, vergelijkende essays waarin auteurs putten uit dezelfde korf projecten om een eigen thema ter sprake te brengen. De essays worden geïllustreerd met extra documentatiemateriaal (plannen, doorsneden en foto’s) van de selectie projecten en andere referentieprojecten. Het nettoresultaat is dat het Architectuurboek telkens dezelfde architectuurprojecten reproduceert – weliswaar vanuit een variërende fotografische of thematische invalshoek. De projecten die ter vergelijking meesluizen in de kritische essays krijgen hierdoor onvermijdelijk een B-status. Belangrijker is dat de lezer pas zicht krijgt in de selectie projecten na eindeloos gepuzzel met fragmentaire beelden, tekeningen en zinsneden die verspreid staan door het hele boek. Oriëntatie en verificatie wordt hierdoor bijzonder moeilijk. De commentaarloze beeldessays bieden ook een verheerlijkende kijk op de selectie projecten. Intimi weten dat Geert Bekaert – stiefvader van de Vlaamse architectuurcultuur – als redacteur van Archis ijverde om afbeeldingen van architectuurprojecten paginagroot af te drukken. Wat mij betreft is deze keuze te verklaren vanuit zijn vorig leven als katholieke monnik. Belangrijker is dat de iconophilia van de Vlaamse architectuurcultuur gemakkelijk tuimelt in een hagiografie als de bezinning van het beeld ontaardt in aanbidding. In dat geval blijft uit de eindeloze herhaling van verstilde beelden enkel de naam van de architect hangen, niet de waarde van het werk. Het Architectuurboek n° 10 danst op de dunne grens tussen emancipatie van de Vlaamse architectuur op het Europese toneel en internationale PR van individuele ontwerppraktijken. Het is ook de reden waarom de geselecteerde architecten vaak neigen om de redacteuren en fotografen strak aan de hand te houden. De spanning blijft zolang het Architectuurboek het enige publicatieplatform is in Vlaanderen met autoriteit en internationale verspreiding. In afwachting van een Vlaams architectuurpublicatiebeleid vermijdt het Architectuurboek best elke schijn van PR-instrument en selectiviteit. Hiermee doel ik op de vreemd keuze van ondertitel van het tiende Architectuurboek, namelijk: Radicale Gemeenplaatsen. Met gemeenplaats duidde Geert Bekaert in de jaren 1980 aan dat Vlaamse architectuur (hij sprak indertijd nog over architectuur in België) niet kon buigen op een eigen cultuur en geschiedschrijving. Architectuur kwam tot stand in het alledaagse, spontane wonen en verdiende haar merites in de onbaatzuchtige arbeid van individuele architecten. Goed twintig jaar later is veel veranderd. De Vlaamse architectuurcultuur is weliswaar jong maar vormt een min of meer herkenbare ontwerppraktijk en discours. De vraag is hoe binnen een toenemende reflexiviteit nog steeds sprake kan zijn van een spontane, ongedachte architectuurproductie? De architectuurproductie is meer en meer deel van een bewuste actie in zowel ontwerparbeid als opdrachtgeverschap. Een eigen taal is ontstaan met unieke neologismen zoals generositeit, doorwaarbaarheid, ontpitten en procesbereidheid. Depolitisering van de overheidsopdrachten zorgt voor de realisatie van publieke voorbeeldprojecten. Enkele Vlaamse architecten bouwen hierop een oeuvre met publieke erkenning. De Vlaamse architectuurproductie heeft vandaag weinig van ‘de naïviteit van een woningontwerp zoals een kind het zou tekenen’ (dixit Bart Verschaffel in het essay van Dirk Somers). Bladerend in het Architectuurboek lijkt de radicale gemeenplaats te schuilen in een ontworpen binnentuin (Woning met praktijkruimte van Marie-José Van Hee), het voorplein aan een kamer van koophandel (Villa VOKA van Office Kersten Geers en David Van Severen), een binnenstedelijk winkelcentrum (Shopping K van Robbrecht en Daem), een torenhoog stadsmarketingobject (MAS van Neutelings Riedijk) en de aanleg van een centraal plein (Stadshal door Robbrecht en Daem en Marie-José Van Hee). Ligt de radicaliteit van de gemeenplaats in de groteske uitvergroting ervan binnen uitzonderlijke projecten? Ik pleit voor een precieze definitie en toepassing van het selectiekader. Alle projecten die niet voldoen aan het criterium van de radicale gemeenplaats horen niet thuis in het Architectuurboek – en zijn wellicht gekozen om andere, niet-kwalitatieve redenen. Exit Woning met praktijkruimte, Villa VOKA, MAS, Shopping K en Stadshal en alle andere projecten die een karikatuur maken van het spontane leven in Vlaanderen. Ik doe geen afbreuk aan de sublieme kwaliteit van de genoemde projecten, maar het past helaas niet in een boek die de lezer wil introduceren in de architectuur van de gemeenplaats. Een andere mogelijkheid is een update van het kritisch architectuurdiscours in Vlaanderen naar de 21ste Eeuw. De gemeenplaats kende haar nut en voordeel in de jaren 1980. Tien edities Architectuurboek (voorheen Jaarboek) later is wellicht de ‘gemene waarde’ een gepaster en actueler criterium. Ik inspireer mij hierbij op wat Michael Hardt en Antonio Negri de ‘common wealth’ heten. De vraag is dan wat de bijdrage is van de Woning met praktijkruimte, Villa VOKA, MAS, Shopping K en Stadshal aan de rijkdom van de gemeenschap – binnen de discussie vandaag de Vlaamse gemeenschap. Het gaat er dan niet om te bepalen op welke manier de genoemde architectuurprojecten het spontane leven sublimeren, maar wel op welke manier zij een verrijking vormen van dat leven. Gedacht vanuit de gemene waarde had wellicht C-Mine (51n4e) en vooral het Buurtgezondheidscentrum Brugse Poort (De Smet Vermeulen) een prominente rol verdient in de annalen van de Vlaamse architectuur. Commentaarstuk bij de presentatie van het ‘Architectuurboek n° 10 Radicale Gemeenplaatsen – Europese architectuur uit Vlaanderen’ in het debat ‘Superflemish’ georganiseerd door deBuren en het Vlaams Architectuurinstituut, 9-4-2013

Volgens mijn Avéro-polisvoorwaarden wordt een Sickesz-arts vergoed. Dit is een verouderde benaming voor iemand die nu orthomanueel-arts heet Helaas kent Avéro deze nieuwe naam orthomanueel niet in het vergoedingenoverzicht van de alternatieve geneeswijzen. Daarom wil Avéro mijn orthomanuele behandelingen niet vergoeden, hoewel de behandelingen voor 100% aan de Sickesz-voorwaarden voldoen. De arts heeft zijn opleiding bij mevr. Sickesz gevolgd maar voert geen Sickeszlogo op zijn briefpapier. Een ding kan ik maar bedenken: Als je arts lid is van de Vereniging van artsen voor orthomanuele geneeskunde (VAOMG), zou je die vereniging eens kunnen vragen om (een copie van) een document waarin staat dat de Sickesz-arts nu orthomanueel arts heet. Als je dat samen met het registratie/lidmaatschaps nr van je arts bij die vereniging opstuurt, zou het toch moeten lukken. Ik kan mij toch niet voorstellen dat Avéro de naam orthomanueel arts niet kent. Ruim 10 jaar geleden ben ik ook in behandeling bij een orthomanueel arts geweest en die kwamen allemaal van de Sickesz school. Ook toen heette dat orthomanueel arts! Twee personen gehad bij de avéro, die gebeld hebben met het hoofdkantoor. En het hielp allemaal niets. Raar verhaal, ik heb een aantal weken terug ook Avéro gebeld over de vergoeding van Orthomanueel / Sickesz artsen en dat was allemaal geen probleem.

Using all the wiz-bang features reduces … De Fender Telecaster is een elektrische gitaar, ontworpen door Leo Fender in 1949. Deze gitaar heeft een enkele cut-away onderaan in de body. Kenmerkend voor de Telecaster zijn de twee regelknoppen, 233;233;n voor geluidssterkte aan de zijde van de hals, en 233;233;n voor hoge-tonenregeling. 5 Eric Clapton Eric Patrick Clapton fllashback an English rock and blues guitarist, casiino and songwriter.

Met speciale scharen maken we een bakkersmuts, we spelen in de bakkerswinkel, we versieren taarten en mogen veel spelen in de hoekjes. Tijdens de stage vieren we veel verjaardagen: Senne en Lowie, Naomi en Thiam worden 5 jaar. Proficiat! De stage wordt afgesloten met een fotozoektocht in Ruddervoorde en als beloning mogen de kleuters nog wat spelen op het speelplein.

Limburg wil een Provinciaal Bouwmeester aanstellen. Veel hangt af van de keuze van de juiste persoon. De Provinciaal Bouwmeester moet een professional zijn, die op onafhankelijke wijze adviseert over de architecturale en ruimtelijke kwaliteit van de Limburgse leefomgeving. Het op de eerste Staten-Generaal van de Limburgse architectuur (21 november 2012, C-Mine Genk) besproken voorstel van Architectuurwijzer vzw om een Provinciaal Bouwmeester aan te stellen wordt door de Limburgse provinciegouverneur Herman Reynders omarmd. De gouverneur bevestigt hiermee dat de kwaliteit van de leefomgeving belangrijk is voor het creëren van een sterk merk. Eindelijk worden de handvatten van het provinciaal bestuursniveau benut voor ontwerpoverleg, ruimteregie en ontwerpend onderzoek. Het is een logische keuze om een Provinciaal Bouwmeester Limburg op te brengen in het kabinet van de provinciegouverneur. De zorg voor de kwaliteit van de leefomgeving vereist de integratie van verschillende beleidsgebieden zoals ruimtelijke ordening, milieu, wonen, economie, toerisme en cultuur. Binnen het kader van de algemene bevoegdheid van de provinciegouverneur kan de Provinciaal Bouwmeester, geval per geval, als verbindingsofficier optreden. Die positie dwingt tegelijk tot waakzaamheid, en wel om twee redenen. De Provinciaal Bouwmeester Limburg mag zich noch tot het provinciaal bestuursniveau noch tot Limburg beperken. Een eerste uitdaging voor de Provinciaal Bouwmeester Limburg wordt het opkrikken van het ambitieniveau van de 44 Limburgse steden en gemeenten met het oog op het tot stand brengen van een sterke leefomgeving. Bob Van Reeth sprak ooit de gevleugelde woorden ‘de Bouwmeester bouwt niet’ . Maar de Bouwmeester mag ook niets opdringen. De competentie van een lokale overheid wordt niet verhoogd door bevoogding en prestigedrang, maar door op geduldige wijze belangstelling te wekken voor wat Willem-Jan Neutelings ooit ‘de bulk en de fond’ noemde. Tijdens de Staten-Generaal van Limburgse architectuur benadrukte Jo Coenen, voormalig Rijksbouwmeester van Nederland, dat het succes van een bouwmeester afhankelijk is van de configuratie die hij/zij uitzet. De Provinciaal Bouwmeester Limburg kan hierbij rekenen op natuurlijke partners, zoals Architectuurwijzer (een vzw ter promotie van hedendaagse architectuur in Limburg) en de Provinciale Hogeschool Limburg. Maar hij zal ook extra steunpunten moeten zoeken in het lokale professionele en maatschappelijke veld. Een sterke leefomgeving in Limburg is immers ondenkbaar zonder steun van de basis. De tweede uitdaging voor de Provinciaal Bouwmeester Limburg bestaat in het aanscherpen van de ruimtelijke ambitie van Limburg in een regionale en/of euregionale context. Wilfried Vandeghinste (projectleider van WinVorm bij Leiedal) adviseerde de Staten-Generaal van Limburg om de ontwikkeling van een sterk merk niet door bestuurlijke grenzen te laten afremmen. Belangrijke ontwerpopgaven stoppen immers niet aan de provinciegrens. Grensoverschrijdende samenwerking is voor de Provinciaal Bouwmeester een must. Bovendien kan de kwaliteit van de Limburgse leefomgeving niet los worden gezien van het Vlaams beleid inzake onder meer wonen, steden, ruimtelijke ordening en leefmilieu. Maar de relatie is wederkerig. Een visionair kader voor de Limburgse leefomgeving is nodig voor het onderbouwen van nieuw Vlaams beleid. Het zal ook dienen als toetssteen voor de taken die de gouverneur uitoefent als turbomanager voor vergunningsprocedures van Vlaamse investeringsprojecten. Kortom: de Provinciaal Bouwmeester Limburg is het aan zichzelf verplicht om te zorgen voor continue onderlinge afstemming met Vlaanderen en de Euregio Maas-Rijn. Het takenpakket van de Provinciaal Bouwmeester moet daarom ook zo worden opgevat dat het complementair is aan het optreden van de Vlaams Bouwmeester – waarop de openbare besturen in Limburg overigens nog te weinig een beroep doen. Samenwerkingsverbanden met vergelijkbare instanties in de Euregio Maas-Rijn, zoals de Rijksbouwmeester in Nederland en de Cel Architectuur in Wallonië, moeten onderzocht worden. Met de aanstelling van de Provinciaal Bouwmeester Limburg is het werk niet af. Architectuurwijzer zal erop moeten toezien dat het unieke instrument dat het initieerde niet ten prooi valt aan politieke manipulatie, bestuurlijke verdeeldheid en/of administratieve rompslomp. De functie van Bouwmeester is weliswaar bedoeld om de ontwerpcultuur te depolitiseren, maar dreigt vaak nog het slachtoffer te worden van de interne politiek. Het formuleren van ruimtelijke ambities is geen neutrale activiteit en dient permanent geconfronteerd te worden met de basis. Veel hangt natuurlijk af van de keuze van de juiste persoon. De functie van Provinciaal Bouwmeester Limburg mag vooral niet verambtelijken. Het is daarom verstandig om een vacature uit te schrijven voor een beperkte en niet-verlengbare termijn – naar het model van de Vlaams Bouwmeester. De aanstelling van personen met telkens een ander profiel en een andere achtergrond (achtereenvolgens Bob Van Reeth, Marcel Smets en Peter Swinnen) zorgde daar binnen dezelfde functieomschrijving voor nieuwe aandachtspunten en de noodzakelijke discontinuïteit. De Provinciaal Bouwmeester Limburg moet een professional zijn, die de gouverneur op onafhankelijke wijze adviseert over de architecturale en ruimtelijke kwaliteit van de Limburgse leefomgeving. Hij hoeft niet noodzakelijk uit Limburg afkomstig te zijn of in Limburg zijn domicilie te hebben. De aanstelling van niet-Antwerpenaren als Antwerps stadsbouwmeester (achtereenvolgens René Daniels en Kristiaan Borret) is nooit een nadeel gebleken. De objectieve blik van een geëngageerd buitenstaander kan zelfs een pluspunt zijn. Maar het allerbelangrijkste is dat de Provinciaal Bouwmeester een ruimtelijke dynamiek op gang brengt die recht doet aan de ambitie van Limburg.

heeey daar ik ben Paula en wil geile sex hebben met een geile vent tussen de 20 en de 35 jaar ik ben echt sexverslaafd hoor dus wil vaak sex hebben

Vrijdag 15 september 2017 — Antwerpen – Wie in het totaal langer dan 45 minuten per dag pendelt naar en van het werk, zoekt vaker een nieuwe job. Doorgaans is men ook minder tevreden op het werk en zit het minder goed met de worklife balance. Maar bij wie meer dan twee uur onderweg is naar en van het werk, stijgt de tevredenheid weer en is de balans tussen werk en privé wel weer positief. Toch is deze categorie meer geneigd om van werk te veranderen dan mensen met minder pendeltijd. Dat blijkt uit de jaarlijkse bevraging NV België door HR-dienstverlener SD Worx bij 2.500 Belgische werknemers in de privé- en publieke sector. Er is een lineair verband tussen de pendeltijd en de mate waarin men overweegt van werk te veranderen. Van de werknemers die minder dan 45 minuten pendelen (heen en terug), is 17,2 % op zoek naar een andere werkgever. Dat percentage stijgt tot 20,9% voor wie tussen de drie kwartier en twee uur op weg is. Bijna een kwart (24,2%) van wie meer dan twee uur onderweg is, overweegt een nieuwe job. Hoe korter de pendeltijd, hoe groter de tevredenheid van de werknemer: 80,5% van de pendelaars die minder dan 45 minuten onderweg zijn, is over het algemeen tevreden met zijn werk. Dat percentage daalt tot 75,9% voor wie tussen de 45 en 120 minuten onderweg is. De tevredenheid stijgt dan weer tot 80,1% voor werknemers die meer dan twee uur onderweg zijn. Dezelfde trend is er voor de worklife balance: 84,4% van werknemers die tot 45 minuten onderweg zijn, zegt hun werk en privéleven goed te kunnen combineren. Dit zakt tot 80% voor wie tussen de 45 minuten en 120 minuten onderweg is. Van de werknemers die meer dan twee uur pendelen, vindt dan weer 84,2% dat ze een goeie balans hebben tussen hun werk en privéleven. “Een mogelijke verklaring is dat wie langer onderweg is naar het werk, en in de meeste gevallen dus ook verder woont, wellicht vaker de mogelijkheid heeft om te telewerken. Uit onze cijfers blijkt alvast dat 42,2% van wie meer dan twee uur pendelt inderdaad kan telewerken. Dit wordt gehalveerd tot 20,1% voor wie tussen de 45 en 120 minuten onderweg is en krimpt tot 12,3% voor wie minder dan 45 minuten pendelt. Daarnaast kun je redeneren dat wie geen probleem heeft met een langere pendeltijd, iets wat je vooraf weet als je voor een job kiest, vanzelf meer tevreden en geëngageerd is”, zegt Jan Laurijssen, managing consultant bij SD Worx. Naast tijds- en plaatsonafhankelijk werken aanbieden, voor zover de aard van de arbeid dat toelaat, kan de werkgever nog meer flexibiliteit inbouwen om in te spelen op de specifieke mobiliteitsnoden van zijn werknemers en tegelijk de tevredenheid en het engagement te verhogen. “Met een multimodaal mobiliteitsbudget kunnen werknemers mobiliteitskeuzes maken die het best bij hun specifieke pendelsituatie passen. Bijvoorbeeld de bedrijfswagen laten staan en in plaats daarvan een abonnement voor het openbaar vervoer nemen of investeren in een snelle elektrische fiets. Of een kleinere bedrijfswagen kiezen en het resterend budget besteden aan een plooifiets, om de laatste kilometers naar het werk af te leggen. Dit kan budgetneutraal ingevoerd worden, dus zonder extra kosten, noch voor de werkgever, noch voor de werknemer”, zegt Veerle Michiels, juridisch adviseur en mobiliteitsexpert bij SD Worx. Anne-Mie Van de Wiele, Chief HR Officer bij ICT-bedrijf Ferranti: “Onze collega’s kunnen sinds dit jaar via het Flex Income Plan een deel van hun loonpakket zelf samenstellen en bijvoorbeeld keuzes maken in functie van hun verplaatsingsbehoeften. Daarnaast kan het personeel sinds een jaar elektrische fietsen reserveren, bijvoorbeeld voor klantenbezoeken, om tijdens de middagpauze boodschappen te doen, buitenshuis te lunchen of om eens te proeven van het fietsen met een elektrische fiets voor een wat langer woon-/werktraject. Sinds we met dit project gestart zijn, werden al zo’n 8.000 kilometers per fiets afgelegd. Het zijn slechts twee voorbeelden van hoe je met een bescheiden budget toch een antwoord kunt bieden op de groeiende mobiliteitsproblematiek.” Volgens de cijfers van SD Worx legt de Belg gemiddeld 37 kilometer af naar en van het werk. Daar wordt net iets meer dan een uur over gedaan. Sinds SD Worx met zijn onderzoek in 2009 startte, bleven deze cijfers relatief stabiel. De meerderheid (47%) pendelt minder dan drie kwartier, 38% doet er tussen de drie kwartier en twee uur over, 15% is langer dan twee uur onderweg. Steken werknemers vaak de provinciegrens over om te werken? West-Vlamingen in elk geval het minst van alle Belgen: 91,4% woont en werkt in West-Vlaanderen. Ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest scoort hier hoog, met 89,1%, Antwerpen staat op de derde plaats met 87,9% die in de eigen provincie werkt. Inwoners van Waals-Brabant blijven het minst in de eigen provincie (57,5%), gevolgd door Namen (61,4%) en Vlaams-Brabant (63,8%). Als toonaangevende Europese speler in payroll en HR, biedt SD Worx wereldwijd diensten op het gebied van payroll, HR, juridische ondersteuning, training, automatisering, consultancy en outsourcing. Het stelt hierbij de klant centraal, kiest volop voor digitalisering en zet in op internationale groei. Vandaag vertrouwen meer dan 65.000 grote en kleine organisaties wereldwijd op de meer dan 70 jaar ervaring van SD Worx. De 4.150 medewerkers van SD Worx zijn actief in tien landen: België (HQ), Duitsland, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Mauritius, Nederland, Oostenrijk, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland. SD Worx berekent de lonen van zo’n 4,4 miljoen werknemers en boekte in 2017 een omzet van €443 miljoen. SD Worx is medeoprichter van de Payroll Services Alliance, een wereldwijd strategisch netwerk van toonaangevende payrollbedrijven die samen instaan voor 32 miljoen loonberekeningen.

Chaos: promotie/degradatie op de helling als KV Mechelen en Waasland-Beveren hun lot niet kennen voor maart 150.000 gestolen bijen gevonden bij hobby-imker in Laakdal: “Had de hoop eigenlijk al een beetje opgegeven”

Een pup kan op 6 weken leeftijd een kleine enting krijgen tegen parvo en hondeziekte. Deze enting wordt meestal al bij de fokker gegeven. Wij enten de pup dan weer op een leeftijd van 9 weken en 12 weken. Daarmee zijn ze beschermd tegen parvo, ziekte van Weil, hondeziekte en HCC, een leverziekte. Sommige hondenrassen blijven langer gevoelig voor parvo. Deze rassen enten we nogmaals tegen parvo als ze 18 weken zijn. Volwassen honden moeten daarom jaarlijks geënt worden. Als ze ruim een jaar oud zijn, worden ze opnieuw geënt met een cocktail. Daarna krijgen ze het ene jaar een kleine cocktail (alleen de ziekte van Weil, en het andere jaar een grote cocktail. Sinds een jaar is er een nieuwe, uitgebreidere enting tegen de ziekte van Weil. Honden die deze nieuwe enting voor het eerst krijgen, hebben een booster, een tweede Weil-enting nodig, 3 tot 4 weken na de eerste. Een ander voordeel van een jaarlijks bezoek aan de dierenarts is de algehele controle van uw dier. Mogelijk komen gezondheidsproblemen zo eerder aan het licht. Oude honden worden wat meer gevoelig voor ziekten. Juist voor deze groep is enten heel erg belangrijk, evenals de jaarlijkse gezondheidscontrole. De enting tegen Hondsdolheid is nodig wanneer de hond de grens over gaat. Deze enting moet dan minimaal 3 weken voor de vertrekdatum zijn gegeven. Kennelhoest is een verzamelnaam voor elke besmettelijke keelontsteking. Tegen het paraïnfluenzavirus en de Bordetella-bacterie, is een enting beschikbaar. Deze enting is vooral belangrijk als uw hond in pension gaat of veel in wisselende groepen verkeert, bv bij een hondensportvereniging of een uitlaatservice. De enting wordt éénmaal per jaar toegediend in de vorm van een neusdruppel.

Graag wil ik persoonlijk jou en je gemeente veel kracht en hoop wensen bij alle narigheid die de laatste aardbeving veroorzaakt heeft. Het moet vreselijk zijn je in je eigen huis niet meer veilig te voelen! Ik ben predikant van de Protestantse gemeente te Lage Zwaluwe (NB) en zou ook mijn gemeente willen oproepen tot enige vorm van betrokkenheid bij onze zusters en broeders in het noorden. Ik besef heel goed dat andere zaken voorrang hebben deze dagen, maar als er misschien een bericht vanuit de gemeente te delen valt, houd ik me aanbevolen. Dat maakt het bidden voor jullie gemeente wat gerichter. Weet dat we in elk geval komende zondag de gemeente van Loppersum in onze voorbede gedenken.

Om het thema Mozes op een leuke manier af te sluiten speelden we een ganzenbordspel met inhoudelijke vragen uiteraard.

Begin november werd ik gebeld door journaliste Marlies Jansen. Zij vroeg mij of ik mee wilde werken aan de MooiMens campagne van de Menzis. Na wat uitzoeken en nagaan hoe, wie, wat, waar stemde ik een beetje zenuwachtig toe. Het is een Mooi verhaal geworden.... Wil jij het ook lezen? zie de link.

Hieronder vindt u de kosten voor een borstvergrotende ingreep in de Parkkliniek. De totale kosten van een borstvergroting hangen af van het type siliconen en de wensen van de cliënt. Samen met uw plastisch chirurg bepaalt u de totale kosten van de ingreep. Ik ben super tevreden met het resultaat. Ik ben goed geïnformeerd en kan altijd bellen als ik nog vragen heb. Deze plastisch chirurgen zijn gespecialiseerd in de borstvergroting. De kosten van een borstvergroting. De prijs van een borstvergrotende operatie hangt af van de soort protheses die u kiest. Ziekenhuis.nl gebruikt functionele en analytische cookies om je een optimale bezoekerservaring te bieden, de werking van de website te kunnen verbeteren en advertenties te tonen die op je vermoedelijke interesses zijn afgestemd. Om Ziekenhuis.nl te bekijken dien je de cookies te accepteren. Als je op een site van een kliniek naar de prijslijst gaat zie je vaak een andere prijs borstvergroting staan, een hogere prijs borstvergroting. Borstvergroting Brussel, borstvergroting Antwerpen of borstvergroting Hasselt, wat je ook op internet ziet staan, een consult geeft pas echt duidelijkheid over de kosten borstvergroting. Borstvergroting Amsterdam, borstvergroting Haarlem, borstvergroting Groningen, borstvergroting Utrecht, borstvergroting Rotterdam, borstvergroting Nijmegen, borstvergroting Eindhoven, overal vindt je klinieken borstvergrotingen. Kosten borstvergroting met prothesen en/of eigen vet. Hieronder vindt u een indicatie van de prijs voor een borstvergroting. De daadwerkelijke kosten van een borstvergroting zijn afhankelijk van uw wensen, zoals het type implantaat en of u al dan niet ook uw eigen vet wenst te gebruiken. Een borstvergroting met eigen vet via liposculptuur ook wel natuurlijke borstvergroting genoemd is ook mogelijk. Lees meer over borstvergroting in onze persoonlijke gids voor borstvergroting pdf of op onze informatiepagina's' borstvergroting. All-in prijs voor borstvergroting: in onze prijzen / tarieven zijn alle kosten begrepen: de opname, het medisch honorarium, de borstimplantaten, slaapverdoving, en ook al onze zorgen na de ingreep. U kunt een afspraak inplannen voor een eerste consult met de plastisch chirurg betreffende een borstvergroting. Wilt u in aanmerking komen voor een vergoeding van de borstvergroting door uw verzekeraar, neemt u dan een verwijzing van de huisarts mee naar het eerste consult. Om ervoor te zorgen dat u goed voorbereid bent, leggen wij de procedure van een borstvergroting aan u uit in drie stappen. Als voorbereiding voor de borstvergrotende operatie vindt er een gesprek plaats bij de behandelend plastisch chirurg, waarin wordt uitgelegd hoe een borstvergroting in zijn werk gaat.

Op het etiket staat een nummer dat te klein is om het serienummer/ID te zijn, maar ik zie wel een verschil tussen de nummers, en gebruik het om de apparaatjes visueel te onderscheiden. Dit is geen serienummer maar een unieke identificatie van 64/32 bits die normaal niet twee keer mag voorkomen in je collectie micro:bits Er staat een letter S, als je de linkerknop indrukt rolt er een nummer over het scherm (bv Ox4d4acee) Er was deze week (*) een opvallend grote Tumbleweed update, met niet enkel een nieuwe kernel (kernel-default-4.15.5-1.2), maar ook ander paketten als LibreOffice, geluidssysteem, enz. ; in totaal 153 packages. Zypper is de commandolijntool die gebruikt wordt in openSUSE, ongeveer zoals debian gebruikers apt gebruiken. Tumbleweed is de “rolling release” distributie van openSUSE. Bij een rolling release evolueert het systeem constant in plaats van met afgelijnde versienummers te werken. te doen. Dat eindigt zonder foutmelding (trouwens helemaal zonder melding, maar dat betekent meestal dat het gelukt is). Op lwn.net/Articles/717489/ wordt trouwens beschreven dat er omstandigheden zijn waarin je beter een ander commando gebruikt voor het updaten: Dit zou iets beter overweg kunnen met het opruimen van oude rommel, maar toch niet zo drastisch zijn als een gewone dup, die “distribution update” betekent. Distribution update is meer dan een gewone “update” van bestaande dingen. Distribution update schakelt over naar nieuwere versies, en is een beetje meer avontuurlijk, wat soms voor verrassing leidt bij het opstarten de volgende keer. In het slechtste geval moet je wat terugdraaien.

Eagle Directievervoer Opglabbeek is een nationaal en internationaal opererende Directievervoer en Chauffeurs Services onderneming gevestigd in Nederland en België. Wij ontwerpen op maat gemaakte vervoersoplossingen en implementeren deze op succesvolle wijze. Op het brede gebied van vervoer en persoonlijke veiligheid ondersteunen en adviseren wij onze cliënten. Laat u rijden door een directiechauffeur Opglabbeek van Eagle Directievervoer & Chauffeursdiensten, terwijl u in uw eigen “privékantoor” alle tijd heeft om de zaken nog een keer in alle rust door te nemen. Goed voorbereid en uitgerust zoekt u alle spullen bij elkaar, terwijl uw directiechauffeur voorrijdt op het door u aangegeven adres. Verder is iedere Directiechauffeur / Securitychauffeur Opglabbeek probleemloos 24/7 inzetbaar in de Benelux, Duitsland en Frankrijk. Ook indien nodig gedurende langere periode veilig met hogere snelheden rijden valt binnen het bereik van deze bijzonder opgeleide Fulltime professionals. Als u snel en discreet wilt weten of Eagle Directievervoer Opglabbeek en Chauffeursdiensten Opglabbeek ook uw diensten binnen uw budget en naar uw maatstaven kan verzorgen, vraag dan een vrijblijvende offerte aan. Onze chauffeurs Opglabbeek hebben jarenlange ervaring in de branche en hebben daardoor een uitgebreide kennis. Iedereen die een zending heeft waarbij haast geboden is kan gebruik maken van deze service. Een goed voorbeeld hiervan is een juridisch spoed document dat afgeleverd moet worden bij een advocatenkantoor elders in het land. Wij zorgen ervoor dat dit document zijn weg vindt. Heeft u vragen omtrent onze werkwijze? Neem dan contact met ons op. Voor Eagle DirectievervoerOpglabbeek & Chauffeursdiensten Opglabbeek bel +31(0)85 273 3244

Lieve heren, Ik ben Elise een lieve, spontane Hollandse vrouw van 24 jaar. Een vrouw met klasse en stijl. Ik hou ervan om de spanning op te bouwen en samen het genot van erotiek beleven. Ik ben niet van extreme maar sta voor veel dingen open. Ook ben ik de perfecte dame voor trio's & een fijne sexy GFE. Ik ben opzoek naar leuke, stijlvolle heren. Hygiene,respect en discretie is voor mij erg belangrijk en dit verwacht ik ook van jou. All safe en niet anaal! Cardate & thuisontvangst niet mogelijk. Tarieven: 170 per uur inclusief. Meerdere uren bespreekbaar! Half uur ook mogelijk omstreken Arnhem 120 incl. Heb jij zin in een date? sms, bel of stuur een mailtje om een afspraak te maken. XX Elise

Als campagneteam van De Janssens Werken zijn we blij en trots dat de Informatiebox eindelijk geopend kan worden! Onze campagne De Janssens Werken kan hiermee aan het Antwerps en niet Antwerps publiek worden voorgesteld. - De Janssens Werken lift mee op het alom geprezen Tom Barman effect, die de effectiviteit bewezen heeft van culturele media (zoals muziek en architectuur) voor verdraagzaamheid en een positief politiek project (zoals dat van Patrick Janssens). - Voor te lange tijd heerste er een weerstand binnen de architectenwereld voor elke openlijke blijk van sympathie en ondersteuning voor een politiek project. De Janssens Werken wil dit taboe doorbreken. Zij beschouwt de synergie tussen architectuur en politiek als een universeel gegeven die sowieso plaatsgrijpt, of de architecten dit nu willen of niet. De Janssens Werken pleit ervoor om de instrumentele rol van architectuur voor een politiek project volledig te omarmen, wij zien dit als een meerwaarde voor de hele samenleving, en bovenal de bron van unieke opportunities voor het scheppen van kwaliteitsvolle architectuur! - Vandaar onze oproep: Waarde confrators, mis deze unieke kans niet: volg in de voetsporen en succes van Tom Barman en schrik niet langer terug om je in je architecturaal beroep expliciet politiek te engageren! - vonden het evenzeer een uitdaging om, binnen een beroep berucht omwille van haar kritische instelling, eens iets positief te doen en de reeds bestaande synergie tussen architectuur en politiek in ’t Stad te helpen maximaliseren; - We werkten aan de Campagne met veel idealisme: d.w.z. vrijwillig, onafhankelijk (van buiten de instelling), belangeloos en tegen een te verwaarlozen financiële vergoeding. - Gezien de beperkte middelen zal De Janssens Werken reeds blij zijn als onze campagne leidt tot enkele spontante acties. Het belangrijkste van de campagne is immers haar mobiliserende en enthousiasmerende functie naar architecten toe (het zal een mentale klik forceren en alle hoofdjes terug in de juiste richting plaatsen). - eerste proeven van de Architectengids met als titel ‘Een nieuwe start voor architecten in Antwerpen’. Deze gids bevat allerlei handige informatie op maat van elke architect die zich professioneel wil engageren met het huidige politieke project van Antwerpen. - Promovideo’s: persconferentie (gegeven in maart), strategieberaad en prospectie (Antwerpen Werf van de Eeuw) - voor de gastinstellingen: het VAi en DeSingel (in de persoon van respectievelijk Katrien Vandermarliere en Moritz Küng). Onze campagne zou niet dezelfde mediale kracht hebben als zij niet reeds van bij het begin en tijdens het hele traject de volledige en onvoorwaardelijk medewerking verleenden. Beide culturele topinstellingen creëren al langer dan vandaag een positieve vibe in ’t Stad (zowel lokaal als internationaal). Het is dan ook allesbehalve toeval dat het feestelijke startschot van De Janssens Werken precies hier gegeven wordt. - We willen uiteraard ook de vele mensen bedenken die wij consulteerden tijdens de informatieronde voorafgaand aan deze campagne: o En vele anderen in zowel de publieke als de private sectoren van Antwerpen, professionelen zowel als ervaringsdeskundigen, waarvan sommigen ook onbekend wensten te blijven. - A+, in de persoon van haar hoofdredacteur Stefan Devoldere, die ons ruimhartig een platform bood voor het launchen van de vertrouwenscode en open oproep voor medewerking aan een architectenpoule voor ’t Stad (volgende nummer, nr. 211, die een dezer dagen zal verschijnen). - noA architecten, die bereid waren om delen van hun tentoonstelling, waarvan het campagneteam al snel de architecturale meerwaarde van herkende, ter beschikking te stellen van De Janssens Werken. - De mensen die ons praktisch bijstonden in het realiseren van deze multimediale Informatiebox, in willekeurige volgorde: Veerle Vermeyen, Kevin Cuyvers, Bart, Jan, Dominik, Sofie, Roeland, Stef Nivelles, en nog vele andere onzichtbare werkkrachten. De gezamenlijke uitwerking van het Campagnemateriaal, waarin we dankbaar gebruikt maakten van jullie onmisbare expertise, was ons een plezier. Reeds voor de opening van de Informatiebox werd reeds kritiek geuit op de te positieve, optimistische insteek van de campagne. Enerzijds begrijpen we deze voorbarige kritiek vanuit onze positie als onderzoeker (een discipline berucht voor haar onvermoeibaar kritische analyse). Van de andere kant, vindt De Janssens Werken dat er te lang een negatieve houding heerste over ’t Stad binnen intellectuele kringen (waardoor zij in dezelfde valstrik verwikkeld zit als extreem en populistisch rechts). Tegen alle critici en oppositie in, roept De Janssens Werken op om terug durven openlijk trots te zijn, ja, zelfs op het chauvinistische af, op wat ’t Stad sinds 2003 allemaal realiseerde. En dan helemaal tot slot, voor we overgaan tot het ceremoniële luik van deze feestelijke opening, nog een laatste woord over de geplande publicatie van de Architectengids… Het campagneteam betreurt het dat de Architectengids als gevolg van een financiële tegenvaller (eigen aan de beperkte budgetten voor cultuur) nog niet op grote schaal kon gedrukt en verspreid worden. We vertrouwen er echter op dat er binnen afzienbare termijn de nodige fondsen zullen gevonden worden om dit initiatief alsnog te realiseren. We maken meteen van de gelegenheid gebruik om iedereen op te roepen het campagneteam te ondersteunen door een petitie in te vullen waarmee we het draagvlak willen zichtbaar maken voor een architectengids in het Antwerpen. Jammer dat de persoon al omdraait helaas niet aanwezig kon zijn. Niettemin zijn we verheugd dat insiders ons reeds het enthousiasme van de Burgemeester van Antwerpen overgebracht hebben. De directeur van deze instelling werd informeel doch hoogst persoonlijk op de hoogte gesteld dat de trotse burgervader van de Scheldestad op korte termijn de Informatiebox zal verblijden met een officieel bezoek. We zijn echter onverminderd verheugd met de aanwezigheid van Katrien Vandermarliere, zoals iedereen weet directeur van het Vlaams Architectuurinstituut. Meer dan welke instelling ook biedt het VAi een gezicht aan architectuur in Vlaanderen, en Antwerpen in het bijzonder. Het VAi draagt zo bij, niet alleen aan de professionalisering van het architectuurbedrijf, maar ook aan de ontwikkeling van Vlaanderen zelf. Katrien Vandermarliere is vandaag aanwezig als de trotse vertegenwoordiger van de hedendaagse architectengemeenschap en zij zal de Informatiebox op gepaste wijze openen.

In verband met de zomervakantie zal de praktijk van maandag 16-7-2018 tot en met vrijdag 25-8-2018 beperkt bereikbaar zijn. Van maandag 30-7-2018 tot en met vrijdag 3-8-2018 is de praktijk gesloten. Mocht u een logopedist willen bereiken of een afspraak willen maken kan dit het best via de e-mail; Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. , of u kunt naar de Slotlaan bellen (0314 - 39 17 71). De voicemail op de slotlaan zal meermaals per week afgeluisterd worden. Het hof van Cambridge is gesloten tijdens de vakantie en hier zal de voicemail ook niet afgeluisterd worden. In verband met de nieuwe AVG-privacy wetgeving hebben we binnen de praktijk een nieuwe behandelovereenkomst opgesteld. Deze is uitgebreider en zal door beide ouders ondertekend moeten worden. Alle (ouders van) cliënten die (al) in behandeling zijn, zullen gevraagd worden deze te ondertekenen. Na de zomervakantie zullen wij hiermee beginnen zodat de praktijk helemaal AVG-proof zal zijn. U kunt de nieuwe behandelovereenkomst al op de site vinden. Klik hier om direct naar de behandelovereenkomst te gaan. Mocht u vragen hebben over de behandelovereenkomst, of over wat de AVG-wet voor u inhoudt, kunt u altijd bij een van de logopedisten terecht. Centrum voor logopedie Odolphy hecht veel waarde aan de bescherming van uw persoonsgegevens. In ons privacybeleid willen we heldere en transparante informatie geven over hoe wij omgaan met persoonsgegevens. Wij doen er alles aan om uw privacy te waarborgen en gaan zorgvuldig om met persoonsgegevens. Onze praktijk houdt zich aan de wet- en regelgeving, waaronder de Algemene Verordening Gegevensbescherming. Wij zijn bezig de de laatste kleine aanpassingen door te voeren om de verscherpte regels na te volgen, zodat de praktijk geheel AVG-proof is. Per 25 mei 2018 is de AVG van toepassing. Dat betekent dat er vanaf die datum dezelfde privacywetgeving geldt in de hele Europese Unie. Mocht u hier vragen over hebben, of meer informatie over willen kunt u terecht bij uw behandelend logopedist, óf de site in de gaten houden; hier komt binnenkort meer informatie op over de nieuwe AVG wet en hoe wij deze waarborgen.

Navigatietips: als u tot deze pagina toegang kreeg via een link van buitenaf (bijv. via een search engine), dan kunt u hier de nederlandse homepage van de stichting vinden Prof. Blaauwendraad stapt op uit Gereformeerde Gemeente: 'Gesprek over verbondsleer onmogelijk' - 2 juni 2001 Het beschikbaar stellen van de ”pil van Drion” is volgens voorzitter mr. J. Kohnstamm van de euthanasie-organisatie NVVE een kwestie van tijd. „Ik denk vijf jaar”, zei hij vrijdagochtend in het programma Ontbijt-tv. APELDOORN – Het symposium ”Kunst in de kerk” dat het Nederlands Dagblad (ND) zaterdag in Zeewolde organiseert, heeft iets revolutionairs over zich. Een maand geleden waren alle kaartjes al verkocht. Dat zegt op zich niets. Pas prikkelend is de inzet van prof. dr. J. Douma: „Het is bekend dat in orthodox gereformeerde kerken expressies van kunst in de kerk –om het zacht te zeggen– niet erg opvallen.” Hij bepleit meer ruimte voor kunst in de kerk. Gaat er iets veranderen in calvinistische kring? Het Openbare Ministerie gaat de Rotterdamse imam El-Moumni vervolgen voor zijn omstreden uitspraken over homoseksualiteit en de Europeanen. Maar waar houdt het recht op meningsuiting en de vrijheid van godsdienst op en telt het verbod op discriminatie? Het moet de kaskraker van de kerstvakantie worden: de langverwachte verfilming van In de ban van de ring van J.R.R. Tolkien. Terwijl de romans van zijn boezemvriend C.S. Lewis mateloos populair zijn onder christenen, wordt Tolkien met argwaan bekeken. Tovenaars, dwergen, elven en hobbits – is dit christelijk of New Age? Het Christelijk opinieblad CV-koers besteed in een lang artikel breed aandacht aan de achtergronden van Tolkiens klassieke werk 'In de ban van de ring'. De Christelijke achtergrond van de auteur komen aan bod, zijn bedoelingen met het boek en de metafysische wereld ervan. Recente experimenten met het klonen van menselijke embryo's hebben het debat over de grenzen van het wetenschappelijke handelen weer doen oplaaien. Eric Cohen en William Kristol pleiten voor een verbod op al het menselijk klonen. Arjen Rienks ziet daarvoor wat therapeutisch klonen betreft echter geen enkele reden. En Jan Jans meent dat de moraaltheologie ruimte biedt. Met de normen en waarden in Europa zit het wel goed, meent dagblad Trouw te kunnen melden. Goed; abortus, homoseksualiteit, softdrugsgebruik en euthanasie mogen dan geaccepteerd zijn, corruptie, joyriding en het ontduiken van belastingen zijn nog altijd taboe. De Islam staat in de picture. Met de aanval op Afghanistan, de terreur van Laskar Jihad in de Indonesische archipel en de in Europese landen zichtbare tekenen van de ramadan, de Islamitische vastenmaand, kan het ook niet anders dan dat de Islam de ogen van het Westen op zich richt. Trouw meldt dezelfde dag dat Sinds de aanslagen op 11 september de Brazilianen interesse hebben gekregen voor de islam. "In het grootste ex-katholieke land ter wereld hebben tientallen zich zelfs bekeerd." PUTTEN – „De christelijke kerk heeft de triniteit vastgelegd op een hellenistisch-filosofische wijze. Dit blijkt voor de Joden een onoverkoombaar struikelblok te zijn." Ds. W. J. J. Glashouwer pleitte zaterdag in Putten „daarom voor een uitleg van de triniteit op Joodse wijze." (...) Israël mag van ds. Glashouwer „nooit item nummer zoveel op de agenda van de kerk zijn. Christenen voor Israël is een zaak van levensbelang. Het is geen hobby. De Heiland bindt ons deze opdracht op ons hart." Hij hekelde de gedachte van dr. ir. J. van der Graaf, die onlangs opteerde voor een eigen staat voor de Palestijnen. „Van der Graaf ziet de landbelofte als geestelijk bedoeld, maar zo zijn we weer terug bij af." De huidige manier van schriftomgang van prof. dr. W. J. Ouweneel kan Glashouwer ook niet waarderen. „Ouweneel zegt dat het gaat om geloof in Christus en niet om geloof in Adam. Prof. Lever zei dat jaren geleden al aan de VU. Mede daarom werd de EH opgericht. Hoe zijn onze helden gevallen! Maar Gods Woord houdt stand in eeuwigheid en zal geen duimbreed wijken." Lees het hele artikel 'Leer van triniteit voor Joden een struikelblok', Reformatorisch Dagblad, 10 december 2001 ALMERE - Velen (67 procent) vinden dat onze samenleving ten onder gaat aan toenemende individualisering. Er is vereenzaming en verlangen naar zingeving in Nederland. Dit zijn enkele uitkomsten van een grootschalige enquête die het NIPO in opdracht van het Leger des Heils heeft uitgevoerd. De cijfers zijn afkomstig uit het deelrapport De achterkant van de welvaart, dat over enkele weken officieel wordt gepubliceerd. Een voorproefje van de cijfers staat in het nieuwste nummer van CVKoers. Het blad constateert op grond van de cijfers, dat de kerken een rol van betekenis kunnen spelen. ,,De ondertitel van het rapport luidt: Sociale verbondenheid levert belangrijke bijdrage aan een zinvol bestaan. En ondanks de secularisatie, meent een belangrijk deel van de bevolking dat het christendom en de kerk in staat zijn de sociale binding tussen mensen te bevorderen en het toenemende individualisme te keren.'' Zo blijkt uit de uitkomsten van de enquête dat 90 procent van de Nederlanders van mening is dat de mensen teveel op zichzelf gericht zijn. En bijna de helft (47 procent) vindt het belangrijk te leven volgens christelijke normen en waarden. Evenveel Nederlanders acht de kerk hierbij een belangrijke leerschool. Met de stelling 'De kerk is een belangrijke plaats om mensen te ontmoeten' is 34 procent het eens. En 32 procent vindt de kerk een belangrijke plaats om te onthaasten. Het onderzoek dat het Leger des Heils liet uitvoeren sluit aan bij haar nieuwe mediacampagne, gericht tegen de toenemende ik-gerichtheid van de samenleving. Sinds enkele weken prijken er grote advertenties met prikkelende vragen als 'Geloof jij in eigen schuld, dikke bult' en 'Geloof jij dat je alles in je eentje kunt?'. Het rommelt onder evangelicalen. Voorman van de Vergadering en hoofdocent van de Evangelische Hogeschool Willem Ouweneel stelt de inspiratieleer ter discussie. In verschillende artikelen in het blad Bijbel en Wetenschap, het lijfblad van de EH, schrijft Ouweneel elk pogen om de onfeilbaarheid te bewijzen of te willen vastleggen in historische gebeurtenissen af als modernistisch. In een recente uitzending voor EO-radio stelde hij in discussie met Willem Smouter dat we de eerste hoofdstukken niet te literalistisch moeten opvatten. Ter verhelding haast hij zich inmiddels te stellen dat hij wel wil vasthouden aan de historische en natuurkundige onfeilbaarheid van de Schrift. Hij wil echter inspiratietheorieën onder kritiek stellen. Deze zijn feilbaar mensen werk. Men moet bovendien de onfeilbaarheid niet door de wetenschap willen bewijzen. Grote vraag is dan natuurlijk of Ouweneels idee dat de bijbel historisch en natuurkundig onfeilbaar is, ook niet evenzogoed een feilbare opvatting van inspiratie is. Van verschillende zijden is er dan ook kritisch gereageerd. K. van Berghem was al langer kritisch op de neo-evangelicale tendens die aan invloed schijnt te winnen. Het debat concentreert zich, zoals ten tijde van Geelkerken, rond de uitleg van de eerste hoofdstukken van Genesis. Ouweneel heeft kritische vragen rond het vastleggen van de scheppingsdagen als dagen van 24 uur. Dr. P.A. Siebesma, docent Oude Testament aan de Christelijke Hogeschool Ede vraagt zich af of Ouweneel niet op een heel gekunstelde wijze manier onder de letterlijkheid van het bedoelde afmaakt. "Of een dag nu precies 24 uur duurt of iets langer of iets korter, dat is niet het probleem. Een dag is een dag, maar niet een jaar, 1000 jaar of een miljoen jaar." Vraag is of Ouweneel niet heel willekeurig prioriteit geeft aan inzichten uit de wetenschap wanneer hij de Bijbel uitlegt. Hij wil immers wél de betekenis van het woord 'dag' oprekken omdat de wetenschap heeft bewezen dat de aarde 5 miljard jaar oud is, maar durft niet het historisch karakter van Genesis 1 en 2 op te geven terwille van de evolutietheorie. En dat terwijl Ouweneel wel allerlei antropomorfismen en symboliek in Genesis op waarde wil schatten. God boog zich in zijn ogen niet werkelijk neer om Adam uit een klomp klei te trekken. Tevens vraagt hij zich af of we de levensboom wel zo realistisch moeten denken. Terecht vraagt Karel Smouter aan Ouweneel hoe deze zich dit allemaal voor zich ziet: een historische meneer Adam naast een symbolische boom? Ouweneel weet hier niet goed antwoord op. Siebesma vraagt zich af of Ouweneels opstelling uiteindelijk de betrouwbaarheid van de Schrift niet in het geding brengt, en vindt dat je bij conflicten tussen God en wetenschap een heldere keus moet maken. Ook Nico van Velzen, die samen met Ouweneel de EH oprichtte, maakt zich grote zorgen. Hij merkt in evangelicale kring een ontwikkeling waarbij zijns inziens het schriftgezag in het geding is, en ziet daarachter de angst wetenschappelijk niet voor vol te worden aangezien. Een beproefd argument in EH-kringen, hoewel de vraag blijft of je je zo van de wetenschappelijke consensus af mag maken. Van Velzen bestrijdt Ouweneels mening, dat deze ten diepste nog hetzelfde zegt als 25 jaar geleden, en verwijst naar Francis Schaeffer, die van grote invloed was bij de oprichting van de EH. Schaeffer was een hardliner onder de toenmalige inerrantisten. De tendens die het contactorgaan van de EH, Bijbel en wetenschap, nu opgaat slaat volgens hem een neo-orthodoxe toon die de vroege EH zou hebben afgewezen. Hij is blij dat men binnen de EH de bijbel als onfeilbaar wil belijden. De manier waarop Medema en Ouweneel hierover spreken roept echter meer vragen op dan dat het antwoorden geeft. "Het verwarrende is dat onder het mom van het nieuwe denkklimaat van het postmodernisme in feite een rookgordijn wordt opgetrokken waardoor de dingen eerder versluierd dan verhelderd worden". De oud-EH directeur vreest dat opvattingen als die van Ouweneel breed leven in kringen van de Gereformeerde Bond, Christelijk Gereformeerde kring en de Nederlands Gereformeerde kerken. Inderdaad stelt Ouweneel vragen die eerder ook al in de kring van de Gereformeerde gezindte gerezen waren. Het lijkt tevens waarschijnlijk dat Ouweneels autoriteit, die hij in 3 decennia heeft opgebouwd in evangelische en reformatorische kring, zelfs veel mensen over de streep zal trekken, waar deze vroeger geen ruimte zagen wat te schuiven met het realistisch gehalte van Genesis 1-3. Gaat de EH de kant van de VU op? Sommige mensen zijn daar, volgens Ouweneel bang voor. Hij stelt hen gerust dat dat een andere tijd was. Zeker, bij de VU was men een stuk consequenter dan Ouweneel durft te zijn. Omdat hij niet kan volhouden dat de aarde 6000 jaar oud is, rekt hij tegen de letterlijke zin van de Schrift in, het begrip dag op tot grote spannen tijds, en geeft hij prioriteit aan de geologie boven de exegese. De evolutietheorie acht hij echter niet plausibel en daarom houdt hij wel vast aan de inspiratietheorie, dat Genesis historische en natuurkundige gegevens mededeelt. Dat Adam uit stof is geformeerd en door Gods adem in de neus tot leven kwam is volgens hem een symbolisch antropomorfisme, maar dat de Mens door ongehoorzaamheid aan God uit een harmonische wereld in een hem vijandige werkelijkheid werd geworpen, dat moeten we historisch opvatten. De boom waarom het draaide is symbolisch, en ook de slang is een manier om duivel te zeggen, maar toch komen de verhalen in de bijbel historisch betrouwbaar tot ons. Mijns inziens valt Ouweneel hier gebrek aan denkkracht te verwijten. Helder is het geluid van zijn tegenstanders. De Bijbel is betrouwbaar, dus historisch, dus met wat voor ons moderne mensen voorstelbaar is van secundair belang. De Schrift vertelt geen fabeltjes. Je kunt het er mee eens zijn of niet, maar het is in ieder geval duidelijke taal. Ouweneel voelt dat ook wel zo, maar wil toch ook niet voorbij de resultaten van bijbel- en natuurwetenschap. Zit er niet iets in dat Adam archetype is van de mens, dat de bomen staan voor zelfbeschikking en gehoorzaamheid ten leven, dat de slang oerbeeld is van het kwaad? En kun je zo maar doen alsof er geen aanwijzingen zijn dat de aarde veel ouder is dan de mens terug kan denken? Aan de ene kant wil hij de bijbel voor historisch en natuurkundig onfeilbaar houden, en aan de andere kant wil hij meegaan in de resultaten van 200 jaar bijbelwetenschap. Ouweneel hinkt op twee benen, en meent inconsequent te kunnen zijn omdat de postmoderne tijdgeest daarnaar is. Ofwel de betrouwbaarheid van verhalen hangt altijd samen met hun historische accuratesse en natuurkundige exactheid. In dat geval is bijbelgetrouw wie de bijbelverhalen leest als in overeenstemming met de natuurkundige en historische feitelijke werkelijkheid. Als het er staat, moet het ook zo gebeurd zijn. Ofwel de betrouwbaarheid van verhalen is gelegen in hun accuratesse in de betekenis die ze geven aan God, mens en wereld. In dat geval is bijbelgetrouw wie in de bijbelverhalen een betrouwbare gids ziet om de mens aan Gods hand door de wereld te loodsen. Beide overtuigingen hangen samen met een theorie over hoe inspiratie werkt. Beide overtuigingen hangen samen met een interpretatie hoe de verhalen van Genesis 1-11 het best tot hun recht komen. In het eerste geval gaat het om spijkerharde informatie, waarop men een vast fundament hoopt te hebben. In het tweede geval gaat het om mythen, die wel alles uitdrukken over God, mens en wereld wat erover gezegd dient te worden, maar nooit bedoeld zijn als historische of natuurkundige informatie. Beide gedachtepatronen zijn consequent, beide worden aangehangen door Christusbelijders. Ouweneel zal, wil hij een geloofwaardig evangelisch leider en een geloofwaardig theoloog zijn, moeten kiezen. In beide gevallen maakt hij vrienden, en zullen er zijn, die hem om zijn keuze verachten. Maar met theologisch gezwabber bewijst hij niemand een dienst. AMSTERDAM - Hoe ziet de theologische faculteit er over tien tot vijfentwintig jaar uit? Het moet in elk geval afgelopen zijn met het doormodderen in een onheldere mix van een vrije universitaire zoektocht naar waarheid en een schooltje waar kerken ambtskandidaten kweken. Op de Diës van de (gereformeerde) Theologische Universiteit in Kampen schetste gisteren de dekaan van de rk zusterfaculteit in Nijmegen, prof. Hans van der Ven, zijn toekomstbeeld van de godgeleerdheid. Bestaat deze dan nog, een beetje veranderd of omgevormd tot een faculteit der religiewetenschappen?, vroeg hij zich af. De theologische faculteit staat in zeker drie 'domeinen' tegelijk: de maatschappij, de universiteit en het religieus genootschap waar ze in staat. Tegen de achtergrond van 'globalisering, multiculturalisering en secularisering' ziet Van der Ven in maatschappij en universiteit een verdere ontwikkeling van faculteit theologie naar faculteit religiewetenschappen. Maar zullen de kerken, de 'religieuze genootschappen' dit pikken of trekken ze zich dan toch liever uit het universitaire milieu terug en beginnen ze schooltjes voor zichzelf? Op korte termijn ziet Van der Ven - zelf rk priester - de kerken vasthouden aan hun zeggenschap over docentencorps, opzet en inhoud van het studieprogramma. Maar de legitimiteit van een kerk-gerelateerde faculteit zal onder druk komen, voorspelt hij. Van der Ven vergeleek rechtenstudie en religiestudie. De rechterlijke macht wil in beginsel in zee met wie een studie rechten heeft voltooid. Dit buiten-universitair orgaan bepaalt het studieprogramma niet, maar laat wel weten welke eisen er aan de opleiding van rechters enzovoorts worden gesteld. Zo kan ook een universiteit een studie religie aanbieden, zonder stip of jota in te leveren van haar universitaire vrijheid. Een kerkelijk of religieus genootschap kan op zijn beurt eisen stellen. Voor Van der Ven lijdt het geen twijfel dat de verhouding kerken - universitaire theologie aan vernieuwing toe is, getuige de heftige en openlijke discussie destijds rondom de Vrije Universiteit en Kampen en (binnenskamers) soms aan katholieke theologische faculteiten. Kerken dienen volgens de Nijmeegse godgeleerde hun eigenbelang als ze zich nu al constructief in deze ooit onvermijdelijke discussie gingen storten. Daarbij mogen ze de kernvraag niet ontlopen: hebben we wel genoeg vertrouwen in de vrijheid van universiteit en wetenschap? Van der Ven weerspreekt dat het gaat om een tegenstelling tussen objectieve beschrijving (wetenschap) en normativiteit (kerken). Normativiteit hoort even goed bij het bedrijven van wetenschap, stelt hij. Wel is er een tegenstelling tussen kerkelijke en wetenschappelijke normativiteit. (...) '',,Met iemands persoonlijk geloof moet je heel voorzichtig zijn. Maar over een politieke opstelling, op basis van je christelijke overtuiging, kun je van mening verschillen.'' CDA-leider Jan Peter Balkenende wil het even scherp neerzetten in het eerste rechtstreekse debat met zijn collega van de ChristenUnie, Kars Veling. Een uit zijn verband gerukt zinnetje in een vraaggesprek met de CDA'er in het EO-blad Visie ('Wij spreken elkaar niet aan op ons geloof') ging een eigen leven leiden. Over en weer bestookten de twee partijleiders elkaar op partijbijeenkomsten. Enige ergernis leek geboren.'' Aldus het begin van een discussie tussen lijsttrekkers Kars Veling en Jan Peter Balkenende van CU en CDA. Een pittig gesprek over politieke consequenties van Christelijke identiteit, overheid en toekomst. Lees het 'Lijsttrekkers CDA en ChristenUnie herkennen elkaar' in het Nederlands Dagblad, 7 december 2001 ROTTERDAM (ANP) – Het is beschamend te moeten constateren dat in dit in toenemende mate intolerante land een geestelijke voor de rechter moet verschijnen om verantwoording af te leggen over de uitleg van religieuze geschriften. Dat schrijft de advocaat van imam El Moumni in een verklaring naar aanleiding van de bekendmaking van het OM dat de imam wordt vervolgd voor zijn uitspraken in NOVA in mei. (...) Volgens de verklaring had de zaak tegen El Moumni moeten worden geseponeerd. Er was volgens Van den Puttelaar geen opzet om homoseksuelen te beledigen, geen sprake van een strafbaar feit en de uitlatingen van haar cliënt zijn in NOVA selectief weergegeven. In de gehele context bekeken hadden zij moeten leiden tot de conclusie dat van strafbare belediging geen sprake is, aldus Van den Puttelaar. Had het OM de zaak geseponeerd, dan waren de klagers vermoedelijk in beroep gegaan bij het Hof in Den Haag, aldus Van den Puttelaar. Volgens haar zou het gerechtshof op grond van bestaande jurisprudentie de klacht van niet–vervolging ongegrond hebben verklaard. Uit het artikel 'Advocaat: Vervolging El Moumni beschamend', Reformatorisch Dagblad, 6 december 2001 Dankzij reclame voor een middel tegen kalknagels stonden patiënten dit jaar in de rij om het nieuwe middel voorgeschreven te krijgen, hoewel het meestal niet nodig was. Als Vinger aan de Pols weer eens bericht over whiplash, weten huisartsen met welke klacht menig patiënt de ochtend erop komt. En tot schrik van het ministerie van Sociale Zaken heeft de grootscheepse campagne 'Stop rsi' sinds 1999 geleid tot meer mensen met rsi-klachten - van 56 naar 65 procent van alle beeldschermwerkers. Dus wordt de campagne (kosten: een half miljoen gulden) schielijk stopgezet, meldde staatssecretaris Hoogervorst deze week. Een afname van 10 procent was de bedoeling. 'Maar wat hadden ze dan verwacht?', vraagt prof. G. Kok, kenner van de gezondheidsvoorlichting, zich af. 'Het was toch de opzet dat mensen met klachten zich melden? Het is vervolgens aan een arts om te onderzoeken of die terecht zijn.' Kok vergelijkt 'Stop rsi' met eerdere campagnes tegen tegen seksueel overdraagbare ziektes (soa's). 'Door de bewustwording lieten meer mensen zich testen en zagen we in de statistieken een toename van soa's. Natuurlijk dachten velen ten onrechte iets onder de leden te hebben, maar ja, je hebt ook mensen die een medische encyclopedie kopen en vervolgens alle ziektes in alfabetische volgorde krijgen.' Bij rsi speelt echter een ander probleem. Bij soa's kan een arts aantonen of iemand het onder de leden heeft, maar bij driekwart van de rsi-gevallen zijn de klachten niet medisch aantoonbaar. Dat is de makke geweest bij rsi-voorlichting, aldus Kok. 'Je moet niet in het wilde weg gaan waarschuwen. We weten niet eens zeker of preventieve opsporing helpt, zoals bij borstkankeronderzoek het geval is. Er is niet alleen slecht nagedacht over het stoppen van de rsi-campagne, maar ook over het begin ervan.' 'De definitie van rsi is een vuilnisvat geworden voor een aantal begrepen en onbegrepen klachten', zegt P. van der Wees van het Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF). 'We beginnen eigenlijk nu pas te werken aan een goede definitie. Maar een richtlijn zal niet zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, want dat onderzoek is er niet.' Met het einde van de rsi-campagne wil staatssecretaris Hoogervorst absoluut niet suggereren dat rsi niet bestaat of 'tussen de oren' zit. Maar het lijkt hem effectiever om rsi te bestrijden door per sector specifieke afspraken te maken. Een kapper met pijnlijke polsen moet immers andere maatregelen treffen dan een bankemployé met een muisarm.(...) Het Reformatorisch dagblad meldt dat de Hongaarse synode heeft besloten predikanten tijdelijk uit het ambt te ontheffen zolang zij lid zijn van een politieke partij. Vanaf 1 maart 2002 moeten de voorgangers in de Hongaarse Gereformeerde Kerk zich naar deze wijziging van de kerkorde schikken. Het voorstel lag al langere tijd op tafel, maar werd actueel toen de predikant. Loránt Hegedüs jr. in opspraak raakte door een artikel van zijn hand in het partijblad van de van de Hongaarse Partij voor Waarheid en Leven (MIÉP). Deze staat bekend als meest rechtse partij in het Hongaarse spectrum, waar Hegedüs is vice-voorzitter van is. Hegedüs, die de partij vertegenwoordigd in het parlement, noemde in het artikel het militaire optreden van de staat Israël in de Palestijnse gebieden „methoden die zelfs de fascisten beschaamd doen staan.” Verder zei hij over de Joden: „Ze komen naar de oever van de Donau om onder hetzij internationalistische, hetzij nationalistische, hetzij kosmopolitische vlag de Hongaar een schop te verkopen. Daar hebben ze nu immers trek in gekregen.” Hij riep op de Joden buiten te sluiten, want: „Als jij het niet doet, doen zij het wel met jou.” De gereformeerde synode verklaarde het artikel „in strijd met het Woord en onverenigbaar met de reformatorische geloofsbelijdenis.” Gusztáv Bölcskei, de predikant-voorzitter van de synode, noemde hett uitspreken van een synodaal oordeel over het artikel van Loránt Hegedüs jr. „belangrijk.” Hiermee neemt de hele Hongaarse Gereformeerde Kerk van het artikel namelijk afstand. Pikant in de affaire is dat Hegedüs jr. volgens de kerkelijke structuur onder het gezag van zijn eigen vader valt. Hegedüs senior is voorzitter (in het Hongaarse kerkjargon ”bisschop”) van de Dunameléki-kerkprovincie, waar junior predikant is. Senior valt regelmatig te ontwaren op bijeenkomsten van de MIÉP. Hij staat achter zijn zoon in zijn mening. Boze tongen beweren zelfs dat het artikel wel eens van de hand van vader zou kunnen zijn. De vermenging van Kerkelijke inzichten en belangen met politieke heeft veel reactie opgeroepen onder predikanten. Predikant Sipos Ete Almos heeft afstand genomen van de rechtse politieke partij en de deelname van predikanten daaraan.„Het is niet de missie van de kerk om de redder van het Hongaarse volk te zijn, maar om getuigenis af te leggen van de enige Persoon die ons volk kan redden.” Sipos is secretaris-generaal van de Bijbelbond, die te vergelijken is met de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk. De predikant Görgey Géza liet middels een artikel in het progressieve dagblad Népszabadság en een interview aan weekblad 168 Óra weten eveneens kritisch te staan ten opzichte van de politieke activiteiten van zijn bisschop en diens zoon. Dat kwam hem op twee maanden schorsing te staan. Zie het artikel: 'Politiek taboe voor predikanten in Hongarije' Reformatorisch Dagblad, 3 december 2001 KAMPEN (ANP) - Het kost volgens de gereformeerde theoloog dr. C.J. den Heyer steeds meer moeite om vast te stellen wat precies het 'nieuwe' van het Nieuwe Testament is. ,,Zelfs begrippen als 'verzoening', 'vergeving' en 'genade', die kenmerkend zouden zijn voor het christelijk geloof, dienen in feite tot het gedachtengeod van het Oude Testament te worden gerekend.'' Die begrippen zijn volgens de Kamper theoloog geen 'uitvinding' van de schrijvers van het Nieuwe Testament. Apostelen en evangelisten hoefden niet veel anders te doen dan Griekse termen te zoeken voor Hebreeuwse woorden die zij al kenden. Den Heyer hield vrijdag zijn afscheidscollege als hoogleraar Nieuwe Testament aan de Thelogische Universiteit Kampen. (...) GOUDA – Het Palestijnse volk heeft recht op een eigen „staatkundig onderdak". Met die mening zette dr. ir. J. van der Graaf donderdagavond een discussieavond van het SGP-studiecentrum en Christenen voor Israël op scherp. Van der Graaf, studiesecretaris van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk, benadrukte eerst dat hij zich zeer verbonden weet met het Israëlische volk. „Toch ben ik voor een Palestijnse staat", zei hij vervolgens.„Ik vind dat een zaak van recht." .Van der Graaf kreeg het onmiddellijk aan de stok met P. Koelewijn van Christenen voor Israël, die hem de opmerking „heel kwalijk" nam. SGP-kamerlid Van den Berg zei dat ook zijn fractie nadrukkelijk tegen een Palestijnse staat is. Volgens Van der Graaf kan de politiek echter niet heen om de 3,5 miljoen Palestijnen die in meer of mindere mate lijden onder de huidige situatie, omdat ze staatsrechtelijk dakloos zijn. AMSTERDAM - Wetenschappers moeten ophouden met hun pogingen om de werkzaamheid van gebed te testen, stelt een groep wetenschappers in het Amerikaanse medische tijdschrift Annals of Internal Medicine. ,,Onderzoekers naar de effecten van religie en spiritualiteit op gezondheid moeten niet in de val trappen God te willen bewijzen met wetenschappelijke methoden.'' De zes medici (katholiek, protestants en joods) probeerden aanvankelijk een onderzoeksopzet te ontwikkelen voor het meten van het effect van gebed-op-afstand op mensen met een zware depressie. Het zou het zoveelste onderzoek worden om met wetenschappelijk onderzoek naar het gebed dichter bij God te komen. In Amerika is het vertrouwen in zowel wetenschap als religie groot, en het is voor velen dan ook verleidelijk te proberen beide te verbinden. Maar de zes gaven hun poging op omdat ze op theoretische gronden steeds meer overtuigd raakten van de onmogelijkheid van hun onderneming. Allerlei vragen drongen zich op, zoals: verschilt het resultaat bij het aantal mensen dat voor iemand bidt? Is de hoeveelheid gebed en de duur ervan van belang? En doet de waardigheid van de voorbidder ertoe? Maar hoe is iets als waardigheid te meten? Met welke criteria? In de ogen van wie? ,,Het raadplegen van vroegere studies vergrootte onze achterdocht nog verder.'' Eigenlijk, concluderen de onderzoekers, is bidden een metafysisch concept, ,,en waarom zou je dat proberen te begrijpen alsof het een controleerbaar natuurverschijnsel is?'' Het gaat hierbij niet om de wel oplosbare vraag 'wat zijn de essentiële kenmerken van bidden'. Maar in het onderzoek naar de effectiviteit van het bidden voor zieken wordt verondersteld dat er een God is die kan ingrijpen. Dat is een theologisch idee, en dus niet te testen. ,,Natuurlijk kan men aanvoeren dat als we 'iets' meten, dat toch 'iets' moet bewijzen. Daar tegenover stellen wij dat het niet moeilijk is om 'iets' te meten, bij welk menselijk gedrag dan ook.'' Het gaat er om wat gemeten wordt, en dat is bij bidden per definitie niet uit te maken. Immers, als de verklaring luidt dat er van een placebo-effect sprake was, dan is dat strijdig met de definitie die gelovigen zelf van bidden hebben, en zullen die het geen gebed noemen. Zou wel bewezen kunnen worden dat bidden werkt, en zouden de resultaten dus herhaalbaar zijn, dan hebben we kennelijk een manier gevonden om met wetenschap God, de almachtige Schepper, te manipuleren. En dat is weer strijdig met het idee van God (...) Enkele Nederlandse europarlementariërs mogen dan het liefst alle Vaticaanse ambassadeurs naar huis sturen, in minder democratische gebieden dan de Europese Unie ziet men ze als garantie dat schending van mensenrechten niet onopgemerkt blijft. Want Rome doet veel meer dan condooms verbieden en zich tegen abortus verzetten. Reden waarom weinig landen de Heilige Stoel zijn waarnemerschap bij de VN betwisten. Hebben de europarlementariërs Lousewies van der Laan (D66), Joke Swiebel (PvdA) en Elly Plooij (VVD) gelijk met hun kruistocht tegen het Vaticaan? Over die vraag lopen de meningen, zo blijkt, sterk uiteen. Eén ding is zeker: veel succes zullen de vrouwen niet boeken. Nog vorig jaar heeft het Amerikaanse Congres met 416 stemmen vóór en één onthouding de aanwezigheid van de Heilige Stoel bij de VN nadrukkelijk gesteund. Ondanks het feit dat vrouwenorganisaties en pro-abortusgroepen, net als Van der Laan cs, ervoor hadden gepleit die permanente waarnemersstatus te beëindigen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de Europese Unie een ander standpunt zal innemen. Het 'waarom' ligt voor de hand. Zo'n opvatting zou door de katholieken in de EU-landen niet in dank worden afgenomen en buiten de Unie evenmin op veel instemming kunnen rekenen. Zelfs niet in islamitische hoek. Daar herinneren staten als Iran en Saoedi-Arabië zich nog goed de gewiekste hulp die ze op de wereldbevolkingsconferentie in Cairo (1994) en de VN-vrouwenconferentie in Peking (1995) van Rome kregen voor hun anti-abortusstandpunt. Daar komt bij dat de Heilige Stoel gewoon voldoet aan de toelatingscriteria van de Verenigde Naties. Reden waarom hij in 1946 werd uitgenodigd om als gewoon lid zitting te nemen in de VN. Paus Pius XII heeft toen zelf gekozen voor de status van 'permanent waarnemer' zonder stemrecht (dat wil zeggen in de assemblee, bij VN-conferenties stemt men wel mee). Om de Heilige Stoel uit de Verenigde Naties te weren zou je de toelatingseisen moeten veranderen, wat weer ingrijpende gevolgen zou hebben voor het lidmaatschap van andere ministaten en voor landen die geen scheiding tussen godsdienst en staat kennen, zoals de islamitische. Maar er is ook een andere reden waarom de aanwezigheid van de Heilige Stoel binnen VN-verband door veel landen wordt toegejuicht. Rome doet namelijk meer dan zich tegen abortus keren en proberen het condoomgebruik tegen te gaan. Zo heeft het (tevergeefs) getracht te komen tot een wereldwijd verbod op de productie en het leggen van landmijnen. En ook op het gebied van mensenrechten spant men zich fors in. Het beleid van het Vaticaan tegenover communistische landen was daarvan een voorbeeld, maar ook, meer recent, de vroege protesten tegen het onderdrukken van de lokale bevolking op Oost-Timor door het Indonesische leger. (...) Regeringen schakelen de Vaticaanse diplomatie soms in bij het oplossen van gevoelige zaken. Zo bezocht de pauselijke nuntius (ambassadeur) in Iran gegijzelde functionarissen in de Amerikaanse ambassade van Teheran en hielp die in Bagdad bij de vrijlating van twee Amerikanen daar. Vier jaar terug riepen Argentinië en Chili pauselijke bemiddeling in bij hun meningsverschil over het Beagle-kanaal. De Vaticaanse diplomaten, bogend op een diplomatieke geschiedenis van 1600 jaar, staan in internationale kring hoog aangeschreven. Zo zei Cameron Hume, in de jaren '90 plaatsvervangend hoofd op de Amerikaanse ambassade bij de Heilige Stoel: ,,In het Vaticaanse staatssecretariaat (ministerie van buitenlandse zaken) krijg je te maken met mensen die op hun gebied tot de absolute top behoren.'' De Amerikaanse jezuïet en Vaticaankenner Thomas Reese schrijft in zijn boek 'Inside the Vatican' (1998) dat de Heilige Stoel via de plaatselijke kerken over informatie beschikt waarvan de CIA alleen maar kan dromen. Een van de redenen waarom ook H. Bentinck, Nederlands ambassadeur bij de Heilige Stoel, onlangs tegenover Trouw liet weten dat hij het een ,,uiterst slechte zaak'' zou vinden als Nederland, zoals de drie vaderlandse europarlementariërs bepleiten, zijn ambassade voorgoed zou sluiten. Hij kan zich ongetwijfeld vinden in de mening van Raymond Flynn, oud-ambassadeur van de VS bij de Heilige Stoel: ,,Als je wilt weten wat er (bijvoorbeeld) in Mozambique gebeurt zijn daar duizend katholieke werkers in dienst van de armen in de dorpen, in de achterbuurten, aan de onderkant van de samenleving, en zij brengen verslag uit aan het Vaticaan en dat kan me vertellen wat er daar aan de hand is''. Vandaar dat het potsierlijk klinkt een spreker van de Federatie van Humanistische Verenigingen onlangs tijdens een EU-hoorzitting verontwaardigd te horen zeggen dat de mening van het Vaticaan in Brussel hoger wordt ingeschat dan die van andere organisaties. Of je hieruit, zoals Van der Laan en anderen doen, een internationale roomse samenzwering mag afleiden is een andere vraag. Ook lijkt het te simplistisch om, zoals VVD'ster Plooij doet, de Heilige Stoel op één hoop te gooien met christelijk-rechts. Daar is de Vaticaanse politiek te weinig uniform-conservatief voor: tegenover de onfrisse rol die Rome speelde in het Chili van Pinochet staat het kritische rapport van de Vaticaanse academie van wetenschappen over Reagans Star Wars. En zo is er meer, veel meer. DEN HAAG, 27 NOV. Het is ,,bijna een obsceen gevoel'', zegt decaan Tom Wansbeek van de economische faculteit aan de Rijksuniversiteit Groningen: ,,We kunnen nu binnen vijf minuten een besluit nemen.'' Sinds september is Wansbeek, hoogleraar Statistiek en econometrie, fulltime bestuurder. En sindsdien beslist hij als hoofd van het faculteitsbestuur over 240 werknemers, 2.000 studenten en een jaarbudget van 29 miljoen gulden.(...) Faculteitsdecanen als Wansbeek zijn machtige bestuurders geworden aan de universiteiten sinds de invoering van de wet modernisering universitair bestuur kortweg MUB in 1997. De universiteit moest namelijk eens ophouden met die doorgeschoten inspraak en stroperige besluitvorming, vond toenmalig minister Ritzen (PvdA). Onder zijn initiatief werd daarom de MUB ingevoerd, bedoeld om het universitaire bestuur efficiënt en modern te maken. Tot die tijd moest iedere beslissing van een bestuurder door zowel faculteits- als universiteitsraden goedgekeurd worden, een verworven recht uit de jaren '70 van personeel en studenten. Sinds 1997 staat zowel het bestuur als het beheer van de faculteit onder direct gezag van de decaan. Bovendien zijn de tegenspelers weggevallen: universitair personeel en studenten mogen niet meer meebeslissen. Hun raden hebben slechts een adviserende functie. Verder hebben universiteiten Raden van toezicht gekregen, vergelijkbaar met de Raden van commissarissen uit het bedrijfsleven. Vanaf het begin is de wet omstreden geweest. Woedende studenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA) blokkeerden vijf jaar geleden het Maagdenhuis in Amsterdam. Maastrichtse studenten bezetten vier universiteitsgebouwen. Openingen van het academisch jaar werden overal in het land verstoord. (...) Maar hoe gaat het eigenlijk met de MUB? Vier jaar na de invoering werd vorige week het eerste onderzoek in opdracht van minister Hermans gepubliceerd. Het goede nieuws: de bestuursleden en decanen zijn uitermate tevreden over hun nieuwe rol en er worden sneller beslissingen genomen. Het slechte nieuws: de studenten en het personeel wantrouwen de bestuurders en hebben het gevoel dat niet naar hen geluisterd wordt. De bestuurders, de Raden van toezicht en de faculteitsdecanen regelen de meeste zaken onderling tijdens informele borrels en overlegjes, zonder anderen bij besluiten te betrekken. Bovendien ontbreekt het de decanen, die gepromoveerde hoogleraren zijn, vaak aan goede scholing om ,,de zware managementpositie'' van decaan te vervullen. Een goede hoogleraar is immers niet per se een goede manager. ,,De MUB is een totale mislukking'', zegt Nikki Heerens van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). ,,Nu studenten formeel niets meer te zeggen hebben, worden zij voor het blok gezet met een-tweetjes tussen decanen en bestuurders.'' Die vinden het maar lastig om hun plannen te verdedigen tegenover de studenten, zegt Marjolein Vermeulen van het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO). ,,Wij horen vaak: 'O, dat hebben we allang geregeld'. Geen wonder dat de opkomst bij de verkiezingen voor medezeggenschapsraden onder de 20 procent is gekelderd.'' De reeks van incidenten is lang. Onder het personeel van de faculteit der Rechtsgeleerdheid ontstond een paar maanden geleden onrust toen bleek dat de faculteitsdecaan het vak economie wilde schrappen uit de bachelorfase. De vakgroep economie voelde zich gepasseerd en startte, geholpen door de oud-hoogleraren Heertje en Andriessen, een handtekeningenactie. (...) Ander voorbeeld, aan dezelfde universiteit: leden van de studentenraad moesten via-via vernemen dat hun universiteit van plan is nauwer te gaan samenwerken en mogelijk te fuseren met de Hogeschool van Amsterdam. De studentenraad van de Vrije Universiteit (VU) werd niet bij het besluit betrokken om tot samenwerking te komen met Hogeschool Windesheim. Er is inderdaad nog veel mis met de bestuurscultuur aan de universiteiten, erkent rector magnificus T. Sminia van de VU, tevens voorzitter van het College van Decanen. ,,We hadden de studenten moeten informeren over de fusieplannen. Op die manier is een sfeertje ontstaan dat wij van alles doen zonder naar de studenten te luisteren.'' Toch is met de MUB zelf weinig mis, vindt Sminia. ,,We moeten alleen nog leren om de sfeer van achterdocht weg te nemen.'' Fractielid Barbara Wegelin gelooft er weinig van. ,,Je kunt op je hoofd gaan staan, maar als ze niet willen, dan luisteren ze niet naar je.'' De VU heeft een project opgezet om de 'interne communicatie' te verbeteren. Dáár zit het grote probleem van de MUB, zegt bestuurskundige Roel in 't Veld. Decanen zoeken bij het nemen van besluiten geen draagvlak meer onder personeel en studenten, die daardoor het gevoel hebben dat alles achter hun rug om gebeurt. (...) BREDA - Zonder de ,,schanddaden'' van de kruistochten te willen verdedigen, kunnen kerkhistorici deze episode ,,inzichtelijk'' maken. Op die manier spelen ze een belangrijke rol in de ,,dialoog der culturen''. Dit zei bisschop M.P.M. Muskens op de jaarvergaderingvan de Vereniging voor Nederlandse Kerkgeschiedenis. De Bredase bisschop sprak in zijn woonplaats over 'Het nut van de kerkgeschiedenis'. Kerkhistorici kunnen volgens hem heel goed in dienst staan van de apologie, dat is de verdediging van het christelijk geloof. De kruistochten zijn volgens hem ,,rampzalig'' geweest voor onze relatie met zowel de oosterse christenheid als de islam. Hij verwees naar het boek van de Libanese auteur Aamin Malouf, met de veelzeggende titel Rovers, christenhonden, vrouwenschenners. Muskens: ,,Arabische literatuur staat vol van de wandaden die de kruisvaarders hebben gepleegd. Deze bepalen nog steeds het beeld dat veel islamieten van het christendom hebben. Grondig historisch onderzoek kan de achtergronden van deze episode uit de Westerse geschiedenis verduidelijken en het fenomeen inzichtelijk maken, zonder schanddaden te willen verdedigen''.(...) Kerkhistorici kunnen betekenis hebben in deze tijd van zoekers. Velen richten zich tot de New Age Beweging of vormen van oosterse meditatie. In de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis was hetzelfde aan de hand. De kerk moest in het Romeinse rijk haar weg zoeken temidden van allerlei stromingen die heil en verlossing aanboden. Bestudering van kerkvaders zoals Hilarius van Poitiers en Ambrosius laten volgens Muskens zien ,,met welke creativiteit zij in wisten te spelen op de vragen van die tijd. Hier kunnen wij veel van leren''. Ook in later eeuwen kent de kerk een keur aan spiritualiteitsbewegingen, kloosterorden en heiligen. Muskens: ,,Deze heiligen en mystici kunnen ons inspireren in onze omgang met God en navolging van Jezus Christus.'' Muskens bestempelde kerkhistorici als ,,evangelische schatgravers die uit de schat van het Evangelie steeds oud en nieuw tevoorschijn halen''. Als zodanig kunnen kerkgeschiedkundigen behulpzaam zijn bij de ontsluiting van de oorspronkelijke bronnen, en volgens Muskens ,,onze tijdgenoten behulpzaam zijn bij hun zoektocht naar een LUNTEREN – In de toekomstige verenigde Samen op Weg-kerk wordt het zegenen van homohuwelijken officieel mogelijk. Dat is de consequentie van een besluit dat de triosynode van de drie Samen op Weg-kerken zaterdag nam. De kerken benadrukken tegelijk dat er duidelijk onderscheid is tussen de inzegening van een huwelijk en de zegening van andere levensverbintenissen. De Gereformeerde Bond beleeft „ongelooflijk veel pijn" aan het besluit. (...) De letterlijke tekst die is aangenomen, biedt kerkenraden, na beraad in de gemeente, overigens ook de mogelijkheid zegening van het homohuwelijk niet toe te staan. Volgens SoW-scriba dr. B. Plaisier is het besluit zoals dat is genomen het enige „dat een zo verdeelde kerk nog eenstemmig kan zeggen." AMSTERDAM (ANP) – „De verhouding tussen kerk en staat in Duitsland moet als voorbeeld gelden voor de Nederlandse situatie. Vooraanstaande SPD-politici betogen dat de staat voor een ethische grondslag is aangewezen op de kerken en andere religieuze groeperingen, omdat de staat zelf de samenleving geen waarden kan geven." In Duitsland, zo zei de Nijmeegse hoogleraar dr. J. Janssen zaterdag in Amsterdam, is er tussen kerk en staat sprake van dialoog, vruchtbare gesprekken en samenwerking. Hij citeerde de voorzitter van de Bondsdag, Wolfgang Thierse, tevens vice-voorzitter van de SPD. Hier steekt de Nederlandse gelegenheidspolitiek schril tegen af, constateerde de cultuurpsycholoog Janssen. „Een broodje met monseigneur Muskens, een kop koffie met een boze kardinaal, een vermanend gesprek met een imam onder de verzekering: „Dat moeten we vaker doen": het houdt niet over." In zijn lezing bij het 90-jarig jubileum van het rooms-katholieke opinieblad De Bazuin pleitte Janssen voor een jaarlijks overleg tussen de politieke en de kerkelijke leiding. „Met het uitdrukkelijk in contact blijven met de geestelijk stromingen (christendom, islam en humanisme) die onze samenleving kunnen schragen, bewijst men zichzelf en bovenal het land een dienst." Het huidige beleid getuigt volgens Janssen van wijwatervrees. Uit het artikel '„Duitse relatie kerk en staat is les voor paars”' Reformatorisch Dagblad, 26 november 2001 AMSTERDAM - De 'consensus-methode' moet helpen de orthodoxe kerken bij de Wereldraad van kerken binnenboord te houden. Dat is de uitkomst van een speciale commissie, na haar derde ontmoeting, in Berekfrdö in Hongarije. De meeste orthodoxe kerken zijn nog lid van de Wereldraad, maar het gaat al jaren niet meer van harte. Ze vinden de organisatie te protestants, te weinig spiritueel, te activistisch -en het schort in Genève ten enenmale aan kerkbesef. Op de laatste algemene vergadering van de Wereldraad in Harare, Zimbabwe, was samen bidden voor de orthodoxen eigenlijk al te veel gevraagd, laat staan samen een allegaartjes-liturgie vieren, zoals Wereldraadkringen toch gewoon zijn. Voor het orthodoxe misnoegen werd een commissie in het leven geroepen, half orthodox half de rest. Hoe kan de Wereldraad opereren zonder dat de orthodoxe minderheid het bij stemming en altijd moet afleggen tegen het protestantse geweld? Het antwoord luidt: besluiten nemen bij consensus. Maar consensus hoeft niet hetzelfde te zijn als 'unaniem', dat iedereen het eens is. Consensus kan ook inhouden dat een meerderheid ergens vóór is en dat degenen die er niet voor zijn verklaren dat er een eerlijke, goede discussie is geweest en dat het standpunt recht doet aan die discussie. Het kan ook betekenen dat de diverse standpunten niet alleen in de notulen maar ook in de voorstellen zijn terug te vinden. Je kunt ook consensus bereiken om een zaak uit te stellen of samen te concluderen dat je het oneens bent. (...) Over sociale en ethische kwesties heeft de Wereldraad meer dan eens uitspraken gedaan waar de orthodoxen niet op zaten te wachten. De gemengde commissie erkent dat zulke thema's bestaan en uit het leven van de kerken kunnen opkomen. De Wereldraad spreekt dan niet in de plaats of in naam van of maar ten behoeve en op verzoek van de kerken. De consensus-methode komt dan goed te pas. Onder al deze zaken, beaamden de deelnemers eenstemmig, ligt de eeuwige vraag hoe de kerken zichzelf verstaan ten opzichte van de ene Kerk, als het 'Lichaam van Christus'. Net als de rk kerk (geen lid van de Wereldraad) beschouwen de orthodoxe kerken zichzelf als die Kerk en zijn protestantse kerken geen 'Kerk' in die zin, maar op zijn best als kerk-achtige gemeenschappen. Uit het artikel 'Consensus-methode Wereldraad moet orthodoxen erbij houden', Trouw, 24 november 2001 "Sinds enige jaren is er een discussie aan de gang tussen exegeten en systematisch theologen over de vraag hoe ze het íjzeren gordijn'(Brevard Childs) tussen beide disciplines kunnen aanpakken. De onvrede met de huidige waterscheiding wordt niet alleen door wetenschappers van beide vakgebieden gedeeld, ze is voelbaar tot in het geloofsleven van ieder die in de christelijke traditie staat en inspiratie zoekt in de Schrift. Op de studiedag van 23 november wordt de discussie rond de scheiding tussen exegese en systematische theologie benadert vanuit het perspectief van de continuïteit van de tradities van Schriftuitleg. Als concreet vertrekpunt wordt het commentaar op het Johannesevangelie genomen, dat Thomas van Aquino in de 13e eeuw schreef. Dit commentaar, geschreven vóór de grote breuken die geleid hebben tot de huidige waterscheiding, brengt ons in contact met een wijze van Schriftuitleg die inspirerend is voor wat betreft de eenheid van theologie, exegese en spiritualiteit, maar op geen enkele manier voldoet aan de huidige eisen die aan deze disciplines gesteld worden. Toch gaat het hier om één van de meesterwerken van een kerkleraar die tot op de dag van vandaag van grote invloed is voor het christelijk erfgoed. Hoe dienen wij deze theologische tekst dan te waarderen? Welke vragen brengt zij boven tafel? Welk licht kan zij werpen op ons zoeken naar wegen om exegese en systematische theologie, traditie en heden, met elkaar te verbinden?" (Uit de uitnodiging: van wie is de Heilige Schrift?) BEST - Dat kerken een definitie van het huwelijk vastleggen, en daarbij het homohuwelijk uitsluiten, is ,,heel eerlijk en hun goed recht'', vindt hoofdredacteur Henk Krol van de Gay Krant. Deze week hebben de Christelijke Gereformeerde Kerken zo'n definitie vastgelegd. Daarmee willen eventuele aanklachten van discriminatie voor zijn. Dat zou dreigen als homo's zich melden om hun burgerlijke huwelijk te laten bevestigen in de kerk, en de kerk dit weigert. Krol zegt nooit een aanklacht te zullen indienen als een kerk uitspreekt dat het huwelijk alleen een verbintenis betreft tussen een man en een vrouw. Een kerk heeft de vrijheid om een eigen definitie van het huwelijk te hanteren. ,,Deze uitspraak van de Christelijke Gereformeerde Kerken is heel tolerabel. Ik zie het niet als het begin van een hetze tegen homo's.'' Mensen uitsluiten is op zichzelf nog geen reden voor een aanklacht. Krol: ,,Dat gebeurt overal. Niet dat ik er naartoe ga, maar er zijn ook homobars waar alleen mannen worden toegelaten. Daar doet niemand moeilijk over.''Toch betreurt Krol het besluit van de christelijk-gereformeerde synode. Volgens hem is er, nu de emancipatie van homo's achter de rug is, binnen homokring ruimte voor een discussie over waarden en normen. Als de kerk haar deuren voor homo's openstelt, zou ze volgens hem in die discussie een belangrijk rol kunnen vervullen. (...) De belangenorganisatie voor homoseksuelen, het COC, zegt het jammer te vinden dat de synode zich in ,,quasi juridische bochten wringt om niet te discrimineren'', maar het tegelijk toch doet. Het is volgens woordvoerder René van Soeren duidelijk dat de synode dit heeft besloten ,,omdat ze de wettelijke verbintenis tussen twee mannen of twee vrouwen niet gelijk acht aan de wettelijke verbintenis van een man en een vrouw''. Maar omdat het besluit onder vrijheid van godsdienst valt, zal het COC geen actie ondernemen. ,,Het beste is dat verzet tegen de uitspraak komt vanuit de Christelijke Gereformeerde Kerken zelf.'' Uit het artikel 'Hoofdredacteur Gay Krant vindt kerkelijke definitie huwelijk eerlijk', Nederlands Dagblad, 23 november 2001 KAMPEN (ANP) - Harry Potter is een 'moderne messias' die appelleert aan de diepe religieuze gevoelens van de hedendaagse mens. Zijn rol als magische kinderheld alleen kan het succes van de boeken van J.K. Rowling en de daarop gebaseerde film niet verklaren. De theoloog en ethicus prof. dr. F. de Lange ziet duidelijke parallellen tussen Harry Potter en de talloze messiasfiguren in de geschiedenis. Na een onaanzienlijk begin (Jezus in een kribbe in de stal, Harry Potter in de bezemkast van de familie Duffeling), groeien zij uit tot verlosser van de mensheid. Harry Potter is ook net als andere messiassen een figuur waarmee je je kunt identificeren en die tot navolging noodt. ,,Harry Potter appelleert aan elementaire religieuze gevoelens die weinig te maken hebben met de vraag of je naar de kerk gaat of in God gelooft'', aldus De Lange, hoogleraar ethiek aan de Theologische Universiteit Kampen. De verhalen over de tovenaarsleerling bevatten volgens De Lange oerbeelden waar onze cultuur nog steeds van is doortrokken. ,,Onze cultuur is veel religieuzer dan veel mensen waar willen hebben.'' Er is echter een groot verschil tussen de verlossers die de verschillende godsdiensten hebben voortgebracht, en Harry Potter: zijn magische universum kent wel spoken en geesten maar geen goden en engelen. De boodschap van 'messias' Harry Potter, toonbeeld van 'onverschrokken moed', is dat de mens geheel op eigen kracht moet zien het kwade te overwinnen, aldus De Lange. ,,Daarom past Harry Potter in ons wereldbeeld.'' De Lange noemt Harry Potter modern, omdat, anders dan in het postmoderne levensgevoel, goed en kwaad in de boeken van Rowling duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn. Bovendien zet hij zich in voor 'ouderwets-moderne' fatsoenswaarden als integriteit, eerlijkheid en opkomen voor elkaar. ,,Harry Potter is een deugdzaam jongetje.'' (...) Toch moeten we de verhalen over Harry Potter niet te veel met een religieuze en moraliserende bril lezen, waarschuwt De Lange. ,,Harry Potter gaat in tegen het fatsoen van de benepen burgerlijkheid en vertegenwoordigt ook een fantasiewereld waarin het leuk is en waarin je gekke dingen mag doen.'' DEN HAAG - De beste palliatieve zorg - lijdenverlichtende zorg aan stervenden - kan niet alle euthanasie voorkomen. Er kan een moment komen dat alle middelen zijn uitgeput en er sprake is van een ondraaglijk en uitzichtloos lijden. In zo'n geval is euthanasie het waardige sluitstuk van goede palliatieve zorg. Dat zei minister Borst van volkgezondheid gisteren bij de presentatie van het advies van de Projectgroep Integratie Hospicezorg. Een van de aanbevelingen van de werkgroep is dat er nader onderzoek moet komen naar de wensen, behoeften en problemen van mensen die in een terminale fase verkeren en hun naasten. Dan kan de zorg aan hen zo goed mogelijk daarop worden afgestemd. Borst refeerde ook aan een artikel in NRC-Handelsblad. Daarin zei een aantal artsen dat veel terminale patiënten denken dat ze recht op euthanasie hebben, ook als volgens de artsen palliatieve zorg nog mogelijkheden biedt. Volgens de minister hebben veel van dergelijke artsen ervaren ,,dat de regelgeving inzake euthanasie de aandacht voor palliatieve zorg heeft vergroot, waardoor het bij ernstig lijden minder vaak tot euthanasie lijkt te komen. Als die observatie juist is - wat ik vurig hoop - zal dat moeten blijken uit het derde onderzoek naar het voorkomen van euthanasie, dat dit jaar van start is gegaan.'' (...) Menigeen in Europa en de Verenigde Staten ziet in iedere moslim een fundamentalist, en noemt elke 'fundo' een terrorist. De werkelijkheid is anders. De ultra-orthodoxe moslims in ons land en daarbuiten zijn in meerderheid vrome, brave lieden, even 'bloeddorstig' als leden van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Overdenkingen naar aanleiding van een recent kabinetsrapport. Kamerlid Wilders sloeg begin vorige week de spijker op de kop met zijn reactie op de kabinetsnotitie over islamitisch radicalisme in het Midden-Oosten en Centraal-Azië. Waarom, vroeg de VVD-er zich af, krijgt in dit stuk het feit dat uit Saoedi-Arabië uitgebreide steun richting moslimextremisten vloeit alleen besmuikt aandacht? Het Westen, de Verenigde Staten voorop, lijkt met twee maten te meten als het gaat de fundamentalistische islam aan de kaak te stellen. De kleintjes (Soedan, de Taliban in Afghanistan) kregen billenkoek, de groten (Pakistan, de Saoedi's) worden over de bol geaaid en heten 'bondgenoten'. Over het feit dat ook die tweede categorie de mensenrechten vaak met voeten treedt hoor je Bush, Blair én Kok heel wat minder. Hier zijn eigen economische en politieke belangen in het geding. ,,Het kabinet'', oordeelde Trouw, ,, is hard over islamitisch fundamentalisme, maar waakt ervoor (eveneens fundamentalistische) oliestaten te schofferen''. Moeten we daarom van de weeromstuit het fundamentalisme zien als één groot, terroristisch blok? Als dat waar was zou het regeringsstuk op gezag van de BVD niet melden dat in ons land slechts ,,kleine (radicale) kernen of individuen'', onder wie een ,,gering aantal'' Afghanistan-veteranen, mogelijk bereid zijn tot terreur. Toch overstijgt het aantal fundo's hier te lande het groepje potentiële terroristen waar het kabinet op doelt. Het betreft veelal lieden die de Koran weliswaar van kaft tot kaft letterlijk nemen, maar die evenveel van terreuraanslagen willen weten als leden van, bijvoorbeeld, de net zo dogmatisch denkende oud-gereformeerde gemeenten. Niets dus! Deze fundamentalisten hebben onder de moslims in ons land veel minder aanhang dan grote aantallen vaderlanders denken. 'Vijftig procent' luidde de schatting in een Nos-enquête uit 1995. Onderzoek laat zien dat in werkelijkheid slechts zo'n vier procent binnen die catagorie valt. En zoals gezegd geeft bijna niemand van deze mensen een politieke of religieus-fanatieke invulling aan zijn orthodoxe overtuiging. Als zij over de djihad (heilige oorlog) praten, hebben ze het niet over de gewapende strijd, maar doelen ze op het gevecht tegen modernistische bekoringen in eigen boezem. (...) AMSTERDAM (ANP) - ,,Is het christendom conservatief? Dan vergeet je het bijbelse toekomstperspectief. Is het christendom dan progressief? Dan vergeet je de traditie.'' Met die woorden gaf dr. H. Woldring, hoogleraar politieke filosofie aan de VU, zaterdag antwoord op de vraag over de verhouding tussen christendom en conservatisme. Op een congres aan de VU noemde hij de strijd tussen het goede en het kwade de overeenkomst tussen christelijke en conservatieve denkers. Verlichtingdenkers doen naar zijn mening tekort aan de zwakte van de mens. Conservatisme als politieke beweging was een reactie op de Franse Revolutie, zei VU-docent rechten dr. J. Sap. De 18e-eeuwse Ierse staatsman Edmund Burke, naar wie in Nederland een nieuwe conservatieve stroming is genoemd, noemde de Franse Revolutie 'tyrannie van het gepeupel'. (...) De Leidse rechtsfilosoof dr. A. Kinneging verklaarde de opkomst van het conservatisme als een herbezinning op wat de generaties voor ons hebben weggegooid. ,,Wij werden de afgelopen dertig jaar geregeerd door degenen die van het geloof van hun voorouders waren afgevallen.'' Wordt het nog wel wat met het Samen-op-Weg proces? vroeg dagblad Trouw zich bij monde van vaste verslaggever Lodewijk Dros onlangs af. Dat lijkt een zeer terechte vraag. De grootste en toonaangevende Lutherse gemeente te Amsterdam heeft vermoeid het hoofd in de schoot gelegd wat SoW betreft; de Gereformeerden gaan hun leden maar eens raadplegen; de Gereformeerde Bond schreef een brandbrief over het zegenen van homorelaties aan de triosynode en het pronkstuk van de samenwerking, het Landelijk Dienstencentrum (LDC), dreigt uit elkaar te vallen omdat ondank waarschuwingen van alle kanten, bestuurders niet in wilden zien dat men afstormde op een miljoenentekort. En om de mailase helemaal compleet te maken: directeur A. Wamsteker van het LDC zal naar alle waarschijnlijkheid uit haar functie worden gezet, zo meldt een artikel in de Trouw vandaag. Op 17 november 2001 organiseert Beweging, het tijdschrift van de Reformatorische wijsbegeerte, een congres met als thema: Conservatisme. Hoewel elders in de wereld een grote groep mensen zich conservatief wil noemen, is dit in Nederland niet het geval. Enerzijds zijn onservatieven weinig zichtbaar omdat zij politiek gezien onderdak hebben gevonden bij verschillende partijen. Er is niet één enkele conservatieve partij in Nederland. Anderzijd is het ook zo dat er weinig mensen in Nederland zijn die zichzelf conservatief noemen. Het is veelal een (negatief) etiket dat men opgeplakt krijgt door anderen. De laatste tijd lijkt hier verandering in te komen. De belangstelling voor het conservatisme neemt toe onder invloed van de ontzuiling, waardoor mensen elkaar eerder vinden, en als reactie op het materialistische paarse regeringsbeleid. Onlangs is bijvoorbeeld de Edmund Burke Stichting (genoemd naar de 19e eeuwse conservatief Edmund Burke) opgericht waarin Nederlandse conservatieven zich in willen verenigen. Er zijn mensen die beweren dat christenen altijd conservatieven zijn. De conferentie wil vragen aan de orde laten komen als: In hoeverre is dat waar? Wat is conservatisme eigenlijk? Wat zijn de overeenkomsten en verschillen met het christelijk gedachtegoed? Welk mens- en maatschappijbeeld ligt aan het conservatisme ten grondslag en hoe wordt daar tegenaan gekeken vanuit de reformatorische wijsbegeerte? Waarschijnlijk nog nooit sinds 1517 zijn rooms-katholieken en protestanten elkaar zo dicht genaderd als vier jaar geleden. Negentien vooraanstaande evangelicalen en zestien r.-k. theologen zetten in Amerika hun handtekening onder de gezamenlijke verklaring The Gift of Salvation. Waar vier eeuwen geleden een onoverbrugbare kloof werd geslagen, bleek men nu een gemeenschappelijk geloof te delen. Samen omarmden zij het sola fide van de Reformatie: "Wij zijn het erover eens dat rechtvaardiging niet verdiend wordt door goede werken of verdiensten van onszelf..." Het document noemt Jezus "de enige Middelaar tussen God en mensen" en belijdt dat de verlossing is ,voltooid' (accomplished) "door Christus' plaatsvervangend offer aan het kruis". De evangelicale deelnemers van hun kant stemden toe, dat het niet alleen gaat om de persoonlijke relatie met God, maar ook om de gemeenschap van de kerk. En zij kaderen de evangelische nadruk op ervaring in: "De ervaring en de expressie van Christus' genade en de gave van de Geest zijn voor allerlei christenen en in verschillende christelijke tradities weer anders, maar Gods gave hangt nooit af van onze menselijke ervaring of onze manieren om aan die ervaring uiting te geven." Niettemin zag de verklaring nog tal van vragen waarover nog moest worden doorgesproken: onder meer de 'instorting' van de genade in de eucharistie, het verschil tussen rechtvaardiging en heiliging, goede werken, vagevuur, aflaten, Maria en de heiligen. Het waren geen kleine jongens, de protestanten die hun naam aan deze verklaring gaven: columnist Charles Colson, Bill Bright van Campus Crusade for Christ en de bekende theoloog James I. Packer waren onder hen. Toch kwamen zij zwaar onder vuur uit eigen kring. Ze hadden zich zand in de ogen laten strooien met formules waarmee rooms-katholieken iets anders bedoelen dan protestanten. En hoe kun je samen de rechtvaardiging 'door geloof alleen' belijden, als zoveel andere vragen die daarmee nauw samenhangen, nog open blijven? De verklaring zegt daarover: "Wij willen deze vragen beslist verder onderzoeken (...) Allen die waarlijk in Jezus Christus geloven, zijn broeders en zusters in de Heer en moeten door hun verschillen, hoe belangrijk ook, (...) zich niet laten afbrengen van het samen getuigen van Gods geschenk van verlossing in Christus." Hoe kijkt Huib Zegwaart van de Nederlandse Broederschap van Pinkstergemeenten daar tegenaan? Hij doet sinds 1992 mee aan een internationale dialoog tussen Rome en de Pinksterbeweging. Die gesprekken - al sinds de jaren zeventig - zijn niet gericht op eenwording of op gezamenlijke verklaringen. Het gaat veel meer om elkaar leren kennen, vooroordelen en misverstanden uit de weg ruimen. De dialoog fungeert ook als bliksemafleider als met name in Latijns-Amerika de spanning weer eens oploopt. Rooms-katholieken met klachten over agressieve evangelisatie, of pinkstergemeenten met klachten over de dominante Rooms-Katholieke Kerk, kunnen die inbrengen. Via 'stille diplomatie' wordt dan een oplossing gezocht. Zegwaart heeft geen probleem met The Gift of Salvation. Ook zijn ervaring is dat rooms-katholieken en evangelischen elkaar "in de basics heel aardig vinden". Hij voelt met orthodoxe rooms-katholieken in menig opzicht meer verwantschap dan met liberale protestanten. "Er is veel meer wat ons bindt dan wat ons scheidt. Vanuit de historie letten we meestal vooral op de verschillen, zoals dat gaat bij broedertwisten. Maar toen ik nog studeerde, zei een prof in Leuven begin jaren tachtig tegen me: 'Met het voortschrijden van de secularisatie zal het gemeenschappelijke meer op de voorgrond treden'." Lees ook de uitvoerige studie over de verschillen tussen Rome en het Protestantisme van J.M.M. Thurlings DEN HAAG – Een ruime meerderheid (67 procent) van de Nederlandse bevolking vindt dat het verbod op discriminatie hoger gezag moet hebben dan de vrijheid van godsdienst. De SGP zou om die reden moeten inbinden met het vrouwenstandpunt, zo suggereert een representatieve peiling van het NIPO. Aanleiding voor de peiling is de recente ophef over het vrouwenstandpunt van de SGP. Van de ongeveer 1000 ondervraagden keurt 88 procent af dat de SGP vrouwen niet toelaat als volwaardig lid. Slechts 4 procent kan begrip opbrengen voor het standpunt van de staatkundig gereformeerden. Dat de SGP zich beroept op Gods Woord is voor een meerderheid niet overtuigend. Ruim driekwart van de ondervraagden vindt dat een politieke partij zich niet moet beroepen op een heilige boek. Slechts 14 procent kan daarvoor begrip opbrengen. Dat zijn vooral de kiezers van ChristenUnie en SGP. Slechts 24 procent van de CDA'ers vindt een beroep op de Bijbel gerechtvaardigd. (...) SGP-voorzitter Kolijn noemt het „ronduit onheilspellend" dat maar liefst driekwart van de ondervraagden vindt dat het beroep op de Bijbel in de politiek niet moet kunnen. „In dit percentage zijn duidelijk de omtrekken zichtbaar van een opkomende antichristelijke staat. Als die trend zich doorzet, zullen belijdende christenen steeds verder in de verdrukking komen." Uit het artikel 'Peiling: SGP mag zich niet op Bijbel beroepen' - Reformatorisch Dagblad, 15 november 2001 HUIZEN (ANP) - Als de gezamenlijke synode van de drie Samen-op-Wegkerken volgende week de voorstellen over het homohuwelijk goedkeurt, gaat ze een grens over die de Gereformeerde Bond niet wil passeren. Dit schrijft het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde kerk in een brief aan de hervormd-gereformeerde kerkenraden, die de brief woensdag in het Bondsorgaan De Waarheidsvriend publiceerde. ,,De eenwording van de kerken mag zich op deze wijze niet volvoeren'', aldus voorzitter G. Kamphuis namens het bestuur. De Gereformeerde Bond noemt het een ,,onmogelijke mogelijkheid'' dat homoseksuele paren hun huwelijk of relatie laten zegenen in een van de SoW-kerken. Als de Hervormde, Gereformeerde en Lutherse Kerken dit doen, gaan ze in tegen het Woord van God, vindt de Bond die alleen het huwelijk tussen man en vrouw als een instelling van God beschouwt. De Bond spreekt in de brief ook zijn verontrusting uit over de voorstellen met betrekking tot de kinderdoop en het heilig avondmaal die de triosynode volgende week behandelt. De Bond vindt het onacceptabel als de toekomstige verenigde kerk naast de kinderdoop in haar kerkorde ook de volwassendoop erkent en als ze gemeenteleden die geen openbare belijdenis van het geloof hebben afgelegd, toestaat deel te nemen aan het avondmaal. De vraag wat de Gereformeerde Bond gaat doen als de synode de voorstellen volgende week tijdens de vergadering op donderdag, vrijdag en zaterdag goedkeurt, is volgens Kamphuis niet aan de orde. ,,We geven in deze brief uiting aan onze diepe zorg, de nood van ons hart. Over een 'als-dan'-situatie denken we niet na'', aldus de voorzitter. ROTTERDAM (ANP) - 'Twijfelende zielen' kunnen op 9 en 16 december in twee Rotterdamse kerken terecht voor een dienst voor ongelovigen. De diensten bevatten liederen, teksten en een heuse preek. Maar het gemeenschapsgevoel is belangrijker dan de inhoud, zei initiatiefnemer Rini Biemans dinsdag. De diensten zijn eigenlijk een 'culturele productie' die op basis van de blauwdruk van de christelijke liturgie bij de ongelovige kerkgangers een gemeenschapsgevoel wil opwekken. De diensten in de Pauluskerk (9 december) en de Remonstrantse Kerk (16 december) zijn gericht op ,,een ieder die wellicht angstig of onzeker is omtrent het leven en die niet een-twee-drie bij een god terecht kan'', aldus een persbericht. ,,Wij geloven niet dat God bestaat, maar ook niet dat God niet bestaat. Wij weten het niet, wij twijfelen.'' (...) DEN BOSCH - Nederlandse moslims worden na de aanslagen in de Verenigde Staten als groep ten onrechte in een kwaad daglicht gesteld. Dat concludeert de redactie van Begrip, in het nieuwste nummer van het tijdschrift voor de relatie tussen moslims en christenen. Daarom is het blad volledig gewijd aan 'Moslims over christenen'. Fundamentalisme komt in alle tijden en bij alle religies voor. Naast moslim-geleerden die de dialoog met christenen willen aangaan vanuit een nieuwe uitleg van hun bronnen zijn ook de 'gewone' moslims veel vredelievender en kritischer dan menig christen denkt, zegt islamkenner dr. Jacques Waardenburg in Begrip. Waardenburg erkent dat de meeste islamitische beschrijvingen van het christendom traditioneel zijn, al is er sinds de vorige eeuw ook een opener benadering. Het Jezusbeeld van het Nieuwe Testament wordt positief benadrukt en de teksten over Jezus worden niet meer vervalsingen genoemd. (...) Moslims ontmoeten volgens Waardenburg meer dan voorheen christenen in levenden lijve. Hij somt ook moslim-geleerden op die de dialoog en een gemeenschappelijke strijd tegen onderdrukking bepleiten. Zelf is Waardenburg in de jaren zeventig van de vorige eeuw nauw betrokken geweest bij de toen opgerichte Raad van Religies. (...) Hij vindt overigens dat het begrip 'dialoog' op zeer diverse wijzen wordt benut, afhankelijk van de verschillen in culturen. Voor hem betekent het: hoge eisen stellen van werkelijke kennis en echt begrip. Simpelweg uitwisselen van religieuze ervaringen is voor hem ontoereikend, temeer wanneer men toch zijn eigen mening wil handhaven. In de westerse dialoog van christenen en moslims vindt de islamkenner, dat christenen zich meer gevoelsmatig op de instellingen levenswijze van de moslim moeten richten en elke identificatie met westerse politieke en andere belangen moeten tegengaan. (...) De Groene Amsterdammer gaat in haar laatste nummer uitvoerig in op de plaats van Israël in de Nederlandse en Arabische politiek. G. Philip Mok, columnist voor het Nieuw Israëlitisch Weekblad werd de wacht aangezegd na enkele verbeten uitlatingen van zijn kant die een parallel trokken tussen het herbergen van Duitse oorlogsmisdadigers en het binnenhalen van Arafat door de Palestijnse regering. Heeft er een kentering plaatsgevonden in het Nederlandse beleid, en wat heeft 11 september daarmee te maken? Mok ziet een kentering in het Nederlandse beleid wel, hoewel al al veel eerder dan 11 september. Mok ziet in Israël nu de zondebok van die terreurdaad. «Israël is de jood onder de staten» Dr. Fred Grunfeld, politicoloog aan de universiteit van Maastricht gaat uitvoerig in op de rol die Nederland speelde ten aanzien van Israël sinds de oprichting van deze staat in 1948. Nederland golft wat hem betreft heen en weer tussen omarming en kritisch wijzen met het vingertje. En Ronny Naftaniel van het Centrum voor Informatie en Documentatie Israël is niet bang dat Israël de zondebok wordt van 11 september «Ik denk dat de meeste mensen daar niet intrappen.» In een volgend artikel wordt ingegaan op de relatie tussen de staat Israël en de binnenlandse politiek van Arabische staten. Deze blijken Israël als grote vijand hard nodig te hebben om hun eigen binnenlandse optreden te versluieren. Arabist Hans Jansen: « Als het gaat om de haat en frustratie van Arabieren, dan is het Israëlisch-Palestijnse conflict maar een aanleiding. De ware oorzaak is het onvermogen van Arabische regeringen om hun land behoorlijk te besturen. Ze hanteren Israël, het zionisme en de Palestijnse kwestie als bliksemafleider. Ze hebben de Israëlische vijand nodig om hun hoge defensiebudgetten, hun geheime diensten en hun gesloten samenlevingen te rechtvaardigen.» Lees de artikelen: 'Op de golven van Nederland-Israël' en 'Geliefde vijand' in de Groene Amsterdammer Juist onder huisartsen die tot de voorhoede van de euthanasiepraktijk behoren, groeit de tegenzin tegen de dood op verzoek. ,,Uit onkunde en onwetendheid worden mensen de euthanasieprocedure ingesluisd aan wie nog heel wat kwaliteit van leven geboden zou kunnen worden'', zegt een van hen vandaag in deze krant. Het gaat om artsen die de praktijk goed kennen, omdat zij als 'euthanasieconsulent' jaarlijks ruim vijftien keer de wettelijk vereiste second opinion geven aan collega's die overwegen een patiënt te euthanaseren. Nederland heeft met de euthanasiewetgeving de ,,omgekeerde weg'' bewandeld, aldus de artsen. De huisartsen bevestigen nu wat critici in het buitenland al langer zeggen over het Nederlandse euthanasiebeleid. Nadat ze jarenlang als consulent hun fiat aan de dood op verzoek gaven, proberen ze steeds vaker patiënten en collega's van euthanasie af te houden. In het hele land begint zich onder huisartsen een ,,tegenbeweging tegen euthanasie'' af te tekenen. Dit zegt B. Wanrooij, werkzaam op de afdeling huisartsengeneeskunde in het Amsterdamse Academisch Medisch Centrum. Aan ruim 130 huisartsen verstrekt zij nu studiemateriaal over andere manieren dan euthanasie om lijden te verzachten, de zogeheten palliatieve zorg. Zij ontmoeten elkaar in zogeheten 'palliatieve peer groups'. Tot ongeveer een jaar geleden werd aan palliatie in de huisartsenopleiding nauwelijks tijd besteed. (...) De directeur van de KNMG, P. Rijksen, erkent dat de aandacht voor palliatieve zorg onder huisartsen recentelijk opvallend toeneemt. Rijksen spreekt van ,,voortschrijdend inzicht''. Huisartsen noemen het aannemen van de euthanasiewet dit voorjaar een belangrijke oorzaak van hun groeiende reserves. Een toenemend aantal patiënten ziet de euthanasie nu ten onrechte als een recht, zeggen de artsen, die zich ,,over een grens gedrukt'' voelen. UTRECHT – De Alpha-cursus scoort onder kerkelijke en niet-kerkelijke deelnemers hoog. Het min of meer vrijblijvende en informele karakter lijkt goed aan te sluiten bij de hedendaagse mens. Toch levert de cursus weinig kerkgroei op. Dat is een van de conclusies uit een onderzoek dat het NBI, het interkerkelijk instituut voor theologische studie en vorming (hbo-opleidingen theologie), en Kerkinactie deden onder 25 gemeenten uit verschillende kerkgenootschappen. Het is een kleine groep, erkent het instituut, waarbij een breder onderzoek bepaalde lijnen zou kunnen versterken of verzwakken. Het laat ook nog tal van kwesties open, met name als het gaat over de uiteindelijke effecten van de cursus. De gegevens zijn ondergebracht in een brochure met de titel ”Tussen eten en weten. Gedachten en meningen over de Alpha-cursus.” Het enthousiasme voor de Alpha-cursus zit onder meer in de persoonlijke aandacht, de hartelijkheid, saamhorigheid en betrokkenheid op elkaar. De gezamenlijke maaltijden en het weekend dragen daaraan sterk bij, volgens het NBI. De cursus speelt in op een behoefte aan heldere uitleg van het christendom. Toch is het verschil in sfeer tussen de cursus en de kerkdienst te groot. Niet-kerkelijke deelnemers vinden moeilijk aansluiting bij een kerk, hoewel sommigen volgens het NBI wel tot geloof komen. Het instituut heeft ook de nodige kritiek op de cursus. Na afloop van de cursus zou de nazorg meer aandacht moeten krijgen. Het cursusmateriaal zou verder onvoldoende ingaan op levens- en geloofsvragen van de moderne mens. Ook sluit de cursus onvoldoende aan bij maatschappelijke ontwikkelingen en de daarbij behorende ethische vragen. (...) VEENENDAAL – Twee zwagers waren het meer dan eens: veel waardevolle publicaties, zowel preken als stichtelijke toespraken, verdienden het om bewaard te blijven voor het nageslacht. Ruim elf jaar geleden werd de stichting Lectori Salutem opgericht. De honderdste publicatie is nu de markante mijlpaal: de Westminster Confessie is weer beschikbaar in het Nederlands. (...) Lees het artikel: ‘Westminster’ als markante mijlpaal in het Reformatorisch Dagblad, 9 november 2001 DOORN (ANP) - De gereformeerde synode heeft de Theologische Universiteit Kampen (ThUK) vrijdag opdracht gegeven een bezinningsdag te houden over de verhouding tussen exegese (bijbeluitleg) en dogmatiek (kerkleer). Het college van curatoren van de gereformeerde universiteit moet naar aanleiding daarvan een rapport over dit thema bij de synode indienen. De kerkvergadering had de curatoren in 1997 al gevraagd een rapport te schrijven over het onderzoek aan de ThUK naar de relatie tussen exegese en dogmatiek. Maar volgens de curatoren bleek het niet mogelijk de uitkomsten van de diverse discussies over de kwestie in een rapport vast te leggen. De problematiek is volgens hen zo gecompliceerd dat verdere bezinning noodzakelijk is. Bovendien zou het rapport uitkomen op het moment dat er nog discussie was over de verzoeningsleer naar aanleiding van een omstreden boek van de Kamper hoogleraar dr. C. den Heyer. Die stelt daarin dat de kerkelijke verzoeningsleer niet als dogma in het Nieuwe Testament voorkomt. Volgens die leer heeft Jezus door aan het kruis te sterven de zonden van de hele wereld op zich genomen. De synode nam uiteindelijk geen maatregelen tegen Den Heyer, maar vond wel dat hij in zijn boek exegese en dogmatiek niet zorgvuldig genoeg op elkaar had betrokken. De bezinningsdag van de ThUK, vermoedelijk in de loop van volgend jaar in Kampen, is bestemd voor gereformeerde synodeleden en mogelijk ook voor hun hervormde en lutherse collega's. Het dagelijks bestuur van de Gereformeerde Kerken zal over dat laatste nog overleggen met de besturen van de partners in het Samen-op-Wegproces. De ThUK moet de bezinningsdag zo mogelijk met docenten van andere theologische opleidingen organiseren. OEGSTGEEST (ANP) - De Digha Nikaya, de lange leerredes van de Boeddha, zijn voor het eerst volledig in het Nederlands vertaald. Het werkstuk van de vertalers prof.dr. R. Janssen en drs. J. de Breet wordt zaterdag in Amsterdam gepresenteerd. De presentatie vindt plaats tijdens een bijeenkomst van de Stichting Vrienden van het Boeddhisme gepresenteerd. De verzameling teksten uit de vijfde eeuw voor Christus, geschreven in het Pali, maakt deel uit van vijf bundels met leerredes, die samen met twee andere groepen klassieke teksten de canon van het theravada-boeddhisme vormen. Deze oudste vorm van het boeddhisme is vandaag de dag dominant in Sri Lanka, Myanmar en Thailand. (...) NEW YORK - De aanslagen in New York en Washington zijn slechts een glimp van wat er tijdens de eindtijd zal gebeuren, denken Tim LaHaye en Jerry Jenkins. De eindtijd is volgens de twee auteurs echter nog niet begonnen. Na 11 september is de belangstelling voor de boekenserie De laatste bazuinvan LaHaye en Jenkins sterk toegenomen. De hernieuwde interesse van veel Amerikanen in God vinden de twee erg positief. "We denken dat God onze boeken gebruikt om de boodschap over te brengen dat vandaag de dag is voor mensen om vrede met God te sluiten nu het nog kan." ROTTERDAM (ANP)- Ook volgend jaar zullen voorgangers van verschillende godsdiensten gaan preken bij andere religieuze groeperingen. Burgemeester en wethouders van Rotterdam hebben daarvoor geld vrijgemaakt in de begroting van de gemeente voor 2002. 'Preken voor andermans parochie' is een project tijdens Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001. Gedurende het hele jaar was elk weekeinde in een moskee, tempel, synagoge of kerk een gastspreker te horen van een andere religie. Zo sprak een imam in een hervormde kerk, en een predikant in een hindoetempel. De bedoeling was het stimuleren van de ontmoeting tussen de diverse culturen in de stad, ook een hoofddoel van het project Culturele Hoofdstad 2001. Burgemeester en wethouders van Rotterdam kwamen met de toezegging op een vraag van het CDA tijdens de begrotingsbehandeling. Wel vindt het college het preekproject een beetje duur (ruim 48.000 euro) en wil het maar de helft beschikbaar stellen. Dat zou betekenen dat er volgend jaar elke twee weken gepreekt wordt voor andermans parochie. N. Zemering, lid van de stuurgroep die het project begeleidt, is ,,heel erg blij'' met de toezegging. (...) Het belang van het project is volgens Zemering vooral dat de toenadering tussen de verschillende godsdiensten en culturen aan de basis gestalte krijgt. AMSTERDAM – De gereformeerde theologie heeft veel aandacht voor de eigen geschiedenis en is volop bezig met herbronning. Maar ze heeft te weinig oog voor de doorwerking in de cultuur. Religie is voor mij het hart van de cultuur. Dat zegt dr. George Harinck aan de vooravond van het congres over ”de lotgevallen van de gereformeerde theologie in de twintigste eeuw”. Harinck, werkzaam bij het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlandse Protestantisme in Amsterdam en directeur van het Archief en Documentatiecentrum van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) in Kampen, heeft een aantal gerenommeerde gereformeerde theologen uit Zuid-Afrika, Amerika en Nederland bij elkaar geroepen. Morgen geven ze in Kampen een terugblik op een eeuw gereformeerde theologie. Ook voor de theologie is de twintigste eeuw historie geworden. Men gaat zich ook buigen over de plaats van de gereformeerde theologiebeoefening in deze tijd. „Ik hoop op een eerherstel van de gereformeerde theologie”, zegt Harinck. Maar vooralsnog is hij niet optimistisch over een krachtige positie van gereformeerde theologen wereldwijd. De gereformeerde theologie heeft in de laatste eeuw geen zichtbare rol gespeeld, constateert Harinck met leedwezen. „Als je de grote handboeken over de twintigste eeuw naleest, is het misschien Karl Barth die één keer genoemd wordt.(...) CARDIFF - Bijbelgetrouwe christenen moeten samen optrekken, vindt de voorzitter van de Britse Evangelische Alliantie Joel Edwards. Hij riep gisteren in Cardiff de vleugels van de evangelicale beweging op een aantal onderlinge geschillen opzij te zetten. Edwards sprak op de assemblee van de Evangelische Alliantie. Hij maande gereformeerde evangelicalen te onderkennen dat "God vele vrienden heeft die geen calvinist zijn". En de gemiddelde evangelicaal moet volgens hem beseffen dat ze de intellectuele stimulans die van behoudende christenen uitgaat, hard nodig hebben. Edwards benadrukt dat wanneer de verzoening door Jezus Christus uit het zicht raakt, de aantrekkingskracht van het geloof verdwijnt, alle pogingen om relevant te zijn ten spijt. Hij riep de overheid op tolerantie niet aan te grijpen om de vrijheid van godsdienst in te perken. Hij onderstreepte, verwijzend naar 11 september, de waarde van een samenleving waar alle godsdiensten, ook de islam, in vrijheid beleefd kunnen worden. Maar, zo waarschuwde hij, een bepaalde vorm van tolerantie kan ertoe leiden dat christenen hun historische recht verliezen om de waarheid over Jezus te belijden. (...) Uit het artikel 'EA-voorzitter Edwards: meer christenen dan calvinisten' Nederlands Dagblad, 8 november 2001 Sinds de aanslag op 11 september is direct Osama bin Laden aangewezen als eindverantwoordelijke. Hoewel de bewijzen nooit officieel gepubliceerd zijn, en gevonden aanwijzingen die eventueel in de richting van het Midden-Oosten wijzen de indruk geven bewust te zijn achtergelaten, loopt de hele wereld, inclusief het anders pacifistische IKV, achter de VS en Groot-Brittannië aan. Duidelijk is wel dat zij het volk van Afghanistan nog dieper in de ellende brengen. Gaat het hier werkelijk om gerechtigheid, zoals de regeringsleiders Bush en Blair beweren? Of is er iets anders aan de hand. Een overzicht aan berichten die CNN en Netwerk niet haalden. Ondanks de fraaie speeches van Tony Blair, Bush's meest loyale vazal, knaagt er iets bij politici en vooral stemmers in Europa. Clusterbommen afwerpen op veehouders en bedelaars valt maar moeilijk te rechtvaardigen. De burger gaat denken, kamerleden stellen kritische vragen. Het is jammer dat dit kritische geluid niet wordt ondersteund door een diepgravender analyse van Amerika's geopolitiek dan wat we via de media te horen krijgen. John Pilger, voormalig hoofdcorrespondent buitenland, noemt de oorlog voor gerechtigheid, 'een farce' in een artikel in The Mirror. De enige bedoeling van de oorlog is de Taliban het zadel uit te werken om zo een gunstiger klimaat te scheppen voor de oliepijpleiding die de VS dwars door centraal Azië - en door Afghanistan - wil leggen. De olieindustrie is niet alleen één van de lobby's geweest die Bush's campagne voor president financierden, ze bestaat ook nog eens Bush's voormalige zakenpartners en vrienden. Bush wil volgens Pilger slechts één ding, en dat is ruimte om naar olie te boren in het Caspische bassin, om in de enorme energiebehoefte van de VS te voorzien. Als Tony Blair zo tegen geweld en terreur is, zou hij de Britse wapenindustrie kortwieken, en de VN-blokkade bekritiseren die in iets meer dan tien jaar tijd aan een half miljoen kinderen in Irak het leven heeft gekost, aldus Pilger. "That's more deaths of infants every month than the number killed in the World Trade Center" "Er is geen oorlog tegen terrorisme. Als die er zou zijn, zouden de Royal Marines en de SAS de stranden van Florida bestormen, waar meer CIA-gesteunde terroristen, ex-Latijns Amerikaanse dictators en beulen een schuilplaats wordt gegeven dan waar ook ter wereld." Zie voor dat laatste ook dit artikel in the Guardian. De sinistere geopolitiek van de VS geeft aanleiding tot allerlei speculaties over de ware aard van de aanslag op 11 september. Geheime diensten die falen, terwijl hun Franse collega's al lang op de hoogte zijn? Bewijzen die wijzen naar moslimfundamentalisten maar door Arabisten als vervalsingen worden aangemerkt? Wordt de ramp soms gebruikt om eigen doeleinden van de Bush-regering te verwezenlijken? Het lijkt onvoorstelbaar. Intrigerend is het lijstje dat gemaakt kan worden met incidenten waarin de VS zélf oorlogen uitgelokt hebben onder valse voorwendselen. Voor wie echt tot een full blown conspiracy-theory wil komen, is het merkwaardige bericht interessant dat Bin Laden in Juli van dit jaar nog verzorgd werd in een Amerikaans ziekenhuis in Dubai. Al deze lectuur wordt versterkt door de vragen die rijzen bij het verloop van de aanslag op het WTC gebouw op 11 september. In moslimse kringen gooit men het over een andere boeg en gaat het hardnekkige gerucht dat de Mossad achter de aanslagen zou zitten om het Westen tot een complete oorlog tegen de Islam te bewegen. Bewijzen kan niemand het, maar er zijn wel enkele prikkelende berichten. Zo was er het artikel in de krant Ha'aretz van 18 september over een Israëlische moeder die klaagde dat haar zoon even na de aanslag opgepakt en gemarteld zou zijn door de FBI. Hij en enkele van zijn vrienden filmden de aanslag op het World Trade Centre en werden door een buurman aan politie en FBI aangegeven vanwege 'puzzling behavior'. De buurman zag hen op het dak kreten uiten die hij interpreteerde als een expressie van vreugde en spot. De FBI ondervroeg hen volgens de krant op verdenking van affiliatie met de Mossad, de Israëlische geheime dienst. De vijf zijn inmiddels uitgewezen omdat ze geen geldige verblijfsvergunningen hadden. Wie overigens meent dat de wedergeboren christen George Bush niet aan foute 'global politics' zou doen, kan zich inlezen in de vrijetijdsvereniging waar hij lid van is, de zogenaamde 'Skull & Bones', waar overigens ook weer een theorie te vinden is over de theorie van de betrokkenheid van de Mossad. Het Reformatorisch dagblad geeft breed ruimte aan de vraag in hoeverre moslims en christenen in dezelfde God geloven. Aanleiding hiervoor zijn uitspraken van kardinaal Godfried Danneels, die in de Godsvoorstelling van christenen en moslims grote overeenkomsten ziet, en het posthuum verschenen boek van Hannah Kohlbrugge die een demonische afgod in de God van de Islam ziet. Twintig oktober sierde een brede bijlage over de 'Botsende culturen' het RD, waarin nader op de aard van de Islam en het karakter van het Islamitisch-Nederlandse volksdeel werd ingegaan. Voor een geleidelijke machtsovername hoeven wij niet te vrezen, en ook voor geweld dat vanuit brede moslemse zijde gedeeld wordt zal nooit sprake zijn, aldus de Islamoloog prof. dr. M. Van Bruinesse en onderzoeker G. van de Bruinhorst. In hetzelfde katern wordt gememoreerd aan de uitspraken van cultureel antropoloog Hans Werdmölder, die oproept tot een echt gesprek tussen autochtonen en allochtonen over normen en waarden. De confrontatie met elkaar moet worden aangegaan. In het EO-programma 'Gelijk om middernacht' hadden Pim Fortuyn en Abdullah Haselhoef ook al opgeroepen tot een echt gesprek. "De maskers moeten af" zei Haselhoef toen. Dat daar in Nederland nog geen ruimte voor was bleek afgelopen week toen van Jan Mulder tot het COC over Haselhoef heenviel in diens worsteling een orthodoxe Koranuitlegging over homoseksualiteit in een moderne maatschappij te doen. De imam zag zich genoodzaakt een en ander terug te nemen. Ondertussen is onder christenen de vraag prangend geworden wat de verschillen en wat de gemeenschappelijkheden met het Islamitisch Godsbesef zijn. "Joden, christenen en moslims geloven in een en dezelfde God, alleen geven ze een totaal andere invulling aan de inhoud." vat de Utrechtse missioloog prof. dr. J. A. B. Jongeneel samen. Hij ziet weliswaar grote verschillen in het godsbeeld van islam en christendom, maar gelooft toch dat zij –uiteindelijk– dezelfde God vereren. Allah is gewoon een woord voor God. Ook dr. Rentier en ds. Slomp waren het met dit argument eens. Desalniettemin zijn de theologen het erover eens dat het evangelie 'veel rijker' is. God is volgens Jongeneel voor moslims 'een verre God'. Aan de andere kant is daar ook iets van te leren. 'Christenen gaan soms met God om alsof het hun buurman is.' Er lijkt bij de meeste theologen, ook van gereformeerde huize, schroom om een ander in zijn Godsbeeld te kort te doen: "Moeten we van een vrijzinnige en orthodoxe christen dan ook zeggen dat ze een andere God kennen?" Studiesecretaris van de Gereformeerde Bond ir. Jan van der Graaf ging eerder dit jaar inderdaad zover, door te stellen dat hij en Corrie Jakobs, de vrijzinnige 'bondscoach', niet in dezelfde God geloven, een conclusie die ook al volgde uit discussie over de rol van homoseksualiteit in de religieuze gemeenschap. Maar van der Graaf is dan ook geen theoloog. Hij ziet in de Islam wel degelijk een agressieve Godsdienst, en benadrukt vooral de 'plus' van het Christendom. „Wij belijden een drie-enig God, dus niet alleen de Vader, maar ook de Zoon en de Heilige Geest. We geloven verder dat niet alleen de Zoon ons zeer nabij is gekomen, maar ook de Geest en de Vader." Vraag is of Van der Graaf zo veel anders zegt dan Jongeneel, die beweert: "Het verschil zit meer in de visie op Gods eigenschappen. Christenen stellen dat God "vlees" is geworden, terwijl bij de islam God "boek" is geworden. De moslims accepteren het kruis niet als een historisch feit en erkennen dan ook niet wat christenen in dat kruis zien, namelijk verzoening, vergeving en geweldloosheid. Ze zíen het kruis niet omdat het voor hen gewoon niet bestaat." UTRECHT - ,,Wij zijn een moralistisch en kritisch, maar weinig zelfkritisch volkje.'' Dat constateert prof. dr. Frans Vosman, hoogleraar moraaltheologie aan de Katholieke Theologische Universiteit (KTU) in Utrecht. Dat gebrek aan zelfkritisch vermogen zit volgens hem de zoektocht naar normen en waarden in onze veelkleurige samenleving nogal dwars. Vosman hield gisteren zijn inaugurale rede in de Utrechtse universiteitsaula, waarmee hij dan formeel zijn ambt aanvaardt. In zijn 'proeve van bekwaamheid' behandelt hij de tegenstelling 'subjectieve versus objectieve moraal' en presenteert hij een uitweg uit die tegenstelling. Het thema is niet gespeend van actualiteitswaarde. Genoemde tegenstelling speelt door de hele discussie over normen en waarden. Moraal gaat over goed en kwaad, zowel wat mensen aanrichten als wat ze overkomt. Maar wat is dan subjectief en objectief? ,,Subjectieve moraal in zijn scherpste vorm'', legde Vosman uit, is dat ieder zijn eigen normen en waarden heeft. En die van de een zijn niet beter of minder dan die van de ander. Van objectieve moraal is sprake wanneer gezegd wordt dat er vaste normen en waarden bestaan, bijvoorbeeld omdat ze van goddelijke oorsprong en door God gewild zijn zodat de mensen ze slechts te gehoorzamen hebben. De Rooms-Katholieke Kerk stelt zich sterk op dit standpunt en fulmineert tegen alle vormen van subjectieve moraal. Waar het Vosman nu om gaat, is of je subjectiviteit in de moraal kunt waarderen zonder te vervallen in louter subjectieve moraal, waarover niet valt te discussiëren en waardoor normen en waarden los zand worden.(...) Vosman vindt dat het echte debat over de moraal in onze samenleving ,,nog altijd niet'' begonnen is. ,,We zitten nog steeds in een verdeel-en-heers schema.'' Dat iedereen mag vinden en doen wat hij wil, is naar zijn mening ,,in feite een lege vrijheid en een lege tolerantie. Je moet echt geïnteresseerd raken in wat anderen beweegt. Ik kan niet spontaan begrijpen wat Marokkanen hebben met eer en Staphorst heeft met Gods beschikking. Daar echt kennis van nemen en LONDEN – Een totaal van 71 kerken en christelijke organisaties uit het Verenigd Koninkrijk zijn sinds juli toegetreden tot de Evangelische Alliantie in dat land. Er is sprake van een snelle groei. De nieuwe leden bestaan uit veertig kerken, de rest zijn christelijke organisaties. De kerken komen uit het gehele land, van de Cairnshill Methodist Church in Belfast tot St. Matthias Parish Church in Plymouth, van Kings Church (in Wellington) tot West End Congregational Church, Haverhill in Suffolk. Er hebben nu meer dan 3000 kerken en 700 verschillende organisaties in het Verenigde Koninkrijk het lidmaatschap ondertekend. Directeur Colin Saunders is er verheugd over dat zo veel kerken en organisaties de alliantie willen versterken. Het onderstreept volgens hem het belang van de organisatie en het geeft de mogelijkheid de agenda van de kerk te bepalen. (...) WASHINGTON - Het aantal Amerikanen dat zegt geen godsdienst te hebben, is in tien jaar verdubbeld: van 14,3 miljoen in 1990 tot 29,4 miljoen in 2001.De snelle groei van het aantal onkerkelijke Amerikanen is een van de opvallendste resultaten van het Amerikaanse Godsdienstige Identificatie Onderzoek van de City University van New York. Volgens Charisma News Service heeft deze enquête meer dan vijftigduizend Amerikanen gevraagd naar hun godsdienst. Protestanten blijven met 105 miljoen de meerderheid (52 procent) van de bevolking. In 1990 vormden protestanten nog zestig procent van de bevolking. 25 procent van de Amerikanen noemt zich Rooms-Katholiek. Het aantal volwassenen inwoners van de VS dat zich identificeert met een niet-christelijke godsdienst is gestegen van 5,8 miljoen tot 7,7 miljoen. Joden vormen 1,3 procent van de bevolking. NIJMEGEN (ANP) - In onze geseculariseerde samenleving zijn nieuwe generaties amper in staat onze culturele schatten te begrijpen, omdat het hun ontbreekt aan de bijbelkennis die daarvoor nodig is. Deze generaties zijn vervreemd van hun eigen tradities en identiteit. Dit zei de Belgische kardinaal Danneels woensdag tijdens een symposium in Nijmegen ter gelegenheid van de presentatie van het Internationaal Bijbelcommentaar. Hij ging daar in op de vraag welke relevantie de bijbel heeft voor de postmoderne cultuur en de oecumene. ,,Het ijveren voor een betere kennis van de bijbel is, zelfs voor de niet-gelovige mens, een onmisbaar element uit de zorg voor de eruopese en wereldcultuur. Bijbelkennis bijbrengen is in die zin gewoon beschavingswerk'', aldus Danneels. Ook de tweede spreker, oudtestamenticus prof. dr. E. Noort van de Rijksuniversiteit Groningen, noemde onbekendheid met de bijbel een verlies voor de cultuur. Noort zag echter ook een voordeel in de afgenomen bijbelkennis. De hoogleraar vindt het een 'theologisch winstpunt' dat lezers met geringe voorkennis de bijbel met minder vooroordelen bekijken. (...) Behalve deze beide sprekers had uitgeverij Kok kardinaal Simonis en secretaris-generaal van de Samen-op-Wegkerken ds. B. Plaisier uitgenodigd voor de presentatie van haar nieuwste uitgave. Als vertegenwoordigers van respectievelijk de katholieke en protestantse gemeenschap namen Simonis en Plaisier het eerste exemplaar van het bijbelcommentaar in ontvangst. Het lijvige werk telt 2400 bladzijden in twee delen en zegt een overzicht te bieden van de laatste stand van de bijbelwetenschap. Er werkten 120 auteurs uit 32 verschillende landen mee aan het commentaar. Zij zijn van rooms-katholieke, protestantse en orthodoxe huize. Nog nooit eerder waren deskundigen met zoveel verschillende nationaliteiten en uit zoveel verschillende richtingen betrokken bij een commentaar. (...) WASHINGTON – Een federale rechter in de Verenigde Staten heeft maandag de behoudende predikant ds. Samuel Edwards bevolen zijn pastorie in Accokeek binnen tien dagen te verlaten. Volgens de rechter geeft de kerkorde van de Anglicaanse Kerk de vrouwelijke bisschop Jane Holmes Dixon het gezag over de plaatselijke gemeente. Met deze uitspraak heeft de bisschop haar zin gekregen: ds. Samuel Edwards, in de Verenigde Staten bekend als voorvechter van een rechtzinnige theologie, wordt een plaats in haar bisdom ontzegd. De strijd tussen de gemeente in Accokeek en de vrouwelijke bisschop heeft veel aandacht in de VS gekregen. De sterke moderne vleugel van de 2 miljoen leden tellende Anglicaanse Kerk stond lijnrecht tegenover de steeds kleinere behoudende vleugel in de Accokeek-kwestie. De gemeente in Accokeek beriep ds. Edwards omdat ze graag een behoudende predikant wilde hebben. Voor zijn vertrek naar Accokeek was Edwards directeur van Forward in Faith, een organisatie binnen de Anglicaanse Kerk in de VS die een confessionele theologie voorstaat waarin Gods Woord centraal staat. Edwards werd beroepen, maar de gemeente ligt in het bisdom dat onder leiding staat van de vrouwelijke bisschop Jane Dixon. Mevrouw Dixon staat bekend als een progressieve theologe die graag meer vrouwelijke voorgangers in haar bisdom ziet. Onder haar leiding is het aantal vrouwelijke predikanten in het bisdom sterk toegenomen. Intussen hebben 29 van de 96 gemeenten in Dixons bisdom een vrouwelijke voorganger. Toen Accokeek Edwards wilde beroepen, maakte mevrouw Dixon bekend dat ze haar bisschoppelijke veto over de keuze van Accokeek zou uitspreken. Accokeek heeft Edwards toch naar Washington laten komen, waarna bisschop Dixon naar de wereldlijke rechter stapte. Het is niet de eerste keer dat zij de wensen van een plaatselijke gemeente negeert om een theoloog naar haar smaak te kiezen. Ook de anglicaanse gemeente in de stad Laurel wilde graag een behoudende, mannelijke predikant. Bisschop Dixon stuurde echter een lesbische vrouw. Dat dolende zielen, op zoek naar diepgang en zingeving, de gewóne kerken niet massaal binnenstromen, valt te begrijpen. Maar waarom weten ze ook de vrijzinnigen, met hun prettig ruime opvattingen, niet te vinden? De Vereenigde Doopsgezinde Gemeente Amsterdam congresseerde er woensdagavond over in de Singelkerk. Al sinds 1801 -toen de strenge zonnisten verloren van de lossere lammisten- is de kleur van de Amsterdamse doopsgezinden bij uitstek vrijzinnig. Maar de gemeente kalft af en is naarstig op zoek naar haar identiteit. Ruim honderd belangstellenden zitten in de beeldschone, sobere kerkzaal: opvallend veel jongeren, een enkel dopers los knotje. Orgelspel biedt een licht-liturgische toets. Vier vrijzinnige heren -katholiek, gereformeerd, joods en doopsgezind- zullen zich over de kwestie buigen. Een vrijzinnige moslimspreker was volgens de organisatie 'helaas' niet te vinden. Natuurlijk, zegt liberaal rabbijn David Lilienthal, komt het liberale jodendom voort uit dezelfde Verlichting als waarin het vrijzinnige christendom wortelt. ,,Maar die tijd hebben wij achter ons gelaten. Er is méér dan het intellect. Zoals iemand ooit zei: de kerken sluiten, maar de spiritualiteit stijgt op tussen de straatstenen.'' Het liberale jodendom heeft de tijdgeest haarfijn aangevoeld. ,,We hebben de kracht van de traditie herontdekt.'' In het nieuwe gebedenboek staan beduidend meer 'traditionele' teksten. Ooit als achterhaald weggeworpen rituelen keren terug in de liturgie. ,,We ontdekken hoe muziek en rituelen spreken tot dat deel van ons dat we de ziel noemen. We hebben de lichaamstaal opnieuw ontdekt.'' Pieter Holtrop, hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen, heeft het niet op de negentiende-eeuwse vrijzinnigheid, die 'religie van de nette burgerij'. Maar de 'vrijzinnigheid als mentaliteit' krijgt zijn onverdeelde sympathie. Ze kenmerkt zich door tegenspraak en eigenzinnigheid. Vrijzinnigheid is, op haar best, her majesty's most loyal opposition. ,,Een kerk die daaraan geen ruimte biedt is als een koning die zijn hofnar doodslaat.'' Net als Lilienthal wijst de gereformeerde hoogleraar op het belang van 'een gehechtheid aan de traditie'. We kunnen niet zonder rituelen en symbolen. ,,Er is in godsdienst zoveel rituele rijkdom.'' Na de volzinnen van katholieke vrijdenker en emeritus hoogleraar Wim Couwenberg (,,Vrijzinnige religiositeit is de enige manier om de religieuze dimensie in een moderne context op den duur staande en geloofwaardig te houden'') is de beurt aan Henk Leegte, doopsgezind predikant ter plaatse. Hij snijdt een teer punt aan: wat maakt doopsgezinden nog doopsgezind? Volwassenendoop komt elders óók voor, 'en voor vrede zijn we allemaal'. ,,Het gaat om een bepaald soort betrokkenheid, ernst, een vroomheid waarmee we het geloofsgesprek aangaan. En we blijven elkaar broeders en zusters noemen, we willen beslist geen mijnheren en mevrouwen zijn. En natuurlijk vinden we dat daden woorden te boven gaan.'' Maar als doopsgezind niet méér is dan dat 'familiegevoel', zegt Leegte, kunnen we dan niet beter fuseren met remonstranten en andere vrijzinnige groepen? In de discussie die volgt buigen de mannen zich -natuurlijk- even over 11 september, maar verder vooral over de gebrekkige werfkracht van de doopsgezinden. De vrijzinnigen staan op winst volgens Couwenberg. Alleen, ze manifesteren zich nauwelijks. ,,De vrijzinnigheid ontbreekt het aan engagement en elan.'' (...) Uit het artikel 'Vrijzinnigheid / Dolende zielen vinden het prettige ruime niet' Trouw 19 oktober 2001 AMSTERDAM (ANP) - Een groep rooms-katholieke en protestantse theologen pleit voor nieuwe kerkelijke regels om de oecumene te kunnen verbreden en te verdiepen. De zogeheten Oecumenische Polderkring roept kerkleiders onder meer op richtlijnen op te stellen om de gezamenlijke deelname van protestanten en rooms-katholieken aan eucharistie en avondmaal mogelijk te maken. De tien theologen, die sinds twee jaar regelmatig bijeenkomen, willen ook regels die een gezamenlijke kerkelijke betrokkenheid van gemengd gehuwden mogelijk maken. Volgens hen laten de kerken deze mensen in de kou staan bij hun pogingen geloof samen te beleven en te vieren. Ook wijzen ze erop dat de kerken elkaars doop erkennen, maar er niet toe komen de vervolgstap te maken naar de erkenning van elkaars viering van de Maaltijd van de Heer. (...) De huidige regels leiden volgens de theologen tot een stagnatie in de oecumene, het streven naar kerkelijke eenheid. ,,De oecumenische wagen staat stil'', menen ze. ,,Jarenlang bediende de basis het gaspedaal en de kerkelijke leiding stuur en rem. Maar dat is veranderd. Aan de basis heerst vermoeidheid en zorg om het dagelijkse overleven van gemeente of parochie. ,,De stuwkracht van die kant is weggevallen; de remkracht vanuit de leiding is gebleven.'' (...) BARENDRECHT (ANP) - Prof. dr. F. Rutten is bekeerd. De oud-secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken belandde enige jaren geleden met een alcoholverslaving in de Jellinek-kliniek. Daar ging hij op de knieën, om een ultra-conservatieve Rooms-Katholiek te worden. Rutten kwam enkele malen in het nieuws doordat hij voorspellingen over de toekomst deed. Zo voorspelde hij dat Jezus op een bepaald tijdstip zal terugkomen. Ten aanzien van sommige voorspellingen denkt dat hij echter ,,in de valstrik van de duivel te zijn getrapt''. Zijn voorspelling dat op 31 mei het vijfde dogma over Maria zou worden afgekondigd, is namelijk niet in vervulling gegaan. Rutten denkt dat zijn eerdere voorspelling dat het wonder van Garabandal op 11 april 2002 zal plaatsvinden, de aandacht van de duivel heeft getrokken. Dit schrijft hij in het oktobernummer van de IKI (NV) Nieuwsbrief. ,,Waarschijnlijk weet hij, net als ik, dat die datum zal blijken te kloppen'', aldus Rutten, oud-secretaris-generaal van het ministerie van Economische Zaken. ,,Om op voorhand mijn geloofwaardigheid in diskrediet te brengen, maakte hij gebruik van een handlanger, die ik tot dan toe volledig vertrouwde. Die handlanger bracht mij door een artikel van de 'ambassadeur van Maria' tot de verkeerde prognose over het jaartal van het Mariadogma.'' Een extra fout was dat Rutten de prognose publiceerde ,,zonder in mijn hart de overtuiging te voelen dat het jaartal juist was''. Hij had zich eenzijdig laten leiden door het motto 'ons geloof verzet bergen, God verhoort al onze gebeden'. Dat motto is volgens Rutten wel juist, ,,maar God bepaalt Zelf, in welke vorm en op welk tijdstip Hij ons verhoort''. (...) In de inleiding van de nieuwsbrief meldt Rutten dat hij met de Vlaamse pastoor Van der Voort een nieuwe stichting heeft opgericht, Stichting Instituut voor Katholieke Informatie voor Nederland en Vlaanderen (IKI-NV). De leden van het oude bestuur hadden vraagtekens gezet bij de ruime aandacht die Rutten in de nieuwsbrief besteedt aan eigentijdse openbaringen in verband met verschijningen van Maria in Amsterdam, Garabandal en Medjugorje. Verder bestond er onenigheid over praktische zaken, zo meldt het dagblad Trouw. APELDOORN – Dogma en belijdenis zijn altijd menselijke en ook wel tijdgebonden formuleringen van het geloof, vindt prof. dr. J. W. Maris, dogmaticus aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn. „Maar zij geven wel de continuïteit van het geloof der kerk weer. Wat ik bij dr. Graafland voortdurend mis, is de katholiciteit van het geloof. In het overgeleverde dogma is niet alleen de leer maar ook het gelóóf bewaard. Daarom is er zoiets als de normativiteit van de geloofstraditie.” Prof. Maris respecteert dr. Graaflands poging in diens nieuwste boekje om als gelovige theologisch te spreken. Dat wil hij vooraf nadrukkelijk stellen. „Dat onderscheidt hem al van vele moderne theologen met wie men allang geen verwantschap meer voelt. Ik ontmoet in dr. Graafland ook in dit boek een broeder. Helaas is de volgens hem aanwezige spanning in de leer van de kerk er de oorzaak van dat hij deze leer achter zich wil laten. Daarin volg ik hem niet. Is het bij hem iets van de vermoeidheid van een ”oude” theoloog, die zegt: „Laten we maar teruggaan tot de Christus der Schriften”?” Het dogma is altijd een abstractie en staat niet gelijk aan de Schrift, zo is de overtuiging van prof.Maris en prof. Graafland. „Maar daarmee behoef je je niet te distantiëren van de manier waarop het dogma tot stand is gekomen. Daar zitten zeer menselijke verhalen aan vast. Het is zeker eigen aan het werk van elke theoloog om voor spanningen en mysteries te staan, maar dr. Graafland gaat onnodig ver door die spanningen te projecteren op de essentie van het dogma zelf.” Op formuleringen van het dogma is soms best wat af te dingen, zo stelt dr. Maris, ook als het gaat om de historische belijdenisgeschriften. „Ze zijn zeker gedateerd, maar daarmee nog niet verouderd, zoals hij meent. Hoe kan het anders dat miljoenen christenen wereldwijd, die soms moderne vertalingen van de Bijbel kennen, zich toch aangesproken weten door de oude belijdenisgeschriften? De belijdenisgeschriften behouden hun waarde door alle theologische modes en stromingen heen, en dat niet omdat christenen zo onnozel waren dat ze niet nadachten.” Ook voor de gelovigen in de vierde, vijfde en in de zestiende eeuw is het niet zo geweest dat zij in het dogma direct alles van het Christusgeheimenis hebben gezien. „Er blijft altijd iets van het geheim en het mysterie achter. Het is bovendien altijd kenmerkend voor de leer van de kerk geweest dat er het besef is dat het Evangelie niet naar de mens is.” (...) Elk godsbeeld maakt gebruik van het bestaande denkapparaat, zo is de overtuiging van prof. Maris. „Dat de scholastiek veelal een tijdloos waarheidsbegrip huldigt, ben ik met dr. Graafland eens. Ook dat de scholastiek niet alleen een methode en vorm is maar ook de inhoud beïnvloedt. Dat heeft de praktijk wel bewezen. Dr.Graafland wijst ons op dingen waarvan we ons bewust moeten zijn. In zijn pleidooi voor de vertaling van de leer van de kerk naar de taal van vandaag kan hij ten goede een luis in de pels van de orthodoxie zijn. Maar tegelijkertijd doet hij tekort aan de inhoudelijke continuïteit van de leer van het oudkerkelijke dogma en de Reformatie.” Prof. Maris is over deze continuïteit veel optimistischer. „Het dogma is niet het geloof, maar het is wel de drager van de continuïteit van het geloof. Dr. Graafland wijst in zijn verzet tegen een bepaalde terminologie onnodig dingen af. Hij wil al tastend dingen als puin opruimen, maar wat houd je over? Wat in de Bijbel staat, zegt hij. Maar ook daarin is hij weer selectief. Ik begrijp dr. Graaflands intentie dat hij recht wil doen aan wat in de Bijbel staat. Toch is het zo dat we de Bijbel met alle heiligen willen verstaan. Nu lijkt het wel alsof we slechts op individuele wijze met de Schrift omgaan en eigenlijk alles moeten overdoen.” Dr. Graafland wil een reactie op een bestaande theologie geven, maar wat hij Kuitert en Den Heyer verwijt, namelijk dat zij reactietheologen zijn, is eigenlijk ook van hem te zeggen, zo zegt prof. Maris. „Dr. Graafland stelt terecht kritische vragen over zaken waarvan we ons bewust moeten zijn. Maar of dit ons zo verder brengt, is voor mij de vraag. Ik heb het idee dat de correcties die hij aanbrengt niet nodig zijn. Als dr. Graafland op de manier van dit boek de belijdenis wil corrigeren, zou de belijdenis ook wel eens een correctie op hemzelf kunnen zijn. Maar zijn wens dat de gereformeerde theologie ook in onze tijd vitaal zal blijven, is ook de mijne. Dat verdient de inzet van iedereen die de belijdenissen liefheeft.” Uit het artikel: 'Prof. Maris: Katholiciteit van geloof bij dr. Graafland in het geding' Reformatorisch Dagblad, 18 oktober 2001 ROTTERDAM – Hoewel er al jaren moslims in ons land wonen en werken, is de onkunde bij Nederlanders over de islam groot. Ook bij kerkgangers. Een gesprek met een moslim aangaan, blijkt moeilijk. Daarom komen in de basiscursus ”Gesprek met Moslims” vragen als „Hoe moet ik beginnen en wat moet ik zeggen?” aan de orde. Morgenavond gaat de cursus, die zeven avonden duurt, in Rotterdam van start. „Na 11 september ligt het gevoeliger om over de islam te spreken.” De basiscursus staat onder leiding ds. Marten de Vries, gereformeerd vrijgemaakt predikant in Rotterdam-stad, en Toby Howarth, missionair werker onder moslims vanuit de hervormde kerk van Rotterdam-Delfshaven. In de cursus gaat het onder andere over het omgaan met moslims. En ook over vooroordelen en racisme. Hoe lees je de koran? En welke rol speelt de koran in het leven van een moslim? Het is niet de bedoeling van de cursus om alleen kennis door te geven. Ze wil ook toerusten voor de praktijk, zodat mensen leren zelfstandig gesprekken te voeren met moslims en mee kunnen werken aan evangelisatieactiviteiten onder moslims vanuit de eigen gemeente. De deelnemers leren door middel van lezingen, bijbelstudies, video's, een bezoek aan een moskee en gesprekken met moslims en ex-moslims gesprekken te voeren met moslims. Ook is er een keer een gezamenlijke avondmaaltijd tijdens de ramadan. De cursisten komen dus direct in aanraking met moslims. „Dan komen we ook een beetje dieper in gesprek”, aldus Howarth, die de situatie in Rotterdam-West echt als een voordeel ziet. „In Delfshaven is een beraad van kerken en moskeeën. Daardoor zijn er goede contacten. We hebben ook partnerschappen.” De Pelgrimvaderskerk heeft dat bijvoorbeeld met de Aya Sofya-moskee aan de Mathenesserdijk, vertelt hij. Aan het eind van deze maand hebben jongeren uit de gemeente tijdens een jongerenavond een gesprek met jongeren uit de moskee over de gebeurtenissen van 11 september. Verder heeft de vrijgemaakte kerk regelmatig een dialoogavond. Deze context is ook bepalend voor de cursus. Vanuit de gesprekken die er al geweest zijn, weet Howarth dat ze „vriendelijk en respectvol, maar ook pittig” zijn. „Het is geen dialoog zoals in de oude vrijzinnige betekenis. We draaien niet om de vragen heen en we hebben geen verborgen agenda's. We hebben een boodschap voor elkaar.” (...) De missionair werker is overigens de laatste weken wel vaker op een dieper niveau in gesprek gekomen. Hij vindt ook dat het gevoeliger ligt om over de islam te spreken. Sommige mensen zeggen ook rare dingen over moslims, die helemaal niet kloppen, aldus Howarth. „Mensen krijgen soms foute informatie.” In de cursus wil hij daarom ook aan een juiste beeldvorming werken. (...) Dr. Bram van de Beek, sinds een jaar hoogleraar symboliek aan de Vrije Universiteit, heeft zich met zijn onlangs uitgesproken oratie de 'existentiële' woede van nogal wat collega's op de hals gehaald. 'Jij zaagt de poten onder het cultuur christendom uit', verwijten ze hem. Een terecht verwijt, dat hij desalniettemin met verve verdedigt, vanuit de overtuiging dat ,,de kerk opnieuw moet leren de wereld te ontmaskeren.'' Voor zijn inaugurele rede op 21 september heeft Van de Beek (55) het vroegchristelijke genre van de apologie uit de kast gehaald. ,,Apologetiek was in de vroege kerk niet, zoals gewoonlijk in de moderne tijd, een poging om het geloof acceptabel te maken, maar vooral een verweer door het gedachtegoed van de tegenstanders te ontmaskeren als leugen.'' Ook de huidige kerk zou volgens hem opnieuw de moed moeten opbrengen de wereld waarvan zij deel uitmaakt te ontmaskeren. Want met die wereld is veel mis. Om zich heenkijkend ziet Van de Beek een ogenschijnlijk plurale cultuur, die echter gedreven wordt door één macht: 'die van het grote geld'. Zowel de Verlichting als andere ideologische en religieuze dromen hebben volgens hem meegewerkt aan het ontstaan van deze materialistische wereld. ,,Waar de mens autonoom wordt, levend zonder God, gaat uiteindelijk het recht van de sterkste gelden, en dat is thans het recht van de rijkste. In zo'n wereld ontstaat respectloosheid en geweld, zoals de dramatische gebeurtenissen in New York laten zien.'' In die situatie moet de kerk weer leren wat haar verkondiging is, meent hij, ook als die vreemdelingschap impliceert. In plaats van positief te staan tegenover de cultuur, wat in kerk en theologie tegenwoordig gebruikelijk is, zou de kerk juist die cultuur moeten durven ontmaskeren als een leugen. ,,Onder cultuur versta ik de waarden van een samenleving en de doelen die zij zichzelf stelt. Kijkend naar de westerse samenleving zie ik dan een kritiekloze stapeling van waarden als taal, cultuur, geloof en staat, die vervolgens door de globalisering internationaal wordt gemaakt tot 'de' westerse beschaving. Een 'beschaving' waarin reclamecommercials zo'n geweldige impact hebben, dat mensen zich bijna geen eigen gedachten meer kunnen vormen. En een beschaving waarin, passend bij de idee van individuele vrijheid en mondigheid van de mens, elke morele dwang ontbreekt.'' Dat lijkt heel mooi, zegt Van de Beek, maar het is een droom. En als we met die droom gaan leven zijn de consequenties desastreus. Hij ziet die gevolgen onder meer in de Nederlandse politiek. ,,We kunnen geen beroep meer doen op het geweten van mensen, want dat moet vrij zijn. We kunnen niemand moreel dwingen. Maar we moeten wel samenleven. Er is structurering van de maatschappij nodig. Voor de vormgeving zou het redelijk gesprek voldoende moeten zijn. Maar een gesprek dat tot conclusies kan leiden, veronderstelt een gemeenschappelijke basis. Er moet iets zijn wat de individuele belangen overstijgt. Nu kan dat niet iets ideëels zijn, want dat botst met de vrijheid van de mens. Daarom blijft alleen het botte materiële meetbare belang over. Maar dat is alleen redelijk voor degenen die geen groter goed kennen dan materiële welvaart. Dus het is helemaal niet redelijk, het is opgelegd. Daarom blijkt de discussie onmogelijk. Blijft als enige over dat in plaats van een morele norm een technische wet het collectieve belang zeker stelt.'' (...) Kan het eigenlijk nog goed komen met het westen? Cultuurpessimist Van de Beek gelooft er niet meer in. ,,De westerse beschaving kan alleen in elkaar storten zoals destijds het Romeinse Rijk. Dat rijk dat zo machtig was, maar innerlijk zo verzwakt en decadent, dat Galliërs en Germanen de zaak gemakkelijk konden overnemen. Wij zijn net zo kwetsbaar geworden. Terwijl de Amerikanen plannen maken voor een ruimteschild, worden hun piloten met stanley-mesjes gekeeld. Ik denk dat het terroristische type van verzet van Bin Laden en de zijnen op den duur de maatschappij zal uithollen en doen ineenstorten. Culturen en beschavingen bestaan nu eenmaal niet eeuwig.'' Uit het artikel 'Cultuurkritiek / Tegen de schijn, het respectloze, het grote geld' Trouw 16 oktober 2001 AMERSFOORT - Elke theologische leer omtrent de onfeilbaarheid van de Schrift is feilbaar mensenwerk, vindt prof. dr. W.J. Ouweneel. De goddelijke inspiratie noemt hij ten diepste een geheimenis. En een geheimenis kun je niet vangen in een of andere theorie.Het jongste nummer van Bijbel & Wetenschap, een uitgave van de Evangelische Hogeschool in Amersfoort, is gewijd aan het thema 'Hoe lezen wij de Schrift?'. Ouweneel kent wel acht verschillende inspiratietheorieën, maar hij heeft er niet veel mee op: ,,We zien vaak achteraf hoe historisch bepaald zulke visies uit het verleden in feite waren - en latere generaties zullen van onze Schriftvisies hetzelfde zeggen.'' Ouweneel grenst zich enerzijds af van de vrijzinnigheid. ,,'Heel uw woord is de waarheid' (Ps. 119 : 16) - dat is en blijft onverkort ons motto.'' Anderzijds stelt hij de vraag of de aanname van een letterlijke, historische Adam ,,echt net zo belangrijk is als het geloof in de letterlijke, historische Christus''. Moet het in de Bijbel geschiedkundig en natuurwetenschappelijk allemaal kloppen, of gaat het ,,veeleer om een existentiële zaak? Of zijn dat valse tegenstellingen?'' De moderne 'historische Schriftkritiek' en het 'fundamentalisme' met elkaar vergelijkend, stelt hij dat beide richtingen lijden ,,aan dezelfde overschatting van de 'moderne wetenschap'. De één meent wetenschappelijk te kunnen aantonen dat de Bijbel niet, en de ander dat de Bijbel wel het onfeilbare Woord van God is.''Overschatting van de wetenschap noemt hij de stelling: wie aan de gangbare theologie der onfeilbaarheid komt, komt aan de onfeilbaarheid van de Schrift. Hetzelfde constateert hij bij de Drie-eenheid: ,,Waarom is het zo moeilijk in te zien dat wie aan gebrekkige menselijke theorieën over de drie-eenheid van God komt, daarmee nog echt niet aan God zelf komt?'' De 'behoudende' theologie wenst volgens hem niet het onderscheid te aanvaarden tussen geloofskennis van het hart én de wetenschappelijke verantwoording daarvan met het logisch verstand. ,,Veelal stelt men de theologie gewoon gelijk aan de geloofskennis; dus wie aan de theologie komt, komt aan het geloof.'' Op die manier, vindt Ouweneel, zijn heel wat studeerkamertheorieën aan het kerkvolk opgedrongen ,,als laatste waarheden Gods'' en tot inzet van kerkscheuringen gemaakt. En daar zijn nog steeds geen lessen uit getrokken. (...) Al met bestempelt Ouweneel het schema 'bijbelgetrouw' versus 'bijbelkritisch' als simplistisch. Ook mr. H.P. Medema vraagt zich in het blad af, of het fundamentalisme zichzelf niet heeft overschat: ,,Het fundamentalisme heeft de vraag willen beantwoorden die door de modernistische theologie op de agenda was geplaatst: is het letterlijk waar? - en het antwoord was duidelijk: ja. Terwijl de modernistische theologie duidelijk nee zei. Maar wie heeft de vraag bedacht? Die staat niet in de Bijbel, en wordt in dat Boek ook niet opgeroepen.'' Eveneens af te keuren vindt hij de vraag: is het historisch waar? ,,Als zouden we het verleden terug kunnen roepen en kunnen controleren op feitelijk gebeurd-zijn. Een totaal verkeerd uitgangspunt van de moderne tijd, waarmee wij als christenen ons überhaubt niet zo naïef hadden moeten inlaten.'' Het fundamentalisme riep ook ,,angstig'': er zijn geen fouten in de Bijbel, en dat kunnen we bewijzen. Maar dit uitgangspunt was verkeerd, aldus Medema: ,,Het gezag en de kracht van de Bijbel ligt niet in de bewijsbare foutloosheid van de tekst van het Boek, maar in de merkbare werkelijkheid van het gebeuren in datzelfde boek.'' DEN HAAG – De Nederlandse regering ziet een embryo vanaf veertien dagen na de conceptie als een menselijk wezen. Tot nu toe wilde het kabinet alleen over een menselijk wezen spreken na de geboorte. Minister Borst van Volksgezondheid heeft over deze kwestie gisteren een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. De christelijke fracties hadden vorige week tijdens de behandeling van de embryowet kritische opmerkingen gemaakt over het oorspronkelijke standpunt van het kabinet. In Europees verband heeft Nederland namelijk een verklaring ondertekend om het kloneren van mensen te verbieden. Maar in een voetnoot liet ons land aantekenen dat het begrip ”menselijk wezen” alleen betrekking heeft op het leven na de geboorte. Deze bepaling laat ruimte om voor de geboorte kloneringstechnieken toe te passen voor bepaalde therapieën. De kamerleden Rouvoet (ChristenUnie) en Van der Vlies (SGP) vroegen vorige week in een motie deze grens terug te brengen naar twee weken. Dat is ook een belangrijke grens in de wet. Medisch-wetenschappelijk onderzoek is toegestaan tot veertien dagen na de conceptie. Daarna moeten de onderzoekers de embryo's vernietigen. Borst wil de Nederlandse voetnoot bij het Europees verdrag aanscherpen, zo blijkt uit de brief die ze gisteren stuurde. De ChristenUnie en de SGP zijn er gematigd positief over. „Het gaat om een verduidelijking van de definitie. Die veertien dagen zijn ons nog veertien dagen te laat. Het gaat om een lichte verbetering”, aldus Van der Vlies. Rouvoet reageert iets positiever: „De winst is in elk geval dat nu de indruk wordt weggenomen dat er in Nederland zelfs tot aan de geboorte met menselijk leven mag worden geëxperimenteerd.” (...) HAMBURG – Het Duitse tijdschrift Der Spiegel ziet charismatische groepen als fundamentalistische sekten. Ook de jaarlijkse Mars voor Jezus moet het ontgelden. Reinhard Hempelmann, leider van het Evangelische hoofdkantoor voor wereldbeschouwelijke vragen, denkt daarentegen dat de gebrandmerkte groepen niet gevaarlijk zijn. Ze zijn klein, niet antidemocratisch en streven geen politieke doelen na. De auteur Peter Wensierski plaatst onder de kop ”Oorlog tegen demonen” het Gebed voor Duitsland, de partij bijbelgetrouwe christenen, de charismatische leider Wolfhard Margies van Gemeente op de Weg in Berlijn en John Dawson van Jeugd met een Opdracht in de hoek van de fundamentalisten. Vooral de gedachte van geestelijke oorlogvoering, zoals dat in charismatische pinksterkringen voorkomt, doet bij de schrijver van het artikel in Der Spiegel het vermoeden rijzen dat er een overeenkomst is met moslimfundamentalisten. (...) Volgens hem zijn de burgerlijke en kerkelijke overheden ook gealarmeerd door de Mars voor Jezus. Dit laatste klopt volgens persbureau Idea echter niet. Toen vorig jaar de mars, waarin zo'n 50.000 mensen meeliepen, in Berlijn plaatshad, hebben diverse kerkelijke leiders deze juist toegejuicht. VATICAANSTAD (ANP) - Rooms-katholieke priesters en religieuzen moeten hun inzet voor een betere wereld niet overdrijven. Een al te grote nadruk op hun profetische rol verhult bij veel priesters een armzalig geloofsleven. Die waarschuwing heeft de Pakistaanse bisschop Anthony Lobo laten horen tijdens de bisschoppensynode in het Vaticaan. Lobo, bisschop van Islamabad-Rawalpindi, klaagde dat veel ,,middelmatige'' priesters een persoonlijke, intieme relatie met Jezus Christus missen. Daarom houdt in veel landen een aanzienlijk deel van de priesters zijn roeping na een aantal jaren voor gezien. Doordat hun geloofsleven niet sterk genoeg is, ontstaat een vacuum dat ze vullen met tv-kijken of internetten, of met een eenzijdige invulling van hun ambt als strijder voor gerechtigheid in de wereld, zei Lobo blijkens een samenvatting van zijn bijdrage die het Vaticaan vrijdag verspreidde. Ook Jezus was niet alleen maar een profeet, zoals Mohammed in de islam, benadrukte Lobo. ,,Een Christus die alleen maar profeet is, is een islamitische Christus, niet de tweede persoon van de Drieëenheid en niet de Zoon van God die stierf aan het kruis.'' Bovendien moet de strijd tegen armoede en onrecht gepaard gaan met een innerlijke verandering, aldus Lobo. ,,Als het menselijk hart niet verandert, worden mensen niet bevrijd.'' Het is volgens hem hypocriet om het kwaad in de wereld aan te klagen zonder het kwaad in het eigen leven onder ogen te zien. UTRECHT (ANP) - Kruis en Halve Maan kunnen nooit samengaan. Die stelling poneert de Utrechtse emeritus hoogleraar dr. Hanna Kohlbrugge in haar postuum verschenen boek 'De Islam aan de deur. Op zoek naar een antwoord'. Het boek, een 'samenvatting van haar werk' dat is verzameld door haar zuster Hebe, is vrijdag in de Domkerk in Utrecht gepresenteerd. Kohlbrugge, die jarenlang hoogleraar Iraanse taal- en letterkunde aan de Universiteit Utrecht was, overleed eind 1999 toen ze door een achteruitrijdende bestelauto werd aangereden. In het betreffende artikel ageert ze tegen een uitgave van de sectie Interreligieuze ontmoeting van de Raad van Kerken, getiteld 'Ik ben een christen, mijn partner is moslim'. Kohlbrugge keert zich tegen een dialoog waarin christendom en islam, God en Allah, als gelijke grootheden worden beschouwd. Zo'n interreligieuze dialoog is ,,een verraad aan Jezus Christus''. Een ontmoeting tussen christenen en moslims is goed en nuttig, maar blijft volgens haar in de sfeer van vrijblijvendheid. Confrontatie is het open tegenover elkaar stellen van wat de een en van wat de ander beweegt, aldus Kohlbrugge. Zij ontkent ,,dat in de islam en in het christendom geloven betekent: barmhartigheid doen''. Daar ligt volgens haar juist het verschil. ,,Voor een christen betekent geloof dat Christus ons barmhartigheid heeft gedaan. Wij weten alleen door Zijn intreden voor ons wat werkelijke barmhartigheid is.'' Dit weten mogen we ook aan de moslims niet onthouden, aldus Kohlbrugge. (...) DEN HAAG - Het kabinet hanteert een ,,instrumenteel mensbeeld''. Die mensvisie gaat ten koste van de beschermwaardigheid van het prille leven. Die forse kritiek klonk gisteren uit de mond van de fracties van CDA, ChristenUnie en SGP bij de behandeling van de Embryowet. In die wet wil het kabinet, onder voorwaarden, het mogelijk maken dat zogeheten restembryo's gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. De gedachte is dat technisch hoogwaardig onderzoek kan bijdragen aan de bestrijding van ernstige ziekten als Alzheimer en Parkinson.In de Embryowet wordt gesproken van ,,toenemende beschermwaardigheid'' van het menselijk leven. Onder voorwaarden mogen 'restembryo's', die overblijven na een IVF-behandeling, gebruikt worden voor dergelijk onderzoek. CDA-kamerlid Ross-van Dorp stelde dat het wetsvoorstel getuigt van een ,,consument-gericht beleid'' en van een ,,statistische ethiek''. Als een opvatting over het nut van techniek voldoende steun vindt in de samenleving dan vindt het kabinet dat aanvaardbaar, aldus Ross. Rouvoet (ChristenUnie) verweet het kabinet eveneens een ,,instrumentele benadering'' en ,,instrumentalisering van het leven''. Hij bespeurde een principiële tegenstelling tussen het kabinet en de opvatting van zijn fractie. Rouvoet wees evenals zijn collega Van der Vlies (SGP) op het wonder van het leven zoals dat in Psalm 139 wordt beschreven. VVD-woordvoerder Terpstra sprak in dat verband over ,,in potentie een mogelijk mens''. Ze noemde dat in debat met Rouvoet het verschil tussen ,,u en mij''. Terpstra daagde Van der Vlies uit dat hij de dilemma's die de voortgang van de techniek oplevert, niet echt onder ogen wil zien. (...) ROME - Veel bisschoppen maken te weinig werk van hun taak om het geloof te verdedigen, dwalingen te corrigeren en de geloofswaarheden uit te leggen. Hun laat-maar-waaien-mentaliteit heeft geleid tot gezagsverlies in de kerk. De Duitse kardinaal Joachim Meisner, aartsbisschop van Keulen, riep zijn collega-bisschoppen gisteren op hun gezag weer met fermheid uit te oefenen. De bijdrage van Meisner aan de deze week begonnen wereldbisschoppensynode was tot nu toe de enige die met applaus werd begroet, meldde de persattaché van achter de gesloten deuren. Gewoonlijk luisteren de bisschoppen zonder reacties naar de reeks van zo'n 250 monologen van ongeveer acht minuten die zij de eerste dagen van hun synode van elkaar moeten aanhoren. De crisis in de rk kerk is volgens de Keulse kardinaal zo ernstig dat de secularisatie ook in de kerk zelf toeslaat. ,,Niet weinige bisschoppen onderschatten de ernst van de situatie; anderen zien verdeeldheid in het geloof als gezonde spanningen die in de toekomst tot een nieuwe synthese kunnen leiden'', zei de Keulse bisschop volgens de door het Vaticaan verspreide samenvatting. Meisner vindt dat veel van zijn collega's hun pastorale taak hebben gereduceerd tot ,,menselijke zorg voor de gelovigen''. Tot het ambt van de bisschop behoort echter ook het uitoefenen van gezag. Het bewaken van de rechte leer, het corrigeren van dwalingen en het nemen van strafmaatregelen zijn onmisbare onderdelen van de bisschoppelijke taak, aldus Meisner. Opvallend is dat Meisner niet was afgevaardigd door zijn Duitse ambtsbroeders maar later door de paus persoonlijk (dat mag deze doen volgens het reglement) aan het lijstje synodeleden was toegevoegd. Uitgerekend Meisner had eerder dit jaar zijn directe collega's al eens achter hun rug de les gelezen om hun laksheid. Ze kregen toen bij hun bezoek aan Rome een Mahnbrief van de paus mee, vol kritiek op het verlies van rechtzinnigheid, dreigende geloofsafval en secularisatie, kritiek op de heersende tijdgeest in de seminaries, op te ver gaande 'schijnoecumene' en op leken die priestertaken uitvoeren.(...) HEVERLEE - De evangelische beweging is steeds meer een oppervlakkige cultuur, een vorm van religieuze beleving, in plaats van een belijdenis. ,,We verkondigen niet meer dat we de Heilige Schrift volgen, noch dat we dicht bij de vroege kerk staan, noch dat we erfgenamen zijn van de Reformatie'', zei directeur dr. Patrick Nullens gisteravond tijdens de opening van het academisch jaar van het Bijbelinstituut België in Heverlee.Nullens sprak over de betekenis van de verklaring van Chicago voor evangelisch theologisch onderwijs in Europa. Deze verklaring is in 1978 opgesteld en benadrukt de onfeilbaarheid van de Bijbel. Bij de oprichting van de Evangelische Theologische Faculteit in 1983 was dit ,,een belangrijk richtgevend document''.(...) De Chicagoverklaring over de onfeilbaarheid van de Bijbel kan worden gezien als een ,,onverantwoorde inperking van de academische vrijheid'', beseft Nullens. ,,Het negentiende-eeuwse ideaalbeeld van de vrije onderzoeker heeft ook de theologie enorm beïnvloed. Wie hier bedenkingen bij plaatst, krijgt al vlug de stempel fundamentalist.'' Toch stelt Nullens vraagtekens bij de formule duplex ordo: theologiestuderen aan de Rijksuniversiteit en daarnaast bij eigen hoogleraren de kerkelijke opleiding volgen. Hij vindt het ,,zorgwekkend'' dat evangelischen onkritisch meegaan in de duplex ordo. ,,Men stelt zich tevreden met een paar kerkelijke leerstoelen en bouwt verder theologie op zand.'' Deze evangelischen zijn volgens Nullens te laks geworden in het aanpakken van ,,de ideologie van het modernisme'', zoals de historisch kritische methode van bijbeluitleg. Uit het artikel 'Evangelische beweging wordt oppervlakkige cultuur' Nederlands Dagblad, 2 oktober 2001 Het CDA stevent af op een flink electoraal verlies nu binnen de partijtop verschillende partijen elkaar om de zetels bestrijden. Net nu Wim Kok de scepter aan de impopulaire Melkert heeft overgedragen en D66 de uitstraling heeft van een partij zonder hart of doel, maakt het CDA van de gelegenheid gebruik zich aan kroonmoord te bezondigen. Vertrekkend partijvoorzitter Marnix van Rij doet, gesteund door het dagelijks bestuur, een graai naar de macht. Enkele analyses op een rij: Hij is wat aangeroepen, aanbeden en vervloekt de afgelopen twee weken. Of hij nu Allah heet, of de God die Amerika zegent -juist nu lijkt hij alom aanwezig. Maar in het geseculariseerde Nederland tobben de godgeleerden over de vraag of je het überhaupt nog over hem kunt hebben. Dat deden ze bijvoorbeeld bij de Leidse Lezing in de Hooglandse kerk, die maandag voor de elfde keer werd gehouden. Een hele dag 'spreken over God in een wereld zonder God', want dat was het thema. Honderdvijftig theologen en theologisch geïnteresseerden zaten in de kerk, die sober en indrukwekkend is als op een schilderij van Saenredam. Alleen de gerokte hoge tafels in het zijschip verraden dat hier niet alléén maar godsdienstoefeningen plaatsvinden. Een nogal 'basale' kwestie, noemt de voorzitter van de Stichting Leidse Lezingen het zelf al in zijn welkomstwoord. ,,Als God niet in de wereld is, waar haal je dan de taal vandaan om over hem te spreken?'' Twee filosofen en twee dogmatici laten hun licht erover schijnen. Meest aangehaalde denker is, geen verrassing, Friedrich Nietzsche, de man die God dood verklaarde. Goede tweede: Levinas. Emeritus godsdienstwijsgeer prof. dr.Vincent Brümmer, zoveel is duidelijk, onderschat zijn gehoor niet. In een betoog dat stijf staat van jargon behandelt hij het 'Verlichtingsproject'. Dat heeft een einde gemaakt aan 'religieuze kwezelarij', zegt hij. ,,Religieus geloof, evenals alle menselijk geloof, blijft feilbaar en dus aan kritiek onderworpen.'' Daartegenover staat een onmiskenbaar nadeel. De Verlichting zorgde er ook voor dat 'de betekenis van het religieuze taalspel' problematisch werd. God is empirisch niet bewijsbaar. Maar je moet zijn bestaan vóóronderstellen om over hem te kunnen denken en praten. Brümmer ziet een mogelijke uitweg in de 'postmoderne holistische epistemologie' van Quine. En de theologie moet de christelijke erfenis 'begrijpelijk, geloofwaardig, relevant en toereikend' maken voor de moderne mens. Systematisch filosoof prof.dr. Theo de Boer, ook emeritus, komt via Levinas, Kant, Nietzsche en Sartre ('echt een groot theoloog') uit op een pleidooi voor het 'opnieuw aanboren' van de bijbelse bronnen. ,,Voor een zinvol leven hebben we een betrouwbare oriëntatie nodig.'' De Tien Woorden moeten ingezet tegen de zinloosheid. ,,We hoeven het eindpunt niet te kennen, het kompas is voldoende.'' In antwoord op een vraag uit de zaal zegt De Boer dat hij, jazeker, 'allergisch' is voor een term als 'godsbegrip'. ,,Waarom spreken we niet eenvoudig over het Koninkrijk? Dat deed Jezus ook. Dan zijn we van een heleboel problemen verlost.'' (...) Degelijk is het geluid van dogmaticus prof.dr. Jan Muis, kerkelijk hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. God is geen Gott ohne Eigenschaften, en geen symbool. Hij is een handelend wezen, heeft een gezicht, een eigen werkelijkheid, is 'persoonachtig'. ,,De Schepper heeft zichzelf aanwijsbaar en kenbaar gemaakt.'' Tegenwoordig betekent geloven vaak het verlangen naar God, niet het vertrouwen op God, zegt Muis. ,,Maar verlangen is niet hetzelfde als geloven.'' Bij verlangen kan het bestaan van God in het midden gelaten. ,,Maar je kunt je niet werkelijk overgeven aan iets dat niet bestaat.'' Dogmaticus en feministisch theoloog prof.dr. Kune Biezeveld, kerkelijk hoogleraar aan de Universiteit Leiden, is uit ander hout gesneden. Zij wil graag 'luisteren' naar de kritiek op de verstarde christelijke theologie. God begrijpen in 'metaforen' is een van de mogelijke antwoorden. En Biezeveld wil 'het pleidooi voor polytheïsme' opnieuw bekijken. Dat is nogal gewaagd in dit gezelschap. ,,Laat ik snel beginnen, voordat u alsnog besluit om weg te lopen.'' Recent archeologisch onderzoek heeft laten zien dat die ene God van Israël waarschijnlijk lange tijd vergezeld was door anderen. De theologische weerstand tegen die veronderstelling 'blokkeert' meer dan goed is, zegt Biezeveld. ,,Zeker voor wie niet wil leven in een wereld zonder God.'' Want dat vraagt om 'nieuw spreken' over God, vindt ze. ,,Veelkleuriger, veelvuldiger, opener. Omdat alleen zo recht kan worden gedaan aan de veelheid en veelsoortigheid van menselijke ervaringen.'' En dus moet je, bijvoorbeeld, het zegenen van menselijke resten na de ramp in de Verenigde Staten niet meteen afdoen als 'heidendom'. (...) Een theoloog in de zaal is, aan het eind van de middag, 'toch wel wat verbaasd' dat het bestaan van God 'als een statement naar voren kwam'. ,,Ik denk dat we langzamerhand, ook binnen de kerk, echt afmoeten van deze taal. Omdat het voor onze tijd geen creatieve, aansprekende taal is.'' Jan Muis reageert. Hij wordt 'kregelig', zegt hij, van theologen die geen antwoord willen geven op de vraag of God bestaat. ,,Gewoon even doorbijten, en zeggen: ja, hij bestaat. En dat is wat anders dan dat dit glas water bestaat.'' Het Reformatorisch dagblad heeft na de uitlatingen van L. Scholten in Standvastig de discussie geopend over de verhouding tussen Schriftgezag en exegese. Ds. B. J. van der Graaf reageerde op Scholtens aantijgingen. Nu is Scholten aan de beurt voor het laatste woord. "(...) Volgens L. M. P. Scholten geeft alleen de volstrekte onderwerping aan de Goddelijke openbaring de exegese echte vrijheid. (...) Het klopt niet wat ds. Van der Graaf schrijft. De Schriftkritiek (fel of niet) heeft de laatste halve eeuw een „grote bres in het breed-gereformeerde front geslagen” (Van Bruggen in het RD van 20 september). En dat proces gaat door. Ds. Van der Graaf wil daar niet voor aangezien worden. Prachtig, maar wat zou het fijn geweest zijn, wanneer hij mijn zorgen –en die van zeer veel anderen, dat heb ik na de verschijning van Standvastig wel gemerkt– zou hebben gedeeld. In plaats daarvan schrijft hij wat spottend over mijn „kruistocht tegen de in zijn ogen oprukkende Schriftkritiek.” Het valt in de ogen van ds. Van der Graaf blijkbaar nogal mee. De situatie wordt beter getypeerd door prof. dr. J. van Bruggen. Deze is bepaald geen aanhanger van de GBS. Hij werkt zelfs mee aan de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV). Toch weet hij dat hij in zijn vakgebied, het Nieuwe Testament, in Nederland een eenling is. Bij zijn recente afscheid als hoogleraar werd hij in het Nederlands Dagblad (15 september) getypeerd als iemand die steeds tegen de stroom moest oproeien. Het merendeel van de nieuwtestamentici in Nederland laat hem in alle vriendelijkheid links liggen. (...) Zó is de situatie in de bijbelwetenschap in Nederland. Ds. Van der Graaf bedrijft struisvogelpolitiek als hij daar geen oog voor heeft en de producten van de nieuwere bijbeluitleg –zolang de Schriftkritiek maar niet fel is– aanprijst. Nu wil ik hem het volle pond geven. Het is hem te doen om de „vrijheid van de exegese.” Hij ziet zich in de lijn van Maarten Luther, die zich met wat hij in de Bijbel ontdekt had ook niet liet inpakken door de Roomse Kerk en haar traditie. In die lijn eindigt hij zijn artikel op niet bepaald vriendelijke wijze. Hij heeft Standvastig dan wel heel slecht gelezen. Ik heb daarin niet alleen de oprukkende Schriftkritiek gesignaleerd, maar ook duidelijk aangegeven waar de grenzen liggen van de bijbelwetenschap. Daarbij heb ik nergens geschreven over de traditie. Ik heb nadrukkelijk alleen gesteld dat een bijbelwetenschapper in zijn arbeid gebonden is aan het getuigenis van de Schrift aangaande zichzelf.(...) Houdt de exegeet zich bezig met Goddelijke openbaring? Of met een bundel menselijke getuigenissen omtrent die openbaring? Op enkele uitzonderingen na is de bijbelwetenschap, althans in ons land, ervan overtuigd geraakt dat de (misschien feilloze) openbaring in elk geval tot ons gekomen is in een voluit menselijk en dus feilbaar gebeuren van mensen die hebben gereageerd op wat zij als openbaring hebben ervaren en die dat hebben doorgegeven en geredigeerd. Die ontstaansgang te reconstrueren en aan de hand daarvan de scope van het schriftgedeelte te laten zien, lijkt althans het voornaamste doel van de bijbelwetenschap. De door de historisch-kritische wetenschap bewerktuigde rede probeert zich zelfstandig toegang te verschaffen tot de waarheid van het geloof. Dat lijkt vrijheid van exegese, maar dat is het allerminst, omdat het strijdt met het karakter van Goddelijke openbaring, die de menselijke rede ver te boven gaat. Pas de volstrekte onderwerping aan de Goddelijke openbaring geeft de exegese echte vrijheid. Met deze onderwerping is elke vorm van kritisch onderzoek ter toetsing en verifiëring van de gestalte waarin die openbaring tot ons gekomen is, in strijd. (...) Uit het artikel 'Echte vrijheid bestaat alleen in onderwerping' Reformatorisch Dagblad, 25 september Het christendom is afgelopen eeuw een wereldwijde godsdienst geworden, meer dan de andere wereldreligies. Er is geen land zonder christelijk getuigenis. In slechts tien landen - acht in Azië en twee in Afrika - is geen zichtbare kerk van autochtone christenen. Dit concludeert Patrick Johnstone in de nieuwe editie van Operation World. Het christendom mag zich dan in de afgelopen eeuw verder verspreid hebben, het percentage christenen op de wereld is iets gedaald, van 34,5 procent in 1900 naar 32,5 procent in 2000. De grote afval in Europa wordt 'gecompenseerd' door een enorme groei in Azië en Afrika. Sinds 1960 is het aantal evangelicals sterk toegenomen, van 84,5 miljoen tot 420 miljoen. Johnstone gaat er overigens vanuit dat deze groei zich niet voortzet, tenzij er ergens een geestelijke opwekking plaatsvindt. De evangelische zending na de Tweede Wereldoorlog heeft enorme successen geboekt. De groei daarna kwam tot stand door de inzet van autochtone evangelische bewegingen verspreid over de wereld. (...) Het percentage moslims is in de vorige eeuw flink gegroeid: van 12,3 procent naar 21,1 procent. Dit komt volgens Operation World vooral door geboorte. Verspreiding van de islam over de wereld komt voornamelijk door migratie. Van bekering tot de islam is sprake in met name West-Afrika, Indonesië en de Verenigde Staten. Johnstone is optimistisch over de mogelijkheden om moslims te bekeren tot het christendom. Het fundamentalisme zou door de onderdrukking en het terrorisme dat het voortbracht, ook bij veel moslims krediet verloren hebben. Daardoor zou de verwereldlijken toenemen. ,,Het gevolg is dat velen meer open staan voor het evangelie om Christus te ontvangen ondanks het gevaar.'' (...) Johnstone en zijn team van WEC International verzamelen al jaren gegevens over de aanhang van verschillende godsdiensten en over de activiteiten van zendingsorganisaties. Ze baseren zich volgens de bijlagen van het boek op tal van bronnen, van Amerikaanse overheidsbestanden tot lokale kerkelijke jaarboekjes. Uit het artikel 'Christendom is een wereldwijde godsdienst geworden' Nederlands Dagblad, 24 september 2001 ZEIST – Moet het boek Jona als een historisch verslag of slechts als een literair verhaal gelezen worden? Is de vorm allesbepalend of gaat het om de inhoud van dit wonderlijke bijbelboek? Deze vragen –waarop verschillende antwoorden kwamen– stonden zaterdag tijdens de studiedag van het Studiegezelschap Evangelische Oud- en Nieuwtestamentici (SEON) centraal. Voor het eerst werd deze studiedag gezamenlijk gehouden met de Werkgroep van Christelijke Gereformeerde en Nederlands Gereformeerde Oudtestamentici en de Werkgroep Oude Testament binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Prof. dr. H. J. Koorevaar, docent Oude Testament aan Bijbel Instituut België (Heverlee), hield een referaat met als titel ”Over de letterkundigheid en de geschiedkundigheid van het boek Jona”. Prof. Koorevaar legde uit hoe de orthodoxe visie het boek Jona al eeuwen beschouwt als een historisch verslag. „Wonderbaarlijke elementen zoals de storm en de grote vis werden zonder twijfel als werkelijk gebeurd aangenomen. Na de komst van de schriftkritiek werd de letterlijkheid vervangen door de letterkundigheid.” Naar Koorevaars stellige overtuiging is de historiciteit van Jona onopgeefbaar. Prof. Koorevaar zei dat de wetenschappelijke bezwaren tegen het inslikken van Jona door de vis zelfs irrationeel zijn, omdat er verslagen zijn van walvisvaarders die hetzelfde overkwam. (...) De Nederlands gereformeerd predikant uit Amstelveen drs. J. Dekker, die als docent verbonden is aan de Theologische Studie Begeleiding (TSB) van zijn kerkgenootschap, refereerde over ”Het boodschappelijk karakter van het Jona-verhaal”. Drs. Dekker wilde in zijn lezing ingaan op de vragen die het boek ”Jona – een psychodrama” van Lambert Wieringa oproept. In zijn boek stelt Wieringa dat het in Jona helemaal niet gaat om een boodschap, maar enkel om het verhaal. (...) Volgens Dekker is het evident dat de schrijver van ”Jona” veel aandacht besteedde aan de vorm. Maar daarmee blijft de vraag naar de intentie van de auteur en zijn boodschap legitiem. „Juist het blijkbaar opzettelijk hanteren van al die stijlmiddelen onderstreept het boodschapkarakter. De humor als stijlmiddel in Jona is geen doel op zich, maar dient om de lezer een spiegel voor te houden.” Daarnaast zijn voor drs. Dekker de opvallende zwartwittekeningen en het bewust gebruiken van hyperbolen een duidelijke indicatie voor het opvoedkundig karakter. Dit bracht drs. Dekker tot de typering van het boek Jona als een „didactisch, opvoedkundig profetenverhaal.” In tegenstelling tot prof. Koorevaar meende Dekker dat –vanwege verschillende argumenten– het verhaal niet als een presentatie van een historische gebeurtenis te zien is. (...) Uit het artikel: „Historiciteit van boek Jona onopgeefbaar” Reformatorisch Dagblad, 24 september 2001 UTRECHT – Stuitte een gemeentelid met interesse in reïncarnatie of met de gave van genezing tien jaar geleden nog op onbegrip en botte afwijzing, de laatste jaren vinden christenen met afwijkende denkbeelden of ervaringen steeds meer ruimte om in de kerk over hun ideeën te praten. Dit zeiden ds. A. Mak, radiopredikant van Radio Bloemendaal, en D. Smith, medewerker bij de dienst Kerkopbouw, Theologie en Opleiding (KTO) van de Samen-op-Wegkerken, zaterdag tijdens de eerste ontmoetingsdag voor christenen met paranormale gaven in Utrecht. „Veel taboes zijn doorbroken en dat vind ik toe te juichen”, zei ds. Mak, die een van de gespreksgroepen leidde waar paranormaal begaafden en geïnteresseerden hun ervaringen uitwisselden. Zowel hij als Smith merkt dat kerkgangers steeds meer openstaan om in gesprek te gaan met wat zij noemen „medegelovigen die er afwijkende opvattingen op nahouden of ongebruikelijke ervaringen hebben.” „Van christenen die op regelrechte afwijzing stuiten, hoor ik niet meer zo vaak”, aldus ds. Mak. De ontmoetingsdag was georganiseerd door het netwerk Pastoraat voor mensen met paranormale ervaringen en gaven. Dit netwerk ontstond in 1997 mede onder initiatief van Smith. Momenteel werkt Smith als coördinator van de tien pastores die zich vrijwillig inzetten voor het netwerk. Uit het artikel 'Kerken meer open voor reïncarnatie en het paranormale' Reformatorisch Dagblad, 24 september 2001 Zie ook het commentaar van H. Veldhuizen op de trend, in het christendom elementen uit Oosterse religies op te nemen in dezelfde krant. Met positieve belangstelling heeft de vrijgemaakt-gereformeerde krant kennis genomen van de inauguratie van de hoogleraar in de wiskundige besliskunde aan de Katholieke Universiteit van Tilburg, dr. ir. Dick den Hertog. Den Hertog accepteert de onkenbaarheid van het trancendente, maar lijkt evenzo de fundamenten van het wiskundige kennen in twijfel te trekken. Op die wijze lijkt de kloof tussen de wetenschap en het geloof te overbruggen en dat juicht de christelijke krant uiteraart toe. Vraag is echter of de prijs die hiervoor betaald wordt niet te hoog is, namelijk met de suggestie dat al het kennen subjectief is en voor een groot deel irrationele elementen in zich herbergt. De krant vangt aan: "Boven zijn oratie staat een uitspraak van Pascal: 'Het hart kent zijn redenen, die de rede niet kent'. Wat volgt is een pleidooi tegen het geloof in de strengheid, de exactheid en bewijsbaarheid van de wiskunde. De rede eindigt met een woord van dank aan God. (...) Zonder wiskundige besliskunde valt de samenleving stil. Toch is het grote vertrouwen in zijn vak misplaatst, meent prof. Den Hertog. In de oratie waarmee hij het hoogleraarsambt aanvaardde, somt hij de bezwaren op. ,,Het zal u misschien verbazen dat intuïtie, gevoel en creativiteit ook een belangrijke rol spelen in het beoefenen van wiskunde. Albert Einstein schijnt gezegd te hebben: 'Logica brengt je van A naar B, verbeelding brengt je overal.' '' ,,Wie zal trouwens kunnen zeggen wanneer een bewijs echt klopt? Als twee referees ernaar gekeken hebben en overtuigd zijn? of meer?'' Eigenlijk, meent Den Hertog, is ook wiskunde subjectief. Of ze waar is of niet, wordt door mensen uitgemaakt. Den Hertogs twijfel aan absolute wiskundige waarheid is gevoed door de 'onbescheidenheidsstelling' van de wiskundige Gödel. Volgens Gödel is een stelsel axioma's nooit compleet genoeg om er wiskunde mee te bedrijven. Onvermijdelijk stuit men op een stelling die waar is en toch niet uit de axioma's is af te leiden. Bovendien, zegt Den Hertog, benadert een wiskundig model de werkelijkheid slechts ten dele. ,,We komen niet verder dan 'het lijkt erop dat dit model goed genoeg is'. (...) Hij waarschuwt voor overschatting van de rede. ,,Ons vak is van nog meer nut voor de samenleving als we ons van dit gevaar bewust zijn en er goed mee leren omgaan. Naast de wijsheid van de rede is de wijsheid van het hart onmisbaar in het toepassen van de besliskunde.''Den Hertog is christelijk opgevoed en kwam enige jaren geleden ,,bewust tot geloof''. Vaak is hem de vraag gesteld hoe hij zijn vak, waarin alles bewezen moet worden, kan rijmen met het geloof in de God van de Bijbel. Dan plaatst hij de tekortkomingen van de wiskunde naast Hebreeën 11:1 (Statenvertaling): ,,Het geloof is (...) een bewijs der zaken die men niet ziet''. Of naast de woorden van Blaise Pascal: ,,Vuur. God van Abraham, God van Isaäk, God van Jakob, niet van de filosofen en geleerden. Zekerheid, zekerheid, besef, vreugde, vrede. God van Christus.'' Den Hertog: ,,Dit 'bewijs' en deze 'zekerheid' zijn inderdaad niet op een wiskundige en logische manier af te leiden, maar ze worden vooral met het hart verkregen.'' " Lichtelijk geïrriteerd lijkt de analyse van RD-analist B.J. Spruyt op de Christenunie. Na de aanvaring van de Unie met het CDA en belangrijker, de SGP, inzake de flirt met de PvdA, kan de partij rekenen op scherpe blikken. Een blik die ook voor de achterban van het voormalige GPV interessant kan zijn, aangezien de ChristenUnie geregeerd lijkt te worden door socialistische principes. 'De ChristenUnie lijkt op het ARP van de jaren zestig' schrijft Spruyt. "Bevolkers van de Haagse wandelgangen betitelen de ChristenUnie al geruime tijd als „evangelisch-links.” Die typering is gebaseerd op het stemgedrag van Van Dijke en de zijnen, die het linkse blok in de Kamer vaak aan een meerderheid helpen. (...) In april dit jaar zei fractievoorzitter Van Dijke te geloven dat God met Pasen heeft laten zien dat Hij geen genoegen neemt met het bestaande en dat christenen nu de strijd moeten aanbinden met zondige structuren in de samenleving. Een dergelijk optimisme over de mogelijke doorwerking van het heil in deze gevallen wereld treffen we ook aan in een enkele passage van het verkiezingsprogramma. Deze theologische keuze vormt de basis van de progressieve koers die de ChristenUnie blijkens haar programma wil gaan varen. Zo pleit de partij, evenals de PvdA, voor omvangrijke extra uitgaven in de publieke sector, is de Zalmnorm niet langer heilig, en haalt de Unie de PvdA zelfs links in als het gaat om de aftrek van de hypotheekrente. Veel verwacht de ChristenUnie van de staat. Traditionele noties over soevereiniteit in eigen kring en daaruit afgeleide inzichten zijn slechts hier en daar in het programma terug te vinden. Maar ze staan daar meer pro memorie dan dat ze de gedachtevorming over tal van beleidsterreinen hebben aangestuurd. In een interview met deze krant heeft beoogd lijsttrekker Veling dat zelf toegegeven. Politici lezen geen boeken, zo leert de ervaring, en zij gunnen zich nauwelijks de tijd voor grondige reflectie op hun grondslag en standpunten. Deze breuk met de traditie is daarom vermoedelijk vooral de wetenschappelijke staf van de partij te verwijten, die er klaarblijkelijk niet in is geslaagd het stof van die oude noties af te blazen en de relevantie ervan voor de actuele politiek duidelijk te maken. Hoe dat komt, is onduidelijk, want de kennis is er wel degelijk aanwezig. Deze profilering van de ChristenUnie roept vooral herinneringen op aan de ontwikkelingen binnen de ARP in de jaren zestig. In een gedenkboek dat vorige week is gepresenteerd –”De Antirevolutionaire Partij, 1829-1980”– schrijft Jan-Jaap van den Berg over een „evangelisch-radicale heroriëntatie” die leidde tot een „herdefiniëring” van centrale begrippen. Het resultaat waren standpunten die nu typerend zijn voor de ChristenUnie. Geen wonder dat onlangs is gezegd dat een speech van toenmalig partijvoorzitter W. P. Berghuis, voorzien van een nieuw kaftje, zo weer door een ChristenUnie-politicus kan worden afgestoken. Opvallend is daarbij natuurlijk wel dat deze ontwikkeling er de oorzaak van was dat in 1975 de RPF werd opgericht. Over haar koers heeft de ChristenUnie de afgelopen maanden ook geen onduidelijkheid laten bestaan. Zowel in Den Haag als tijdens een reisje van de fractievoorzitters naar de Antillen heeft Van Dijke contact gezocht, en weten te leggen, met de vice-fractievoorzitter en de fractievoorzitter van de PvdA, Duivesteijn en Melkert. De drie bleken het op belangrijke punten heel gemakkelijk eens te kunnen worden. Dit nieuwe verbond werd niet alleen zichtbaar in het gezamenlijke initiatief tegen zondagsarbeid, maar ook in een motie voor meer palliatieve zorg, die deze week door toedoen van het CDA vooralsnog is gesneuveld. Samenwerking blijkt geen kwestie van incidentele mogelijkheden maar het gevolg van structurele overeenkomsten. Al die initiatieven hebben twee kanten. Ze zijn er enerzijds op gericht concrete doelstellingen te verwezenlijken, zeer lofwaardige zelfs: het recht van werknemers om zondagsarbeid te weigeren en het terugdringen van de vraag naar euthanasie. Anderzijds zijn ze van publicitaire aard. De ChristenUnie wil ermee laten zien –vooral aan CDA-kiezers– dat zij niet langer de structureel-marginale partij is die zij in het verleden was. Dat is de achtergrond van de ruzie die donderdagavond uitbrak tussen Van Dijke en CDA-leider De Hoop Scheffer. Binnen de partij is inmiddels het besef doorgedrongen dat de ChristenUnie met deze koers voorzichtig moet zijn, en na de ontgoocheling van donderdag zal dat besef alleen maar sterker zijn geworden. Ook wil de partij alle naïviteit van zich afschudden en vooral realistisch blijven. Maar als de kans zich voordoet –en dan zal Veling een paar stapjes naar achteren doen, terwijl Van Dijke juist de mouwen zal opstropen– wil de ChristenUnie „een bijdrage leveren aan het totstandbrengen van veranderingen die volgens ons nodig zijn.” Het is wel duidelijk wanneer die kans zich voordoet: de „evangelisch-links” geprofileerde ChristenUnie kan alleen een progressieve coalitie aan een meerderheid helpen. Daarna zal de ChristenUnie alsnog de structureel-marginale partij worden die zij nu niet meer wil zijn. "De grote stad is gevallen; profetie is vervuld" - zo kopte "Het Zoeklicht" kort na de aanslagen in een extra uitgave. Daarin wordt verwezen naar Openbaring 18, waarin de val van Babylon wordt voorzegd en die stad, aldus "Het Zoeklicht", heeft alle kenmerken van New York. Deze uitleg heeft nogal wat voeten in de aarde. Je moet daarvoor aannemen dat "in haar werd gevonden het bloed van profeten en heiligen" en kun je dan het lied van de grote schare in de hemel meezingen? Willem Smouter sprak hierover met Feike ter Velde van Het Zoeklicht en met dr. Willem Ouweneel. Voormalig EO-prominent Feike ter Velde zag wel degelijk reden in de gebeurtenissen van 11 september om mensen bekend te maken met het 'profetische woord'. In zijn ogen hebben we hier te doen met een voorvervulling van de tekst van Openbaring 18. De parallellen zijn treffend: Het gaat over een stad die aan de zee ligt, die het centrum van de handel is, en waarvan de rook afstijgt na een grote catastrofe. De aanslag op het WTC onderstreept voor Feike ter Velde, wiens hart immer bij de eindtijd ligt, dat de bijbelse profetieën een realistische vervulling zullen kennen. Volgens evangelisch voorman Willem J. Ouweneel klopt daar 'helemaal niets' van. Uitlegkundig klopt het niet, want het gaat volgens Ouweneel om een symbool en niet om een werkelijk bestaande stad in Openbaring 18: Babylon is niet alleen een stad, maar ook een tegenpool van het nieuwe Jeruzalem, die de Bruid van het Lam genoemd wordt. Ook het karakter van de 'vervulling' trekt hij in twijfel, aangezien in de tekst van Openbaring 18 sprake is van de totale vernietiging van de stad. New York en ook de wereldeconomie hebben volgens Ouweneel wel een slag gekregen, maar van een totale ontwrichting is geen sprake. DOORN – Het hervormde moderamen is met het Comité tot behoud van de Nederlandse Hervormde Kerk in gesprek over de vraag hoe de bijzondere verbondenheid aan belijdenisgeschriften van de gereformeerde traditie nader toegespitst kan worden. Ordinantie 1 van de toekomstige SoW-kerk geeft deze mogelijkheid van bijzondere binding aan hervormde en gereformeerde gemeenten. Ds. A. W. van der Plas, preses van de hervormde synode, gaf gisteren tijdens de synodevergadering in Doorn deze toelichting op een vraag van oud-moderamenlid ds. J. W. C. van Driel. Dat het moderamen en het Comité met elkaar in gesprek zijn, was al langer bekend. Inhoudelijke mededelingen zijn daarover echter nooit gedaan. Ook is gesproken over het functioneren van de belijdenis in de SoW-kerken en de Konkordie van Leuenberg. uit het artikel 'Moderamen en Comité spreken over belijdenis' Reformatorisch Dagblad, 22 september 2001 De gebedsdienst die de raad van kerken heeft gehouden in de Domkerk te Utrecht op 15 september was een doorslaand succes. Tot ver buiten de kathedraal dromden de mensen samen om naar binnen te mogen, en al hetgeen iets voorstelde in Christelijk Nederland was aanwezig. Van W.J. Ouweneel tot Ineke Bakker, van de Baptisten tot de Kopten. De EO zond het gebroederlijk uit naast de IKON. Minder familiair is de nasleep, nu de vraag opkomt waarom imam Abdullah Haselhoef nu precies uitgenodigd was en wat zijn rol in de viering eigenlijk wel of niet kon zijn. Iedereen ontkent de versie van de ander: Een medewerker van de Ikon hield het erop dat pas ná aandringen van politiek Den Haag de Raad van Kerken (RvK) in Nederland besloten had imam A.Haselhoef uit te nodigen te spreken op de gebedsdienst afgelopen zaterdag voor de slachtoffers van de aanslagen in Amerika. Ineke Bakker van de RvK noemt dat 'absolute onzin'. In eerste instantie had de RvK vertegenwoordigers van andere religies enkel uitgenodigd aanwezig te zijn. Toen er in Nederland anti-islamitische geluiden klonken, hebben de organisatoren alsnog Abdullah Haselhoef gevraagd te spreken. Die beslissing zou genomen zijn nadat de politiek hier dringend om had gevraagd. Dat eerste is waar, volgens Bakker. ,,We wilden een signaal afgeven dat christenen ook in ons land met moslims in vrede willen leven.'' Bij de RvK is vanuit Den Haag alleen de vraag gekomen welk karakter de dienst zou krijgen. Meer niet. ,,Er is in ons land een scheiding tussen kerk en staat.'' In een interview met Trouw zegt imam Haselhoef dat hij voor aanvang van de dienst een gebed moest schrappen. Anders zouden de kleine christelijke partijen niet bij de dienst aanwezig willen zijn. Kamerlid E.van Middelkoop van de ChristenUnie ontkent dit. ,,De dienst had geen enkel politiek karakter. Via via heb ik wel begrepen dat de organisatoren afgesproken hebben dat Haselhoef niet zou bidden. Daarom is voor de dienst zijn gebed geschrapt. Dat welke politieke partij dan ook daar iets mee te maken heeft, is een misverstand.'' Ineke Bakker van de Raad van Kerken: ,,Het klopt dat de imam gevraagd is het slot van zijn bijdrage te wijzigen. Het was een gebed en dat zou voor behoudende christenen te ver gaan. We wilden ze niet voor het blok zetten. Wat politieke partijen daarmee te maken hebben zou ik ook niet weten.'' De komst van de imam wil niet zeggen dat de dienst het predikaat 'interreligieus' heeft gekregen. Dat vinden zowel Ineke Bakker als de voorzitter van de christelijke gereformeerde synode, ds.J.Plantinga. ,,Het was een christelijke dienst, waarin ook een imam het woord voerde.'' Voor behoudende christenen, zoals de christelijke gereformeerden, ligt een dergelijke dienst met imam én gebed gevoelig. Zij nemen bijvoorbeeld ook niet deel aan de traditionele dienst op prinsjesdag, maar hebben hun eigen alternatief, de Kroonbede. Volgens Plantinga mag overweging wel, een gebed niet. Allemaal onzin, zegt islamoloog en predikant Jan Slomp. ,,De imam heeft spreekruimte gekregen en daarmee is het voor mij al een interreligieuze dienst. Hoe moet je het anders noemen?'' En Haselhoef heeft zelfs gebeden, zegt Slomp. ,,De moslims kennen twee soorten gebed. Het eerste is uitsluitend in het Arabisch en daarbij wordt ook geknield. Het tweede is te vergelijken met het christelijke stille gebed, dat uit het hart komt.'' Dat laatste heeft de imam uitgesproken, denkt hij. Woorden als 'Zend uw geest, Heer' wijzen daarop. " Met gebruikmaking van het artikel: 'Moslimgebed onacceptabel voor behoudende christenen', Trouw, 22 september 2001 Het Reformatorisch dagblad heeft na de uitlatingen van L. Scholten in Standvastig de discussie geopend over de verhouding tussen Schriftgezag en exegese. "„Onbegrijpelijk” noemt L. M. P. Scholten het in het jongste nummer van ”Standvastig” dat ds. B. J. van der Graaf uitgerekend op een Reformatieherdenking een pleidooi voert voor ”de nieuwere bijbeluitleg”." In reactie hierop schrijft Ds. Van der Graaf in het Forum van het RD dat een kerk of beweging die alle nieuwe exegese probeert te smoren, groot gevaar loopt Gods Woord krachteloos te maken. Van der Graaf: "De nieuwere bijbeluitleg waarover Scholten spreekt, is in handen van „wetenschappers die weigeren eerbiedig te buigen voor dat Woord als het Woord van de Allerhoogste”, zo weet hij. Met enkele welgekozen zinnen is Scholten dan ook gauw met mij klaar. Ook Van der Graaf buigt al niet meer voor het Woord van de Allerhoogste! En bovendien probeert hij de angst voor al dat nieuwe met een „therapeutische insteek” weg te masseren. Nu had ook Scholten in het ND-verslag van mijn referaat kunnen lezen hoe kritisch ik me over dit soort 'felle schriftkritiek' had uitgelaten. In zijn kruistocht tegen de in zijn ogen oprukkende schriftkritiek in de gereformeerde gezindte, had hij blijkbaar geen behoefte aan eerlijk luisteren. Daarom een toelichting van mijn kant. Laat ik eerst even ophalen wat ik gezegd heb en in welk kader. Onder de titel ”De nieuwere bijbeluitleg” sprak ik op een Reformatieherdenking over een woord van Jezus tegen de Farizeeën: „En gij hebt alzo Gods gebod krachteloos gemaakt door uw inzetting” (Matth. 15:6). Jezus wijst hier op het gevaar dat onze tradities Gods Woord krachteloos maken. Een mooie tekst voor een Reformatieherdenking, dacht ik. Immers, hier lag ten diepste het geding tussen Luther en de kerk van zijn dagen. Maar, zo vroeg ik vervolgens, hoe staat het bij ons vandaag? Weten wij zeker dat ónze traditie het Woord niet van tijd tot tijd krachteloos maakt? In dat verband wees ik op de discussies rond de 'Goudse broeders' Graafland en Blaauwendraad, maar vooral op de vele vruchten van de nieuwere bijbelwetenschap die mijns inziens ongebruikt en onverwerkt zijn gebleven. Ik stelde dus de vraag naar de werkelijke ruimte en bereidheid om in de gereformeerde gezindte naar de Bijbel luisteren. Wat bedoelde ik met nieuwere bijbelwetenschap? Met deze uitdrukking bedoelde ik dus niet –en in mijn referaat heb ik dat uitdrukkelijk gezegd!– de moderne bijbelwetenschap die de Bijbel slechts als een verzameling historische documenten ziet. Die benadering heeft inmiddels haar langste tijd wel gehad. Nee, waar ik op doelde waren die bibliotheken vol bijbelse theologie en prachtige commentaren van met name de laatste vijftig jaar. Inmiddels is een generatie bijbelwetenschappers opgestaan die, met volledige erkenning van het gezag van de Bijbel, toch dankbaar gebruikmaakt van het waardevolle dat –mede door de kritische wetenschap– aan het licht is gekomen. (...) Ik gaf in mijn lezing nog een ander voorbeeld van een vrucht van de nieuwere exegese. Deze manier van exegetiseren heeft ons namelijk ook de ogen geopend voor het feit dat de Bijbel als Woord van Gód toch ook echt, tegelijkertijd, ménsenwoord is. De Bijbel –biblia=boeken– is een bibliotheek van 66 boeken. Natuurlijk, we geloven dat ze zijn geschreven onder inspiratie van de Heilige Geest. Maar dat neemt niet weg dat ze allemaal ook echt de (verschillende) sporen dragen van de tijd waarin ze werden geschreven. Het Johannesevangelie heeft echt een ander (historisch bepaald) karakter dan het Evangelie van Lukas. En dat betekent weer –en daar lag mijn punt– dat we in ons bijbellezen niet te vlot van het ene bijbelboek naar het andere moeten springen. Wie in het Johannesevangelie zoekt naar de betekenis van het woord ”wederom geboren worden”, moet Johannes eerst helemaal laten uitspreken voordat hij wellicht ook een tekst uit de brieven van Paulus aanhaalt. Wie dat niet doet, loopt alle kans om een 'leer van de wedergeboorte' te ontwikkelen waar in feite achteráf bewijsteksten bij worden gezocht. Of hij loopt de kans om allerlei spanningen tussen Schrift en belijdenis te snel op te lossen door verschillende losse teksten aan elkaar te rijgen. (...) Het ging in mijn referaat op de Reformatieherdenking ten diepste om de ”vrijheid van exegese”. Daar ging het Luther om, zo werd me uit bestudering van Luthers geschriften weer eens overduidelijk. Vrijheid van exegese staat eigenlijk altijd op gespannen voet met de geijkte woorden van de traditie. Een kerk of beweging echter die alle nieuwe exegese in haar traditie –hoe waardevol ook!– probeert te smoren, loopt groot gevaar Gods Woord krachteloos te maken. De heer Scholten meent met zijn GBS te moeten strijden tegen ”nieuwere exegese”, natuurlijk met Luther aan zijn zijde. Het bijna pauselijke decreet in het blad ”Standvastig” roept bij mij echter de ernstige vraag op of de GBS niet alsnog in de valkuil van Rome trapt. Kunnen wij God 'denken' in een beeld of concept, zónder hem daarin onmiddellijk te fixeren of te begrenzen? De Rotterdamse fenomenoloog Ruud Welten zoekt in zijn proefschrift naar de betekenis van het bijbelse beeldverbod in de filosofie. Bij de Franse filosofen Emmanuel Levinas en Jean-Luc Marion vindt hij interessante aanzetten tot een dergelijke filosofie, die hij de werknaam 'vloeibaar denken' geeft. Ruud Welten: Fenomenologie en beeldverbod bij Emmanuel Levinas en Jean-Luc Marion, Damon, 256 pg, fl43,85. Kort na de vernietigende aanslag in de Verenigde Staten wezen beschuldigende vingers naar moslimfundamentalisten. Tenslotte kennen we dit type zelfmoord-aanslagen uit het Midden-Oosten. De officiele vertegenwoordigers van de moslimgemeenschap namen nadrukkelijk afstand van de terreurdaden, maar in de beeldvorming was de link al gelegd: hier en daar werden islamieten het doelwit van scheldpartijen en vandalisme. Onbedoeld gooide de Nederlandse Moslimomroep olie op het vuur. Wat staat er werkelijk in de Koran en wat staat er niet in? Vele Christenen uit de fundamentalistische hoek grepen deze week geschokt naar hun Bijbel na de terroristische aanslag op het World Trade Centre, om aldaar het boek Openbaring open te slaan. Overigens waren het de media die begonnen met het trekken van een verband naar een keten van wereldcatastrofes. Philip Freriks was de eerste die het woord 'apocalyptisch' liet vallen, al snel gevolgd door het ND. Het invloedrijke charismatisch e-mailbulletin 'Joël News' interpreteerde de ramp expliciet als "de versnelling van 'oorlogen en geruchten van oorlogen' en de 'geboorteweeën van de Dag des HEREN'". Terrorisme ziet Joël News-redacteur Marc van der Woude als 'een uiting van de geest van Babylon'. Geloven-TV toonde een emotionele Arie van der Veer die de gebeurtenissen met de tekenen van de eindtijd verbond. De EO-directeur verbond de gebeurtenissen expliciet met de passage uit Openbaring 18:9, waar te lezen valt over de kosmopolitische stad Babylon: 'De koningen van de aarde zullen over haar weeklagen, (...) wanneer zij de rook van haar brand zien". In een redactioneel commentaar besteed ND-redacteur P.A. Bergwerff aandacht aan de impact van de aanslag op het christelijk toekomstbewustzijn. "(...) hoezeer we ook voorzichtig moeten zijn met het duiden van Gods hand in concrete gebeurtenissen, het lijden kan - naar een woord van C.S. Lewis - ook Gods megafoon zijn waarmee Hij een dove wereld wil wakker roepen en tot bekering wil brengen.Zo spreekt ook het boek Openbaring erover. En dan is het niet onbijbels in gebeurtenissen als die van deze week in de Verenigde Staten ook een voorbode te zien van de eindtijd, een teken van het oordeel dat eens in volle hevigheid over deze wereld zal gaan." BARNEVELD - Het rommelt in de evangelische gemeente De Kandelaar in Wageningen. Ze is drie jaar geleden afgesplitst van de gemeente De Lichtbaak, onder leiding van kringleider Joost Renting. De broederraad wilde diens bediening - zieken genezen en demonen uitdrijven - niet erkennen. Renting begon met 24 leden een nieuwe gemeente, want, zei hij, het werk van de Heer is niet te stoppen.Maar nu is een ouder gemeentelid uit hun midden, Anna Smit, ernstig ziek. Renting weet zeker: dit is een aanval van satan. ,,Wij zijn een overwinnende gemeente, een gemeente waar de satan en zijn duistere machten voor sidderen. Blijkbaar heeft satan een bres geslagen, een ingang gevonden en weet nu voor het eerst met zijn ziektemachten in onze gemeente binnen te dringen.'' Hij mobiliseert de gemeente voor een gebedsketen. Zo gaat dat aan het begin van de roman Exousia van Erik de Gruijter. Het is allemaal fictie. Het 'toeval' wil dat in Wageningen de huidige Vineyard-gemeente uit een onverkwikkelijke scheuring is ontstaan. Maar De Gruijter zegt dat hij dat niet wist, toen hij de stad als decor koos.Los daarvan heeft het verhaal voor hem wel een relatie met de werkelijkheid. Hij heeft zelf in een evangelische gemeente gezeten waar ,,allerlei demonen werden uitgedreven, van verkoudheid tot kanker'', en waar een jonge man die ongeneeslijk ziek was, ,,niet eens rustig kon sterven''. Hij heeft anderen gezien die afknapten als mensen getuigden van geweldige ervaringen; zelf hadden ze die niet, dus hoorden ze er wel bij? (...) Uit het artikel 'Onrust in afgesplitste evangelische gemeente' Nederlands Dagblad, 15 september 2001 'Bijbelkritiek' is in de meeste orthodoxe kringen nog altijd een vies woord. In de tweehonderd jaar dat de Bijbelboeken inmiddels als historische geschriften onderzocht worden, is er een status quo ontstaan van twee stromingen, waartussen nauwelijks gesprek is. De ene stroming staat positief tegenover de kritische bijbelwetenschap, met al haar resultaten, en de ander wijst iedere kritische vraag van menselijke kant op het Godsboek radicaal af. Deze status quo verdeelde de wereld in goeden en bozen, en andersom in achterlijken en wetenschappelijken. Theologen zijn bij uitstek degenen geweest die als 'burger van twee werelden' naar beide geluiden hebben leren luisteren, om zo tot een integratie te komen van eerlijke wetenschap en Schriftgezag. Met name in onze postmoderne tijd heeft deze zoekende houding een impuls gekregen. Eens in de zoveel tijd luidt echter het protest in kringen die graag 'bijbelgetrouw' willen zijn. Zo ook deze week, waarin fel gereageerd werd op een proefschrift uit Leidse wetenschapskringen, dat de infiltratie van de bijbelkritiek in orthodoxe kring zou illustreren. L. Scholten, directeur van de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS), een rechtse stroming binnen reformatorisch Nederland, luidt de noodklok. Aanleiding is het proefschrift van de hervormd-gereformeerde dr. G.H. van Kooten. Er voltrekt zicht een 'stille revolutie' binnen de gereformeerde gezindte, aldus Scholten in het GBS-tijdschrift StandVastig. Scholten ziet in de gereformeerde gezindte steeds vaker aantasting van de erkenning dat de Schrift Gods onfeilbaar Woord is. Het proefschrift van van Kooten pleegt aldus Scholten ",,Schriftkritiek in onverholen vorm''. ,,Het bijzondere is thans, dat dit door iemand geponeerd wordt uit de gereformeerde gezindte. En ieder zwijgt. Neen, erger nog'', aldus Scholten. Hij laakt de positieve bespreking van Van Kootens studie in het De Waarheidsvriend, het orgaan van de Gereformeerde Bond in de Hervormde Kerk. Van Kooten ontkent, aldus Scholten, dat de Kolossenzenbrief van Paulus is. Met schrik stelt Scholten vast dat allerlei leidende figuren uit de Gereformeerde Gezindten, van de rector van het Hervormd seminarie H. de Leede, tot theologiedocent aan de Chr. Hogeschool Ede W. Dekker elementen uit de in Gereformeerd-orthodoxe kring zo gewraakte wetenschap opnemen. Scholten ziet de brede invloed van het Bijbelkritische denken in Gereformeerde kring kennelijk niet als een signaal dat er nooit een adequate argumentatie tegen de kritische Bijbelwetenschap is geweest. „Omdat het Woord openbaring Gods is, is het principieel onderscheiden van alle andere boeken. En daarom is het waar dat de vermelde feiten zo zijn gebeurd als ze zijn opgetekend.”, schrijft Scholten, zonder trouwens op dit punt in discussie te gaan met de theologen die hij aanvalt, of exegetisch hard te maken dat en hoe de bijbel principieel anders is dan alle andere literatuur. Ook in vrijgemaakte kring veroorzaakte het proefschrift van Van Kooten gefronste wenkbrauwen. Dr. P.H.R. van Houwelingen reageerde ferm, in de vorm van een fictief verhaaltje. Als Paulus in onze tijd in Leiden zou komen, zou hij onder de indruk zijn van de eruditie van het proefschrift van Van Kooten, maar: "Met verbijstering zou Paulus vervolgens ontdekken dat volgens deze Leidse theoloog de brieven aan de Kolossenzen en aan de Efeziërs niet door hemzelf geschreven zijn. ,,Ik had mijn naam er toch duidelijk boven gezet'', horen we de apostel mompelen. Maar de literaire kritiek heeft de helft van Paulus' brieven desondanks als vervalsingen gebrandmerkt." Van Houwelingen, die inmiddels benoemd is tot hoogleraar Nieuwe Testament aan de Vrijgemaakt-Gereformeerde faculteit theologie, kiest er daarmee voor bijbelwetenschap via de band van de dogmatiek te spelen. Pseudepigrafie, het in de Grieks-Romeinse wereld veel voorkomende en legitieme verschijnsel van brieven die door een bewonderaar van een groot denker op diens naam worden gezet, schrijft hij af als 'vervalsing', waarvan de Bijbel verschoont dient te blijven en dus is. Ook Van Houwelingen mijdt daarmee de eigenlijke discussie met de meerderheid van de Nieuw-Testamentici, vanuit zijn vooronderstellingen over hoe inspiratie werkt. De muzikale terminologie in het bijbelboek Openbaring is niet ontleend aan de liturgie van de vroeg-christelijke kerk, maar aan de tempeldienst. Dat betoogt drs. A.G. Soeting, die dinsdag aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde op zijn proefschrift over de muzikale verbeelding in de Openbaring van Johannes. In het Nieuwe Testament spreekt Openbaring volgens Soeting het meest over liederen, zang, muziekinstrumenten en dergelijke. ,,De laatste vijftig jaar is er in de kerken een liturgische opleving geweest. Men had veel meer oog voor liturgie.'' Daaruit kwam volgens Soeting de gedachte voort dat Johannes zijn taalgebruik ontleende aan de eerste christengemeenten. Dat klopt niet, aldus Soeting. ,,Deze kerken hadden evenmin als de toenmalige synagogen vormen van gezang of samenzang. Johannes moet daarom zijn muzikale verbeelding hebben ontleend aan de diensten in de Tempel van Jeruzalem.'' Soeting schrijft in zijn proefschrift verder dat Johannes zich met Openbaring ook niet richtte tot christenen uit de volken, maar tot messiasbelijdende joden. ,,Later is het pas een boek geworden voor alle volken.'' Het proefschrift Auditieve aspecten van het boek Openbaring van Johannes is uitgegeven bij Boekencentrum, Zoetermeer. Uit het artikel 'Muziek in Openbaring afkomstig uit tempeldienst', Nederlands Dagblad, 8 september 2001 AMSTERDAM -Na hoogleraar G. Manenschijn, zijn collega A. Hoogerwerf en verschillende gewone dominees voegt nu de Dokkumer emeritus predikant Ype Schaaf zich in de rij van critici van het Landelijk Dienstencentrum in Utrecht. De golf van kritiek gaat lijken op prijsschieten. Het LDC kan grotendeels opgedoekt, want de bureaucratie van het Sow-apparaat kost te veel, aldus Schaaf. Het centrum is te duur gehuisvest en bezuinigen zal niet helpen. Want het LDC is net de Konmar: te duur en verkeerd inspelend op de tijd.(...) ,,Welke gelovige interesseert zich nog voor wat er in dat LDC gedaan wordt? Welke gelovige loopt nog warm voor de landelijke kerk?'' Met opmerkelijke gretigheid noteerden Nederlands en Reformatorisch Dagblad zijn filippica, en natuurlijk het Friesch Dagblad, waarvan Schaaf jarenlang hoofdredacteur was. In de stroom kritiek zit geen nieuws. De financiën zijn al lang mikpunt van kritiek, net als de relatie van het LDC met de plaatselijke gemeenten; zie de activiteiten van Manenschijn en Hoo gerwerf. ,,De realiteit is heel wat genuanceerder dan mijn grote vriend Ype Schaaf zegt'', meent C.J. Visser, directeur van het regionaal dienstencentrum in Gelderland. ,,Er zit spanning tussen de plaatselijke kerk die maar moeilijk de leden erbij kan houden, en de landelijke kerk die een kostbaar pand neerzet. Maar als je de cijfers goed bekijkt, wordt er ook op landelijk niveau bezuinigd. Het is alleen erg gemakkelijk om op het LDC te schieten.'' Toch ziet Visser wel iets in Schaafs opmerkingen. De landelijke kerk moet dichtbij de plaatselijke staan, zegt hij, ,,soms is er te weinig ondersteuning en zou de Sow-top meer moeten kijken naar de vraag van de gemeente en zo hun aanbod moeten aanpassen''. Goedkoop, noemt B.S. Hogeterp, directeur van het regionaal dienstencentrum Fryslân, de actie van Schaaf. ,,Je roept maar wat en je raakt altijd wel iets of iemand.'' Volgens Schaaf gaan er geruchten over onvermijdelijke bezuinigingen, met 'gelukkig' één uitzondering: MDO, de afdeling waarin zending, diakonaat en oecumene zijn ondergebracht. En dát irriteert Hogeterp. ,,Schaaf zegt dat centralisatie niet meer werkt én dat MDO gelukkig met de bezuinigingen buiten schot blijft. Alsof je daar geen centralisatie aantreft! Wees dan moedig en breng dat óók ter sprake.'' Maar Schaaf laat dat keurig buiten zijn betoog; zijn hart ligt bij de zending. De bezuinigingen staan in het najaar op de agenda van de Sow-kerken. Het heeft daarom weinig zin om nu al veel kabaal te maken, stelt Hogeterp. ,,Als je ziet waar gesneden wordt, dan kun je altijd nog gaan roepen.'' Schaaf laat weinig heel van het LDC, H.G.Dane, algemeen secretaris van de gereformeerde kerken, sloopt Schaafs betoog. ,,Hij heeft niet echt kennis van zaken als hij zegt dat driekwart van het LDC -dat volgens hem zou bestaan uit bureaucratie en regelgeving- kan verdwijnen. De helft van de mensen is bezig met zending en werelddiakonaat. Anderen doen datgene waarvan de plaatselijke gemeente blij is dat ze dat niet meer hoeft te doen, zoals de pensioenen van de predikanten. Dat is concreet de ondersteuning van de plaatselijke kerken.'' De discussie over de kerntaken van het Sow-apparaat moet wel worden gevoerd, vindt de Sow-man, maar dat staat al gepland. Volgens B. Vastenburg, directeur van het regionaal dienstencentrum Overijssel/Flevoland, kan het betoog van Schaaf niet zomaar aan de kant worden geschoven. ,,Zulke mensen spreken absoluut voor een groep. Veel mensen vragen zich inderdaad af wat ze met een landelijke kerk te maken hebben. Als deze organisatie steken laat vallen, is het bijna onmogelijk het imago te verbeteren. Maar Utrecht heeft nog weinig kans gehad om te laten zien dat het nodig is. Het LDC kampt met kinderziektes, maar dan hoef je niet meteen te zeggen dat het concept niet deugt.'' (...) 'België is anders dan Nederland, ook op religieus gebied. Een serie portretten van toonaangevende persoonlijkheden op levensbeschouwelijk gebied. Vandaag metableticus J.H. van den Berg', zo opent het Trouw-interview met de emeritus-hoogleraar. "Met België is het beter gesteld dan met Nederland. Men is beleefder en vriendelijker. Een pastor is nog een pastor, een huisarts draagt een witte jas. Ik geniet zeer van het voor Nederlandse begrippen ouderwetse fatsoen.'' De Nederlandse professor Hendrik Jan van den Berg (87) woont om de hoek van de gotische Onze Lieve Vrouwe Kathedraal, waar een kerkdienst nog een eredienst is, en een preek nog bijbeluitleg, geen 'populair gebrabbel'. Het middeleeuwse bouwwerk is nog gebouwd om zij die er binnentreden het goddelijke te doen ervaren -in die tijd nog algemeen aanvaard als het meest essentiële voor mens en maatschappij. Theologie was nog de moeder van alle wetenschap, en wat Van den Berg betreft zou zij dat nog steeds moeten zijn. ,,Maar dan niet de theologie van mensen als Kuitert, die de Bijbel niet de status geven die haar toekomt. Kuitert is een kwajongen, om het eens oneerbiedig te zeggen. Als je niet beseft dat de Bijbel de mens teboven gaat, niet aanvoelt dat je iets buitensporigs uitzonderlijks in handen hebt, dan kun je de theologie maar beter in de hoek gooien en ermee ophouden.'' Van den Berg wijst op een boekenkast, naar een paar planken dogmatiek -tegenwoordig voor velen een scheldwoord. Niet voor Van den Berg. ,,Dogmatiek is een poging het essentiële te verwoorden. Omdat het hogere niet goed in woorden is te vatten, is dogmatiek een verheven spel. Alle hoogste waarheden grenzen aan spel. Schrijf maar op: over de hoogste waarheden zweeft een glimlach.'' Helaas is deze relativerende glimlach in het Westen verworden tot een bijna dogmatisch relativeren en platmaken van alles wat hoog en verheven is. ,,Zelfs in de theologie voeren andere religies tegenwoordig de boventoon. Voortdurend zijn we bezig propaganda te maken voor andere volken en geloven.'' Andere volken zijn niet zo dom. ,,Ga maar eens naar Constantinopel en vraag daar op de universiteit of het christendom wordt gedoceerd.'' We moeten terug naar onze christelijke wortels. ,,Theologie in het Westen moet christelijk zijn, gedoceerd door christelijke hoogleraren.'' Of door een hooggeleerde agnost? ,,Dat kan natuurlijk helemaal niet'', zegt Van den Berg en hij constateert met spijt: ,,We hebben onze principes prijsgegeven''. Belgische hoogleraren zijn vrijer en opener, vertelt hij. ,,God is hier geen vies woord. In Nederland is een streep getrokken, en je moet het niet wagen eroverheen te gaan.'' (...) Van den Berg is de vader van de metabletica, 'leer der veranderingen'. Hoewel verguisd, en niet erg serieus genomen in universitair Nederland, is hij naar verluidt de meest verkochte Nederlandse auteur in het buitenland. Zijn boeken verschijnen in het Koreaans en het Chinees. Volgens Van den Bergs theorie vinden belangrijke veranderingen vaak gelijktijdig plaats op de verschillende terreinen van de cultuur -architectuur, kunst, wetenschap, religie. In vele boeken werkte hij deze theorie uit. Vijf jaar geleden verscheen wat misschien wel de kroon op zijn werk mag heten: de metabletica van God. ,,Als op verschillende terreinen verwante veranderingen plaatsvinden zonder dat er een aanwijsbaar verband is, moet er een omvattende oorzaak achter liggen: God.'' Dat God erachter zit is voor hem een hypothese, een onderliggende stelling die veel kan verklaren maar die zelf niet bewezen kan worden. De beweegredenen van God blijven voor de mensen onbekend. Over de wil en de bedoeling van God zwijgt Van den Berg liever. ,,Je kunt wel zeggen dat God af en toe een nieuw wapen in de strijd gooit.'' (...) Van den Berg beschrijft hoe God steeds meer uit de wereld werd verdrongen. Voor de Grieken en Romeinen was hij nog in het landschap, het christendom concentreerde hem binnen het kerkgebouw. Met de veranderende kerkbouwstijlen veranderde ook de spiritualiteit. De beleving van de 'hoogte' -voor Van den Berg een metafoor voor spiritualiteit- bereikte met de gotiek haar hoogtepunt, maar verschraalde daarna. De barok kende alleen nog de illusie van hoogte, terwijl de moderne kerk voor Van den Berg niet veel meer uitstraalt dan een fabriekshal. ,,Deze veranderingen in bouwstijlen gingen gepaard met veranderingen in theologie, religieuze beleving, wetenschap en kunst. Altijd loopt de architectuur voorop, zonder dat die zich bewust is dat met de veranderingen in bouwstijl ook de mentaliteit verandert. De veranderingen lopen synchroon, zijn niet het directe gevolg van elkaar.'' Het zijn, poëtisch gezegd, 'tekenen dat God weer een nieuw wapen in de strijd gooit'. (...) Het principiële relativeren van de grote, door het Westen verworven waarden en waarheden keurt Van den Berg hartgrondig af. Weliswaar is relativeren een typisch westerse eigenschap, van grote waarde. ,,Maar dat moet niet open en bloot gebeuren - zoals een Kuitert het doet, in een populair geschreven boek.'' (...) Het relativeren is volgens Van den Berg te ver doorgeslagen. ,,Nederland loopt in de aftakeling voorop. Maar het zal worden teruggedraaid. Ik zal dat niet meer meemaken, maar de meeste nu levenden wel. De landing zal fatsoenlijk hard zijn. (...) We leven volgens Van den Berg nu nog met de luxe om alles overboord te kunnen gooien. Maar de tijd zal terugkeren dat we weer massaal naar de kerk zullen gaan. ,,Er is een kerk en er zijn dogma's nodig. Voor enkelingen is het te moeilijk om aan het religieuze vorm te geven als de samenleving het geloof misprijst. Religie is iets van de samenleving. Als straks de omgangsvormen weer hersteld zijn, de minister weer een excellentie is, en de koningin een majesteit, dan zullen wij ook weer weten hoe we God moeten aanspreken.'' Iets is waar als het waar aanvoelt. Doctorandus Peter Versteeg van de Vrije Universiteit in Amsterdam ziet in Nederland een posttraditionele christelijke beweging ontstaan waarin reliegieuze ervaring en emoties centraal staan. Geloofszekerheid vind je in je beleving. Versteeg (1968) promoveert dinsdag 11 september op een studie naar de religieuze ervaringen van gelovigen in de Vineyard gemeente in Utrecht. Religieuze ervaringen zijn geen alledaags onderwerp om op te promoveren. Peter Versteeg kent groeperingen, waarin die ervaring de boventoon voert, van binnenuit. Bijna twee jaar was hij te gast in de Utrechtse Vinyard-gemeente. Hij omschrijft die gemeente als een evangelische kerk met een sterk charismatisch karakter. In de gemeente wordt sterke nadruk gelegd op de persoonlijke ervaring van God in het leven van gelovigen. Hij zag diezelfde manier van geloofsbeleving ook in andere gemeenten. Hij beschrijft hoe dat type van geloofsbeleving toeneemt in Nederland. Het valt hem op dat er nog weinig wetenschappelijk onderzoek verricht is naar de betekenis van charismatische ervaringen binnen een lokale gemeente. Versteeg heeft soms krasse bewoordingen nodig om zijn observaties te beschrijven. Met zijn studie prikkelt hij de charismatische wereld. Reacties zullen naar verwachting niet uitblijven. Versteeg heeft onder meer de grote rol van muziek van de Vineyard-gemeente onderzocht. Hij schrijft erover: "De Vineyard muziek ontleent haar vervoerende effect in de kerkelijke samenkomst aan haar popmuzikale karakter". Popmuziek en emotionele overgave hebben met elkaar te maken. Het contact met God verloopt niet zozeer meer via bijbellezen en gebed, maar veeleer via de muziek. De muziek wordt een middel om God te ontmoeten, aldus Versteeg in zijn dissertatie. In deze context valt zelfs het woord ‘vervoerend’. Vindt Versteeg dat zingende gelovigen zich laten benevelen door muziek? "Met 'vervoering' bedoel ik 'je laten gaan'. In het Engels gebruik je het woord 'extase'. Dat betekent letterlijk 'uit jezelf treden'. Maar 'extase' heeft in het Nederlands een andere gevoelswaarde," zegt hij. Vindt hij dat de Utrechtse Vineyard-gelovigen zich helemaal laten leiden door hun gevoel en hun andere vermogens uitschakelen? "Ze schakelen niet iets uit. Maar ze maken wel gebruik van andere vermogens. Of ze zich door de muziek laten benevelen? Ik wil geen waardeoordeel geven. Mijn studie is een observatie. Maar het is wel een interessant punt om over te discusseren." Peter Versteeg was te gast in het programma Kerkplein en EO-medewerker Richard Groeneboom had een gesprek met hem. Beluister het gesprek. Het Reformatorisch dagblad geeft in een tweetal artikelen brede en vrij positieve aandacht aan Pim Fortuyn, de socioloog en Elseviercolumnist die 8 jaar Paarse politiek zo beu is, dat hij de Tweede Kamer wil bestormen. Als lijsttrekker van Leefbaar Nederland wil Fortuyn zo'n tien tot vijftien zetels binnenhalen, een rechtse coalitie tussen VVD en CDA mogelijk maken, en als beloning het premierschap. Fortuyn is charmant, ronduit ambitieus en recht voor zijn raap. De Islam is een bedreiging voor onze cultuur; Nederland kan zich niet ongestraft losmaken van zijn christelijke oorsprong; wie niet werkt zal niet eten; Paars is een morele en praktische mislukking geweest. Het zijn geluiden waar het RD knikkend mee instemt. Het gegeven dat deze woorden niet uit de mond van een brave gereformeerde huisvader komen, maar van een ongelovige 'relnicht', zoals Fortuyn door sommigen denigrerend wordt neergezet, maakt hem tot een uitstekende woordvoerder. 'De huidige cultuur is in belangrijke mate bepaalde door de revolutie van de jaren '60 en de welvaart. "Het morele fundament onder de samenleving is toen weggeslagen, en vervolgens is een ethische leegt ontstaan waarbinnen zich de welvaar heeft kunnen nestelen. Egoïsme, verveling en plat materialisme waren het gevolg. Alle grenzen zijn verdwenen. Alles moet kunnen. De cultuur is volledig doorgeslagen." Onderwijs en vorming moeten weer op het programma als mogelijkheden van het overdragen van cultuurgoed, het mes moet in de zorg in plaats van er geld bij te doen, zoals PvdA en ChristenUnie wensen, mensen moeten worden geleerd hun eigen boontjes te doppen. Toch is de krant van Reformatorisch Nederland niet onverdeeld positief over Fortuyn. 'Fortuyn zal zich niet ontpoppen als een bondgenoot van de kamerfracties die de afgelopen jaren een levensbeschouwelijke strijd tegen het paarse kabinet hebben gevoerd. Ondanks zijn behartenswaardige opmerkingen over gezin, onderwijs en cultuur, is Fortuyn te zeer behept met het relativisme en de opvattingen over zelfbeschikking die in de jaren '60 hun beslag hebben gekregen. Op (medisch-)ethisch terrein typeert Fortuyn zichzelf terecht als een liberaal." Sommige mensen zijn erg knap. Die kunnen namelijk antwoorden geven op vragen die nog gesteld moeten worden. Zo'n knapperd is dr. Willem Ouweneel, als we het blad Het Zoeklicht moeten geloven. Ouweneel heeft daarin een serie geschreven over Messiasbelijdende Joden geschreven. Hij kan zich voorstellen dat zijn betoog vragen oproept, maar heeft de antwoorden al klaar liggen. Luister maar naar de laatste zinnen uit het laatste artikel van de serie: ,,Voordat u van plan bent mij een lange brief te schrijven, mag ik u er bescheiden op attent maken dat ik de opgeworpen vragen hoop te beantwoorden in een boek over de vraag of christenen al of niet onder de Torah staan. Hopelijk kan dat boek binnen een half jaar verschijnen. Wellicht kunt u uw vragen nog tot zolang 'ophouden'.'' LEEUWARDEN - Opdoeken dat Landelijk Dienstencentrum (LDC) van de drie Samen-op-Wegkerken. Het is achterhaald en een flink deel van het apparaat kan net zo goed verdwijnen. Het LDC lijkt de kant van de Konmar op te gaan: beide dachten dat ze hun tijd verstonden, maar ze zitten nu klem. Forse kritiek op dit centraal orgaan uit de mond van ds. Ype Schaaf, emeritus hervormd predikant te Dokkum. Hij heeft kerk en wereld op diverse posten gediend, onder meer als zendingsman voor het Nederlands Bijbelgenootschap in Afrika, in dienst van de Friese provinciale kerkvergadering en als hoofdredacteur van het Friesch Dagblad. In het Centraal Weekblad, het orgaan over de SoW-kerken, van deze week pakt ds. Schaaf uit tegen het LDC. Driekwart van wat ze in Utrecht bepraten en op papier zetten is voor de plaatselijke gemeente overbodig, en om die lokale kerk moet het juist gaan. Alleen als het dienstencentrum zich strikt beperkt tot service aan de plaatselijke gemeente voldoet ze aan haar kerntaak.LDC: voor wie? Schaaf vindt het een prachtig gebouw, maar veel te duur. Bij allerlei afdelingen moet nu - pas anderhalf jaar na de officiële opening door koningin Beatrix - flink bezuinigd worden. Met een uitzondering overigens voor de sectie MDO, waarin de afdelingen zending, oecumene en werelddiaconaat van de drie kerken zijn ondergebracht. Naast die veel te kostbare accommodatie heeft het LDC volgens Schaaf nog een groter probleem: wie is als gelovige, die actief meedoet in zijn lokale gemeente, nu echt geïnteresseerd in wat daar in Utrecht wordt gezegd en geschreven? Het LDC staat volgens Schaaf niet alleen in deze grootschaligheid. De Nederlandse Hervormde Kerk had na de kerkorde van 1951 al een 'radenrepubliek' en de vroeger sterk op de plaatselijke kerk gerichte Gereformeerde Kerken (synodaal) gingen dit nadoen met hun landelijk apparaat in Leusden. Internationaal zag men, meent Schaap, destijds dezelfde ontwikkelingen: bijvoorbeeld in de Wereldraad van Kerken en de Wereldzendingsconferenties. Maar wie zijn tijd verstaat moet inzien dat die tijd van centralisering en clustering voorbij is, stelt Schaaf. Zowel in het Westen als in de Derde Wereld is de kerk alleen nog van belang op plaatselijk niveau. Op grote boodschappen in de kerk - als die er nog zouden zijn - zit niemand meer te wachten en de reactie is veelal: ,,Rome kan me nog meer vertellen''. Men ijvert ook niet meer voor ,,het ware belijden in de lijn der vaderen''. Kerken worden administratieve eenheden, hun dienaren worden ambtenaren met zeventien vrije zondagen per jaar en als de kerk nog bij de mensen aan de deur komt, gaat het vooral om geld. Een landelijk apparaat met een onzinnige bureaucratie: Ype Schaaf verwacht weinig van zo'n log lichaam, maar veel van de lokale kerk. (...) Het Landelijk Dienstencentrum is volgens voorlichter Klaas van de Kamp in een eerste reactie niet van plan om officieel te reageren op dit artikel. Van de Kamp wil niet alle opmerkingen van ds. Schaaf zonder meer wegvagen, maar vindt wel dat hij slechts één van de emeriti is die op gezette tijden hun kritiek op het LDC spuien. (...) AMSTERDAM - Leiders uit de Rinzai-sekte, een van de grootste zenstromingen in Japan, hebben spijt betuigd voor het gedrag van hun voorgangers tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is voor het eerst dat Japanse zenmeesters openlijk hun betrokkenheid erkennen en excuses aanbieden. Zenmeesters schreven talloze boeken waarin ze het moorden verheerlijkten en zelfmoordacties toejuichten. Ook zamelden ze geld in voor gevechtsvliegtuigen. Een groep prominente Nederlandse zenleiders zal binnenkort eveneens een verklaring publiceren. Daarin zeggen ze 'diep geschokt' te zijn over de betrokkenheid van hun geloofsgenoten bij de Japanse oorlogsactiviteiten. De verklaringen van de zenmeesters zijn het directe gevolg van een lobby van de Nederlandse Ina Buitendijk. Zij is zenbeoefenaar en getrouwd met een 'kampkind'. In 1999 las Buitendijk het boek Zen at War van de Nieuw-Zeelandse zenpriester Brian Victoria. Ze was zo diep geschokt dat ze besloot excuses te vragen van de betrokkenen. In Zen at war beschrijft Brian Victoria nauwgezet hoe bijna alle zenmeesters in woord en daad collaboreerden met het Japanse oorlogsregime. Geen van hen heeft later ooit verantwoording afgelegd. In de jaren zestig reisden enkelen van diezelfde zenleiders af naar de Verenigde Staten en Europa, zonder hun oorlogsverleden aan hun volgelingen bekend te maken. Nederland telt op dit moment rond de 75000 zenbeoefenaars. De onthullingen van Brian Victoria hebben ook de zenboeddhisten hier bereikt. Net als in de Verenigde Staten werd er geschokt gereageerd, maar de vuile was bleef tot nu toe binnenshuis. De Nederlandse zenmeester prof.dr.Ton Lathouwers, een van de ondertekenaars van de verklaring, wil een herbezinning op de grondslagen van het zenboed dhisme. ,,We dragen een collectieve schuld. We hebben meegedaan aan het klakkeloos verheerlijken van het zenmeesterschap.'' UTRECHT – Dr. W. H. Velema bepleit voorzichtigheid als het gaat om een bijzondere persoonlijke openbaring. Hoewel er wel ruimte voor is, blijft volgens hem het enige criterium voor de echtheid van zo'n openbaring het geschreven Woord. De emeritus hoogleraar uit Apeldoorn zei dit gisteravond tijdens een bijeenkomst van de reformatorische studentenvereniging Depositum Custodi in Utrecht. Als inleiding op het jaarthema, ”De Heilige Schrift een richtsnoer voor het leven”, hield hij een lezing over Gods openbaring aan de mens. „Zal de mens God, Zijn Schepper, kennen, dan is het nodig dat God Zich aan hem openbaart. Zonder openbaring van Gods kant is er geen kennis van God mogelijk”, stelde dr. Velema. Volgens de emeritus hoogleraar openbaart God Zich in Zijn daden en in Zijn Woord. Daden waardoor God Zich openbaart zijn de schepping, de onderhouding van het geschapene en Gods hand in de geschiedenis. „De Schepper heeft in Zijn schepping sporen van Zijn scheppende hand en daarmee ook sporen van Zijn goddelijk Wezen afgedrukt. Deze lijn kan doorgetrokken worden naar de onderhouding van de schepping, de zorg voor het geschapene. God betoont die zorg middellijk. Hij gebruikt daarvoor het geschapene. Zo leidt Hij de geschiedenis.” Voor het verstaan van deze openbaring hebben we het Woord nodig. „Dat Woord licht toe en legt uit. Het geeft ons de mogelijkheid om Gods daden in schepping, voorzienigheid en geschiedenis te verstaan. Hierdoor kunnen we de sporen van God duiden en de daarin opgesloten boodschap verstaan.” Uit het artikel 'Wees voorzichtig met bijzondere openbaring' Reformatorisch Dagblad, 6 september 2001 NIJKERK – De Bijbel is een museumstuk geworden in de academische discussie. Dit concludeert prof. dr. E. Talstra, oudtestamenticus en bijzonder hoogleraar bijbelwetenschappen aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. In de afgelopen dertig jaar is de Bijbel naar de rand van de theologie geduwd. De kerken zijn volgens hem ook te optimistisch geweest in het meegaan met de cultuur. Prof. Talstra sprak gisteren in Nijkerk op de jaarlijkse predikantenconferentie van het synodaal gereformeerde Confessioneel Gereformeerd Beraad (CGB) en de hervormde Confessionele Vereniging (CV). De studiedag had als thema: ”Bijbeluitleg, het vak van de toekomst”. De VU-hoogleraar vindt dat wetenschappelijk onderzoek niet per definitie een risico is voor het christelijk geloof. Bijbelonderzoek is zelfs fundamenteel voor de geloofsoverdracht in kerk en theologie. Op dit moment hebben de bijbelwetenschappen echter de populaire rol van „bodyguard van de pluraliteit”: in de traditie is er van alles met de teksten gedaan. De moderne bijbelwetenschappen hebben door hun kritische houding bijgedragen aan het vastlopen van de geloofsoverdracht via bijbelstudie in onze dagen. Er heerste dertig jaar lang een sfeer van optimisme in de grote Nederlandse kerken. „Men heeft erg z'n best gedaan om met de tijd mee te gaan.” Kerkelijke documenten, zoals het hervormde document ”Klare wijn” (1967) en het gereformeerde document ”God met ons” (1980) vertonen deze trekken. Ze geven wel informatie over ontwikkelingen in de bijbelwetenschappen, vooruitgang in onze kennis en ons deelnemen aan de cultuur, maar bieden geen professionele discussie met de bijbelwetenschappen zelf. Die „strategie van welwillendheid” heeft gefaald en de vervreemding tussen kerk en Bijbel is eerder groter geworden dan kleiner, aldus prof. Talstra. Hij noemde het rapport ”God met ons” „vruchteloos” omdat men historische en geloofsvragen die uit het bijbelonderzoek voortkwamen, probeerde te compenseren met een wijsgerige verhandeling over het ”relationeel waarheidsbegrip”. Maar uiteindelijk bleek juist daar niemand iets mee te kunnen doen. De geloofsoverdracht is vrijwel gestopt. De huidige generatie spreekt niet over geloof maar over religie, beelden en gevoel. Beleving en gevoel nemen de plaats van het gezag in. Maar, zo stelde Talstra, ook dat zal verdwijnen want een gevoel of herinnering of God als een geheim kun je niet overdragen aan de volgende generatie. Het gevoel blijft dus niet, in tegenstelling tot het credo van de KRO. In de huidige situatie is het negatieve effect van de welwillendheid en het optimisme van weleer goed merkbaar. Het is niet gelukt de Bijbel gezag te laten houden voor moderne mensen en theologisch doet de Bijbel er nauwelijks meer toe. Het moderniseringsprogramma van de afgelopen generatie heeft geen verweer gehad tegen het afschaffen en wat we nu in handen houden aan Bijbel en geloof wordt sterk gedomineerd door gevoelens van nostalgie. De bijbelwetenschappen kunnen een functie vervullen als het geheugen van de kerk en helpen de Bijbel als het gezaghebbende Woord van God in het centrum te zetten. „Terug naar de tekst”, zo beklemtoonde prof. Talstra, „is een levensnoodzaak.” De tekst staat tegenover de religieuze gevoelens en belangen van de postmoderne lezer. Er moet voortgebouwd worden aan het proces van geloofsoverdracht door toe te geven dat er gefaald is. Bovendien moet de kerk hardop durven zeggen wat zij gelooft. Confessionelen en evangelicalen in Nederland vertonen wel eens te veel mijdingsgedrag als het gaat om deelnemen aan de discussies over de Bijbel in de wetenschappelijke wereld. Als laatste noemt Talstra het gebed en bijbellezen, middelen waarmee het tij volgens hem gekeerd kan worden. AMERSFOORT - Arabische door het hellenisme beïnvloede geleerden staan aan de bakermat van de Schriftkritiek. Die is niet het product van de West-Europese Verlichting (18e eeuw). Maar al vijf eeuwen daarvóór waren joodse exegeten hiermee bezig. In hun theologie weken zij af van de rabbijnse traditie en lieten zij zich inspireren door Arabische middeleeuwse geleerden. Dat schrijft hebraïcus en oud-testamenticus dr. P.A. Siebesma in het themanummer 'Jodendom' van Bijbel en Wetenschap, het tijdschrift van de Evangelische Hogeschool. (...) Hij legt uit waarom juist moslim-Arabieren zo open stonden voor de Griekse kenniswereld en onderzoekt de houding van de joodse geleerden. Siebesma stelt vast, dat alle volkeren in het Nabije Oosten de invloed van het hellenisme en Alexander de Grote's veroveringen ondergingen, behalve de Joden. Zij hielden als enigen hun godsdienst vrij van Grieks-heidense invloeden. Hun verzet tegen de hellenisering was in Palestina succesvol. Remmende factoren waren hier de Makkabeeën en de Farizeeën. Elders, zoals in Egypte, onderging het jodendom wel die Griekse invloeden. In Palestijnse rabbijnse literatuur vinden we, zegt Siebesma, niets over de Griekse filosofie. Christelijke geleerden echter gaven hun kennis van het Griekse denken door aan de islamitische Arabieren. Twee eeuwen na de dood van Mohammed, toen de moslims grote delen van de wereld hadden veroverd, gingen ook joodse geleerden in Afrika en Zuid-Europa de Arabische vertalingen van die Griekse denkers bestuderen. Zo werden joodse filosofen op hun beurt overbrengers van het Griekse gedachtegoed, via Arabische bronnen, aan christenen in West-Europa. Sefardische Joden (Zuid-Europa) ondergingen die Arabische (dus hellenistische) invloeden; Azkenazische Joden (Oost-Europa) wezen deze denkbeelden af. Dat had te maken met 'bijbelkritiek' bij geleerden als Moses ben Samuel Ha-Kohen Gikatilla uit Spanje. Gikatilla deed al zes eeuwen vóór christelijke schriftcritici aan bronnensplitsing. Zo was volgens hem het boek Jesaja door minstens twee auteurs geschreven. Zijn uitleg van de profeten was niet Messiaans, maar ging uit van hun eigen tijd. (...) Kan en wil de kerk een homo begrijpen die geen relatie aangaat? Boudewijn Vlot is zo'n homo. En hij stelt de vraag in het blad Woord & Dienst, omdat binnenkort de Samen-op-Wegsynode vergadert over het zegenen van andere relatievormen dan het traditionele huwelijk. Er ligt een voorstel op tafel om deze mogelijkheid op te nemen in de kerkorde van de toekomstige Samen-op-Wegkerk van hervormden, gereformeerden en lutheranen. Het voorstel komt tegemoet aan de hedendaagse cultuur, stelt Vlot vast. ,,Als vrijgezel ontdek ik steeds weer dat onze cultuur mijn leven niet begrijpt, omdat ik buiten het denkkader van die cultuur val. De reden dat ik vrijgezel ben, is dat ik homofiele gevoelens heb en ik op grond van de Bijbel geen mogelijkheden zie een relatie aan te gaan. In de cultuur word ik niet begrepen. Kan en wil de kerk mij wel begrijpen?'' Het blijft moeilijk uit te leggen dat een mens bewust alleen blijft, erkent Vlot. Hij doet een poging. God had als plan dat de mens een ander lief kreeg, die onbegrijpelijk anders is dan hij zelf, concludeert hij. ,,God stelde leefregels op zodat een ieder volmaakt gelukkig kon worden. De leefregel uit Genesis wordt door Jezus letterlijk herhaald. Hieruit blijkt dat voor Jezus een relatie tussen man en vrouw de norm is. Het feit dat Jezus niets ten nadele van homofilie zegt, doet daar niets aan af. Hij zei ook niets ten nadele van pedofilie en incest.'' Ondanks alle regels blijft Gods liefde bovenaan staan, aldus Vlot. ,,En daarom moeten en mogen we God liefhebben boven alles. (...) Ds. B. Wallet is voorzitter van de werkgroep die voorstellen doet voor de Samen-op-Wegkerkorde. Op de vraag of de kerk homo's die geen relatie aangaan, nog wel steunt, zegt hij: ,,Ja..., wij zullen mensen als meneer Vlot respecteren en zijn standpunt eerbiedigen en begrijpen. Voor hen is er uiteraard alle ruimte.'' (...) Wallet ontkent dat de kerk met het regelen van de zegening van homorelaties, tegelijk iets zegt over de keuze om als homo geen relatie aan te gaan. ,,Nee, dat is zíjn keuze, zíjn worsteling, zijn stríjd - want dat zal ook allemaal niet vanzelf gaan. En die keuze verdient ons respect.'' Het is 'zijn keuze', maar de kerk steunt hem daarin dus niet? Wallet: ,,De kerk zal zo iemand pastoraal steunen. In de regelgeving steunt de kerk hem uiteraard niet, want de keuze om geen relatie aan te gaan vraagt geen regelgeving.'' Uit het artikel 'Homo die geen relatie aangaat: Begrijpt de kerk mij nog wel?' Nederlands Dagblad, 30 augustus 2001 AMSTERDAM – Er komt vooralsnog aan de Vrije Universiteit geen aparte opleiding tot geestelijk verzorger voor moslims. Er zijn te weinig studenten. Bij de opleiding van de pinkstergemeenten, die binnen de VU een plek krijgt, bestaat weerstand tegen een specifiek islamitische opleiding. Er zijn volgens de decaan van de theologische faculteit, prof. dr. M. E. Brinkman, inmiddels goede interne afspraken gemaakt over behoud van ieders identiteit. De Azusa Theologische Hogeschool in Lunteren verhuist in 2002 naar de VU in Amsterdam. Men blijft zelfstandig, maar de theologische opleiding wordt wel met de VU vervlochten, zodat men aaneensluitend programma's kan volgen. Verder vestigt de Broederschap van Pinkstergemeenten aan de VU onder de vlag van de Azusa-hogeschool een bijzondere leerstoel pentecostalisme en richt de VU zelf een internationaal studiecentrum op over hetzelfde onderwerp. Eerder lag er bij de VU het verzoek om de hbo-opleiding islam, momenteel onderdeel van de Educatieve Faculteit Amsterdam van de Hogeschool Holland, bij de universiteit onder te brengen. Dat is nu van de baan. Wel bestaat voor die hbo-studenten de mogelijkheid van doorstroom naar de VU, aldus prof. Brinkman. De predikantsopleiding van de Broederschap van Pinkstergemeenten toonde zich ongelukkig met de mogelijke vestiging van een islamopleiding aan de theologische faculteit van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Maar prof. Brinkman benadrukt dat er nooit sprake was van een imamopleiding, zoals in de media en de politiek gesuggereerd is. „Wel is er over doorstroom gesproken.” (...) Uit het artikel "„Islamopleiding VU is verre toekomstmuziek” Reformatorisch Dagblad, 30 augustus 2001 Jaarlijks onderzoekt de Onderwijsinspectie de kwaliteit van scholen in Nederland. En jaarlijks publiceert de Volkskrant Online de resultaten. Binnen enkele weken het overzicht van alle door de inspectie bezochte scholen. Nu eerst de honderd slechtste. Conclusie: openbare scholen scoren het slechtst. Toetreden tot een kerk, overgaan naar een andere is een geleidelijk proces, resultaat van bedachtzame afwegingen. Waar is de sensatie gebleven, de flitsbekering van de wedergeboorte, de bliksem als voor Paulus op weg naar Damascus? Ze verdwijnt, ook onder wie ooit zwoeren bij dat ene moment van de radicale ommekeer. In zware kringen klinkt de roep tot bekering zwakker, evangelicalen zijn er ook al minder uitbundig over. Is christelijk Nederland de bekering voorbij? Vroeger kon je mensen wel eens openlijk horen getuigen van het moment waarop ze bekeerd zijn. Geen vluchtige (en vaak tijdelijke) ommekeer in het leven, maar plotseling, ingrijpend en blijvend veranderd, 'de oude, zondige mens gestorven, de nieuwe geboren', zoals dat heet. Die 'krachtdadige bekering', vroeger zo kenmerkend voor een grote groep protestanten, is uit. J. Maasland, gereformeerde-bonds-predikant te Barneveld, constateert een kentering in de jaren '80, niet alleen in de prediking, maar ook onder kerkgangers. Predikanten roepen minder vaak op tot een bekering die het hele leven op de kop zet, kerkmensen zijn er minder bevattelijk voor omdat ze al moeite genoeg hebben met het geloof in het bestaan van een God. De Rotterdamse hervormde ds. H. van der Steen benadrukt de 'binnenkerkelijke bekering': ,,Veel jongeren verlaten de kerk, maar keren wanneer zij voor God hebben gekozen als jonge volwassenen terug. Deze groep wordt kleiner, vooral omdat gezin en school minder aan geloofsopvoeding doen. De mainstream van de cultuur raakt vervreemd van het christelijk erfgoed.'' Een ander soort bekering is, met dank aan de Evangelische Omroep, populairder. Daarin speelt grote vreugde een rol, na een leven vol drugs, alcohol, abortus, seks of gokverslaving. Met zo'n spectaculaire ommedraai kon je goed voor de dag komen, bijvoorbeeld in EO-programma's. Maar ook daar is de hausse aan bekeringsverhalen voorbij. De grote en sterke verhalen zijn uitverteld, bekeringsjournalisten Henk Binnendijk en Feike ter Velde zijn met pensioen en Andries Knevel ontvangt heidenen in zijn praatprogramma. Niet dat de omroep van het etalagegeloof geen bekeringsverhalen meer vertoont, maar het is minder zalvend en minder prominent. Dat komt, zegt G. Schutte, hoogleraar in de geschiedenis van het protestantisme en betrokken bij de EO, door de achterban die tegenwoordig bestaat uit christenen die er een veel nuchterder geloofsbeleving op na houden. De EO is het bekeringsverhaal voorbij. En wat voor de grootste evangelische organisatie in Nederland geldt, gaat ook op voor kleinere equivalenten. Bladen van lokale pinkstergroeperingen, evangelische vrouwen en 'zondagsscholen' bewijzen dit. Als het verhaal is uitgewerkt, moet het wonder opnieuw geschieden, meegemaakt en verteld. Zo lijdt de evangelische conversie aan inflatie. De gelovige voelt zich genoodzaakt shoppend overal langs op zoek te gaan, waarbij hij te kennen geeft telkens opnieuw bekeerd te zijn of te willen worden. Dit gebeurt niet altijd vrijwillig. Een kennis vertelt dat hem de deur is gewezen omdat hij uitbekeerd zou zijn. Bekering is ook passé, omdat gelovigen hun heil niet langer zoeken bij een evangelische organisatie. Ze snappen nauwelijks meer waar het jargon, de rituelen en die typisch evangelische habitus over gaat. Schutte: ,,De moderne mens is kritisch en rationeel. Hij is in wezen wars van sensatieverhalen uit het circuit van het geloof.'' (...) Daarnaast lijkt er in de samenleving alleen nog begrip en interesse te zijn voor een residu-christendom dat zich kenmerkt door een middle of the road geloofsleven, zonder extreme opvattingen en spectaculaire bekeringen. Ook groeit het besef dat een mens gelovig wordt langs de weg van de geleidelijkheid. Van der Steen: ,,Steeds meer mensen zien in dat het niet een kwestie is van een split second, maar van duurzaam geloven, soms even.'' Naast de reformatorische en de evangelische is er nog een derde bekering; die van enkele culturele smaakmakers. Maar de reacties op het auteursechtpaar Jan Willem Otten en Vonne van der Meer dat duurzame zingeving zocht en het geloof vond, bewijzen dat ook dit soort bekering op weinig enthousiasme kan rekenen. En met de nodige ironie kondigde de Groene Amsterdammer de bekering van de eerste man van GroenLinks aan met de kop: 'het evangelie naar Paul Rosenmöller'. Het is opvallend dat intellectuelen zich vooral tot het katholicisme bekeren, overigens zonder zich daarbij te beroepen op wonderen of verschijningen van heiligen. Het werk van jongere schrijvers als Alexander Zwagerman en Désanne van Brederode getuigt ook van nieuwe christelijke inspiratie, maar te stellen dat met de 'nieuwe bekeringen' een trend is gezet, gaat te ver. Bekering ligt niet goed in de markt. De Nederlandse christenen hebben hun bekeringscultuur -zoals deze eeuwenlang door dominees was gepredikt- opgegeven. Ze doen nu 'gewoon' mee in de samenleving. Daarin verliest het bekeringsverhaal nog meer aan belang. Al weet maar niemand wat Hogerhand in petto heeft. In evangelische kringen bestaan vergevorderde plannen voor een platform voor evangelische theologie. Dat zegt Joop Brongers, voorzitter van het curatorium van de voorgangersopleiding van de Unie van Baptistengemeenten in Bosch en Duin. Het initiatief voor het platform komt vanuit het Baptistenseminarium. Inmiddels zijn gesprekken gaande met onder meer de Evangelische Alliantie (EA) en het Evangelisch Werkverband in de Samen-op-Wegkerken. Eén van de zaken waar het platform zich sterk voor wil maken, is een bijzondere leerstoel voor evangelicale theologie aan een van de theologische faculteiten in Nederland. (...) Tot nu toe is het niet mogelijk aan de theologische faculteiten van de universiteiten evangelicale theologie te bestuderen, behalve aan de VU, waar een bijzondere leerstoel is van de Charismatische Werkgemeenschap. Prijt: ,,Wanneer evangelicale theologie ook vanuit de universiteit ondersteund wordt, vergemakkelijkt dat de acceptatie bij onze gemeenten die studenten laten studeren. Er heerst nog steeds drempelvrees. In onze gemeenschap werd en wordt soms nog gedacht: verliezen jonge mensen hun geloof niet als ze op academische niveau met geloofsvragen bezig gaan? We hebben, blijkt uit onderzoek, vrij veel hbo'ers onder onze leden. Bij deze vaak jongere mensen, blijkt de angst om ook rationeel met geloofsvragen bezig te zijn veel minder te bestaan. Er is behoefte aan.'' (...) Het platform is niet alleen bedoeld om in te spelen op de groeiende behoefte bij studenten om zich te verdiepen in evangelicale theologie. Een bijzondere leerstoel is ook niet het ,,hoogste doel'', zegt Brongers. ,,Met de huidige secularisatie en de ethische en maatschappelijke vragen die op ons afkomen, vinden we het van belang meer tijd en energie te investeren in studiewerk en theologie''. Het tijdschrift voor evangelische theologie Soteria, dat een relatief grote inbreng vanuit de baptisten kent, is daar volgens Brongers een goed voorbeeld van. ,,Onze betrokkenheid bij Soteria geeft iets weer van ons verlangen om te willen nadenken over theologische vraagstukken, in relatie tot wat er in onze maatschappij gaande is. We willen dat nu in samenwerking met anderen op een hoger niveau brengen.'' Hij denkt dan onder meer aan publicatie van studies over maatschappelijke thema's en het beleggen van symposia. Christen- of 'messiasbelijdende' joden horen er in Israël niet bij. En wie meent andere joden met zijn 'Jesjoea redt!' over te moeten halen vraagt om problemen. Onderling vormen ze een bonte verzameling van gemeenten zonder tradities, slechts één in gevoel te lijden voor een Waarheid die de meerderheid niet ziet. 'Hoevelen van ons verbergen hun geloof liever dan dat ze het verspreiden? Hoe gevaarlijk is het onze overtuiging publiek te uiten?'' vraagt de messiasbelijdende jood Meno Kalisher tijdens de kerkdienst in een zaaltje in Oost-Jeruzalem. Hij doelt op de hun vijandiggezinde joodse omgeving. ,,Bedenk dat het voor ons een zonde is over ons geloof te zwijgen. De haan zal kraaien als we niet over Hem spreken. We moeten van Petrus leren en morgen beginnen iedereen te redden, te vertellen dat Jezus het vleesgeworden Woord is. Met hem zijn we als zwakkeren in de meerderheid. Jezus is God, de enige Waarheid. Don't you want to know your Boss?' Mijn kinderen zeggen op school in wie ze geloven. Mijn buren weten het,'' zegt Kalisjer, die Jezus meestal Jesjoea noemt. (...) ,,Joden accepteren ons nog niet, maar steeds meer christenen met een 'joods' hart waarderen ons'', zegt David Stern, die in 1979 zonder z'n overtuiging kenbaar te maken via de Wet op Terugkeer binnenkwam. ,,De kerk heeft ons vervolgd en gedoopt en daarom is het goed dat christenen die van joden houden Jezus nu aan de joden presenteren. Ze plaatsen ons soms wel te veel op een voetstuk, maar het is belangrijk dat ze hun joodse wortels onderstrepen, kerkelijk antisemitisme bestrijden, vóór de Joodse staat zijn en zending bedrijven onder de joden'', zegt Stern, die lid is van de Engelstalige gemeente Narkiz Street in Jeruzalem. Vaak draagt hij een keppeltje met de tekst: Jezus de Messias. Een zo'n geval is eens van zijn hoofd gegrist door een orthodoxe jood toen hij bij de Klaagmuur een bar mitswa bijwoonde.(...) ,,Het probleem is dat joden de ernst van de zonde niet inzien. Ze ontvluchten het zondebesef via liefdadigheid, gebeden en het naleven van geboden en boetedoening op de Grote Verzoendag . ,,Je hebt Jezus niet nodig om je te verlossen van je zonden'', zeggen ze, maar ze beseffen niet dat de komst van Christus het brengen van offers overbodig maakt. Die zonde leidt tot de eeuwige ondergang en daarom moet ik alles doen om hen te behouden, anders zou ik de waarheid voor de Joden verbergen en dat zou antisemitisch zijn.'' Uit het artikel 'Als wij zwijgen zal de haan gaan kraaien Christen-joden in Israël' Trouw, 24 augustus 2001 VEENENDAAL - Zo'n honderd gemeenten in Nederland weren ambtenaren die gewetensbezwaren hebben tegen het sluiten van een huwelijk tussen homo's.Dat blijkt uit een woensdag gepresenteerd onderzoek van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU). RMU, die alle 504 gemeenten heeft aangeschreven, kreeg van bijna driehonderd gemeenten (58 procent) een reactie. Ruim eenderde daarvan geeft aan dat ze geen ambtenaren van de burgerlijke stand meer benoemen die gewetensbezwaren hebben tegen de openstelling van het huwelijk voor partners van hetzelfde geslacht. Zij verplichten nieuwe ambtenaren dus een dergelijk huwelijk te sluiten, zo concludeert RMU. Eveneens eenderde van de gemeenten liet weten dat benoeming van ambtenaren met bezwaren nog wel mogelijk is, maar op voorwaarde dat er voldoende ambtenaren zijn die een homohuwelijk willen sluiten. RMU betreurt de uitkomst van het onderzoek. Volgens waarnemend directeur C. Baggerman is er uit af te leiden dat er een toenemende intolerantie ten opzichte van ambtenaren met gewetensbezwaren is. Hij verwacht dat als alle gemeenten hebben gereageerd, tweehonderd van de 504 gemeenten ambtenaren met bezwaren zullen weren. (...) oormalig staatssecretaris van Justitie Cohen, die de openstelling van het burgelijk huwelijk door de Staten-Generaal sleepte, stelde vorig jaar dat ambtenaren met gewetensbezwaren zich moesten kunnen laten vervangen. ,,Het is de eerste keer dat ik hier ben'', zegt een veertigjarige, zwartharige vrouw een beetje zenuwachtig. ,,Ik heb al acht jaar een vaste vriend, maar ik ben één keer vreemd gegaan.'' Ze durft het hem niet te vertellen en hoopt dat het met een sisser afloopt, dat ze geen ziekte heeft opgelopen. ,,Ik zeg dat ik last heb van mijn eierstokken, anders snapt hij niet waarom ik zo afstandelijk doe.'' Heeft ze het soms niet veilig gedaan? ,,We hebben het half veilig gedaan'', zegt ze. ,,Hij heeft het condoom halverwege omgedaan.'' Een jongen van rond de dertig met een brilletje heeft ,,klachten''. Hij is bang voor een ,,anale druiper'' oftewel anorectorale gonorroe. ,,Voordat het condoom omging, hebben we elkaar aangeraakt. Dat kan dus ook al niet'', zegt hij ongelukkig. (...) Een blond 27-jarig meisje drukt een watje op haar arm. Bij haar is bloed afgenomen om te onderzoeken of ze een geslachtsziekte heeft of hiv, het virus dat aids veroorzaakt. Ze heeft tien jaar een vaste relatie gehad en daarna ,,veel wisselende contacten''. En lang niet allemaal even veilig. ,,Als je het één keer onveilig hebt gedaan met een jongen, maakt het de volgende keer met hem ook niet meer uit'', zegt ze. Sinds een van haar `wisselende contacten' begon te sms'en dat hij besmet was met hiv, is ze bang geworden. Een 24-jarige, tengere vrouw met lang bruin haar vertelt dat een keer het condoom is gescheurd. Ze werkt sinds een maand als prostituee. Ze kijkt bezorgd. Ze is bang voor aids. ,,Ja, je kunt het natuurlijk nooit aan de buitenkant zien, maar deze man zag er nogal ziekelijk uit.'' Haar collega's laten zich om de twee à drie maanden testen. ,,Ik zie in een condoom geen totale veiligheid'', zegt ze fel. ,,Eigenlijk vind ik het maar een flutding.'' Een 22-jarig meisje met een blote buik, een piercing door tong, neus en onderlip zegt dat bij haar de condooms ook ,,altijd'' scheuren. Maar zij is er een stuk luchtiger onder. ,,Misschien ben ik gewoon te wild'', giechelt ze. Een jonge vrouw met een paars rokje aan en een donkerblonde paardenstaart kan zichzelf wel voor het hoofd slaan dat ze het onveilig heeft gedaan en nu in onzekerheid moet afwachten. ,,Ik begrijp het zelf ook niet'', zegt ze. ,,In het vuur van de strijd werd ik opeens onverschillig. Het kon me niets meer schelen. Een soort verstandsverduistering'', peinst ze. De volgende ochtend had ze spijt. ,,Zo dóm!'' ESCONDIDO - ,,Onlangs had ik een gesprek met vertegenwoordigers van de evangelische beweging in Amerika. Mensen van de National Association of Evangelicals (NAE), het blad Christianity Today, Willow Creek en Vinyard (van de Toronto-zegen), om er enkele te noemen. Ik verkondigde toen de stelling: 'De evangelische beweging is dood'. Tot mijn verbazing waren ze het daarmee eens.'' Dr. Michael Horton noemt zichzelf 'evangelicaal'. Maar van een bijzonder soort. Hij is voorzitter van de Alliance of Confessing Evangelicals (bond van belijdende evangelicalen). Een groep mensen die positief staan tegenover het evangelische gedachtegoed, maar die tegelijkertijd de waarde van de gereformeerde confessies - de 'Drie Formulieren' en de belijdenissen van Westminster - erkennen. Een Amerikaanse club, vijf jaar geleden opgericht, die volgens Horton een sterke groei doormaakt. ,,Veel evangelischen in ons land zijn moe, raken burn-out'', zegt de energieke Horton. ,,Ze hollen steeds van opwekking naar opwekking. Mensen raken moe van zoiets als de Toronto-zegen. Na het enthousiasme van het begin, zoeken ze verdieping.'' Hij verbaast zich er niet over dat uit een recent onderzoek van het Barna-instituut bleek dat in tien jaar tijd in Amerika het percentage evangelische christenen van 12 naar 8 was gezakt. ,,Logisch, wanneer de evangelischen de grondwaarheden van het christelijk geloof niet krachtig meer naar voren brengen. In die kringen zijn aansprekende persoonlijkheden en een ontspannen presentatie veel belangrijker geworden dan de inhoud van de bijbelse boodschap. De evangelischen zullen sterk moeten veranderen, wil er landelijk weer groei zijn.'' (...) Sommige - vaak meer intellectuele - evangelicals zoeken het in hoogliturgische, mystieke vormen. ,,In enkele universiteitssteden zijn hele groepen overgegaan naar de Grieks-Orthodoxe Kerk.'' Maar ook gaat een groeiend aantal terug naar de wortels van de Reformatie. ,,Steeds meer evangelischen raken geboeid door het gereformeerde gedachtegoed'', zegt Horton. Een voorbeeld is de 'Founder's Society' binnen de Zuidelijke Baptisten, het grootste Amerikaanse kerkverband. ,,Die leggen sterk de nadruk op de calvinistische wortels van de stichters van deze kerk.'' Groeiend is ook de groep van de zogenaamde 'Reformed Baptists', gereformeerde baptisten die - afgezien van de kinderdoop - de gereformeerde belijdenissen onderschrijven. (...) Horton is predikant van een United Reformed Church (URC) en docent aan Westminster Theological Seminary in het Californische Escondido. De URC ontstond de afgelopen tien jaar uit gemeenten die zich afscheidden van de Christian Reformed Church (CRC). Dat is een van oorsprong Nederlandse immigrantenkerk, die door onder meer de aanvaarding van de vrouw in het ambt zoveel verontrusting veroorzaakte, dat enkele tienduizenden leden de kerk verlieten. De daaruit ontstane URC is erg missionair gericht, zegt Horton. ,,In Californië is bijna elke plaatselijke gemeente bezig met kerkplanting. Opvallend is dat de meeste nieuwe leden daar ex-evangelicalen zijn.'' Deze nieuwe kerkleden zijn enthousiast over het gereformeerde geloof, zegt Horton. ,,Ze willen graag praten over de leer, over de soevereiniteit van God, de rechtvaardiging door geloof alleen en dat soort dingen. In hun oude gemeenten konden ze vaak alleen praten over hun relatie tot Jezus.'' DEN HAAG - 25 jaar geleden waren er in de Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk veel meer problemen dan nu. Dat vindt de nieuwe pauselijke afgezant in Den Haag, de Fransman mgr. Bacqué. (...) ,,Tijdens mijn eerste verblijf hier was er veel meer strijd binnen de Kerk dan nu'', zegt Bacqué in een interview met het Katholiek Nieuwsblad. ,,Toen stond de crisis in de Nederlandse Kerk centraal, maar intussen spelen dezelfde problemen in heel West-Europa. In vergelijking met toen is er nu meer eenheid tussen de bisschoppen.'' Hoewel Bacqué heel open is (,,mijn baas is Christus, daarna pas de paus'') laat hij vragen over wat hij vindt van de huidige Rooms-Katholieke Kerk in Nederland liever onbeantwoord. ,,Ik ben nog niet lang genoeg terug in Nederland om te durven beweren dat er hier sprake is van een nieuwe dageraad.'' Maar hij bespeurt minder kritiek op de kerk en grotere openheid. De nuntius noemt het ,,een uitdaging op een goede manier op deze openheid in te gaan''.(...) HUIZEN - De Gereformeerde Bond in de Nederlandse Hervormde Kerk heeft voor jongeren een enigszins stoffig imago. Bovendien is het eigen orgaan De Waarheidsvriend weinig bekend ('Weleens zien liggen bij oma in de krantenbak'). En geconfronteerd met het blad oordelen jongeren: een flodderig krantje. En de inhoud is een letterbrij.Dit blijkt uit een gesprek dat een delegatie van het hoofdbestuur op een avond had met een tiental min of meer kerkelijk meelevende jongeren, variërend van 19 tot 32 jaar. Ze waren afkomstig uit onder meer Hoogeveen, Houten, Nieuwerkerk aan den IJssel, Veenendaal en Werkendam.De jongeren mochten de Gereformeerde Bond bevragen op haar imago. Ze konden reageren op vragen als: 'Waar denk je spontaan aan als je het woord 'Gereformeerde Bond' hoort?' en: 'Lees je De Waarheidsvriend weleens? Zo ja, wat vind je ervan?'. Enkelen associeerden de Bond met de gereformeerde gezindte. Anderen zagen de Bond als het meest rechtse gedeelte van de Hervormde Kerk. Iemand wist ook de adviserende rol te noemen. Maar met het eigenlijke werk waren de meesten erg onbekend. Simone Timmer en Andries Slootweg in een verslag deze week in De Waarheidsvriend: ,,Als oorzaak hiervoor werd aangegeven dat de Gereformeerde Bond een voor jongeren enigszins stoffig imago heeft.'' Het eigen orgaan draagt daar aan bij. In vergelijking met de jeugdbladen van de eigen jeugdbond oogt het blad in de ogen van jongeren onverzorgd. ,,Er werd geadviseerd om de lay-out drastisch te moderniseren en van kleur en illustraties te voorzien.'' De naam van het blad vinden de jongeren arrogant overkomen, alsof 'wij de waarheid hebben, en verder zit iedereen ernaast'. Een van de bestuursleden legde uit dat de titel echter slaat op het 'Ik ben de Weg en de Waarheid en het Leven' uit Johannes 14 : 6. (...) Volgens algemeen secretraris drs. P.J. Vergunst, die de ontmoeting bijwoonde, verliep de avond positiever dan uit de impressie zou kunnen worden afgeleid. ,,De avond was juist buitengewoon geslaagd. En dat concludeerden ook de jongeren.'' Ze vonden het fijn dat er naar hen geluisterd werd, en omgekeerd ,,hebben wij dingen kunnen uitleggen en overdragen, waardoor ze het belang van ons werk beter zijn gaan inzien''. De lay-out van het blad zal niet drastisch veranderen, benadrukt Vergunst. Een re-styling vond amper een half jaar geleden plaats. Wel wordt gekeken naar een voor iedereen toegankelijke woordkeus, en mogelijk kunnen de koppen wat pakkender. Volgens Vergunst hadden de jongeren er begrip voor dat je van een opinieblad voor het geheel van de gemeente niet een flitsend jeugdblad kunt maken.Een vervolggesprek zit er niet in, aldus Vergunst. Mogelijk wel een onderhoud met weer een andere groep. Ook ontmoetingen met jongeren op regionaal niveau sluit hij niet uit. SÖST – Het aantal moslims in Europa, inclusief Rusland, is veel groter dan steeds werd aangenomen. Op de teldatum 31 juli bedroeg het aantal Europese moslims bijna 52 miljoen. Dat deelt het Instituut voor onderzoek naar de islam in het Duitse Söst mee op grond van de meest recente officiële cijfers uit de betrokken landen. Tot dusver ging het instituut steeds uit van 33 miljoen moslims. In Europa groeit de islam jaarlijks met 6,5 procent. Als deze trend zich voortzet, zal de islam in het jaar 2014 rond de 87 miljoen aanhangers tellen. Dan zal het de tweede godsdienst in het Westen zijn, gerekend naar hoeveelheid aanhangers.(...) In Nederland blijken moslims in hoog tempo de fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving over te nemen. Daarmee worden ze in meerderheid mededrager van de Nederlandse heersende cultuur, zo bleek vorig jaar tijdens een conferentie over ”Islam & Burgerschap” in Rotterdam. Uit het artikel: '„In 2014 mogelijk tweede godsdienst”. Aantal moslims in Europa groter dan steeds gedacht' Reformatorisch Dagblad, 18 augustus 2001 UTRECHT - Op korte termijn sturen de drie Samen-op-Wegkerken waarnemers naar de Palestijnse gebieden. Zij hopen dat hun afgevaardigden een rol kunnen spelen om het geweld tussen Israëli's en Palestijnen in te dammen. Dit blijkt uit een gisteren aan alle SoW-kerkenraden verzonden brief van het moderamen van de trio-synode, waarin de kerken hun zorg uitspreken over het voortdurend geweld.,,De uitingen van geweld in Israël en de Palestijnse gebieden raken ons als kerken diep, ook in ons loyaliteitsgevoel. Wij weten ons zowel onopgeefbaar verbonden met het Joodse volk (...) als met de christelijke kerken ter plaatse", zegt de brief. Directe aanleiding is het bezoek aan en rapport van een delegatie van de Wereldraad van Kerken aan deze gebieden. De Wereldraad is van plan een groep waarnemers te sturen, waarvan de Nederlanders deel uit maken. De brief, ondertekend door de synodaal-gereformeerde ds. J.W. Doff, preses van het gezamenlijke moderamen van de drie Samen-op-Wegkerken, gaat uit van dubbele solidariteit: met Israël én met de Palestijnen en noemt het ,,onze roeping de dienst van barmhartigheid en gerechtigheid vorm te geven en te getuigen van Gods gerechtigheid waar onrecht wordt gedaan''. (...) Ondanks de op het oog onoplosbare problemen ziet de Wereldraad wegen voor een vreedzame oplossing. Maar dan moet Israël de ,,bezetting van de Palestijnse gebieden beëindigen" en van Palestijnse kant moet er dan erkenning komen voor ,,de gerechtvaardigde vrees van joodse Israëli's dat hun toekomst en die van de staat Israël in gevaar zijn''. Dat de Wereldraad van Kerken solidair is met béide partijen is niet de overtuiging van dr. ir. J. van der Graaf in De Waarheidsvriend van gisteren. Integendeel, hij meent dat ,,het nog de eerste keer moet worden dat de raad echte solidariteit met Israël betuigt'' in de al jaren gespannen situatie. ,,De sympathie ligt immer bij de Palestijnen'', meent hij en hij wijst erop dat na het recente beraad van de Wereldraad uit Genève de oproep kwam ,,om bemoediging (van de Palestijnen) om te zetten in actie (tegen Israël), namelijk door producten uit Israël te gaan boycotten (...)''. Van der Graaf signaleert bij de raad ,,gewoon een politieke oproep aan de internationale gemeenschap om partij te kiezen voor de Palestijnen''. Columnist J.L. Heldring vraagt zich af waar de zelfkritiek in de Kerk is. Dit naar aanleiding van een interview van de krant Trouw met de Leidse hoogleraar Maarten den Dulk. Den Dulk geeft diens 'ideologische verblinding' in de jaren '70 toe. Het belangrijkste was toen het socialisme. Den Dulk ging mee in de stroom van het linkse intellectualisme. Hij geeft toe dat hij daarmee gemeenteleden te kort gedaan heeft. "In mijn prediking zat een verborgen claim. Iedereen moest links zijn, anders liepen ze achter bij het verstaan van de bijbel. Jazeker, van mij moest elk gemeentelid een IKV-affiche (tegen de kernwapens) achter het raam hebben hangen. Dat zei ik niet hardop, maar dat liet ik wel merken. [...]". Heldring neemt er geen genoegen mee dat Den Dulk laconiek vertelt hoe hij als zielenherder eigenlijk te kort geschoten is. De columnist had liever een verantwoording van het proces dat Den Dulk heeft doorgemaakt, vernomen. Belangrijker nog voor Heldring is dat de predikant later rector werd van het Hervormd seminarie en tenslotte hoogleraar in Leiden. Dit betrekt de rol van de Kerk in de wijze waarop Den Dulk met zijn verleden omgaat. Heldring ziet de wijze waarop de hoogleraar zonder verder blijk van zelfonderzoek van positie wisselt als symptomatisch voor de Kerk die liever niet te kritisch naar zichzelf kijkt. Heeft hij gelijk? Lees de column 'Liever geen zelfonderzoek' van J.L. Heldring in het NRC Handelsblad, 16 augustus 2001 CHICAGO - Zieke ouderen die kampen met religieuze twijfels en angsten lopen het risico eerder te overlijden.Dat blijkt uit een onderzoek van Amerikaanse psychologen onder 596 zieken van 55 jaar en ouder. Vooral de ervaring door God verlaten te zijn, twijfel aan Gods liefde en de overtuiging dat ziekte een straf van de duivel is, kunnen het leven verkorten. De onderzoekers hebben hun bevindingen gepubliceerd in het jongste nummer van het medische tijdschrift Archives of Internal Medicine. Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat godsdienstigheid (in het bijzonder kerkgang) een positief effect op de gezondheid heeft. Maar volgens de auteurs was de invloed van negatieve uitingen van godsdienstigheid, zoals twijfel en angst, op de sterftekans nooit eerder onderzocht. (...) De onderzochte patiënten behoorden in meerderheid tot gevestigde protestantse kerken. Patiënten die zich door God verlaten voelden, twijfelden aan Gods liefde of hun ziekte toeschreven aan de duivel, bleken een 19 tot 28 procent grotere kans te lopen te sterven. Factoren als neerslachtigheid of de kwaliteit van het leven waren niet van invloed op de sterftekans. (...) "Nederlandse vrouwen springen zeer slordig om met het gebruik van de morning-afterpil." Dat zegt Aart van Wolfswinkel, bestuurslid van de pro-life organisatie 'Schuilplaats-Jongeren' in het Reformatorisch dagblad. Van Wolfswinkel doet een oproep tot bezinning. "Het wonder van de conceptie vraagt om veel meer zorgvuldigheid en een andere manier van omgaan met seksualiteit en vruchtbaarheid." De aanzet voor het artikel van Van Wolfswinkel was een bericht in het Pharmaceutisch Weekblad (juni 2001) met als kop ”Morning-afterpil na winst Oranje”. Hierin komen volgens hem twee opmerkelijke gegevens naar voren. "Allereerst dat het gebruik van de morning-afterpil een stijgende tendens vertoont. In 2000 werd deze 63.000 keer verstrekt. Het eerste kwartaal van 2001 werd de morning-afterpil 17 procent vaker verstrekt dan in dezelfde periode een jaar eerder. Opvallend en tegelijkertijd bijna triviaal is de analyse van het dagelijkse verstrekkingspatroon. Pieken zijn er na de gewonnen wedstrijden van het Nederlands elftal tijdens het Europees kampioenschap voetbal. De verstrekking van de morning-afterpil was toen 40 procent boven het gemiddelde. Dus: naarmate de sfeer losser is, wordt er slordiger gevrijd en neemt de vraag naar de morning-afterpil toe!" Van Wolfswinkel noemt dit gegeven onrustbarend. Van Wolfswinkel wil in het artikel niet discussieren over de beschermwaardigheid van het begin van nieuw menselijk leven. Toch kan hij niet nalaten op te merken dat een eicel even voor de innesteling is uitgegroeid tot "een meercellige blastocyst, waarin alle genetische informatie ligt opgeslagen om, bij voldoende support, uit te groeien tot een ”hem” of ”haar”." Wel wil hij aandacht vragen voor het prille begin van het menselijke bestaan, direct na de conceptie. "Schuilplaats-Jongeren, een pro life jongerenorganisatie, maakt zich namelijk ernstig zorgen over het slordige gebruik van de morning-afterpil, waardoor het leven in de dop in diskrediet wordt gebracht." Van Wolfswinkel: "Ten diepste kunnen wij het leven direct na de conceptie nooit op zijn werkelijke waarde schatten. Al ons praten erover is gebaseerd op vooronderstellingen en vaak ingegeven door praktische overwegingen. Helaas blijkt, onder andere ook uit de statistiek van het morning-afterpilgebruik, dat die eerste fase in het algemeen zeker niet te hoog wordt ingeschat. Daarbij wordt echter te makkelijk voorbijgegaan aan het wonder van de conceptie." Lyrisch wordt van Wolfswinkel als hij over de conceptie spreekt: "Het is indrukwekkend te zien hoe de zaadcel zich een weg baant door de wand van de eicel. Om er, na uitwisseling van het genetisch materiaal, in op te gaan. Ondertussen wordt de reis ondernomen richting baarmoeder. Adembenemend mooi! De conceptie is een wonder: fascinerend, mysterieus en niet te begrijpen. Het is de kiem van ons leven. Wij zijn er dankzij dat moment. Daarom verdient de conceptie de eer die zij waard is. Een wonder dien je te bewonderen, te koesteren, met voorzichtigheid te behandelen." Hij vervolgt "Daarom doen wij een dringend appèl op eenieder ”het wonder van de conceptie” mee te laten spreken in het doen en laten rondom seksualiteit en vruchtbaarheid. Ook het maatschappelijk debat over het experimenteren met embryo's is hierbij gebaat. Want de conceptie is kiem van ons bestaan. Zorg om die kiem zal ons bestaan zeker ten goede komen!" Naar het artikel: 'Slordig gebruik van middel gaat voorbij aan wonder van conceptie. Bezinning rond morning-afterpil nodig' Reformatorisch Dagblad, 14 augustus 2001 Volgens Huib Schwab, filosoof te Amsterdam en werkzaam op het Montessori Lyceum en de Gerrit Rietveld Academie, dreigt de samenleving haar interne binding te verliezen. De problemen zijn in Schwabs ogen het gevolg van een overwaardering van feit en nut, het feitisjisme regeert ons denken. Tijd om te filosoferen over onze binnenwereld. De crisis in het onderwijs is zo ernstig dat zelfs overheidsrapporten speculeren over een mogelijke 'melt down'. De overheid heeft in twaalf jaar tijd een afbraak veroorzaakt die niet merkbaar was in cijfermatige en feitelijke onderzoeken.(...) Docenten zijn murw door een opeenstapeling van ellende: moeilijke leerlingen, slechte middelen, vreselijke gebouwen en een centraal gedirigeerde vernieuwingsoperatie die tot een totale verschraling van het onderwijs kan leiden. De eerste de beste indianencultuur investeert veel meer energie in het inwijden van jongeren in de betekenissen van de cultuur, in het bijbrengen van kennis, dan wij. Kennis werd gezien als Bildung. De besten krijgen de taak om de taal van het gemeenschappelijke innerlijk door te geven. In onze hoog-industriële samenleving laten wij deze 'heilige' taak inmiddels over aan de slechtsten. De reken- en taalvaardigheid van pabo-studenten is onder het gemiddelde. Illustratief is de uitspraak van een aankomend onderwijzer: ,,Ik hoef dit allemaal niet te leren want dit hoeft de leerling die ik les geef ook niet te kennen.'' Kennis wordt nu niet als een waarde gezien. Het gaat vooral om onderwijsvaardigheden. Daarbij wordt de leerling als een product gezien waar nog wat modules aan moeten worden geplakt. Kennis zou zo snel verouderen -aldus Roel in 't Veld- dat het geen zin heeft leerlingen vol te stouwen met feitjes. Belangrijker is dat leerlingen de vaardigheid bezitten om kennis ,,op te zoeken''. Maar kennis is geen ding. Kennis bestrijkt alle opvattingen die in een cultuur over het verbeteren van de mens aanwezig zijn. Kennis is dus ook altijd in zich moraliserend, er zit altijd een aanwijzing in verscholen: ,,Zie het zo'', ,,Deel het in vanuit dat perspectief'', ,,Orden die verschijnselen op die en die manier.''(...) De crisis in binding die zich nu manifesteert, en die allerlei desintegratieverschijnselen tot gevolg heeft, kan op verschillende fronten bestreden worden. De verschijnselen vinden plaats in ons innerlijk. Dat innerlijk moeten we als 'objectief gegeven' serieus nemen. De binnenruimte is direct verbonden met de feitelijk zichtbare wereld. Het gaat met andere woorden om een bepaalde manier van kijken. We moeten de buitenwereld niet als een feitelijkheid buiten ons zelf beschouwen maar ermee omgaan alsof het ons dierbare zelf betreft. De rechtspraak is een deel van ons eigen geweten, de beslissingen van de overheid reflecteren onze eigen beslissingen. Wanneer weer een minister niet de morele verantwoordelijkheid wenst te nemen voor een foute handelswijze, omdat het feitelijk toch niet uitmaakt of hij weg gaat of blijft, dan devalueert hij ook impliciet de waarde van de rechtsstaat die deel maakt van ons innerlijk geweten. Zijn redenering dat het feitelijk niet uitmaakt is correct, als je afgaat op de waarneembare buitenwereld. Onze innerlijke wereld lijdt er echter onder. De band tussen binnenwereld en buitenwereld zou weer hersteld moeten worden. Filosoferen is het herstellen van die band. Het zoeken naar eenheid in onszelf betekent het vestigen van eenheid in onze cultuur. Filosoferen is het zoeken naar die eenheid, en is daarmee een poging tot een betere mens en wereld. De kerkelijke bevestiging van vriendschappelijke relaties kwam in vroeger eeuwen geregeld voor. In Engeland en Frankrijk konden vrienden van hetzelfde geslacht elkaar buiten de kerk trouw beloven en vervolgens in de kerk ter communie gaan. Dat blijkt uit onderzoek van de Britse kerkhistoricus Alan Bray naar vriendschapsrelaties tussen de 14e en de 19e eeuw. Mannen en vrouwen die een (al of niet seksuele) relatie hadden met iemand van hetzelfde geslacht, lieten zich vaak met hun vriend of vriendin in één graf begraven. Gedenkstenen op zulke graven tonen vaak symbolen die verwijzen naar het huwelijk, aldus Bray deze week in het Britse rk-weekblad The Tablet. De Rooms-Katholieke Kerk en de Anglicaanse Kerk lieten volgens Bray ruimte voor rituelen die leken op een kerkelijk huwelijk. Zo gebruikt de 19e-eeuwse Anne Lister in haar dagboek het woord huwelijk in haar verslag van de plechtige bevestiging, inclusief eucharistieviering, van haar relatie met Ann Walker in de Kerk van de Heilige Drie-eenheid in Goodramgate (York). Bray merkt overigens op dat leer en tucht van de Kerk in die tijd hetzelfde waren als nu. Fel gekant tegen homoseksualiteit dus. Kennelijk was de Kerk in die tijd meer bereid het risico te lopen dat een relatie wel eens méér kon zijn dan vriendschappelijk. Bray, werkzaam aan het Birkbeck College van de Universiteit van Londen, maakt ook melding van de intieme, zij het zuiver geestelijke, relatie van de befaamde Engelse kardinaal John Henry Newman met zijn vriend Ambrose St. John. Ze liggen samen begraven op de begraafplaats van een klooster ten zuiden van Birmingham. Kinderen waarvan de ouders getrouwd zijn, zijn minder snel geneigd tot seks buiten het huwelijk. Dat blijkt uit een studie van de Britse overheid. De studie probeert onder meer een verklaring te vinden voor het hoge aantal tienerzwangerschappen in Engeland. Het Family Matter Institute onderzocht ruim 2250 adolescenten tussen 13 en 15 jaar en kwam tot de conclusie dat de kinderen minder geneigd zijn tot seksuele betrekkingen als hun ouders godsdienstig zijn en duidelijke morele normen hanteren waarover ze ook met hun kinderen praten. Haar vader was predikant, ook zelf stond ze op de kansel. Sinds 1 juli is Corrie Jacobs (47) het nieuwe gezicht van de Vrijzinnig Hervormden. Ze is strijdlustig. Want als we nu niet van zich laten horen, kan straks de laatste het licht uit doen. ,,We hebben zo'n goed product. Waarom zijn we niet met veel meer?'' Corrie Jacobs, net benoemd beleidssecretaris van de Vereniging van Vrijzinnig Hervormden, heeft er zichtbaar zin in. Nou en of, zegt ze lachend. Ze wil de 'ingenieur uit Huizen' van de vrijzinnigen worden. Daarmee bedoelt ze dr.ir.J. van der Graaf, de man die, gevraagd en ongevraagd, namens de rechtzinnig hervormden het woord voert -óók nu hij geen secretaris meer is van de Gereformeerde bond. De eerste openbare aanvaring heeft ze inmiddels achter de rug. Vorige week dinsdag schreef Van der Graaf in Trouw dat ,,Jacobs en ik niet in dezelfde God geloven''. Pijnpunt: de vrijzinnige dominee ziet geen enkel bijbels bezwaar tegen het homohuwelijk, de ingenieur uiteraard wél. Corrie Jacobs wrijft zich in de handen. ,,Heerlijk, zo'n straatgevecht. Als ze zo'n last van je hebben, bén je tenminste nog iets.'' Lange tijd, ze geeft het volmondig toe, is het 'behoorlijk stil' geweest rond de vrijzinnigen -en niet alléén omdat de functie van beleidssecretaris twee jaar vacant was. ,,Dat we nauwelijks gehoord worden, ligt vooral aan onszelf, hoor. Anderen bepalen de agenda.'' Ter rechterzijde weten ze 'heel goed' hoe ze zich moeten roeren, zegt Jacobs. ,,Daar zijn ze ook beter georganiseerd, en financieel hebben ze veel meer mogelijkheden.'' Vrijzinnigen zijn nu eenmaal niet zo luidruchtig. ,,We zijn van nature heel tolerant. Alleen vergeten we vaak uit te leggen waarom. We vinden het schreeuwerig om te roepen: wij zien het anders. Die bescheidenheid is ook onze charme. Maar vanuit pr-oogpunt is het niet slim.''(...) De Vereniging van Vrijzinnig Hervormden telt nu een kleine vijfduizend leden. Jacobs vermoedt, heel optimistisch, dat er veel méér sympathisanten rondlopen. ,,Als mensen met ons in aanraking komen door een doop of begrafenis, vinden ze het vaak een verademing zoals het bij ons toegaat. Zo kan het dus ook. Wij willen er graag zijn voor gelovigen die ruimte zoeken. We zijn laag-liturgisch, geven interessante cursussen. We hebben zo'n goed product. Hoe komt het dan dat mensen er niet van weten? Waarom zijn we niet met veel meer?'' Het schort aan de 'beeldvorming', vermoedt Jacobs. ,,Mijn taak is te zorgen dat we weer gezicht krijgen. Als dat niet gebeurt, kunnen we onszelf binnen afzienbare tijd opheffen. Je kunt denken: er is geen markt meer voor, en de laatste doet het licht uit. Je kunt ook denken: de tijd die we hebben, doen we ons werk met animo. En dan sterven we in stijl.'' Lachend: ,,Maar wie weet hebben we daarvóór duidelijk kunnen maken wie we zijn.'' Jacobs bestrijdt dat de kerk als geheel sowieso zoveel vrijzinniger is geworden -en dat daarom de noodzaak voor aanmelding bij háár vereniging ontbreekt. ,,Natuurlijk, Den Heyer zegt wat wij altijd hebben gevonden. En Kuitert zet ons gedachtegoed netjes op een rijtje. Maar Mönnich heeft eens gezegd: iemand is pas vrijzinnig als-ie echt uit de kast komt. Als puntje bij paaltje komt, komen ze er toch niet rond voor uit. Zolang je tegenbewegingen ziet, neem zo'n synoderapport als Jezus Christus, Heer en Verlosser, is het nog lang niet klaar.'' (...) Begin dit jaar werd het gerucht verspreid dat de Joanne Rowling, schrijfster van de bekende Harry Potter-boeken, een sataniste zou zijn. De succesvolle auteur zou dat hebben gezegd in een 'interview' met de bekende krant The Times. Tal van christenen - die toch al kritisch stonden tegenover de sprookjesachtige boeken - vielen over haar heen. Maar was het gerucht juist? Nee. Een Amerikaans satirisch blad schreef - mede naar aanleiding van de kritiek van orthodoxe christenen op de inhoud van de boeken - dat in Amerika steeds meer jonge lezers zich van de Bijbel en het christelijk geloof afwenden. Maar liefst veertien miljoen kinderen zouden in korte tijd lid van de satanskerk zijn geworden. Om het bericht geloofwaardiger te maken, werd het 'citaat' uit een niet bestaand interview in The Times aangevoerd. Christenen zijn vaak veel te goedgelovig, schrijft redacteur Marcus Mockler, naar aanleiding van deze gebeurtenis in Idea-Bulletin. Een ander voorbeeld dat hij noemt zijn de verwikkelingen rond het bekende concern Procter & Gamble. Al meer dan twintig jaar lang worden deze producenten van voedings- en schoonmaakmiddelen achtervolgd door beschuldigingen van satanisme. (...) ,,Vanwaar komt deze onbekommerdheid in christelijke kringen om zonder de feiten te kennen de zwaarste beschuldigingen tegen een mens te verspreiden'', vraagt Mockler zich scherp af? Hij ziet twee hoofdoorzaken. Allereerst de geloofwaardigheid van de bronnen. Wanneer iemand iets op de tv zegt, hebben miljoenen mensen dat gezien. En wanneer zo'n eerbiedwaardig instituut als de Londense Times erbij wordt gehaald, kan het haast niet onwaar zijn. De tweede oorzaak: mensen zijn bang voor de duivel. ,,De goddelijke tegenstander is in het leven van alledag moeilijk te zien'', zegt Mockler. ,,En nu laat de boze in de media kort zijn wezen opflitsen bij een succesvolle zakenman of bij een succesvolle schrijfster. Nu wordt zichtbaar wat men steeds heeft geloofd. De kracht van de voorstelling is zo sterk, dat men de bron zelf niet meer nodig heeft.'' (...) Docent kerkrecht (VU) L.C. van Drimmelen en hervormd synodepreses A.W. van der Plas zijn het er niet over eens. Is een fusie tussen de drie protestantse kerken (Hervormd, Gereformeerd-synodaal en Luthers) op korte termijn nu wel of niet wenselijk? zo vragen zij zich in het Forum-katern van het Reformatorisch Dagblad af. Van Drimmelen meent van niet. Hoewel bij het Landelijk Dienstencentrum in Utrecht de loftrompetten al schallen, en het SoW-logo niet alleen het briefpapier maar ook de pennen siert, zit het grondvlak nog lang niet op zo'n fusie te wachten.Slechts 259 van de 1320 hervormde gemeenten en 245 van de 857 gereformeerde kerken vormen op dit moment een federatie. "Als je ze op de kaart van Nederland aanstipt, valt op dat de gefedereerde gemeenten vooral te vinden zijn in streken waar veel rooms-katholieken wonen: Noord-Holland, de Achterhoek, Noord-Brabant en Limburg. Het gaat om nog geen 30 procent van de gereformeerde kerken en om nog geen 20 procent van de hervormde gemeenten. Terwijl het al sinds 1979 mogelijk is als hervormde gemeente en gereformeerde kerk een federatie aan te gaan. Het loopt dus niet storm op het plaatselijk vlak." zo concludeert van Drimmelen. Van Drimmelen merkt daarbij op dat allerlei zaken straks plaatselijk worden beslist. Van de kwestie kinderdoop/ exclusieve volwassendoop tot het inzegenen van homorelaties, van de orde van dienst die wordt gevolgd tot de voorwaarden tot het ambt. "Je vraagt je af wat de gemeenten straks nog gemeenschappelijk hebben. In ieder geval niet de principes over de doop, over het avondmaal, over het ambt, over het huwelijk en over de eredienst. Als het aankomt op het fundament van de kerk, het gemeenschappelijke geloof, mogen de gemeenten kiezen uit verschillende tradities. En als de SoW-synode zich ergens over uitspreekt, is er meteen een groep gemeenten, die wereldkundig maakt over dat onderwerp anders te denken." "Zo krijgen we een SoW-kerk die niet meer is dan een administratieve eenheid" en dat zal volgens Van Drimmelen uitlopen op conflict na conflict. Over de naam van de verenigde Kerk is men het nog altijd niet eens, en ook is niet duidelijk hoe het nu zit met de waarde die de verschillende opleidingen tot het ambt straks binnen de verschillende kerken krijgen. Volgens Van Drimmelen is er dus alle reden om het rustig aan te doen, en voorlopig niet verder te gaan dan een federatie van kerken. Dat geeft een hoop duidelijkheid en rust aan al die kerkenraden die nog niet aan een fusie toe zijn. Ds. A.W. van der Plas is het niet met Van Drimmelen eens. Hij wijst op recente synodebesluiten die genomen zijn. Zo wijst hij op het rappport ”Om de eenheid en heelheid van de kerk” waarin de synode nog eens bevestigd heeft dat de Nederlandse Hervormde Kerk bestaat uit al de gemeenten. Kerkrechtelijk is fusie van een enkele plaatselijke gemeente dus niet mogelijk. "Wanneer een gemeente plaatselijk tot fusie zou overgaan, betekent dat in feite het loslaten van het landelijk kerkverband waarvan men deel uitmaakt. Zonder fusie van de landelijke kerken is een fusie op plaatselijk vlak daarom niet mogelijk." aldus Van der Plas. Van der Plas zegt bovendien dat de synoden van de verschillende kerkgenootschappen wel degelijk rekening te houden hebben met de gevoelens 'in den lande'. De suggestie die Van Drimmelen wekt dat slechts een kleine elitaire groep écht Samen op Weg wil, zou volgens Van der Plas de handelingsbasis van de synoden zeer wankel maken. Hoewel de cijfers in het voordeel van Van Drimmelens analyse lijken te pleiten, stelt Van der Plas dat het hier alleen om gemeenten gaat die officieel tot federatie waren overgegaan toen de jaarboeken van de Hervormde en Gereformeerde Kerk over 2001 werden opgesteld. Het zijn er volgens hem op dit moment meer. Andere gemeenten hebben een verzoek daartoe inmiddels ingediend. Verder zijn er gemeenten die samenwerken, hoewel ze geen federatie vormen. Van der Plas: "Een onderzoek door de Raad van Deputaten SoW naar federatiegemeenten, geeft als eerste peiling aan dat 40 procent van de hervormde gemeenten en 50 procent van de gereformeerde kerken in een vorm van federatie samenwerken, en niet alleen in de streken die Van Drimmelen noemt. Daarnaast zijn er ook gemeenten die wel zouden willen samenwerken, maar geen partnergemeente hebben. Hoe men het SoW-proces ook beoordeelt –of men de voorkeur geeft aan een federatie of een fusie– op basis van deze gegevens kan men niet tot de conclusie komen dat de support voor SoW slechts marginaal is en dat het LDC een kleine kopgroep vormt." Voor van der Plas is het belijdende karakter van de Kerk, waarin de eenheid ook te vinden is, zeer belangrijk: "Artikel 1 van de ontwerpkerkorde geeft aan dat de toekomstige verenigde kerk geen administratieve eenheid, maar een belijdende kerk is. Daar ligt de basis van het kerkzijn, waarbij elk van de twee tradities, luthers en gereformeerd, zich in het bijzonder verbonden weet met het eigen belijden." Over de verschillen in praktijk zegt hij: "De regelingen voor verschillende zaken waarover men plaatselijk kan besluiten, zijn grotendeels gebaseerd op wat nu in de verschillende kerken al praktijk is. Dat is ook nu vrijwel altijd kerkordelijk geregeld, via de kerkelijke jurisprudentie toegestaan of met synodebesluiten bekrachtigd. Wie denkt in de lijn van Schrift en belijdenis, heeft bezwaar tegen de pluriformiteit zoals die nu beschreven wordt. Wanneer men dan echter de huidige praktijk in eigen kerk beziet, blijkt die niet fundamenteel af te wijken van wat wordt voorgesteld." AMSTERDAM - De Samen-op-wegkerken bieden vanaf dit najaar een basiscursus aan over geloof en leven in een christelijke gemeente. De cursus is gericht op mensen die in geloof en kerk zijn geïnteresseerd maar niet in de protestants-christelijke traditie zijn opgegroeid. Het is afgekeken van de succesvolle 'Alpha'-cursussen, die meer evangelisch getint zijn. 'Alpha'-cursussen zijn een vanuit Engeland overgewaaide, laagdrempelige introductie in het geloof. Onder leiding van mensen die al verder zijn, met veel warmte en aanstekelijkheid en smakelijk eten moeten de cursisten volgens een bepaalde methode vertrouwd, opnieuw vertrouwd raken met het geloof. Naar verluidt hebben miljoenen mensen in meer dan honderd landen inmiddels zo'n Alpha-cursus meegemaakt. Geestelijke vader is de anglicaanse geestelijke Nicky Gumbel.(...) Kritiek in de kerken is er ook omdat de Alpha-cursussen de neiging hebben ingewikkelde vraagstukken op te offeren aan simpele antwoorden. De Sow-variant cursus zal in elk geval mikken op de behoefte in de volle breedte van de kerken. AMSTERDAM - Kerken moeten gevoel voor spiritualiteit heroveren, anders raken ze elke relevantie kwijt. Voorzitter Choan-Seng Song van de Wereldbond van hervormde/ gereformeerde kerken (Warc) noemt de oecumenische organisaties ,,spiritueel in de problemen''. De Warc verbindt een tweehonderd protestantse kerken van calvinistische snit, met totaal 75 miljoen leden, onder wie de Nederlandse hervormden, gereformeerden en remonstranten. Song is een Taiwanese theoloog die doceert in de Verenigde Staten. Daar ook -in Holland, Michigan- houdt het algemeen bestuur van de Warc tot morgen zijn jaarvergadering. Song vroeg zich af hoe het toch komt dat de sociale en politieke actie van de kerken zo vaak de indruk wekt een spirituele basis te ontberen. ,,Waarom verliezen de mainstream kerken zo aan de charismatische?'' (...) "Volgens de opiniepeilingen kan de Europese gedachte op steeds minder bijval bij de Europese bevolking rekenen. Haar loyaliteit gaat nog steeds uit naar de nationale staten. Onlangs heeft zelfs Ierland, dat als geen ander land geprofiteerd heeft van het lidmaatschap van de Europese Unie, zich bij referendum tegen het verdrag van Nice uitgesproken." lees de column 'Grootspraak voor de val?' van J.L. Heldring in het NRC Handelsblad , 2 augustus 2001 AMSTERDAM - Met verontwaardiging heeft het behoudende Contact Rooms-Katholieken (CRK) gereageerd op het KRO-programma 'Kruispunt in het klooster' van de laatste twee zondagen. Oorzaak van het misnoegen: niet-katholieken deden er mee met de communie, terwijl deze uitdrukkelijk alleen voor katholieken is. In de zendtijd van nota bene de bisschoppen zelf was het nuttigen van het Kostbaar Bloed als het drinken van een lekker wijntje, stelde de woordvoerster vast. In het programma bezoeken dominee Hans Visser van de Pauluskerk en schrijfster Marjan Berk elk een klooster waar ze uitgenodigd worden aan de eucharistie deel te nemen. ,,Kon er in het geval van dominee Visser wellicht nog van intercommunie worden gesproken, die overigens streng verboden is, in het geval van Marjan Berk was er sprake van het uitreiken van de Heilige Hostie en Kostbaar Bloed aan iemand die zichzelf als agnost bestempelt'', schrijft dr. N. Stienstra, voorzitter van de CRK verbolgen. ,,Het meest frappante is nog dat deze agnostische vrouw zelf na afloop zegt dat ze zich een beetje corrupt voelt. Bij de katholieke communie-uitreikers schijnen deze gevoelens totaal te hebben ontbroken'', aldus Stienstra. (...) (...) Sinds HIV behandelbaar is - maar zeer zeker niet te genezen - grijpt onverschilligheid onder vrijend Nederland om zich heen. De boodschap van vijftien jaar Vrij Veilig-spotjes ten spijt, de schrik voor aids lijkt voorbij en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) worden dikwijls op de koop toe genomen. Het condoom blijft steeds vaker ongebruikt in tas of broekzak. Althans, dat moet wel de reden zijn voor de explosieve toename van soa's terwijl de condoomverkoop toeneemt, menen deskundigen. Steeds meer mensen moeten zich voor een soa laten behandelen, blijkt uit een rapport van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en de Stichting soa-bestrijding dat maandag werd gepresenteerd. Vooral het aantal gonorroe- en chlamydiagevallen is sterk toegenomen. Het RIVM noemt de bevindingen 'verontrustend'. Maar ze komen niet onverwacht. 'Vorig jaar sloeg de schrik ons al om het hart nadat de GG GD in Amsterdam een enorme toename van soa's had geconstateerd', zegt RIVM-onderzoekster M. van der Laar. Anale gonorroe was daar in 1999 onder homomannen met 93 procent toegenomen; hierbij bestaat een grote kans om ook met HIV besmet te worden. Bovendien versterken acute soa's en HIV elkaar. De Amsterdamse GG GD-directeur waarschuwde begin 2000 voor een 'nieuwe golf HIV-infecties'. Die is nog niet geconstateerd, zegt Fennema, maar hij vreest dat het niet lang meer duurt. Opnieuw is het aantal gevallen van gonorroe onder homomannen in Amsterdam gestegen (33 procent) en anale gonorroe met 42 procent. 'We hebben het over dezelfde cijfers als aan de vooravond van de HIV-epidemie begin jaren tachtig.' De schrik zat er toen goed in. Daarna daalde het aantal soa's fors door de angst voor aids. 'Maar we zijn nu weer op de weg terug.' Nieuw in Amsterdam is ook dat het aantal soa's onder hetero's enorm is gestegen, zegt Fennema. Onder vrouwen is gonorroe bijvoorbeeld met 72 procent toegenomen en bij heteromannen met 56 procent. Deze 'verbreding van het probleem' - de toename beperkt zich niet tot risicogroepen - is in het hele land waarneembaar, zo blijkt uit het RIVM-rapport. (...) Het radio 1 programma 'De Ochtenden' maakte een gesprek met Joshua Livestro, liberaal, conservatief, rechterhand van Europarlementariër Frits Bolkestein én Christen. Een gesprek over normen, waarden, drijfveren en sociale politiek. Columniste Elsbeth Etty twijfelt openlijk aan de integriteit van de Tweede Kamerfractie Groen Links. De auteur stelt kritische vragen bij de "geloofwaardigheid en betrouwbaarheid van GroenLinks.Als ik op grond van een kortstondige ervaring van bijna twintig jaar geleden al genoodzaakt was te denken dat de ex-politica een pathologische fantaste is, hoe kan het dan dat mensen die jarenlang dag in, dag uit met haar gewerkt hebben dat niet zouden hebben vastgesteld?" " GroenLinks wilde", aldus Etty " goede sier maken met een etnische excuustruus die als uithangbord werd gekandideerd en niet op grond van capaciteit of verdienste." AMSTERDAM - De mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties heeft ernstige bezwaren tegen de nieuwe euthanasiewet van Nederland. De wet is te soepel en biedt te weinig garantie tegen misbruik. De commissie heeft vooral moeite met de bevoegdheden van de medische toetsingscommissies die aangemelde euthanasiegevallen beoordelen. Door hun rol komt het strafrecht op een te grote afstand te staan. Een toetsingscommissie bestaat uit een arts, een jurist en een ethicus. De VN-commissie is er ook verontrust over dat artsen een einde kunnen maken aan het leven van pasgeboren zwaargehandicapte kinderen. Ronduit zorgelijk vindt ze dat ernstig zieke jongeren vanaf zestien jaar geen toestemming meer nodig hebben van hun ouders of voogd als ze een einde aan hun leven willen maken. ,,Juist vanwege de onomkeerbaarheid van zo'n beslissing hebben minderjarigen bijzondere bescherming nodig'', aldus de commissie.(...) ROTTERDAM – De tweewegenleer –de gedachte dat de Jood wordt behouden door de wet en de christen door het geloof in Jezus Christus– is in kerkelijke kringen „veel verder doorgedrongen dan velen willen toegeven.” Deze vrees spreekt drs. M. van Campen uit in het nieuwste nummer van het blad Kontekstueel, dat gewijd is aan visies op Israël in de Samen-op-Wegkerken, de gereformeerde gezindte en de evangelische beweging. (...) In een redactioneel woord vooraf motiveert drs. P. J. de Jong, hervormd predikant te Delfshaven, de uitgave van het themanummer door op te merken dat „de interesse voor de theologische vragen die Israël stelt en de verwerking daarvan weg lijkt te ebben.” (...) Drs. M. van Campen, die aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) onder meer Jodendom doceert, sluit zich aan bij de constatering van de redactie dat de belangstelling voor de vragen betreffende het Joodse volk afneemt. Hij constateert dit ook voor de Evangelische Omroep. Het Bezinningscomité Israël, waarvan ds. Van Campen zelf ook deel uitmaakte, laat al geruime tijd niets van zich horen. „Na het publiceren van enkele bundels en het organiseren van studiedagen en Israëlseminars beschouwt het Comité zijn taak thans kennelijk als beëindigd.” Als de predikant de huidige praktijk van de SoW-kerken overziet, ontkomt hij niet aan de indruk „dat er in toenemende mate sprake is van een vrijblijvende ontmoeting.” Hij vraagt zich af of velen niet al verder zijn gegaan dan een tweewegenleer, door ook de islam uit te nodigen deel te nemen aan het gesprek. Ds. Van Campen sluit zich in dit verband met name aan bij prof. dr. A. A. van Ruler, die in de jaren vijftig al waarschuwde voor een 'klakkeloze' uitbreiding van de ontmoeting van Joden en christenen. Van Ruler noemde dit een „levensgevaarlijke bedreiging van het Joods-christelijke gesprek en durfde het zelfs aan te spreken van zelfmoord van het christendom, verloochening van de uitverkiezing van Israël en verloochening van de éne Naam.” (...) Uit het artikel „Tweewegenleer is al ver in de kerk doorgedrongen” Reformatorisch Dagblad, 28 juli 2001 PRAAG – Evangelischen zullen steeds meer openstaan voor andere christelijke tradities. Er komen bij hen vormen van eredienst waarin aspecten van traditionele kerken overgenomen worden. Dat voorspelt dr. Ian M. Randall, directeur van het International Baptist Theological Seminary in Praag. Hij constateert ook dat de charismatische beweging in vele delen van de wereld aan invloed zal afnemen. De charismatische beweging is niet meer een probleem voor de kerken, zegt dr. Randall, die ook docent is aan het theologisch seminarie van de Metropolitan Tabernacle in Londen, waaraan de naam van de baptistenprediker Spurgeon onlosmakelijk verbonden is. „Ik heb de indruk dat de groei van deze beweging wat over zijn hoogtepunt heen is, behalve misschien in bepaalde delen in Oost-Europa. Maar daar groeien alle kerken nog steeds. In West-Europa bevinden de traditionele pinksterleden zich eigenlijk vooral in de etnische kerken, die hun aanwas elk jaar zien toenemen.” De groei van de evangelicalen is volgens Randall vooral een groei binnen de traditionele kerken. „Dat is vooral in Engeland het geval. De groep evangelicalen binnen de Anglicaanse Kerk is een beweging die onder de opkomende generatie zelfs de meerderheid heeft.” De stelling van Iain Murray, de voormalige directeur van uitgeverij Banner of Truth, dat de evangelicalen op wereldwijd niveau zich verwijderen van de historische en gereformeerde theologie ter wille van een meer open houding ten aanzien van Rome en de oecumene, onderschrijft Randall niet. „De toenadering van evangelicalen tot de oecumenische beweging is wel een trend. Maar dat hoeft niet te leiden tot verlies van de eigen identiteit. Je zou het ook omgekeerd en positief kunnen interpreteren, namelijk dat oecumenischen steeds meer openstaan voor evangelische beginselen.” (...) In Engeland ziet Randall dat de grotere kerken conservatiever worden. Dat komt door een toenemend accent op de onfeilbaarheid van de Schrift en het verzet tegen de vrouw in het ambt. Randall verwacht in de komende tijd een splitsing binnen de wereldwijde gemeenschap van de lutheranen en de anglicanen als gevolg van deze ontwikkelingen. „Die splitsing ligt des te meer voor de hand omdat veel overtuigde liberalen juist deze items, zoals de kwestie van de vrouw in het ambt, pertinent willen vasthouden.” (...) Het boeiende van de wereld van de evangelischen is volgens Randall dat ze steeds meer een heilzame invloed hebben op de samenleving, wat blijkt op het gebied van het onderwijs en in de succesvolle strijd tegen allerlei maatschappelijke problemen op het gebied van verslaving en seksualiteit. „Ze zullen daarom steeds meer een invloedrijker factor in de samenleving worden. Ook de Britse regering volgt de ontwikkelingen binnen kerkelijk Engeland met interesse. De aandacht voor de samenleving was er bij de evangelicals in de negentiende eeuw en is nu weer terug van weggeweest. Ook hun invloed in de traditionele hoofdkerken zal toenemen. Zij hebben een sterke overtuigingskracht en krijgen steeds meer vat op de kerkleiding. Zelfs voor de Rooms-Katholieke Kerk, die in een crisis verkeert, fungeren de evangelischen steeds meer als goed voorbeeld. Mensen hebben over het algemeen geen interesse meer in de eigen denominatie maar denken veel meer aan de eenheid van de wereldwijde kerk.” "De macht van de media, die in slechts enkele handen is terechtgekomen, stelt een ernstige uitdaging voor de Kerk in dit tijdperk van globalisering." De Franse kardinaal Paul Popard, hoofd van de pauselijke raad voor cutuur, zei dit op de eerste bijeenkomst van de verantwoordelijken voor cultuur van Noord- en ZuidAmerika. De conferentie die vorige week in Mexico plaatshad, ging over het doorgeven van het Evangelie. Kardinaal Bernard Law van Boston (VS) sprak over CNN als voorbeeld van de macht van een netwerk. "Het presenteert dagelijks aan meer dan een miljoen kijkers wat steeds weer lijkt op de ultieme waarheid." Er zijn volgens Law slechts enkelen die uitmaken wat nieuws is en die uitmaken hoe het nieuws wordt gebracht. (...) OUDERKERK A/D IJSSEL De gehele fractie van het CDA in Ouderkerk stapt over naar de ChristenUnie. (...) Volgens fractievoorzitter Hoogendijk is de stap ingegeven door de oprichting van een plaatselijke afdeling van de ChristenUnie. "Ik heb voor mezelf de keuze gemaakt dit ik lid zou worden van die partij als die hier komt. Daar zitten mijn wortels." Bij de beslissing speelde ook de koers die het CDA landelijk vaart een rol. "In dit dorp komt een groot deel van de CDA-stemmers uit de orthodox-christelijke hoek. Wij hebben altijd geageerd tegen besluiten die tegen Gods Woord ingaan (...)." "We hebben er moeite mee dat we als rechtse beweging in de partij vreselijk ons best moeten doen om mensen op de lijst te krijgen. Kijk maar wat ee nmoeite het heeft gekost om het behoudende kamerlid A. Mosterd uit Putten op een verkiesbare plaats te krijgen. (...) Voor het CDA zijn de ontwikkelingen geen reden om een andere koers te gaan varen. Wel dringt de partij aan op een lijstverbinding tussen het CDA, de ChristenUnie en de SGP. "Behalve de mogelijkheid om de eigen partij te profileren ontstaat zo ook de mogelijkheid de krachten te bundelen." Uit het artikel 'Hele CDA-fractie Ouderkerk naar ChristenUnie. Raadsleden mogen zetels behouden' Reformatorisch Dagblad, 27 juli 2001, p.6 AMSTERDAM - De laatste tijd is er geregeld aandacht voor jonge intellectuelen die rooms-katholiek worden, de zogenaamde 'neo-katholieken'. Een van hen is de filosoof prof. dr. R.A. te Velde (43) uit Amstelveen. Waarom wordt een van huis uit stevig synodaal-gereformeerde, theologisch en vooral wijsgerig geschoolde, jonge academicus rooms-katholiek? (...) Van omzien in wrok is geen sprake.U knalde niet hard met deuren. Maar was er een duidelijke aanleiding, een keerpunt, om die stap te zetten? ,,Eigenlijk niet; het was meer een geleidelijk aan weggroeien uit die gereformeerde wereld. Niet omdat ik God en geloof vaarwel wilde zeggen, zoals zoveel van mijn leeftijdgenoten. Als knaap was ik al overtuigd van het belang van de godsdienst, al sprak de vorm en inhoud die ik kende me niet echt aan''. U was een gereformeerde jongen uit Stadskanaal. Nu bent u rooms-katholiek. En op een leerstoel van de Radboud-Stichting doceert u filosofie. Hoe kon dit zo gebeuren? ,,Het is een lang verhaal. Ik ben de vierde zoon uit een, niet extreem, gereformeerd boerengezin, ging trouw naar de kerk en de catechisatie, maar wilde geen geloofsbelijdenis doen. Wel zag ik de waarde van godsdienst in. Nog altijd vind ik dat de religie van nut is voor de samenleving, moreel en ook sociaal. In ons gezin bleef mijn oudste broer trouw in het vaderlijk spoor. De tweede echter brak geheel met kerk en geloof. De zoon net boven mij ging in Kampen (Oudestraat) theologie studeren, maar kwam een keer onverwachts thuis met de mededeling dat hij rooms-katholiek werd. Hij maakte eerst zijn theologiestudie af en is nu pastoor en deken in Leeuwarden.'' (...) Ook ik wilde theologie gaan studeren, maar het in mijn ogen provinciaalse Kampen trok me niet. Amsterdam wél, want daar gebeurde 'het' allemaal. Zo kwam ik aan de Vrije Universiteit terecht. Maar de studie beviel me niet, want de echte vragen naar het bestaan en de zin van God werden daar in mijn ogen niet gesteld''. Er waren toch studentenpredikanten en raadslieden en meelevende professoren?,,Ja, maar met oplossingen à la Kuitert was ik niet gebaat. Ik kwam bij mijn vragen onbevredigende antwoorden tegen, in de trant van: het doet er niet toe of het allemaal werkelijk zo gebeurd is, maak er wat van. Ik wilde de religie niet kwijt en haar niet inruilen voor een 'aardse' verkondiging van godsdienst als louter menselijke uitvinding''. (...) ,,De overstap naar wijsbegeerte lag wel voor de hand. Maar zoals die aan de VU werd gegeven, daar kon ik niet veel mee. De reformatorische wijsbegeerte was niet wat ik zocht. Overigens ben ik tegenwoordig vanuit die Radboud-leerstoel wel de katholieke tegenhanger van de calvinistische of reformatorische wijsbegeerte. Schuurman en Glas en anderen zijn in die zin naaste collega's.'' (...) ,,Ik ben tamelijk rationeel, maar niet negatief tegenover het oude geloof. Wel ging ik godgeleerdheid studeren vanuit filosofische interesse: waar zou ik mijn levensvragen beter beantwoord kunnen krijgen dan daar? Dat bleek niet het geval. Ik kwam in Amsterdam steeds verder van 'het gereformeerde' af te staan, vond de kerkgang gewoon vervelend en voelde dat ik daar wat miste. Mijn overgang is echter een langzaam proces geweest. Zeker, er waren de katholieke riten en symbolen en mijn gevoel voor het sacrale, de gewijde sfeer, was niet gereformeerd. Ook vond ik steeds meer, dat het protestantisme een ongeoorloofde breuk was met de moederkerk''. U vindt uzelf rationeel, maar koos voor een kerk die dat in haar mystiek en eredienst helemaal niet is. Het calvinisme is toch veel 'objectiever' dan de Romana met haar Mariaverering, haar heiligen, haar weinig democratisch bestuur, het zich uitleveren aan de macht van paus en bisschoppen? ,,De Rooms-Katholieke Kerk is veel objectiever dan men denkt. Juist de gereformeerde religie is subjectief, hangt van de individu af, terwijl in de Catholica het geloof en de symbolen van de eucharistie gewoon blijven bestaan, ook als er niemand in de kerk zit. Het geloof is daar veel minder afhankelijk van de persoon. Mijn kennis en filosofie is ten diepste ondergeschikt aan de kerk en haar leer. Wijsbegeerte, de ratio, het verstand is niet het hele leven. Als mijn denken zou botsen met wat de kerk - die zelf nog steeds bijleert - de eeuwen door al geleerd heeft, dan staat het geloof van de kerk boven mijn rationeel bezig zijn. Geloven is beamen, geen blinde overgave, geen conclusie van een redenering. De rede ketst niet af op het mysterie. Voorop staat voor mij Gods liefdesboodschap''. (...) ,,Ik voel me het meest thuis in een 'gewone' doorsneeparochie en niet in een van de radicalere vleugels. Mijn overgang begon in de Amsterdamse St. Nicolaaskerk tegenover het Centraal Station. Die heeft een monnikentraditie, met rijke gregoriaanse zang. Ik vind onze kerk na Vaticanum II wel protestantser geworden. Een halve eeuw geleden zou ik wellicht gekozen hebben voor het priesterschap. Die wens heb ik nu niet. Een bepaalde 'protestantisering' is goed: grotere betrokkenheid van leken, geen massale volkskerk meer. Er is helaas ook te veel afgeschaft. Met andere 'bekeerlingen' heb ik weinig contact. Ieder komt hier vanuit een andere achtergrond binnen. Ik geef toe, dat ze soms doorslaan en roomser dan de paus worden. Zo'n katholicisme als van Jan Willem Otten spreekt me niet zo aan''. Uit het artikel 'Zonder wrok weggegleden uit de gereformeerde wereld' Nederlands Dagblad, 25 juli 2001 Prof. dr. Eduard Bomhoff haalde de ergernis van de leidse hoogleraar Herman Philipse op de hals met een vinnige column over het Opstandingsgeloof (of volgens Bomhoff: -ongeloof) van Carel ter Linden. In het EO Radio 1-programma De Ochtenden kruisten de christen Bomhoff en verklaard atheïst Philipse de degens. De aan het prestigieuze instituut Nyenrode werkzame econoom Edward Bomhoff, bekend van zijn polemische columns in het NCR-handelsblad, wraakte een artikel van de hand van Carel ter Linden, even na Pasen, over de Opstanding. Bomhoff las hierin de gedachte dat wonderen sinds de Verlichting nu eenmaal als onmogelijkheid ontmaskert zijn, en het daarom voor een modern mens niet meer redelijk is erin te geloven. In zijn column uit hij hierop felle kritiek. Bomhoff vroeg zich af hoe ter Linden zo arrogant kon zijn uit te maken wat moderne mensen wel en niet kunnen geloven. Philipse vindt de kritiek van Bomhoff aan het adres van ter Linden onterecht. Wie Paulus nauwkeurig leest, zegt hij, zou vanuit diens joodse achtergrond inderdaad wel eens tot de conclusie kunnen komen dat deze meende dat Jezus als martelaar bij God was opgewekt in een geestelijk lichaam. Aangezien Paulus de oudste bron hierop is, en bij hem elk spoor van een wederopstanding van Jezus stoffelijk lichaam, evenals zijn kennis van een overleving van het lege graf ontbreekt, rijst de vraag of het idee van het lege graf niet later is ontstaan. Het verhaal van het lege graf zou dan pas later, bij Marcus zijn ontstaan, en via deze schrijver in de andere evangeliën terecht zijn gekomen. Bomhoff vreest dan voor een naturalistische uitleg van de Opstanding als psychologisch fenomeen of hallucinatie. Hij gaat verder niet op het uitlegtechnische argument van Philipse in. In het tweede deel van het debat komen filosofische vragen aan de orde over God en de mogelijkheid van wonderen. De Burke Stichting haalde voor haar eerste lezing de populaire filosoof Roger Scruton in huis. Scruton is tegendraads, eigenzinnig en een scherp denker. Na het portret dat Wim Kayzer voor de VPRO van hem maakte, heeft hij in Nederland een soort cultstatus gekregen. Socialistische kritiek op het conservatisme wijst hij van de hand met een krachtig betoog voor het behoud van traditionele normen en waarden. Niet alleen de rijke elite wenst het behoud van het Westerse cultuurgoed, volgens Scruton. Dat is de wens van alle "normale mensen". BAAMBRUGGE – „Ik zie het christelijk geloof als iets dat richting moet geven aan mijn wijsgerig denken en er ook het uitgangspunt van moet zijn.” Dat zegt dr. R. van Woudenberg, de nieuwe hoogleraar wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit. Hij wil met zijn „gelovend denken” de strijd aanbinden met de neutraliteit in wetenschap en filosofie. Dr. Van Woudenberg (1957), die momenteel voor een aantal weken colleges filosofie verzorgt aan Calvin College in Grand Rapids, zegt zijn leeropdracht te willen uitvoeren in de traditie van Augustinus, Calvijn en Kuyper. „Dat betekent dat het gebied van het wijsgerig denken voor mij geen religieus neutraal terrein is. Allerlei wijsgerige denkbeelden, theorieën en programma's dragen een religieus stempel. Ik ben een groot voorstander van ”gelovend denken”, een manier van filosofiebeoefening die serieus rekening houdt met al datgene wat we weten, ook met wat we weten door het geloof in God.” (...) De nieuwe hoogleraar constateert een groeiende belangstelling voor filosofie. Daar zullen verschillende redenen voor zijn, denkt hij. „Maar dit is er misschien een van: mensen blijven behoefte hebben om zichzelf fundamentele vragen te stellen en zich te oriënteren in allerlei antwoorden daarop. Vroeger wendden mensen zich met deze behoefte wellicht in eerste plaats tot de theologie. Maar nu met de ontkerkelijking ook de belangstelling voor de theologie afneemt, komt de wijsbegeerte meer in beeld.” Ook speelt volgens hem zeker een rol dat op een aantal middelbare scholen nu ook het vak wijsbegeerte wordt gegeven. „Het is overigens interessant dat is gebleken dat leerlingen die filosofie hebben gedaan, ook in andere vakken beter presteren.” (...) Van Woudenberg voelt zich geïnspireerd door de Wijsbegeerte der Wetsidee, de christelijke wijsbegeerte zoals die in de twintigste eeuw door H. Dooyeweerd en D. Th. van Vollenhoven is uiteengezet. Inmiddels is de term reformatorische wijsbegeerte ingeburgerd. Het is volgens Van Woudenberg interessant om te zien dat er in de Verenigde Staten heel wat christenfilosofen zijn die in deze richting denken, zoals Alvin Plantinga, Nick Wolterstorff, Eleonor Stump, Peter van Inwagen, Bill Alston en Bob Adams. „Het christelijk wijsgerig denken maakt in Amerika een periode van bloei door en heeft voor velen buiten de Verenigde Staten een voorbeeldfunctie. Wat mij zelf aantrekt in deze filosofen is dat zij, terwijl ze hun geloof serieus nemen, op een sterk analytische en argumentatieve manier hun denkbeelden uitwerken. Ik vind hen over het algemeen ambachtelijk erg goed.” Een trek van hen is dat ze ook allemaal bezig zijn met apologetiek, de verdediging van het christelijk geloof tegen zulke bezwaren als: „Het kwaad in de wereld is een reden om te geloven dat er geen God is”, of: „Het feit dat er zo veel religies zijn is een reden om te denken dat ze allemaal onwaar zijn”, en: „De wetenschap heeft aangetoond dat... en daarom moet dit deel van het christelijk geloof worden opgegeven”. Samen met zijn VU-collega dr. Kees van der Kooi, dogmaticus aan de theologische faculteit, is Van Woudenberg bezig met een boek waarin zij in brief-vorm bezwaren tegen het christelijk geloof kritisch onder de loep nemen. (...) De nieuwe hoogleraar is lid van de gereformeerde kerk van Baambrugge. „Dat is een orthodoxe gemeente met veel verstandige en vriendelijke mensen, waar ik me thuisvoel. Het is vermoedelijk geen doorsnee gereformeerde kerk. Ik sta nogal kritisch tegenover Kuitert en Den Heyer. Ze houden uitverkoop terwijl daarvoor geen reden is. Ik zelf ben meer geïnteresseerd in meer robuuste en traditionele vormen van christendom.” Van Woudenberg zeg zelf veel geleerd te hebben van theologen als ds. J. S. Schouten (emeritus predikant in Baambrugge) en dr. Kees van der Kooi, en van godsdienstfilosofen uit de zogeheten Utrechtse School van prof. Vincent Brümmer, zoals dr. Gijsbert van den Brink, dr. Marcel Sarot, en prof. Gerrit Immink. „Ik zou met hen wel eens een project willen opzetten over de vraag of moraal zonder religie mogelijk is en hoe we moeten denken over de verhouding tussen God en morele principes. De theologen van de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken in Apeldoorn ken ik niet, maar ik zie niet in waarom die niet zouden kunnen meedoen.” Uit het artikel 'De valse neutraliteit uitgedaagd. Prof. Van Woudenberg stelt „gelovend denken” centraal' Reformatorisch Dagblad, 14 juli 2001 UTRECHT - Straks kunnen paren van hetzelfde geslacht in de Samen-op-wegkerken hun relatie laten 'zegenen'. Niet inzegenen, zoals de term luidt bij een huwelijk van vrouw en man, maar zegenen. (...) Een werkgroep heeft zich de laatste maanden over de kwestie gebogen, de gezamenlijke synode beslist in november. In het voorstel is het overigens aan elke kerkenraad zelf overgelaten óf een gemeente de zegening van homoparen in het pakket neemt; er komt geen recht dat een paar kan afdwingen. Hoewel maar weinig vrouwen openlijk toegeven dat de combinatie van een baan en de zorg hen te zwaar valt, blijkt een grote groep er de voorkeur aan te geven met werken te stoppen. Dat valt af te leiden uit een onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi). Dat heeft een groep vrouwen gevraagd of ze tevreden is met de werk- en leefsituatie. Het blijkt dat moeders zonder baan zich het prettigst voelen. Van de vrouwen die naast de zorg voor kinderen ook nog in deeltijd werken, zou 38 procent het liefst tijdelijk of definitief haar baan opzeggen. Van de voltijdwerkende vrouwen wil 21 procent stoppen met werken zodra er kinderen zijn. Opmerkelijk is ook het hoge percentage jonge vrouwen dat de voorkeur geeft aan voltijdsmoeder zijn. Van de vrouwelijke studenten wil 43 procent zich later uitsluitend aan het moederschap wijden. Jongeren hebben het beeld dat een goede moeder niet werkt of alleen in deeltijd. Naim Ateek, is 'vader' van de Palestijnse bevrijdingstheologie. Hij was op het congres van de Wereldbond voor communicatie. ,,Een Palestijn scheldt, maar bombardeert niet.'' Naim Ateek is directeur van Sabeel, een oecumenisch centrum voor bevrijdingstheologie in het Arabische deel van Jeruzalem. Het richt zich zowel op de 30000 christenen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever als op de 130000 in Israël en Jeruzalem. Doel: ,,Hen, in navolging van Jezus, scholen in de leer van gerechtigheid en verzoening''. Dr. Ateek (64) studeerde theologie aan de universiteit in Berkeley (VS), werd tot anglicaans priester gewijd, is kanunnik en doceert de Palestijnse bevrijdingstheologie waarvan hij de 'vader' wordt genoemd. Momenteel is hij in Noordwijkerhout, waar hij deelneemt aan de conferentie van de Wacc, de Wereldbond voor christelijke communicatie. Gevraagd naar ontstaan en inhoud van 'zijn' theologie zegt Ateek: ,,Ze ontstond in de jaren tachtig. Toen werden steeds meer Palestijnse parochiepriesters geconfronteerd met het feit dat hun gelovigen, als gevolg van Israëlische repressie, zich in toenemende mate begonnen af te vragen of God wel echt een god van gerechtigheid was. ,,Een pastoraal-theologisch antwoord was dringend nodig. Te meer daar veel Palestijnse christenen steeds vaker de neiging hadden de Bijbel, met name het Oude Testament, overboord te gooien. Reden: fundamentalistische joden, gesteund door conservatieve christenen uit het Westen, misbruikten het om hun machtspositie goed te praten. Ze stelden dat God het Joodse volk het exclusieve recht op Galilea heeft gegeven.'' ,,Dit bracht mij en anderen ertoe de Bijbel, vooral het Oude Testament, te bestuderen in het licht van Gods ware bedoelingen. En zo ontstond een eigen variant van de bevrijdingstheologie. Die leert dat God wel degelijk een god van gerechtigheid is die van iedereen gelijkelijk houdt, dat er in Christus jood noch heiden bestaat en dat niemand, Palestijn evenmin als Jood, exclusieve rechten kan claimen.'' Op grond van dit soort uitlatingen is Ateek door sommige christenen in het Westen, ook in ons land, er van beschuldigd dat hij de oude substitutieleer aanhangt. Hij zou stellen dat het Oude Testament is vervangen door het Nieuwe en dat het christendom Gods nieuwe uitverkoren volk is geworden. De theoloog ontkent dit ten stelligste. ,,De bewering als zou ik het Oude Testament nog slechts accepteren voor zover er iets in doorklinkt van de komst van Christus slaat nergens op. Ik heb nooit gezegd of geschreven dat het Nieuwe Testament een vervolmaking, laat staan een vervanging van het Oude is. Net zo min als ik het Jood zijn van Christus ontken. Wat ik alleen verkondig, is dat de speciale band die het Joodse volk met God onderhield, is uitgebreid -dus niet vervangen- tot allen die geloven in de Heer van Abraham, Izaak en Jakob.'' Hoewel Ateek Palestijnse uitbarstingen van geweld tegen de Israëlische bezettingsmacht en tegen provocaties door ultra-orthodoxe joden begrijpt, keurt hij ze niet goed. Laat staan de zelfmoordaanslagen door Hamas. ,,Geweld leidt slechts tot nog extremer geweld, haat tot nog meer haat.'' ,,Daarom moeten christenen de weg volgen die Jezus hun aangeeft, de weg van geweldloze, maar vastbesloten strijd voor vrede.'' (...) Wat is de bijdrage die de christenen in het Midden-Oosten kunnen leveren bij het oplossen van de uitzichtloos lijkende confrontatie tussen Israël en de Palestijnen? Naim Ateek: ,,We dienen op grond van onze bijbelse visie te onderstrepen dat het enige pad dat naar verzoening leidt gerechtigheid heet. En gerechtigheid wil in dit verband zeggen het naleven van alle VN-resoluties. Met name die welke van Israël eisen dat het zich terugtrekt uit alle bezette gebieden en die van het Palestijnse gezag vragen dat dit het bestaansrecht van de Joodse staat klip en klaar erkent. Dat is de enige manier om tot blijvende vrede te komen.'' Heeft dit wel realiteitsgehalte in het licht van alle haat en wantrouwen, gevolg van steeds opnieuw oplaaiend geweld? Ja, knikt de Palestijnse anglicaan, maar hij verbindt er wel een duidelijk 'mits' aan: ,,Alleen als Israëls vrienden, de Verenigde Staten en Nederland voorop, tegen premier Sjaron en de zijnen zeggen: 'Jullie kunnen op ons bouwen. We zullen het bestaansrecht van de staat Israël altijd verdedigen, op voorwaarde dat elke joodse nederzetting in Palestijns gebied verdwijnt en jullie de Westbank en Gaza ontruimen. Ga weg en leef in je eigen land''. ,,Een dergelijke interventie kan Tel Aviv de ogen openen en doen beseffen dat het op weg is naar zelfdestructie. En destructie is wel het laatste dat ik Israël toewens.'' DEN HAAG – De verlichtingsdenker Rousseau zag achter de staat het maatschappelijk contract: ooit stonden burgers vrijwillig macht af aan een overheid. Desgewenst kunnen ze die macht op revolutionaire wijze terugnemen. Een misvatting, vindt Roger Scruton. „Als de maatschappij al op een contract berust, dan is het een verbond tussen de doden, de levenden en de ongeborenen.” Die visie leidt tot een pleidooi voor continuïteit in plaats van scherpe breuken. Scruton hield gisteravond de eerste Burke-lezing: een initiatief van de Edmund Burke Stichting, die zich sinds haar oprichting begin dit jaar inzet voor de verbreiding van het conservatisme als politieke filosofie. Voor deze eerste Burke-lezing, die een jaarlijks evenement moet worden, hadden de conservatieven geen betere lector kunnen kiezen. Scruton staat in de Angelsaksische wereld bekend –aldus een persbericht van de stichting– als een van de scherpste filosofen van deze tijd. (...) Een van de boeken van Scruton is ”The Meaning of Conservatism” (1979), waarin hij de conservatieve levensbeschouwing verdedigt tegen de beschuldiging achterhaald of irrationeel te zijn. Scruton werd zich van de waarde van het conservatisme vooral bewust door de studentenrellen in Parijs in 1968, die hij vanuit een zolderkamer in de Franse hoofdstad voor zijn ogen plaats zag vinden. En door het lezen van de boeken van Edmund Burke (...). Wat leerde hij van Burke? Bijvoorbeeld dat de theorie van het maatschappelijk contract niet alleen niet deugt, maar ook gemakkelijk te weerleggen is. Het is een volkomen theoretische, niet-historische verklaring van de oorsprong van staat en maatschappij. Een verklaring die veel te veel nadruk legt op de handelingsvrijheid van nu levende burgers en die geen respect toont voor wat de overledenen aan structuren hebben opgebouwd en die ook lak heeft aan wat aan nog niet geborenen al of niet wordt overgedragen. Wat leerde hij nog meer van Burke? Dat vrijheid, gelijkheid en broederschap veelal lege begrippen zijn die burgers veel minder bieden dan het historisch gegroeide, lokale systeem van rechten en plichten. Verder dat datgene wat progressieve verlichtingsdenkers afdoen als irrationele ”vooroordelen”, in werkelijkheid vaak onmisbare mechanismen zijn om een samenleving in stand te houden. Als voorbeeld noemde Scruton seksuele relaties. „Tot aan de jaren zestig hadden samenlevingen op aarde steeds dit gemeen: zij onderscheidden op seksueel gebied gepast en ongepast gedrag, zij wezen al te expliciet seksueel gedrag in het openbaar af, zij waardeerden in vrouwen kuisheid en in mannen hoffelijkheid.” Waar was dit gedrag op gegrond? Op de rationaliteit dat stabiele seksuele relaties het beste zijn voor de opvoeding van kinderen en voor de samenhang in de maatschappij, zoals veel antropologen stellen? Misschien wel, stelt Scuton, maar wellicht is het beter gewoon te erkennen dat het hier in wezen gaat om diepe maar onmisbare en bruikbare ”vooroordelen” die alles te maken hebben met schaamte, verontwaardiging en eergevoel. Zonder die ”vooroordelen” kan een maatschappij niet bestaan. Het mag aantrekkelijk lijken die te vervangen door een 'rationeel' alternatief, namelijk consequent redeneren vanuit de eerste persoon enkelvoud en het recht op bevrediging van lusten. Dan ben je van al die vooroordelen af, maar de gevolgen voor de maatschappij zijn desastreus, hield Scruton de ongeveer 150 aanwezigen –onder wie oud-VVD-leider Bolkestein– bij de eerste Burke-lezing voor. Uit het artikel: '„Tot mijn redding was daar Burke”; Engelse filosoof benadrukt belang van schaamte en eergevoel' Reformatorisch Dagblad, 6 juli 2001 STRAATSBURG – Een meerderheid van het Europees Parlement is geen voorstander van de wettelijke erkenning van huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht. Het onderwerp kwam deze week in Straatsburg aan de orde bij de behandeling van een rapport over de toestand van de grondrechten in de EU. Er lag een voorstel op tafel om in de richting van de lidstaten aanbevelingen te doen tot het treffen van maatregelen voor een officiële erkenning van het homohuwelijk, teneinde „discriminatie” in deze sfeer terug te dringen. De desbetreffende tekst werd echter met 204 stemmen tegen en 175 vóór verworpen. Veel leden lieten overigens verstek gaan bij de besluitvorming. Het EP telt in totaal 626 afgevaardigden. Een groot deel van de fractie van de christen-democraten dreigde zijn steun te onthouden aan het hele rapport als de omstreden passage erin zou blijven staan. Met name de Italianen binnen die politieke groepering stelden zich sterk afwijzend op. Pleitbezorgers van het homohuwelijk noemden de gang van zaken teleurstellend, maar vonden de uitslag, gezien het toch niet echt forse verschil tussen de aantallen voor- en tegenstanders, bemoedigend voor de toekomst. (...) LONDON - Indien je een langdurige relatie wenst, moet je een aantal dingen doen en andere laten. Je dient je partner bijvoorbeeld niet te ontmoeten in een bar, je moet je verloven en - als je een man bent - moet je seks vermijden op jonge leeftijd. Dit zijn enkele van de bevindingen gedaan tijdens een studie naar geluk op middelbare leeftijd door wetenschappers van het Amerikaanse Whittier College, onder wie professor Charles Hill, en waarvan de reslutaten deze week werden bekendgemaakt. Het onderzoek werd 25 jaar geleden gestart. Toen werden 231 paren gevraagd wat hen gelukkig maakte. Na twee, vijftien en 25 jaar werden ze opnieuw aan de tand gevoeld. De belangrijkste factor van geluk op middelbare leeftijd bleken groot gevoel van eigenwaarde en een goede relatie. Vooral hoe die tweede voorwaarde moest worden bereikt kwamen enkele opvallende zaken aan het licht. Uit het onderzoek bleek dat mannen die seksuele betrekkingen vermeden tijdens hun studie, hun partner vonden op basis van emotionele gronden en gezamenlijke interesses, in plaats van hen te zien als "weer een streepje op de muur van hun slaapkamer". (...) Bars zijn niet de plek om naar toe te gaan als je op zoek bent naar een duurzame relatie, zo blijkt uit het onderzoek. " Als je zoekt naar een partner voor het leven, dan moet je gaan kijken op plekken waar je gezamenlijke interesses kunnen liggen", aldus Hill. "Als alcohol het enige is wat je bindt, waar moet je 's ochtends dan over praten". (...) Den Haag - Tot het gebruik in de residentie Den Haag behoort het dat scheidende ambassadeurs afscheidsinterviews geven. Daarin vertellen ze wat zij van het gastland denken. Terwijl de Duitse ambassadeur die in het pension afscheid neemt niets aan te merken heeft, maakt de amerikaanse ambassadrice van haar hart geen moordkuil. Cynthia Schneider was niet alleen verbaasd daarover, dat buitenlanders in Nederland niet geïntegreerd zijn, minderheden geen uitzicht op een carriëre hebben, de dienstverleningen haar aan de oude SovjetUnie deden denken, maar vooral daarover dat het kleine land marktleider in de produktie van XTC-tabletten is. De ambassadrice: "Als men de drugs vrijgeeft, moet men niet over het slechte imago in de rest van de wereld klagen." (...) 80 procent van alle XTC-tabletten worden volgens Schneider in Nederland geproduceerd. (...) Het aantal produktieplaatsen, waaronder mobiele laboratoria, wordt op 100 geschat. In het laatse jaar werden 37 laboratoria voor synthetische drugs in Nederland ontdekt. (...) Meer als zes ton drugs, waaronder alleen al 4,4 ton cocaïne, werden het laatste jaar op de vluchthaven Amsterdam-Schiphol in beslag genamen. Het aantal drugskoeriers dat in de laatste jaren gearresteerd werd ligt intussen bij de 5000. Men schat dat ongeveer 10% van alle koeriers gepakt wordt. (...) Minister van Justitie Korthals heeft in de lente van dit jaar geklaagd dat de toename van de illegale handel de liberale Nederlandse drugspolitiek tot een absurdum voert. (...) In een artikel in Trouw neemt voormalig bisschop Philippe Bär het op voor het principe van de kerkelijke macht, en de macht van de bisschop in het bijzonder. Macht onder religieuze leiders is volgens Bär eenvoudig een realiteit met - eveneens in de meeste gevallen - de zegeningen en de risico's vandien. Bär ziet scherp het gevaar van de corrumptieve werking die er van macht uitgaat. Anderzijds kan er zonder macht en machthebbers niet goed geleefd worden. "In deze spanning staan alle geestelijken, zelfs die van religies waarin geen eigenlijk geestelijk ambt bestaat, en wel omdat de gelovigen vroeg of laat een beroep doen op de macht van ambtsdragers of 'heilige' personen." aldus Bär Volgens Bär wordt in de Kerk liever van 'gezag' gesproken dan van 'macht', omdat dit vriendelijker klinkt. 'Macht' heeft een negatieve klank volgens de voormalig bisschop, omdat dit wordt verbonden met onderdrukking en gedachtecontrole. Macht is volgens Bär afgeleid van God. Mensen die zich verzetten tegen het idee dat er een God bestaat, willen nogal eens gewoon geen andere autoriteit in hun leven aanvaarden dan ziczhelf. Het volgen van de raad van Gods vertegenwoordigers betekent volgens Bär niet het uitleveren van eigen denken en verantwoordelijkheid, maar bedoeld om een innerlijke rust te krijgen over eigen beslissingen. Rust is voorwaarde voor een evenwichtig leven. Bär richt zich in zijn bezinning op autoriteit binnen de Kerk vooral op de macht van de ambtsdragers. Die macht is bedoeld voor het geluk van de gelovigen, zelfs van alle mensen. Dit geldt eveneens voor ambtsdragers in protestantse kerken. Bär legt uit dat daar de Bijbel voornamste bron van autoriteit is. Bär ontwijkt de negatieve kanten van de macht niet. Macht kan misbruikt worden, en de geschiedenis geeft hier voorbeelden te over van. Hij besluit: "Het is duidelijk dat het niet moeilijk is om de macht in religieuze groeperingen te funderen, en evenmin om er het misbruik van te constateren. Het laatste woord over de macht van de geestelijkheid mag en kan echter niet negatief zijn. De geestelijken zelf hebben immers in al hun zwakheid en broze menselijkheid - door de geschiedenis van de mensheid heen - door hun woorden van macht en gezag, troost en steun, vreugde en bemoediging gebracht in talloze levens. Vandaar dat hier het oude adagium mag gelden: abusus non tollit usum (misbruik heft het behoorlijke gebruik niet op). Zoals van Jezus Christus is gezegd dat Hij niet sprak zoals iedereen, maar als 'iemand met gezag', zo spreken geestelijken op dezelfde wijze met het hun toevertrouwde gezag, tot heil van de mensen. Macht is daarom, ook in religieus verband, een groot goed." Te zweverig, te ver gezocht, te veel buiksprekerij: kerken houden de esoterie buiten de deur. Maar binnen neemt de belangstelling voor het zoeken naar geheime kennis die in bijbelteksten verborgen zou zitten toe. Dominee Hans Stolp ziet een 'legitieme stroming binnen het christendom' die nog steeds een twistpunt vormt. Zijn cursussen 'esoterisch bijbellezen' trekken honderden belangstellenden. (...) In de kerk vindt Hans Stolp geen gehoor, maar door cursussen, spreekbeurten en ruim dertig boeken trekt hij een eigen, steeds groter wordende schare. Moest Stolp het enkele jaren geleden stellen met tweehonderd luisteraars, nu zijn de lezingen meestal volgeboekt. Vierhonderd belangstellenden zijn niet uitzonderlijk. ,,Veel mensen tussen de twintig en dertig jaar zijn bezig met oosterse religies. Van huis uit zijn ze meestal opgegroeid met het christendom. In de esoterie vinden ze een schakel om deze twee werelden met elkaar te verbinden.'' (...) Vanaf de derde eeuw na Christus werd deze geheime inwijdingskennis uitgeroeid door de groeiende kerkelijke traditie, legt Stolp uit, die al deze informatie gevonden heeft in oude geschriften van stromingen die tot in onze tijd hun invloed doen gelden vooral onder vrijmetselaars, antroposofen en theosofen. (...) Stolp zegt geen creatieve cocktail aan te bieden van verschillende religies, 'al herkent het esoterisch christendom wel elementen uit bijvoorbeeld oosterse religies'. Hij wil vooral de oorspronkelijke esoterische traditie van het christendom aan het licht brengen. Dat heeft vérstrekkende gevolgen. De maagdelijke geboorte van Jezus krijgt een heel andere betekenis. ,,Dit staat symbool voor het feit dat de goddelijke geest in hem opengebloeid is en dat hij niet meer leeft vanuit het ego.'' Jezus wordt pas op latere leeftijd zelf een 'wetende', met een oosterse bril gelezen: een verlichte, net zoals de Boeddha. Stolp gelooft in reïncarnatie en vindt daarvoor zelfs teksten terug in de Bijbel. Critici noemen de werkwijze van de dominee vooral buiksprekerij. Maar Stolp meent dat Jezus deze kennis openbaar gemaakt heeft in Jezus' leven. ,,Daarvoor werd dit wel geheim gehouden en kon het alleen begrepen worden door mensen die eraan toe waren. Voor anderen was het niet te bevatten.'' (...) Uit het artikel 'Esoterisch bijbellezen / Stappen tot inwijding of buiksprekerij?' Trouw, 30 juni 2001 Niet alleen allochtonen, ook Nederlanders vallen voor de mystiek en het spirituele karakter van de orthodoxe liturgie. In Deventer is al sinds de jaren vijftig een Russisch-orthodoxe parochie die gestaag groeit. Gisteren vierden de gelovigen feest: hun nieuwe kerkje, kosten vijf ton, werd plechtig ingewijd door aartsbisschop Sergej van Parijs. (...) PHILADELPHIA – „Als we het geleid worden door de Geest (Romeinen 8:14) losmaken van het Woord van Christus, eindigen we in het soort enthousiasme dat we vinden bij bepaalde charismatici. Ze gaan prat op de zogenaamde vrijheid in de Geest, maar het is een vrijheid die gemakkelijk grenzen overschrijdt. Er zijn er die je met de grootste stelligheid vertellen: „De Heere vertelde me dit of dat.” Maar als ze niet het hoofdstuk en de tekst erbij kunnen noemen, dan moeten we hen niet geloven. Zij die rusten op hun innerlijk licht worden in werkelijkheid geleid door hun innerlijke duisternis.” Dat was een citaat uit het laatste referaat dat woensdagavond in het Amerikaanse Philadelphia op de ICRC-conferentie gehouden werd door Rev. C. Pronk (FRC, Canada). Hij sprak over het werk van de Heilige Geest in de gelovige. Speciaal kreeg het geleid worden door de Geest aandacht. „De Geest Die allereerst brengt in en vervolgens leidt in de staat der genade. Dat is het genadevoorrecht van iedere christen! Hij wijst ons niet slechts de weg, maar zorgt er Zelf voor dat we die gaan. Het geleid worden door de Geest heeft niet allereerst te maken met allerlei beslissingen die genomen moeten worden, maar het gaat om ”het leiden in de waarheid” en ”het leiden tot heiligmaking”. Het gaat om het geheim dat Gods geopenbaarde wil ons duidelijk wordt.” (...) Uit het artikel 'De leiding van de Geest. ICRC-conferentie besluit met de hymne uit Psalm 133' Reformatorisch Dagblad, 29 juni 2001 Geloof is geen psychose. Maar het vergde van ds. S. Ypma een stevig proefschrift om het verschil te peilen en te zien wat de pastor toch van de psychiater kan leren. Overdonderd door de grote belangstelling van de media die hem de laatste dagen ten deel is gevallen, zit ds. Sytze Ypma lichtelijk verbouwereerd in de studeerkamer van zijn pastorie in Midsland op Terschelling. ,,Ik had dit niet verwacht.'' Maar wie zijn proefschrift de prikkelende, uitdagende titel 'Tussen God en gekte' geeft, vráágt om aandacht van de pers én loopt tevens het risico verkeerd begrepen te worden. Dat laatste gebeurde ook. Ypma (1962) schrok zich een hoedje toen hij in het Algemeen Dagblad van 14 juni boven een berichtje over zijn dissertatie de kop 'Gelovige lijkt op psychoticus' aantrof. De overeenkomst tussen beiden zou er volgens het bericht in zitten, dat 'een gelovige zeker is van zijn God, zoals een psychoticus zeker is van zijn waanvoorstelling'. Hiermee zitten we meteen midden in de studie waarop de jonge gemeentepredikant vandaag in Groningen promoveert - een studie over zekerheid en symbolisering in psychose en geloven. ,,Inderdaad'', bevestigt Ypma, ,,kan een gelovige even zeker zijn van zijn geloofsvoorstellingen, als een psychoticus van zijn waan''. Maar dat maakt de betekenis en functie van een psychotische waan nog niet gelijk aan die van een geloofsvoorstelling, noch een gelovige gelijk aan een psychoticus. ,,Een psychoticus lijdt aan een ernstige psychische stoornis, waarvan de waan een uiting is, zoals koorts een uiting kan zijn van een ziekte. Een psychose is een ziektebeeld, gelovig zijn is dat niet. Zelfs als de inhoud van een psychotische waan en die van een geloofsvoorstelling dezelfde zou zijn, dan nog maakt dat een gelovige niet tot een psychoticus, ook al is hij nog zo zeker van zijn geloofsbeelden.'' (...) UTRECHT – Prof. dr. W. J. Ouweneel wil andere dingen weten dan de meeste christenhistorici. Dat constateerde prof. dr. R. Kuiper zaterdag tijdens de jaarvergadering van de Vereniging van Christen-Historici (VCH) in Utrecht. Hij reageerde op de omstreden geschiedbeschouwing die Ouweneel uitwerkte in zijn ”metahistorische” trilogie over historische tijdperken. Ouweneel legde in zijn boeken ”De negende koning”, ”De zevende koningin” en ”De zesde kanteling” zijn visie op het wereldgebeuren vast. Volgens hem wordt de geschiedenis bepaald door de strijd tussen goede en kwade engelenmachten (of „goden”) en is het de taak van een christen-historicus deze „geschiedenis achter de geschiedenis” bloot te leggen. Dr. Ouweneel baseert zich onder meer op Efeze 6, waar sprake is van de strijd tegen onder meer de „geestelijke boosheden in de lucht.” Ook Psalm 82 is voor hem veelzeggend. Hierin oordeelt God de „goden”, volgens Ouweneel geen mensen (rechters), maar engelen of demonen. Dat zou blijken uit vers 7, waar staat dat de genoemde goden zullen sterven als mensen. „Ze zijn het dus nog niet.” (...) Belangrijk discussiepunt was zaterdag de vraag of een historicus zich mag bezighouden met zaken waarover de Bijbel maar weinig zegt en zich aan directe menselijke waarneming onttrekken. Kuiper –oud-voorzitter van de VCH– was het met Ouweneel eens dat een christen-historicus moet zoeken naar de diepere samenhang in de geschiedenis. Maar voorzichtigheid is daarbij geboden, meende hij met een verwijzing naar Groen van Prinsterer. „Moeten we ons niet houden aan wat God ons heeft geopenbaard? De verborgen dingen zijn voor de Heere onze God.” (...) Voor Kuiper is juist het concrete historische proces wel degelijk van belang. „Het gaat om de redding van de mens dank zij het verlossingswerk van Christus. Daarin licht Gods koninkrijk op en in dat opzicht bevat de geschiedenis signalen van het bovennatuurlijke. Zo wordt iets zichtbaar van Gods handelen in de geschiedenis.” (...) Ouweneel gaf toe dat de schriftgegevens voor zijn metahistorische geschiedbeschouwing beperkt zijn. „Het zoeken naar de diepere verbanden achter de geschiedenis is een moeizaam en gevaarlijk werk. God heeft het wijs geacht ons hierover niet al te uitvoerig te informeren. Maar een theoloog heeft de moeilijke opdracht de schaarse gegevens wel te verwerken.” (...) Uit het artikel „Theologen en historici moeten intensiever gaan samenwerken” Reformatorisch Dagblad 18 juni Hart voor Israël, liefde tot het Joodse volk. Ds. P. F. Bouter vindt het goed. Maar wel zet de hervormde predikant uit Putten, vanuit zijn promotieonderzoek naar Athanasius, er een kanttekening bij. „Gaan we de geweldige rijkdom van het Nieuwe Testament niet verliezen door een overdreven liefde voor Israël?” Van de kerkvader uit Alexandrië leerde ds. Bouter dat het Joodse volk altijd gezien moet worden in diens relatie tot de Heere Jezus. „Ik ben bang dat nogal wat christenen dit vergeten en daarmee de Joden in feite gelijk geven in hun verwerping van Christus.” Ds. Bouter promoveerde vanmiddag aan de Universiteit Utrecht op het onderzoek ”Athanasius van Alexandrië en zijn uitleg van de Psalmen” (Uitg. Boekencentrum, Zoetermeer). (...) Korte tijd voor het afronden van de doctoraalstudie stuitte ds. Bouter op een vrij onbekend exegetisch werk van Athanasius (ca. 295-373), bisschop in de Egyptische havenstad Alexandrië. Het was diens commentaar op het boek der Psalmen. Wie nu denkt dat het proefschrift uitsluitend interessant is voor vrienden van de Vroege Kerk, heeft het mis. De actualiteit van de kerkvaders blijkt door de hele studie heen. Ds. Bouter heeft zich afgevraagd welke hermeneutiek (regels voor de uitleg) van de Bijbel Athanasius hanteerde. Een belangrijke ontdekking voor hem is dat de kerkvader de Schrift uitlegde vanuit zijn oorsprong, ofwel vanuit God. „Volgens Athanasius kun je niet zomaar de Schrift gaan uitleggen, daarvoor is een persoonlijke relatie met God nodig, een relatie die door het geloof en met een nederig hart wordt ontvangen.” (...) Volgens dr. Bouter vraagt onze tijd dringend om exegeten die „moedig de Bijbel vanuit het geloof bestuderen. De gereformeerde gezindte heeft oud- en nieuwtestamentici nodig die niet wegkruipen voor de moderne bijbelwetenschap, maar exegese in de lijn van de kerk der eeuwen willen bedrijven.” (...) Het is de predikant uit Putten opgevallen dat Athanasius de Psalmen ruimhartig christologisch, dus met een toepassing op Christus, uitlegt. Sommige exegeten stellen dat je alleen die delen uit het Oude Testament christologisch kunt lezen die in het Nieuwe Testament als zodanig geciteerd worden. Dr. Bouter is het daar volstrekt mee oneens. „Christus heeft Zijn discipelen na Zijn opstanding onderwezen dat in Hem vervuld werd wat geschreven stond in de wet, de profeten en de psalmen. Kort daarna zie je hoe Petrus op de pinksterdag al diverse psalmen uitlegt met een toepassing op Christus' vernedering en verhoging. Dit voorbeeld laat zien hoe je met alle psalmen mag omgaan.”(...) Voor Athanasius is Christus de rode draad door de heilsgeschiedenis. „En dus niet Israël”, zegt ds. Bouter. „Tot de verschijning van de Heere Jezus had Israël een grote plaats in Gods heilsplan. Maar Israël wees Christus af. In de ogen van Athanasius kreeg het volk nog een tweede kans. Maar toen bleek dat het Joodse volk Christus definitief verwierp, werd Jeruzalem verwoest en kwam er een einde aan het bestaan van Israël als volk van God.” Dit verwerpen van de Heere Jezus door het Joodse volk is een scharniergebeurtenis, zegt dr. Bouter in navolging van Athanasius. „Vanaf de verschijning van Christus behoren tot het volk van God zij die in Christus geloven. Dat kun je niet van het Joodse volk als geheel zeggen. Athanasius leert ons dat je nieuwtestamentisch nooit van een volk van God kunt spreken buiten Christus om.” Wat het Israël onder het Oude Testament was, volk van God, dat is nu de kerk van het Nieuwe Testament, concludeert ds. Bouter uit zijn studie naar Athanasius. „Maar dit is vervangingstheologie!” roepen veel christenen. „Ik denk dat men het woord vervangingstheologie vaak te extreem uitlegt –alsof je Israël afschrijft–, om het vervolgens als een erge dwaling af te schilderen. Daaraan lijk je je al schuldig te maken als je niet wilt zeggen dat Israël in het heden volk van God is. Maar als je recht wil doen aan het Nieuwe Testament, kún je dat eenvoudig niet zeggen. Petrus past in zijn eerste brief de titels die in Exodus 19:5-6 aan Israël worden toegekend niet voor niets toe op de kerk van het Nieuwe Testament. Daar zit inderdaad een element van vervanging in.” Ds. Bouter zou op zijn beurt juist een pleidooi voor een ”eerherstel van de kerk” willen voeren, voor de kerk als nieuwtestamentisch volk van God. „Als we zingen: Jeruzalem is wel gebouwd, waar onze God Zijn woning houdt, dan mogen we, in het licht van de vervulling, ook zien op Putten, waar de gemeente al zo veel eeuwen in de Oude Kerk samenkomt en waar de Heere kennelijk wonen wil.” De Vroege Kerk is ook wel verweten dat ze uit afkeer van het Joodse volk in hun theologie nauwelijks een plaats hebben willen inruimen voor Israël. Dr. Bouter vindt dergelijke beschuldigingen „onwaar en onheus.” „Ik denk wel dat de kerkvaders het Nieuwe Testament en de beslissende betekenis van Christus in de heilsgeschiedenis beter hebben begrepen dan veel christenen in deze tijd.” Athanasius' houding heeft ook niets te maken met antisemitisme, benadrukt de Puttense predikant. „Israël wordt niet beoordeeld op grond van ras, maar vanuit zijn relatie tot Christus. Athanasius verwachtte zelfs een volksbekering van Israël in de eindtijd. Maar dat zal dan wel gepaard gaan met berouw over de zonde en geloof in Christus. Op die manier wordt het oude volk van God deel van het nieuwtestamentische volk van God.” Overigens maakt ds. Bouter op dit punt wel een kritische kanttekening bij 'zijn' kerkvader. „Te weinig heeft hij genoemd dat ”de rest” van het oude bondsvolk, de apostelen, die Joden waren, het begin vormden van het nieuwe volk van God, de kerk. Tegelijkertijd houd ik eraan vast dat zij die tot waarachtig geloof kwamen, niet in Israël werden ingelijfd, maar in het in Christus gelovende Israël.” Er wordt, vindt ds. Bouter, in deze tijd met veel te weinig onderscheid over Israël gesproken. Binnen de evangelicale wereld heeft zich de laatste veertig jaar een ingrijpende koerswijziging voorgedaan, waardoor het Joodse volk als zelfstandige grootheid, los van Christus, een te grote plaats binnen de theologie heeft gekregen. Stichting Christenen voor Israël is hiervan wel het meest uitgesproken voorbeeld, maar ook binnen hervormd-gereformeerde kring zie je de invloed van dergelijke opvattingen toenemen. Als het onderwerp Israël op deze wijze de theologie binnenkomt, kan het wel eens als het paard van Troje zijn, dat de christelijke geloofsleer ondermijnt. Dat zie je wel heel sterk gebeuren als Israël-vrienden willen terugkeren tot de viering van de oudtestamentische sabbat.” (...) „Denken we echt verder te komen”, vraagt ds. Bouter zich af, „als we uit medelijden met het Joodse volk tekort doen aan de positie van Christus? Daar help je geen Israëliet mee.” Uit het artikel 'Ds. P. F. Bouter promoveert op de psalmuitleg van Athanasius. De psalmen tussen Israël en de kerk' Reformatorisch Dagblad 14 juni 2001 LEEUWARDEN – De gemeente Leeuwarden onderzoekt of ze een gewetensbezwaarde ambtenaar kan ontslaan. De ambtenaar, een vrouw, heeft te kennen gegeven er moeite mee te hebben om homoparen te huwen. Twee homoparen hebben zich recent bij de buitengewoon ambtenaar in Leeuwarden gemeld. In beide gevallen zei de ambtenaar moeite te hebben met het homohuwelijk en adviseerde ze de paren een andere ambtenaar te zoeken. Van een echte weigering om homoparen te huwen, is overigens geen sprake, aldus gemeentewoordvoerder A. van de Leur. Het college van B en W in Leeuwarden geeft „geen ruimte voor individuele ambtenaren met gewetensbezwaren”, aldus de woordvoerder. De stadsadvocaat onderzoekt momenteel welke juridische gronden er zijn de desbetreffende ambtenaar te ontslaan. De zaak is aangekaart door homo-organisatie COC. De Leeuwardense gemeentewoordvoerder „kan zich niet aan de indruk onttrekken” dat het COC bewust de homoparen naar een gewetensbezwaarde ambtenaar heeft gestuurd. Na een uitvoerige discussie besliste toenmalig staatssecretaris Cohen van Justitie vorig jaar dat gemeenten ruimte moeten geven aan gewetensbezwaarde ambtenaren. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft destijds alle gemeentebesturen aangeraden een „praktische oplossing” te zoeken voor ambtenaren die op grond van hun geloofsovertuiging geen homoseksuelen willen trouwen. De VNG stelt een vervangingsregeling of roosteraanpassingen voor. (...) Directeur P. Schalk van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie (RMU) betreurt de opstelling van de gemeente Leeuwarden. „Het is triest dat een grote gemeente als Leeuwarden zo handelt. Dit gaat tegen de mening van de toenmalige staatssecretaris Cohen in. In de Tweede en Eerste Kamer is diepgaand over de positie van de ambtenaren gesproken. Toen heeft de staatssecretaris duidelijk toegezegd dat er ruimte moet zijn voor gewetensbezwaarde ambtenaren. In een grote stad als Leeuwarden zullen voldoende ambtenaren zijn die wel een homohuwelijk willen sluiten.” (...) De Utrechtse faculteit Godgeleerdheid bestaat 365 jaar. Dat moest gevierd worden. Om haar intellectuele traditie die ze in al die eeuwen had opgebouwd te beklinken, organiseerde zij een studiedag met als titel: 'God voorbij onze beelden' waarin het thema van Gods trancendentie en de (on)mogelijkheid van het wetenschappelijk spreken over God centraal stond. Docenten en studenten van zowel de staats- als de rooms-katholieke faculteit bezonnen zich met elkaar op de onpeilbaarheid van God. Verschillende lezingen, workshops en een forumdiscussie gaven de dag haar theologisch karakter waarbij de fundamentele vragen niet uit de weg werden gegaan. Diversiteit, existentieel belang en intellectualiteit zijn kernwoorden waarmee men de dag kan karakteriseren. Zo kon men bijvoorbeeld de vraag stellen naar Godsbeelden in de literatuur, de gelukkigheid of ongelukkigheid van de vertaling van de Godsnaam, de Godsbeelden van sommige ketterse stromingen en de spiritualiteit en legitimiteit van de Oosters-Orthodoxe icoon-theologie. Hoogtepunt was ongetwijfeld de discussie die zich ontwikkelde tussen prof. dr. Bob Becking (Oude Testament) en prof. dr. Anton Houtepen (Missiologie & Oecumenica) ten aanzien van de mogelijkheid om vanuit de wetenschap over God te spreken, en ten aanzien van de verhouding tussen God en het kwaad. Voor Becking hield het wetenschappelijk spreken over God op bij de bestudering van het geloof in het Oude Israël, en specifieker; in het Oude Testament. Elke uitspraak die verder gaat dan dat is volgens Becking een geloofsuitspraak zijn, niet controleerbaar volgens wetenschappelijke methoden en criteria. Anton Houtepen daarentegen zag juist vanuit het postmodernisme mogelijkheden ook binnen wetenschappelijke context te spreken over God. Hij beriep zich daarbij op de contemporaine Franse filosofie, en het denken van de Italiaan Vattimo. Daarnaast verschilden de beide theologen van mening over de vraag of God geheel verschoond was van het kwaad. Becking wees verscheidene plaatsen in het Oude Testament aan waarin de duistere kanten van God ter sprake werden gebracht, terwijl Houtepen met een beroep op de kerkvaders volhield: 'In God is geen geweld'. Vanuit de filosofie van het 'zwakke denken' van Vattimo wilde Houtepen toe naar een Godsbeeld van de Gekruisigde, om zo definitief af te rekenen met het beeld God als de Almachtige Potentaat die de macht van de verdrukkers en het establishment legitimeert. Vanuit de zaal kwam bij monde van prof. dr. Wil van de Bercken de vraag op of dit dan weer niet teveel het beeld opleverde van God als "goedbedoelende welzijnswerker." Op de vraag of Becking ook God kon danken voor diens 'demonische kanten' antwoordde de Oud-Testamenticus moedig "Ja", waarbij hij wel nader uitlegde dat het gebed voor hem ook juist een worsteling inhield over de vragen van lijden en kwaad. zie over Vattimo ook het artikel De zwakte van het zwakke denken: de genade-loze terugkeer van de religie in de filosofie door C. van der Meer. "Ja, dit is hedonisme", vertelt een buitenlandse bezoeker in de reportage die het Amerikaanse blad Newsweek vorige week publiceerde over het tolerante Nederland waar alles kan. Prostitutie (een roze openingsfoto), drugs (de omslagfoto), homohuwelijk en euthanasie maken ons land tot een Sodom en Gomorra. De Dutch Disease noemt een columnist ons sociale liberalisme. Vormen de Nederlanders een afwijking of de toekomst? (...) Wolterstorff over religieuze argumenten in maatschappelijke discussies: Kritiek op Imam intolerant - 7 juni 2001 Amsterdam - (...) Als hij van de kritiek op imam El-Moumni hoort, haalt N. Wolterstorff verbaasd de wenkbrauwen op. De Amerikaanse filosoof verblijft deze week in Nederland en sprak vanmiddag op een congres over het gebruik van religieuze argumenten in het maatschappelijke en politieke debat. Het congres is georganiseerd door het Bezinningscentrum van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Uit de agressieve manier waarop politiek en publieke opinie reageren op El-Moumni blijken grote verschillen tussen de Nederlandse en Amerikaanse maatschappij, meent prof. Wolterstorff. "Vrijheid van meningsuiting en van godsdient zijn bij ons zeer belangrijke verworvenheden. Daar zou de uitsrpaak van de imam meteen onder vallen.(...)" Dat neemt niet weg dat ook in de VS christenen onder vuur liggen omdat zij in het publieke debat godsdienstige argumenten gebruiken en zich op de Bijbel beroepen. "Ja, ook bij ons horen we het verwijt: Jullie plaatsen je buiten het pubieke debat. Met jullie christenen kunnen wij liberalen niet communiceren. Of: Jullie zijn intolerant." (...) Nicholas Wolterstorff, die onder meer in Harvard en Cambridge studeerde, is hoogleraar filosofie aan de beroemde Yale-universiteit in Amerika (...) De laatste zes haar houdt hij zich meer in het bijzonder bezig met het goed recht van het religieuze argument in het publieke debat. "Waarom zou je dat niet mogen gebruiken? De democratie houdt toch in dat we volwassen burgers als vrij en gelijk beschouwen? Dan mogen christenen hun eigen argumenten gebruiken, zoals liberalen en socialisten ook hun eigen wijze hebben om hun opvattingen te funderen. Zelfs de vooraanstaande filosoof en politicoloog John Rawls van Harvard geeft dat inmiddels toe. Hij kan ook haast niet anders. Neem de afschaffing van de slavernij en het geven van burgerrechten aan zwarten. De drijvende krachten hierachter waren religieus. Daarvan kun je achteraf niet zeggen: De godsdienst hadden ze erbuiten moeten houden" (...) UIt het artikel: 'In VS zou kritiek op imam extreem intolerant heten' Reformatorisch Dagblad, 7 juni 2001, p.5 Middelburg - De onfeilbaarheid van de Bijbel staat bij evangelischen op de tocht. Een groeien aantal evangelischen staat nog maar een beperkte onfeilbaarheid van de Bijbel voor. Dat zegt baptistenpredikant drs. K. van Berghem uit Middelburg in zijn brochure De stille revolutie in het evangelische kamp. Van Berghem: "De meeste evangelischen spreken over volle onfeilbaarheid, wat inhoudt, dat het geheel van Gods Woord geïnspireerd en correct is. Maar er zijn in toename evangelischen die een beperkte onfeilbaarheid voorstaan. Zolang het gaat over verlossing en zaken die met het christenleven te maken hebben, is de Heilige Schrift vrij van dwaling. Maar in zaken als wetenschap geschiedenis of biografie kunnen fouten worden verondersteld." (...) Hij meent dat er op geen enkele wijze gemorreld kan en mag worden aan de Bijbel. (...). Aanleiding voor Van Berghem om de brochure te schrijven is een themanummer van Soteria, een kwartaalblad voor evangelische theologische bezinning. (...) Hij zegt dat de inhoud van Soteria hem heeft geschokt. "Mijn bezwaar bij de huidige ontwikkelingen is, dat er een bijna volkomen eenzijdige opvatting bestaat over wat evangelisch is. Het wordt hoog tijd dat daar eens aandacht aan besteed wordt. (...)" In zijn brochure besteedt van Berghem uitgebreid aandacht aan de zogeheten stellingen van Chicago, in 1978 en 1982 opgesteld door een groot aantal evangelische theologen. Naar zijn mening zijn die stellingen (respectievelijk 19 en 25 artikelen) de lediraad voor evangelische theologen die de onfeilbaarheid (inerrancy) van de Bijbel hoog willen houden. (...) Er is, meent de Middelburger, een ingrijpende verschuiving in het denken van evangelische theologen aan de gang. (...) "De verwarring neemt alleen maar toe (...)" GOUDA - Een van de redenen voor prof. dr. J. Blaauwendraad om te vertrekken uit de Gereformeerde Gemeenten is dat hem al anderhalf jaar de toegang tot het avondmaal is ontzegd. (...) Blaauwendraad schrijft in een open brief over zijn overstap naar de Nederlandse Hervormde Kerk, dat velen in de Gereformeerde Gemeenten zich met hem grote zorgen maakten ,,over wezenlijke zaken''.In 1997 publiceerde Blaauwendraad daarover Het is ingewikkeld geworden. Hij betoogde dat de leer van zijn gemeenten over verbond en verkiezing, aangescherpt in 1931, afwijkt van de eenvoudige leer van de Reformatie. Hij doelde op de gedachte dat een kerklid tal van stadia in zijn leven moet doormaken, voordat hij durft te zeggen dat hij kind van God is.Vorig jaar verscheen van Blaauwendraad, vele jaren diaken in zijn kerk, een tweede boekje: De leer tegen het licht. Ook dit leidde niet tot een beter begrip in leidende kringen. Evenals het eerste boekje ging De leer tegen het licht ook weer vele duizenden keren over de toonbank. Aan de basis, maar ook onder predikanten, vond Blaauwendraad wel medestanders. Die blijven echter veelal anoniem. Blaauwendraad erkent dat de gekozen vorm - kritiek in boeken publiceren - niet gebruikelijk is. Hem werd verweten dat hij niet de 'kerkelijke weg bewandelde'. Maar de toegang tot kerkelijke bladen bleef voor hem gesloten, voert hij in zijn brief aan, en uitnodigingen tot gesprek over en studie van de verbondsleer ,,liepen stuk op een muur van onwil''. (...) Lang heeft prof. Blaauwendraad - hoogleraar en oud-rector van de Technische Universiteit in Delft - met medestanders gehoopt dat de Gereformeerde Gemeenten een serieuze studie zouden wijden aan de door hem aangesneden zaken. Het kwam er niet van. Ook nu zal een classis of synode, zo vermoedt hij op goede gronden, niet verder komen dan de ingenomen standpunten te 'hertalen' in een leesbaarder vorm. Maar ,,dat betekent een dichttimmeren van de doctrine voor weer enkele decennia''. De stap van de overgang naar de Hervormde Kerk nam Blaauwendraad naar eigen zeggen niet overhaast, ook al omdat vrienden hen bezwoeren niet te vertrekken. (...) ,,Een groot deel van de gemeente weet geen raad met dissidenten. We voelen ons in feite persona non grata (ongewenst persoon, red.). Op ons blijven wordt geen prijs meer gesteld. Eerder wordt sinds lang openlijk gehoopt op ons vertrek.(...) ''Blaauwendraad erkent dat hij zich nu niet meer verbonden voelt met zijn lokale gemeente. Maar hij ,,hoopt op blijvende contacten over de grenzen van de kerk heen''..() Uit het artikel 'Prof. Blaauwendraad: 'Gesprek over verbondsleer onmogelijk' Nederlands Dagblad , 2 juni 2001 Paus Johannes Paulus II is ontevreden over de geloofstaal die in de rk kerk wordt gehanteerd. Hij eist daarom een herziening van alle liturgische teksten en liederen van de afgelopen 25 jaar. Dat blijkt uit de pauselijke instructie Liturgiam Authenticam. Daarin bepaalt de paus Johannes Paulus II dat vertalingen zo dicht mogelijk bij de Latijnse grondtekst moeten blijven. Dit heeft ingrijpende gevolgen voor de Nederlandse rk liturgie. Zo lopen bijvoorbeeld de liederen van Huub Oosterhuis gevaar te worden geschrapt. Binnen vijf jaar moeten alle bisschoppen, dus ook de Nederlandse, aan het Vaticaan duidelijk maken hoe en wanneer termijn liturgische teksten herzien zijn. Het altaarmissaal wordt aangepast en ook bijbelvertalingen waarin de persoonsvormen niet letterlijk zijn vertaald, moeten worden gewijzigd. Het neutrale 'mensen' in plaats van 'broeders' wordt niet geaccepteerd. Ook wil Rome dat alle geestelijke liederen worden herzien aan de hand van de pauselijke criteria. Volgens E. de Jong, secretaris van de Nationale raad voor liturgie, zullen enkele geestelijke liederen vervallen omdat ze niet aan de criteria voldoen. Te vrezen valt dat de teksten van Oosterhuis daaronder vallen. De paus maakt zich volgens De Jong zorgen over handhaving van de 'geloofstaal'. ,,Hij hecht grote waarde aan sacrale taal en vindt dat bij de mis een andere taal gebruikt moet worden dan in het dagelijks leven.'' LEIDEN – „Roei tegen de wetenschappelijke stroom in.” Dit advies gaf dr. P. H. R. van Houwelingen de studenten van het Leidse theologendispuut Synopsis gisteravond mee. Een student verwees naar een van zijn eerste colleges. „Ons werd geleerd dat Paulus slechts zeven brieven heeft geschreven.” „Verbijsterend”, was de reactie van dr. Van Houwelingen. „Bij het lezen van een boek ga je uit van de echtheid van het auteurschap. Dat wordt pas anders als het tegendeel is bewezen. Niet andersom.” Dr. P. H. R. van Houwelingen, gereformeerd vrijgemaakt predikant in Nijkerk, sprak voor de studenten over ”pseudepigrafie in het Nieuwe Testament”. Hij legde de term zelf uit. „Pseudepigrafie betekent dat een auteur zijn eigen naam met opzet verbergt achter een verzonnen of gekozen naam.” Hij bekritiseerde in dit verband de opvattingen van de christelijke gereformeerde dr. B. Loonstra. „Dr. Loonstra geeft aan dat pseudepigrafie en de geloofwaardigheid van de Bijbel elkaar niet hoeven uit te sluiten. Hij acht het mogelijk dat mensen er gebruik van maakten vanwege de goede zaak en met oprechte bedoeling.” Dr. Van Houwelingen wil hier echter niet in meegaan. „Dr. Loonstra gaat volledig uit van de gevestigde mening in de bijbelwetenschap. Tegenstanders als dr. M. J. Paul en prof. dr. J. van Bruggen worden genegeerd of in een hoek gezet zonder hen inhoudelijk te beoordelen.” Volgens de vrijgemaakte predikant werd het gewicht van een literair werk „ook in de eerste eeuwen” bepaald door zowel de inhoud als de bron. De authenticiteit is wel degelijk van groot belang. Pseudepigrafie was niet geaccepteerd in de eerste eeuwen van de vroege kerk.” Naar aanleiding van een vraag ging de lector in op het proefschrift van dr. G. H. van Kooten. Daarin stelt Van Kooten dat de brief aan de Kolossenzen en de brief aan Efeze voorbeelden van zijn pseudepigrafie. „Vanaf het begin van zijn proefschrift gaat Van Kooten ervan uit dat deze twee brieven door leerlingen van Paulus zouden zijn geschreven. Paulus zou in de brieven dan in debat zijn met zijn leerlingen. Maar zo laat je Paulus buikspreken.” Volgens dr. Van Houwelingen „trapt dr. Van Kooten in de val” door het hanteren van een verkeerd uitgangspunt. „De auteursvraag laat hij helemaal liggen. Hij gaat ervan uit dat de twee brieven door latere leerlingen van Paulus zijn geschreven, maar deze these wordt helemaal niet ”in Frage” gesteld. Het vertrekpunt bij een onderzoek is echter wel van wezenlijk belang.” Stijlverschillen tussen diverse brieven van één auteur worden vaak aangehaald om te bewijzen dat het gaat om pseudepigrafie. Dr. Van Houwelingen gaat hierin echter niet mee. „Er moet rekening worden gehouden met de historische omstandigheden die kunnen wijzigen. Paulus steekt op een gegeven moment over naar Europa. Daar zal hij meer Grieks moeten spreken dan hij thuis heeft gedaan. Dat werkt door in de stijl van schrijven.” Het stijlverschil tussen „bijvoorbeeld 1 en 2 Petrus” is volgens hem ook anders te verklaren. „1 Petrus is geschreven vanuit het oosterse Babylon in Mesopotamië. Petrus is daar in de Joodse gemeenschap opgenomen. Daar verwijst Handelingen 12:17 ook naar. De tweede brief van Petrus is een afscheidsbrief geschreven vanuit Rome, en heeft daarom duidelijk een hoog cultureel gehalte.” De vrijgemaakte predikant wees op een aantal kenmerken van de brieven in het Nieuwe Testament. „Een brief is allereerst een compensatie voor de afwezigheid van de schrijver.” De brieven zijn volgens hem doortrokken van autobiografische informatie. „Sommigen beweren dat hoe meer details er worden genoemd, hoe onechter een brief zou zijn. Onzin. Hoe moet je dan een echte brief schrijven?” Brieven in het Nieuwe Testament hebben „een concreet lezerspubliek voor ogen. Het gaat om de christelijke gemeenten. Het is niet iets fictiefs. De brieven werden daar ook voorgelezen en bewaard.” DENVER – De zwakke plekken van de Alpha-cursus kunnen bij nieuwe christenen tot „namaakervaringen” leiden die „niet gebaseerd zijn op de geopenbaarde waarheid over geestelijke realiteiten.” Dat stelt prof. Gordon Lewis, systematicus aan het Denver Theologicaly Seminary, in een bespreking van de evangelisatiecursus in het gezaghebbende Amerikaanse blad Christian Research Journal. Volgens hem kan de Alpha-cursus mensen tot dwalingen in hun geloof brengen. Met name de rechtvaardiging door genade alleen komt niet voldoende naar voren, vindt hij. Wat de lessen over de Heilige Geest betreft zou de hoogleraar graag betere criteria zien om te onderscheiden tussen spreken in tongen en manifestaties van bedrieglijke geesten. Zonder deze criteria zou Alpha „onbijbelse praktijken” kunnen bevorderen, vindt hij. Lewis erkent dat de Alpha-cursus goede onderdelen heeft, maar hij vindt het gebruik toch te riskant. (...) Jeugdige moslims in Nederland sporen geloofsgenoten aan om zich in het leger of op schietclubs te laten scholen voor de heilige oorlog, de jihad. Een nieuwe aanwijzing dat moslimsjongeren in ons land radicaliseren? Feit is dat het antisemitisme oplaait. "Hamas, Hamas, aller kankerjoden aan het gas." Wie nu de internetpagina www.qoqaz.nl raadpleegt, suit op de mededeling dat de site gelosten is "wegens verkeerde interpretaties door de media." Wie de site vorig week bezocht, kon lezen hoe moslims in Nederland worden opgeroepen om dienst te nemen in het leger of lid worden van schietclubs. Want; "Militaire training is een islamitische plicht." De website wordt beheerd door de stichting Funds Beyond Frontiers (fondsen achter de fronten). Deze vrij jonge stichting wordt geleid door een 23-jarige Hagenaar van buitenlandse afkomst. De twee overige bestuursleden hebben de Turkse nationaliteit. Ze waren deze week niet bereikbaar. Van parten houden de initiatiefnemers niet. "Geen onderhandeling, geen conferentie en geen dialoog. Jihad en het geweer alléén", luidde de tekst. De site verwees moslims naar adressen van sportscholen, schietverenigingen en naar de banenwinkels van de Koninklijke Landmacht. "Wij raden u aan om u in te schrijven waar nadruk wordt gelegd op straatgevechtstechnieken zoals kung-fu. Probeer zoveel mogelijk uw trainingen voor uzelf te houden." De site sympathiseerde verder met "broeder" Osama bin Laden, de meest gezochte terrorist ter wereld. Hij staat bekend als een moslimfundamentalist die in Afghanistan met behulp van oliedollars terroristen opleidt voor de ‘heilige oorlog’. (...) De oproep om zich in gevechtstechnieken te bekwamen was vooral bedoeld ter ondersteuning van de strijdende geloofsgenoten in Tsjetsjenië. Een ander volk dat het moeilijk heeft, zijn de Palestijnen. Antisemitische sentimenten krijgen de vrije loop. "De controle door joden in de westerse media is een belangrijke reden voor het valse negatieve imago van de moslims, ook al strijden zij voor hun levens en hun gebieden." De site vervolgd: "De meeste mensen die door middel van ‘etnische zuiveringen’ zijn opgeruimd de laatste eeuw zijn moslims. Deze zuiveringen liggen met miljoenen slachtoffers ver boven de door de joodse gemeenschap opgeblazen holocaust." Uit het artikel van J. van Klinken, 'Heilige oorlog en het geweer alléén', Reformatorisch Dagblad, 14 april. 2001, blz. 25 DEN HAAG – Nederlandse moslims roepen hun geloofsgenoten via internet ertoe op lid te worden van schietclubs en vechtsportverenigingen om zich zo voor te bereiden op de jihad, de heilige oorlog. Het SP-kamerlid H. van Bommel wil van de minister van Binnenlandse Zaken weten of er in Nederland jihadstrijders worden getraind. Op de internetsite van de Haagse stichting Funds Beyond Frontiers staat propaganda voor de moedjahedien, de moslimstrijders die in Tsjetsjenië tegen het Russische leger strijden. Op foto's is te zien hoe 'martelaren' zelfmoordaanslagen op Russische kazernes plegen. Volgens de stichting Funds Beyond Frontiers is militaire training een islamitische plicht. Moslims worden geadviseerd lid te worden van verenigingen waar karate en taekwondo worden onderwezen. „Wij raden u aan om u in te schrijven waar nadruk wordt gelegd op straatgevechtstechnieken zoals kung-fu in plaats van technieken die voornamelijk voor toernooien zijn.” Op de internetpagina's staan ook adressen van schietverenigingen. Verder wordt voor informatie over militaire oefeningen en tactieken doorverwezen naar banenwinkels van de landmacht. Potentiële moslimstrijders wordt aangeraden om bij schietclubs geheim te houden waarom ze met wapens willen trainen. „Wanneer u op de schietbaan bent, laat uw meningen en overtuigingen voor uzelf en ga niet in conclave met de andere aanwezigen”, stellen de schrijvers. De voorzitter van de vorig jaar opgerichte stichting Funds Beyond Frontiers is de 23-jarige E. Bakkali uit Leidschendam. De twee medebestuurders zijn in Turkije geboren inwoners van Den Haag. Het bestuur was zaterdag niet voor commentaar bereikbaar. WENEN - Was de heidense Griekse Wijsgeer Plato (ca.428 tot 348 vóór Chr.) in zoverre een 'christelijke' profeet dat hij, vier eeuwen vóór de kruisiging van Christus, dit heilig drama 'voorzag'? Sprak God over zijn Zoon door profeten uit het Oude Verbond, maar ook door een voorchristelijk denker in Athene? De vraag is minder dwaas dan ze lijkt. Plato noemt in zijn boek De Staat ene Glaukon die met Plato's leermeester Socrates spreekt over de houding van de mens jegens het begrip 'gerechtigheid'. Daarin komt de volgende passage voor: "In zo'n gemoedstoestand wordt de Rechtvaardige gegijzeld, gefolterd, in boeien geslagen, blind gemaakt aan beide ogen, en ten slotte wordt hij na al deze martelingen ook nog aan een kruis geslagen." Glaukon is pessimist: zonder de druk van wetten is niemand bereid tot gerechtigheid. Ieder doet liever onrecht, ook als hij dat niet toegeeft. Als er iemand opstaat die werkelijk rechtvaardig is, dan komt hij in botsing met de wereld om hem heen. In dat verband schrijft Plato letterlijk dat citaat (...) Christenen uit de vroege kerk viel het op, hoe nauwkeurig Plato's woord past bij wat het evangelie over de dood van de Messias verhaalt, behalve het blind maken aan beide ogen. Christenen uit de heidenen (bijv. Apollonius, 2e eeuw; kerkvader Clemens van Alexandrië, 210 na Chr.) meenden, al vroeg in de kerkgeschiedenis, dat de 'goddelijke Logos' (Joh.1) al 'werkte' in heidense denkers vóór Christus, juist om zijn komst voor te bereiden. De idee van heidense voorlopers van Johannes de Doper, die zoals de oud-testamentische profeten heenwezen naar de Messias, is vanouds in rooms-katholieke kring bekend... Ze waren dan wel niet begiftigd met het goddelijk licht van profeten en apostelen, maar totaal onwetend van de komende Heiland waren ze in deze opvatting niet... In heidense 'voorzeggers' van Christus zouden vonken goddelijk vuur aanwezig zijn, in wijsgeren zoals Plato, maar ook in de priesteressen van het orakel te Delphi, de heidense Griekse profetessen (Sybillen) en heidense dichters zoals Vergilius (stierf in 19 vóór Chr.) (...) Ook wie niet wil weten van heidense Christus-voorzeggers met een 'goddelijke vonk' moet beamen: die uitbeelding van de Rechtvaardige bij Plato blijft opmerkelijk. De Oostenrijker Josef Bauer in het RK-tijdschrift, Betendes Gottes Volk, concludeert: ''In elk geval is die uitbeelding door een heidense denker van de kruisiging van een Rechtvaardige bij één bepaalde Rechtvaardige werkelijkheid geworden." Uit het artikel van Henk H.J. van As, 'Heiden Plato voorspelde de Gekruisigde', Nederlands Dagblad 13 april 2001 De celebratie van de tridentijnse Mis is in de wereldkerk nooit verboden geweest. Het Nederlandse episcopaat reageert terughoudend vanwege de verbondenheid met de Pius X-beweging van wijlen mgr. Lefebvre. Een pleidooi voor een behoud van de spiritualiteit van de tridentijnse Mis. Met de titel 'Latijnse Mis' wordt niet geduid op een misviering in het Latijn volgens het nieuwe Missaal van Paulus VI, maar op de viering van het H. Misoffer volgens de rituele voorschriften en teksten zoals die zijn vastgelegd in 1570 door de inmiddels zalig verklaarde paus Pius V. Deze miscelebratie is in de wereldkerk nooit verboden geweest. In het beleid van onze Nederlandse kerkprovincie is ze echter alleen toegelaten op voorwaarde, dat die aangemeld wordt opdat het praktiseren onder controle zou blijven en geen aanleiding zou geven tot de vorming van groeperingen die zich zouden isoleren van het grote kerkgebeuren. Het schrikbeeld was immers de Pius X-beweging van mgr. Lefebvre. Toch is het bevreemdend dat als men waardering toont voor dit oude ritueel, men het gevaar loopt dat men dan omhangen wordt met de predikaten: nostalgisch, niet bij de tijd of fanatiek. Maar met dit soort goedkope, kwalificaties kan men niet bewerken dat de oude viering die in die vorm eeuwenlang voor katholieken van de hele wereld de kern van geloofsbeleving, inspiratie en spiritualiteit is geweest als smaakloos zout zou moeten worden weggeworpen. Het Concilie bedoelde dat vanuit de vertrouwde viering homogeen en gaandeweg het nieuwe zou voortgroeien en door de gelovigen al meevierend geaccepteerd zou worden. Een intense pastorale begeleiding werd verondersteld, omdat de achterliggende gedachte was het verkondigende karakter beter te profileren en de eigenlijke mysterieviering meer aanschouwelijk te maken. Dat juist zou in de praktijk ingrijpende veranderingen met zich meebrengen. Wat als een geleidelijk proces gepland was, werd een ware revolutie met alle kenmerken van dien. Al het oude heeft zijn tijd gehad. Nu maken wij alles nieuw. Wat de kracht is van elke godsdienst, de traditie, tegen die traditie werd aangebeukt. Al haar eenheid samenstellende delen: dogmatiek, sacramenten, spiritualiteit en moraal kenden hun gespecialiseerde agressors. De katholieke beeldenstorm was begonnen. Het nieuwe devies was secularisatie, waarin de menselijke rede de dominerende factor is. In deze gedachtegang werd de Christus gedevalueerd tot de Joodse man van Nazareth. Een hiërarchische Kerk heeft Hij nooit willen stichten. Maar na het echec van zijn kruisdood hebben zijn teleurgestelde leerlingen Hem laten verrijzen en met zijn goede ideeën een aparte denkwereld geschapen, die ontdaan van oude mythologische voorstellingen als de satan en de hemel voor ieder, rationeel denkend wezen aanneembaar moet zijn om mee te bouwen aan een toekomst van vrede en gerechtigheid. In dat geheel is het 'mysterium fidei' in de traditionele zin en vorm moeilijk plaatsbaar, zeker omdat door het profileren van het maaltijdkarakter de actualisering van het kruisoffer op de achtergrond werd gedrongen met de daaraan gepaard gaande verandering in benamingen: priester werd voorganger, altaar werd tafel, canon werd tafelgebed, kelk werd beker, H. Hostie brood om te delen. Aanbiddingsrituelen als knielen en de vertrouwde sacramentsliederen verdwenen geluidloos. Binnen een generatie voltrok zich deze omslag. Hoewel het concilie in de dogmatiek van de sacramentenleer geen fundamentele veranderingen heeft willen aanbrengen, maar alleen de bedoeling had om de meelevendheid en de aanspreekbaarheid bij de vieringen te bevorderen ging het doorvoeren van de nieuwe praxis met name in ons land met ons beeldenstormersbloed vaak gepaard met pastoraal te weinig doordachte maatregelen. Daarbij speelt dan ook op de achtergrond de gezagscrisis in onze kerkprovincie en de ambtsverlatingen en de verschraling van de priesterlijke spiritualiteit. Het gemeenschapskarakter van de hedendaagse vieringen is veel duidelijker geworden, maar de vraag is nu: 'Hoe staat het met de geestelijke kwaliteit van de voorganger die de priester is?' Het ware te wensen dat het Nederlands episcopaat minder krampachtig zou reageren op de celebratie van de tridentijnse Mis. Het zou misschien goed zijn dat de priesters, om hun spiritualiteit zuiver te houden, ertoe aangespoord zouden worden bij wijze van recollectie zich van tijd tot tijd heel meditatief in te leven in de oude ritus, inclusief de voorbereiding en dankzegging. ROTTERDAM – „Religieus georiënteerde mensen hebben 25 procent minder psychiatrische stoornissen dan anderen, ongeacht sociaal-economische, demografische en persoonlijkheidsverschillen.” Dat concludeert de Groningse psychiater J. Neeleman aan de hand van literatuuronderzoek dat hij gisteren presenteerde op een meerdaags congres van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie in de Rotterdamse Uit tientallen studies is Neeleman echter gebleken dat mensen die geloven minder psychiatrische stoornissen hebben dan mensen die niet geloven. „Geloof heeft dus een beschermend effect voor psychiatrische stoornissen.” Volgens de Ermelose psychiater P. J. Verhagen wordt er over religie en het godsbeeld dat mensen hebben veel geroepen. „Wat men ervan vindt, is veelal gebaseerd op indrukken. Op zich is dat niet verkeerd, maar je moet wel proberen of je die indrukken op een systematische manier kunt bevestigen. Het godsbeeld dat iemand heeft, is een belangrijk gegeven in de hulpverlening en het pastoraat. Het heeft een diagnostische en een therapeutische waarde.” Lang is religie in de psychiatrie volledig uit beeld geweest. Volgens Verhagen heeft de theorie van Freud hierin haar werk gedaan. „Godsdienstigheid werd beschouwd als een kinderlijke houding. Onderzoek wijst echter ook uit dat psychiaters tot een bijzondere geseculariseerde groep professionals behoren”, aldus Verhagen. De Nijmeegse psychiater M. R. de Vries-Schot, die ook voor Eleos in Zwolle werkt, meent dat het thema godsdienst in de psychiatrie vaak omzeild wordt, omdat niet duidelijk is hoe men onderscheid kan maken tussen gezonde, helpende godsdienstigheid en een ongezonde, belemmerende godsdienstigheid. „Is gezonde godsdienstigheid een contradictio in terminis of is het een bruikbaar gegeven?” zo vroeg ze zich af. Volgens Verhagen is er sprake van gezonde godsdienstigheid als dit een geïntegreerd deel is van de totale persoon. „Als het iets is dat er een beetje bijhangt of een sociale orde waarin iemand keurig meeloopt, dan is het niet door zo iemand heengegaan. Het is dan niet iets dat van binnenuit komt en op de bodem van de ziel is verankerd. De mens kan godsdienst gebruiken als instrument voor de business, terwijl het iets zou moeten zijn van een innerlijke overtuiging. Helaas is er onder ons ook veel godsdienstigheid die vijandig denkt over de ander. Die ander denkt dan niet net zo godsdienstig als ik. Dat is geen gezonde godsdienstigheid.” De Ermelose psychiater heeft onderzoek gedaan naar de samenhang tussen het godsbeeld dat patiënten hebben en hun persoonlijkheidsstoornissen. Van de 46 patiënten die hij onderzocht, is gebleken dat het godsbeeld dat ze hadden meer negatieve kenmerken vertoont naarmate hun persoonlijkheidsstoornis toeneemt. Uit het artikel „Religie beschermt tegen psychiatrische stoornissen”, Reformatorisch Dagblad, 6 april 2001, blz. 3. Leiden - 'Er valt geen redelijk gesprek te voeren over het geloof'. Deze boodschap gaf dichter Willem Jan Otten mee aan de ruim vijftig studenten die aanwezig waren op de Winteracademie op 23 maart jl. in Leiden (...) Otten vindt dat er iets oncommuniceerbaars is aan het geloof. Ik kan me niet vinden in het idee dat je een soort discussie voert over het geloof. Het is niet zozeer een stelling of mening of propositie waarin je gelooft; geloven is een daad, een gebaar. Er valt dan ook niet zozeer een redelijk gesprek over te voeren. (...)'. Volgens Otten is het taalveld van het geloof helemaal gescheiden van het dagelijks taalgebruik. 'Het geloof bedient zich wel van dezelfde woorden, maar als een gebedsachtige tekst je raakt, weet je dat het voor wie er niet door geraakt wordt totale onzin is.(...)' 'Het lukt me nu beter om gedichten die ik eerder geschreven heb te lezen als pogingen om iets op te vangen van wat ik niet begrijp (...)'. 'Poezie communiceert geen waarheden. Er moet een gemis zijn, en dat is universeel. Het enige dat je er over kunt zeggen, is dat het christendom op zo'n geweldigemanier mist. Geloof is een poging om iets op te vangen. En dan gaat het niet zozeer om rationeel onder woorden te brengen wat ik geloof. (...)' Uit het artikel: 'Geloof is een poging om iets op te vangen' Trefpunt (contactblad van de International Fellowship of Evangelical Students - Nederland), Juni 2001. p.1 We kunnen pas op een verantwoorde manier de toekomst in, als we terug zijn gegaan. Dat betekent, niet alleen terug naar de Reformatie, maar zelfs naar de oude kerk. Dat is niet alleen de wens van prof. Graafland, maar wordt ook vertolkt in een boek van de Amerikaanse baptistentheoloog D.H. Williams. In het weekblad De Reformatie vat drs. G.J. van Middelkoop de opmerkelijk inhoud van dit boek samen. Opmerkelijk misschien nog niet eens zozeer door wat er wordt gezegd, maar door wie. Williams is namelijk een 'evangelical' die zijn geloofsgenoten een spiegel voorhoudt. Veel evangelicalen hebben weinig historisch besef, van traditie moeten ze niet veel hebben. Williams is daar juist heel positief over. De traditie ,,is niet een toevoeging aan de christelijke boodschap; ze vormt zelf de boodschap en ze is de voornaamste doorgeefster van het geloof'', schrijft hij.Hij ziet dan ook geen tegenstelling tussen het vernieuwende werk van de Heilige Geest en het bewarende van de traditie. ,,Zowel de inhoud als het doorgeven van de traditie worden door de Geest bewaakt.''Williams wijst erop dat in de Reformatie sommige tradities overboord werden gegooid, maar dat dit niet gold voor de dogmatiek en de leeruitspraken uit de oude kerk. ,,Wel van Roomse afwijkingen, niet van de echt katholieke traditie''. ,,Wat de kerkvaders aan uitleg van de bijbelse waarheid hadden gegeven, wilden zij (de reformatoren, rs) honoreren en in hun eigen theologie weer een plaats geven. De weg naar een theologische en kerkelijke vernieuwing lag in een nieuwe toe-eigening van de Schrift en de kerkvaders.'' AMSTERDAM – „Nederland loopt te miezemuizen en mea culpa's te roepen over haar relatie met landen in de derde wereld. Ondertussen is er geen bezinning over fundamentele normen en waarden die van groot belang zijn voor het instandhouden van onze samenleving. Die normen en waarden moeten we ook aan onze kinderen overdragen.” Dat zei prof. dr. A. C. Zijderveld gisteravond in Amsterdam tijdens het debat ”Wat ging er mis met de Christenen in Nederland”, georganiseerd door het weekblad de Groene Amsterdammer. „Zo moeten we ook nadenken over de instituten van onze samenleving. Want daar zijn we slordig mee omgegaan. In de decennia die achter ons liggen hebben we soms onder de verstikkende macht van instituten zoals ministeries geleefd, maar nu zijn we doorgeslagen en zijn die instituten in een crisis geraakt. Wat is een universiteit? Bijna niemand kan het antwoord geven. En waarin onderscheidt ze zich nog van het hbo? Wat is het instituut leger in ons Europa? Afschaffen kunnen we de instituten niet, want het blijkt dat mensen niet zonder sturing kunnen. Daarom is bezinning nodig. De politiek praat altijd over centen en procenten, maar over invulling van de instituten in de toekomst wordt maar heel weinig nagedacht”, zo zei de Rotterdamse hoogleraar. Drie ontwikkelingen hebben er volgens Zijderveld voor gezorgd dat het christendom in Nederland nog zo weinig betekent. „Een belangrijke oorzaak is dat de kerken niet in staat zijn geweest post-katholieken en post-calvinisten aan zich te binden. Voor velen zijn de woorden van de kerk leeg geworden. Dat Jezus gestorven is en na drie dagen weer is opgestaan, is een loze formule geworden. De mythe werd ongeloofwaardige mystiek”, zo stelde de hoogleraar, die grote afstand nam van het bijbelgetrouwe christendom en het puritanisme een zaak van het verstand noemde en niet van de ziel. „Het leeglopen van de woorden liep parallel aan het leeglopen van de zuilen. Het christendom had dankzij de zuil macht. En dat is voor een deel nog zo. Er bestaat nog steeds een CNV naast het FNV. Maar de ideologie is wel verdwenen, is verdampt. Dat staat in schril contrast met de islam, die juist –zij het schoorvoetend– een zuil aan het vormen is. Als hun ideologie niet ook leeg loopt, zijn er over een paar jaar ook islamitische zorginstellingen en is er een islamitische politieke partij in de Kamer.” Verder zorgde de snelle opkomst van de verzorgingsstaat ervoor dat het misging met de christenen, denkt de hoogleraar, die zijn geloof in de Bijbel verloor tijdens zijn studie theologie. „Er ontstond al snel een gigantisch apparaat van ministeries. Burgers werden steeds lijdzamere volgers van de verzorgingsstaat in plaats van volgers van de kerk. God werd ingeruild voor de verzorgingsstaat.” Ondanks alle veranderingen die op het christendom in Nederland afkomen, gelooft Zijderveld niet dat het ooit helemaal zal verdwijnen. „Er zal altijd een harde kern overblijven. En als je kijkt wat er onder de jeugd gaande is, wil ik zelfs een toename niet uitsluiten. Kijk naar de EO-jongeren. 'k Geloof niet dat er een terugkeer komt naar allerlei dogma's en theologie, maar men wil vooral samen iets beleven, een mythe vieren.” Geen enkele autochtone Nederlander kan zeggen dat hij geen –cultureel– christen is, vindt Zijderveld. „Onze cultuur is zo van het christelijk gedachtegoed doortrokken dat, ook al zegt een Nederlander dat hij geen christen is, hij het ten diepste toch is. Heel ons handelen en denken is op het christendom gefundeerd. (...) Uit het artikel van W. G. Hulsman, "Wat er misging met de christenen", Reformatorisch Dagblad, 20 feb. 2001, blz. 3 CAIRO – „Nederland is nog voor het einde van deze eeuw in meerderheid islamitisch.” Sjeik Yousef el-Badri uit Caïro is er heel stellig in. Lange tijd werkte hij vanuit Egypte als zendeling in verschillende westerse landen. Regelmatig verschijnen artikelen in de Egyptische pers die aantonen dat de islam in Europa groeit. „Een sterke Europese islam doet de invloed van de islam op de wereld toenemen.” Vooral in Nederland blijkt de islam een veelbelovende toekomst te zien. Het weekblad Al-Qahera, een uitgave van het Egyptische ministerie van Cultuur, publiceerde onlangs een interview met Mohammed El-Shorouty, een Marokkaan die zich al 37 jaar beijvert voor verdere verspreiding van de islam in Nederland. El-Shorouty gelooft dat de islam in Nederland „een veelbelovende toekomst” heeft. „Het is de godsdienst van vergiffenis en liefde, voor moslims én voor niet-moslims.” El-Shorouty prijst Nederland om zijn respect voor de vrijheid van godsdienst. Hij roemt daarbij ook de houding van de Nederlandse kerken. „Toen moslims geen plaats konden vinden voor de eerste moskee in Nederland, was het de kerk die ruimte bood. In een hoekje van een gevestigde kerk werd de eerste moskee gerealiseerd.” Voor sjeik El-Badri en voor veel andere moslims in Egypte is het artikel in Al-Qahera een indicatie voor het gemak waarmee de islam zich over Nederland weet te verspreiden. El-Badri: „Christenen zijn zelfs bereid hun kerken op te geven om moslims de gelegenheid te bieden hun kerkgebouwen te veranderen in moskeeën. Dat is veelzeggend! Een kerk die in een moskee verandert, dat heeft grote symbolische betekenis. Het betekent dat christenen kennelijk bereid zijn hun geloof op te geven ten behoeve van de groei van de islam.” Dat laat in de ogen van moslims tegelijkertijd de zwakte van het christelijk geloof zien. Veel moslims geloven rotsvast in El-Badri's uitspraak dat Nederland in deze eeuw in meerderheid islamitisch zal worden. El-Shorouty vertelt aan het weekblad Al-Qahera dat de moskee niet geïsoleerd is van de samenleving. „De moskee moet juist geïntegreerd worden in het maatschappelijke leven. We hebben dit vanaf de start van de islam in Nederland beoogd. We hebben altijd oog gehad voor de sociale problematiek van Nederland.” El-Shorouty is ingenomen met het bezoek van kroonprins Willem-Alexander aan een moskee. „Dat was een helder bewijs van de relatie tussen de islam en de samenleving in Nederland.” De islam groeit. Ook in Nederland. El-Shorouty wijst op de 450 moskeeën die in de afgelopen decennia in Nederland zijn gesticht. Maar, zegt hij, er is altijd een tekort aan fondsen. Daarmee doet hij indirect een oproep aan de lezers van het weekblad van het Egyptische ministerie van Cultuur om financieel bij te dragen aan de verspreiding van de islam in Nederland. De publicatie van het interview met El-Shorouty in een overheidsorgaan is opmerkelijk. Het ministerie van Cultuur is regelmatig betrokken bij felle discussies tussen islamisten en liberale moslims. Het ministerie probeert daarbij het imago van een gematigde islam te bevorderen. Daarin past uitstekend het streven van El-Shorouty, die enerzijds de islam in Nederland propageert, maar zich anderzijds uitermate positief uitlaat over de Nederlandse samenleving en over de Nederlandse kerken. El-Shorouty: „In Nederland triomfeert de islam over het christelijk geloof.” In de breedte van de Egyptische pers verschijnen regelmatig publicaties die het beeld van de falende kerk in Nederland nog eens onderstrepen. Een artikel beschrijft bijvoorbeeld de kerkelijke inzegening van een homohuwelijk in het westen des lands. Dat is voor moslims een teken dat christelijke principes klaarblijkelijk niet sterk zijn. (...) De islam draagt een bedenkelijke boodschap uit, een boodschap die voor eenieder duidelijk moet zijn: Met het christendom staat het er niet best voor. Vooral in Nederland niet. Men kon wel eens gelijk hebben. Uit het artikel van C. Hulsman, "Als de kerk een moskee gaat worden", Reformatorisch Dagblad, 13 feb. 2001, blz. 2 Onze samenleving lijkt op een schip dat is losgeslagen van zijn ankers, een schip zonder roer of kompas. Nederland heeft nieuwe leiders nodig, die zich niet volledig laten leiden door hun ”tolerantie”. Dat zei mr. A. A. M. van Agt woensdagavond in de Comenius-lezing, waarvan hierna een samenvatting volgt. Voor velen was de Republiek der Verenigde Nederlanden een toonbeeld van tolerantie. Maar ideaal was het niet. De rooms-katholieken werden zwaar gediscrimineerd. Dat is zo gebleven tot aan de Franse overheersing, eind 18e eeuw, al werd het regime gaandeweg milder. Een andere verschijningsvorm van nieuwerwetse tolerantie is het zogeheten gedoogbeleid. Een aantal, onmiskenbaar met wettelijke regels strijdige gedragingen wordt vrijwel ongemoeid gelaten. Het Nederlandse drugsbeleid is het bekendste voorbeeld in deze categorie. Het bijzondere hieraan is dat de overheid welbewust kiest voor niet-handhaving van de wet omdat zij daarin meer voordelen dan nadelen ziet. Waarom wordt de wet dan niet gewijzigd, kun je vragen. Daar begint men liever niet aan: met het oog op de daarvan te verwachten heisa in het parlement, maar vooral uit vrees voor repercussies in internationale betrekkingen. In andere gevallen worden wetsovertredingen feitelijk gedoogd omdat handhaving van het geschonden voorschrift laag op de prioriteitenlijst staat. Daarom komt het dat bij donker alleen uitslovers nog met verlichting op hun fiets rijden. Steeds meer automobilisten zie je stuiven door verkeerslichten die al op rood staan. Daar wordt immers toch nauwelijks op gecontroleerd! Wel daarentegen –ik maak even een zijstap– op de naleving van maximumsnelheden en parkeertijden, want dat is makkelijk en brengt goed geld op. Een treurige situatie is dit, want het wordt als willekeurige rechtsbehandeling ervaren en werkt daardoor vervreemdend voor loyale en wetlievende burgers. Hoe staat het met de tolerantie die burgers jegens elkaar betrachten? Sinds de culturele revolutie van de jaren zestig en zeventig is de 'alles moet kunnen'-mentaliteit dominant. Wie zich daartegen te weer stelt, wordt nogal eens knap intolerant bejegend. Tolerant staat vandaag de dag hoog in het vaandel geschreven, maar o wee wanneer je wat zegt dat indruist tegen het nieuwe dogma van de absolute vrijheid. Blijkbaar moet de verdraagzaamheid van één kant komen, terwijl zij naar haar aard alzijdig is. Tolerantie vergt respect. Jegens het christendom is dat in menig geval pijnlijk afwezig. In de media, in exposities, theater en cabaret wordt vaak de spot gedreven met wat christenen heilig of dierbaar is en christelijke waarden worden herhaaldelijk in schampere, soms honende termen besproken. Zoveel is wel zeker: indien geestelijke leiders uit het Jodendom of de islam, of de geloofswaarheden waaraan zij stem geven, aldus zouden worden bejegend, dan zou Nederland van verontwaardiging bol staan. Gelukkig gebeurt dat niet of nauwelijks, maar de christenen lijken wel vogelvrij verklaard. Strafrechtelijk wordt tegen beschimpingen weinig of niet opgetreden. Deze selectieve verontwaardiging groeit uit tot een nieuwe vorm van discriminatie. Hoe heeft dit kunnen ontstaan? Kwaadsappigheid bij de criticasters, die de wind van de secularisatie krachtig in de rug hebben, is niet de enige oorzaak. Het verschijnsel heeft ook te maken met een tekort aan fierheid in eigen gelederen, met bangelijkheid. Te vaak komt het voor dat christenen niet meer durven uitkomen voor hun geloof, belemmerd door eigen onzekerheid of zich gemakzuchtig voegend naar de meesmuilende mode. (...) Het gezin zit flink in de tang. Het heeft zijn vanzelfsprekendheid verloren, het is niet langer de norm, slechts een op de drie huishoudens in Nederland is een gezin. (...) Om ouders in staat te stellen werk en opvoeding goed te combineren, is er in menig geval meer begrip en inschikkelijkheid nodig dan door werkgevers en collega's op het werk wordt opgebracht. Kinderen opvoeden is geen hooggewaardeerde bezigheid meer en de solidariteit tussen mensen met en zonder kinderen is verbroken. Men beseft veelal niet dat de maatschappij straks niet meer naar behoren zal kunnen functioneren als er geen toegewijde jonge artsen en verpleegkundigen meer zullen zijn om de werkende generatie van nu bij te staan in hun oude dag. En hetzelfde geldt voor consciëntieuze bestuurders en ambtenaren en allerlei dienstverleners op wie de thans werkenden later in hun leven aangewezen zullen zijn. Wat in de kinderen wordt gezaaid, zal de maatschappij straks oogsten. Ik hecht eraan hier bij te zeggen dat ouders die er welbewust voor kiezen zich, althans voor een aantal jaren, helemaal te wijden aan hun gezin, geen depreciatie verdienen maar hoogachting. Het stichten en instandhouden van een gezin, door huwelijk of een anderszins gestructureerde vereniging in trouw, mag niet ontmoedigd en zeker niet afgestraft worden, niet door maatschappelijke verguizing en ook niet door fiscaal of ander overheidsbeleid. (...) Het gezin, hoeder van normbesef, heeft steun nodig. Dat veel jeugdcriminaliteit, straatgeweld en andere kwalijke ontsporingen te maken hebben met gezinsontwrichting, is een ervaring die we helaas zijn gaan delen met een land als de Verenigde Staten. Wie in het krijt treedt voor het gezin, krijgt al gauw te horen dat hij de klok wil terugdraaien naar truttige tijden. De betiteling conservatief is een diskwalificatie geworden, soms zelfs een scheldwoord. Voor mij is conservatief, mits goed verstaan, een erenaam, een geuzennaam zo gij wilt. Tot motto van mijn leven heb ik gekozen het woord van de apostel Paulus: „Onderzoek alles en behoud het goede.” Een oproep tot een geesteshouding van onbevooroordeeld zijn, wars van apriorismen, ontvankelijk, bereid dus tot verandering waar nodig en tot vernieuwing waar zinnig. Maar ook een oproep om te bewaren en te behoeden al hetgeen bij herijking goed en nobel wordt bevonden uit het geestelijk erfgoed van de generaties die ons zijn voorafgegaan. Onze samenleving lijkt op een schip dat is losgeslagen van zijn ankers, een schip zonder roer of kompas. Hoe hervinden wij een verankering in fundamentele waarden? In de opvoeding en het onderwijs allereerst. Ook de media, vooral de televisie, dragen een zware verantwoordelijkheid, omdat zij een machtige invloed hebben op de morele opvattingen, vooral van jongeren. Een toegespitste verantwoordelijkheid rust ook op degenen die leidinggevende posities innemen in overheid en bedrijfsleven. Zij moeten uitblinken in verantwoordelijkheidszin. Leiding geven is iets anders dan opiniepeilingen verzamelen en daaraan gehoorzamen. Ik ben ervan overtuigd dat er onder de oppervlakte van onze luidruchtige maatschappij een vraag leeft, bij veel mensen, naar gidsen die een handreiking bieden in een periode van geestelijke verwarring en morele desoriëntatie. Uit de toespraak van Van Agt, "Nederland lijkt koers kwijt te zijn", Reformatorisch Dagblad, 27 januari 2001, blz. 17 Alarm! Te wapen! Haal onmiddellijk de ophaalbruggen over de grachten op! Bewapen het volk met pamfletten van Germaine Greer en het verzameld werk van Havelock Ellis! De rechtse ballen, ze komen eraan, met hun Rotary-lidmaatschapkaarten in de hand, met hun aandelen Robeco in het vestzakje en hun krijtstreeppakken in de plooi! En ze prediken de schaamte! Bewoners van de grachtengordel, verenigt U! Ach, het is wellicht wat gechargeerd, maar helemaal overdreven is het niet: als we Emma Brunt moeten geloven heb ik in een recent artikel over het belang van schaamte (de Volkskrant, 30 december 2000) verschrikkelijke dingen gezegd die haar tot in het diepst van de ziel hebben gekwetst. Uit haar lange inleidende tirade blijkt dat Brunt het zwaar heeft. Een betoog voor burgerlijkheid en matiging in seksuele activiteiten, erger nog, een duidelijk pleidooi voor een herwaardering van de schaamte, dat kan toch niet? Hoe zit het dan met alles waar ze voor gevochten heeft? Neutrale voorlichting over seks? Het recht op seksuele zelfbeschikking? Wat ik in mijn betoog heb proberen uiteen te zetten, is dat gewone jongeren in de VS steeds meer tabak krijgen van mensen als Emma Brunt die maar blijven doorzagen over de vermeende verworvenheden van de seksuele revolutie en die iedere relativerende opmerking over de vermeende zegeningen van vrije seks afdoen als gevaarlijk, bijna fascistisch gepraat. De generatie van ‘68 geselt iedere nieuwe generatie nog altijd met gloedvolle verhalen over de goeie ouwe tijd, over de sleep-ins en de verbrande bh’s, over een revolutie die allang voorbij is en waarvan de idealen in werkelijkheid helemaal niet zo mooi bleken te zijn. Als je jezelf maar voldoende ontdoet van al die beknellende banden en die kunstmatige lagen van ‘beschaving’ die als ketenen om je heen zijn gelegd, dan kom je vanzelf wel bij dat mooie bloemetje dat jij werkelijk bent, zo wordt deze jongeren steeds weer voorgehouden. Zij die de idealen van mevrouw Brunt hebben moeten leven, weten dat er van dit mooie verhaal in praktijk weinig klopt. Waar zij namelijk een mooi bloemetje vermoedt, daar zit in werkelijkheid helemaal niets, alleen een grote gapende leegte. Vandaar dat steeds meer van deze jongeren kiezen voor een nieuwe vorm van seksuele zelfbeschikking, namelijk kuisheid. Deze jongeren weten over het algemeen prima hoe een condoom werkt en wat de zegeningen van de pil zijn en kiezen er desondanks voor om te wachten tot ze de ware gevonden hebben. Nu zou je denken: daar is toch niets mis mee? Is dat niet de ultieme vorm van baas in eigen buik? Zouden feministen daar niet heel blij mee moeten zijn, dat jonge vrouwen nu heel zelfbewust durven te verklaren dat ze geen behoefte hebben aan seks voor het huwelijk. Het recht hebben nee te zeggen, daar ging het toch om? Blijkbaar niet, als we af moeten gaan op Brunts tirade tegen de idee van de kuisheid. Daarin openbaart zich haar werkelijke drijfveer. Wat haar het meest van al tegen de borst stuit, is dat jongeren na er eens goed over na te hebben gedacht de idealen die zij voor heilig houdt gewoon verwerpen. Brunt noemt zichzelf ongetwijfeld feministe, maar wat heeft haar generatie feministen nu toegevoegd aan de oude emancipatiestrijd van voorgaande generaties vrouwen? Het feit is dat zij helemaal niet wil beschaven, sterker nog, zij associeert beschaving met, en ik citeer, "intolerantie," met "harde dwang waarmee dat ouderwetse burgermansfatsoen er ooit werd ingeramd, of van de sancties die er op stonden als je de burgerlijke gevoeligheden op dit gebied wat minder au serieux nam." De boodschap is duidelijk: met dit pseudo-totalitaire beschavingsidee moest worden afgerekend en wij moeten mevrouw Brunt en de haren er vooral dankbaar voor zijn dat zij dit nobele werk namens ons allen heeft willen verrichten. Een duidelijk nieuw idee bezaten de rebellen van ’68 niet, of het moest zijn het ‘lekker jezelf zijn’ van vrije seks en losse relaties, anarchistische organisatietheorieën en een permanente vernieuwingsdrang. Zoals met alle loten van de stam van het marxisme bleef het einddoel vaag en onuitgewerkt, maar dat het de moeite van het nastreven waard zou zijn, dat stond natuurlijk wel vast. Wat nu blijkt is dat steeds meer jongeren in de Verenigde Staten er achter zijn gekomen dat de oude beschavingsidee misschien toch zo gek nog niet was. Dat de praktijk leert dat een goede echtscheiding niet bestaat. Dat vrije seks niet alleen maar tot niets verplichtende pret betekent, maar vaak ook geestelijk lijden en lichamelijke aandoeningen met zich mee brengt. Dat er geen attractievere, stabielere en nastrevenswaardiger relatievorm blijkt te zijn dan het ouderwetse huwelijk. In enquêtes geeft ruim 90% van alle ondervraagde jongeren aan het huwelijk nog altijd als de ideale relatievorm te beschouwen. Brunts vreemde ideeën over het belang van overspel en vrije seks blijken bij deze Amerikaanse jongeren gewoon niet langer aan te slaan. Dit is waarschijnlijk de werkelijke bron van haar frustratie. Brunt en haar anti-idealen van ontkennen, afbreken en kapotslaan zijn gewoon door de werkelijkheid achterhaald. Om een mooie Engelse uitdrukking te gebruiken: zij en haar ideeën zijn "out of date & out of touch." Opgesloten in het gelijk van de grachtengordel zal ze ongetwijfeld blijven klagen over deze schandalige ontwikkeling, maar de wereld draait gewoon verder en jongeren trekken hun eigen plan, waarin het huwelijk een nadrukkelijke rol speelt. Hun boodschap aan Emma Brunt: dank u voor bewezen diensten, maar we hebben nu eens behoefte aan een nieuw geluid. Er kwam „rouw en angst in Europa” na de val van dit laatste bastion. West en Oost stortten als kaartenhuizen ineen. Om in het westelijk deel te blijven: Gibbon onderscheidt in een epiloog vier oorzaken van de ondergang van de wereldstad Rome. In de eerste plaats wijst hij op de branden en overstromingen die Rome vaak hebben geteisterd. In de tweede plaats zijn het de aanvallen van de „barbaren en christenen” geweest. De barbaren waren misschien onschuldig doordat ze de gebouwen van de stad spaarden en op kostbaarheden jaagden, die ze snel meenamen, de christenen („katholieken” noemt Gibbon hen) in Rome deden het erger: ze hebben fanatiek en volhardend de afgodendienst van hun voorouders met wortel en tak uitgeroeid. „De vernieling van de tempels in het Oosten kan hun tot een voorbeeld hebben gestrekt en stijft ons in onze overtuiging; het is waarschijnlijk dat een deel van de schuld, of de verdienste, van de vernieling van Rome de bekeerlingen in deze stad kan worden toegeschreven.” In de derde plaats wijst Gibbon op het gebruik en misbruik van bouwmateriaal en in de vierde plaats op de interne onenigheden van de Romeinen, door Gibbon als „de krachtigste en gewelddadigste oorzaak” van de verwoesting gezien. De val van het Romeinse Rijk roept het beeld op van een rijk dat door innerlijke ontbinding te gronde ging. Het werd te groot en massaal, zodat het niet meer overeind te houden was. Er zijn parallellen te trekken met de huidige samenleving. Rome was volgens Gibbon „permanent gevuld met onderdanen en vreemdelingen uit alle windstreken, die allen de belangrijkste vormen van godsdienst van hun land van herkomst introduceerden en beleden.” Wie herkent daarin niet de moderne wereldstad van deze tijd? Ook het verval in normen en de zedeloosheid roepen een beeld van deze tijd op. Gibbon doet veel meer dan schrijven. Hij roept de gebeurtenissen op een dramatische wijze op en schrijft een literair meesterwerk. Gibbon ziet de slotfase van het Romeinse Rijk als een periode van chaos, wreedheid, knechting, analfabetisme, verloedering en barbarij, waarbij hij vooral de beschuldigende vinger uitsteekt naar de christelijke religie: zij ondermijnde immers de oude sociale verbanden en luidde een periode van fanatisme en doodslag in. In dit alles toonde Gibbon zich een leerling van de Verlichting. Typerend voor hem is het heimwee naar de klassieke beschaving van weleer. Ik wil dr. G. van den Brink bedanken voor de vriendelijke toon van zijn reactie. Helaas heeft hij mijn zorg niet kunnen wegnemen. Het antwoord gaat mijns inziens aan de eigenlijke problematiek voorbij en ook worden er onterechte verwijten geuit. Voor de duidelijkheid van de discussie wil ik daarom nog één keer reageren. Ik ben niet tegen het SoW-gebeuren, ben juist zeer voor de eenheid der kerken en was heel blij geweest als er een goed rapport was verschenen, waarin iedereen zich kan vinden. Ik ben het rapport onbevangen gaan lezen. Ik heb aan de bel getrokken, omdat ik niet graag zie dat de SoW-kerken een valse kerk zouden worden. Dr. Van den Brink beaamt het stilzwijgen aangaande de wezenseenheid van de Vader en de Zoon, maar meent dat het rapport desondanks het klassieke belijden weergeeft. Als bewijs voert hij het citaat aan: „God de Zoon is mens geworden.” Maar ook hier is de vraag wat er mee bedoeld wordt. Herhaaldelijk zijn er teksten te vinden, waarvan ik een aantal de vorige maal heb geciteerd, die de wezenseenheid tegenspreken of ontkrachten. Een voorbeeld van een onduidelijke formulering is: „Het Woord dat bij God was en God is, heeft in Jezus als mens geleefd op aarde.” Herhaaldelijk heb ik gelezen dat God in Jezus aanwezig was. Daardoor begon ik te begrijpen dat er anders over de godheid van Jezus wordt gedacht dan in het klassieke belijden. Natuurlijk deel ik met prof. Muis het verlangen de hedendaagse mens op een eigentijdse manier aan te spreken. Maar er is meer aan de hand dan alleen maar een moderne verwoording van het oude dogma. Het rapport beweert niet dat Nicea verkeerd is, maar relativeert wel degelijk de klassieke formuleringen. Omdat ik mijn vorige artikel had ingekort, was een citaat weggelaten en was mijn redenering inderdaad onduidelijk geworden. Nu volgt dat citaat over de uitspraken van Nicea: „Deze theologische vaktermen zijn niet meer dan hulpmiddelen om de bijbelse boodschap te verklaren.” Deze hulpmiddelen zijn ook van een andere tijd. Daarom kunnen we er kritisch mee omgaan. Verhelderend is het commentaar van Muis zelf (gelezen in de Waarheidsvriend). Ik citeer: „In Nicea is gesproken over de wezenseenheid van Vader, Zoon en Geest. Maar vandaag leeft niemand meer met de 'ontologie' (leer van het zijnde) van toen. We moeten de begrippen van die tijd doorvertalen naar nu.” Drie-eenheid is dus als ontologisch begrip verouderd; het klassieke trinitarische denken wordt in het rapport vervangen door modern relationeel denken. Dit relationele denken betekent dat er een nauwe relatie is tussen Jezus en God en dat, zoals Muis zegt, „de relatie tussen Jezus en de Vader uniek is. Daarmee is gezegd dat wij in Jezus God Zelf ontmoeten.” Het rapport is doortrokken van dit relationele denken. Wanneer ik als voorbeeld noem dat in het rapport Jezus God wordt genoemd, omdat hij deelt in Gods koninklijke heerschappij, dan slaat dat volgens Van den Brink op de mensheid van Jezus, maar in de desbetreffende passage wordt uitgelegd waarom Jezus Kurios, God, Heer, wordt genoemd. Het rapport zegt dan: „Met de titel Heer wordt Jezus op de hoogte geplaatst van de God van Israël. Dit betekent (…) dat Hij deelt in Gods koninklijke heerschappij.” De uitspraak dat Jezus niet God 'is', is ook ingrijpender dan Van den Brink aangeeft. Het gaat erom dat volgens prof. Muis Jezus op aarde niet ten volle God was. Volgens hem „kunnen we, als we zeggen dat Jezus God is, de verhalen van het NT, waarin Jezus ten volle mens is, niet meer lezen zoals ze er staan. Dan wordt het dogma van de godheid van Jezus 'een waas voor onze ogen'. Men denke aan de verzoeking in de woestijn.” Inderdaad, als de duivel niet werkelijk bestaat, is de verzoeking niet meer te begrijpen als een confrontatie tussen God de Zoon en satan. Dan zijn de woorden van satan Jezus' eigen gedachten, zoals moderne theologen beweren en dan is hij een mens met zondige gedachten (heb ik echt in boeken gelezen). Dit heeft een ernstige consequentie voor de verzoening: als Jezus niet meer ten volle God is op aarde, is het niet meer God zelf die onze schuld op zich neemt. Het kruis heeft in het rapport gelukkig nog betekenis, maar het is wel „een symbool van het heil.” Er treedt in het denken een verschuiving op van cultisch naar ethisch denken over de verzoening; bovendien worden heilsfeiten tot metaforen. Die ommekeer is veel ingrijpender dan dr. Van den Brink aangeeft. De moderne mens, en ook prof. Muis, kan niet meer verstaan hoe een cultisch zoenoffer, waarbij bloed werd vergoten, als een heilsfeit de mensheid heeft verlost. Het lijkt in tegenspraak met de liefde van God. Het gaat voor hem om een verouderd cultisch beeld (metafoor). „Met de offerdienst waaraan de cultische beelden ontleend zijn, zijn wij daarentegen uit eigen ervaring niet vertrouwd.” Wanneer er over verzoening op een cultische manier wordt gesproken, is dat voor hem een metafoor. „Het woord 'verzoening' als vertaling van een specifieke cultische term in het Hebreeuws of het Grieks kan men een metafoor noemen.” Door over metaforen te spreken, worden de bijbelse waarheden sterk gerelativeerd. Als je bijvoorbeeld het feit dat God Vader is als een metafoor ziet, is God niet werkelijk een Vader, maar Hij is als een Vader. Metaforen maken de waarheid heel dubbelzinnig. Een metafoor is waar en niet waar. „Wanneer wij met een beeld over iets spreken, is niet op voorhand duidelijk wat de overeenkomst is tussen beeld en werkelijkheid.” Er schuilt nog wel een waarheid achter dit beeld, maar dat is eigenlijk ongrijpbaar. Ook de werkelijkheid van de verzoening wordt behoorlijk ongrijpbaar. We lezen: „De werkelijkheid van de verzoening is een geheim… We mogen daarom geen enkel beeld van de verzoening gelijkstellen met de werkelijkheid van de verzoening.” Voor Muis hangt de kracht van de metafoor nauw samen met deze onbepaaldheid. Maar de vaagheid is voor mij een ontkrachting van de bijbelse waarheid. Zo wordt het duidelijk dat we van een ander waarheidsbegrip uitgaan. Dat Jezus ons door het vergieten van Zijn bloed heeft verlost, is ook geen heilsfeit meer, maar een metafoor. Het is ergens wel een waarheid, maar niet letterlijk waar. Daarom moet je volgens hem het ook niet letterlijk nemen dat het bloed van Jezus ons reinigt van alle zonden. Jezus heeft ons echter wel degelijk verlost door Zijn bloed (ja, echt bloed met een chemische samenstelling) te vergieten. „Hij is met zijn eigen bloed (en niet met symbolisch bloed) eens en voor altijd in het heiligdom binnengegaan, waardoor Hij een eeuwige verlossing verwierf” (Hebreën 9: 12). Als je dit letterlijk neemt, kom je echter volgens Muis in de magie terecht. Volgens Van den Brink gaat het in het rapport wel degelijk „om de werkelijkheid dat we dankzij het feit dat Jezus Zijn bloed (leven) gaf, met God verzoend kunnen worden.” Maar het rapport zegt dat helaas niet. We lezen daarom niet meer dat we „door het kruisoffer” verzoend zijn, –de dood wordt niet letterlijk als een offer beschouwd–, maar „door Jezus, die zijn leven heeft gegeven.” Dit lijkt een klein verschil, maar er steekt een wezenlijk ander theologisch denken achter. De fundamentele werkelijkheid van de verzoening is gelukkig in beide denkwijzen hetzelfde. Het gaat erom dat onze relatie met God is hersteld. Maar de vraag is: hoe? We worden volgens het rapport verzoend doordat Jezus de mens is die rechtvaardig leefde en bereid was te sterven. Het rapport zegt: „Wanneer wij het beeld van het offer verbinden met de ethische lijn, kunnen wij zeggen: „Jezus' offer is het offer van een gehoorzaam leven in liefde tot God en mensen tot het einde.” En: „Jezus' menselijke gehoorzaamheid en zijn offer beantwoorden aan Gods rechtvaardigheid.” Er wordt dus gesproken over een menselijk offer dat van een andere orde is dan het cultische zoenoffer, dat wil zeggen het is geestelijk. Op deze wijze gaat het niet meer om het ene cultische zoenoffer van het Lam Gods dat door het vergieten van bloed werkelijk kon verzoenen. Is het werkelijk van ondergeschikt belang voor de verzoening dat zondeval, hemel en hel niet worden genoemd? De paradijselijke beginsituatie blijft buiten beeld. „Vanaf het begin van de menselijke geschiedenis hebben mensen zich van God en hun naaste afgekeerd en zichzelf gezocht.” Zo wordt de zondeval ontkend. Natuurlijk, als er geen duivel bestaat, kan er ook geen zondeval zijn geweest. Wanneer we niet meer van een zondeval uitgaan, kunnen we het verlossingsplan niet meer goed verstaan. Is het feit dat Jezus voor ons de hemel heeft geopend, niet van wezenlijk belang voor de verzoening? We moeten toch ook uitleggen wat het betekent dat de relatie met God is hersteld. Het zou goed zijn als er een nadere bezinning kwam op het moderne metaforische denken, dat fataal is voor het christelijk geloof en dat ook aan dit rapport ten grondslag ligt. Uit het artikel van Martie Dieperink, 'SoW-rapport relativeert het belijden', Reformatorisch Dagblad, 13 januari 2001, blz. 17. Amsterdam - Het christendom heeft zich niet vrij ontwikkeld, maar heeft vanaf het begin veel overtuigingen gedeeld met de Grieks-Romeinse filosofie. Tot deze conclusie komen Leidse wetenschappers, die de brieven van de apostel Paulus vergeleken met andere geschriften uit de eerste eeuwen na Christus. De gangbare visie dat christenen filosofie aanvankelijk afwezen, blijkt onjuist te zijn. Het onderzoek naar Paulus en zijn volgelingen laat duidelijk zien dat Griekse denkbeelden van meet af aan deel uitmaakten van het christendom. Paulus deelde de Grieks-Romeinse opvatting dat de kosmos is samengesteld uit elementen, die door bepaalde krachten beheerst worden. In twee pseudo-Paulijnse geschriften, de 'Brief aan de Kolossenzen' en de 'Brief aan de Efeziërs' wordt Paulus' kosmologie nog verder vergriekst. Volgens 'Kolossenzen' vervult Christus de kosmos, waardoor de kosmos een coherent, in rust en evenwicht verkerend geheel is. 'Efeziërs' wijzigt deze zienswijze door te betogen, dat Christus weliswaar al de kerk vervult, maar nog bezig is de kosmos te vervullen, waarbij een rol wordt toebedacht aan de kerk. G.H. van Kooten betoogt in het proefschrift dat hij op 25 januari moet verdedigen aan de Universiteit Leiden, dat deze verschillende visies op de kosmos (en daarmee op Christus) corresponderen met de kosmologieën in de Grieks-Romeinse filosofie. De reactie die 'Efeziërs' vormt op 'Kolossenzen', weerspiegelt een discussie zoals die ook buiten de christelijke kerk over de kosmos (stabiel dan wel in ontwikkeling) gevoerd werd. Als het kabinet zijn zin krijgt, zullen menselijke embryo's straks gebruikt worden om geneesmiddelen te ontwikkelen tegen enkele ouderdomsziekten. We moeten ons echter realiseren dat als we hierin meegaan, we het begrip 'mens' op een onaangename manier versmallen. Onderzoekers voeren potentiële gezondheidswinst aan als een doorslaggeven argument voor gebruik van embryo's, praktisch zonder dat er één tastbaar resultaat is te melden. Dit bergt het risico in zich dat de verwachtingen hoog of zelfs veel te hoog gespannen zijn. De alternatieven zijn bovendien nog lang niet uitgeput. Er zijn steeds meer signalen dat stamcellen - waarmee wetenschappelijk onderzoek kan worden verricht - in de toekomst niet langer via embryo's verkregen hoeven te worden, omdat stamcellen van volwassenen beschikbaar kunnen komen. Verder is er het verschijnsel van de afnemende marginale waarde: hoe meer middelen er worden geïnvesteerd, des te kleiner het rendement. Bij veel toepassingen van stamcelonderzoek gaat het om aan ouderdom gerelateerde ziekten. De winst die hier verwacht wordt, is relatief beperkt en kan leiden tot nieuwe zorgbehoeften. Het aantal jaren waarin men afhankelijk is van medische zorg neemt toe. (...) Opvallend genoeg entameerde de minister vrijwel gelijktijdig met de discussie over embryo's het gesprek over de 'pil van Drion', waarvan de directe aanleiding juist het feit is dat veel mensen grote moeite hebben met steeds maar ouder worden. Streven naar gezondheidswinst en levensverlenging zonder te kijken naar de kwaliteit van dat leven en naar de haalbaarheid van de zorg voor ouderen is politiek en ethisch problematisch. (...) 'Embryo's zijn er toch al' betekent langzamerhand zoveel als: 'Waar zeuren we nog over?' langzaam raakt dat morele onbehagen uit zicht. Dat degenen die aan het embryo nog een zekere eigen waarde toekennen, zich steeds meer dienen te verantwoorden, is een signaal van een omslag. (...) In vergelijking met de conceptie zijn alle andere stappen in de ontwikkeling van embryo tot kind willekeurig. Het kabinet poogt met de voorgestelde twee-weken-grens willekeur te voorkomen, maar de ontwikkelingen in de bio-ethiek doen denken dat oprekking van dat criterium een kwestie van tijd is. In feite doet het kabinet hiertoe zelf al een poging in het wetsvoorstel over het gebruik van humaan foetaal materiaal. Volgens dit voorstel mogen ook menslijke vruchten in een veel verder gevorderd stadium zuiver instrumenteel worden gebruikt, alleen wordt het voor dit doel kweken ervan vooralsnog afgewezen. Dat veel mensen desalniettemin een onaangenaam gevoel heeft bij instrumenteel gebruik van embryo's, dient door het kabinet serieuzer te worden genomen dan nu het geval is. Gevoelens kunnen er als markers of moral values op duiden dat elementaire morele noties op het spel staan. (...) Een empiristische en rationalistische mensvisie dreigt de discussie over onderzoek met embryo's al op voorhand te beslechten. In dezelfde denklijn horen verschijnselen als euthanasie als men zijn benul gaat verliezen, zwangerschapsafbreking bij mongooltjes, late abortussen bij handicaps die met het leven niet onverenigbaar zijn en experimenten met geaborteerde foetussen (...) mensvisie waarin steeds minder mensen hun eigen begin en einde zullen kunnen herkennen. Dr.Th.A.Boer is als ethicus verbonden aan de Universiteit Utrecht en aan het Universitair Centrum voor Bio-ethiek en Gezondheidsrecht (CBG) te Utrecht. De staatshoofden en regeringsleiders van de Europese Unie hebben een charta van fundamentele rechten opgesteld. Maar geeft dit document het economische instituut Europa een geestelijk centrum? Kardinaal Joseph Ratzinger, prefect van de congregatie voor de geloofsleer schreef een beschouwing over de identiteit van Europa (...) (...) Hoe men op de juiste wijze zijn leven inricht en het politiek en religieus gestalte geeft, blijft een kernprobleem van het huidige Europa. (...) [over de Franse Revolutie] Voor het eerst in de geschiedenis ontstaat de puur seculiere staat, gevestigd op rationaliteit en de wil van de burgers, die God zelf uitroept tot een privé-zaak. Religie en geloof in God horen bij het gevoel, niet bij het verstand. (...) Europa is in het uur van zijn opperste triomf van binnen leeg geworden. En bij dit innerlijke afsterven van geestelijke krachten past ook dat Europa etnisch gezien lijkt te gaan verdwijnen. Over Europa's toekomst bestaan twee tegengestelde diagnoses. Aan de ene kant is er de these van Oswald Spengler die voor de grote culturen een soort verloop naar de wetten van de natuur meende te kunnen vaststellen: te beginnen met de geboorte, de geleidelijke opgang, de bloeitijd van een cultuur, zijn langzame vermoeid raken, ouder worden en sterven. Het avondland bereikte volgens Spengler zijn laatste fase die, alle bezweringen ten spijt, onafwendbaar op de dood van dit culturele continent zal uitlopen. (...) [aan de andere kant de visie van] Arnold Toynbee: Hij benadrukt het verschil tussen enerzijd de materieel-technische vooruitgang en anderzijds de werkelijke vooruitgang, die hij als vergeestelijking definieert. Hij geeft toe dat het avondland zich in een crisis bevindt, waarvoor hij de oorzaak zoekt in het verval van de religie tot cultus van de techniek, de natie en het militarisme. De crisis heeft voor hem een naam: secularisme. Als de diagnose gesteld is, is de therapie aan te geven: het religieuze moet opnieuw worden ingevoerd, teruggrijpend op het religieuze erfgoed van alle culturen, in het bijzonder op dat 'wat van het christendom van het avondland is overgebleven'. (...) De communistische systemen zijn intussen stukgelopen op hun foute economische dogmatiek. Maar men ziet maar al te graag over het hoofd dat ze te gronde zijn gegaan aan hun mensenverachting en aan de onderschikking van de moraal aan de behoeften van het systeem. De eigenlijke catastrofe die ze aangericht hebben is niet van economische aard: ze ligt in de vernietiging van het morele bewustzijn, in de verwoesting van de ziel. Het wezenlijke probleem van onze tijd ligt in het feit dat de morele en religieuze problematiek wordt verdrongen. (...) Bestaat er bij alle grote omwentelingen van onze tijd een passende Europese indentiteit voor de toekomst? Voor de vaders van de Europese eenheid na de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog - Adenauer, Schumann, De Gasperi - was dat fundament het christelijke erfgoed van ons continent. Voor hen was duidelijk dat de verwoesingen van de nazi- en Stalindictatuur berustten op verwerping van dit fundament - op hoogmoed die zichn niet meer aan de Schepper onderwierp, maar er aanspraak op maakte zelf de betere, de nieuwe mens te scheppen.... Maar het aanvankelijke enthousiasme voor de nieuwe toenadering tot het christelijke erfgoed is vervlogen. De Europese eenheid is een economische eenheid geworden. (...) Dat er waarden bestaan die voor niemand te manipuleren zijn is de eigenlijke garantie voor onze vrijheid. (...). Toch bestaan in het medisch onderzoek reële bedreigingen: denk allen maar aan het klonen, aan het aanleggen van voorraden van menselijke foetussen ten behoeve van onderzoek en orgaandonatie of aan genetische manipulatie. Daar komt nog de handel in mensen bij, nieuwe vormen van slavernij, de handel in menselijke organen voor transplantatiedoeleinden. (...) Er zijn nog twee punten waarin zich de Europese indentiteit toont. Op de eerste plaats is er het huwelijk en het gezin (...) Het tweede punt is het terrein van de religie. In artikel 10 worden garanties gegeven voor de de vrijheid van denken, van geweten en van religie en daarbij ook de vrijheid om van religie of levensbeschouwing te wisselen. (...) Er bestaat hier een merkwaardige en alleen als pathologisch aan te duiden zelfhaat van het avondland, dat zich weliswaar vol begrip en op prijzenswaardige wijze openstelt voor buitenlandse waarden, maar van zichzelf een afkeer heeft en van zijn eigen geschiedenis alleen nog maar het gruwelijke en vernietigende ziet en het grote en reine niet meer kan waarnemen. Europa heeft om te overleven een nieuwe - uiteraard kritische en deemoedige - aanvaarding van zichzelf nodig, als het tenminste overleven wil. Ook multiculturaliteit kan zonder gemeenschappelijke constanten, zonder richtpunten op het eigene niet bestaan. Ze kan ongetwijfeld niet bestaan zonder eerbied voor het heilige. Bij multiculturaliteit hoort men het heilige van de ander met eerbied tegemoet te treden, maar dat kunnen we alleen als het heilige, God, zelf ons niet vreemd is. (...) Aan de wereldculturen is de absolute profaniteit die vanuit het avondland omhoog gekomen is, absoluut vreemd. Ze zijn ervan overtuigd dat een wereld zonder God geen toekomst heeft. In dit opzicht roept juist de multiculturaliteit ons weer tot onszelf terug. Hoe het met Europa verder gaat, weten we niet. De charta van de grondrechten kan een eerste aanwijzing zijn dat het weer bewust zoekt naar zijn ziel. Toynbee heeft ongetwijfeld gelijk als hij zegt dat het lot van een gemeenschap telkens weer van creatieve minderheden afhangt. Gelovige christenen zouden zichzelf als zo'n minderheid moeten beschouwen en ertoe moeten bijdragen dat Europa het beste uit zijn erfgoed opnieuw opdelft en daarmee de hele mensheid dient. Toch blijven ook na aanvaarding van het rapport krachtige tegenstemmen klinken. Zo betoogde drs. Martie Dieperink in deze krant dat het rapport op diverse punten het klassieke belijden tegenspreekt. Zij meent zelfs dat „het hart uit het Evangelie wordt weggesneden”, en acht het dan ook onbegrijpelijk dat er van orthodoxe zijde geen „luid protest” tegen het rapport is gekomen. Ik meen echter dat zij op diverse plaatsen eenvoudig geen recht doet aan het rapport, en ga daarom wat dieper op haar bijdrage in. Ik teken daarbij uitdrukkelijk aan me niet als verdediger van het rapport te willen opwerpen. Daarvoor staan er te veel dingen in waar ook ik grote vragen bij heb. Die kritische vragen zijn door mij en anderen van meet af aan trouwens ook verwoord. Een eerste punt waar Dieperink (en zij was niet de enige) over valt, is de wijze waarop het rapport spreekt over Jezus' Godheid. Inderdaad is daar kritiek op mogelijk. Die betreft dan met name het stilzwijgen over de belijdenis van Constantinopel/Nicea aangaande de „wezenseenheid” van de Vader en de Zoon. Het is jammer dat het rapport deze aanduiding niet heeft overgenomen. Nu blijft voortdurend (zo blijkt ook uit de reactie van Dieperink) de argwaan op de loer liggen dat men ondanks alle mooie woorden over het Zoonschap van Jezus Hem ten diepste toch als een mens blijft zien. De kerkvader Irenaeus schijnt al gezegd te hebben dat ketters mensen zijn die dezelfde woorden gebruiken „als wij”, maar er iets anders mee bedoelen... Daarvan verdenkt Dieperink het rapport begrijpelijkerwijs ook. Toch is dat in dit geval onterecht. Want het rapport tekent Jezus wel degelijk geheel volgens het klassieke belijden als God en mens. Het wil zelfs bereiken dat we hier inderdaad met twee woorden blijven spreken. We moeten ons er door Kuitert c.s. niet toe laten verleiden van de weeromstuit het waarachtig menszijn van Christus te miskennen. Vandaar dat het rapport ook allerlei uitspraken bevat die op dat menszijn van Jezus betrekking hebben. Zo schrijft men bijvoorbeeld (in aansluiting op 1 Korinthe 15) dat Christus deelt in Gods koninklijke heerschappij. Dieperink geeft daar dan het volgende kritisch bedoelde commentaar bij: „Op deze wijze kun je Jezus als mens beschouwen, want ook als mensen kunnen we delen in Gods heerschappij.” Welnu, dat is zo. Maar wat is daar mis mee? Ik mag aannemen dat Dieperink Jezus toch ook als mens beschouwt? Het zou een oude ketterij zijn dat niet te doen! Het rapport tekent hier één van de facetten van dit menszijn van Jezus uit. En terecht, want wat is juist dat waarachtig menszijn van Jezus troostrijk! De vraag waar het om draait, is natuurlijk of Jezus voor ons alléén maar mens is, of tegelijkertijd ook God geopenbaard in het vlees. Op die vraag is het antwoord van het rapport niet onduidelijk. Laat ik in dit verband één zin citeren, die ik in de kritieken tot dusver niet ben tegengekomen, maar die toch bepaald ondubbelzinnig mag heten: „In de lijn van Johannes en de traditie van de kerk belijden wij, dat God de Zoon mens geworden is.” We moeten er dan op letten dat hier over Jezus niet gesproken wordt als Zoon van God (aan die uitdrukking geven moderne theologen inderdaad alle mogelijke invullingen), maar als „God de Zoon”. En die laatste uitdrukking zal men bij moderne theologen niet aantreffen. Want die kan alleen trinitarisch verstaan worden. ”God de Zoon” veronderstelt dat Jezus de tweede persoon van de Drie-eenheid is naast God de Vader en God de Heilige Geest. Het is dan ook onjuist wanneer Dieperink stelt dat prof. Muis „geen weet meer heeft van een Drie-enige God”. Ik begrijp ook niet waar zij dat op baseert. Ze verwijst ervoor naar de toelichting die Muis ter synode gaf op de zinsnede „Jezus ”is” niet God.” Muis bedoelde daarmee naar zijn zeggen, dat je niet zomaar een isgelijkteken kunt zetten tussen Jezus en God. Want als je dat zou doen, zou je moeten zeggen dat toen Jezus op aarde was, God ook op aarde was en niet meer in de hemel. Maar dat is onjuist. Op deze wijze verzet Muis zich tegen hedendaagse theologen als J. Moltmann en A. van de Beek, die er soms toe neigen God helemaal in Jezus op te laten gaan. Aan het kruis zou dan bijvoorbeeld niet slechts Jezus maar ook Gód in doodsnood zijn geweest. Hiertegenover geeft Muis blijk van een gezond trinitarisch denken, wanneer hij God de Zoon nadrukkelijk onderscheidt van God de Vader. De eerste kwam in het menselijk vlees op aarde, de tweede bleef in de hemel. Muis blijkt dus juist wél weet te hebben van een Drie-enig God, en maakt zich tegenover anderen sterk voor voldoende „trinitarische spreiding.” (...) het rapport is geen minidogmatiekje waarin het over alles gaat. Het wil slechts antwoord geven op twee vragen: wie is Jezus Christus voor ons, en hoe verzoent Hij ons met God? Het is dan ook niet terecht wanneer we daar buitenom van alles „missen.” Wat het tweede betreft: het kruis wordt in het rapport voluit letterlijk genomen. Ik begrijp dus niet waar Dieperink hier op doelt. De uitspraken over de duivel zijn inderdaad voor tweeërlei uitleg vatbaar, en dat betreur ik met haar. Ten aanzien van de „verzoening door het bloed” merkt het rapport op dat het niet de vloeistof bloed is die dankzij haar chemische samenstelling onze zonden wegwast. Dát wordt als magisch denken afgewezen. Dat wil echter niet zeggen dat er dus geen werkelijkheid aan deze zegswijze beantwoordt. Het gaat hier om de werkelijkheid dat we dankzij het feit dat Jezus Zijn bloed (= leven) gaf, met God verzoend kunnen worden. Dat acht het rapport bepaald géén magisch denken. Heel het hoofdstuk over metaforen is trouwens gericht tegen de wijze waarop Den Heijer c.s. de werkelijkheid van de verzoening menen te kunnen laten vervluchtigen. Ik kan dus onmogelijk inzien waarom Dieperink in dit verband het rapport als „lasterlijk” bestempelt. Nog een laatste voorbeeld van slordig lezen. Voortdurend poogt het rapport klassieke formuleringen zorgvuldig uit te leggen. Het komt er immers op aan, zo stelt men, „dat wij dergelijke termen en zegswijzen goed verstaan” (p. 9). Dieperink tekent dan aan: „Hier komt de aap uit de mouw. De schrijver relativeert het belang van klassieke formuleringen.” Zodat hij uiteindelijk „in wezen het klassieke belijden verlaat.” Maar dat is veel te kort door de bocht. Het enige wat er staat is dat het belangrijk is om de klassieke formuleringen goed te verstaan. En wie kan dat nu ontkennen? Dat daarbij ook nieuwe beelden en eigentijdse voorbeelden gebruikt worden, lijkt me iets waar dominees zondag aan zondag mee bezig zijn. Kortom, al heb ik ook vragen bij het rapport (wellicht nog méér dan Dieperink, bijvoorbeeld over de interpretatie van de Catechismus!), ik kan haar boude conclusies echt niet meemaken. Uit het artikel van G. van den Brink, 'SoW-rapport is niet modern', Reformatorisch Dagblad, 6 jan. 2001

DJ Zuienkerke - De Grote Stove - De Trouwfeest Dj Tom Cosyns - Dj Zuienkerke voor verjaardagsfeest, bedrijfsfeest, Jubileum, ... Heb je plannen om te trouwen in Feestzaal De Grote Stove te Zuienkerke dan kan je beroep doen op Trouwfeest Dj Tom Cosyns. Feestzaal De Grote Stove in Zuienkerke is zeer gekend als zaal voor trouwfeesten, De uitbaters bezitten de kunst om van elk feest een onvergetelijke gebeurtenis te maken. In De Grote Stove is er geen klank en lichtinstallatie voorzien, trouwers moeten zowel de Dj als installatie boeken. Voor je trouwfeest in Feestzaal De Grote Stove kan je beroep doen op de professionaliteit van De Trouwfeest Dj Tom Cosyns. Een zeer ervaren Dj gesecialiseerd in het draaien van trouwfeesten, bedrijfsfeesten, seminaries, verjaardagsfeesten ... U droomde altijd al van een sprookjeshuwelijk in een uniek decor? Dan is De Grote Stove de ideale locatie voor een magisch en onvergetelijk trouwfeest. "De Grote Stove" is gelegen in het rustige en landelijk gelegen Zuienkerke, in de buurt van Brugge en enkele kilometers van de Belgische kust. Blankenberge, Wenduine en De Haan zijn slechts een steenworp van de zaak verwijderd. Een huwelijk plannen, vergt heel wat organisatie. Ook voor het feest moeten er allerlei zaken geregeld worden. Gelukkig is Stefan & Nathalie er om een deel van deze organisatie (en stress) van u over te nemen. De feestzaal in Bourgondische stijl bevindt zich in de gerestaureerde graanschuur van de oude hoeve en straalt pure harmonie en esthetiek uit. Deze zaal staat steeds ter beschikking voor semenaries, personeelsfeesten, communiefeesten, recepties maar vooral ook huwelijksfeesten. Er wordt aan elk detail gedacht. Elk menu wordt op maat opgesteld. Geen enkele maaltijd is identiek. Daarvoor hebben we een documentatiemap die u een ruime keuze uit de verschillende menu's geeft. De traditie, ervaring en de stijlvolle inrichting van onze Bourgondische zalen verzekeren U een vlotte, professionele en persoonlijke aanpak van uw feest. Eenieder die een feest organiseerd in De grote Stove moet zelf zijn Dj boeken. Dj Tom Cosyns draait er op regelmatige regelmatg feesten, zie reacties. Wij zorgen voor een onvergetelijk feest in elke tzaal van in De Grote Stove, een geschikte trouwfeestlocatie, een professionele discobar volledig met ledverlichting en de muziek van Dj Tom Cosyns maakt jullie feest geslaagd. Bent u geinteresseerd in Dj Tom Cosyns als Dj op uw feest in De Grote Stove te Zuienkerke? Neem dan contact met ons op via [email protected], bel 0495/21 45 83 of vul het contactformulier in. Een huwelijksfeest in "De Grote Stove" is in deze mooi gerestaureerde hoeve een onvergetelijk gebeuren. Voor huwelijkspaartjes is er een stijlvolle bruidssuite gratis beschikbaar midden in de prachtige tuin. Deze is voorzien van een hemelbed, wc, lavabo en douche. Ook de extra's zijn er inbegrepen. Bediening, zaalonkosten, BTW, kaarsen, bestek... beschouwen ze als vanzelfsprekende onderdelen van hun service. Zelfs wanneer uw gasten zo "opdreef " zijn, zodat U graag een uurtje of twee langer feest, wordt U met de glimlach en zonder supplementaire kosten verzorgd. De rustige omgeving midden de ongerepte polders, ruime parkeermogelijkheden, bij minder goed weer een grote overdekte receptieruimte tot 500 personen bieden u als geen ander de mogelijkheid er een onvergetelijk en stijlvol feest van te maken. Als u dit alles in overweging neemt, terwijl U de menu's inkijkt, zijn zij ervan overtuigd dat U, met feestzaal "De Grote Stove" een juiste keuze maakt! Wil je als toekomstig paar vooraf een bezoekje maken aan de keuken en zaal van "De Grote Stove" dan kan dit. Een telefoon of mail volstaat om een afspraak te maken. Dj Tom is te boeken voor elke feest met of zonder installatie in Zuienkerke. Bent u van plan een familiefeest, hwelijksfeest , communiefeest of andere te organiseren in Zuienkerke kan je ook beroep doen op Feestzaal Ten Doele - Nieuwesteenweg 1 - 8377 Zuienkerke. Karel en Mieke verwelkomen U graag in hun rustiek restaurant in het hartje van de polders. Het mooie terras met binnentuin en speeltuin met trampolines zorgen ervoor dat zowel jong als oud heerlijk kunnen genieten van een lekker en ontspannend etentje. De gezellige feestzaal met ruime parking is ideaal geschikt voor familie, huwelijks- en communiefeesten of andere feesten. Ook voor deze locate in Zuienkerke kan je beroep doen op Dj Tom. Meer

De woonkamer biedt uitzicht op een sfeervol tuintje aangelegd door de eigenaar die tuinarchitect is. De slaapkamer van Marie op de eerste verdieping, beschikt over; twee bedden zijn klaar, een ingebouwde kast, een werktafel en twee stoelen en Internet (kabel en wifi) De slaapkamer van Claire, op de eerste verdieping,beschikt over : een stapelbed, een ingebouwde kast en een bureau hoekje De slaapkamer van Louise, (15m² onder het dak) bevindt zich op de tweede verdieping. In deze kamer zijn er: 2 bedden zijn klaar, De keuken (15m²) beschikt over: een vaatwasmachine, een droogkast, een microgolfoven, een elektrisch kookfornuis met oven, een koelkast met diepvries en een strijkijzer met plank

Onderzoeken, testen en valideren: UX-onderzoek is niet meer weg te denken in het digitale domein. Iedere digitale professional die zichzelf een beetje serieus neemt, weet dat keuzes maken op basis van meningen zo ontzettend passé is. Dus ook in 2018 duiken we weer het testlab in voor een usability-test of focusgroep. Eat, sleep, test, repeat. In dit artikel geven we je inspiratie voor al je onderzoeksactiviteiten voor het komende jaar. Want er is meer dan de klassieke usability-test of cardsorting-sessie. We verleggen steeds meer de focus van klassiek (doelgroep)onderzoek naar iteratief testen en valideren. Hoe goed je de behoeften en motivaties van je eindgebruikers ook in kaart hebt gebracht: zodra ze in aanraking komen met jouw digitale product of dienst, ontdek je pas écht of je aannames kloppen. Ook de populaire design-methodieken als Google Design Sprints en Lean UX laten ons meer richten op het vroegtijdig testen en valideren van onze concepten – in plaats van al te lang vooraf onderzoeken. Een aantal jaar geleden was het uitvoeren van een eyetracking-onderzoek alleen weggelegd voor de grote merken en corporates. Inmiddels is de hardware steeds betaalbaarder en kun je voor hele schappelijke prijzen een testlab afhuren. Hierdoor kunnen ook startups en het MKB dergelijke onderzoeken uitvoeren. Doordat ook online test-tools steeds gebruiksvriendelijker zijn, is het uitvoeren van een test niet alleen meer weggelegd voor gespecialiseerde UX-onderzoekers. Designers, marketeers, product owners: iedereen kan inmiddels zelf een (eenvoudige) test opzetten of onderzoek uitvoeren. Een klassieke usability test wordt begeleid door een tester – in een testomgeving of op afstand. Hij of zij legt uit wat de test inhoudt, legt opdrachten voor, kijkt live mee en springt in waar nodig. Het nadeel van deze werkwijze is dat de tests strak gepland moeten worden. En wie ervaring heeft met usability tests weet hoe snel het draaiboek in de soep kan lopen als een testpersoon te laat op komt dagen. Bovendien hebben testers met weinig ervaring nog wel eens de neiging om te veel te sturen tijdens de tests. Kortom: in 2018 gaan we usability tests uitvoeren zónder begeleiding. Lookback neemt het werk van de tester uit handen. Testpersonen kunnen de test doen op een moment dat hen het beste uitkomt en in hun normale omgeving. Lookback legt de testpersoon uit wat de bedoeling is en neemt vervolgens scherm, audio en alle interactie op. Eye tracking en heatmaps geven je inzicht in waar gebruikers naar kijken en klikken. Maar waarom kijkt de gebruiker ergens naar? Waarom klikt hij ergens op? En hoe voelt hij zich daarbij? Het overgrote deel van ons gedrag doen we onbewust. En uit onderzoek blijkt dat wij mensen behoorlijk slecht zijn in het evalueren van ons eigen gedrag. Simpelweg omdat we vaak niet weten waarom we iets doen. Voor diepgaander inzicht in de emoties en ervaringen van onze gebruikers, wordt steeds vaker gebruik gemaakt van EEG-onderzoek. Tijdens de tests worden met behulp EEG-sensoren de emoties van de testpersoon gemeten. In Nederland is het bedrijf Braingineers actief met het inzetten van deze vorm van neuro-onderzoek. Een voorbeeld van zo’n test: We verwachten dat dit jaar veel organisaties zullen experimenteren met hun eerste neuro usability test. Steeds meer organisaties zien het belang van goede user experience in. En steeds meer organisaties gebruiken een aanpak van Human-centered design voor het ontwikkelen en verbeteren van hun digitale producten en diensten. Human-centered design stelt de eindgebruiker centraal bij het ontwikkelen van een product of feature en betrekt de eindgebruiker actief bij het ontwikkelen daarvan. Wie is de gebruiker nu werkelijk? Wat zijn de behoeftes, wanneer gebruikt hij het product, etc. Het testen van je website of app is daarmee niet meer iets wat je eens per jaar wilt doen bij een grote release. In plaats daarvan wil je kleine onderdelen testen en verbeteren. Een cyclus van think, make, check. Betrek in 2018 dus de eindgebruiker intensief bij de ontwikkeling van je coole nieuwe app, site of feature. De kosten voor het maandelijks inhuren van een onderzoeksbureau voor elke test kunnen behoorlijk oplopen. Daarom zien we dat steeds meer organisaties een in-house testlab bouwen. Naast de kostenbesparing op termijn, zorgt een eigen testlab er ook voor dat de drempel om iets te testen verlaagd wordt. Sterker nog: afdelingen hebben geen reden meer om hun nieuwe ontwerp niet aan een test te onderwerpen. Er komen steeds meer tools op de markt die designers in staat stellen om realistische prototypes te maken voor apps en websites. Denk aan tools als Webflow, Flinto, Framer, Principle, Adobe XD en Invision. Met deze tools komen statische ontwerpen tot leven en kunnen we een realistische beeld geven van de uiteindelijke interactie zonder dat daar veel werk van front-end developers voor nodig is. Ideaal voor designers om het idee duidelijk te maken aan developers, maar vooral ook om voor te leggen aan eindgebruikers. Zij hoeven hierdoor steeds minder door een wireframe of statisch ontwerp heen te kijken en ervaren geen verschil tussen het prototype en een “echte” app of website. Agile is steeds meer de standaard. We lanceren een minimal viable product en gaan daarna doorontwikkelen. Waarom is UX research dan vaak alleen een eerste stap aan het begin van een project? Daarna stopt het onderzoeken en valideren vaak, totdat er een grote gebruikerstest is. Maar informatie en inzichten veranderen vaak gaandeweg. Ontwerpkeuzes worden bij voorkeur niet gebaseerd op onderzoek van zes maanden, maar liever op inzichten van zes dagen geleden. Hoe actueler de inzichten, hoe beter je product wordt. Het is vrij lastig om vooraf alle vragen die je hebt op een rijtje te krijgen. Vaak ontstaan de échte onderzoeksvragen gaandeweg, tijdens gesprekken met stakeholders, met gebruikers, met andere UX’ers, met developers, onder de douche. Niet alleen in de beschikbare tijd die je bij aanvang krijgt om onderzoek te doen. Op deze vragen wil je snel een “antwoord”. Het cumulatief opsparen van tig onderzoeksvragen totdat er een grote usertest is, kan op de lange termijn veel meerwerk opleveren. Door tussen sprints tijd voor research te reserveren in plaats van alleen maar aan het begin van het project, kun je aanpassingen en veranderingen van richting ook beter onderbouwen en communiceren. Dit kan draagvlak en acceptatie beïnvloeden. Just in time research sluit aan op agile research. Meestal is kwalitatief en kwantitatief onderzoek de eerste stap in het ontwerpproces. Na deze stap heb je de inzichten verkregen en start je met het ontwerpen. Als je er goed over nadenkt, is het niet altijd logisch om als eerste het onderzoek te doen, deze stap af te sluiten en vervolgens te ontwerpen en ontwikkelen. Net als met agile onderzoek is er veel voor te zeggen om dit onderzoeksmoment uit te stellen totdat er concretere stappen worden genomen in de daadwerkelijke realisatie van een concept. De richting van een project verandert namelijk nogal snel, vaak tijdens al tijdens de ontwikkeling van dit concept, wat gegenereerde inzichten en informatie vaak snel minder relevant kan maken. Bovendien leer je pas écht wanneer iets live staat en er “echte” interactie plaatsvindt. Just in time research focust zich – net als meer agile zaken – meer op het hier en nu. Het genereren van inzichten terwijl je weet waar je naar zoekt en wat je wil toetsen gaat veel sneller dan zonder focus. Hier kun je dan snel nog op anticiperen voordat er gestart wordt met development, of je plaatst het op de backlog om snel op te pakken bij de volgende iteratie. Agile/just in time research zal het komend jaar volgens ons een grote vlucht gaan nemen. User research wordt vaak gedaan vanuit een lab, of een andere gecontroleerde omgeving met mensen die zijn uitgenodigd voor een panel en die weten waar ze voor komen. Maar deze selectief uitgezochte, gecontroleerde test is in principe al een kleine valkuil. Want hoe realistisch is deze groep waarmee je test? Het zijn mensen die een uur beschikbaar hebben, graag goed meedoen aan de test en dus het geduld kunnen opbrengen om met je door een hele test te lopen. Iets wat een gemiddelde gebruiker van je digitale oplossing nooit zal hebben. Die wil snel resultaat of een ervaring die hem niet stoort. In het wild kom je sneller “normale” gebruikers en situaties tegen. De omgeving is daardoor natuurlijker. Deze hebben vaak niet veel of geen tijd, dus zijn realistischer dan “testers”. Ook kunnen ze eerlijker zijn (want tijd voor nuance is er ook niet). In het wild testen ging vroeger vaak door middel van paper prototypes (kan nog steeds, maar voelt een beetje knullig met wat schetsen een willekeurig persoon een digitale oplossing voor te schotelen). Dit diende vaak als reality check voor de ontwikkeling van een concept. Want echte UX valt zo niet te testen. Met de hedendaagse prototyping tools heb je veel sneller een realistische weergave van je concept. Dus waarom deze dan niet testen op straat of op locatie? Hoe realistischer een groep testers is en hoe dichter een versie van het concept bij de werkelijkheid komt, hoe beter je testresultaten zullen zijn. Afhankelijk van de content en markt van je product kun je ook selectiever op locatie gaan testen om de potentiële gebruikersgroep te simuleren. In een boekenwinkel voor een boeken-app, of in een kookwinkel voor een receptensite, et cetera. In 2018 dus meer de straat op, de winkels of het café in! Het zelf bijhouden van een gebruikersverslag is al langer een goede manier om gebruikersinformatie te vergaren. Je geeft dan een gebruiker een tijd lang het product in handen en laat ze documenteren wat ze gedaan hebben, waar ze tegenaan liepen tijdens het proces en wat ze er allemaal van vinden. Prima informatie op zich, maar je documenteert nog steeds een interpretatie van iemand. Vaak zie je ook een hele hoop zaken niet. Veel devices hebben vaak een mogelijkheid om het scherm op te nemen (screen capturing). Dit kun je natuurlijk perfect inzetten om te registeren wat een gebruiker daadwerkelijk aan het doen is. Je registreert van moment tot moment wat er fout gaat. En als een pad goed doorlopen wordt, registreer je dit ook op detailniveau. Niet alleen maar doordat de gebruiker je dat mededeelt. Je kunt dan nog steeds vragen wat ze ervan vinden, maar de daadwerkelijk interactiemomenten zijn veel specifieker gedocumenteerd. In plaats eindgebruikers inzetten om je oplossing te testen, gebruik je bij cognitive walkthrough (COG-walk) enkele experts die je eenzelfde soort test laat doorlopen. Dit zijn vaak UX-designers of -researchers. Voorwaarde voor de sessie is dat de experts nog niet bij het product of oplossing betrokken zijn geweest (een frisse blik dus). Diegene die het ontwerp inbrengt, mag zich bovendien niet verdedigen of uitleggen waarom hij of zij voor een bepaalde oplossing heeft gekozen. De denkwijze van een COG-walk is dat een expert net zo goed weet wat er aan een product mankeert als hij het gaat gebruiken als een gemiddelde thuisgebruiker. Hij of zij is in principe een gebruiker met veel kennis van UX. Bij een COG-walk heb je het bijkomende voordeel dat een sessie van 1-2 uur met meerdere UX’ers in een kortere tijd veel feedback oplevert. Je hebt niet een hele testdag nodig met elk uur een test met een specifieke gebruiker. Ook is er minder kans op sociaal wenselijke antwoorden, want vakgenoten zijn over het algemeen kritisch op elkaar en nemen – als het goed is – minder snel een blad voor de mond. Uiteraard zijn lijstjes nooit volledig. We zijn dan ook benieuwd welke vorm van UX research jij dit jaar inzet. 2018 here we come! Fw+ NieuwsAlert Ontvang direct een e-mailalert als een nieuw artikel over Design wordt gepubliceerd. Fw+ NieuwsAlert Ontvang direct een e-mailalert als een nieuw artikel over Trends wordt gepubliceerd. Fw+ NieuwsAlert Ontvang direct een e-mailalert als een nieuw artikel over User experience wordt gepubliceerd.

Culturele uitgifte. "De Aanbidding van het Lam Gods" Jan Van Eyck. Vlaams schilder (omstr. 1390/1400-1441). Eerst in dienst van Jan van Beieren, de latere hertog van Nederland (miniaturen van "De Zeer Mooie Uren van Onze Lieve Vrouw," Turijn) daarna van Filips de Goede (1425). Hij vervult een aantal diplomatieke zendingen en vestigt zich rond 1430 in Brugge Zijn faam neemt een hoge vlucht wanneer in 1532 de plechtige onthulling plaatsvindt van het retabel "Het Lam Gods' (vermoed wordt dat dit schilderij begonnen werd door eer zekere Hubert Van Eyck, waarschijnlijk zijn oudere broer). In zijn schilderijen verwerkt Jan Van Eyck verschillende technieken (hij gebruikt o.a. olie) om ze een tot dan toe ongekend suggestieve kracht mee te geven. De nieuwe stijl van aandachtig realisme die hij hanteert, staat totaal los van het decoratieve maniërisme van de internationale gotische stijl. Hij wordt dan ook samen met R. Campin, beschouwd als de grondlegger van de grote Vlaamse School, zowel door zijn religieuze schilderijen (Madonna van kanselier Rolin, Louvre) als door zijn portretten, bv. dat van Arnolfini en zijn vrouw (National Gallery, Londen), waarmee hij het genre van de wereldlijke binnenhuistaferelen in het leven roept. Thematische Filatelie Naar aanleiding van de uitgifte van de reeks "Culturele 86', kunnen we opmerken dat de Regie der Posterijen reed. herhaaldelijk hulde heeft gebracht aan Jan Van Eyck en zijn werk; hierbij werd ook aandacht besteed aan de Sint Baafskathedraal waar zijn waardevol polyptiek bewaard wordt. Dit is reeds gebeurd bij de volgende uitgiften: aan Jan Van Eyck in 1944 (zegel 00661), en in 1958 (zegel 01076) en in 1975 in de reeksen "Beroemde personen" (de kunstenaar zelf), "Culturele" (zijn vrouw) er Themabelga (kanunnik Van der Paele); aan het Lam God in 1974 (zegel 1737) en 1977 (zegel 01862), ter gelegenheid van de uitgiften die respectievelijk gewijd waren aan het feest van Kerstmis en aan de Internationale Federatie van de Bibliotheekverenigingen in 1985 met het postogram nr. 19: aan de Sint-Baafskathedraal in 1928 (zegel 00270) en 1971(zegel 01594) op twee mooie postzegels die werden gedrukt in diepdruk.

De EyeOn Pet Monitor HD 360 van D-Link vereenvoudigt de controle op uw viervoeters, knuffeldieren of gevederde vrienden als u niet thuis bent Showstoppers @IFA, Berlijn – 3 september 2015 – D-Link introduceert de EyeOn Pet Monitor HD 360, die nieuwe manieren biedt om in contact te blijven met uw katten, honden, vissen, konijnen of andere huisdieren. Dit is de meest geavanceerde huisdiercamera op de markt. U kunt niet alleen naar uw huisdieren kijken, maar ook met ze communiceren, zodat u zeker weet dat er goed voor ze gezorgd wordt, waar u ook bent. Met de EyeOn Pet Monitor HD 360 (DCS-855L/P) kunt u meer doen dan alleen naar uw huisdier kijken. Het is eenvoudig te installeren met een beveiligde webverbinding en biedt tweerichtingsaudio, zodat u met ze kunt praten, een alarm kunt instellen of naar ze kunt luisteren als ze spelen of slapen. U kunt ook de kamertemperatuur in de gaten houden of meldingen ontvangen als er beweging wordt waargenomen. Huisdieren die snel wakker worden hebben geen last van de camera omdat het draaien en kantelen muisstil is. U kunt de camera zelfs instellen om uw eigen muziek af te spelen voor uw huisdieren, die misschien geruststellende geluiden nodig hebben als u niet thuis bent. Met de mydlink Lite-app voor iOS en Android heeft u op afstand toegang tot de camera, zodat u afbeeldingen kunt maken van livebeelden of de opnames van die dag kunt bekijken. De camera schakelt automatisch over op nachtzicht als het donker wordt, zodat u altijd goed beeld heeft. U kunt de videobeelden ook delen met het hele gezin, omdat meerdere gebruikers met dezelfde logingegevens toegang hebben via het webportaal of de mydlink Lite-app. U kunt de EyeOn Pet Monitor HD 360 op veel manieren gebruiken om de zorg voor uw huisdier te vereenvoudigen: Koel houden: Of er nu een hittegolf is of het keihard vriest, misschien maakt u zich wel zorgen over hoe het uw huisdier vergaat in diverse weersomstandigheden - stel een melding in voor temperatuursveranderingen, zodat u snel de livebeelden kunt bekijken om te zien of het goed met ze gaat. Uw huisdier mee op vakantie: Als uw huisdier meegaat op vakantie, neem de camera dan ook mee. Zelfs zonder internetverbinding kunt u de livebeelden bekijken of de tweerichtingsaudio gebruiken met het ingebouwde draadloze netwerk van de camera. Uw huisdier niet mee op vakantie: Als uw huisdier naar het asiel of de opvang gaat, dan kunt u de EyeOn Pet Monitor HD 360 gebruiken om in contact te blijven, hun favoriete muziek af te spelen of met ze te praten om ze op te vrolijken als u weg bent. Showstoppers @IFA, Berlijn – 3 september 2015 – D-Link introduceert de EyeOn Pet Monitor HD 360, die nieuwe manieren biedt om in contact te blijven met uw katten, honden, vissen, konijnen of andere huisdieren. Dit is de meest geavanceerde huisdiercamera op de markt. U kunt niet alleen naar uw huisdieren kijken, maar ook met ze communiceren, zodat u zeker weet dat er goed voor ze gezorgd wordt, waar u ook bent. Met de EyeOn Pet Monitor HD 360 (DCS-855L/P) kunt u meer doen dan alleen naar... D-Link introduceert haar nieuwe Smart Installer-programma om beveiligingsinstallateurs te helpen maximaal te profiteren van de groeiende markt. Het programma wordt aangevuld met de nieuwe Vigilance -serie beveiligingscamera’s. Die biedt installateurs een betaalbare en praktische optie voor hun klanten. Wanneer internettoegang een must is terwijl je van huis of kantoor bent, dan is een travelrouter de oplossing. Gratis hotspots zijn vrijwel altijd onveilig zodat je apparaat kwetsbaar is voor aanvallen. De gratis breedbanddiensten van hotels zijn vaak beperkt en bieden geen mogelijkheid om zowel je smartphone als tablet te verbinden en wanneer dit wel het geval is, zijn er vaak extra kosten aan verbonden. Daarom introduceert D-Link de Mobile WiFi Hotspot 150 Mbps (DWR-932), een draagbare rout... D-Link pakt met de introductie van mydlink™ Home Music Everywhere (DCH-M225) het streamen van muziek anders aan. Home Music Everywhere is onderdeel van D-Link’s nieuwe home domoticasysteem en streamt je muziek vanaf een Android- of iOS-apparaat of een met een netwerk verbonden mediaspeler rechtstreeks naar vrijwel elke aangesloten luidspreker of stereo-installatie met een standaard 3,5 mm audiostekker. Zo verander je oude luidsprekers in moderne draadloze luidsprekers voor het streamen van mu... D-Link is partner van 20th Century Fox voor de lancering van de nieuwe film ‘Walking with Dinosaurs’. Deze spectaculaire 3D-film wordt tegelijkertijd uitgebracht met D-Link’s eerste EyeOn babycamera (DCS-825L) in de Benelux. Ter gelegenheid van deze samenwerking kunnen twee prijswinnaars met hun familie op avontuur in Londen. Zij zullen tussen de dinosauriërs overnachten in het National History Museum in Londen. Deelnemers kunnen zich heel simpel hier inschrijven en de actie loopt tot 31 janu...

Als proef op de som is het handig om altijd zelf de actuele TARIC Integrated Tariff of the European Union er op na te slaan. Voor de duidelijkheid, men betaalt invoerkosten op alles wat men importeert buiten de Europese Unie. Wanneer partneralimentatie wordt toegewezen is dat op basis van de huidige situatie. Wanneer er wijzigingen plaatsvinden in de persoonlijke situatie van de alimentatiegerechtigde kan de hoogte van de alimentatie wijzigen. Wanneer u het vermoeden heeft dat er een verandering heeft plaatsgevonden die leidt tot een vermindering van de partneralimentatie kunt u kiezen om Edelhardt recherchebureau een alimentatieonderzoek uit te laten voeren. In de praktijk bereiken ons veel vragen over de bepaling van de hoogte van de kinderalimentatie bij co-ouderschap in combinatie met het gebruik van een gezamenlijke kinderrekening. Om u hier meer inzicht in te geven, treft u hierna een voorbeeld aan. Uw maandelijkse kinderalimentatie bedraagt. Dit is slechts een indicatieve uitkomst waaraan geen rechten kunnen worden ontleend. Graag helpen wij u bij het maken van een complete berekening. Kan ik mijn woning behouden? Bruto jaarinkomen van mijzelf. Bruto alimentatie per jaar. Het is niet zo dat er bij een co ouderschap geen alimentatie betaald hoeft te worden. Jullie verdelen de onkosten en de omgang met de kinderen zoveel mogelijk 50/50, maar niet elke ouder heeft dezelfde draagkracht. Als een van de ouders een hoger inkomen heeft moet deze, in de meeste gevallen, alsnog alimentatie betalen. Wij hebben geprobeerd om de rekenmodules alimentatie van Scheidingsinformatie.nl praktisch en werkbaar te houden zonder afbreuk te doen aan de belangrijkste uitgangspunten die bij het berekenen van partner en kinderalimentatie een rol spelen. Neem altijd contact op met een familierechtadvocaat. Waarom is kindercoaching bij scheiding van ouders zo ontzettend belangrijk? Wat is er veranderd in het Tremanormenrapport voor het vaststellen van een alimentatie? Waarom kan een kindercoach voor kinderen zo belangrijk zijn tijdens en na de scheiding van hun ouders? Heeft u een andere scheidingsbemiddelaar gehad bij uw scheiding dan verzoek ik u zich in eerste instantie tot hem/haar te richten. Dat werkt altijd het beste. Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd. Dit iframe bevat de logica vereist om AJAX mogelijk gemaakte Gravity Forms te verwerken. Ik richt mij met name op.: Scheiden Leidsche Rijn. Scheiden De Meern. Scheiden Stichtse Vecht. Scheiden Hollandsche Rading. Scheiden Nieuwe Wetering. Scheiden De Bilt. Scheiden Den Dolder. Scheiden Bosch en Duin. Scheiden Huis ter Heide. Scheiden t Goy. Kijk eens verder. Privacy Statement Scheidingsraadgever. Meld u aan voor mijn nieuwsbrief. Meld u aan! Populaire berichten paginas. Schenking en scheiding. Alimentatie en eigen bedrijf. Sterker nog, er is toentertijd gesproken over de Bol-methode, die dan toegevoegd zou moeten worden aan de berekening, waardoor de uiteindelijke alimentatie nog hoger zou uitvallen. Graag zou ik willen weten van mensen die ervaring hebben hiermee hoe het precies zit met de link tussen co ouderschap en alimentatie ik hoor namelijk ook verhalen dat bij co ouderschap de alimentatie is komen te vervallen! Dit om te voorkomen dat het kind bij de ene ouder op de nieuwste spelcomputer speelt, terwijl het zich bij de ander moet vermaken met een elastiekje en een propje papier. Als u wilt dat een alimentatie advocaat naar uw situatie kijkt vul dan het contactformulier in op deze pagina.

HEEMSTEDE De voorjaarsbijeenkomst van de Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek van 7 juni in de Burgerzaal van het Raadhuis werd druk bezocht. Op het programma stonden een lezing over de geschiedenis van Landgoed Berkenrode aan de Herenweg en over plannen om het park op te knappen. Maarten van Eeghen, een van de leden van de familie Van Eeghen die Berkenrode bezit, ging in op het verleden en heden van deze buitenplaats. Er zijn plannen om Berkenrode meer toekomstbestendig te maken, achterstallig onderhoud aan te pakken en als financiering hiervoor een drietal villa's te bouwen. Deze plannen werden toegelicht door Peter Verhoeff van de Stichting In Arcadië. Ook werd de winnaar van de Burgemeester David Eliza van Lennep Erfgoedprijs 2018 bekend gemaakt. De drie genomineerden voor de Erfgoedprijs waren Hans Krol voor zijn weblog Librariana, het Noord-Hollands Archief voor het digitaliseren van de gemeenteraadsnotulen 1907- 1990 en de Stichting tot behoud van het St. Lucia Klooster Bennebroek. De prijs, die werd toegekend door een onafhankelijke jury, bestaande uit Olga van der Klooster (voorzitter), Florianne van Hees-Simons, Rob Hinse, Wim de Wagt en Johannes van de Weiden ging naar de Stichting tot behoud van het St. Lucia Klooster Bennebroek. Olga van der Klooster: ,,Het is een dapper initiatief van Juan Christoffels en de Stichting tot behoud van het St. Lucia Klooster. Het project is geheel vanuit de burgers ontstaan; zij hadden de moed en het inzicht en durfden er geld in te steken in een tijd dat marktpartijen het vanwege de economische crisis niet aandurfden. Zij zijn liefdevol en zorgvuldig om gesprongen met het monumentale gebouw, dat in veel opzichten en kennis van zaken is gerestaureerd". De Erfgoedprijs, een door de Heemsteedse edelsmid Christine van der Velden ontworpen penning, werd in ontvangst genomen door Juan Christoffels. De beide andere genomineerden ontvingen een oorkonde. HEEMSTEDE Zaterdag 7 april werd lunchroom De Heerlijkheid op het pleintje bij de dorpspomp in de Raadhuisstraat officieel geopend. Voor de deur van de lunchroom stond een bakfiets van Vascobelo waar je de lekkerste koffie kon proeven. Niels, de barista (soort barkeeper), demonstreerde aan belangstellenden hoe je een echte espresso of cappuccino maakt in een koffiebar. Dit lijkt zo simpel, maar het blijkt dat er voor een perfect kopje koffie aardig wat handelingen nodig zijn en dat barista een vak op zich is. Het terras was goed gevuld op deze eerste mooie lentedag, de zon scheen uitbundig en menigeen genoot van een kopje koffie met een broodje of stuk taart. Rond 15.00 uur vertrok Niels met de bakfiets en was er voor genodigden nog een gezellige borrel met live muziek buiten op het terras. Barbara van Os en Eric de Boer zijn sinds enkele weken de trotste eigenaren van De Heerlijkheid. Barbara heeft de hotelschool gedaan en na een loopbaan in het bedrijfsleven hebben zij en Eric nu de stap naar een eigen zaak in de horeca genomen, Barbara fulltime en Eric in de weekenden, naast zijn baan. In De Heerlijkheid kan men terecht voor een ontbijt en lunch en elke vrijdag tot 21.00 uur voor een borrel met bitterballetjes, garnalenkroketjes of een heerlijk kaasplankje. En dagelijks al vanaf half negen 's ochtends voor een kop koffie, een ontbijtje of gewoon een stuk verse taart. De kaart is nu nog beperkt in verband met het proefdraaien van de keuken, maar binnenkort staan er ook maaltijdsalades op de kaart. Het pand heeft aan de achterzijde ook een groot beschut terras waar het zomer's heerlijk toeven is. De lunchroom is dagelijks geopend van 08.30 tot 17.30 uur, maandag vanaf 12.00 uur, vrijdag tot 21.00 uur en zondag zijn ze gesloten.

In september schreef ik al eens over mijn teleurstelling over het stoppen van het aanbieden van de Volkskrant voor thuisgebruik. Sinds maandag staat op de site van bibliotheek.nl het aanbod dat de inkoopcommissie voor volgend jaar bijeen heeft gesprokkeld. Thuisgebruik is in de onderhandelingen om een aantal redenen helemaal gesneuveld. Om interessante (?) content te mogen inzien zal altijd de gang naar de bibliotheek nodig zijn. Ook is doorlevering van een aantal databanken naar het onderwijs geen onderdeel meer van het pakket. Het goede nieuws? Het pakket wordt iets goedkoper voor de bibliotheken en het aanbod van regionale kranten lijkt eindelijk ook te worden uitgebreid tot Limburger en Limburgs dagblad (hoewel hier nog in kleine lettertjes wordt vermeld dat toestemming van de uitgever nodig is :-( ). Ook een besparing voor (in elk geval de Limburgse) bibliotheken wordt gerealiseerd doordat de afkoop van Muziekweb. Ik vraag me meer en meer af of ruim 3 miljoen aan middelen niet op een zinvollere manier ten dienste van de bibliotheken kunnen worden ingezet. Jouw laatste vraag is interessant: "Ik vraag me meer en meer af of ruim 3 miljoen aan middelen niet op een zinvollere manier ten dienste van de bibliotheken kunnen worden ingezet." In het bedrijfsleven worden deze metingen continue gedaan en bepalen deze metingen gedeeltelijk het uiteindelijk aanbod. En die malle uitgevers??? Denken zij echt dat hun content onmisbaar is?

Zwart Beertje van een Engelse uitgever (Andre Deutsch). Behoudens de kleur van het beertje is de omslag identiek, inclusief beertje op de rug en nummering, aan de Bruna uitgave. Op het schutblad staat 'ZWARTE BEERTJES 204-205'. De inhoud is ook identiek aan de Bruna uitgave, inclusief tekst in 4 talen (Nederlands, Duits, Frans en Engels) in dezelfde volgorde. De enige wijziging is de titelpagina met op de achterkant het colofon. De titelpagina vermeldt nu kortweg als titel 'Amsterdam' en 'A photobook with text by Joop van den Broek'. Het beertje, in kadertjes is gehandhaafd, en daaronder staat 'A Bruna Book © Andre Deutsch' i.p.v. A.W. Bruna & Zoon, Utrecht. Het colofon is uiterst summier; geen datums, geen vermelding van copyright en vermeldt alleen: 'All rights reserved', 'Printed in Holland' en 'Typography and printing: Rotogravure Mij, Leiden / Bosch, Utrecht'. Er bestaat van deze uitgave ook een Duitse versie, uitgegeven in 1961 door Christian Wegner verlag, Hamburg. Geen beertjes opdrukken, geen nummering. Deze uitgave vermeldt © copyright 1960 by A.W. Bruna & Zoon, Utrecht. Printed in the Netherlands. Tekst in 3 talen (Duits, Frans en Engels). Waarschijnlijk jaar van uitgifte 1961. Een fotoboek met tekst van Joop van den Broek. Opschrift op omslag; 'met nederlandse tekst avec texte francaise with English text mit deutschem Text'. Deze uitgave bestaat uit 2 typen die verschillen in de titelpagina. Type 1 heeft het kaderbeertje. Waarschijnlijk jaar van uitgifte 1961. Een fotoboek met tekst van Joop van den Broek. Opschrift op omslag; 'met nederlandse tekst avec texte francaise with English text mit deutschem Text'. Deze uitgave bestaat uit 2 typen die enkel verschillen op de titelpagina. Type 2 heeft het nieuwere beertjeslogo zonder kader. Er bestaat van de omslag met tekst, ook een uitgave van de Engelse uitgever Andre Deutsch. Voor het overige is deze uitvoering identiek aan de Engelse uitgave zonder tekst op de omslag. Waarschijnlijk is deze uitgave uit 1961, evenals de Nederlandse uitgave met tekst en © 1959.

Als eersten in Nederland is de Berne Kliniek gestart met de software van Crisalix. Er is nu meer dan 7 jaar ervaring mee. Mensen zijn positief over het feit dat ze een goed idee krijgen over wat ze mogen verwachten. Berne Kliniek is gewaardeerd op ZorgkaartNederland. Bekijk alle waarderingen of plaats een waardering

Bouwjaar: 1955 Eigenaar: Devlies Carl Gemeente: Wevelgem I nfo: In 1974 werd deze IH door de vader van Carl als oud-ijzer gekocht per kg voor het aandrijven van een beregeningspomp. Toen al was de motor reeds duchtig versleten, met enorm compressieverlies, en alle start- en olieproblemen van dien. hij stond reeds 4 jaar buiten en een varkensweide. In 1976, Carl was toen 18 jaar, werd de motor voor de eerste keer open gemaakt wegens zijn enorm olieverbruik. Twee kapot-gebrande ziugers, a...

ruidvat biedt een Digitale FM radio aan, in "leuk vintage design". Wat dat dan ook maar moge betekenen. Wat we nog minder begrijpen is de omschrijving 'Digitale FM radio'. Hiermee wordt de suggestie gewekt dat het om digitale radio-ontvangst gaat. Omdat het om een "ouderwetse" FM-radio gaat, is dat geenszins het geval. FM-radio is gewoon analoog. Verder kunnen we ook niks vinden wat op het digitale zou kunnen slaan. Er is een schermpje aanwezig en er zijn maar weinig bedieningsknoppen te zien. De radio zou wél automatische afstemming kunnen hebben, maar dan nog is er geen sprake van digitale ontvangst. Omdat FM-radio een heel oude techniek is, die mogelijk al binnen tien jaar wordt afgeschaft, zal de koper niet lang plezier van deze radio kunnen hebben. Als Kruidvat de bedoeling heeft gehad om te suggereren dat het om de nieuwste digitale DAB+ radio gaat, dan is dat misleiding.

DRONTEN - De gemeente Dronten gaat een overeenkomst sluiten met waterleidingmaatschappij Vitens over het onderhoud van de 1.857 brandkranen in de gemeente. ,,We moeten wel’’, aldus B en W, ,,Want anders gaat vrijwel zeker de kwaliteit van de brandkranen snel achteruit, met de bijbehorende risico’s dat wellicht branden niet meer goed bestreden kunnen worden.’’ Citaat van: https://www.omroepflevoland.nl/nieuws/142081/zeewolde-brandweer-blijft-te-laat-komen-in-zeewolde De brandweer in Zeewolde blijft te laat komen. Dat blijkt uit cijfers over de eerste helft van dit jaar. Gemiddeld is de brandweer na 14 minuten ter plaatse. Dat is boven de norm van tussen de 8 en 10 minuten, en het is ook langzamer dan vorig jaar. Citaat van: https://www.brandweer.nl/flevoland/actueel/nieuws/2017/technasiumleerlingen-ontwerpen-nieuwe-brandweerkazerne Lelystad Airport gaat uitbreiden. Hierdoor zullen er meer bedrijven op het vliegveldterrein gevestigd worden. Dat maakt het nodig om na te denken over brandveiligheid, waarbij ook de mogelijkheid is geopperd om een nieuwe brandweerkazerne te bouwen. Citaat van: http://www.omroepflevoland.nl/nieuws/146659/noordoostpolder-kanttekeningen-bij-nieuwe-kazerne-vliegveld De gemeente Noordoostpolder staat positief tegenover het plan van de Veiligheidsregio Flevoland om bij Lelystad Airport een brandweeroefencentrum op te zetten. In een brief aan de Veiligheidsregio plaatst het college van B en W wel enkele kanttekeningen. Citaat van: http://www.omroepflevoland.nl/nieuws/147136/lelystad-schiphol-regelt-zelf-brandweer-bij-vliegveld#.WRXQU_mM9Lc.whatsapp De Schiphol Group gaat de brandweerzorg op luchthaven Lelystad zelf uitvoeren, omdat dit goedkoper is. Bij het doorrekenen van het businessplan is Schiphol tot de conclusie gekomen dat het inhuren en opleiden van brandweermensen van de Veiligheidsregio Flevoland te duur zal zijn. Volgens de veiligheidsregio is de conclusie in gezamenlijkheid getrokken. https://www.naardernieuws.nl/nieuws/algemeen/79653/veiligheidsregio-gooi-en-vechtstreek-onderzoekt-fusie-met-flevoland?redir REGIO - Eerder was sprake van een nauwere samenwerking tussen de twee veiligheidsregio's. Nu onderzoeken de Gooi en Vechtstreek en Flevoland of het niet beter is om te fuseren, zodat de toekomstbestendigheid van de veiligheidsregio's is gewaarborgd. Bas Jan van Bochove, burgemeester van Weesp, gaf eind maart in deze krant al dat samenwerking met Flevoland veel voordelen op zou kunnen leveren. Als lid van de stuurgroep Programmabegroting 2018 van de Gooise veiligheidsregio gaf hij aan dat samenwerken met Flevoland financiële voordelen zou kunnen opleveren. Met het oog op nieuwe bezuinigingen is dat het onderzoeken waard. Tevens zou het Gooi gebruik kunnen maken van het oefenterrein van de buren, nu Crailo onbetaalbaar dreigt te worden. Naar het nu lijkt willen de twee veiligheidsregio's een stap verder gaan. Zij denken na over samengaan, zo heeft brandweercommandant John van der Zwan het personeel vorige week per mail laten weten. Doel hiervan is de toekomstbestendigheid te waarborgen. In een gezamenlijke vergadering, die op dinsdag 4 juli plaatsvond, hebben beide besturen aangegeven een bestuurlijke fusie te willen gaan verkennen. "Ook op andere terreinen zoals de regionale ambulance voorzieningen RAV'en is een ontwikkeling van samenwerking gaande een wordt ook een mogelijk samengaan van beide GGD'en onderzocht", meldt Van der Zwan. Hij geeft verder aan dat het proces 'zeer prematuur' is. Het gaat om verkennende gesprekken met betrokken bestuurders, ministeries en provincies. Namens de Gooi en Vechtstreek voeren Van Bochove en burgemeester Pieter Broertjes het woord. Zij praten met hun collega's van Almere (Weerwind) en Dronten (De Jonge). De brandweercommandant verwacht in oktober melding te kunnen maken van de eerste resultaten van deze verkenning. Er wordt met name gesproken over de financiele voordelen. Het lijkt mij belangrijk dat eerst wordt onderzocht de operationele voor-en nadelen mbt de organisatie en inzet van personeel en materieel. Er wordt met name gesproken over de financiële voordelen. Het lijkt mij belangrijk dat eerst wordt onderzocht de operationele voor-en nadelen mbt de organisatie en inzet van personeel en materieel. Die voordelen zijn zeker te behalen en ruimschoots, de kleinste regio, samen met Flevoland en Utrecht kan een significante besparing opleveren en de service aan de burgers vergroten, vermits de ego's plaatsmaken voor kwaliteit in vakmanschap.

Er zijn nog geen beoordelingen voor Podium en filmtheater Gigant. Bent u de eerste die een beoordeling over Podium en filmtheater Gigant schrijft?

Ligt er een weg voor je open. Je weet hoe je verder wilt en welke stappen je kunt zetten op weg naar jouw bestemming. Je hebt je rugzak gevuld met dat wat je onderweg nodig hebt. Je kunt met meer plezier, energie en vertrouwen jouw weg vervolgen.

Vroeger werden in het boerenlandschap geriefhoutbosjes aangeplant. Gerief is een ander woord voor gebruik. Na een aantal jaren moesten de bosjes hout leveren voor allerlei doeleinden: brandhout, rikkenpalen, takken voor de oven, timmerhout, hout voor stelen en nog veel meer. Vaak werden de bosjes aangeplant met verschillende soorten: eik, els, berk, beuk, gelderse roos, kardinaalsmuts, hazelaar, krent, vlier. Geriefhoutbosjes leverden ook voedsel, denk aan hazelaar,vlier en krent. In het Reestdal bestaan de geriefhoutbosjes vooral uit eik en berk. Een bosje met hoofdzakelijk krentenboom komt in het Reestdal niet zo vaak voor. Langs de Schapenstreek, het zandpad tussen Den Huizen en camping Si-Es-An ligt een mooi krentenbosje. Aan de stobben is te zien, dat het hout vroeger is afgezet. Het bosje is eigendom van Landschap Overijssel. In een houtwal aan de andere kant van het pad is een paar jaar geleden een houtwal afgezet. Een paar krentenbomen lopen nu weer met veel stammetjes uit.

“Wat de rechtvaardigen wensen, brengt enkel geluk; wat de goddelozen hopen, loopt uit op toorn” (Spreuken 11:23 – NBG). Deze woorden zijn zo waar als maar wat. Ze komen ook uit de bijbel, dus dat kan ook niet anders. Een rechtvaardige is iemand die gerechtvaardigd is door het geloof in God. Omdat het recht over de Heer Jezus Christus vaardig geworden is, en daardoor vrede gemaakt is door Hem, heeft een ieder die in God gelooft vrede met God en is gerechtvaardigd. Romeinen 5 zegt: “Wij dan, gerechtvaardigd uit het geloof, hebben vrede bij God door onze Heere Jezus Christus”. Wat een genade is dat. Nu wil ik u die dit leest ook het allerbeste wensen, en dat is dat u Jezus Christus kent (of Hem leert kennen) en met Hem 2014 ingaat. De wensen en de hoop van deze wereld komen overeen met wat ons vers hierboven zegt: “wat de goddelozen hopen, loopt uit op toorn”. Hun hoop is gericht op henzelf, op het hier en nu. Hoe heb ik het hier het allerbeste, ook al gaat dat ten koste van anderen. Hetzelfde hoofdstuk zegt: “Wie het goede nastreeft, zoekt welgevallen, maar wie het kwade najaagt, die zal het overkomen. Wie op zijn rijkdom vertrouwt, die zal ten val komen, maar de rechtvaardigen zullen groeien als loof” (Spreuken 11:27-28). Het resultaat van een goddeloze is hopeloos, loopt uit op toorn. En als hij zich niet bekeert tot de levende God zal hij de eeuwige toorn van God ondervinden. Zien we dit vandaag ook niet om ons heen? De rechtvaardige, dat is een gelovige, dat is een kind van God, zoekt, wenst het goede. Hij vindt dan welgevallen! De goddeloze echter – let wel! dat is iemand die zonder hoop en zonder God is in deze wereld, zo zegt God het in Efeze 2 (zie vers 11 en 12) – jaagt het kwade na en is geneigd op zijn rijkdom te vertrouwen. Dat laatste zal hem of haar windeieren leggen. De uitdrukking is: geen windeieren leggen. Dat betekent dat wanneer iemand veel voordeel zal verkrijgen het hem geen windeieren zal leggen. Als een vogel te weinig calcium binnen krijgt, zullen deze eieren leggen zonder kalkschaal. Het mineraal calcium (kalk) geeft stevigheid aan het skelet en aan het gebit. Ook de spieren hebben behoefte aan calcium om goed te kunnen functioneren. Er is nog meer waarvoor dit nuttig is. Maar eieren zonder kalkschaal worden windeieren genoemd. Zo krijgt dit overdrachtelijk de betekenis van ‘waardeloos, onnuttig’. De uitdrukking ‘geen windeieren leggen’ betekent dus dat iets wél veel voordeel en winst oplevert, dat je ergens de vruchten van plukt. Wel, zo is het met iemand die op rijkdom vertrouwt. Daarvan is onze huidige westerse maatschappij vol van en in de media gaan heel veel berichten en nieuws over dit onderwerp: rijkdom. Rijkdom is immers onder andere gekoppeld aan het hebben van veel geld en is het tegenovergestelde van armoede. En hoe houdt de ‘zogenaamde’ kredietcrisis’ velen bezig. Daar merken we allen iets, of misschien wel veel, van. Maar het vertrouwen op rijkdom is een gevaarlijke bezigheid die je zo spoedig mogelijk vaarwel moet zeggen. Dat iemand op rijkdom kan vertrouwen, geldt zeker niet alleen voor ongelovigen. Vele gelovigen zijn helaas ook in die strik van de duivel gevallen en worstelen daar dagelijks mee, met alle gevolgen van dien. Wederom geeft de bijbel daarop een duidelijk antwoord: “Beveel de rijken in deze tegenwoordige wereld dat zij niet hoogmoedig zijn, en hun hoop niet gevestigd houden op de onzekerheid van de rijkdom, maar op de levende God, Die ons alle dingen in rijke mate verschaft om ervan te genieten” (1 Tim. 6:17). Het is niet zo dat je niet rijk mag of kunt zijn als Christen. Dat blijkt ook duidelijk uit voorgaande tekst. Maar het gaat erom dat we niet op onze rijkdom vertrouwen. Nee, wij moeten op de levende God vertrouwen. En Hij geeft ons ook om ervan te genieten. Genieten is dus ook niet uit den boze, maar is iets wat God ook geeft. Laten we dan genieten van alles wat God ons geeft, maar laten we genieten met Hem en vanwege Hem. “Maar wie rijk willen worden, vallen in verzoeking en in een strik en in veel dwaze en schadelijke begeerten, die de mensen doen wegzinken in verderf en ondergang” (1 Tim. 6:9). Dit vers geeft aan hoe het zal gaan als ons verlangen bestaat uit ‘rijk willen worden’. Dit zien we dagelijks om ons heen. Maar nu gaat het om uw en mijn hart. Hoe is het daar mee gesteld? Het is goed om ons als gelovigen daarop te bezinnen. We weten immers dat God onze harten kent. Het gebed van David aan het eind van Psalm 139 is ook in dit verband aangrijpend: “23. Doorgrond mij, o God, en ken mijn hart, beproef mij en ken mijn gedachten. 24 Zie of er bij mij een schadelijke weg is en leid mij op de eeuwige weg”. De Heer Jezus wijst in een gelijkenis (Luk. 12:13-21) op een man die in verband met ‘hebzucht’, veel lijkt op vele mensen vandaag: Hij was rijk geworden en uitermate druk (u weet wel: druk … druk … druk …) hoe hij deze rijkdom kon beheren en kon bewaren. “Hij overlegde bij zichzelf” (vs. 17), zegt de Heer Jezus daar. Dat is het kenmerk van iemand die zonder God zijn leven leidt. Helaas leven gelovigen ook vaak zo. “Bij jezelf overleggen” maakt dat God daarin geen plaats heeft. In dat gedeelte vind je dan ook dat er verschillende malen het woordje “ik” staat. “Wat zal ik doen”, “want ik heb geen …”, “Dit zal ik doen”, ik zal mijn schuren afbreken en grotere bouwen”, “ik zal daar al mijn gewas ….”, “ik zal tot mijn ziel zeggen”. Hij was er helemaal op gefocust om voor vele jaren te kunnen rusten, eten, drinken, en vrolijk te kunnen zijn. De Heer Jezus vervolgt dan: “Maar God zei tegen hem: “Dwaas! in deze nacht zal men uw ziel van u opeisen; en wat u gereedgemaakt hebt, voor wie zal het zijn? Zo is het met hem die voor zichzelf schatten verzamelt en niet rijk is in God” (vs. 21). Daar gaat het in ons leven om: Rijk zijn in God. De Heer Jezus roept vervolgens in Lukas 12 zijn discipelen op om niet bezorgd te zijn. Daarbij wijst Hij op de raven: “Let op de raven … God voedt hen. Hoe ver gaat u de vogels te boven?” (vs. 24) Ook moesten zij letten op de lelies, hoe zij groeien (vs. 27). Ook het gras komt aan de beurt (vs. 28). In vers 7 vinden we, dat alle haren van ons hoofd zijn geteld. Geliefde medegelovige, geliefd kind van God, mijn wens is dat u en ik dit jaar rijker mogen worden in God. Dat betekent onder andere dat we ons bezighouden met de Heer Jezus Christus. Ons meer bewust worden ‘hoe rijk’ we wel in Hem zijn. Dan kunnen we zeker met het volgende lied instemmen: Heer hoe rijk zijn wij in U.

Onze cam jongens zijn erg open minded en avontuurlijk als het gaat om seks en houden er van om te experimenteren met hun seksualiteit. Ze kunnen erg geil zijn en zouden andere mannen die sympathiek genoeg om hen te helpen met dit pijnlijk probleem, niet direct verwerpen. Deze bi-nieuwsgierige jongens zijn vooral. Volgt u fitte en atletische meiden op Instagram? Bekijk onze modellen die hun spieren en abs tonen op gratis sex cams en XXX-chat!. Sex chatten met geile webcam meisjes die nat klaar zitten om gratis te cammen met u! Veel gratis webcam plezier!. Czech Hot Massage Mooie wijfen online sex chat sites free by: Videos Pornozot massage sex advertenties - escort stora Zin in een heerlijke erotische massage!! sex gratis x film cam chat nederland gratissexvideo · Lekker praten Links zie je alle online gebruikers waar je direct een sex chat mee kunt Sex chat oline nederlandse sex filmpjes. Onze cam jongens zijn erg open minded en avontuurlijk als het gaat om seks en houden er van om te experimenteren met hun seksualiteit. Ze kunnen erg geil zijn en zouden andere mannen die sympathiek genoeg om hen te helpen met dit pijnlijk probleem, niet direct verwerpen. Deze bi-nieuwsgierige jongens zijn vooral. 5 Sep Start direct een sex chat, geen account nodig en % gratis (alleen 18+). 18Plus chat sites, sex chats, gratis sex Paterswolde http:// china-blog.eu Gratis Chatten Cam Porno Geil Apeldoorn Erotic Porno Video Gratis Chatten Seks Thaise Massage Apeldoorn Loenen Op De Veluwe Geile Webcam Sex. Wanneer je geen Flash Player op je computer hebt geïnstalleerd, dan kun je hier de laatste versie downloaden. Het geeft je niet alleen de inzichten en tools waarmee je haar de beste seks ooit geeft. Echte sex filmpjes date chatbox Chat, sexchat, chatten, sexchatten, Nederland, filmpjes, in het nederlands, super, sexchat:: Zin in twee olie bollen en knallend het jaar uit? Kom naar K Korat Thai.

Op deze site vindt je de beste Dreamweaver template sites welke gratis en premium templates aanbieden. Verder kun je er nog veel meer vinden voor Dreamweaver. Dreamweaverresources verkoopt templates. Ook zijn er een paar CSS en dreamweaver templates gratis te downloaden.

4. Duurtransactie : een overeenkomst op afstand met betrekking tot een reeks van producten en/of diensten, waarvan de leverings- en/of afnameverplichting in de tijd is gespreid; 7. Ondernemer: de natuurlijke of rechtspersoon die producten en/of diensten op afstand aan consumenten aanbiedt; 8. Overeenkomst op afstand: een overeenkomst waarbij in het kader van een door de ondernemer georganiseerd systeem voor verkoop op afstand van producten en/of diensten, tot en met het sluiten van de overeenkomst uitsluitend gebruik gemaakt wordt van één of meer technieken voor communicatie op afstand; 9. Techniek voor communicatie op afstand: middel dat kan worden gebruikt voor het sluiten van een overeenkomst, zonder dat consument en ondernemer gelijktijdig in dezelfde ruimte zijn samengekomen. Indien de activiteit van de ondernemer is onderworpen aan een relevant vergunningstelsel: de gegevens over de toezichthoudende autoriteit: 1. Deze algemene voorwaarden zijn van toepassing op elk aanbod van de ondernemer en op elke tot standgekomen overeenkomst op afstand tussen ondernemer en consument. 3. Indien de overeenkomst op afstand elektronisch wordt gesloten, kan in afwijking van het vorige lid en voordat de overeenkomst op afstand wordt gesloten, de tekst van deze algemene voorwaarden langs elektronische weg aan de consument ter beschikking worden gesteld op zodanige wijze dat deze door de consument op een eenvoudige manier kan worden opgeslagen op een duurzame gegevensdrager. Indien dit redelijkerwijs niet mogelijk is, zal voordat de overeenkomst op afstand wordt gesloten, worden aangegeven waar van de algemene voorwaarden langs elektronische weg kan worden kennisgenomen en dat zij op verzoek van de consument langs elektronische weg of op andere wijze kosteloos zullen worden toegezonden. o de termijn voor aanvaarding van het aanbod, dan wel de termijn waarbinnen de ondernemer de prijs garandeert; o de hoogte van het tarief voor communicatie op afstand indien de kosten van het gebruik van de techniek voor communicatie op afstand worden berekend op een andere grondslag dan het reguliere basistarief voor het gebruikte communicatiemiddel; o of de overeenkomst na de totstandkoming wordt gearchiveerd, en zo ja op welke wijze deze voor de consument te raadplegen is; o de manier waarop de consument, voor het sluiten van de overeenkomst, de door hem in het kader van de overeenkomst verstrekte gegevens kan controleren en indien gewenst herstellen; o de gedragscodes waaraan de ondernemer zich heeft onderworpen en de wijze waarop de consument deze gedragscodes langs elektronische weg kan raadplegen; en 1. De overeenkomst komt, onder voorbehoud van het bepaalde in lid 4, tot stand op het moment van aanvaarding door de consument van het aanbod en het voldoe n aan de daarbij gestelde voorwaarden. 4. De ondernemer kan zich -binnen wettelijke kaders- op de hoogte stellen of de consument aan zijn betalingsverplichtingen kan voldoen, alsmede van al die feiten en factoren die van belang zijn voor een verantwoord aangaan van de overeenkomst op afstand. Indien de ondernemer op grond van dit onderzoek goede gronden heeft om de overeenkomst niet aan te gaan, is hij gerechtigd gemotiveerd een bestelling of aanvraag te weigeren of aan de uitvoering bijzondere voorwaarden te verbinden. 2. Tijdens de bedenktijd zal de consument zorgvuldig omgaan met het product en de verpakking. Hij zal het product slechts in die mate uitpakken of gebruiken voor zover dat nodig is om te kunnen beoordelen of hij het product wenst te behouden. Indien hij van zijn herroepingsrecht gebruik maakt, zal hij het product met alle geleverde toebehoren en -indien redelijkerwijze mogelijk- in de originele staat en verpakking aan de ondernemer retourneren, conform de door de ondernemer 2. Indien de consument een bedrag betaald heeft, zal de ondernemer dit bedrag zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen 30 dagen na de terugze nding of herroeping, terugbetalen. g. voor audio- en video- opnamen en computersoftware waarvan de consument de verzegeling heeft verbroken. 4. Prijs verhogingen vanaf 3 maanden na de totstandkoming van de overeenkomst zijn alleen toegestaan indien de ondernemer dit bedongen heeft en: 1. De ondernemer zal de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht nemen bij het in ontvangst nemen en bij de uitvoering van bestellingen van producten en bi j de beoordeling van aanvragen tot verlening van diensten. 3. Met inachtneming van hetgeen hierover in artikel 4 van deze algemene voorwaarden is vermeld, zal het bedrijf geaccepteerde bestellingen met bekwame spoed doch uiterlijk binnen 30 dagen uitvoeren tenzij een langere leveringstermijn is afgesproken. Indien de bezorging vertraging ondervindt, of indien een bestelling niet dan wel slechts gedeeltelijk kan word en uitgevoerd, ontvangt de consument hiervan uiterlijk 30 dagen nadat hij de bestelling geplaatst heeft bericht. De consument heeft in dat geval het recht om de overeenkomst zonder kosten te ontbinden en recht op eventuele schadevergoeding. o te allen tijde opzeggen en niet beperkt worden tot opzegging op een bepaald tijdstip of in een bepaalde periode; van producten (elektriciteit daaronder begrepen) of diensten, mag niet stilzwijgend worden verlengd of vernieuwd voor een bepaalde duur. 5. In afwijking van het vorige lid mag een overeenkomst die voor bepaalde tijd is aangegaan en die strekt tot het geregeld afleveren van dag- nieuws- en weekbladen en tijdschriften stilzwijgend worden verlengd voor een bepaalde duur van maximaal drie maanden, als de consument deze verlengde overeenkomst tegen het einde van de verlenging kan opzeggen met een opzegtermijn van ten hoogste één maand. 6. Een overeenkomst die voor bepaalde tijd is aangegaan en die strekt tot het geregeld afleveren van producten of diensten, mag alleen stilzwijgend voor onbepaalde duur worden verlengd als de consument te allen tijde mag opzeggen met een opzegtermijn van t en hoogste één maand en een opzegtermijn van ten hoogste drie maanden in geval de overeenkomst strekt tot het geregeld, maar minder dan eenmaal per maand, afleveren van dag-, nieuws- en weekbladen en tijdschriften. 1. Voorzover niet anders is overeengekomen, dienen de door de consument verschuldigde bedragen te worden voldaan binnen 7 werkdagen na het ingaan van de bedenktermijn als bedoeld in artikel 6 lid 1. In geval van een overeenkomst tot het verlenen van een dienst, vangt deze termijn aan nadat de consument de bevestiging van de overeenkomst heeft ontvangen. 2. In het geval van geschillen kan de consument zich wenden tot Stichting WebwinkelKeur, deze zal gratis bemiddelen. Mocht er dan nog niet tot een oplossing gekomen worden, heeft de consument de mogelijkheid om zijn klacht door Stichting GeschilOnline te laten behandelen, de uitspraak hiervan is bindend en zowel ondernemer als consument stemmen in met deze bindende uitspraak. HME Health garandeert dat de te leveren supplementen voldoen aan de gebruikelijke eisen en normen die daaraan kunnen worden gesteld en vrij zijn van welke gebreken ook. Dit geldt eveneens indien de te leveren supplementen zijn bestemd voor het gebruik in het buitenland. Deze garantie geldt gedurende een periode van 1 maand na de levering van de supplementen. Indien de supplementen niet voldoen aan deze garanties, zal HME Health de supplementen binnen redelijke termijn na ontvangst vervangen of zorgdragen voor herstel. In geval van vervanging wordt de koper geacht de reeds vervangen supplementen aan HME Health te retourneren en de eigendom daarover aan HME Health te verschaffen. Bovengenoemde garantie geldt niet wanneer het gebrek is ontstaan als gevolg van onoordeelkundig of oneigenlijk gebruik of wanneer, zonder schriftelijke toestemming van HME Health, de contractant of derden wijzigingen hebben aangebracht dan wel trachten aan te brengen aan de supplementen of deze hebben ingezet voor doeleinden waarvoor de supplementen niet bestemd zijn. Bovenstaande informatie geldt onverminderd de wettelijke rechten van de consument. Voor verdere informatie over de garantie kunt u van de algemene voorwaarden artikel 5 raadplegen.

Geruime tijd werkzaam geweest in de kinderrevalidatie (Revalidatie Centrum Breda, De Vogellanden te Zwolle) Corine is werkzaam op onze locaties “Navolaan” en “Hoogveen” te Stadskanaal en geeft aan huis behandeling.

Eindelijk is het zover!! Na lang twijfelen en tobben... is de blog 'De kopspeldekes' geboren!! Greta (mijn schoonmama) en ik hebben beslist om onze maaksels voor de leeuwen te gooien :-) en onze ervaringen met jullie te delen. Greta is al veel langer handig met naald en draad (en kopspeldekes natuurlijk) al van sinds haar zoon en dochter klein waren en kan mooie stukken van onder haar naaimachine toveren. Ik ben pas twee jaar geleden beginnen naaien, sinds de geboorte van mijn prachtige dochter Zoë. Door haar konden we niet langer de naaikriebel onderdrukken. Eerst heb ik een jaar avondles gevolgd om de basistechnieken onder de knie te krijgen om vanaf dan met de hulp van Greta thuis zelf stukken te naaien. Nu maken we vooral rokjes en kleedjes voor Zoë en soms (lees: zelden) iets voor onszelf. Maar onze verlanglijstjes zijn langer dan de tijd die we soms hebben en ze blijven maar aangevuld worden. Je leest het, een aanstekelijke hobby met mooi en snel resultaat dat voor een grote voldoening zorgt als ik mijn dochter in onze creaties zie rond paraderen! Veel geluk en succes met jullie blog. Veel inspiratie en voldoening bij het naaien! Ik kom alvast supporteren ;.) Waw, zo leuk als je dat met je schoonmama kan doen!! Jullie hebben dus niet de 'klassieke' schoonmoeder en -dochter relatie !! Veel succes en ik ga jullie zeker volgen!!

Heerlijk zachte lippen door de 100% natuurlijke ingredienten, zoals abrikozenolie, grapefruitolie en rozenbottenolie. De kleuren zijn rijk gepigmenteerd en dus heel sprekend. Eva Kuypers Make-up heeft 20 verschillende lipstick tinten in haar shop plus het volledige assortiment van BoHo Cometics.

'Dit zijn wij - De belangrijkste 100 tradities van Nederland'. Autora: Ineke Strouken. Nederlands Centrum voor Volkscultuur, Pharos Uitegever. ISBN 9789079399192 'Volksgebruiken in Nederland - een nieuwe kijk op tradities'. Autor: J. L. de Jager. Uitgevrij Het Spectrum. ISBN 902749486X

Titel: Het verhaal van Frederik Hendrik tijdens het legendarische beleg van 's-Hertogenbosch in 1629

Gibeon was de belangrijkste stad van de vier steden die de Israëlische leider Jozua verleid hadden tot het maken van een verbond met hen (Joz. 9:3-17). Toen de Amorieten later een aanval deden op Gibeon, haastte Jozua zich om de Gibeonieten te bevrijden. Om het daglicht te verlengen, gebood Jozua dat zon en maan zouden stilstaan. Joz 10:12 Toen sprak Jozua tot den HEERE, ten dage als de HEERE de Amorieten voor het aangezicht der kinderen Israëls overgaf, en zeide voor de ogen der Israëlieten: Zon, sta stil te Gibeon, en gij, maan, in het dal van Ajalon! Joz 10:13 En de zon stond stil, en de maan bleef staan, totdat zich het volk aan zijn vijanden gewroken had. Is dit niet geschreven in het boek des oprechten? De zon nu stond stil in het midden des hemels, en haastte niet onder te gaan omtrent een volkomen dag. Joz 10:14 En er was geen dag aan dezen gelijk, voor hem noch na hem, dat de HEERE de stem eens mans [alzo] verhoorde; want de HEERE streed voor Israël. In de dagen van Salomo, vóór de tempel was gebouwd, werd de tabernakel geplaatst bij Gibeon. Daarheen ging Salomo en bracht er duizend offers. Daarop verscheen God hem in een droom en gaf hem de wens van zijn hart: wijsheid en begrip (1 Kon. 3:4-5; 1 Kron. 16:39; 21:29; 2 Kron. 1:3, 13). Het was in de buurt van de grote steen in Gibeon dat Joab verraderlijk Amasa doodde. Joab vluchtte naar dezelfde stad en greep de hoorns van het altaar om zichzelf te beschermen, maar hij werd er ter dood gebracht (2 Sam. 20: 8-10; 1 Kon. 2: 29-34). Gibeon wordt vereenzelvigd met de plaats el Jib (31°51' NB, 35°11' OL), een dorp op een heuvel. Aan de ene kant van de heuvel is een overvloedige bron, en lager gelegen de overblijfselen van een groot waterbekken, dat wordt beschouwd als “de vijver van Gibeon” of “het grote water”. 2Sa 2:13 Joab, de zoon van Zeruja, en de knechten van David, togen ook uit; en zij ontmoetten elkander bij den vijver van Gibeon; en zij bleven, deze aan deze zijde des vijvers, en die aan gene zijde des vijvers. Jer 41:12 Zo namen zij al de mannen, en togen henen, om met Ismael, den zoon van Nethanja, te strijden; en zij vonden hem aan het grote water, dat bij Gibeon is. 1Kr 14:16 David nu deed, gelijk als hem God geboden had; en zij sloegen het heir der Filistijnen van Gibeon af tot aan Gezer. 2Sa 5:25 En David deed alzo, gelijk als de HEERE hem geboden had; en hij sloeg de Filistijnen van Geba af, totdat gij komt te Gezer. Geba ligt eveneens in het stamgebied van Benjamin, ten oosten van Gibeon, maar volgens Keil en anderen is in 2 Sam. 5 Gibeon bedoeld. In dit artikel is vertaalde tekst gebruikt uit A New and Concise Bible Dictionary (George Morris, 1899).

Om uw bezoek van deze website te optimaliseren, maken wij gebruik van functionele cookies. Door het gebruik van deze website, gaat u akkoord met de plaatsing van cookies.OkayNein

Sparky is verliefd op de nieuwe hond van Dinkelberg tegen de zin van pap in. Als Timmy Sparky wil helpen met een wens, wordt zijn vader ook verliefd op Peaches. // De vrouwen worden 24 uur weggewenst. Maar zonder de vrouwen ontstaan er allerlei problemen. Helaas, deze video is op vakantie. Gelukkig zijn er andere Fairly Odd Parents video’s die je op de deze pagina kunt bekijken. Cosmo en Wanda vieren hun 10.000-jarig jubileum als feeënpeetouders. Als uitje bezoeken ze met Timmy een aantal peetkinderen uit het verleden. Maar als Timmy per ongeluk het verleden veranderd zijn de poppen aan het dansen. Fairly Odd Parents gaat over het tienjarige jongetje Timmy dat in de fictieve stad Dimmsdale woont. Hij heeft het zwaar te verduren: ouders die nooit naar hem luisteren en een gemene oppas genaamd Vicky, die hem onderdrukt als een soort slaaf. Gelukkig heeft hij zijn twee feeën-peetouders wiens toverkunst Timmy helpen, hoewel niet altijd even succesvol...

Deze uiterst comfortabele en hoogwaardige helft van dubbele woning is van alle hedendaagse comfort voorzien. Elke ruimte in de woning verkeert in een smetteloze staat. Hier hebben een praktische inrichting, gecombineerd met uitstekende afwerkmaterialen bijgedragen tot een verrassende, haast nieuwe woning! Begane grond: (zij-) entree, hal, zeer smaakvolle woonkeuken met hoekopgestelde keuken, prachtig afgewerkt met o.a. een granieten aanrechtblad, getrommelde tegelwand, klinkervloer en voorzien van diverse luxe inbouwapparatuur, waaronder een vaatwasser, (nieuwe) koelkast, 4-pits gastoestel, elektrische oven, vlakscherm wasemkap, e.d. Vanuit de keuken toegang naar de badkamer met wastafel en doucheopstelling. Voorts de hal met een toilet v.v. zwevend closet, design fonteintje, e.d. Trapopgang naar de verdieping (voorzijde woonhuis), woonkamer met Frans eiken houten vloer (white wash) in sfeervolle lichte kleurstelling. Vanuit de (zij-) entree, toegang tot de royale bijkeuken v.v. alle witgoedaansluitingen met trapopgang naar de verdieping (achterhuis/garage/werkruimte). Een in spouw gerealiseerde en uitstekend geïsoleerde dubbele garage/werkplaats/hobbyruimte (oppervlakte ca. 40m²). Verdieping voorhuis: overloop met dakvenster, 2 slaapkamers (gerealiseerd in 2014) en bergingsmogelijkheid. Verdieping achterhuis: overloop, 2 slaapkamers (met dakkapel (geplaatst in 2013) waardoor prachtig uitzicht over achtergelegen land) en bergingsmogelijkheden. Deze sfeervolle woning heeft nu al 104m² woonoppervlakte plus 47m² overige inpandige ruimte voor bijvoorbeeld extra woonruimte (badkamer en slaapkamer op de begane grond), atelier-, praktijkruimte aan huis.Gelegen in een sfeervolle, kindvriendelijke buurt, waar het goed wonen is. De naastgelegen tuin met terras is op het westen gesitueerd en de tuin heeft aan de achterzijde van het perceel nog een overkapping. Oldemarkt heeft alles in zich wat je van een praktisch dorp mag verwachten. Goed onderwijs, goede winkelvoorzieningen (met o.a. een supermarkt, een bouwmarkt, etc ), een jachthaven, een rijk sociaal en cultureel aanbod van sportclubs en verenigingsleven. En niet te vergeten temidden van prachtige natuur gelegen. Het dorpje Oldemarkt telt ca. 2.600 inwoners en valt onder de gemeente Steenwijkerland en is gelegen in de Kop van Overijssel aan de Noordkant van het 3.000 hectare grote natuurgebied Weerribben-Wieden. Met uitgestrekte fiets-, wandel-, en vaarroutes. Oldemarkt is sinds jaar en dag een belangrijke pleisterplaats voor watersporters. De jachthaven is gelegen aan de rand van het dorp. De Kalenbergergracht is een van de belangrijkste doorgaande scheepvaartroutes, echter tegenwoordig hoofdzakelijk voor de pleziervaart van en naar de Overijsselse en Friese meren. Het vriendelijke dorp is zowel via het water als de weg (A32/A6) goed bereikbaar. Het ligt op ongeveer 60 autominuten van de Randstad, op 10 autominuten van Steenwijk en Wolvega. Oldemarkt heeft een centrumfunctie voor de omgeving. Wij hebben met veel plezier de afgelopen 10 jaar aan de Koningin Julianaweg 59 gewoond. Het is een heerlijk huis met een woonkeuken waar ik heerlijk in kon koken en eten met het gezin. De woonkamer is heerlijk licht, we zitten dan wel aan de doorgaande weg maar in huis merk je hier weinig van. Waar ik nog steeds van geniet is de uitstraling wat het huis heeft. Het is geen dertien in een dozijn woning. Als je er voor staat verwacht je niet dat er 4 slaapkamers in het huis zitten. Of een garage waar je bij wijze van twee auto's in kunt parkeren. De tuin is dan misschien niet groot, maar je kunt er heerlijk in het zonnetje zitten in de zomer en 's avonds bij het vuurtje. Jolanda Bos

Wij helpen u graag bij uw aankoop. Telefonisch zijn wij door slechte ontvangst niet altijd bereikbaar.

Twee jaar geleden vonden Leon Boulaert en Marcel Verlee, na een lange zoektocht, deze tractor via de Koopjeskrant bij een boer in Tielt. Ze maakten telefonisch een afspraak. Ter plaatse aangekomen bleken ze voor de deur van een hondenkweker te staan, waar ze schuchter aan het hek probeerden om iemand te zien. Er stonden immers 100 honden vóór hen te blaffen! Gelukkig verscheen plots de eigenaar die zei dat ze niet bang hoefden te zijn en enigszins gerustgesteld betraden ze, tussen ... Johan van de Vijver, lid van onze club en woonachtig te Lochristi, is een fervent verzamelaar van traktoren met liggende ééncylinder. Zijn verzamelwoede begon zo’n 17 jaar geleden met de aankoop van een Lanz Bulldog D2806. Ondertussen heeft hij er al zo’n 15-tal verzameld, gaande van Lanz, over Le Pecheron, Vierzon, Pampa tot HSCS. Het enige merk dat ontbreekt is het Engelse Field Marshall , maar daar heeft zijn broer, eveneens een verzamelaar van liggende é&eacu... 1975 .Samen met mijn vader gingen we bij een oudere fruitkweker naar een plukwagen zien. Bij die wagen kregen we een oud smalspoortractortje aangeboden.Een KRAMER KB17, aan zeg maar een meeneemprijsje. Wie had toen gedacht dat dit het begin van een hobby zou worden.Een hobby die in wezen niet meer stopt. 1998.Die oude tractor,afgeschreven, stond maar te verkommeren bij mijn broer in zijn keldergarage.Maar het idee van restoratie was in feite nooit ver weg geweest.Maar tijd, je weet wel. T... De trekker werd een 2-tal jaar geleden gekocht in Wingene, waar hij per toeval gevonden werd bij een verdeler van landbouwmachines. Het arme vehikeltje was een lange tijd daarvoor overgenomen en stond nu ergens langs de kant te verkommeren. Eens de machine met de vrachtwagen naar huis gebracht, kon het echte werk beginnen. Het eerste probleem was vlug ontdekt, de trekker had een platte batterij en gaf geen kik. Na de startkabels bij de hand genomen te hebben, startte hij verbazingwekkend goed, ... In 1974 werd hij door de vader van Carl als oud-ijzer gekocht per kg voor het aandrijven van een beregeningspomp. Toen al was de motor reeds duchtig versleten, met enorm compressieverlies, en alle start- en olieproblemen van dien. Hij stond reeds 4 jaar buiten in een varkensweide. In 1976, Carl was toen 18 jaar, werd de motor voor de eerste keer open gemaakt wegens zijn enorm olieverbruik. Twee kapot-gebrande zuigers, alsook alle segmenten werden toen vervangen, doch dit lostte het probleem v... Het eerste verhaal welke we neerpennen over de restauratie van een oldtimer tractor is de Deutz F1L514 van André Noppe André kocht deze trekker in Nederland bij Henk de Hartog te Heteren, wat u ook kan lezen in ons voorwoord op pagina 3. Deze Deutz van bouwjaar 1950 heeft een vermogen van 15 pk en werd indertijd meestal verkocht als maaitractor met een zijwaartse midden maaibalk in Duitsland. Deze maai- unit was er helaas niet op gemonteerd. Toen André de tractor ... De uitdaging. Op een mooie avond zie ik op een verkoopsite een zielig oud trekkertje staan. Op sterven na dood. Met de kop in de grond. Zit er nog een vooras aan? Waar zijn de voorwielen? Een mailt... Voorjaar 1994 besloot Marc Vercauteren om een oldtimer tractor aan te schaffen om mee te kunnen doen aan oldtimer evenementen en rondritten. Marc had de voorkeur voor een trekker die men in onze regio... De Granit 500 was in 1966 na de nieuwe Perfect de tweede nieuwkomer in de kompleet nieuwe lijn tractoren. Naast een nieuw modern uiterlijk was ook de versnellingsbak met 9 versnellingen vooruit en 3 a... Restauratie van een” HANOMAG 400 PERFECT” Zoals u op de foto’s kunt zien stond hij goed verborgen. Deze trekker heeft ooit gediend als een “project”” van de B... Het eerste verhaal welke we neerpennen over de restauratie van een oldtimer tractor is de Deutz F1L514 van André Noppe André kocht deze trekker in Nederland bij Henk de Hartog te ... In 1974 werd hij door de vader van Carl als oud-ijzer gekocht per kg voor het aandrijven van een beregeningspomp. Toen al was de motor reeds duchtig versleten, met enorm compressieverlies, en alle sta... Twee jaar geleden vonden Leon Boulaert en Marcel Verlee, na een lange zoektocht, deze tractor via de Koopjeskrant bij een boer in Tielt. Ze maakten telefonisch een afspraak. Ter plaatse aangekomen ble... In 1964 besloot mijn grootvader om zijn Massey Ferguson TE20 te vervangen door zijn zwaardere opvolger, de, waarover dit verhaal gaat. De kleine rode tractor werd nieuw aangekocht bij Baecke in ...

Waar er in 2015 nog vijf bijtelling categorieën zijn, worden die in 2016 teruggeschroefd naar vier categorieën. Onderstaande tabel weergeeft de verschillende categorieën bijtelling en de bijbehorende uitstoot van 2016: Auto’s met een CO2-uitstoot van 60 gram/kilometer betalen in 2015 14%, volgend jaar stijgt dat naar 21%. Voor auto’s met een CO2-uitstoot van 109 gram/kilometer is er een stijging in bijtelling te zien van 20% naar 25%. Dit heeft als gevolg dat er een ware stormloop is op auto’s die nu nog in een lagere categorie vallen. Lees meer → Iedereen die voor de keuze staat tussen een leaseauto of juist zelf een auto aanschaffen en deze zakelijk rijden – stelt zichzelf de vraag wat belastingtechnisch gezien aantrekkelijker zou zijn. Zowel voor ondernemers als werknemers is het verstandig dit vooraf goed inzichtelijk te krijgen. In dit artikel zullen we dan ook een onderscheid maken tussen werknemers en ondernemers / ZZP’ers, zodat we de verschillende mogelijkheden zo duidelijk mogelijk uiteen kunnen zetten. Lees meer → Als ondernemer of werknemer heb je een leaseauto, maar soms is een andere auto een betere keuze voor een bepaalde reis. Tijdelijk een andere leaseauto gebruiken is natuurlijk mogelijk, maar er was nogal wat onduidelijkheid over dit onderwerp. Gelukkig zijn er nu regels waar iedereen mee uit de voeten kan. Wanneer er al een leaseauto in bezit is waar ook prive mee gereden wordt (en dus bijtelling over betaald wordt) was er de angst van dubbele bijtelling bij het tijdelijk rijden in een ander voertuig. Branche organisatie VNA is samen met de Belastingdienst tot nieuwe regels gekomen, waaruit blijkt dat dit niet langer een zorg is. Lees meer → Eerder deze maand werd de Miljoenennota 2015 openbaar en uiteraard waren wij benieuwd naar de wijzigingen wat betreft de bijtelling in het nieuwe jaar. Ondanks verschillende geruchten (de 14% bijtelling verdwijnt definitief?) werd er eigenlijk weinig aangekondigd. Dat had een reden; de Autobrief 2, het document waar alle wijzigingen op het gebied van bijtelling en andere belastingen voor auto’s in wordt beschreven, is nog niet gepubliceerd. ..zo is de verwachting althans. Er gaan dingen veranderen qua bijtelling, dat is wel zeker. Het is alleen nog even afwachten wát er precies gaat veranderen en wanneer. Nu al is te zien dat veel auto’s in het 14% segment uit voorraad beginnen te raken bij de verschillende dealers en leasemaatschappijen. Lees meer →

Bijzonder functioneel, deze hangkast heeft onderop 3 kapstokhaken. In de seagrass manden is er opbergmogelijkheid. Staat leuk en fraai in de hal. Met onze kastjes is dat geen probleem. Er zijn sleutelkastjes voor het veilig opbergen van de sleutels. Dus nooit mee "Waar zijn de sleutels?" Kastjes met laden en/of manden voor het opruimen van speelgoed, textiel of andere spulletjes. Gekleurde kastjes of met een fraaie antiek look. Juwelen, specerijen, kopjes etc,berg ze op in deze kastjes. Voor elk interieur hebben we een geschikt kastje De pups van Klaske zijn geboren. De pups doen het goed en Klaske is een hele goede moeder die zowel tijdens de bevalling als nu gedurende de eerste uren heel rustig is.

2 grote gummen met wielen waarmee je kan racen. Door de gummen naar achter te trekken gaan ze vooruit.

Datingsite EliteDating helpt hogeropgeleide singles aan een serieuze date. Het EliteDating Succespla

Een nieuw onderzoek van SuperOffice, leverancier van software voor CRM en klantenservice in Europa, wijst uit dat 62%62% van alle bedrijven niet reageert op e-mails aan de klantenservice. Uit onderzoek blijkt dat 80% van de bedrijven prima klantenservice denkt te bieden, terwijl slechts 8% van de klanten vindt dat zij ook echt prima service krijgen. SuperOffice wilde weten of deze cijfers kloppen en deed daarom een eigen onderzoek naar de prestaties op het gebied van klantenservice onder 1000 bedrijven, zowel groot als klein, in de hele wereld. SuperOffice stuurde de bedrijven een e-mail met twee vragen en kende een score toe voor de snelheid waarmee de bedrijven antwoordden, de inhoud van de klantondersteuning en de kwaliteit en tone of voice van het antwoord. Voorafgaand aan het onderzoek ging SuperOffice uit van de hypothese dat de meeste bedrijven prima service bieden, dat kleinere bedrijven beter omgaan met klantenservice dan grotere en dat alle bedrijven snel reageren op verzoeken voor klantondersteuning. 97% van de bedrijven onderneemt geen vervolgactie om erachter te komen of de klant tevreden is met de reactie; De gemiddelde reactiesnelheid bij het behandelen van een verzoek om klantondersteuning is 12 uur en 10 minuten. SuperOffice wordt gedreven door passie voor CRM en is producent van bekroonde CRM-software voor verkoop, marketing en klantenservice. SuperOffice is de belangrijkste CRM-leverancier van Europa voor de business-to-business markt en wordt vertrouwd en gebruikt door meer dan 6000 bedrijven. SuperOffice SuperOffice is één van Europa’s succesvolste CRM leveranciers. Onze software helpt bedrijven en medewerkers bij het realiseren van een hogere omzet, sterkere marketing en een hoogwaardige klantenservice. Ruim 11.000 bedrijven maken dagelijks gebruik van SuperOffice CRM.

Veel mensen hebben fysieke problemen. vaak worden de beperking zelf “bedacht”. Dit gebeurt vanuit een angstige bescherming. Hou alles vast en beweeg niet! Hierdoor worden de problemen groter. Bewegen is in veel gevallen een oplossing. De RESETMETHODE beweegt mensen weer in de juiste mate en op de juiste manier. De confrontatie met het feit dat bewegen geen pijn hoeft te doen, is vaak de grootste openbaring. Los laten is het belangrijkste. Een aantal fysiotherapeuten werkt al met deze techniek die in het buitenland wordt gebruikt onder de noemer Myofascial Unwinding/Myofascial release Drie weken geleden bezocht ik met twee collega’s uit de medische wereld een ééndaagse RESET workshop bij Thea Kramer. Enerzijds uit pure nieuwsgierigheid en anderzijds ook om zelf te ervaren wat de methode inhoudt. Als arts heb ik altijd gezocht naar manieren waarop patiënten zelf aan hun herstel konden meewerken – tegenwoordig praat ik liever over het inschakelen of activeren van het zelfregulerend vermogen van het lichaam. Voor mij als huisarts een hele omslag in mijn kijk op ziekte en gezondheid resp. van denken in onderdelen tot kijken naar samenhang en verbinding. Ik noem het ook een meer energetische benadering. De kracht ook van de pure aanraking . De RESET methode past daar perfect in. De dag zelf was op zich heel plezierig , praktisch en meer dan nuttig. Het belangrijkste is de directe toepasbaarheid . Voor mij betekende het dat de stijfheid in mijn onderrug waar ik al een aantal maanden last van had zich meteen oploste tot op de dag van vandaag. Ik heb ondertussen ook bij mijzelf gemerkt, dat het een effectieve eerste hulp techniek is . Het is overigens niet mijn bedoeling dat mensen de dokter overslaan. Gezond verstand blijft een vereiste! Er zijn wellicht nog tal van redenen om erbij te willen zijn, geen probleem, meld je gewoon aan via de mail Het programma kent wel een kop, maar geen staart. De planning is rond 17:00 uur te eindigen, maar wil je eerder weg of duurt het wat langer, geen enkel probleem. RESET gaat laten zien/voelen, dat bij “lichamelijke klachten” (b.v rugpijn etc) de lichamelijke beperkingen meer bepaald worden door de geest, dan door het lichaam zelf. We werken met energie, zonder lichamelijk inspanning, met als resultaat, een lichamelijke ontspanning.

In deze categorie vindt u alle accessoires waar u uw 18 en 20 mm Clicks op kunt bevestigen zoals armbanden, oorbellen, ringen, enz. Bijouxonlineshop is een luxe online sieradenwinkel. Wij stellen ons ten doel modeaccessoires van diverse merken aan te bieden die allemaal dezelfde eigenschappen hebben. Dit is kwaliteit, koppeling huidige modebeeld en goede prijs-/kwaliteitverhouding. Kernwoorden hierbij voor u als drager zijn: persoonlijkheid, identiteit, schoonheid en klasse. Laat u betoveren!

Helaas vergat ik zowel mijn parkingticket als mijn telefoon in de auto en moest ik nog eens terug de garage in (waar ik een klein probleem had met een platte autoafstandbediening en vervolgens met een slot dat ook niet wou opengaan met de sleutel bij een auto die niet van mij bleek maar wel even vuil was) dus kwam ik toch nog als laatste aan bij de Jumbo. Vandaar gingen we met een zak vol katoen naar Lush waar de verkoper harder giechelde dan wij twee de hele dag bij elkaar. Met een zakje vol handgemaakte smeersels stapten we de Dominicanenkerk binnen waar we een goede vriendin tegenkwamen. Oh, en de volgende keer koffie of thee komen drinken bij Klapzoen! Jullie waren zoooo ontzettend dichtbij! Jammer! De volgende keer dat jullie in Maastricht zijn moeten jullie voor een lekker hap bij eetcafe Van Bommel wezen: aanradertje!

voertuigentechniek CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. - PDF Download "voertuigentechniek CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden." 1 Examen VMBO-KB 2014 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 25 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 128 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden. PK-0681-b-14-1-o 2 Onderdeel A motortechnische principes tijdsduur ongeveer 120 minuten Let bij het uitvoeren van de werkzaamheden op veilig werken en milieuvoorschriften, het gebruik van gereedschappen en materialen, en op netheid en werktempo. Hiervoor krijg je een beoordeling bij opdracht 5, 8, 9 en p 1 Maak de minitoets bij opdracht 1. 3p 2 Tijdens dit onderdeel stelt de examinator je drie vragen. Klachtomschrijving en opdracht Een klant komt met een klacht over zijn auto naar de garage. In één week tijd heeft hij twee keer 0,5 liter vloeistof bijgevuld, omdat het niveaulampje van de koelvloeistof ging branden. Ook wil hij de aandrijfriem van de dynamo laten vervangen. Voordat je de reparatie uitvoert, wil de klant een uitgebreide prijsopgave. Daarna ga je in een practicumopstelling enkele onderdelen opmeten. Bij de volgende opdrachten moet je soms iets opschrijven. Gebruik hiervoor uitwerkbijlage 1 met werkorder A. 6p 3 Voorbereiding Bedenk welke werkzaamheden je moet uitvoeren om een lekkage aan het koelsysteem op te sporen. Zet de werkzaamheden in een logische volgorde bij punt 3A op werkorder A. Bedenk op welke plaatsen of bij welke onderdelen er een lekkage van koelvloeistof kan zijn. Zet deze plaatsen en onderdelen bij punt 3B op de werkorder. 2p 4 Informatie verzamelen Zoek op de computer de technische gegevens op van het koelsysteem. Zoek ook de prijs op van de aandrijfriem van de dynamo. Print al deze gegevens uit. Onderstreep de gegevens die je nodig hebt. PK-0681-b-14-1-o 2 / 9 lees verder 3 4p 5 Praktisch deel: inspectie Voer de werkzaamheden uit van punt 3A op de werkorder. Je hoeft de motor niet te laten warmdraaien. Voer een inspectie uit van de onderdelen bij punt 3B op de werkorder. Noteer je conclusies bij punt 5A op de werkorder. Noteer je reparatie-advies bij punt 5B op de werkorder. 5p 6 Prijsopgave maken Op de computer ga je een prijsopgave maken voor de klant. Voordat je aan de opdracht begint Open op de computer het Excel-bestand reparatietijden_onderdeelprijzen.xls. Uitvoering van de opdracht Zoek in het bestand de reparatietijden en onderdeelprijzen op die je nodig hebt voor de prijsopgave. Open dan het Excel-bestand prijsopgave.xls. Sla het bestand op onder de bestandsnaam prijsopgave[jouw naam].xls. Maak de prijsopgave op met de gevonden reparatietijden, de onderdeelprijzen van de benodigde materialen en de arbeidskosten. Bereken de totale kosten inclusief btw. Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand prijsopgave[jouw naam].xls nogmaals op. Maak een afdruk van de prijsopgave. Gebruik de knop Print. Sluit daarna de bestanden af. 3p 7 Klantgesprek Je gaat een gesprek voeren met de klant over de klacht. Gebruik hierbij de geprinte prijsopgave. Er wordt van je verwacht dat je de klant helder en duidelijk te woord staat. Leg de klant de oorzaak van de lekkage uit en licht de prijsopgave toe. Aan het einde van het gesprek vraag je toestemming voor de reparatie. Bij deze opdracht word je beoordeeld op je gespreksvaardigheden en op de technische inhoud. Lever na het gesprek de prijsopgave in bij de examinator. PK-0681-b-14-1-o 3 / 9 lees verder 4 4p 8 Praktisch deel: reparatie Voer de reparatie uit volgens de prijsopgave. ontluchtingsmethode (zonder de motor te laten draaien) 1 Vul het koelsysteem met de voorgeschreven koelvloeistof tot maximum. 2 Knijp meerdere keren in de aan- en afvoerslang van de radiateur. 3 Controleer het koelvloeistofniveau. Vul bij tot maximum als dat nodig is. 4 Herhaal stap 1 en 2 tot het koelvloeistofniveau op maximum blijft. 5 Monteer de drukdop. 1p 9 Eindcontrole Voer een eindcontrole uit. Maak de auto klaar om af te leveren aan de examinator. 3p 10 Praktisch deel: practicum Nodig: een klepstelplaatje, een nokkenas en een meetinstrument Meet een klepstelplaatje en de nok van een nokkenas op, met een nauwkeurigheid van 0,01 mm. Noteer de gemeten waarden in het schema hieronder. onderdeel dikte van klepstelplaatje nokkenas maat... mm A =... mm B =... mm Lever uitwerkbijlage 1 en alle aantekeningen in bij de examinator. PK-0681-b-14-1-o 4 / 9 lees verder 5 Onderdeel B elektrotechnische principes tijdsduur ongeveer 120 minuten Let bij het uitvoeren van de werkzaamheden op veilig werken en milieuvoorschriften, het gebruik van gereedschappen en materialen, en op netheid en werktempo. Hiervoor krijg je een beoordeling bij opdracht 16, 17 en p 11 Maak de minitoets bij opdracht 11. 3p 12 Tijdens dit onderdeel stelt de examinator je drie vragen. Klachtomschrijving en opdracht Een klant komt met enkele klachten over zijn auto naar de garage. De motor slaat slecht aan en draait onregelmatig. De auto verbruikt meer brandstof dan normaal. Ook vraagt de klant om de accu en de dynamo te testen. In een practicumopdracht ga je grootlichtlampen aansluiten en de spanning en de stroom meten. Bij de volgende opdrachten moet je soms iets opschrijven. Gebruik hiervoor uitwerkbijlage 2 met werkorder B. 5p 13 Klantgesprek Je gaat een gesprek met de klant voeren om erachter te komen wat de oorzaak van de klachten is. Eerst ga je het gesprek voorbereiden. Noteer bij punt 13 op werkorder B welke vragen je aan de klant wilt stellen. Voer nu het gesprek met de klant (de examinator). Gebruik hierbij de vragen die je hebt opgeschreven. Noteer ook de administratieve gegevens op de werkorder. Bij deze opdracht word je beoordeeld op je gespreksvaardigheid en op de technische inhoud. PK-0681-b-14-1-o 5 / 9 lees verder 6 2p 14 Voorbereiding Noteer bij punt 14A op de werkorder welke controles nodig zijn aan de accu en de dynamo. Noteer bij punt 14B welke controles nodig zijn aan het ontstekings- en brandstofsysteem. Overleg met de examinator welke controlewerkzaamheden je hierna gaat uitvoeren. Overleg met de examinator: 3p 15 Informatie verzamelen Zoek op de computer de technische gegevens op van de accu, de dynamo en het ontstekings- en brandstofsysteem. Print al deze gegevens. Onderstreep de gegevens die je nodig hebt. 8p 16 Praktisch deel: inspectie Voer de afgesproken controlewerkzaamheden uit aan de accu en de dynamo (zie punt 14A op de werkorder). Noteer je conclusies bij punt 16A op de werkorder. Bij de volgende werkzaamheden (van punt 14B op de werkorder) word je ook beoordeeld op je werktempo. Als je de werkzaamheden binnen 10 minuten uitvoert, krijg je daar 2 punten voor. Als je 11 minuten nodig hebt, krijg je nog maar 1 punt. Leg alle gereedschappen en materialen klaar en binnen handbereik voor de uitvoering van 14B. Waarschuw de examinator voordat je begint. Voer de afgesproken werkzaamheden uit aan het ontstekings- en brandstofsysteem (van punt 14B). Noteer je conclusies bij punt 16B op de werkorder. Overleg met de examinator welke reparatie(s) je hierna gaat uitvoeren. Overleg met de examinator: 5p 17 Praktisch deel: reparatie Voer de afgesproken reparatie(s) uit. Lever de auto rijklaar af aan de examinator. Ruim het gereedschap en je werkplek op. PK-0681-b-14-1-o 6 / 9 lees verder 7 4p 18 Praktisch deel: practicum Nodig: practicumopstelling met twee koplampen, een signaalschakelaar, JA-relais, zekeringen en voeding 12 V. Van de examinator krijg je de bijlage met een stroomkringschema. Sluit de grootlichten aan volgens dit schema. Voer daarna de metingen uit die hieronder staan. Noteer de gemeten waarden in het schema. metingen stroom spanning stroom door de relaisspoel stroom door beide lampen stuurstroom:.... A hoofdstroom:..... A spanning over de grootlichtlamp links:... V Lever uitwerkbijlage 2, de bijlage en alle aantekeningen in bij de examinator. PK-0681-b-14-1-o 7 / 9 lees verder 8 Onderdeel C voertuigtechnische principes tijdsduur ongeveer 120 minuten Let bij het uitvoeren van de werkzaamheden op veilig werken en milieuvoorschriften, het gebruik van gereedschappen en materialen, en op netheid en werktempo. Hiervoor krijg je een beoordeling bij de opdrachten 22, 23 en p 19 Maak de minitoets bij opdracht 19. 3p 20 Tijdens dit onderdeel stelt de examinator je drie vragen. Klachtomschrijving en opdracht Een klant heeft haar auto naar de garage gebracht met de klacht dat zij het remsysteem niet vertrouwt. Ze heeft de remvloeistof moeten bijvullen. Ze merkt dat de auto scheeftrekt bij het remmen. Van de chef werkplaats krijg je de opdracht om het remsysteem te controleren. Bij de volgende opdrachten moet je soms iets opschrijven. Gebruik hiervoor uitwerkbijlage 3 met werkorder C. 3p 21 Onderzoek Om de oorzaak van de klachten op te sporen, ga je een reminspectie uitvoeren. Noteer bij punt 21 op de werkorder welke remonderdelen je moet controleren bij een remvloeistoflekkage. Zet de onderdelen in een logische volgorde. 5p 22 Praktisch deel: reminspectie Voer de reminspectie van punt 21 uit om de klachten op te sporen. Noteer je conclusies bij punt 22A op de werkorder. Noteer bij punt 22B welke reparatie(s) je adviseert. Overleg met de examinator over je reparatievoorstel. 7p 23 Praktisch deel: reparatie remsysteem Voer de reparatie-opdracht uit die de examinator je geeft. PK-0681-b-14-1-o 8 / 9 lees verder 9 2p 24 Auto bedrijfsklaar maken Maak de auto klaar om af te leveren aan de examinator. 2p 25 Terugkijken Van de examinator krijg je uitwerkbijlage 4. Hiermee ga je beoordelen hoe je opdracht 21, 22 en 23 hebt uitgevoerd. Beantwoord de vragen op de uitwerkbijlage. Noteer verbeterpunten als die er zijn. Lever uitwerkbijlage 3 en 4 en alle aantekeningen in bij de examinator. einde PK-0681-b-14-1-o 9 / 9 lees verder voertuigentechniek CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 27 Examen VMBO-KB 2012 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 23 opdrachten. Voor Examen VMBO-KB 2016 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 28 Examen VMBO-KB 2013 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 23 opdrachten. Voor Examen VMBO-GL 2016 gedurende 270 minuten profielvak mobiliteit en transport CSPE GL Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 27 Examen VMBO-BB 2015 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 38 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2016 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 35 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB. voertuigentechniek CSPE BB. gedurende 360 minuten. Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Examen VMBO-BB 2014 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Achter het correctievoorschrift is een erratum opgenomen. Dit examen Examen VMBO-BB. voertuigentechniek CSPE BB. gedurende 360 minuten. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Examen VMBO-BB 2017 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 32 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2013 gedurende 360 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 27 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal pilot - CSPE M&T GL profiel Mobiliteit en Transport Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-GL 2015 gedurende 210 minuten pilot - CSPE M&T GL profiel Mobiliteit en Transport Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit Examen VMBO-BB 2011 gedurende 380 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Achter dit examen en het correctievoorschrift is een erratum opgenomen. Examen VMBO-BB 2012 gedurende 380 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 45 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal profielvak mobiliteit en transport CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2016 gedurende 400 minuten profielvak mobiliteit en transport CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat Examen VMBO-BB. voertuigentechniek CSPE BB. gedurende 380 minuten. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 55 opdrachten. Examen VMBO-BB 2010 gedurende 380 minuten voertuigentechniek CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 55 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2016 gedurende 765 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2015 gedurende 360 minuten pilot - CSPE M&T KB profiel Mobiliteit en Transport Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit Examen VMBO-KB. metalektro CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2010 gedurende 920 minuten metalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 20 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 175 Examen VMBO-KB 2013 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving agrarische techniek CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één Examen VMBO-KB 2014 gedurende 640 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2017 elektrotechniek CSPE BB gedurende 820 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor voertuigentechniek CSPE KB 2014 instructie voor de examinator In deze instructie vindt u richtlijnen en aandachtspunten bij de geheimhouding, de voorbereiding, de afname en de herkansing van het cspe. Examen VMBO-BB. elektrotechniek CSPE BB. gedurende 800 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-BB 2012 gedurende 800 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal profielvak mobiliteit en transport CSPE BB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-BB 2016 gedurende 400 minuten profielvak mobiliteit en transport CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen Examen VMBO-KB. elektrotechniek CSPE KB. gedurende 640 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2010 gedurende 640 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2012 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage, een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Achter het correctievoorschrift is een erratum opgenomen. Examen VMBO-BB. metalektro CSPE BB. gedurende 890 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-BB 2010 gedurende 890 minuten metalektro CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 18 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2012 gedurende 920 minuten metaaltechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2015 gedurende 745 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2016 gedurende 920 minuten metalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 146 Examen VMBO-BB 2017 gedurende 550 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB. elektrotechniek CSPE KB. gedurende 635 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2012 gedurende 635 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2010 gedurende 900 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen Examen VMBO-BB 2014 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2015 gedurende 610 minuten consumptief-bakken CSPE BB variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 22 opdrachten. Examen VMBO-KB 2013 gedurende 920 minuten metalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 150 Examen VMBO-BB. elektrotechniek CSPE BB. gedurende 720 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-BB 2010 gedurende 720 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2016 gedurende 890 minuten metalektro CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 129 Examen VMBO-KB 2013 gedurende 695 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal profielvak produceren, installeren en energie CSPE BB onderdeel D Bij dit onderdeel horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-BB 2017 gedurende 140 minuten profielvak produceren, installeren en energie CSPE BB onderdeel D Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit onderdeel horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal Examen VMBO-KB. bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 920 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 108 Examen VMBO-KB 2014 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage en uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 69 punten te behalen. Examen VMBO-KB 2012 gedurende 920 minuten metalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 163 Examen VMBO-BB 2014 gedurende 890 minuten metalektro CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 13 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 137 Examen VMBO-KB 2016 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Correctievoorschrift VMBO-KB 2014 voertuigentechniek CSPE KB Het correctievoorschrift bestaat uit: 1 Regels voor de beoordeling 2 Algemene regels 3 Vakspecifieke regels 4 Beoordelingsmodel 4.1 Beoordelingsschema Examen VMBO-BB 2013 gedurende 790 minuten elektrotechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB. elektrotechniek CSPE KB. gedurende 610 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2011 gedurende 610 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB. metaaltechniek CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen bijlagen en uitwerkbijlagen. Examen VMBO-KB 2013 gedurende 920 minuten metaaltechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen en uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 108 punten te behalen. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 680 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2012 gedurende 890 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen Examen VMBO-KB 2010 gedurende 880 minuten bouwtechniek metselen CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-BB 2016 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2014 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving agrarische techniek CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één Examen VMBO-BB 2014 gedurende 240 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage en een digitaal bestand. Dit examen bestaat Examen VMBO-BB. bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE BB. gedurende 890 minuten. Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-BB 2015 gedurende 890 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 108 Examen VMBO-KB. techniek breed CSPE KB. gedurende 400 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2010 gedurende 400 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2012 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Examen VMBO-KB 2010 gedurende 900 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen Examen VMBO-BB 2015 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2011 gedurende 400 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2016 gedurende 800 minuten elektrotechniek CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2010 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving agrarische techniek CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één Examen VMBO-KB 2014 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving agrarische techniek CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één Examen VMBO-BB 2012 gedurende 890 minuten metalektro CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2017 gedurende 100 minuten profielvak mobiliteit en transport CSPE KB onderdeel D Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit onderdeel hoort een digitaal bestand. Dit onderdeel bestaat uit 10 Examen VMBO-KB. consumptief-bakken CSPE KB variant a. gedurende 490 minuten. Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2016 gedurende 490 minuten consumptief-bakken CSPE KB variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 19 opdrachten. Examen VMBO-KB. bouwtechniek-timmeren CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2011 gedurende 920 minuten bouwtechniek-timmeren CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-BB 2012 gedurende 600 minuten consumptief-bakken CSPE BB variant a Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 21 opdrachten. Examen VMBO-KB 2011 gedurende 400 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2014 gedurende 920 minuten metalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 14 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 147 profielvak produceren, installeren en energie CSPE KB onderdeel B Bij dit onderdeel horen een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Examen VMBO-KB 2017 gedurende 350 minuten profielvak produceren, installeren en energie CSPE KB onderdeel B Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit onderdeel horen een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Examen VMBO-GL 2017 gedurende 110 minuten profielvak produceren, installeren en energie CSPE GL onderdeel A Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit onderdeel horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB. bouwtechniek-metselen CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Examen VMBO-KB 2011 gedurende 920 minuten bouwtechniek-metselen CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-KB 2016 gedurende 920 minuten bouw techniek-fijnhoutbew erken CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2011 gedurende 410 minuten consumptief-bakken CSPE KB variant b Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 15 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB. metaaltechniek CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Examen VMBO-KB 2014 gedurende 920 minuten metaaltechniek CSPE KB Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 113 punten te behalen. Voor elk Examen VMBO-KB 2014 gedurende 675 minuten bouwtechniek-schilderen CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een bijlage, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit Examen VMBO-KB 2017 gedurende 830 minuten instalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB. techniek breed CSPE BB. gedurende 400 minuten. Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-BB 2010 gedurende 400 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB. metaaltechniek CSPE BB. gedurende 890 minuten. Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Examen VMBO-BB 2013 gedurende 890 minuten metaaltechniek CSPE BB Bij dit examen horen uitwerkbijlagen. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 102 punten te behalen. Voor elk profielvak produceren, installeren en energie CSPE GL Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-GL 2016 gedurende 400 minuten profielvak produceren, installeren en energie CSPE GL Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 15 opdrachten. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Examen VMBO-KB 2016 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Examen VMBO-BB 2014 gedurende 670 minuten bouwtechniek-schilderen CSPE BB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit Examen VMBO-KB. metaaltechniek CSPE KB. gedurende 920 minuten. Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2017 gedurende 920 minuten metaaltechniek CSPE KB Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 119 punten bouwtechniek-timmeren CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2015 gedurende 820 minuten bouwtechniek-timmeren CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-KB 2010 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving groene ruimte CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens waarvan dit er één is. Examen VMBO-BB 2014 gedurende 870 minuten gedurende 870 minuten installatietechniek CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor Examen VMBO-BB 2013 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 9 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-BB 2017 gedurende 890 minuten bouwtechniek-fijnhoutbewerken CSPE BB Bij dit examen horen bijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 8 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 94 Examen VMBO-KB 2015 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en een digitaal bestand. Dit examen bestaat uit 10 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2017 gedurende 920 minuten bouwtechniek-timmeren CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-KB 2013 gedurende 500 minuten techniek breed CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal Examen VMBO-KB 2014 gedurende 920 minuten bouwtechniek-timmeren CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 11 opdrachten. Voor dit examen zijn Examen VMBO-KB 2012 gedurende 450 minuten consumptief-bakken CSPE KB variant d Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 17 opdrachten. Examen VMBO-KB. bouwtechniek-schilderen CSPE KB. gedurende 660 minuten. Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Examen VMBO-KB 2013 gedurende 660 minuten bouwtechniek-schilderen CSPE KB Naam kandidaat Kandidaatnummer Bij dit examen horen een uitwerkbijlage en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 16 opdrachten.

Op dinsdag 30 mei 2017 van 19:30u tot 22u zijn alle ervaren en minder ervaren naai(st)ers welkom op de volgende samenkomst van ons naai-, brei- en haakcafé. We komen elke laatste dinsdagavond van de maand samen in de bib, behalve in juni, juli, augustus en december. Deze keer komt het naaicafé uitzonderlijk een weekje later samen. De bedoeling is dat we hetzelfde doen als thuis: naaien met onze eigen machine, eigen stof, eigen materiaal, maar dan in groep. Of breien of haken, natuurlijk. Samen is het leuker: je kan advies vragen aan elkaar, tips geven, leuke patroontjes delen, nieuwe steken leren,... Geen inspiratie? Er zijn heel wat tijdschriften (Burda, Ottobre en La Maison Victor) en een mooie collectie hippe naaiboeken in de bib! Om er zeker van te zijn dat we jouw favoriete boek, dvd of cd niet vergeten aan te kopen, kan je hieronder een aankoopsuggestie doen. Via dit formulier kan je ons ook je vragen of opmerkingen bezorgen. Halle - Ook in het Pajottenland beloont het systeem verliezers - "De gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 liggen intussen 14 dagen achter ons en opnieuw horen we spijtig genoeg in heel wat gemeenten hetzelfde ... Ensorportret dat Koninklijke Bibliotheek kocht, blijkt zeldzamer dan gedacht - Een Ensorprent die de Koninklijke Bibliotheek van België op een veiling in Brussel heeft aangekocht, blijkt na restauratie veel zeldzamer dan gedacht. Het ... De schoen voor de Sint: wanneer moet je kind hem zetten? “Te vroeg is stresserend, te laat ook” - In winkels en reclameboekjes botst u al lang voor 6 december op Sinterklaas. Maar vanaf wanneer begin je als ouder best met de aanloop naar het grote kin... De memoires van Michelle Obama. 'Barrack was de storm die alles omverblies' - De bestseller van het najaar is nu al bekend: op dinsdag 13 november verschijnt wereldwijd in 24 talen de autobiografie ‘*Mijn verhaal*’ van *Michelle Obam... Historica Sophie De Schaepdrijver reconstrueert leven van Belgische spio... - Gabrielle Petit was 23 toen de Duitsers haar in 1916 executeerden wegens spionage. Historica Soph... Bron: Knack Komt "verloren" holocaustfilm van Jerry Lewis postuum uit? - Een dag na het overlijden van Jerry Lewis rijst de vraag wat met "The day the clown cried" moet gebeuren. De acteur maakte die film over de holocaust in 19... 33 jaar na ‘Back to the Future’: Doc en Marty komen weer samen - Het was een even opmerkelijk als hartverwarmend moment: 33 jaar na het verschijnen van de eerste ‘Back to the future’-film hebben acteurs... Niet memmen, maar stemmen: Humo's Pop Poll! - Ook dit jaar barsten wij van verlangen om van ú te vernemen welke *mannen*, *vrouwen *en *lullen *dit jaar op bewondering of walging en op hoon- of schater... 'The Night Comes For Us': bloederige en brutale martial arts-cinema - De beste actiefilms van de laatste jaren? ‘Mad Max: Fury Road’! ‘Mission: Impossible - Fallout’! En niet te vergeten: de Indonesisch-Britse bottenbreker ‘T... Anthony Van Loo (30) moet punt zetten achter voetbalcarrière: “Wat hierna zal komen, is me compleet onbekend” - Anthony Van Loo beëindigt zijn voetballoopbaan. Dat deelde de 30-jarige verdediger van KV Kortrijk maandag mee via sociale media. Van Loo onderging een h... Ze kan het dan toch: Britney Spears zingt live tijdens concert - Sinds 2013 is Britney Spears een artist in residence in Las Vegas. Al minstens even lang krijgt ze het verwijt dat ze haar publiek om de tuin leidt door ha... Aerosmith-gitarist Joe Perry in ziekenhuis na concert met Billy Joel - Aerosmith-gitarist Joe Perry ligt in het ziekenhuis, nadat hij zaterdag onwel was geworden tijdens een concert met Billy Joel, zo hebben meerdere... Jozef Van Wissem - We Adore You, You Have No Name - In de soundtrack van *Jim Jarmusch*’ vampierenfilm ‘Only Lovers Left Alive’ kwam *Jozef Van Wissems* luitspel op een bedje van gitaarfeedback, sludgemetal ... Interviews : Alexander Hawkins - Een opgemerkte plaat van enkele jaren geleden is 'Keep Your Heart Straight', waarop de legendarische Zuid-Afrikaanse drummer Louis Moholo-Moholo in duo spe... Blu-ray: Love, Simon - Als je zin hebt in een leuke coming-of-age film, dan ben je bij Love, Simon aan het juiste adres... Bron: Fok.nl

Deze blog is de afgelopen maanden opgezet en mede onder de aandacht gebracht door Roel Kramer, student bachelor-archeologie van Saxion-Next te Deventer in het kader van zijn stage. Deze week loopt zijn stageperiode af en ik wil hem langs deze weg bedanken voor zijn inzet en enthousiasme. Roel, bedankt!

Clicks Exclusief 20 mm passen op al onze armbanden in alle kleuren en maten verkrijgbaar in onze shop.

31 mei organiseert Bibliotheekhuis Limburg een (al zeg ik het zelf) interessant minisymposium dat gewijd is aan de toekomst van het bibliotheeksysteem. Vanuit een aantal invalshoeken (traditionele ILS-leverancier, open source en cloud) wordt hiernaar gekeken en ook de invloed van bibliotheek.nl op de ontwikkeling van het bibliotheeksysteem komt aan de orde. Meer informatie en inschrijven.

Hieronder vindt u een resultatenlijst met alle bedrijven in Reusel die Axis Adapters verkopen en die TheCompanyTree geindexeerd heeft. Klik het bedrijf aan om het volledige profiel te bekijken met onder andere afbeeldingen, contactgegevens en links naar social media.

Bioxyn is een product dat is ontworpen voor alle mensen die willen afvallen. Heeft u een vooruitstekende buik, dikke dijen, en dit cellulitis, die wordt steeds groter en groter elke dag? Je denkt dat je leven lang heeft verloren zijn gevoel, omdat je at een andere bar en nog een. Ze verbeteren uw humeur, voelt u zich meer tevreden, maar heb je een dergelijk effect verwachten? Dergelijke tevredenheid met de volgende pond, die in plaats van afneemt, komen nog steeds voor u? Overgewicht is niet alleen een ziekte die passeert binnen drie dagen, net als een verkoudheid. Overgewicht heeft te lang en verstandig worden bestreden, maar het is met mensen die worstelen met te veel kilo in het achterhoofd dat dit product is gemaakt, die u beroven van onnodige kilogram. Het zal niet voelt u zich als snoep, en dankzij dat de volgende kilo niet je constant probleem zal zijn. U moet weten dat overgewicht is een ernstige aandoening die niet mag worden onderschat. Als je niet te zwaar, kunt u problemen met het cardiovasculaire systeem, bewegingsapparaat of diabetes zeer snel hebben. Dus sta op en doe iets voor jezelf. Niet alleen zitten op een plek, want klagen over jezelf zal je niet snel gewicht te verliezen. Ik heb een voorstel voor u als u alleen wilt afvallen. Ga naar de website van de fabrikant en het product bestellen wat de beste oplossing voor u. Met dank aan het, u zult niet alleen gewicht verliezen, maar ook uiteindelijk eten. Wilt u afvallen? Als dat zo is, weet je al wat je moet doen. Overgewicht geeft ook ons ​​jaar, en vandaag de dag iedereen wil er jong uitzien. Dit product is ideaal voor mensen van alle leeftijden, voor zowel mannen als vrouwen. U vraagt ​​zich waarschijnlijk af wat het product doet en is het effectief op alle? Natuurlijk, het is een veilig en effectief product, omdat het alleen natuurlijke ingrediënten bevat. Het effect van dit product is afhankelijk van de samenstelling van de ingrediënten die het lichaam in het proces van gewichtsverlies ondersteunen. Deze tabletten hebben een positief effect, omdat ze effectief de stofwisseling stimuleren, de vorm van de figuur, maar ook in staat om lichaamsvet te verminderen uit de dijen, buik en taille. Het is ook aangetoond dat deze capsules hebben anti-cellulitis en verstevigende eigenschappen, maar ook de afscheiding van spijsverteringssappen, het stimuleren van de opname van suikers, verbeteren de bloedsomloop, te voorkomen dat de vorming van het jojo-effect en het handhaven van een positieve stemming. Dit alles hoe dit product werkt wordt in detail beschreven in het Bioxyn flyer. Bioxyn samenstelling is hierbij van groot belang, omdat het er op dat de gunstige effecten van deze capsules afhankelijk zijn. Het belangrijkste ingrediënt van dit product is saffraan. Dit product bevat natuurlijke saffraan extract, dat met de hand wordt verkregen van de stangen van de paarse crocus. Saffron werkt op een zodanige wijze dat het versnelt het verteringsproces. Bovendien voorkomt de ophoping van onnodige calorieën in vetcellen. Het heeft ook verjongende eigenschappen en verhoogt het energieniveau. cactusvijg – het vermogen om vet te binden van voedsel in het maagdarmkanaal, waardoor het vet niet geabsorbeerd maar wordt uitgescheiden. Dankzij dit, heeft het lichaam meer energie ;. ginger – heeft een positief effect op het verteringsproces, versnelt vetverbranding en heeft anti-inflammatoire eigenschappen ook. Bovendien, in het gemberwortelstok is er een olie die de afscheiding van spijsverteringssappen stimuleert, heeft diuretische eigenschappen en voorkomt winderigheid en perfect bestrijdt cellulitis. fenegriek – niet alleen helpt om de spieren op te bouwen, maar verbetert ook de vetverbranding, maar vermindert ook de bloedsuikerspiegel, bevordert weefselregeneratie en stimuleert de afscheiding van spijsverteringssappen; bittere sinaasappel – Het effect is dat het verhoogt de productie van warmte in het lichaam, en dus meer calorieën worden verbrand. Daarnaast helpt het om het hongergevoel te remmen en stimuleert de stofwisseling, … groene thee – Vermindert slechte cholesterolgehalte en vermindert ook het lichaam vetgehalte. Het versnelt ook de stofwisseling, vermindert de eetlust en helpt om een ​​slank figuur te houden. L-tyrosine – niet ondersteunt alleen fysieke activiteit en algemene fitheid, maar remt ook de honger en verhoogt de concentratie en motivatie. Bovendien vermindert vermoeidheid en uitputting van het lichaam, maar zal ook het proces van het verkrijgen van energie uit vet. Nu zijn zeker afvragen hoe deze capsules gebruiken? Er is niets eenvoudiger, want het is heel gemakkelijk te gebruiken en bestaat uit het nemen van een capsule per dag. Een dergelijk gebruik zorgt voor een effectieve gewichtsverlies en modellering van een slank figuur. Omdat je al weet wat Bioxyn dosering is, is het ook de moeite waard te vermelden dat de dosering en hoe deze te gebruiken wordt beschreven in de bijsluiter. Dergelijke folder wordt bij alle beschrijvingen vak. Bovendien bijsluiter bevat de belangrijkste informatie over het gebruik, maar ook of het product contra-indicaties en bijwerkingen. Kom er nu achter dat Bioxyn heeft geen bijwerkingen. Deze capsules kunnen worden gebruikt door iedereen van elke leeftijd. Dus Bioxyn geen bijwerkingen bestaan. Ik weet zeker dat je nieuwsgierig bent als dit product heeft een contra-indicaties. De enige contra-indicatie voor het niet gebruiken van dit product is de zwangerschap en borstvoeding, evenals allergie voor één van de bestanddelen van het preparaat. Het is een veilig product zonder bijwerkingen. Bioxyn heeft een zeer goede adviezen, kunnen duizenden mensen over de hele wereld bogen op een prachtige silhouet dankzij deze supplement. Als u nog steeds niet overtuigd, is het een goed idee om te weten Bioxyn adviezen over. Dit product is al geprobeerd door duizenden mensen en ze zijn zeer tevreden met de resultaten. Het is daarom de moeite waard te kijken naar de Bioxyn forum en het lezen van de opmerkingen die er te vinden zijn. Ik was te zwaar na de zwangerschap, ongeveer 10 kg. Ik vocht met haar voor een half jaar, tot ik eindelijk de capsules die me geholpen hebben gevonden. Ik slaagde erin om 10 kg te verliezen met hen en ik ben blij met het gewicht van voor de zwangerschap. Ik dacht dat het zou me niet meer helpen, maar ik was in staat om adviezen over Bioxyn, die zeer positief zijn te vinden en ik ben 100% tevreden met dit product. Ik besloot om het te kopen, omdat ik vond dat ik niets riskeren en ik kan nog steeds profiteren. Het product heeft een zeer goed samengesteld ingrediënten, met name saffraan. Ik beveel het aan iedereen die is overgewicht. Tijdens mijn studie heb ik een slanke man, en vervolgens mijn gewicht begon te groeien als gevolg van de mijn zitten job. Omgekeerde van dag tot dag. Ik was meer dan 25 kg overgewicht. Toen stond ik op de weegschaal en ze liet me hoeveel overgewicht ik had, ik brak gewoon naar beneden. Ik stopte het verlaten van huis met mijn vrienden, ik ging alleen maar om te werken. Maar op een dag mijn maatje bij toeval de Bioxyn beoordelingen en liet me de adviezen. Deze forum reacties waren zeer positief. Dus heb ik besloten om dit product uit te proberen en ik ben er honderd procent tevreden mee. Tot dusver heb ik 15 kilo afgevallen en ik ben nog steeds vechten. Ik kan niet wachten om terug te keren naar mijn normale gewicht. Maar ik ben er zeker van dat dit het geval zal zijn, omdat deze capsules zijn zeer effectief en veilig. Ik begon te tikken toen mijn man me verliet voor een ander. Ik ben begonnen om verdriet en meer bars te eten en koekjes gemaakt me 15 kg overgewicht op een hoogte van 160 cm. In de spiegel kijken, draaide ik meteen mijn ogen. Ik hield niet van mijn lichaam en cellulitis, die begon zichtbaar op het te zijn. Zodra ik besloten om te zoeken naar een soort van specificiteit dat zou helpen me af te werpen deze onnodige ballast. En ik vond het. Ik merkte dat ik in een cafetaria en er iemand was gewoon schrijven over deze capsules. Heb ik besloten om ze uit te proberen, omdat ze saffraan, die ik ooit gehoord over als een gewichtsverlies steun bevatten. En ik heb al 15 kilo afgevallen. Zo veel als ik wilde. U vraagt ​​zich af Bioxyn Zowel Bioxyn allegro en Ceneo zijn niet waard om te kopen, want daar kun je vervalsingen van dit product vindt. Daarom. Bioxyn aebay is niet de beste oplossing. Als u een niet-origineel product te kopen, kan het geen voordelen te brengen, en de enige die kan je schaden. Bioxyn bij de apotheek is niet beschikbaar. Daarom is het niet bekend wat de apotheek prijs is. Daarom is het niet de moeite waard op zoek naar Bioxyn in de apotheek en apotheek prijs, omdat we dergelijke informatie niet te vinden. Nog steeds af waar te koop? De beste oplossing is om dit product te kopen op de website van de fabrikant. Alleen daar zullen we het originele product. Waarschijnlijk is nu je geïnteresseerd bent in Bioxyn prijs zijn? Op dit moment Bioxyn lager is voor iedereen die wil om dit product te kopen Dat is waarom het een goed idee om de website van de fabrikant te bezoeken en het product te kopen tegen een lagere Bioxyn prijs. bent u geïnteresseerd in afslanken pillen zijn, is het de moeite waard het kopen van een bewezen product. De beste keuze zal worden Bioxyn pillen om af te slanken. Op zijn website, de fabrikant biedt een origineel product die beschikbaar is tegen een aantrekkelijke prijs. Polen is het land waar Bioxyn fabrikant heeft de beste capsules voor u om gewicht te verliezen. De website van de fabrikant beschikbaar zijn de hele tijd en iedereen kan kijken. Bioxyn afslankpillen zijn genomen in een capsule per dag en nog steeds tot resultaten leiden. De Poolse kant van de fabrikant biedt dit product tegen een zeer goede prijs. Overgewicht is een eeuwige probleem van de mensheid, maar het is pas nu dat het steeds een echte ziekte van [...] Bioxyn is een product dat is ontworpen voor alle mensen die willen afvallen. Heeft u een vooruitstekende buik, dikke dijen, [...] De opkomst van de seksuele versterkers voor mannen is onmiskenbaar veranderde het landschap van de supplementen markt voor altijd. Niet [...] al jaren heb je al eens afgevraagd waarom je leeft, ook al heb je bent begonnen met het eten van [...] Overgewicht is een eeuwige probleem van de mensheid, maar het is pas nu dat het steeds een echte ziekte van de beschaving. De belangrijkste reden hiervoor is een drastische verandering in levensstijl. Tegenwoordig zijn de […]

Biz Stone, mede-oprichter van Twitter, zegt dat gebruikers niet te lang op Twitter door moeten brengen omdat dit volgens hem ‘ongezond’ is. Volgens Stone moeten gebruikers de site bezoeken voor […] Het hardlopen ging goed en ben een beetje aan het experimenteren met ‘Map My Tracks’. Een ‘App’ voor de iPhone die via GPS precies ziet waar je bent en hoe […]

We hebben er twee geadopteerd. Milo& (Fagot) Noah hebben wij hem genoemd. Twee superlieve tijger kittens . Met onze Milo zijn we de eerste week dat hij bij ons was nog bij de dierenarts langsgeweest. Het had niet veel gescheeld of hij was er niet meer. Maar gelukkig heeft hij ons goed geholpen. Ze zijn van dag 1 superflink, ongelooflijk. Ze krabben of bijten nooit. Ze zijn heel lief en aanhankelijk. Ze hebben hier veel geleerd, ze weten wat mag en niet mag. En ze luisteren heel goed. Over het algemeen zijn ze heel rustig. Ze hebben wel hun speelmomentjes, dan lopen ze door t huis achter elkaar aan. Het was een geweldig goed voorstel om er twee te adopteren. Dat kan ik iedereen aanraden. Ze gaan elke dag even buiten. In de tuin en langs het huis. Ver gaan ze niet. Maar t liefst van al zijn ze fijn binnen. We krijgen zoveel liefde van hun. Ze zijn een zalige aanvulling in ons gezin. Groetjes.

Nieuw onderzoek toont aan dat het drinken van genoeg water van invloed is op de stemming en cognitieve vaardigheden. Het menselijk lichaam bestaat voor het grootste gedeelte uit water. Daarom […] Twitter gaat door het stof. De site geeft toe dat het hele adresboeken downloadt van gebruikers via hun app op de iPhone. Namen, emailadressen en telefoonnummers die in je adresboek […]

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de campagnepartners vragen aandacht voor de risico’s en gevolgen van onveilig werken met gevaarlijke stoffen en dragen concrete oplossingen aan.

Speciaal voor deze vrouwen is er goed nieuws. Een verandering in wetgeving heeft ervoor gezorgd dat de mogelijkheden voor vergoeding bij ingrepen aan de borst zijn verruimd. In de praktijk betekent dit dat nu ook de borstvergroting vergoed kan worden vergoed uit de basisverzekering als bij de vrouw sprake is van een platte boezem. Er moet sprake zijn van psychische en sociale problemen door de huidige borsten. Een medisch adviseur van de zorgverzekeraar zal beoordelen of de borstvergroting wel of niet in aanmerking komt voor een vergoeding vanuit de zorgverzekering. Als je een borstvergroting wilt laten uitvoeren, dan is het dus verstandig om na te gaan of je voldoet aan de gestelde criteria. Ik begrijp dat je onze informatie over de voorwaarden voor vergoeding voor borstvergroting graag uitgebreider ziet. De vergoeding voor borstvergroting is sinds 2017 opgenomen in de basisverzekering. Wij hebben nog niet eerder het signaal gekregen wat jij ons hier geeft. Is er een vergoeding mogelijk voor borstvergroting? Indien een borstvergroting wordt gedaan om enkel een cosmetische reden, wordt dit niet vergoed door de zorgverzekering. Wanneer er sprake is van een duidelijke medische reden aanlegstoornis, minimaal 1 cupmaat verschil, een borstreconstructie na verwijderen van de borst door borstkanker wordt vaak wel overgegaan tot een gedeeltelijke vergoeding. 65% van de nota tot maximaal 65% van de kosten bij niet-gecontracteerde zorgverlener. Start Geen vergoeding. Basic Geen vergoeding. Extra Geen vergoeding. Je hoeft geen wettelijke eigen bijdrage te betalen. Deze vergoeding vanuit de basisverzekering valt onder het eigen risico. Bergman Clinics maakt jaarlijks afspraken met alle zorgverzekeraars over de vergoeding van behandelingen. Voor 2018 heeft Bergman Clinics met alle verzekeraars een contract. Dit betekent dat uw behandeling gewoon 100% wordt vergoed na verwijzing door uw huisarts of een medisch specialist en bij een medische indicatie. Kosten en vergoeding. Open dag Cosmetische Chirurgie. Direct naar kwaliteit. Pijlers van Kwaliteit. Direct naar Kwaliteitsrapportages. Kwaliteitsrapport Vaginale Verzakking. Direct naar Kwaliteitskeurmerken. ZKN-keurmerk inclusief VMS. Waarderingen Zorgkaart Nederland. Direct naar Over ons. Direct naar Wetenschap Onderzoek. Direct naar contact. Contact Service Center. Mijn" Bergman Clinics" portaal. Direct naar Vestigingen. Direct naar Media Social. RTL 4 Dit is mijn Lijf. RTL 4 Mooier Leven. Geef uw reactie. Verwijzers / huisartsen. Bey is here! Bey is here! BEAUTY CLINIC Be youthful. BEAUTY CLINIC Bezoek de website. Open Dag op zaterdag. 15 september Open Dag op zaterdag 15 september. Ooglaseren en/of Cosmetische Chirurgie Ooglaseren en/of Cosmetische Chirurgie Meer weten. met het 3D-Consult Bekijk Laura's' ervaring met het 3D-Consult. Door" de 3D preview. was ik echt zeker van mijn zaak" Door" de 3D preview was ik echt zeker van mijn zaak." van Jecy Bekijk het 3D-Consult van Jecy. Ik" ben zo bij! Alles klopt nu gewoon" Ik" ben zo bij! Alles klopt nu gewoon." Klant waardering Bergman Clinics Uiterlijk en Huid 8.7. U bevindt zich hier: Home Uiterlijk en Huid Borst Decollete Borstvergroting.

Zoekt u een Hoekkast oud? Bekijk ons ruime aanbod hieronder en winkel online met korting. In ons grote assortiment vindt u altijd een geschikt product. Op onze website hebben we een uitgebreid aanbod van Hoekkast oud.

Ut zit erin!! Jawel, het heeeeeeeele plafond heeft nu een dubbele jas aan en is top afgewerkt..... Nog ff afzien op 7 m. hoogte voor de laatste plankjes (deze foto hebben we maar pas op FB geplaatst nadat ie weer veilig op de grond was, denk dat moeders anders niet zo heel lekker rustig meer in haar stoel zou zitten ) maar toen was het echt af!!!!!! En wat ziet het er top uit, echt ongelofelijk mooi geworden!!! Wat een gave ruimte!!! En daar moest op geproost worden..... en ff gezellig gehapt, en toen konden de mannen eindelijk lekker gaan slapen, verlost van dromen over naar beneden vallen enzo...... Vanochtend wakkerworden in een witte wereld, en zelf bijna de neiging om ons in dubbele isolatie te wikkelen. Mèn wat is het koud, bah!!

De beste Tijd Kies een tijd ... 8.00 - 10.00 10.00 - 12.00 12.00 - 14.00 14.00 - 16.00 16.00 - 18.00 Door op Submit te drukken gaat u akkoord, met het doorsturen van deze informatie naar onze Partners.

"The moth" is een non-profit organisatie die zich volledig wijd aan de kunst van het verhaal vertellen. Ze helpen daarom elke verteller om tot een ideale vorm te komen waarop het verhaal kan verteld worden. Iets dat ze sinds 1997 doen, steeds zonder notities met een live rechtstaand publiek. Een manier om dingen vanuit een ander perspectief te zien. Zoals het winnende verhaal van de "Moth GrandSLAM" met het thema "grote doorbraken". Waarin Moran Cerf vertelt over hoe hij een legale bank overval pleegde. Een interessant concept om meer met orale bronnen te gaan doen. Door de bezoeker een gezicht te geven en hen de mogelijkheid te geven om een bijdrage te leveren. Mogelijk zelfs een ideaal middel om te peilen welke praatgroepen je zou kunnen oprichten. (youtube via one cool thing a day)

“U kan bij PassePartout Inlijstingen terecht voor grote of kleine aantallen (her)inlijstingen op maat en …” “Wij verzorgen al uw inlijstingen van tekeningen, schilderijen, gravures, handwerken en foto’s. Voorwerpen …”

Vitesse is van plan om zich nog te versterken voor de start van het seizoen. Aleksey Evseev en Luka Djordjevic worden mogelijk gehuurd van Zenit Sint-Petersburg. Evseev is een middenvelder en Djordjevic moet de opvolger worden van Wilfried Bony. De zaakwaarnemer van de spits bevestigt de interesse van Vitesse. "We bekijken de opties", zegt Nikola Popovic tegen Life Sports. "We hebben drie aanbiedingen ontvangen van Levante, Vitesse en Club Brugge. We wegen onze alles nog af." "We willen de juiste beslissing nemen", aldus de zaakwaarnemer van de 19-jarige Djordjevic. Vitesse hoopt de aanvaller voor één seizoen te huren. Djordjevic liep vorig jaar nog stage bij PSV, maar Zenit was de club uit Eindhoven te snel af. De jongeling heeft bij de steenrijke Russische club nog een contract tot medio 2016.

Eagle Directievervoer Vliermaal is een nationaal en internationaal opererende Directievervoer en Chauffeurs Services onderneming gevestigd in Nederland en België. Wij ontwerpen op maat gemaakte vervoersoplossingen en implementeren deze op succesvolle wijze. Op het brede gebied van vervoer en persoonlijke veiligheid ondersteunen en adviseren wij onze cliënten. Laat u rijden door een directiechauffeur Vliermaal van Eagle Directievervoer & Chauffeursdiensten, terwijl u in uw eigen “privékantoor” alle tijd heeft om de zaken nog een keer in alle rust door te nemen. Goed voorbereid en uitgerust zoekt u alle spullen bij elkaar, terwijl uw directiechauffeur voorrijdt op het door u aangegeven adres. Verder is iedere Directiechauffeur / Securitychauffeur Vliermaal probleemloos 24/7 inzetbaar in de Benelux, Duitsland en Frankrijk. Ook indien nodig gedurende langere periode veilig met hogere snelheden rijden valt binnen het bereik van deze bijzonder opgeleide Fulltime professionals. Als u snel en discreet wilt weten of Eagle Directievervoer Vliermaal en Chauffeursdiensten Vliermaal ook uw diensten binnen uw budget en naar uw maatstaven kan verzorgen, vraag dan een vrijblijvende offerte aan. Onze chauffeurs Vliermaal hebben jarenlange ervaring in de branche en hebben daardoor een uitgebreide kennis. Iedereen die een zending heeft waarbij haast geboden is kan gebruik maken van deze service. Een goed voorbeeld hiervan is een juridisch spoed document dat afgeleverd moet worden bij een advocatenkantoor elders in het land. Wij zorgen ervoor dat dit document zijn weg vindt. Heeft u vragen omtrent onze werkwijze? Neem dan contact met ons op. Voor Eagle DirectievervoerVliermaal & Chauffeursdiensten Vliermaal bel +31(0)85 273 3244

Matras Infinity 200 HR volgt haarfijn de contouren van jouw lichaam en geeft tegendruk waar het nodig is. Dit komt door de pocketvering verwerkt in het 24 cm hoge matras, die bestaat uit maar liefst 5 comfortzones. Deze zones bieden per lichaamsdeel de juiste ondersteuning. Matras Infinity 200 HR heeft een afdeklaag van hoog elastisch schuim wat zorgt voor een goede ventilatie en een optimale vochtafvoer. Het toegevoegde high resilience, oftewel HR, biedt betere comforteigenschappen dan het traditionele polyetherschuim. Hierdoor ben je verzekerd van een goede nachtrust. Wil je zelf bekijken welk matras het beste bij jou past? De juiste hardheid kan je bepalen aan de hand van het schema dat zich tussen de afbeeldingen van matras Infinity 200 HR bevindt. Benieuwd naar meer opties om jouw ideale matras uit te kiezen? De meest gestelde vragen over matrassen hebben we beantwoord op onze adviespagina’s. Voor meer informatie en het testen van het matras ben je natuurlijk ook van harte welkom in één van onze winkels!

Dit zijn alle resultaten voor de zoekopdracht 'Adidas adistar racer dames'. Wilt u meer producten zien?

Hieronder vindt u een lijst met alle bedrijven in de gemeente Roerdalen die Aambeelden aanbieden en die TheCompanyTree geindexeerd heeft. Klik het bedrijf aan om het volledige profiel te bekijken met onder andere afbeeldingen, contactgegevens en links naar social media.

Maak uw complete voetbalreis naar Real Madrid eenvoudig op maat en bepaal zelf uw vlucht, reisdata, hotel en zitplaats. Geen boekingskosten! Een bezoek aan een wedstrijd van de Koninklijke uit Madrid is zeer bijzonder. De spelers, het traditionele witte tenue, het stadion: alles is speciaal aan deze club! Zie Real Madrid schitteren in het indrukwekkende Estadio Santiago Bernabéu. De Spaanse grootmacht presteerde het onmogelijke door maar liefst 3 keer achter elkaar de Champions League te winnen. Daarnaast heeft de geweldig stad Madrid veel te bieden. Genoeg reden voor een bezoek! Real Madrid won tot nu toe maar liefst twaalf keer de Champions League (of de voorloper daarvan, de Europa Cup I) en vier keer de wereldbeker. De club is daarmee recordhouder en succesvolste voetbalclub ter wereld. Door deze successen is Real Madrid ook door de FIFA uitgeroepen tot de beste voetbalclub van de 20ste eeuw. De gloriejaren van de club waren van halverwege de jaren vijftig tot het begin jaren zestig, toen Real Madrid het nationale en internationale voetbal domineerde met vele nationale titels en met 5 opeenvolgende overwinningen in de Europa Cup I. Ook eind jaren 90 en begin deze eeuw was Real Madrid succesvol met drie Champions League overwinningen (1998, 2000, 2002). Hierna werden de successen internationaal echter minder en ook nationaal ging grote concurrent FC Barcelona meerdere malen met de titel aan de haal. Met Zinedine Zidane aan het roer zijn de Madrilen de laatste 3 jaar weer helemaal terug als het aankomt op prijzen pakken. Voetbal werd geïntroduceerd in Madrid door studenten en professoren van het Institución Libre de Enseñanza. Sommige van de deze studenten hadden in Engeland gestudeerd. In 1895 richtten zij het een eerste voetbalclub op, genaamd Footbal Club Sky. Madrid CF, het huidige Real Madrid, werd op 6 maart 1902 opgericht als afsplitsing van Club Español de Madrid, wat weer een afsplitsing was van Footbal Club Sky. In 1905 won Madrid CF zijn eerste grote prijs, de Copa del Rey, de Spaanse beker, wat ze de drie opeenvolgende jaren zouden herhalen. In 1920 gaf koning Alfons XIII hen en enkele andere voetbalteams in Spanje de koninklijke titel waardoor de clubnaam veranderde in Real Madrid. Real Madrid stond aan de basis van de oprichting van de Primera División (1929), die ze in het seizoen 1931-32 voor het eerst wonnen en het jaar erop prolongeerde. In 1945 werd Santiago Bernabéu Yeste president van Real Madrid. Voordat hij president werd was hij bij de club eerst speler (een aanvaller met meer dan 200 goals voor Real), assistent trainer en hoofdcoach geweest. Hij zorgde als president voor een enorme ontwikkeling van de club. Onder zijn bewind werd het stadion Santiago Bernabéu gebouwd en goede trainingsfaciliteiten opgericht. Ook begon hij met het beleid om grote buitenlandse spelers naar Madrid te halen, waaronder als bekendste Alfredo Di Stéfano en iets later ook Ferenc Puskás. Het was ook Bernabéu die samen met o.a. een journalist van de Franse sportkrant l’équipe voor het eerst een internationaal Europees toernooi voor landskampioenen oprichtte, wat later de UEFA Champions League zou worden. Real Madrid won dat toernooi meteen 5 maal achter elkaar tussen 1956 en 1960 en won het nogmaals in 1966. En ook in de jaren 70 domineerde Real Madrid de Primera División door in die periode 5 keer kampioen te worden en 3 keer de Spaanse beker te veroveren. Los Gálacticos Real Madrid heeft zich deze zomer voor hun doen relatief rustig gehouden op de transfermarkt. De enige grote aankoop was Fábio Coentrão die voor €30 miljoen werd gehaald van Benfica. De laatste jaren staat de club erom bekend zich tijdens de transferperiode te versterken met grote voetbalnamen en daarvoor ook veel geld te willen betalen. Begin deze eeuw werden grote spelers gehaald zoals Zidane, Figo, Beckham en Ronaldo. Dit sterrenelftal dat onder andere nog eenmaal de Champions League won werd toen Los Gálacticos genoemd. In eerste instantie een positieve bijnaam, maar vanwege het vervolgens uitblijven van meer successen kreeg de term een negatieve bijklank. Naast de succesvolste wordt Real Madrid ook gezien als de rijkste voetbalclub ter wereld vanwege hun jaarlijkse inkomsten van rond de €440 miljoen per jaar. Ook heeft de club echter een grote schuld die geschat wordt op €330 miljoen. Het is in Spanje vaak normaal dat clubs grote schulden hebben. Bij Real Madrid zijn meerdere Nederlanders spelers actief geweest. - John Metgod (1982-1984) - Clarence Seedorf (1996-2000) - Ruud van Nistelrooy (2006-2010) - Arjen Robben (2007-2009) - Wesley Sneijder (2007-2009) - Klaas-Jan Huntelaar (2008-2009) - Rafael van der Vaart (2008-2010) - Royston Drenthe (2007-heden) Clarence Seedorf is het succesvolste geweest en won in 1998 de Champions League en de Wereldbeker met Real. Ruud van Nistelrooy werd in zijn eerste twee seizoenen met Real Madrid kampioen en in zijn eerste seizoen zelfs topscorer van de Primera División. Royston Drenthe is nog altijd speler bij Madrid, maar omdat Mourinho heeft aangegeven dat hij niet op speeltijd hoeft te rekenen speelt hij dit seizoen op huurbasis voor Everton. Zowel Leo Beenhakker als Guus Hiddink zijn trainer geweest bij Real Madrid. Guus Hiddink was slechts één seizoen (1998-99) trainer en kende een teleurstellend seizoen ondanks dat hij vlak na zijn aanstellen wel met Real de wereldbeker veroverde. Leo Beenhakker was meer succesvol en haalde in de vier seizoenen dat hij trainer was (eind jaren 80, begin jaren 90) 3 keer het kampioenschap en eenmaal de beker. Zijn periode in Madrid leverde hem de bijnaam Don Leo op. Real Madrid speelt thuis compleet in het wit. In het begin van het bestaan van Real had hun witte shirt nog een blauwe baan schuin over het shirt lopen, maar deze is vrij snel verdwenen. Deze schuine blauwe baan is nog wel terug te zien in het logo van de club. Het uit shirt van Madrid is altijd óf volledig zwart óf volledig paars. Het logo van Real Madrid bestaat al vanaf het begin uit een ronde cirkel met de drie letters MCF over elkaar heen geschreven. Nadat de koninklijke titel werd verkregen werd daarop de kroon toegevoegd. Toen in 1931 de monarchie werd afgeschaft verdween de kroon even. Maar twee jaar na het einde van de burgeroorlog werd de kroon op het logo weer in ere hersteld. Het stadion van Real Madrid is het Santiago Bernabéu, vernoemd naar de president van de club die zoveel voor de club heeft betekent. In 14 december 1947 werd het stadion in gebruik genomen en in 1955 werd het stadion hernoemd naar de zittende president die onder andere initiatief had genomen tot de bouw ervan. In eerste instantie had het stadion een capaciteit van 75.145 toeschouwers, waarvan meer dan de helft staanplaatsen. Uitbreidingen halverwege de jaren 50 verhoogde de capaciteit naar 120.000. Uiteindelijk door de eis van de UEFA dat alle plaatsen zitplaatsen dienden te zijn, verloor het een groot deel van zijn capaciteit. Het stadion heeft nu alleen maar zitplaatsen en heeft met de laatste uitbreidingen een capaciteit van 80.354 toeschouwers. In het Bernabéu stadion is ook een museum dat zeker de moeite waard is. Het is niet noodzakelijk om te boeken, maar het museum sluit twee uur voordat een wedstrijd begint. Voor mijn 30e verjaardag heb ik van mijn vriendin een voetbalreis gehad naar de topper van de Primera Division FC Barcelona-Atletico Madrid. De nummer 1 tegen de nummer 2. Een vol stadion, goals van Messi en Suarez, twee rode kaarten en een 2-1 overwinning voor Barca, een super ervaring! Het door VoetbalTravel aangeboden arrangement naar Madrid is ons perfect bevallen! Goede vlucht, prima hotel en super stadionplaatsen voor de wedstrijd! Zeer prettige communicatie met VoetbalTravel. Een aanrader! De informatie over de reis was ruimschoots op tijd binnen. Alle benodigde documenten waren op tijd, en alles klopte. Madrid is een mooie stad, de periode was goed gekozen qua drukte en temperatuur. De voetbalbeleving vooraf rondom het stadion was ook mooi om mee te maken. We zaten in de nok van het stadion achter de goal. We konden de wedstrijd goed volgen. Tip: We hebben een tour geboekt bij het nieuwe stadion van Atletico. Dat was ook de moeite waard. Daarnaast hebben we via BayaBikes een fietstocht door de stad gemaakt, onder begeleiding van een Nederlandse gids. Hierdoor kregen we een goede indruk van de stad, en kom je op plekken die je zelf niet zou bezoeken. Vorige week via voetbaltravel 3 dagen madrid gedaan met de wedstrijd RM tegen PSG. Alles was prima geregeld en wat een mooie plaatsen 18 rijen van het veld af. Nog even gebeld vanuit madrid om te vragen of we in het hotel moesten blijven als de kaarten bezorgd zouden worden maar dit was niet nodig. en we kregen nog een SMS waarin stond hoe laat de kaarten bezorgrd zouden worden. ik voeg een paar foto's bij. plaatsen als review is geen probleem. Dank voor de service. Wij zijn via voetbaltravel naar een wedstrijd geweest van real madrid. Dit was een super trip Naast een mooie wedstrijd was het ook een hele mooie stad om naar toe te gaan. Alles was zeer goed geregeld en heel duidelijk. Wij hebben erg genoten en wat ons betreft zeker voor herhaling vatbaar. Voetbal Travel bedankt namens ons. Fam. van Heesch Tip: Restaurant El Almacen Argentino hebben we heerlijk gegeten en het personeel was zeer vriendelijk. Dit is een echte aanrader. Het totale arrangement was prima. Wel handig om on het vervolg aan te geven op de ticketsbevesting naar welk vliegveld je moet met de taxi want er zijn 3 verschillende vliegvelden vandaar. Alles per taxi prima te doen Ben samen met mijn zoon van 13 t/m 15 januari naar Madrid geweest en daar op zaterdag de wedstrijd Real Madrid-Villareal gezien. Helaas viel de wedstrijd wat tegen maar de sfeer in het stadion was geweldig. We zijn met de metro naar het Stadion gegaan. Over het algemeen is er een Metrostation op loopafstand van het hotel en je komt vervolgens midden voor het stadion uit de metro. Het hotel dat we hadden lag echt midden in het centrum van de stad. Alles was door VoetbalTravel goed geregeld. Tip: Ik had vanuit Nederland de transfer van vliegveld naar hotel en ook weer terug geregeld via TaxiTransfer. Dat werkt prima, we werden in Madrid op het vliegveld opgewacht door een chauffeur ne voor de terugreis werden we weer netjes op tijd opgehaald.Voor de rest is de Metro het ideale vervoersmiddel om je te verplaatsen door Madrid. Alles bij elkaar een fantastische voetbalreis. Londen is een geweldige stad, heel toegankelijk. Reizen van en naar het centrum van de verdergelegen vliegvelden in Londen is even zoeken. Het hotel was minder van kwaliteit. Het ontbijt was mager slecht van kwaliteit. Het was heel erg warm en heel erg gehorig. Maar alles bij elkaar echt enorm genoten en ga ik dit zeker vaker doen!! Goede organisatie van Voetbaltravel. Wij zouden zo weer een reis bij hen boeken. We hadden onze plekken qua prijs wat opgehoogd en zaten 4 rijen vanaf het veld. Fantastisch!!!!!! Al met al we hebben samen een fantastische wedstrijd ervaren. We hebben een fantastische reis gehad naar Madrid met een bezoek aan de wedstrijd Real Madrid - Malaga op zaterdag 25 november 2017. Reis was goed georganiseerd door Voetbal Travel, de reispapieren waren goed voor elkaar, duidelijke aanwijzingen om naar het hotel te komen en perfecte plaatsen in het stadion. Hotel was prima voor 2 nachten. Kortom een tripje om niet snel te vergeten. Mensen zijn erg aardig in Madrid. Wedstrijd en stadiontour waren indrukwekkend. Stad is mooi en schoon. Veel horeca. Gebruik Google maps voor de hotspots. Top dagen Tip: Aanrader voor ontbijt buiten het hotel.....Tradicionarius. lekker voor weinig geld. Goeie koffie Fantastische wedstrijd en alles goed geregeld en de VIP voorzieningen waren ook prima en gezellig. Inderdaad fijn om een totaalpakket te hebben, je komt daardoor niet voor vervelende verrassingen. Hotel ligging in centrum is goed, comfort zou wat beter kunnen, kamer veel te klein voor 3 man. Papierwerk keurig op orde. Tickets lagen klaar in het hotel. Met name het arrangement in het stadion van Real Madrid was geweldig. Alles was perfect geregeld ! Het hotel dat wij hadden lag midden in het centrum, waardoor bijna alle bezienswaardigheden van Madrid op loopafstand lagen. Mijn verzoek aan Voetbaltravel.nl bij het boeken van de reis om een rustige kamer was perfect nagekomen. De kaartjes voor de wedstrijd van Real Madrid werden op de afgesproken tijd afgeleverd in het hotel. Wij hadden een plek op de eerste ring aan de zijlijn van het veld, waardoor mijn zoon van 13 jaar zijn "helden" zeer goed kon zien. De sfeer in het stadion was fantastisch en de catering vooraf aan de wedstrijd en na afloop was goed en erg leuk om mee te maken. Voetbaltravel.nl maakt waar wat zij zeggen !! Tip: Mijn tip is: boek een hotel in het centrum ! Het stadion van Real Madrid is perfect met de metro te bereiken. Als je in het centrum zit, zijn alle "belangrijke" bezienswaardigheden op loopafstand. Verder is een georganiseerde fietstocht door Madrid erg leuk om te doen. En belangrijkste tip is: bezuinig (indien mogelijk) niet op je kaartje voor de voetbalwedstrijd ! Wij hadden een plek aan het veld, waardoor mijn zoon de avond van zijn leven heeft gehad. In het Pinksterweekend met mijn zoon van 12 naar Real Madrid-Getafe geweest. Ik had het arrangement voetbaltickets en hotel Puerta de Toledo (3 sterren) geboekt. Hotel viel wat tegen. Ligging was prima, kamer erg klein en geen uitzicht. Beperkte ontbijtkeus en om 10.55u werd je verzocht om om 11.00u weg te zijn. Maar goed, dit mocht de pret niet drukken aangezien de stad, de sfeer en de wedstrijd werkelijk fantastisch waren. De VIP-tickets waren niet goedkoop, maar ze waren het meer dan waard. Je zit ongeveer op het veld en kan de spelers bijna aanraken. In de VIP-room heerlijke hapjes en drankjes onbeperkt verkrijgbaar. Mijn zoon had werkelijk de avond van zijn leven. Alles prima geregeld door voetbaltravel met prachtige plekken in het stadion die we niet hadden verwacht. ( Categorie 2 ) Ik ben samen met mijn zoon (12) voor de tweede keer met voetbaltravel op pad gegaan, ditmaal Real Madrid. Voor de tweede keer was het perfect geregeld. Bij Tottenham H. waren we al verbaasd over het zitten in een skybox, bij Real Madrid hadden we wederom VIP kaarten. We zaten 1e rij aan het veld. Christiono stond op 4 mtr bij ons vandaan. De VIP ruimte was incl eten en drinken. En dit de gehele wedstrijd. Voor, tijdens en na. Madrid is prachtig en heel relaxed. We hebben ook een rondleiding gemaakt in het stadion van Real en ook van Atlethico. We zijn ook nog naar Rayo vallecano-Valencia geweest. De sfeer in Spanje is perfect. Alle supporters van alle clubs zitten gewoon probleemloos door elkaar. Wederom een geweldige paar dagen gehad. Volgend jaar zeker weer. Tip: Het stadion van Athletico. Zeker de stadion tour bij Real. Met de metro is alles perfect te bereiken. Met Cat. 1 zitplaatsen. Hieraan verbonden zit de Area VIP zodat je voor, in de rust en na de wedstrijd gratis kunt eten en drinken en daarbij natuurlijk de wedstrijd kunt beleven als zijnde \'op t veld\'. De vlucht hadden we overigens apart geboekt via Transavia.com ( vertrek en aankomst in Rotterdam/Den Haag Airport, ideaal want het is een stuk kleiner en daardoor overzichtelijker dan Schiphol, echt een aanrader dus!). De stad Madrid is groot en biedt voor ieder wat wils, of je nu lekker wilt terrassen of musea wilt bezoeken, je komt ogen tekort! Tip: Aan te raden is om in Madrid het Nationaal Park te bezoeken, veel groen, water en terrasjes waar je onder het genot van een hapje en drankje de Spaanse cultuur kunt proeven. 2 Broers samen op voetbalreis naar Madrid, een lang weekendje er even tussenuit. Madrid leent zich hier goed voor. Voetbaltravel.nl was makkelijk geboekt en bracht wat het beloofde. Toen we de avond voor de wedstrijd onze tickets ontvingen in het hotel bleken we ge-upgrade naar de VIP\'s!! Meer bezoekers die van ver kwamen hadden deze upgrade gekregen, fantastisch gebaar van Madrid en mede mogelijk gemaakt door Voetbaltravel. Madrid was ook een perfecte stad voor een weekend. Het stadion bezoeken een dag voor de wedstrijd, shirtje kopen en even lunchen in het Real café om alvast in de stemming te komen. Eten in het oude centrum bij Botin (het oudste restaurant van de wereld) waar je wel even online alvast moet reserveren, want het zit snel vol (prijs is behoorlijk vriendelijk, zeker voor de kwaliteit en ervaring). Het totaal pakket bij Voetbaltravel gaf extra zekerheid wat een relax gevoel gaf, en daar gaat het toch om als je een voetbal weekend wil plannen. Tip: Eten bij Botin, het oudste restaurant van de wereld. Niet erg vegatarisch, maar een wereld maaltijd + beleving voor een normale prijs. Wel online al voor vertrek reserveren, want het zit snel vol. Verder is een luch in het Real café (met uitzicht op het veld van Estadio Santiago Bernabeu) ook een leuke opwarmer voor de wedstrijd. De 4 daagse reis begon bij rotterdam airport en het was weer eens een geweldige ervaring . eenmaal bij het vliegveld de taxi gepakt naar het centrum waar het hotel lag ...taxi ongeveer 30 euro. De wedstrijd op zaterdagmiddag gespeeld en je proeft de sfeer in de stad en rondom het stadion. We hadden tot onze verbazing VIP kaarten en dat was natuurlijk genieten een drankje pakken voor de wedstrijd of een kleine maaltijd. We zaten op rij 4 je zag het zweet bij de spelers zitten zo dichtbij waren we...een mooie wedstrijd gezien verder onze dagen ingevuld met de tour bij de bernabeu zeker een aanrader. De echte gouden bal was te zien van Cristiano Ronaldo en natuurlijk de La Decima (de 10e) Championsleague beker. De dagen daarna gingen we het centrum in mooie winkelstraten en natuurlijk naar het koninklijk paleis. Het eten was super met als aanrader lekkere paella. Madrid is een echte voetbalstad en een hele grote..je hebt een paar dagen nodig om alles te bezichtigen. Het was voor mij alweer de 2e keer en het was weer eens geweldig Madrid is de hoofdstad van Spanje. De stad heeft een inwonertal van ruim 3.200.000. In deze stad is op elk vlak veel te beleven! Hoogtepunten op cultureel gebied zijn natuurlijk het koninklijk paleis (Palacio Real), drie grote kunstmusea: het Museo del Prado, het Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofí­a en het Museo Thyssen-Bornemisza en het retiro park. Op het gebied van uitgaan zult u zich zeker niet hoeven te vervelen. Madrid staat bekend om haar bruisende nachtleven! Naast de talloze bars, discotheken en hippe clubs, kunt u ook gewoon drank in de winkel kopen en op straat of op pleintjes nuttigen. Voor de shopaholic zijn hier ook grootste mogelijkheden. Maar waarschijnlijk is het belangrijkste kenmerk van Madrid de stierengevechten! Hieronder hebben we enkele hoogtepunten van de stad voor u geselecteerd, en wilt u een bezoek brengen aan de prachtige stad Madrid in combinatie met een voetbalwedstrijd? Bekijk dan het aanbod op voetbalreizen Real Madrid of voetbalreizen Atlético Madrid! Door haar ligging in het midden van het land beschikt Madrid niet over een strand, maar wel over prachtige parken en tuinen die, vooral in de zomer, veel bezoekers trekken. Het bekendste en misschien wel mooiste park van de stad is het “Parque del Buen Retiro”. Oorspronkelijk was het een exclusief toevluchtsoort van de Koninklijke familie, maar sinds de 2e helft van de 18e eeuw is het opengesteld voor bezoekers. Er is veel te zien in het park, zoals het “Palacio de Cristal” (glazen paleis), het monument voor Alfonso XII en de roeibootjes op “El estanque”, het meer aan de noordzijde van het park. Laatstgenoemde attractie is zeker een aanrader. De drukste maar ook leukste dag in het Retiro is zondag. Op deze dag zijn er veel straatartiesten en muzikanten te vinden, die hun kunsten vertonen. Een wandeling langs deze drie bekende plekken in het hartje van Madrid is zeker de moeite waard. Het is aan te raden te beginnen op de Gran Vía. Deze prachtige straat, uit het begin van de 20e eeuw, was tot de jaren ’60 het belangrijkste commerciële centrum van de stad. Er zijn dan ook veel grote winkelketens gevestigd. Halverwege de Gran Vía treft u de Plaza del Callao, waar veel bioscopen te vinden zijn. Als u deze oversteekt komt u terecht in de Calle Preciados, wederom een grote winkelstraat. Deze komt uiteindelijk uit op de “Puerta del Sol”, het middelpunt van de stad. Dit is het punt van waaraf alle afstanden in Spanje worden gemeten. Op dit plein staat ook het in brons gegoten symbool van Madrid, een beertje dat aardbeien van een boom eet. Vervolgens neemt u de uiterst rechtse straat die vanaf de Puerta del Sol loopt, de Calle Mayor. Na een paar honderd meter ligt aan de linkerkant van deze straat de Plaza Mayor. Dit plein vormde tijdens het bewind van de Habsburgers het hart van Spanje en dateert uit 1561. Het is een prachtig plein dat zeker uitnodigt tot een drankje op een van de vele terrasjes. Het Palacio Real (koninklijk Paleis) ligt op een prachtige plek in het westen van de stad. Het is een enorm, wit paleis met aan de linker kant haar eigen kathedraal, de “Catedral de Nuestra señora de la Almudena”. Van binnen is het paleis als in een sprookje. Het ontbreekt er aan niets en men wordt overspoeld door goud en overdadige decoraties. Het complex bestaat niet alleen uit het paleis zelf, maar er bevinden zich ook de Koninklijke apotheek, wapenruimte en bibliotheek. Aan de Noordzijde van het Paleis liggen ook “Jardines de Sabatini”, de prachtig onderhouden paleistuinen. Dit is een van de grootste stations van Madrid. Het bestaat uit een metrostation én treinstation. In de hal van het treinstation is een kunstmatig onderhouden botanische tuin en bij het metrostation het indrukwekkende monument voor de aanslagen van 11 maart 2004. Dit is de grootste markt van Madrid. Deze vind elke zondagochtend plaats. Het is een vlooienmarkt waar van alles te krijgen is, van antiek tot muziek en van keukengerei tot kleding, alles is er voor een zacht prijsje. Na de markt gaan de kooplui de cafétjes in de buurt in en is het erg gezellig in de wijk. Dit is de stierenvechtersarena van de stad. Een prachtig bouwwerk uit 1929, waar plaats is voor 23.000 mensen. Het stierenvechtseizoen is in de zomer, maar ook buiten dit seizoen kunt u het museum in de arena bezoeken. Standaard reserveren we categorie 3 zitplaatsen voor u. Uw kaarten opwaarderen naar een categorie 2 of categorie 1 zitplaats is mogelijk. Hier een overzicht van de categorieën voor FC Barcelona: Een upgrade naar minimaal categorie 2 is aan te raden. Alle categorieën bieden een uitstekend zicht op het veld. Bij categorie 2 zit u echter -voor een beperkte meerprijs- een ring lager of aan de lange zijde en heeft u dus beter zicht over de actie! Standaard reserveren we categorie 3 zitplaatsen voor u. Uw kaarten opwaarderen naar een categorie 2, categorie 1 or categorie 1 VIP zitplaats is mogelijk. Hier een overzicht van de categorieën voor Real Madrid: De toeslag voor de zitplaatsen verschillen per arrangement. In stap 2 van het boekingsproces kunt u de zitplaatsen van uw voorkeur direct kiezen. © 2004 - 2018, VoetbalTravel.nl is jouw specialist in complete voetbalreizen - Alle reizen vallen onder de SGR-garantie nummer 3358 - TravelGroep BV - Amstel 178 1017 AE Amsterdam Om je een goede website te kunnen bieden, maken we gebruik van cookies. Meer informatie over onze cookies

Ik ben momenteel bezig met een werkje voor de avondschool, voor het vak besturingssystemen. Het is een uitleg over multiprocessoren, gebaseerd op Sint-Tanenbaum en wat materiaal dat ik op het web gevonden heb. In plaats van in het wilde weg wat te beginnen tokkelen, heb ik het (voor de verandering) eens systematisch aangepakt: met een mindmap. Eerst je gedachten ordenen, daarna pas beginnen tokkelen. Hoewel ik momenteel in Gnome werk, heb ik toch maar het KDE-programma Kdissert geïnstalleerd. (Ik geloof trouwens niet zo erg in de KDE-Gnome-XFCE-[Flux|Open|…]box-Ion-… holy wars) Dat programma is nu echt eens supersimpel in het gebruik: rechts klikken op een node om een nieuwe node toe te voegen, onderaan wat tekst intokkelen, enzovoort. Je kan de mindmaps zelfs exporteren naar OpenOffice.org, HTML, LaTeX, noem maar op. Wat wil ne mens nog meer? 😀

Bij een standaard striptease show zal uw vrouwelijke stripper dansen voor de eregast en zal zij ook de tease niet vergeten. Daarnaast zal zij het publiek interactief betrekken bij de strip tease show, waarbij de stripster altijd bepaalt wat er wel en niet gebeurt. Sommige van onze vrouwelijke strippers die al wat langer strip shows geven hebben unieke talenten die ze tijdens de striptease act kunnen laten zien. Als het uw eerste vrijgezellenfeest is, dan is een standaard female stripshow boeken meer dan voldoende om nog lang over na te praten. Onze meiden zijn de beste en meest sexy strippers in Almere die stuk voor stuk voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die wij aan onze strippers stellen. U kunt er op vertrouwen dat uw vrienden zullen genieten van de keuze die u heeft gemaakt. Dan heeft u de premium package nodig van Striptease Nederland. Onze lesbische girl 2 girl shows laten niets aan de verbeelding over. Zeker weten dat u daarmee indruk maakt op uw vrienden! Wij sturen nooit onervaren stripsters die uw party avond verpesten. Onze hot striptease babes staan voor u klaar en zijn volledig gescreend. Ook hebben ze met vlag en wimpel onze audities doorstaan én stiekem vinden ze het zelfs af en toe opwindend om tijdens de show door u bekeken te worden! Stelt u zich de gezichten van uw vrienden eens voor wanneer onze lekkere babes op uw feest thuis naar binnen stappen. Wanneer ze voorbij lopen met hun ronde wiegende billen, hun lekkere parfum en sexy ogen maken ze al indruk nog voordat de show echt begint. De focus op deze lekkere babes zal zo sterk zijn, dat uw gasten aan de grond genageld zullen zijn. Een instant mannequin challenge waarbij het lijkt alsof u op pauze heeft gedrukt en iedereen voor een moment volledig stil staat. We geven nu tijdelijk een korting bij het bestellen van onze speciale lesbische duo shows. Of het nu gaat om blond, brunette of black female strippers, wij kunnen alles voor u regelen. Wil u de meest uitdagende vrouwelijke stripper bestellen? Een striptease zoals op televisie? Bij ons boekt u de mooiste vrouwelijke strippers van Nederland. Kies voor de professionals en wees gegarandeerd dat u een geslaagde avond hebt! Het maakt niet uit voor welke gelegenheid u op zoek bent naar een vrouwelijke stripper. Bij ons vind u bij iedere gelegenheid de passende stripact. Wilt u misschien een ondeugende strippende verpleegster regelen? Of wil u dat een sexy politieagente even langskomt voor geluidshinder? Of een uitdagend bruidje voor een persoon die gaat trouwen? Met het grootste striptease boekingsbureau van Nederland is alles mogelijk! Uiteraard zijn onze striptease acts zodanig gemaakt dat deze voor iedereen leuk zijn. Een tikkeltje ondeugend, echter nooit grof en absoluut vol humor! Onze stripsters zijn professioneel en zullen nooit oneerbare acties uitvoeren bij de gelukkige ofwel de aanwezigen. Bekijk snel onze onvergetelijke vrouwelijke stripacts! Denkt u dat boeken van een strip tease babe moeilijk is? We maken het gemakkelijk voor u. Het is vrijwel net zo eenvoudig als u veters aan elkaar binden. Wat blijft beter dan één stripster? Een men´s night met talloze striptease babes! Een hoop inspanning om te organiseren? Nee , totaal niet. Voor uw gemak beschikken wij over een aantal pakketten. Zo bent u succes verzekerd! Maak uw keuze voor de aantrekkelijkste vrouwelijke stripster. Heeft u bijvoorbeeld het liefst een spannende verpleegster striptease act? Blonde snol wordt gefist door haar vriendin. Twee zwarte lesbi likkers. Sexy striptease danseressen likken elkaar nog natter. Geile huisvrouw gevingerd door jong sletje. Twee heerlijke geile lesbo lekker ondeugend in de achtertuin. Lekker speels op het terras. Lesbische fisting oftewel geile vuistsex. Met een beetje spuug drukt ze heel voorzichtig een dildo Lesbische wijven liggen te kezen met een roze dildo. Zuigen en trekken aan een voorbind dildo. Malou en Jolanda zijn twee echt potten en hebben geen ven Lesbo sletten hebben sex in een rubber boot. Milfs die het lekker met elkaar doen. Twee lekkere lesbos doen geile spelletjes met elkaar. Een tiener neuk en pijp party met geile meiden. Mooie geile meiden in een lesbo orgy. Geile meiden die hun blote kont laten zien. Geile meiden worden getest om slaaf te worden. Meten is weten zullen de geile meiden denken. Geile meiden in een meisjes internaat. Geile meiden doen lesbian tribbing. Drie geile meiden hebben lesbische sex in trio sex. Geile meiden martelen naakte man door hem al kietelend af te trekken. Geile meiden in een stout sexy trio. Een biljartkamer vol geile meiden. Geile meiden met sexy ronde billen. Het leven voor een man met twee geile meiden is zwaar. Gratis gigolo's voor de geile meiden op sex feest. Glimmende geile meiden geven lesbisch showtje. Geile meiden naakt op de foto. Voor dat er twerking was schudden deze geile meiden al met hun kontje. Wanneer ze voorbij lopen met hun ronde wiegende billen, hun lekkere parfum en sexy ogen maken ze al indruk nog voordat de show echt begint. De focus op deze lekkere babes zal zo sterk zijn, dat uw gasten aan de grond genageld zullen zijn. Een instant mannequin challenge waarbij het lijkt alsof u op pauze heeft gedrukt en iedereen voor een moment volledig stil staat. We geven nu tijdelijk een korting bij het bestellen van onze speciale lesbische duo shows. Of het nu gaat om blond, brunette of black female strippers, wij kunnen alles voor u regelen. Wil u de meest uitdagende vrouwelijke stripper bestellen? Een striptease zoals op televisie? Bij ons boekt u de mooiste vrouwelijke strippers van Nederland. Kies voor de professionals en wees gegarandeerd dat u een geslaagde avond hebt! Het maakt niet uit voor welke gelegenheid u op zoek bent naar een vrouwelijke stripper. Bij ons vind u bij iedere gelegenheid de passende stripact. Wilt u misschien een ondeugende strippende verpleegster regelen? Of wil u dat een sexy politieagente even langskomt voor geluidshinder? Of een uitdagend bruidje voor een persoon die gaat trouwen? Met het grootste striptease boekingsbureau van Nederland is alles mogelijk! Uiteraard zijn onze striptease acts zodanig gemaakt dat deze voor iedereen leuk zijn. Een tikkeltje ondeugend, echter nooit grof en absoluut vol humor! Onze stripsters zijn professioneel en zullen nooit oneerbare acties uitvoeren bij de gelukkige ofwel de aanwezigen. Bekijk snel onze onvergetelijke vrouwelijke stripacts! Denkt u dat boeken van een strip tease babe moeilijk is? We maken het gemakkelijk voor u. Het is vrijwel net zo eenvoudig als u veters aan elkaar binden. Wat blijft beter dan één stripster? Een men´s night met talloze striptease babes! Een hoop inspanning om te organiseren? Nee , totaal niet. Voor uw gemak beschikken wij over een aantal pakketten. Zo bent u succes verzekerd! Maak uw keuze voor de aantrekkelijkste vrouwelijke stripster. Heeft u bijvoorbeeld het liefst een spannende verpleegster striptease act? Bestelt u het liefst een strippende verpleegster? Of kiest u voor een avondvullende show met stripsters welke vuurspuw shows geven? Alles is bij ons mogelijk. Wilt u het feestvarken een keer op zijn nummer zetten? Of blijkt hij juist heel netjes? Met een striptease babe bij een verjaardagsfeestje zit u altijd goed. Dat weet u, en dat weten wij. Een vrouwelijke stripper op een verjaardagsfeest verzorgt een onvergetelijke verrassing waar een ieder, met inbegrip van de jarige job, jaren later nog met een hoop plezier over praat. Alle aandacht gaat naar de jarige job, maar het publiek ontbreekt het ook aan niks. Wilt u meer tips over het inhuren van een stripster bij een verjaardag? Ga naar onze verjaardag stripper pagina. Mag u een bachelor party organiseren? U wil een onvergetelijke dag organiseren? Bij een standaard striptease show zal uw vrouwelijke stripper dansen voor de eregast en zal zij ook de tease niet vergeten. Daarnaast zal zij het publiek interactief betrekken bij de strip tease show, waarbij de stripster altijd bepaalt wat er wel en niet gebeurt. Sommige van onze vrouwelijke strippers die al wat langer strip shows geven hebben unieke talenten die ze tijdens de striptease act kunnen laten zien. Als het uw eerste vrijgezellenfeest is, dan is een standaard female stripshow boeken meer dan voldoende om nog lang over na te praten. Onze meiden zijn de beste en meest sexy strippers in Almere die stuk voor stuk voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die wij aan onze strippers stellen. U kunt er op vertrouwen dat uw vrienden zullen genieten van de keuze die u heeft gemaakt. Dan heeft u de premium package nodig van Striptease Nederland. Onze lesbische girl 2 girl shows laten niets aan de verbeelding over. Zeker weten dat u daarmee indruk maakt op uw vrienden! Wij sturen nooit onervaren stripsters die uw party avond verpesten. Onze hot striptease babes staan voor u klaar en zijn volledig gescreend. Ook hebben ze met vlag en wimpel onze audities doorstaan én stiekem vinden ze het zelfs af en toe opwindend om tijdens de show door u bekeken te worden! Stelt u zich de gezichten van uw vrienden eens voor wanneer onze lekkere babes op uw feest thuis naar binnen stappen. Wanneer ze voorbij lopen met hun ronde wiegende billen, hun lekkere parfum en sexy ogen maken ze al indruk nog voordat de show echt begint. De focus op deze lekkere babes zal zo sterk zijn, dat uw gasten aan de grond genageld zullen zijn. Een instant mannequin challenge waarbij het lijkt alsof u op pauze heeft gedrukt en iedereen voor een moment volledig stil staat. We geven nu tijdelijk een korting bij het bestellen van onze speciale lesbische duo shows. Of het nu gaat om blond, brunette of black female strippers, wij kunnen alles voor u regelen. Wil u de meest uitdagende vrouwelijke stripper bestellen? Een striptease zoals op televisie? Bij ons boekt u de mooiste vrouwelijke strippers van Nederland. Kies voor de professionals en wees gegarandeerd dat u een geslaagde avond hebt! Het maakt niet uit voor welke gelegenheid u op zoek bent naar een vrouwelijke stripper. Bij ons vind u bij iedere gelegenheid de passende stripact. Wilt u misschien een ondeugende strippende verpleegster regelen? Of wil u dat een sexy politieagente even langskomt voor geluidshinder? Of een uitdagend bruidje voor een persoon die gaat trouwen? Met het grootste striptease boekingsbureau van Nederland is alles mogelijk! Uiteraard zijn onze striptease acts zodanig gemaakt dat deze voor iedereen leuk zijn. Een tikkeltje ondeugend, echter nooit grof en absoluut vol humor! Onze stripsters zijn professioneel en zullen nooit oneerbare acties uitvoeren bij de gelukkige ofwel de aanwezigen. Bekijk snel onze onvergetelijke vrouwelijke stripacts! Denkt u dat boeken van een strip tease babe moeilijk is? We maken het gemakkelijk voor u. Het is vrijwel net zo eenvoudig als u veters aan elkaar binden. Wat blijft beter dan één stripster? Een men´s night met talloze striptease babes! Een hoop inspanning om te organiseren? Nee , totaal niet. Voor uw gemak beschikken wij over een aantal pakketten. Zo bent u succes verzekerd! Maak uw keuze voor de aantrekkelijkste vrouwelijke stripster. Heeft u bijvoorbeeld het liefst een spannende verpleegster striptease act? Blonde snol wordt gefist door haar vriendin. Twee zwarte lesbi likkers. Sexy striptease danseressen likken elkaar nog natter. Geile huisvrouw gevingerd door jong sletje. Twee heerlijke geile lesbo lekker ondeugend in de achtertuin. Lekker speels op het terras. Lesbische fisting oftewel geile vuistsex. Met een beetje spuug drukt ze heel voorzichtig een dildo Lesbische wijven liggen te kezen met een roze dildo. Zuigen en trekken aan een voorbind dildo. Malou en Jolanda zijn twee echt potten en hebben geen ven Lesbo sletten hebben sex in een rubber boot. Al snel staan ze alleen nog maar in hun lingerie. Drie geile meiden spelen strip roulette De geile meiden hebben gezet en verloren, dus weer een kleding stuk uit. Hete blonde lesbische meiden hebben geile meiden sex. Drie geile meiden verwennen geile knul. Laat twee geile meiden alleen op kantoor, dan krijg je dit geile lesbo sex. Geile meiden kutje likken. Trio sex met twee geile meiden. Twee geile meiden geven en stripshow op de bar. In deze kroeg worden de mondjes van de geile meiden gevuld met zaad. Een strip club alleen voor geile meiden die willen pijpen. Drie jongens verwend door vijf geile meiden. Een tiener neuk en pijp party met geile meiden. Mooie geile meiden in een lesbo orgy. Geile meiden die hun blote kont laten zien. Geile meiden worden getest om slaaf te worden. Meten is weten zullen de geile meiden denken. Geile meiden in een meisjes internaat. We maken het gemakkelijk voor u. Het is vrijwel net zo eenvoudig als u veters aan elkaar binden. Wat blijft beter dan één stripster? Een men´s night met talloze striptease babes! Een hoop inspanning om te organiseren? Nee , totaal niet. Voor uw gemak beschikken wij over een aantal pakketten. Zo bent u succes verzekerd! Maak uw keuze voor de aantrekkelijkste vrouwelijke stripster. Heeft u bijvoorbeeld het liefst een spannende verpleegster striptease act? Bestelt u het liefst een strippende verpleegster? Of kiest u voor een avondvullende show met stripsters welke vuurspuw shows geven? Alles is bij ons mogelijk. Wilt u het feestvarken een keer op zijn nummer zetten? Of blijkt hij juist heel netjes? Met een striptease babe bij een verjaardagsfeestje zit u altijd goed. Dat weet u, en dat weten wij. Een vrouwelijke stripper op een verjaardagsfeest verzorgt een onvergetelijke verrassing waar een ieder, met inbegrip van de jarige job, jaren later nog met een hoop plezier over praat. Alle aandacht gaat naar de jarige job, maar het publiek ontbreekt het ook aan niks. Wilt u meer tips over het inhuren van een stripster bij een verjaardag? Ga naar onze verjaardag stripper pagina. Mag u een bachelor party organiseren? U wil een onvergetelijke dag organiseren? Hier hoort tegenwoordig natuurlijk een vrouwelijke stripper bij. Dat is iedere keer een succes plus de vrijgezel heeft een aandenken voor eeuwig. Maak uw keuze onder andere bij onze vrouwelijke strippers voor act als bruid, of laat de vrijgezel eens flink in de boeien slaan door een strippende politie agente. Zoekt u ietwat stouts, of humoristisch? Alles blijkt bij ons mogelijk, maar natuurlijk wel binnen de perken. Ook het thuisfront moet dit OK vinden natuurlijk. Onze lekkere strippende vrouwen doen daarom stripshows die uitpuilen van humor, een tikkeltje stout, maar nooit vulgair. Zet uw toekomstige bruidegom in het zonnetje en kijk bij ons voor een vrouwelijke stripper bij een vrijgezellenfeest. Als er iets is, zijn wij er voor u! Zo heeft u geen verrassingen aan de deur. In veel gevallen betaalt u daardoor uiteindelijk het dubbele van wat u had verwacht. Wij hanteren een transparante prijsstelling en hebben geen verborgen kosten. Ons striptease bureau hanteert de laagste prijzen van Nederland en wij staan achter onze kwaliteit. Wij doen dit zodat u een vrolijke getalenteerde stripper huurt die u ook verwacht. Wij collecteren geen geld van onze strippers zodat zij gemotiveerd blijven en hun uiterste best blijven doen. Elk feest, elke keer. Klik op uw stripper 2. Geef uw voorkeurstijd en datum op 3. Vrouwelijke strippers Almere admin T Dit is wat u krijgt bij een vrouwelijke stripper Almere Uw vrouwelijke stripper heeft alles bij zich om een onvergetelijke show te geven.

Trm multiplex online | Manegewinkel | Alles voor paard en ruiter -> Alle artikelen van de betere winkels

beautiful deze gloednieuwe foscarini doll lamp was een showroom model we geven korting op de nieuwprijs de lichtbron is inbegrepen in de prijs with foscarini tafellamp gallery of afmetingen drsn van de kap cm hoogte van de tafellamp cm van deze tafellamp bij betaling vooraf euro with foscarini tafellamp deze gloednieuwe foscarini doll lamp was een showroom model we geven korting op de nieuwprijs de lichtbron is inbegrepen in de prijs with foscarini tafellamp perfect afmetingen drsn van de kap cm hoogte van de tafellamp cm van deze tafellamp bij betaling vooraf euro with foscarini tafellamp