diff --git "a/translate-test/orm/orm_native_test_2.csv" "b/translate-test/orm/orm_native_test_2.csv"
new file mode 100644--- /dev/null
+++ "b/translate-test/orm/orm_native_test_2.csv"
@@ -0,0 +1,550 @@
+Proverb,A,B,C,D,Answer_Text,Answer_Letter,translate
+Aariin ijoollee namaa hidhii jala nama guba.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.","Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",D,The anger of the sons of men is a burning fire.
+"Namni kan darbe hin yaadanne, kan dhufus hin yaadu.",Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.","Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",D,A person who has forgotten the past will not think about the future.
+Namni hamaan bofa afaa jalaati.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,C,The wicked one is under the serpent's mouth.
+"Aannan gaalaa dhiiftes ni duuta, dhugdes ni duuta.",Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,D,"The camel that lays down its milk dies, and the camel that drinks it dies."
+Abbaan cirraanqoo of ilaalee nama yaaba.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,A,The father of the sparrow is a caring person.
+Abbaa gaariin addunyaa gaarii dhalaaf hawwa.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,A,A good father wants to give his children a better world.
+Abbaa badaan heexoo guduunfata.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,A,My grandfather is a carpenter.
+Aannan banaa kan gowwaa fi daa’imaati.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Qalbii malee ijji hin argitu.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,A,Open milk is foolish and childish.
+"Namni gadheen otoo hin yaadiin dubbateeti, otoo hin taa’iin bargaanfata.",Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,A,"A rash tongue is a bad one, and a rash tongue is a fire."
+Abbaa gaariin damma guduunfata,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,A,A good father is alert
+Abbaa farda qabutu lichoo qaba.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,A,The rider on the horse has a whip.
+Aaqilatti hin himanii ijumaan agarsiisan.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",A,They have not made their minds to understand.
+Abbaan biyyaa ammuma biyyaa ga’a.,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,C,The head of state is now in the country.
+Namni jaartii hamtuu fuudhe awwaalli isaa banaadha.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",A,A man who marries an old woman is an open grave.
+"""Aayya naaf dhageettaafi mitii dur baaduu jaalattaafi."" jedhe, namichi aannan awwaalatti dhibaasee.",Qusannaa wallaaluu.,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,B,"""Because you have heard me and have loved me"", said the man, who then poured milk into the jar."
+Namni ijoollee qabu dhukkubsatus hin ciisu,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,"Kan dhala qabu, daa'ima isaa jiraachisuuf jecha waan yaaduuf boqonnaa hin qabu.","Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.","Kan dhala qabu, daa'ima isaa jiraachisuuf jecha waan yaaduuf boqonnaa hin qabu.",C,A parent does not stay home when sick
+Aannan akka nagayaa mi’aawa.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,B,Milk is like a sweetener.
+"""A’aa!"" jette, sareen luka cabdee",Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,D,"""Aha!"" she said, and the dog broke her jaw"
+Abbaan cabe ofituu ogeessa.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,B,A father who is depressed is self-centered.
+Abbaan hamaan guddina ilmoosaa jibba.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,C,A cruel father does not want his child to thrive.
+Abbaan eebba ofii hin wallaalu.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,B,The father is not oblivious to his blessing.
+"Abaarsa coraa didi, eebba coraa fudhadhu.",Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",B,"Seek the curse of the Kora, and receive the blessing of the Kora."
+"""Abbaan beeku beeka daabboon buddeena."" jedhe abbaan daabboo.",Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,carraa dhabeessa,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,B,"""I know the bread"", said the baker."
+Abbaa beeknaan sobduun iddoo hin qabdu.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,A,You are not the father of the lie.
+Abbaa du’aa garaachi harkatti du’a.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,C,The father died of a heart attack.
+Namni kamisa jajan jimaata bada.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,C,He who is praised by others will be praised by no one.
+Abbaan afaanii ofittuu kolfa.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,A,The father smiles proudly.
+Abbaan iyyu malee ollaan hin birmatu.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,A,The father does not leave without crying.
+Aaraa fi aariin nama dulloomsa.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,"Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,B,Anger and bitterness will make you old.
+Abbaa baaduu affeeletu akka itti nyaatan beeka.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,D,I know that you're invited to dinner.
+"Abbaafis dhugaa, ayyaafis dhugaa aannan kana natu gidduutti dhuga.",Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,B,He drank the milk and the tea between his father and his party.
+Namni quba namaatiin ibidda haadhe hin gubatu.,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,"Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.",Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,B,A man does not light a fire that he has just picked up with his finger.
+Abbaan badee aayyoo galaafate.,Namni badu nama balleessa.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni badu nama balleessa.,A,The father disappeared.
+Abbaa abdatti karaarra maraatti.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Namni abdii qabu waan hunda qaba.,C,A father wanders the streets hoping for a better life.
+Aannaan ititee dhadhaa ba’a.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,that little things can reach great heights,Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,B,Anna is pregnant.
+Abbaan baraa eeboon qara.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,B,The Father of eternity is the one who is the source of life.
+Namni ulfina hin beekne maqaa waamaniin owwaata.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Namni badu nama balleessa.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,A,A disrespectful person uses profanity.
+Abbaan cabsa of hin xinneessu.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",C,A father does not minimize his efforts.
+Hantuunni haadha jalatti gumbii uruu barti.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Namni nama wajjiin oolu fakkaata.,Namni nama wajjiin oolu fakkaata.,D,The young learn to crawl under the mother's covering.
+"Abbaan akka manaatti bula malee, akka ollaatti hin bulu.",Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",C,"A father is a farmer, not a neighbor."
+"Namni ni yaada, waaqatu iddoon ga’a.","Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Hinaaffaa.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,D,"Man thinks, and God is sufficient."
+Aariin hiyyeessa bowwootti dhuma.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.","Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",A,Anger is the poor man's last resort.
+Abbaan buddeenaa aduu bonaati.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.","Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,C,The baker is the summer sun.
+Aariin fi qoraan yoo darbatan waan bobeessan hin dhaban.,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,A,"If you throw a stick or a stick, you will lose nothing."
+"""A’aa!"" jedhe, jaarsi tanboo araade.",Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,A,"""Come!"" he said, and the elder raised his voice."
+"Namni guddateef hin beeku, xiqqaateef hin wallaalu.",Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,B,"He is not a grown man, at least not a fool."
+Aaru malee hin boba’u.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,D,It is not burning with anger.
+"Aannan deega hin jibbitu, du’a hin jaallatu.","Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",A,"He does not hate the poor, nor does he love the dead."
+Aabboo quufuu baatu maaddiin jala bula.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,A,"The father, who is not satisfied, puts it under the table."
+Abbaa jedhanii obboo hin jedhani.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,C,They do not call him father or brother.
+Abbaan hamaan obboleetii nama fuusisa.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,Dandeettiifi beekumsi umuriin hin daangeffamu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,A,The wicked father marries the sister of the man.
+Namni galgala ni gaaroma.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,C,The evening is a time of relaxation.
+Abbaan farda qooqaa safaraa fe’ate.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.","Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",D,The rider on the horse carries a reed.
+Aara fi gowwaa jalaa goran.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",Aarri foolii hin taane fiduu waan danda’uuf gowwaanis jalaa goruu baannan lameenuu nama miidhu.,Kan abdii kutate nama balleessa.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,Aarri foolii hin taane fiduu waan danda’uuf gowwaanis jalaa goruu baannan lameenuu nama miidhu.,B,From anger and foolishness.
+"Namni tokko biyya tolchuu dadhaba malee, balleessuu hin dadhabu.",Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,A,"Man cannot shape the world, but he can destroy it."
+Namni hundinuu quba shaniin buddeena nyaata.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,A,Each man eats five loaves of bread.
+Aanoleetti godaanna jennaan jaartiin aanan gadi naqxe.,Waan faallaa ta’e tokko.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,D,We left behind a few elderly people in Anole.
+"""Aannan banaa dhiisanii hattuu namaan jedhan."" jette adurreen.",Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,A,"""They left the milk open"", she said, ""and they called us thieves""."
+Namni ija tokkoo cirrachaan hin taphatu.,Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,C,A man with one eye does not play with sand.
+Abbaan badii ofii hanga qaawwa balbalaa geessu hin argu.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",C,The father does not see his own ruin until the doorbell rings.
+Namni isa du’eef boo'a duuti isa hafeef boo'a.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",C,The bereaved person mourns the loss of the loved one.
+"Abbaan amma duula, irbaanni amma dhufa.",Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,C,"Father is on the move, and dinner is coming."
+Aayyoon duute barana qiixxaa hin nyaadhu.,"Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,C,A dead mother-in-law does not eat a peanut.
+Namni karaa fixuu hin dadhabne dubbii fixuu dadhabe.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Of jajuun gaarii miti.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,B,A person who is not tired of being wrong is not tired of being right.
+Aalbeen abbaan qare abbaa qale.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Qusannaa wallaaluu.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,D,Albé is a lawyer.
+Aannan har’aaf miti boruuf dhugu,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,D,"Drinking milk for today, not for tomorrow"
+"Abaaramaan ganna soogidda nagadee, birraa dhadhaa nagada.",Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,C,"The winter is salty, and the spring is sweet."
+Aannan firaaf kaa'an hafuura hin naqan.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,B,The milk stored in the milk carton does not ferment.
+Abbaan kufan ilmaan ka’an.,Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,A,The father lost his sons.
+Aannanii fi nageenyi xiqqaa hin qabu.,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,A,There is no shortage of milk and security.
+"Namni quba walqabe, qubaa waldhabe,",Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,B,"He who makes a clenched fist,"
+"Abbaan daboo isa hafe ilaala, daboon waan hojjette ilaalti.","Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,D,The baker looks at the remaining dough and observes the dough.
+Abbaa malee ibiddi hin boba’u.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,C,"Without the Father, there is no fire."
+"Nama guyyaa ergaa dhalate, gabaatu harree qabsiifata.",Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,"Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha","Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,A,A reporter would give a donkey to a person whose birthday was on the day of the message.
+Abbaan bira yoo jiraate eeleen lama hin gubattu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,C,"If the father is present, she will not burn two rabbits."
+Lukkuun haatee haatee aalbee ittiin qalamtu baasti.,Dhugaan nagaa fida.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,B,A hen picks up a scythe with which to cut the apple.
+Aariin kurophisa miillashee dhabsiisa.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Aariin garmalee ta’e deebi’ee abbuma miidha.,A,Anger causes her to lose her ankle.
+"Habashaan kan itti duulus tuffateeti,  kan waliin duulus tuffata.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,C,He who despises the shade despises the shade.
+Namni gaafa hiyyoolee gurri duude gaafa hunda hiyyoolee osoo jedhuu jiraata,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,wanti hunduu yeroo qaba,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,B,A deaf person who is poor is crying poor every day
+Namni gaangee boonse gala kooraa baata.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Kan guddisa balleessan rakkoo namarraan ga'uu danda'a.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Kan guddisa balleessan rakkoo namarraan ga'uu danda'a.,B,A haughty person is proud.
+Namni niitii sodaatu ilma hin dhalchatu.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,B,A woman who fears a child will not give birth to a child.
+Ana haa nyaatuun beela hin baasu.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Waan faallaa ta’e tokko.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,A,"Let me eat, and I will not go hungry."
+Aarri  foon garaa hin waadu.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,C,The flesh is not angry.
+Abbaa hin qabdu akaakayyuu yaaddi.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Qaamni kamiyyuu duraan dursee faayidaa mataa isaa gidduu galeessa godhachuun socho’a.,Hamma hin qabne of jajji.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,D,She misses her fatherless grandfather.
+Namni qurxummii barbaadu naacha fuudhee baasa.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,A,A fisherman takes a net out of the water.
+"""Aayyoo nagaatti ooli ani garbuu kiyya argadhe."" jette Gaangeen.",Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,C,"""I found my purpose in life"", said Gange."
+Namni of hin kabajne nama hin kabaju.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,A,A person who lacks self-respect lacks respect for others.
+Abbaa ilma mishaa waaqatu eebbisa.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.","Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,D,The father of the bride blesses the godly son.
+Abbaa horate beeku malee abbaa nyaatu hin beekan.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,B,"The farmer knows the owner, not the one who eats the crop."
+Namni oduu bare utubaatti asaasa.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,C,A wise man will set a pillar on the ground.
+Namni niitii gaarii mana keessaa sooroma.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,D,A person would eat well inside.
+Namni niitii hin qabne noorii hiriyaa hin qabu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.","Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",A,A person without a nurri has no friends.
+Namni qalbii du’e hin fayyu.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,"daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,B,A person with a dead conscience cannot be cured.
+"""Lammata bishaan gaanii "" jette hantuunni.",Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,mariin baay'ee barbaachisaadha,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,A,"""Go get some water again"", said the ant."
+"Namni rakkataadhaa hin naane, handhuura hin qabu.",Kan garaa isaa qofa jaallatu nama biraatiif hin yaadu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Kan garaa isaa qofa jaallatu nama biraatiif hin yaadu.,A,A person who is not overwhelmed by adversity is not a person of substance.
+Namni niitii bade hin fayyu.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,C,There is no salvation for the lost.
+"""Abbaa kee himi "" jennaan, ""eessumni koo farda."" jette gaangeen.",Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,A,"""Tell your father"", I said. ""My name is Horse""."
+"""Abbaa keetti baate gara qolee."" jedhe gurbaadhaan namichi.",Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,A,"""Take the bags your father carried"", the man said."
+Namni humna hin qabne dhangaa mi’aa hin nyaatu.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,A,A weak man will not eat unleavened bread.
+Namni harka argate lukatti hiixata.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,C,The one who receives the hand will receive the heel.
+Namni rabbi hidhe lookoo malee ijaajja.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,B,A priest builds without a roof.
+Namni itillee afu karaa ofii hin balleessu.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,A,A hasty man does not ruin his own ways.
+"Abbaan du’us, maqaan hin du’u.",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,"Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.","Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",B,"The father is dead, but the name lives on."
+Abbaa dammaa dammumaan .,Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,Of jajuun gaarii miti.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,B,The father of the honey bee.
+Aannan kan ofii hin bulle bultii wal dhorka.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,B,Milk that is not self-contained is a barrier to self-reliance.
+"Aannan dhoowwattus, foon hin dhoowwattu.",Namni akka ofii namaa hin ta’u.,"Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,"Yoo waan tokko jaalalaan dide, dirqamaan hin didu.",B,"You may be able to keep milk from fermenting, but you cannot keep meat from fermenting."
+"Aannan tuffattee bishaan si argate, aantee tuffattee nyaaphi si argate.",Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,B,"You despised milk, but he gave you water; you despised honey, but he gave you food."
+Aariin garaa seene arriidha.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,B,Anger is like rice that has been stored up in the heart.
+Yoo dhibee himatan dawaa argatu.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,B,"If they are sick, they will be cured."
+Namni ibidda dhabe daaraatti fuula deebisa.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Cimina waaqaa,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,D,A man who lost his fire would turn his face to the fire.
+Abbaan gallaan fardaaf boo'u.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,D,The wheat farmer cries for the horse.
+Boru hin beekneen qodaan bukoo lama.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Qusannaa wallaaluu.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Qusannaa wallaaluu.,C,Two bowls of ice.
+Abbaa biyyaa biyyatu beeka.,Nama biyya isaatti kan wallaalu hin jiru ykn kabajamaadha.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Nama biyya isaatti kan wallaalu hin jiru ykn kabajamaadha.,A,He knows the Father of the nation.
+Namni galaanni fudhate hoomacha qabata.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,B,The fisherman is caught in a cold.
+Namni nama arrabsu nama hin faarsu.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,C,A person who is abusive does not make others feel bad.
+"Abbaa gaarirraa dhalachuu mannaa, guyyaa gaarii dhalachuu wayya.",Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,B,Better to be born on a good day than to be born to a father in the mountains.
+Namni ija hin qabne halkan guyyaa se’a.,Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,Wanta arganii hin beekne tilmaamuun nama dhiba.,B,A blind person sees day and night.
+Aannan kadhaa hin raafatamu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Galata dhabuu.,Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,Namni waan beeku dubbaata,Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,C,Milk is not boiled.
+Gorora tufan hin arraaban.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,B,They do not mince words.
+"Namni nama hin beekne, ""budaadha"" jettee, mucaa ishee nama dhoksiti.",Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Namni obsa qabu waan guddaarra gahuu danda'a.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,C,"She hides her child, saying that a stranger is ""a prostitute""."
+Abbaan cabee of hin hidhu.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,D,The father does not hold back.
+Aarii ba’uuf jettee gowwaa waliin hin taphatiin.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,A,Do not play with a fool to vent your anger.
+Abbaan bareeda hin jibbu waaqatu fokkisaa nama uuma,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.","Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",D,A father who does not hate beauty creates a god who is cruel
+Namni gubbaa malee keessa hin argu.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,C,The inside is barely visible.
+"Abbaa biyyaa rabbitu nama godha, abbaa qe'ee qalbiitu nama godha.",Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,B,"A father of a nation makes a man, a father of a nation makes a man."
+"Aannan raasan malee, dhadhaan hin ba’u.",Jaalalli haadhaa guddaa (cimaa) dha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,C,"It will be poured out with milk, not with fat."
+"Kan dhadhaa afaan kaa’an, dhagaa afaan nama kaa’a.",Galata dhabuu.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Waan faallaa ta’e tokko.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Galata dhabuu.,A,The one who is silent is like a stone in the mouth.
+"""Aartu qotadhu.""  jedhe, namichi saree buddeena dhoowwatee.","Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.","Kan haati manaa yeroo hundaa loltu, aariiraa kan ka'e umurii hin dheeratu.",Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,D,"""You can't"", he said, and the man threw the bread at the dog."
+Obsaan aannan goromsaa dhuga. ,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,C,Patience is the milk of counsel.
+Namni ija hin qabne kan ija qabu jibba.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Hinaaffaa.,Hinaaffaa.,D,A blind man hates a sighted man.
+Aanaan reeffatti aana.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,B,We are walking around the dead.
+Abbaa gaariirraa dhalataniif waan gaarii hin dubbatan.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,Namni badu nama balleessa.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",A,They spoke badly of the good father.
+Abbaan beekeef mataa ofii hin haadu.,"Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,"Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",A,A father who knows how to do this will not shave his head.
+Abbaan farda moggaa dura fe’ata.,Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Qusannaa wallaaluu.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,C,The rider puts the saddle in front of him.
+Aaraaf guutuu hin muran.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Waan gochuu hin malle tokko hin lakkisu ykn ni dhiisu.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Waan gochuu hin malle tokko hin lakkisu ykn ni dhiisu.,C,They will not become full of bitterness.
+Namni nama wajjin nama fakkaata.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,B,People are like people.
+Abbaa fardaa malee lafoon garmaama hin dhaqu.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,D,The lion would not go wild without a rider.
+Akka ebeluuttan sirbaan morma nama jallisa.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,B,"Like a balloon, the neck is attractive."
+Kan namaaf ooge eelee jalaan namaaf mooqa.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.","Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",D,The one who saves a man will be saved by a pig.
+Abbaan harka ofiitiin bofaa fi butii hin qabatu.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,A,A father does not pick up snakes and scorpions by hand.
+Namni guddatu kana hin dubbatu.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,A,That is not the way of an adult.
+Aannan beelaafis ta’eet dheebuufis ta’a.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Aannaan waan hundaaf oola.,Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Aannaan waan hundaaf oola.,B,Milk can satisfy hunger or thirst.
+Aaraniif haadha hin dhaanan.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",A,I am not a mother who is angry.
+Aarrii fi dhugaan karaa baatu hin dhabdu.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",barbaachisummaa fi kabaja soddaa,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",C,Anger and truth are always present.
+Aangoon qarqaarsa feeti.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.","Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u",Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,"Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u",C,The power of the load.
+Abbaan fedhe waan fedhe haa jedhu kan koo garaan achi haa jedhu.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,Ofitti amanamummaa dhabuu.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.","Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",D,My heart says what my heart wants to say.
+Kennaan namaa nama hin quubsu.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,C,Human generosity does not satisfy.
+"Abbaan gaarii hin jibbu, gaariitu nama jibba.",Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,B,A good father does not hate a good father; a good father hates a good father.
+Abbaa beekaan waan tafkii qalee moora laaleefi.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Waan raawwatuu fi bu’aa hojii tokkoo abbaa caalaa namni quba qabaachuu malu hin jiraatu.,A,A wise father would have a picture taken and a picture taken.
+Abbaan cabsa ofitti hin dabsu,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,Namni of miidhuu barbaadu hin jiru.,D,A father does not hold a grudge
+"""Aaddee!"" Jechaa, walitti aaddi masaanuun.",Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,"Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.",Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,C,"""Please!"" he said, nodding his head."
+Waa malee manni hin aaru.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",C,The house is not without its problems.
+Aaraa ooltus jabanaa afaan hin cabu.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,A,"He is not angry, but he does not hold back."
+Abbaan darbatee ofii hin qabu.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,that little things can reach great heights,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,C,The father does not hold back.
+Namni kurruufu ala hin rafu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,D,No one sleeps without a bed.
+Aarri foon hin waadu.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,A,Anger is not a physical emotion.
+"Abbaan farda namaa bite, humna namaaf hin bitu.",Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Tattaaffi fi carraaqqii ofii malee gargaarsa namaatiin eessayyu gahuun hin danda'aamu.,Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Tattaaffi fi carraaqqii ofii malee gargaarsa namaatiin eessayyu gahuun hin danda'aamu.,B,"A rider buys a horse, not a man's strength."
+"Aannaniif kan dhugan, qodaaf kan dhiisan.",Gaddi imimmaaniin ibsama.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,D,"They drink it in the morning, leaving it in the evening."
+"""Abbaan gaafa ofii hin dadhabu."" jette dullattiin","Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.","Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,C,"""My father never tires of asking for help"", said an elderly woman."
+Aanaa ufiitiif tasa waan qabaniin taa’an.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",C,They were in a hurry.
+Abbaa gabaabaa ijoolleen abbaa hin seetu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,B,A short father is not a father to children.
+Abbaa manaa tumanii utubaa hin yaabbatan.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,A,They did not force a man to climb a pole.
+"""Abbaa kootu dur si beekaa?"" jedhe, garbichi daadhii hooqqisee.",Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,D,"""You knew my father before?"" asked the servant, taking a sip of wine."
+Abbaa fi haadha isaa kan abaaru ijjisaa lafa hin argu.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,B,And he that curseth his father or his mother shall never see the face of the ground.
+Namni hojii hin qabne du’a ga’ii saree dhaqa.,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Cimina waaqaa,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,C,A jobless person goes to the dog park.
+Namni hoolaa elmu hoomacha hin kajeelu.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,D,No one is going to make a fuss over a sheep.
+Namni itti tolte aara ho’ifata.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,C,The potter warms the potter.
+"Namni ibidda aaru darbu, kan boba’u hin argu.",Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,B,A man who passes by a flame of fire will not see that it burns.
+"Namni seenaasaa hin beekne, bishaan gabatee irraati gara argetti jal'ata.",Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Namni tokko dheerina yookaan gabaabinaan madaalamuu hin qabu.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,C,A person who does not know his history will be led astray by a flood.
+"Namni niitii lama yaadu, rafee wayyaan hanqata.",Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,A,A double-minded person will fall asleep without a blanket.
+"Abbaan adeemsa beeka, gala waaqatu beeka.",Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,A,"The Father knows the way, and the heavenly host knows it."
+Aannan goromsaa kan lubbuu dheeressaati.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Qusannaa wallaaluu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,D,The milk of counsel is life-extending.
+"Abbaan gara tolutti harkisa, moorri bakka dhalateef dida.",Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,Makmaaksi dubbii salphisa.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,C,"The father is a good-looking man, but the king is a man of no place."
+"Namni kolfa guddatu, gaafa du’ellee kanuma kolfu fakkaata.",Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,A,A person who is raised with a sense of humor seems to be able to keep smiling even when he dies.
+Utubaa abbaatu dhaabbata. ,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Kan nama baasuu fi hin baafne hubatee beekuun rakkina nama qunnamuu malu tokkorraa dursee kan of eeguu qabu abbaadha.,A,A pillar is erected by a man.
+Namni hammuma uffatu dhaamota.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,C,It depends on how you dress.
+Namni huccuu caragaa dubri kaadhimaa hin seetu.,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,C,No one would touch the bride's leather garment.
+Namni haasawaa hin beekne ija nama doqa.,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,A,A man of few words is a man of few words.
+Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,A,A builder does not build a house by throwing mud.
+Abbaa manaa fi haadha manaa oobdii tokkorraa hammaaru.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,A,A husband and wife are standing in the same courtyard.
+Ababbaliin bishaan yaa’u jallisa.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,that little things can reach great heights,Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,D,The swallows love to flow.
+Namni irbaanni shuummoo guyyaan itti naqata.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,B,A dancer is a dancer.
+Harka hanna bare dooluutu sosso’a.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,B,A thief with a long arm is a thief with a long arm.
+"Abaarsa qabaatan, gaangee abaaramte fe’atan",Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,D,"They were cursed, and they took the cursed gourd"
+Namni ilkaan tokkoo muka mooyyeetiin rigatti.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Hamma hin qabne of jajji.,Hamma hin qabne of jajji.,D,A tooth is pulled by a piece of wood.
+Aayyoo gabaabduu ijoolleen hiriyyaa seeti.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,"Namni gabaabaan nama guddaa hin fakkaatu, kabajas hin argatu.",A,The short answer is friends.
+Namni gabaabaan osoo kabaja hin arganne du’a.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Kan gabaabbate yeroo hunda akka ijoolleetti waan ilaallamuuf ulfina osoo hin argatiin hafa.,Kan gabaabbate yeroo hunda akka ijoolleetti waan ilaallamuuf ulfina osoo hin argatiin hafa.,D,A short man dies without being respected.
+"Cabaan lamaan walitti fayyaadha. 
+","Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",Dhuunfaadhaan kophaa ofii kaachurra gamtaadhaan ykn  waliigalteedhaan walgargaaraa walqabachuun rakkoo walii  hikuun ni danda’ama.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,mariin baay'ee barbaachisaadha,Dhuunfaadhaan kophaa ofii kaachurra gamtaadhaan ykn  waliigalteedhaan walgargaaraa walqabachuun rakkoo walii  hikuun ni danda’ama.,B,Both sides are healthy.
+"Adaamiin ollaa hagamsaa, imimmaan irraa hin qooru.","Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,B,"Adam swore at his neighbor, and he did not shed a tear."
+Namni ittoodhaan nyaatu saree quba hin qabu.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni hamaa ta'e hammeenyisaa salphaatti hin mul'atu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,B,A person who eats a snail does not have a dog.
+Tokko qoteef tokko camada.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Waan guddaa hojjetanii xiqqaarratti abdii kutachuun hin barbaachisu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,B,One sows and another reaps.
+"Namni kan nyaatu malee, kan isa nyaatu hin beeku.",nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,D,"It is not the one who eats who knows, but the one who eats."
+Namni miila tokkoo fiigee hin taphatu.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,Kan qabeenya ga'aa hin qabne akka garaa yookiin fedha yookiin isaatti jiraachuu hin danda'u.,D,A person with one foot is not a runner.
+"Namni namaaf hin goone, waa nama gooti.",Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Barteen badaan nama miidha.,"Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.","Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.","Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.",D,What you do for others is what you do for yourself.
+Namni hamaan udaan nama diba.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,D,The wicked one is a snarling man.
+Of hin agarreen duubaan kolfiti.,Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,D,He smiled softly.
+"Namni haati irraa duute, nama rooba eebilaa dhabe.",Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,A,"A widow, a widower, a widow, a widow."
+Aariin adurree funyaanirra.,that little things can reach great heights,Hamma hin qabne of jajji.,"Nama dafee aaru tokko ibsuuf, ykn obsa nama hin qabaanne.",Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,"Nama dafee aaru tokko ibsuuf, ykn obsa nama hin qabaanne.",C,Anger in the nose.
+"Namni ulee baatee hin deemne, sareef sagadaa deema.","Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,wal deeggaruun barbachisaadha,"Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",A,A man who does not carry a stick goes to church with a dog.
+Nama garaan madaa ijatu hirriba dida.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,C,A person who is depressed cannot sleep.
+Namni of beeku fira ofii hin wallaalu.,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,D,A self-centered person does not ignore his relatives.
+"Namni hamma ga’u hin beekne, ""adaraa du’a koo"" jedha.",Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,D,"A person who has never been satisfied with his life says: ""I am satisfied with my life""."
+Namni kijibu oggaa torba dafqa.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,A,A man who weighs seven pounds.
+Namni fira tokko qabu dhagaa jalaa gora.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Bilchinni namaa yommuu dabalaa deemu gara lafinni isaas dabalaa deema.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,C,A relative hides from a rock.
+"Aariin kofalchisee, qananiin boossise.",Namni bakka malee oole balaadhaaf saaxilama.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Waan faallaa ta’e tokko.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Waan faallaa ta’e tokko.,C,I smiled and sobbed.
+Aannan bassootti dhangala’e.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.","Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",A,Milk was spilled on the bus.
+Arrabni bofa yeroo malee ajjeesa.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,C,The tongue of a serpent can kill without delay.
+Malaan malaa uru.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,C,The art of flower arranging.
+Namni nama gaggeessu mana nama hin geessisu.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,B,A tour guide does not take you to your home.
+"""Siifan tola"" jennaan, ""nan marii'adha"" jedhe. 
+",fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,D,"""I'm happy to talk to you"", he said."
+Namni of jaju hin dogoggoru.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,C,A proud person is not mistaken.
+"Abaarsi abbaa lafee nama cabsee, abaarsi haadhaa hundee nama cabsa.",Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.","Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,A,"A curse breaks the bones of a father, a curse breaks the roots of a mother."
+"""Abaarsa eessa dhaqxa?"" jennaan, ""bakka na erganan dhaqa"" jedhe.",Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",Haalaan yoo sossooban waan barbaadan argachuun danda'ama.,Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,D,"""Where are you going, Father?"" he asked. ""I am going where you send me""."
+"""Aabbo leenca arge"" jennaan, ""hin argite malee hin argine"" jedhe, abbaan mucaasatiin.",Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Qalbii malee ijji hin argitu.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Qalbii malee ijji hin argitu.,C,"""I saw a lion"", said the boy's father, ""but I didn't see anything""."
+Namni garaa bal’atu jaalala hin beeku.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",C,A person who is not open-hearted does not know how to love.
+"Namni kan namaan jedhu malee, kan isaan jedhan hin beeku.","Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",Har’a rakkoon kan nu mudate ta’ullee boru fooyya’aa yookiinn wayyaa’aa deema.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,"Kan nama hamatu, maal akka ittiin jedhan hin beeku.",A,"I don't know what they are, but they are human."
+Namni mana hin qabne hamma simbiraa hin ga'u.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Waanta osoo itti hin yaadiin hojjetame ykn dogoggorri raawwatame keessa deebi’anii sirreessuun  nama rakkisa.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,B,A homeless person is not as good as a bird.
+Namni baduuf ka’e nama galaafata.,Kan abdii kutate nama balleessa.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Kan abdii kutate nama balleessa.,A,A man may be found wanting in his life.
+Namni niitii dubbattuu qabu galgala jibba.,Kan haati warraa qocooltu mana isaatti galuu yaadda'a.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.","Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",Kan haati warraa qocooltu mana isaatti galuu yaadda'a.,A,A man of quiet speech hates the dark.
+Namni maayii dhabe dhangalaasee funaana.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.","Waan hunda beekaniif hunda qulqulleessanii ni hojjetu 
+ jechuu miti yookiin Ogummaan bakka qaba.",Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,D,A field without grain was to be reaped.
+Abbaa gowwaan aannan daa’imaa dhuga,Wallaalaan maatii ofii huba.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Wallaalaan maatii ofii huba.,A,A foolish father drinks the milk of a babe
+"Namni masangoon jiilche, gufuu gurraattii baqata.",Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,Kan miidhaan guddaa irra ga'e sodaan jiraata.,B,A man who is running away from a wall is running away from a barrier.
+Namni of shakku kafana isaa dheessa.,Namni badu nama balleessa.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,B,A person who is self-doubting is not going to let that happen.
+Namni ija bade xiraa'a hin sodaatu.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,B,A blind man is not afraid of the dark.
+"Namni qaanii hin qabne, mooqa deessuu nyaata.",Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,"Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.","Kan maal naan jedhuu hin beekne, waan saalfii hojjeta.",D,He that is without shame eats the dung of the childbirth.
+"Namni namaa gadii, jechi namaa oli.",Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Haati manaa bu'ura manaati.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,A,"Man is less than man, and man is more than man."
+Namni kophaa nyaatu kophuma du’a.,Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,"Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.","Kan rakkinaa nama hin baasne, nama rakkina isaaf birmatu hin argatu.",D,A lonely person eats alone.
+Namni hiriyaa hedduu nama hin ta'u.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Namni waan beeku dubbaata,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,C,A person is not a person with many friends.
+"Namni qufa’u waa tufa, namni mammaaku waa dubbata.",Waan tokko gadi fageenyaan qorachuun yookiin gaafii baay'isuun rakkoof nama saaxila.,Namni dubbii guddisu waa keessa darbee ofittillee kan qoosu dha.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.","Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.","Kan hamaa dubbatu nama gaddisiisa, kan nama gorsu garuu nama gammachiisa.",D,"A glutton will be a dead man, and a gossip will be a gossip."
+"""Abbaan durbaa dhibba sadii"" jedha, inni fuudhu ija sadii jedha.","Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,Namni ofi of hin miidhu,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",A,"""Three hundred virgins"", says the account, and the bridegroom has three eyes."
+Abbaan birrii fi abbaan wal hidhe nama dhaana.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Kan qabeenya yookiin gamtaa qabu nama miidha.,Kan qabeenya yookiin gamtaa qabu nama miidha.,D,A man and a woman are one and the same.
+"Abbaa gurra uretu, waan itti kaa’u beeka.",Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,B,A good father knows where to put his things.
+"Ol dadhaban, gadi hin dadhaban.",Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Guddinatu nama dhiba malee kufaatiin nama hin dhibu.,B,They will not grow weary or give out.
+Gaangeen takkaallaa kutte jennaan ofittuu gabaabsite.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,B,She said that she had cut her gloves.
+"Namni taa’umsa hin beekne, abbaa manaa fi haadha manaa gidduu taa’a.",Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,D,The untrained person sits between the husband and wife.
+Namni ofitti amane laga bu’ee rafa.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,C,A man who trusts in himself will fall into a deep sleep.
+Abbaa daaketu waan jiisu beeka.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,C,The father knows what he is going to do.
+Namni itti tole waaqatti ol fincaa’a.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,A,The one who accepts it will ascend to heaven.
+"""Aayii! marqi bulluqa"" jennaan, ""dabaafii miti akka wal gahuufi"" jette.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,Amala badaa nama tokko mul'isa,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,A,"""No, the circle of the bull"", she said, ""it's not that big""."
+Namni namarra jiru ciisee nama dhiita.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Qusannaa wallaaluu.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,D,The person on the other side is sleepy.
+Namni ilkaan moogaa garaa keessatti kolfa.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,A,A tooth grins in the belly.
+Namni garaaf kaatu nama garaa hin ga’u.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.",B,A person who is quick to anger does not take offense.
+"Abbaan gaala horeef hoomaan hin baay’atu yoo ofii horan malee.
+",Jireenyi namaa murtoo rabbiinidha.,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,C,The owner of a fat camel will not have much grain unless he grows his own.
+"Namni ofii quufe, waan gabaan quufe se’a.",Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,B,A person who is content with himself is content with little.
+Namni horii qabu gosa qaba.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Namni badu nama balleessa.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,Kan qabeenya qabu fira hin dhabu.,D,A pet owner is a person of color.
+"Namni guddaan, hoolaa hin elmuu ,waan baatu hin wallaalu.",Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,A,"A grown man does not lose sight of the sheep, and he does not lose sight of the load."
+Namni nama caala.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,"Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,"Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",C,Man is superior to man.
+Aannan harma lama keessaa ba'us tokkuma.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Namni waan beeku dubbaata,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,A,The same milk comes from two different breasts.
+Namni ilkaan hin qabne foonitti maraata.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,"Manni hanga fedhe cufaa ta’us aarri karaa bahu hin dhabu, dhugaanis turullee dhokatee hin hafu.",Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,C,A toothless person is a man of flesh.
+Migirri furdateef gudeelcha hin ta’u.,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,D,A loose womb is not the ram.
+"Aannanoo muraasumaa, maal danuun qoraasumaa?","namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Kan dubbii dhiisu yookiin obsaan irra darbu nama wajjin wal hin lolu.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,B,"What, then, should I study?"
+Abbaan baraa muka garbuutiin lafa horda.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,C,The Father of eternity plows the ground with a sickle.
+ Afaanii fi funyaani.,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,C,The mouth and nose.
+Habaqii facaasanii midhaan hin haaman.,Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,D,They would not reap what they sow.
+Abbaan gurraa wareega ankaakee du’e.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Qabeenya ofiillee waaqatu namaa laata.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,B,The father of your great-grandson has died.
+"Aannan shiiniin tokko, daadhii gaanii tokko balleessa.",Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,C,A small quantity of milk will make a large quantity of wine.
+Namni jiidhe rooba hin sodaatu.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,"daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,B,The rain is not a threat to the man who pulls it.
+Namni ofiifuu dahu nama hin deesissu.,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Kan rakkina keessa jiru rakkina nama hin baasu.,Kan rakkina keessa jiru rakkina nama hin baasu.,D,A person who drinks too much does not get drunk.
+Namni karaa si wajjin hin deemne harree si wajjin hin fe’iin.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,"Namni nyaataaf waan hundaa godhu, namoota biiroodhaaf nama icciitii hin ta'u.","jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,B,"Do not take up the ass with you, and do not let anyone who is not a traveler go with you."
+Namni gadoo hin beekne hamma saree hin ga'u.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,D,A man who does not know how to be temperate is not as good as a dog.
+"Namni galata hin beekne, hamma harree hin ga'u.",Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,B,A thankless person is not as appreciative as a donkey.
+Namni sii fide sirraayiis akka fudhatu hin dagatiin.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Qusannaa wallaaluu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,D,"Remember, the person who gives you the gift also receives the reward."
+Namni niitiin bareeddu qeerroo ollaa hin jaallatu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Kan waa shakku nama hin amanu.,C,A beautiful person does not like a neighboring monkey.
+Namni manni isaa dhimmisu rooba hin sodaatu.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,C,A man who builds his house does not fear the rain.
+Kan jiila qabu of hin amanu.,Nama baay'ee jajuun kufatiitti isa geessa.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,Kan wanti suukanneessaan irratti raawwatame wanti hundi kan isa balleessu itti fakkaata.,D,The one with the cold shoulder lacks confidence.
+Abbaa hambaa arrabsuuf abbaa ofii arrabse.,Dhugaan nagaa fida.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Kan biraan miidhaatti of miidhuun waan jiruuf of eeggannoon barbaachisaadha.,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,Kan biraan miidhaatti of miidhuun waan jiruuf of eeggannoon barbaachisaadha.,C,He cursed his own father to insult the owner of the mill.
+Yoo farda dhaban harreen garmaamu.,Ijaaruutu rakkisa malee diiguun salphaadha.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",namni dabaree wal gargara,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",C,"Without horses, the donkeys would be exhausted."
+Abshir abshiriin sheeka bishaan nyaachifte.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,B,Abshir abshir fed the sheik with water.
+Namni gowwaa gorseefi namni dhagaa horde tokkicha.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,A,A counselor of the stupid one is like a stone-thrower.
+Abaaramaan waciitii itti nyaate dhiita.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Waan gaarii tokko argachuuf dhama’uun barbaachisadha.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,Gocha gaarii nuuf godhame wanta irraa bu’aa arganne gonkumaa irraanfachuu hin qabnu.,D,The curse was lifted.
+"Waciitii haati warraa harka keesse, ormi dhumdhuma kaa’a.",Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Kan abbaan seeraa fi sirnaan itti hin fayyadamne ormi hin mararfatu,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Kan abbaan seeraa fi sirnaan itti hin fayyadamne ormi hin mararfatu,B,"A mother's hand is her own, and a stranger will eat it up."
+Aa’oon waraabessaa duraa duubaan walitti qooddi.,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,D,Aaron put the front of the recorder back together.
+Isa taa’ee ilaaluuf daakuun boqqoolloo dimbilaala.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,C,"To see who is sitting, the baker kneads the dough."
+Namni qaana’e baala ceekaa shamaxxaxa.,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Namni waan beeku dubbaata,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,A,A shy person will shake his cheek.
+"Aannan guchumaa, haguma dhaqaban ol qaban.",Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,A,"The milk is thick, and the top is smooth."
+Walii galan alaa galan.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,Ogummaan kamiyyuu ogeessa mataa isaa barbaada.,Waanta tokko haala seera qabeessa ta’een qabachuu dhiisanii nama komachuun gaarii miti.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,B,They walked out.
+"Huumni ganama dhufa, yaadni galgala dhufa.",Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",Kan waa shakku nama hin amanu.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",C,"In the morning there is a noise, and in the evening there is a thought."
+Namni hamma abbaatti abdatan hamma wasiilaa hanqata.,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,D,A father's trust is like a cousin's trust.
+Aantee fi qoricha gaafa rakkatan barbaadu.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Hojiin tokko guddatee nuffisiisaafi dadhabsiisaa ta’a.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,A,They want a cure and a cure.
+Namni ogeessa wajjin adeemu ogeessa ta’a.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Namni ofi of hin miidhu,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,D,He that is walking with wise persons will become wise.
+Abbaa jaalatan ilma isaa dhungatu.,Nama birootti fayyadamee kan balleessaa raawwate badii dalagameef itti hin gaafatamu.,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Kan haadha warraa gaarii qabu jireenya gaarii jiraata.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,C,A loving father kisses his son.
+Yaada malee iji hin argu.,Galata dhabuu.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Hubannoon yookiin qalbeeffannaan bakka hin jirretti waan tokko arguun rakkisaa dha.,C,It is not the eyes but the mind.
+"Aara balfan jennaan, dullattiin bishaan balfiti.",Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,D,The old woman's face was covered with water.
+"Abbaa biyyaa ta’uun nama hin dhibu, bulchuutu nama dhiba.","Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,"Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",A,Being a father is not difficult; being a leader is.
+"Aaraanii of hudhanii, gaabbiin ofitti turan.",Yeroo hundaa walbiraa hin dhibaman.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,Walitti araarsuu gidduutti fayyadamu.,"Otoo akka aariiti ofirratti miidhaa geessisuun kan dhibu ta’uu baatus, yaada walakkaan immoo gaabbuun du’arraa nama oolcha .",B,They were filled with anger and remorse.
+"Beelli ni darba, maqaan hamaan hin darbu.","Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.",Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.","Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.",A,"Hunger will be no more, and bad reputation will be no more."
+Adurree harki lachuu mirga.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Dhugaan nagaa fida.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,D,Right to shake hands.
+Abbaan fardaa nama sarda.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,D,The rider is a man of great speed.
+"Addum addaan yaati, daga mataan boorana jira.",Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",Akka ofiitti malee akka ormaattan waa godhuuf ykn buluuf  yaala jechuun miidhaaf  nama saaxila.,Dhimma tokkorratti mariin hin godhamu yoo ta’e tokkummaan hin uummamu.,A,"I am in tears, my head is watering."
+"Aannan huuba wajjin naqan, hoggaa dhugan nama dhiba.",Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Gaarii yoo hojjetan ofumaaf badaa hojjechuunis deebi’ee nama miidha.,Kan hamileen kufte jireenya isaa hin fooyyeffatu.,Hojiin jalqabarratti bade tokko xumura irratti baay'ee nama rakkisa.,A,Milk mixed with honey and honey mixed with honey are bitter.
+"Aannan okolee bada, ilmi eessuma bada, kafanni keessuma bada.",Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,C,"The milk may run out, and the cheese may run out, and the cheese may run out."
+"Namni gaala hate, gad jedhee hin deemu.",namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,Humna ofii madaalaa waa hojjechaa deemuun gaariidha.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Waan ifa ta'e tokko dhoksuun hin danda'amu.,B,A stolen camel would not be taken for granted.
+Abbaa hajametu farda bokkuun dha'ata.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Nama haajaa qabu akkatti fardaan deemu hin gorsan.,A,The reaper is a rain horse.
+"Aak! Jedhanii waa tufu, mammaakan waa himu.",Kan qaanii qabu nama fuuldura ba'uu ni sodaata.,Galata dhabuu.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,C,"No, they are nothing but a myth."
+Namni ol guddatu sin jibbiin.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,Namni yeroo hunda waan amaleefate godha.,Kan ol guddachaa jiru haaloo yoo namatti gadde iddoo itti nama miidhu hin beekamu.,C,The haughty one will hate you.
+Namni uffata qabu kabaja qaba,Wallaalaan maatii ofii huba.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,D,Dress in a dignified manner
+"Namni ollaa isaaf hin dhimmine, soddaaf hin dhimmu.",Namni abdii qabu waan hunda qaba.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,D,A person who does not care for his neighbor will not care for the poor.
+"Namni rabbi qoonqoo qabe,  bishaan keessatti boba’a.",Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,A,The man with the rod would drown.
+Namni jireenya isaa fakkaata.,Kan itti tole rakkinni nama biroo itti hin mul'atu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Namni aarii baay'isu boqonnaa hin qabu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,B,A person is his life.
+"Namni na hin argine hin jedhiin, ani nama hin argine jedhi malee.",Abdiin amansiisaa hin taane balaarra nama buusa yookiin waan hin taane irratti nama jajjabeessuun balaa fida.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,B,"Do not say, 'No one has seen me,' but, 'I am invisible.'"
+Namni ofii bade hallayyaatti nama dhiiba,namni dabaree wal gargara,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Namni badiirra jiru badiitti nama oofa.,C,A stray catches a man at night
+Namni waan namaatti mooqqatu hin arraabbatu.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,"Waanta tole, mijaawaa kan ta’e.",Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,C,A person who is a sharer does not abuse.
+Namni uffata malee hin deemu.,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Namni fira malee hin dhalatu.,Namni fira malee hin dhalatu.,D,No one goes without clothes.
+Namni qara hin qabatu.,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Galata dhabuu.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,A,No one is a thief.
+"Namni nama harkaa nyaate, nama hin nyaatu.",Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Namni nama harkaa nyaate nama hin miidhu yookiin dabarsee hamaaf nama hin kennu.,A,A person who eats the hand of another is not eating another.
+"Namni sirba hin beekne hin sirbu, sirbus hin dhiisu.",Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,Qaroomina dhabuu yookiin yeroo wajjin deemuu dhiisuu agarsiisa.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,A,"A man who is not a dancer will not dance, and he will not stop dancing."
+Kan walshakku waliin laga hin ce’u.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,C,The waterfall does not cross the river together.
+"Namni sitti jiguu mannaa, gaarri sitti jiguu wayya.",Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,A,It is better to be struck by a mountain than by a man.
+Namni ture niitiirraa dhalcha.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,B,A person is born from a former life.
+ Ofirra sin jaalaaladhuu ofiin sin qixxeessuu.,Namni yeroo hunda aaruu fi aara keessatti hojjetu umurii isaa malee dafee dullooma.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,D,Love yourself and be yourself.
+"Namni si haa faarsu malee, ati of hin faarsiin",Of jajuun gaarii miti.,Kan maal akka ta'e hin beekne namatti baaca.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Of jajuun gaarii miti.,A,"Do not praise yourself, but let someone else praise you"
+Namni simbirroo sodaate bisingaa hin facaasu.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Ofitti amanamummaa dhabuu.,wal deeggaruun barbachisaadha,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,Ofitti amanamummaa dhabuu.,B,A man who fears a bird will not sow weeds.
+"Namni ofii bakka bulu hin qabne, keessummaa waammata.",Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,"Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.",Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,"Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.",C,A homeless person might invite a guest.
+Namni niitii sadii qe’een isaa yaa’ii hin dhabu.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,Abaarsi haadhaafi abbaa gaarii akka hin taane ibsa.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Eenyummaa nama tokkoo osoo hin beekiin gaarummaa isaa fi hammeenya isaa beekuun rakkisaadha.,Qe'ee masaanuun itti baay'atte lolli ni baay'ata.,A,A person who has three nights does not lose his or her breath.
+Namni quufe rabbiin hin beeku.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Wanti dansaan ykn gaariin tokko xiqqaatullee hammuma sanatu nama gammachiisa yookiin nama fayyada.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,A,A glutton is not a rabbi.
+Namni rakkate boolla jawwee quba kaa’a.,Namni humnaa fi aangoo qabu waan barbaade hojjeta.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Rakkataan bakka hin taane seena.,Rakkataan bakka hin taane seena.,D,A poor man would put his finger in a snake's hole.
+Rakkataan ulfa fuudha.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,"Haati ofii waan hunda waan caaltuuf yoo hanga fedhe aaranillee harmee ofii hin rukutan, deesseen ofii kabajamtuudha.",Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,C,The problem is pregnancy.
+Namni siree dhiphaa dirqamaan wal hammata.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,Waan walitti hin taanee xiqqoomtisheellee waan baay'ee balleessuu danda'a.,Rakkinni kanneen wal dhabanis walitti araarsa.,C,A person with bed-wetting is forced to hug.
+"""Namni namumaati ija nyaadhu.""jette allaattiin.",Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,B,"""Everyone eats the eyes of everyone else"", said the cat."
+Isa lafaa fuudhuutti inni bobaa jalaa bu’a.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Namni fira malee hin dhalatu.,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,Sassata baay'isuun kan qaban nama dhabsiisa.,D,The one who takes the earth will fall into the pit.
+Namni ni kolfaaf beerri ilkaan yaasti.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Yoo waliigalan rakkoo hamaa keessaa ba'uun danda'ama.,Ani eenyuun gadi jedhanii humnaa ol yaaduu.,B,Laughter and gnashing of teeth.
+Namni saree kee dhahee siif deema.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,C,Someone will carry your dog.
+Namni lubbuu dheerate waa hunda arga.,Kan dhugaa hin dubbanne narratti beekama jedhee bibir’ata.,Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,D,A person who lives long enough sees everything.
+"Namni mana dhabe waa tokko dhabe, namni biyya dhabe waa hunda dhabe.","Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.","Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",A,Those who lost their homes lost some; those who lost their land lost everything.
+"Luka lama qabaataniif, muka lama hin koran. ",jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,C,Two sparrows do not cut down two trees.
+"Namni qabee uratetti elme, nama guuree dhangalaase.",Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,C,The man who had caught it was stung and had to be euthanized.
+Namni ormaa fi lubbuun namatti hin haftu.,Nama diina isaa addaan baasee hin beekne.,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,"Namni alagaa yeroo hundaa nama wajjin hin hafu, lubbuunis du’a hin ooltu.",B,A stranger and a soul are not to be missed.
+Namni teessumaa fi eessuma bade hin galu.,Kan ofitti hin amanne yeroo hundaa sodaan jiraata.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,B,No one is lost.
+"Namni ulfaataan dhufeef, saani ulfaate hin dhalu.",Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Namni waan gochuuu hin dandeenye gochuu barbaada.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,B,A fetus is not born with a defective birthmark.
+Keessummaan akka warri bulutti bula.,Keessummaan akka warri manaa jiraatanitti madaqa.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Namni hammeenya yaadu ilmoo ofiitiifis hin yaadu.,Keessummaan akka warri manaa jiraatanitti madaqa.,A,The host is the master.
+Dubbiin dubbii fida.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Kan waa shakku nama hin amanu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,C,Words lead to speech.
+Haadhaa fi lafatu nama danda’a.,Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,Haadha fi lafti nama hunda gargaaru.,B,Mothers and grandmothers are very patient.
+Utuu kolfituu ulfooftee gaafa deessu boosse.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Waanti jalqabnisaa gammachuu ta'e dhumnisaa gadda ta'uu danda'a.,C,"She became pregnant and gave birth to a son, and she wept."
+Manni abbaan gube abbaa hube.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Yoo aaran ni arraawu yookiin ni dulloomu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,Bakka sodaan jirutti bu'aa barbaadan argachuun hin danada'aamu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,C,The house burned down.
+Kan suuta deemu qoraatiin suuta seenti.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Kan qoosaa baay'isu rakkina isaa namni biroo hin hubatuuf.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,A,It is slowly penetrated by thorns.
+Garaan gadde imimmaan hin qusatu.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Kan hin taane dubbachuun yeroo malee nama ajjeesisa.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,D,The heart is not blind to tears.
+Niitiin utubaa manaati.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Haati manaa bu'ura manaati.,Haati manaa bu'ura manaati.,D,A pole is a pillar of a house.
+"Waraana jagnatti dheessani, dubbii qarootti dheesssanii.",Kan akka itti dhufetti dubbatu waan nama gaddisiisu namaan jedha.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",rakkina obsaan dabarsuu,"Akkuma gootni waraana ittisu, beekaan immoo rakkoo fura.",C,"They scoff at the battle, they scoff at the words of the wise."
+Dubartiin faaya manaati.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Rakkoo nama quunnamuu danda’u tokko keessaa kophaa ofii bahuun hin danda’amu.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,A,A wife is a jewel of a household.
+Dharraa fooni hancooteen hin baasu.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.","namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,D,They do not pluck the flesh out of the ground.
+"Haadha dhabuu mannaa, haadha dhabduu wayyaa.","Ilaalchaan, beekumsaan, gaarummaan, ogummaafi wkf.n garaagarummaan namoota gidduu jira.",Kan haaloo isaa ba'uu hin dandeenye yeroo hunda tuffatama.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,C,A mother who is without a mother is better off without one.
+"Haadha duute mannaa, haadha maraatte wayya.",Namni gaariin illee badii hin dhabu.,"Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.","Haadha amala gaarii hin qabne qabaachuun, haadha dhabuurra wayya.",B,"She is not a widow, but a widowed mother."
+"""Utuu ani gaafaaf bo'uu, gurra na kutan"" jette, harreen.",Hamma hin qabne of jajji.,Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,B,"""When I cried for help, they cut off my ears"", she said."
+"Indaanqoon ka’a ganamfattee, gombisaa jala oolti.",Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,Marqaan dhiyaate qal’aa dha.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,A,The hen rises early in the morning and goes to sleep under the shelter.
+"Qeeransa eegee hin qaban, qaban hin gadhiisan.",Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Yeroo baay'ee namni kan nama kabaju uffata ilaaleedha.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.","Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.",D,"They do not keep a watch, and they do not let go of a reed."
+Nama gurraan du’erra nama lubbuun du’e wayya.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,D,Better a dead man alive than a deaf man dead.
+Nama duloometu waa hima.,"Duuti dabaree dha, namni hundi du'arraa hin oolu.",Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,Kan barbadan yoo dhaban kan jibbanitti deebi'u.,Waan bade tokko yeroo itti dhufan hammuma itti qaqqaban badii oolchu.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,B,He is a bully.
+Nama dubbiin nama dhibe cal’isaan dhiban.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,B,They will strike a man with a sharp rod.
+Namin ofiif hin tolle ormaaf hin tolu.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Dhugaan nagaa fida.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,Namni dhimma ofiisaa sirreessuu hin dandeenye namas gargaaruu hin danda'u.,D,A man who does not work for himself does not work for another.
+"""Looni hinqabnu, hattuu jibba hin dhaqnu"", jedhe gowwaan.",Kan haadha manaa jiruuf jireenya mana isheef hin yaadne fuudhe jireenyi isaa hin fooyya'u.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,Gowwaan waa dhabuusaa rakkoo dhabu se'a.,C,"""We do not borrow, we do not steal"", said the foolish one."
+"Harmatu lama malee, aannan tokkichuma.",Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,C,They are not two but one.
+"Dubbin dubbii fida, mammaaksi dubbii fixa.",Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Amala badaa nama tokko mul'isa,"Rakkoon rakkoo biraa fida, mammaaksi immoo rakkoo fura.",B,"A word causes a word, and a saying stirs up a saying."
+Nama jaallatan bakka raffisan hin dhaban.,Gaariis ta’e gadhee waan ofii hin gatan ni kunuunsu malee.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Wanti hundi yeroo isaa eeggata.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,D,They do not miss their loved one.
+"Tokko jennee, lama jenna.",Waan hunda obsaan bira darbuu wayya.,Makmaaksi dubbii salphisa.,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,D,One is two.
+Mammaaksi koobaa dubbiiti.,Eenyummaafi maalummaa isaa kan hin beekne garuma argetti jallata.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.",Of jiraachisuuf carraaqqii ykn dhamaatii gochuun barbaachisaadha.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,B,My mommy is a big girl.
+Yaraadha jennaan kan nadheen dhiitu.,namni dabaree wal gargara,"Namni yeroo addunyaa kanarra jiraatutti waan gaarii yoo hojjete hojii isaatiin maqaan isaa bara baraan dha'ama yookiin 
+ waamama.","Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,D,I would say no.
+Warri badu wal hin badadu.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,"Namni tokko yoo hanga fedhe aangoo qabaatees, gargaarsa namootii biraatiin ala bakka barbaadame gahuu hin danda'u",Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,B,Those who perish will not perish.
+"Gowwaan bara soorome nyaatee, bara deege nagada.",Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,Kan hojii hin jaalanne dubbiidhaan nama caala.,Kan warra isaa hin kabajne rakkoof kan saaxilamaa ta’a.,Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Gowwaan fageessee yaaduus qabeenyasaa bulchuus hin danda'u.,A,"The old man is old, and the young man is old."
+Harki nyaate nama hin nyaatu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,B,A hand that eats does not eat a person.
+"Warri marii qabu jibicha qalata, warri marii hin qabne raada qalata.",Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Maatiin waliigalu gammachuu fi nagaa qaba.,C,"Those who are conversational are more likely to talk to the other person, while those who are not are more likely to talk to the other person."
+"Nyaanni soogidda malee, manni dubartii malee hin bareedu.",Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Gorsa kan kennu nama muxannoo qabudha.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Manni dubartii hin qabne mijataa fi guutuu ta'uu hin danda'u.,A,"A meal without salt is not beautiful, and a house without a woman is not beautiful."
+Surree fi niitii wajjin kufu.,Kan waan tokko keessatti qooda hin qabne waan sanaaf hin dhiphatu.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,Abbaa manaa fi haati manaa waan hunda waliin qooddatu.,C,The ant and the swallow will fall together.
+Okkoteen Waaqa hin beekne eelee bishan kadhatti.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Abbaan ilma isaatii waan gaarii hin yaadne waanuma faayidaa hin qabne kaa'a.,Aarii waan tokkoo bahuuf jecha gowwaa waliin taphachuun barbaachisaa miti.,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,D,She prayed to an unknown God for five days.
+Qalluun kan ishee hin beektu kan namaa raagdi.,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,B,She is a mysterious person.
+"Namni hiyyoome takka lafa reeba, takka nama reeba.",Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,A,"The poor man is beating the ground, beating the other man."
+Dhibeen finyaan qabe hidhii hinanqatu.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,Makmaaksi dubbii salphisa.,Hinaaffaa.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Rakkoon xiqqaa irraa eegalu dhuma irratti waan baay'ee miidha.,A,A leprosy is not a disease.
+Mammaaksi ittoo dubbiiti.,Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Makmaaksi dubbii salphisa.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Makmaaksi dubbii salphisa.,C,The mother is also a speaker.
+"Gammi dubbii dhufu beeka, gowwaan dubbii darbeef boo'a.","Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,"Namni ogeessi gara fuulduraa tilmaamee kan qophaa’u yoo ta’u, gowwaan immoo gaabbii darbe irratti xiyyeeffata.",A,"The foolish one is in the habit of looking for trouble, but the stupid one is in the habit of complaining about what has happened."
+Beekaan afaan cufata malee balbala hin cufatu.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Namni ogeessi yeroo barbaachisaa ta'eetti ni callisa garuu namoota simachuu hin dhiisu.,C,"Wisdom closes the mouth, not the door."
+Sareen qaroon unattee qadaaddi.,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,Ogeessi erga fayyadameen booda akka hin miidhamneef of eegata.,B,The bed is covered with snow.
+"Silaa hin hafu, kajeelaa dura waami.",Namaaf yaaduun ollaa ofii irraa jalqaba.,that little things can reach great heights,Waan siif hin oolle dura furadhu.,Of jajuun gaarii miti.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,C,"Call to the right one, if you are missing."
+Abbaan waraanaa dubbii waaraana dubbata. ,Waanti hunduu abbaa waliin kan miidhagina gonfatuu fi tolu.,"Homaa kan nama hin gargaarre, rakkoo namarraan geessisuu danda’a.",Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,C,A soldier speaks peace.
+Qunceen wal gargaartee arba hiiti.,"Osoo rakkoo jiru hin furatiin,  rakkoo biraa ofitti dabaluu.",Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,Yoo waliin hojjetan waanta cimaa dhunfaan hojjetamuu hin dandeenyellee ni hojjetu.,D,The two birds work together.
+Garagaltoo milli mata  hoqa. ,Kan nama fayyaduu danda’uufi hin dandeenye adda baafachuu dhabuun gowwummaa olaanaa malee waan biraa ta’uu hin danda’u.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,B,A copy of the head of the milli. 
+"Baduuf ka'ee wal abaaree, marguuf ka'ee wal arraabe.",Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,Abaarsi badisatti geessa jaalalli immoo guddinatti geessa.,B,"He has risen up to destroy, he has risen up to curse, he has risen up to strike."
+"""Maali maqnee?"" jette sareen jaamaa sagal dhalte.",Namni waan raawwachuu hin beekne tokko raawwate dafee of hin sirreessu.,Waanta kadhaadhaan dhufe tokko akka barbaadanitti itti fayyadamuun nama dhiba.,Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,Namni tokko badii tokko illee utuu hin dalagiin rakkachuu danda'a.,D,"""What have we heard?"" she asked, and nine blind dogs were born."
+Niitii waa lama jaallattu gabaa hin baasiin.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,Namni akka ofii namaa hin ta’u.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,B,Don't trade two things you love.
+Marii'atan malee maraatanii biyya hin bulchan.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Wanti al tokko nama harkaa ba’e tokko hin deebi’u.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,Bulchiinsi gaariin marii fi walhubachuun dhufa.,D,They do not rule over nations without consulting one another.
+Namni namatti jiguu irra gaarri namatti jiguu wayya.,Ofitti amanamummaa dhabuu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,"Waanti hunduu hin fayyadu,  kanaafuu waan nu fayyadu filachuu qabna.",Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,C,Better is a man who is faithful than a mountain that is unfaithful.
+Gaariinuu mudaa hin dhabu.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Aannaan waan hundaaf oola.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,D,Goodness is not perfection.
+Amali badaan abba rakkisa.,Kan abdii kutate waan sodaa hin qabu.,Waan qaanessaa fi itti salfatan dhoksuu.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Barteen badaan nama miidha.,Barteen badaan nama miidha.,D,The father's deteriorating personality is a challenge.
+"Nama mannatti walif, galetu alaa waliin gala.",Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,Namni hamaan warra saaxilamoo ta'an miidha.,Maqaa ofii balleessuu irra gatii kaffaluu wayya.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,A,The host is the guest.
+Namni haadha qabu nama waaqa qabu.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Haadha qabaachuun kunuunsa gaarii akka qabaattu si godha.,A,A mother is a goddess.
+Ollaan ofii kafana.,Namni soba jaalatu bakka fedhe deemus ykn yoomiyyuu iddoo hin qabu ykn fudhatama hin argatu.,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,D,A neighbor fired a shot.
+Hantuunni boolla lamaa daftee hinduutu.,"Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,Kan hojii isaatti amantii qabu sodaa tokko malee hojii isaa raawwata.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,B,The thief quickly divides into two holes.
+"Luka lama qabaataniif, muka lama hin koran.",Wanti dura hammeenyummaan beekkame tokko bakka dhaqe hundumaatti waanuma walfakkaatu raawwata.,Namni aangoo qabu waanti hojjechuu hin dandeenye hin jiru.,Amala badaa nama tokko mul'isa,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,Karaa waan baay'ee itti goonu qabaachuun waan baay'ee altokkotti rawwaachuuf wabii hin ta'u.,D,Two yokes cannot be torn asunder.
+"Abbaan iyyatu malee, ollaan namaaf hin birmatu.",Waan tokko abbuma hojiisaa jalqabetu raawwachuu qaba.,Waa lama yeroo tokkotti raawwachuuf kan oliif gadi kaatu waan bu'aa qabu raawwachuu hin danda'u.,Kan nama arrabsu maqaa namaa gaariin hin haasa'u.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,D,"The neighbor shouts, but the father does not answer."
+"Fardi harree wajjin oole, akka harree nama dhiita.",Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,A,The horse that rides with the ass is as bold as the ass.
+Kan beekaa dhaga'u dide waaman hin owwaatu.,"Albaadhessi nama wajjin nyaachuu malee, namaaf hiruu hin jaalatu.",Beekaa callisuun waan dubbachuu hin barbaadneefi.,Abbaan jireenya boruu dhala isaatiif waanuma gaggaarii hawwaafi.,Gowwaa nama hundatu akka barbaadetti ergata.,Beekaa callisuun waan dubbachuu hin barbaadneefi.,B,He will not call to anyone who refuses to listen.
+Harka abbaa tokkotin ibidda qabbaachuun nama hin dhibu.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Kan waa of harkaa qabu bakka barbaade ga'a.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,Waanti yeroo isaa malee dalagamu bu’aa hin qabu.,Gargaarsa namoota birootiin waan tokko galmaan gahuun salphaadha.,C,It was not difficult to start a fire with just one hand.
+"Wal sobuu mannaa, wal gubuu wayya.",Dhugaan nagaa fida.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,Gaddi imimmaaniin ibsama.,Namni rakkoon isa qaqqabe akkatti of kunuunsu ni beeka.,Iftoominaa fi haqaan dubbii fixachuun gaariidha.,B,It is better to be angry with one another than to lie to one another.
+Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka.,Haati manaa bu'ura manaati.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Aannaan waan hundaaf oola.,Jireenyi wal fakkaata garuu akkatti  jiraatu abbumasaatu beeka.,B,The neighbor knows that the father has been away for a while.
+"Ilma yartuu dhalchuu mannaa,  muka tokko dhaabbachuu wayya.",Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,Quufti baay’ate uumaa ofii nama wallaalchisa.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,D,It is better to plant a tree than to have a child.
+Walii galan alaa galan.,Amalli bare adabbiidhaan nama gadi hin lakkisu.,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,Al tokko karaa irraa yoo goran yookiin dogoggoran deebii’uun rakkisaadha.,Waanti tokko jalqaba irratti yoo sirreeffamuu baate gatii qabaachuu hin danda’u,Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,B,They walked out.
+Qawwee dhufe dubbin dhufe.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Kan humna qabu karaa hundaa nama miidha.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Aangoo fi meeshaan haaraa rakkoo haaraa fida.,A,I have been here a long time.
+Foon lafa bu’e huba malee hin deebi'u.,Ilma gaarii waaqatu eebbisee namaaf kenna.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,"Gamnatti beekaa waan ta’eef waan hedduu itti hin himan, xinnumatu isa ga’a.",Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,B,The flesh that falls to the ground will not return without being scraped.
+Nama abbaa jedhaniin obboo hin jedhan.,rakkina obsaan dabarsuu,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Kan mana keessa jiraatu hin qabne tuffatamaadha.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,B,They do not call a man brother.
+Hora bu’anii Jiidha hin lagatan.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Kan safuu hin beekne waan nama saalfachiisu hojjeta.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,Waan tokko erga itti seentee waan inni fidu hundumaa fudhachuun dirqama.,D,They do not rush to the side.
+Lafa ilaalanii muka dhaabu.,Kan maqaan bade waa tokko hin sodaatu.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,Namni waa gochuun dura haala jiru ilaala.,D,Planting trees.
+Karaaf dubbii arganuu dhiisan.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,Namni gaafa rakkina argu doggogora isaa arga.,D,They found no peace on the road.
+Bubbeef bara hamaa gugguufanii jalaa bahu.,Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Namni tokko qormaataa fi yeroo rakkisaa ta’e itti madaquun bira darba.,B,They will be rescued from the storms of the storm.
+Harkaan harka fuudhan.,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,Jiruufi jireenyi namaa kan miidhagu qophaa osoo hin ta'iin waliindha.,Kan waliin oolan jijjiirama wal irratti fidu.,Waan qaban ulfinaan itti fayyadamuun kan barbaachisa,Nama gargaaruun gargaarsa argatu.,A,They held hands.
+Obsaan aannan goromsaa dhuga.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,"Namni biraa waan fedhe jedhus, bakka ofii barbaadan tokko gahuuf murteen ofii gahaadha.",Waan ofii  hamaa ta’e ykn yarate jedhanii irraa hin baqatan.,Obsuun milkaa'inatti nama geessa.,B,Patience is like the milk of counsel.
+"Garibicha lubbuuf dheessu, ormi jabina jaja.",Waan hin danda'amne irratti xiyyeeffachuun waan qaban nama dhabsiisa.,Namni ofii isaatiif waan gaarii godha yookiin yaraa ofii hin yaadu.,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,Namoonni jabina abdii kutannaa keessa dhufu ajaa'ibsiifatu.,D,"The foreigner, who is thirsty for life, praises the courage of the immigrant."
+Biyya goophoon baay’atutti isa ol jedhee deemutu fokkisa.,Namoota (ummata) biratti jibbamuu baay'ee ulfaatadha.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Namoota adda ta'an irratti murtiiin hin malle darbuu danda'a.,C,It is difficult to go to a country where there are many goats.
+Of hin agarreen raafuu lagatti.,Kan waan guddaaf eeggatan waan xiqqoo namaaf hin oolu.,Yoo abbaan miidhama isaa himate yaalii argata.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,D,He is uncontrolled.
+Nagaan bulleen yoo ollaan nagaan bule.,Haadha hiyyeettii qabaachun haadha dhabuu irra wayya.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",Nageenyi dhunfaa nagaa namoota naannoo keenya jiran irratti hunda'a.,C,"When peace is at hand, peace is at hand."
+Nagaan galuunu nagada caala.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Kan jaalalaafi jibba namaa hin beekne du'a isaaf namni waan gaddu itti fakkaata.,Haalota tokko tokko waan kamiyyu yoo goone jijjiruu hin dandeenyu.,Fayyaa ta'uun milkaa'ina qabeenyaa irra ni caala.,A,Our peace is more than our peace.
+Madaa hamtuu fayyan malee jecha hamtuu hin fayyan.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,Kan kunuunsa dhabe quucaree hafa.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Madaa qaamaa ni fayyu garuu miidhama jecha badaa irraa fayyuun ni rakkisa.,A,It is not the words that heal but the wounds that heal.
+"Mammaksi dubbi fidas, dubbi fixas.",Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,Sababa baay'isuu dhisuun waan ka'aanif fixaan baasuu.,Kan hunda qabu uumaa isaa irraanfata.,Akka namaaf mijaa'etti waa ofii godhu.,Mammaaksi dubbii ibsuufis cunfuufis fayyada.,A,"The mother speaks, the father speaks."
+Ariifataan horii gata.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Ariifachuun yookiin akka malee socho’uun nama kisaarsa.,B,Throw away money quickly.
+Cubbuun dura furdifte booda qallisti.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Tola akka hamaatti fudhachuu.,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,C,"Sin is first released, then removed."
+Cubbuun takka tirati takkaa qaqabdi.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,"Waa horachuufi qabaachuun akkasumas jiraachuun biyya ofii irratti, biyya ofiitii bahuun waan hundumaa nama dhabsiisa.",Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,Guyyaa rakkoo wanti hundumtuu furmaata namatti fakkaata yookiin waan qabatanii dhiisan wallaalu.,Cubbuun suuta suuta guddachaa deema garuu dhuma irratti nama qaba.,C,Sin is a deadly disease.
+Fagaara dhuufetu na’a.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,carraa dhabeessa,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Namni haaluma keessa jiru agarsiisa.,B,I'm afraid of the summer.
+Kan farade dhabe harreen garmaama.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Namni qabeenya guddaa hin qabne waan qabuun quufa.,B,The loser is a fat donkey.
+Baraaf furgugoo gadi jedhanii dabarsu.,Namni gatii balleessaa isaa ni argata.,"Inni fuudha barbaadu gatiin akka gadi bu’uuf yoo fedhu, inni kennu garuu gatiin akka ol ka’u hin fedhu.",Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,Abbaan gaarummaa hin qabne gidiraatti nama galcha ykn daandii hammeenyaa namatti agarsiisa.,Yeroo tokko tokko waantota nu mudatan amananii fudhachuun karaa itti jalaa oolludha.,C,They spend eternity in the dust.
+Ballaan fira qabu ija qaba.,"Miidhagina kan jibbu jiraate otoo hin taane fokkisaas ta’e 
+ bareedaa godhee kan nama uumu waaqadha.",Cubbuun yeroodhaaf waanta gaarii fiduu danda’a garuu dhuma irratti rakkoo fida.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,C,The eye of a dragonfly is a pair of eyes.
+"Yaa marqaa si afuufuun, si liqimsuufi.",Hiyyeessi waan fedhii isaa argachuu hin danda'u.,"Waan tokkotti seenuun duratti sadarkaa ofii irra jiran 
+ madaaluun gaarii ta’a.",Karaan bahiitii ykn dhufaatii waan tokkoo gargar ta’ullee dhumarratti bu’aan ykn firiin inni agarsiisu waan garaagarummaa hin qabne.,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,Dursanii haala mimijeessuun waan ulfaataa ta'e salphaatti akka hojjennuuf nu gargaara.,D,He will certainly swallow you up.
+Karaa malee deemuun laga nama bulcha.,Fedhiin namaa daangaa hin qabu.,Wallaalaan maatii ofii huba.,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,Wal danda'uu fi waliif galuun waliin nama jiraachisa.,Karaa dogoggoraa deemuun rakkoo namatti fida.,C,"Without a path, you are lost."
+Madaan hiyyeessaa madaa bineensaati.,"Firri ykn aanteen ofii deegummaa yookiin hiyyummaa namarra gahu kan jibbu ta’uu baatullee, du’uu firaa hin jaalatu, yeroo hunda homaallee gochuufi baatu jireenya isaa hawwa jechuudha.",Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,Rakkina hiyyeessaaf namni bakka kennu hin jiru.,D,The widow's mite is a wild animal mite.
+Allaatiin waan lafaaf lafa irratti wallolti.,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Waan baay'ee ulfaataa hojjechuun dura waan salphaa hojjedhu.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Tuffachuun lola barbaaduudha.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,C,The ant is a ground-dwelling creature.
+Namin ulfina hin beekne ulfina hin fedhu.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.","Bu’aa bahiin jireenyaa boru ni fooyya’a ta’a, gochaan badaan garuu yeroo hunda yaadatama.",Kan ulfina hin qabne ajaja hundaa fudhata.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,"Warra kabajaaf bakka hin kennineef, kabajni hin malu.",A,I do not seek glory for myself.
+Kophaa nyaattuun qophaa duuti.,Namni qofaa jiraatu qofaa isaa rakkata.,Fedhiin ofii yoo guute nama irraanfachuun yookiin dagachuun jira.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Namni qofaa jiraatu qofaa isaa rakkata.,A,"If she eats alone, she will die."
+Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,Gargaarsi namaa yeroof yoo ta'e malee hanga dhumaatti hin ta’u.,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,Nama galma tokkoof hojjetu waantota xixiqqoo irratti wal dhabuu hin qabu.,A,A builder does not build a house by throwing mud.
+Bara baraan dabarsan.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,Aantee ykn fira ofii yoo tuffatan harka diinaa jala galuun jira.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Ogeessi ykn hogganaan tokko waa'ee ogummaa isaa dubbata.,Yeroon itti fufiinsaan jijjirama.,A,They spent eternity.
+"Hiriyyaan wal hin amanne, malkaa ceetutti wal kaksiifti.",Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,"Hiyyeessi hanga fedhe yoo aareellee wanti godhu hin jiru, sababa hiyyummaasaatiin deebi’ee mataa of dhukkubsa jechuudha.",Namni akka ofii namaa hin ta’u.,Walamantaan hiriyyummaa dhugaaf murteessaadha.,B,A trusting companion will be like a trusting friend.
+"Bakka dhugaan hin jirre, nagaan hin jiru.",Waanuma jaalatanii raawwachuu barbaadaniin milkaa’uu.,Dhugaan nagaa fida.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Dhugaan nagaa fida.,B,"Without truth, there is no peace."
+Dhugaan aduuma diida teettu tana.,Hinaafuun akka namni ta'en ta'a jedhanii ol hiixachuu.,Waan bu'aa hin buusnetti dhama'uu irra waan bu'aa buusutti dhama'uu wayya.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,Barteen badaan nama miidha.,Dhugaan ifaa fi mul’ataadha.,C,The truth is out in the open.
+Dhugaan ni qallatti malee hin citu.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Maatiin yeroo hunda waldhabu miseensa isaa hin gargaaru.,Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,B,Truth is not hidden from the eyes of the heart.
+"Kan Waaqi qocaaf kaa’e, cululleen hin fudhattu.",Kan yeroo tokkotti waa lama yaadu boqonnaa hin argatu.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,Waanti nama tokkoof hiree ta'e humna dhabus nama biraan hin fudhatamu.,B,"What God has yoked together, let no man put apart."
+Sanyiin kan facaasantu marga.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,Hinaaffaa.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Kan hanqina isaa beeku of eeggannoo godha.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,A,The seed that you sow is grass.
+Wallaalaan arriidhaan beekan guduruudhan.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Hubannaan umurii qofa irratti hin hundaa'u.,C,The whale that ate the rice grew.
+Nadheeniifi fardeen galgala baddi.,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,namni jijjiramu danda'a,Namni abdii qabu waan hunda qaba.,"Firri ykn aanteen ofii dhiheenyarraa kan ka’e rakkoofi badhaadhina jiru waan beekuuf waanuma manni horateen ofirraa gaggeessu.
+Kanuma jiru kennaniif kan ofii waan ta’eef akka keessummaa alaa dhufeetti hin cinqamaniif jechuudha.",Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,A,"At night, the deer and the horses disappear."
+Arrabbni lafee hin qabu lafee namaa cabsa.,Nama wayyaa gaarii uffatu ulfinni ni kennamaaf.,Yoo ofii tattaafatan namni nama gargaara.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,Jechoonni kan hin argamne ta’anis miidhaa guddaa geessisuu danda’u.,D,A tongue without bones can break a man's bones.
+Gondaan walqabattee laga ceeti.,Waanta barbaadan tokko argachuuf dhama’uun yookiinn dafquun ykn tattaafachuun  barbaachisaadha.,Waan siif hin oolle dura furadhu.,"Nama jaalatan waanuma qabaniin gargaaru, waan jiru hin tuffataniif.",Waliin hojjechuun qormaata ulfaataa ta'e illee injifachuun ni danda'ama.,Waliin hojjechuun qormaata ulfaataa ta'e illee injifachuun ni danda'ama.,D,The two of them crossed the river together.
+'Aannan banaa dhiisanii hattuu nama hin jedhan'' jette adurreen.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,Feedhiin waan tokko waan biraatiin hin guutamu.,Namni waan hojjetu tokko akkatti fiixa baasu beeka.,Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,Osoo dirqama ofii hin bahatiin nama hin komatan.,A,"'They leave the milk open,' she said, 'and they don't call you a thief.'"""
+Olkaa’an fuudhan malee olka’anii hin fudhan.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,Nama altokko bakka guddaa kenniteefi deebistee xiqqeessuu hin qabdu.,Namni biyya isaa keessa jiraatu kabaja  hin dhabu.,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan har'a qusatte yookiin hojjette gara fuulduraa ittiin jiraatta.,A,"They take credit, not credit."
+Ganamaan Ka'anif Waaqi dur hin baahan,Fedhii ofii ykn waan barbaadan tokko agarsiisuuf sagalee dhageessifamu.,Warri waan guddaa gochuu danda'an waantota xixiqqaa irratti wal dhabu.,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Cimina waaqaa,Cimina waaqaa,D,I don't need to pray to get up in the morning
+"barri fallana, takka namaa fodogaa, takka nama fondoga","Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,Arjummaa kan baay'isu qabeenya hin horatu.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,B,"the fall season, the spring season, the fall season"
+"Waaqayoo hin'arifatu, wanta hundumaa yeroo saati hojjeta",Hunduu akka qabeenya isaatti jiraata.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,obsa qabaachuu fi yeroosaati waan gaarii hojjeechu Waaqaa,Hinaaffaa.,obsa qabaachuu fi yeroosaati waan gaarii hojjeechu Waaqaa,C,"God is not slow to act, and he always has his time"
+"Harreen yeroo alaaktu malee, yeroo dhuudhuuftu hin beektu",Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,Wantootni wal hin fakkaanne hariiroo qabaachuu danda'u.,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Namoota yeroo hunduumaa dogoggora yookaan hanqina isaani hin ilaalee,B,"A donkey knows when to eat, but not when to drink"
+Himaa didduu du'a hin diddu.,"Waan ofii qulqulleessanii odoo hin beekiin waan nama biraa 
+ qeequun dubbachuu.",Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,Kan waa tokko jiilche waa hunda sodaata.,rakkina obsaan dabarsuu,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,B,You cannot resist death.
+Gadhee fi badheen afaan ballatu,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Amala badaa nama tokko mul'isa,rakkina obsaan dabarsuu,Dhimmi nagayaan tasagabbiidhaan raawwatan tokko akkuma aannanii nama qabbaneessa.,Amala badaa nama tokko mul'isa,B,The wicked and corrupt are being talked about
+Ilma yartu dhalchu manna muka tokko dhabbachu wayya,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,Hojiin isaa kan abbaa isaa fakkaata.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,B,A daughter is better than a tree
+Olkaa'an fuudhan malee olka'an hin fudhan,mariin baay'ee barbaachisaadha,Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,Ollaa qabaachuun baay'ee barbaachisaadha.,"Jireenyi nama tokkoo irratti hunda'u, qabeenyuma abbaan horate irratti.",Osoo har'a hin qusaatin bor fayyadamu hin danda'aamu,B,"The high get married, not the low get married"
+"Dubbiin mamaaksa hinqanne, ittoo  Soggiddaa hin qabne",mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Nama jaalatan maatii isaa waliin jaalatu.,Faayidaa xinnoo barbaachuuf namni rakkoo guddaa ofitti fida.,mamaaksi dubbbii mi'eesuu argisiisa,A,"Words without a vowel, without a consonant"
+"“Walmalee maal qabnaree,”  jette Huummoon ",wal deeggaruun barbachisaadha,Wayin ofii godha otoo jedhanuu achi ga’uu hanqatu.,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,wal deeggaruun barbachisaadha,A,"""What are we going to do?"" said Hummo."
+"Muu, gaddeebituu! Waraabessa wajjin Harree bituu!",Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,"Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha",Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.","Iddoon gita ofii hin taane salphinaaf nama saaxila, qixa gita ofii dhaabachun barbaachisaadha",B,"You mourners, go and buy a donkey with a colt!"
+"Hummoon lafa hin teessu, muka gubbaa malee Ijoolleen hin beektu, nama guddaa malee.","Abbaan beekaa ta’eef, ilmaan beekaa hin ta’an.",Gowwaan waan tokko gadi fageenyaan itti yaadee  hin hojjetu.,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama","daa'imman maanguddootarraa akka baratan ittiin gorsuuf, akkasuma maanguddoonnis akka waan beekan ijoolleetti himan jajjabeessuuf jedhama",D,"The power is not on the floor, but on the stove. The child does not know, but the adult."
+Laga malee garaan walittinyaa'u.,Qusannaa wallaaluu.,Bu'aa waan hojjettee argatta.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,nyaanni namni tokko nyaatuu ofi isaaf malee nama kan bira akka hin fayyadne ibsuuf jedhaama,D,They are very close to each other.
+Sa’a dallaa guutuu manna soddaa barcuma guutuu wayya.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,ulfina fi barbaachisummaa sooddaa ibsuf akkas jedhaama,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Qusannaa wallaaluu.,ulfina fi barbaachisummaa sooddaa ibsuf akkas jedhaama,B,It is better to fill a wall with a single house than a whole house with a single room.
+"Huummoo ta’uu kooti,  jedhe jaarsi dulloome","namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",Kan hojii hiike waan bu'aa hin qabne dalaga.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,"namootni umrii maanguddummaa keessa jiran, dulluma keessa deeggarsi akka isaan barbaachisu akeekuuf jedhama.",A,"But I am, said an elderly man"
+Tufanii hin arraban,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,Waan dursa dhufuu qabu tokkoof yaadda’uu malee isa lammeessoo fi sadeessoof cinqamuun sirrii miti.,"Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.",Dafanii jalqabuu fi cimanii hojjechuun milkaa'inaaf wabii hin ta'u.,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,A,not abusive
+Kophaa nyaattuun qophaa duuti,Nama yaadni isaa salphaatti hiramu waan xiyyeffannoo barbaadu hin hojjeechiisiin.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,Kan gargaarsa hin qabne rakkoon akka irra hin geenyeef of eggannoo godha.,waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,C,Eating alone is a death sentence
+Jiruu fi amaatii hin tuffatan.,"jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",Kan fira fakkaatu hundi fira miti.,Namni hiyyeessi rakkina isaa yookin ofirratti yookiin namarrattti ibsata.,Waliin ta’uun hojiin tokko yoo raawwatame xumurri isaa ni miidhaga.,"jiruun guddaas ta'u xiqqaa akka hin tufatamneefi, akkasumaas amaatiin sooreeti tatee hiyyeeti akka kabajun malu akeeka",A,They do not dismiss the mother-in-law.
+Dubbiin waldhabde akka dhungoo Huummoo ti,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,"Yeroo humni jiru yaadni namaa hin gallu, yeroo yaadni namaa galu immoo huumni hin jiru.
+Qalbiidhaan tasgabaa’anii bulchuun dhimma dhawaatan dhufudha.",Ol adeemaan gocha yaraa namarratti hin raawwatu.,waligaluu dadhaabuu mul'isa,B,Controversial words are like a kiss
+Obsaan aannan goromsaa dhuga,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,Dubartiin bareedinaa fi hundee manaati.,Humna ofii ol waa hojjechuun  hin danda'amu.,Namni waan sirritti beeku tokko hin sodaatu.,kan obsuu waan gaarii akka argaachu danda'u mul'isa,A,Patience drinks the milk of counsel
+"Walitti hindhiyyaannu, diina ofgidduu hinbaafnu,”  jette Huummoon",Dhiibbaa hawaasaa dandamachuun rakkoo dhuunfaa kamirayyu namatti cima.,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,"Namni waan keessa darbe yaadachuun, waan gara fuulduratti isa mudatuuf baay'ee barbaachisaadha.",fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,fageenyarratti tokkummaa eegachuu danda'u argisiisa,D,"When we are together, we are not creating an enemy, ""said Hummo"
+Kophaa dhiqanii xurii hin baasan.,Yeroo rakkoon nama qaqqabettii fi yeroo dhibamanitti kan namaaf furmaata duraa ta’uu ykn laachuu danda’u fira aantee fi qoricha .,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,"Ijoolleen (dhalli) namaa hanga fedhe nama aarsitullee, aarii qaban rukuttaan itti bahuun waan hin danda’amneef baay’ee nama aarsa.",Kan qabu namni hunduu waan rakkatu itti hin fakkaatu.,barbaachisummaa tokkummaa argisiisa,B,They do not wash themselves and remove their dirt.
+"Duuti qoricha hinqabdu, yoo qabaatte fuudhanii dhalchuu qofa.",Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Mucaa gatii hin qabne qabaachuu caalaa waan faayidaa qabu hojjechuutu gatii qaba.,barbaachisumaa dhala godhaachu argisiisa,B,"You don't take medicine, you just get pregnant and have children."
+Sussukuun gulufa fida.,Gowwaa fi daa’imni waan tokko badaafi gaarii ta’uu isaa addaan hin baasan.,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,wanta takkaa jedhan tokkof cichoomina qabaachu argisiisuuf jedhaama,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,B,A whisper brings a whisper.
+Mi’a wal fakkaatu walbira fannisu.,Namni gorsa didu wanta hamaa ta'e tokkof saxilamuu danda'a,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,Dubbii badaaf callisuun deebii kenni.,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,waanti wal fakkaatu waliif mijaatadha,D,They compare similar items.
+Marii' atan malee maraatan biyya hinbulchan,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,Namni waan namni biroo godheef hin yaadanne nama yaraadha.,Yoo waa namaaf godhan akkana godheef jedhanii odeessuun gaarii miti.,mariin baay'ee barbaachisaadha,mariin baay'ee barbaachisaadha,D,They do not rule without consulting
+Jabbiitu loon ta’a; ijoolletu nama ta’a. ,Waan gaarii argachuuf obsi barbaachisaadha.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,that little things can reach great heights,that little things can reach great heights,D,You are strong; your children are strong.
+Namni waan arge dubbata,Waan gaarii ta’eef malee otoo akka qulqullina qodaatii hin dhugan.,Namni waan beeku dubbaata,Rakkoo keessaa nan baha jedhanii abdii hin taane horachuun sirrii miti.,Kabaja gaarii argachuuf qalbiin abboomamuutu gaariidha.,Namni waan beeku dubbaata,B,A man speaks from experience
+harka ofiitiin bofaafi buutii hin qabatu,Kan waan hojjetu dhabe waan bu'aa hin qabne dalaga.,Namni ofi of hin miidhu,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",Abbaan biddeenaa akka aduu bonaa nama miidha.,Namni ofi of hin miidhu,B,not pick up snakes or scorpions
+Muka jigetti qottoon baay’ata. ,Miirake ibsachuun akka namoota irraa gargaarsa argattu si godha.,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Namni beekaan waan hojjetuufi humna isaa ni beeka.,nama maqaan badee maqa baleesi itti baay'ata,B,A tree falls and many stumps are left.
+Bishaannii fi gowwaan gara gorsanitti gora,Namni beekumsa hin qabne bakka sirrii hin taane irraa gargaarsa gaafata,Mammaaksi dubbii walxaxaa fura.,"Waan barbaadan yoo dhabanis, kan qabanitti dhimma ba'u.",namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,namni murtoo ykn hubannoo hin qabne qaama kan biraatiin salphaatti dogoggorfama,D,Water and fools go to counsel
+"Galaanni darbuu sii hinnyatiin, jarsi du’aa gahe sii hin abaarni.",Waan gaarii argachuu namni jibbu hin jiru garuu argachuutu nama dhiba malee.,Namni waa hin hojjenne otuma ta’uu ni beela'a.,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,jireenyi takka gaarii takka hamaa nama badhaasti,rakkina yeroo muraasaf turu obsaan dabarsu,C,"The sea, for it will not pass over you, and the deep, for it will not curse you."
+Huummoon ka’umsa badde qubsumaaf rakkatti ,"Dursinee yaannu malee waan tokko hojjechuun hin danda’amu yookiin Dubbii tokko waa malee callisanii dubbachuun sirrii miti yookiin Waanta tokko hojjechuun dura galma isaafi bu’aa isaa 
+ karoorsuun barbaachisaadha.",Waan bu'aa hin qabneef ifaajuu.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,Namni nama gorsu yookiin dhimma namaa dursee tilmaamu dhimma ofii isaa irratti ni rakkata.,wanti ka'umsa bade booda nama rakkisa,C,The loss of a child is a problem for everyone.
+Jarjarranif abbaa dura hin dhalataan,wanti hunduu yeroo qaba,Namni isuma har’aa beeka kan gara fuula duraatti ta’u garuu waaquma qofaatu beeka.,Kan dandeettii yookaan ga’umsa hunda qabu akka hundatti madaquu ykn baruu danda’u.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,wanti hunduu yeroo qaba,A,My son was born without a father
+Sibiilli abbaan qare; abbaa qale. ,carraa dhabeessa,Taa'anii yemmuu ilaalan waan hundinuu akka salphaatti waan hojjetamu fakkaata.,"namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",waan qabaan waliif hiruu barsiisuuf jedhaama,"namni hammeenya rawwaatu, deebisee isuuma miidha",C,The iron is sharpened by the father; the iron is sharpened by the father.
+Hidhii Waaqni abaare osoo hin dhungatamiin dullooma,Namni gaariin illee badii hin dhabu.,Kabaja namaaf kennuun ofirraa jalqaba.,Namni gaariin nama isa gargaare hin miidhu.,carraa dhabeessa,carraa dhabeessa,D,The tree that God cursed will grow old without being cut
+Nama mannatti walii galetuu alaa waliin gala.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,Waanti tokko erga badee booda rakkoo tokko malee duuba deebisuun hin danda'amu.,wal deeggaruun barbachisaadha,Namni suuta hojjetu suuta suutaan rakkataa deema.,namni yoo waligaltee qabatee fagoo gahuu yookiin waan guddaa hojjechuu danda'a,A,A householder is a person who is living with a stranger.
+Sangaa abbaan gaafa cabsee ollaan ija jamsa,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Obsa godhachuun bu'aa gaarii argamsiisa.,Wanti bu'uurri isaa hin tolle firiin isaa gaarii hin ta'u.,Namni ofi of hin miidhu,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,A,A father breaks a tree to attract the attention of a neighbor
+Huummoon dhukkuba malee aaddi ,Waan irra fooyyaa’aa ta’e tokko akkanumatti abdiidhaan nan argadha jechuun waan har’a qaban tokko qusannaa malee itti fayyadamuun boru rakkoof nama saaxiluu akka danda'a,Namni amala namoota waliin jiraatuu dhaala.,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,Filannoo baay'ee qabaachuun jireenya namaa baraara.,waan bu'uraa yookaan dhugaa hin tanee irraatti hundaa'uun nama komaachuu,C,The disease is not contagious.
+"Hiriyyaan wal hin amanne, malka cetutti wal kaksifti",Madaa ykn quuqqaa garaa keessaa baafatanii hin dubbanne ykn dubbachuu hin barbaanne tokko haasawaa keessa himatu.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,Uumamaan namni hundinuu walqixa.,Kan waan hundaa argate waan hojjetu hin beeku.,yoo wal hinamanne fagoo waliin deemuun hin danda'amu.,B,A friend who is not trustworthy may be like a snake in a grass
+"Muu,” jette Huummoon",Galata dhabuu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,Aarii battalaatiin otoo itti hin yaadiin tarkaanfiin fudhatamu tokko kan nama miidha.,Namoonni amala ofii hin beekne waantota salphaatti argatan tuffatu.,waan tokkotti quufu dadhabuu ykn gammaduu dhabuu,B,What is your name?
+Akkuma Huummootti aadanii caldhisuudha,Maddi isaa gargar ta'uus tajaajila walfakkaata kennuu danda'a.,Kan jaalala namaaf hin qabne maqaa nama balleessa.,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,rakkina obsaan dabarsuu,rakkina obsaan dabarsuu,D,It's like a mixture of hummus and garlic
+Huummoon bifa isheef ajjeefamti,Qusannaa wallaaluu.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",Kabajni namaaf kennamu tokko yeroo hunda wal fakkaachuu qaba.,Ana malee namni jira kan hin jenne waan balleessaa isaa namni irratti beeku itti hin fakkaatu.,"nama sabaaba dandeetti, qabeenya, bifa, waan hawaatoo ta'e fi kkf qabaachun miidhaamu",B,Hymenaeus is executed for her image
+Durbaa fi qullubbii abbaatu bakka gaarii dhaabbata,Yoo abbicha argan waan isa jalaa bade gaafatu.,milkaa'inni xixiqqoon milkaa'inaa gurguddaa fidu,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,Abbaan gaariin qabeenya isaa qusateeti ilmoosaatiif dabarsa.,Itti gaafatamummaa ofi ba'aachuu,C,A young woman and her father are in a good place
+Namni Akka du'etti malee Akka kufetti hin hafu!,"Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Wal fakkaattiin wal barbaaddi.,namni jijjiramu danda'a,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,namni jijjiramu danda'a,C,"""Do Not Fall to Death, but to Life!"""
+Dubartiin utubaa manaati,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,Of eeggannoo gochuun barbaachisaadha.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,barbaachisummaa fi kabaja dubartii,B,A wife is a pillar of the home
+Soddaa fi dugdaan lafaa ol ka’u.,Waan hamaa irraa of eeguun lafa itti barbaachisutti waan gaarii balfachuun dhimma faallaa ta’e raawwachuudha.,Irra keessa fakkeessuun  bu’aa hin qabu.,Namni akka qabeenya isaatti jiraata.,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,barbaachisummaa fi kabaja soddaa,D,The dust and the dust of the earth will rise.
+"Warri marii qabu dibicha qalata warri marii hinqanne raadaa 
+qalata.",waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,Namni ergifatee waa hojjetu hin milkaa’innisaa guutuu hin ta'u.,Bu’aa raawwii hojii dalaguu abbuma sanitu beeka.,Karoora namaa kan fiixaan baasu waaqadha.,waligalteen jiranaan waan xiqqootu nama gaha,A,"Those who can talk steal the bull, those who can't talk steal the chariot."
+Nagaan bullen yoo ollaan nagaan bule,Namni kamiyyuu waan isa miidhu hin hojjetu.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,"Namni nama miidhu, waan isa miidhu hin raawwatu.",Malaan balleessaa isaa namatti himuu yookiin akka of sirreessu godhu.,nagaan dhala namaa waan naannoo isaa jiru irratti hundaa'a,B,"When we make peace, we make peace with others"
+Bakka Waaqni nama hidhe takaallaa malee dhaabbatu.,Jaalalli dhugaan bakka waliif kennuun ibsama.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,Waan isa baasuufi hin baafne yookiin waan isaa ta’u abbaatu beeka.,Namni akkamitti akka nama argu hin beekan.,jireenya waaqni namaa kenne malee akka filaannoo ofitti hin jiraatan,B,They will not be able to stand where God has bound them.
+Harkaan harka fuudhan.,Tola akka hamaatti fudhachuu.,Umuriin dheerate gaariifi yaraa nama agarsiisa.,namni dabaree wal gargara,Namni maqaa qabu akkuma fedhetti namarratti roorrisuu barbaada yookiin waan hunda namarratti fe’uu barbaada.,namni dabaree wal gargara,C,They held hands.
+Nama jaalatan bakka rafisan hindhaban.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Icciitii nama tokkoo beekuun baay'ee rakkisaadha.,Of caalchisanii nama jaalachuun barbaachisaa miti.,Kan waan gaarii siif hojjete waanuma gaarii sirraa eega.,namni jaalatanif waa hunda goodhuf,A,They are not the ones who are sleeping with their loved ones.
+"Arbi dhufe faana dhawaa jennaan faana maalii
+qaaqxu arbuu kunooti jedhe.","Kan haadha warraa hin qabne, hiryyaa isaa manatti  keesummeessuu hin danda'u.",Dubbiin hamaan miidhaa fida.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,Rakkataan kan isa miidhu addaan hin baafatu.,Osoo dhimmi ijoon jiruu dhimma  xixiqqoo irratti xiyyeefachuun hin barbaachisu.,C,Arbi came to the side of the road to see what he was going to find.
+Soddaafi ibiddi alaalatti tolu,Dubartoonni fi fardeen gaafa umuriin isaanii deemuu saaxilamoo ta’u.,Kan qabeenya xiqqaa qabu jireenya gaarii hin eeggatu yookiin waan hin jirre hin abdatan.,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,Namni abaaramaa waan nama gaddisiisu raawwata.,Yoo walitti dhiyaatan wal tufaachuun uumaamuu danda'a.,C,A fire and a campfire
+Bunni afaan guba; yaadni garaa guba. ,Waan hin taane hojjetanii waan gaarii hin argatan.,yoo of xiqqeesan qaamni biralle nama xiqqeesa,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,Abdii kutachuu ykn ofitti amanuu dadhabuu.,Waan ta'e baayy'ee yaaduun fayyaa namaa irratti miidhaa qaba.,C,"The tongue is a burning fire, but the heart is a burning fire."
+"Osoo waljaalannuu, dugda walitti gallee deemna,”  jette Huummoon",namni jaalatanif waa hunda goodhuf,Nama ofii isaatiin waan isa balleessu hojjetu.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",Kan waa shakku nama hin amanu.,"Namoota giddutti jaalalli qofti gahaa miti, iftoominaan waliin haasa'uu fi tokkumaan jiraachun barbaachisaadha.",C,"We're not going to fight, we're going to walk backwards, "" Hummo said."
+"Dhukkubooftuu abbaa warraa, dubbii ganama darbe galgala teessee aaddi.",Wanti ofii hin tolle isa kaaniifis hin tolu.,Fedhii nama tokkoo yoo dursanii beekan waan inni barbaadu  gochuun rakkoo hin ta’u.,"Murtoo balaa qabu yoo fudhatte, rakkoo inni fidu furuuf qopha'uu qabda.",Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,Rakkoo darbe irra deedeebiin kaasuun miidhaa qaba.,D,The sick father sat up late last night.
+Sooressi hundumaa osoo qabuu ilmootti rakkata.,Dubbiin yoo dhiisan malee dhuma hin qabu.,Waan jijjiirama hin agarsiisne irratti dhama'uun bu'aa hin qabu.,Namni waan isa miidhu ofirratti hin hojjetu.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,Mallaqni yookiin qabeenyi rakkoo hundumaa furuu hin danda'u.,D,The rich man has a hard time with the child.
+"Soorettii haadha ormaa mannaa, hiyyeettii haadha ofii wayya.",Namni kan isa gargaaru qabu haala baay'ee hamaa keessallee ni darba.,Waan tokko yoo nama marare furmaata kaa’uu malee yookiin furuu malee hiidhii xuuxuun bu’aa hin qabu.,"Waanta xiqqoo of harkaa qabnutu, waan guddaa kankeenya hin taane caala.",Waliif galuun milkaa'ina walootti nama geessa.,"Waanta xiqqoo of harkaa qabnutu, waan guddaa kankeenya hin taane caala.",C,Better is a poor mother than a rich foreigner.
+Sooroma eeguun deega eeguudha.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,Dhugaan yoo kan citu fakkaatellee hin citu.,Kan eenyummaa isaa beeku aantee isaa ni beeka.,Akka sadarkaa ofiitti buluu.,Waan barbaadnu argachuuf tattaafachuu qabna.,A,To wait for wealth is to wait for poverty.
+"Soorummaa durii himachuun, hiyyummaa isa ammaa himachuudha.","Kan dursee hin qophoofne, rakkoo isa qunname hundaaf gadda.",Waan hin hafneef yookiin waan hin oolleef yeroon itti qophaa'uu.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,Namoonni wal shakkan waan bu'aa qabu tokko wajjin hojjechuu hin danda'an.,Milkaa’ina darbeetti hirkachuun guddina yeroo ammaa gufachiisa.,C,To speak of the past is to speak of the present.
+"Sootalli ejersa irratti, eegan tiruu irratti cite.",Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,Namni farda qabu waan fardaaf barbaachisus hin dhabu.,Namni wanta itti dhaga’ame miira isaatiin kan ibsu.,Qabeenyi abbaan ofii horate ilmaaf ta’uu dhiisuu danda’a.,Nammi waan guddaaf abdatan tokko iddoo hin eegamnetti hafa.,A,"The oil on the olive, the oil on the leather."
+"Nyaata hancufatu dursa, dhungoo jaalalatu dursa.",Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,Wanta godhuu ykn raawwachuu hin dandeenyeef of rakkisuun hin barbaachisu.,Qabeenya abbaa ofiirra carraa gaarii argachuutu caala.,Waanti baramee fi hojii waan tokkoo ta'e erga baratametti miidhaaf nama hin saaxilu.,Wanti raawwatamu tokko duraa duuba yookiin tartiiba isaa eegee raawwatamuu qaba.,A,"A hearty meal comes first, and a loving kiss follows."
+Soora soogiddaan siphaniiti dubbii mammaaksaan himu.,Kan wal jaalate wal mufachiisuun hin hafu.,Waan xiqqoodhaaf baasii  guddaa baasuun hin barbaachisu.,Kan kaayyoo tokko qabu adeemsa hojii keessatti walii galteen waan sana hojjechuu malee wal jeequun hin barbaachisu.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,Jechoota filachuu fi ogummaan fayyadamuun waliin dubbii gaarii godha.,D,"They are like fattened calves in a manger, like a fattened calf in a manger."
+Sooressi hir’uu isaa hin beeku.,Waan gaarii har’a yoo kaayyatan boruuf namaa ta’a .,Kan saalfate waan hojjetu hin beeku.,"Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.","Waan tokko argachuun dhimma nama rakkisu ta’uu baatus,  itti fayyadamanii hojiirra oolchuun rakkisaa ta'uu danda'a.","Waan baay'ee qabachuun, waantota nutti hir'atan akka hin ilaalle nu godha.",C,He never knew if he had enough.