orm/orm_all.csv

Proverbs
Aannan banaa dhiisanii hattuu namaan jedhan   jette adurreen.
Bulbuluma bulbuli hangan dhugu anuu beeka   jedhe namtichi.
Bulu cooma   jedhe jaldeessi mixii barbaachatti bofa dhagaa jalaa baasee.
Cilee ta uuf gubannee cilee taanees gubanne   jedhe mukni.
Gama sanaa garbuun asheete   jennaan   Warra sodaanne malee yoom argaa dhabne   jedhe jaldeessi.
Gosaan walitti galaa   jennaan erbeen loonitti galte.
Madaa keenyatu bakka bade   jedhe jaldeessi.
Situ diriiree of qochisiise   jedhe gaarri Lafa diriiraa gadi ilaalee.
Waan dhufu hin beekani saree tana akaayii barsiisaa   jedhe jaarsi.
Ani hin hambifanne ati hin qalbifanne. jedhe oromoon.
 Nama fardaan barbaadan lafoo argatu 
 Nutuu walbaqannaa orma maaf komanna ?   jette titiisni.
Nyaadhee sifixuu dadhabus haadhee siballeessuu dadhabbaajette lukkuun
Asiin dhihoon karaa nama busha
Bishingaan otoo gubattuu kofalti
Eelan eelee dhaabbatan
Ganamaan bahaniif waaqa jalaa hinbahan.
Garaa nagaa qabu sukkuumuun dhukkuba itti fiduudha.
Hiriyyaan garaa walii hin beekne guyyaa hunda kakuudha
Kan harree hin qabne gaangee tuffata!
Ollaa fi dugdaan ka an
Qunceen wal gargaartee arba hiiti
Qunxur mana fixxee cimmif mana gattii jedhan.
Sirbaaf bayanii morma hin dhofatan jettee intalti waa hin saalfannee.
Yoo namaa oogan eelee jalatti namaa marqu
 Aartu qotadhu  jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee.
 Aartu qotadhu  jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee.
Adeemsa abbaatu oftolchaa fuula Waaqatu nama tolcha  jedhe Jaldeessi.
 Ajjeechaarra sukkuummaan sodaadha  jette tafkin.
 Akka cabanitti hokkolan   Ni turra malee ni urra jette boonbiin   alaa manatti galan 
 Akka ganamaa seetee narra hin ejjetiin  jette sokoruun
 Akka ganamaa seetee narra hin ejjetiin  jette sokoruun.
Anaa lafa guure shaggaan lafa guute.  Jette jaartiin.
 Baddu baddi malee saree ija hin dhiqan saree 
 Bagan si arge  jennaan  bagan si hin dhokatiin  jedhe hattuun abbaa manaatiin
 Bagan si arge  jennaan  bagan si hin dhokatiin  jedhe hattuun abbaa manaatiin.
 Bor ni agarta jennaan edana akkamitti bulee jedhe ballaan 
 Cabaan baqaqatti erkate 
 Dhabaaf malee fooniif nu uume  jette sareen
 Dhabaaf malee fooniif nu uume  jette sareen
 Dhabaaf malee fooniif nu uume  jette sareen.
 Dhabaan hin galani  jette haati hattuu.
 Dhukkubni na ajjeesuu hin jirre hamaaf tolaa addaan naaf baase 
Fardaa fi harree okaa itti haamu ana qacceen dhoqqeetti gadi dhaanu  jedhe qottiyyoon
 fincaan lukkuu kan arge haa himuu 
Gaanfi redeem eessatti dabe?  jennaan keessumatti dabe jedhan.
 Galle jette lafoon farda jala galtee 
 Godaa mannaa godoo wayya  jette haftuun.
Haalleluyyaa yaa rabbi sooressa ajjeesi nyaannee dhugnaa  jedhee abbaaten taskaara yaade jedhu.
 Haatee durbaa jennaan dur kaa jedhe mucaan 
 Hamma Ija kooti eenyutu naaf kajeela?  jette sareen
 Ijjii fi ijoolleen tika baddi 
 Iyyan malee hin dhalchanii?  Jedhe kormaan hoolaa korbessa je’en
 Iyyan malee hin dhalchanii?  Jedhe kormaan hoolaa korbessa re’en
 Iyyan malee hin dhalchanii?  Jedhe kormaan hoolaa korbessa re’en
 Iyyan malee hin dhalchanii?  Jedhe kormaan hoolaa korbessa re’en.
 Jarjaranif Abbaa dura hin dhalatan 
 Kan lafatti wal hin taane muka waliin hin koru 
 katuffatantu ardaa dhaala 
 kokkolfaa nama nyaatti gonfaan 
 Kopheen muka yaabdee seexanatu na kuffise jettaa  jette seexanni jedhan
 Kopheen muka yaabdee seexanatu na kuffise jettaa  jette seexanni jedhan.
 Kopheen muka yaabdee seexanatu na kuffise jettaa  jette seexanni jedhan.
 Kormi biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar ata 
Maal facaafte?  jennaan  innuu biqila maaf ariifatte?  jedhe namichi.
 Maal ta’e fardi ni maarateeyi?  jedhe waraabeessi ari’ee dadhabnaan.
 Maali fardi ni maraatee?  jedhe waraabessi hari’ee dadhabee
 Maali fardi ni maraatee?  jedhe waraabessi hari’ee dadhabee.
Maqaan baduu mannaa mataa baduu wayya  jette gondaan ciniintee haftee.
 Moo yaa afaan  jedhe funyaan
 Moo yaa afaan  jedhe funyaan.
 Muu yaa afaan  jedhe funyaan.
 Numaaf haati hin bane  jedhe gowwaan haadha ajjeese
 Numaaf haati hin bane  jedhe gowwaan haadha ajjeese.
Nyaadhee sifixuu dadhabus haadhee siballeessuu dadhabbaa 
Nyaadhee sifixuu dadhabus haadhee siballeessuu dadhabbaa  jette lukkuun
Ofii qabannaa wallaaltee jaarsiko nagate.  Jetti dubartii boosettiin.
 Qeerrensa eegee hin qaban qaban gad hin dhiisan 
 Sangaa ofiinuu alba’u eegee qabdee raaftaa?  jedhe manguddoon oromoo
Silaa dhufa hin ooluu kajeelaa dura waami 
 Suuta ejjatan suuta qoreen nama woraanti 
Taa umsa tolfannaan kadhannaan nama hin dhibu.  jette sareen.
Takkuman kufee suutan ka’a  jette jaartiin.
Waan hinjirree hinjirtu jedhan.It is said  nothing is new .
Waan Waaqaa hinbeekanii haadha Waaqo naan jedhaa  jette jaartiin.
 Warruma keenyaaf harreen hin baatu .  Jedhe mucaan harree se ee booyyee ari ee dadhabnaan.
 Worruma keennaa harreen hin taane jedhe namichi booyyee ari ee 
Xuwwee nu gidduu jirutu na dhibe malee ibidda ofirraa dhowwuu hin dadhabne.  jedhe bishaan .
 Yaa anaa durii  jette cirrin fadrdarraa kuftee
 Yaa anaa durii  jette cirrin fadrdarraa kuftee.
Yaa saree ciidhni akkami  jennaan  isa quufe hin kadhatu isa
Yaa saree ciidhni akkami  jennaan  isa quufe hin kadhatu isa beela’e immoo ni dhowwatu  jette.
Yaa saree ciini akkami  jennaan  isa quufe hin kadhatu isa beela e immoo ni dhowwatu  jette
Yoo waraabessarraa hafte keenya  jette sareen harreedhan
Aadaa fi aduu ni dhokatan malee hin badani
Aak jedhan waa tufan mammaakan waa himan
Aartu qotadhu  jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee
Abbaa gabaabaa ijoolleen hiriyyaa seeti
Abbaa gabaabaa ijoolleen hiriyyaa seeti.
Abbaa iyyu malee ollaan namaa hin birmatu
Abbaan daadhii dhugeef ilma afaan hin urgaayu
Abbaan damma nyaateef ilma hafaan hin mi’aawu
Abbaan iyyatu malee ollaan hin birmatu
Abbaan loonii dhoqqee hin xireeffatu.
Abbaan of dhahu of hindandamu.
Abbaan waraanaa dubbii waaraana dubbata. A leader of war talks about war.
Abbaanuu hin gallee fardaaf booyyanni.
Abbatu of mara jedhe boofni.
Abbeen nyaataa buleef qabateen jala hinbulu
Abjuun bara beelaa buddeen buddeen jetti
Ablee qara lamaa beekaatu itti fayyadama
Abshaalli ofii nyaatee gowwaa afaan diba
Adaamiin olla agamsaa imimmaan hin qoorfattu
Adaamiin olla agamsaa imimmaan hin qoorfattu.
Adala gowwoomsuun suuta suutani
Adda nyaataniif hin gabbatani.
Adeemsa abbaatu oftolchaa fuula waaqatu nama tolcha jedhe jaldeessi.
Adeemsa karaa fagoo calqabni tarkaanfii tokko.
Adurreen kan bakka loon oolan hin beekne galgala aannan dhugdi
Adurreen kan bakka loon oolan hin beekne galgala aannan dhugdi.
Adurreen keessi bineensa !
Adurreen riphattee hantuuta argachuu hin ooltu
Aduun hin gortu kan goretti dhiiti.
Afaan dubbii bare bulluqa alanfata
Afaan gaarin afaa gaari caala.
Afaan Hamii Bare Utubaatti hasaasa!
Afaan lafa taa’u lafee alalcha
Afaan qabachuun hunda to’achu
Afaan qabachuun hunda to’achu.
Afaaniin sheekuseen lukaan gara mukaa
Akka aadaa teennaa gaara gubbaa baanee teenna jedhe harmi dubartootaa.
Akka abaluun sirbaan morma nama jallisa jedhan.
Akka akka keen beekaa irra keessan si dubbisa.
Akka beekan bulan.
Akka cabanitti Okkolanii.
Akka durii fi harka xuriitti hin hafan
Akka Durii fi Harka xuriitti hin hafan!
Akka garaakoo jette sareen nama gararraan bishaan dhugdii jedhan.
Akka ija tiyyaa maaltu naaf kajeela jete sareen!
Akka ija tiyyaa maaltu naaf kajeela jette sareen.
Akka kufanii hin cabani.
Akka madaa qubaa yaadni garaa guba
Akka ormaattan sirbaan morma nama jallissa
Akkuma cabannitti okkolu
Akukkuun yeroo argate dhakaa cabsa
Alagaa fi dukkanatti ija hin baasan
Alagaa ilkaan malee garaa isaa hinargani
Alagaa ilkaan malee garaa isaa hinargani.
Alanfadhuuti gara fira keetti garagalii liqimsi
Allaatiin waan lafaaf lafatti waliloolt. Hawks quarrel on the ground for something on the ground.
ama of komatu namni hin komatu
Ameessi okolee dide okkotee hin didu
Ana haa nyaatuun beela hin baasu
Anatu Caalaan ciinciraa haaduu afaan buute
Anatu Caalaan Ciinciraa haaduu afaan buute !
Anatu Caalaan ciinciraa haaduu afaan buute.
Ani hin hanbifne ati hin qalbifne
Ani hoo duruu gubattuudha jette beddeen mana keessa gubattee.
Ani ufiif hin jennee mucaan keessan ka hangafaa sun fuudha hin geennee? jette intalti mucaa kajeelte.
Arbi lama yoo wallole kan miidhamu sambaleeta.
Argaa toleef goromsi hin ottoomu.
Ari ii biyyaa baasii qabii itti hasaasi
Ariifataan hori gata
Ariifataan hori gata jedhuu Oromoon. One who hurries throws away money.
Ariifataan hori gata. Hindaaqqoon haate haatee albee ittin qalamtu baasti.
Arrabni lafee hin qabdu garuu lafee nama cabsiti jedhuu Oromoon. The tongue has no bones but it can break bones.
Arruma salaattee arruma maraatte.
Arrumaan samii bahaan waa taatu
Ayyaanni haftuu haadha warraa ajjeesa
Ayyaanni haftuu haadha warraa ajjeesa.
Baddu baddi malee saree ija hin dhiqan.
Badiin saree gaafa duute.
Baga dhufte jennaan kajeelaa garaan ciise.
Bakakkaan akkanaanu natti gamu muka jala na geessite
Bakka dhiiganii hin fiigan.
Bakka hin rafnetti hin muugan
Bakka itti citanitti citaa haammatan
Bakka kufte osoo hin taane bakka mucucaatte bari
Bakka sareen jirutti namatu dhuufee hin gaafatan
Bakkka oolan irra bakka bulan wayya
Bara Baraan dabarsan. A time passes after a time.
Bara bofti nama nyaate lootuun nama kajeelti
Bara bofti nama nyaate lootuun nama kajeelti!!
Bara dhibee bishaan muka namatti yaaba
Bara fuggisoo harreen gara mana sareen gara margaa
Bara gaddaa mataa lafa godhu
Bara quufaa lukkuutu dhuufa
Bara quufaa lukkuutu dhuufa.
Baraa fi furguggee gad ja anii dabarsanii
Baraaf furgugoo gadijedhan dabarfatan. One lets the passage of time and furgugoo (a thrown stick) by bowing down.
Baraan barruu horan.
Barcuma ulfinaa abbaatu of jala baata
Barcuma ulfinaa abbaatu of jala baata.Jabbiin hootu hin mar attu.
Bareedde jedhanii obboletti hin fuudhani.
Barri gangalata fardaati
Barri ni darba taajjabni ni tura
Beekte beekte jennaan niitiin qeesii kitaaba miiccite
Beekte beekte jennaan niitiin qeesii kitaaba miiccite.
Biddeena nama quubsu eelee irratti beeku
Billaachi ofiifuu hin qabduu dhagaatti uwwifiti.
Bishaan gu’a gahe nama hin nyaatiin namni du’a gahe si hin abaariin
Bishaan lagaa dhume jennaan boosettiin ilil jette
Bishaan lagaa dhume jennaan boosettiin ilil jette.
Bishaan yoo nama nyaatu nama kofalchiseeti
Bishaan yoo nama nyaatu nama kofalchiseeti.
Bittaa wallaalanii gabaa komatu
Bittaa wallaalanii gabaa komatu.
Biyya goophoon baay’atutti isa ol jedhee deemutu fokkisa. In the land of the hunchbacks those who walk upright look ugly.
Biyyaa bahaan malee biyya hin yaadan.
Boftii fi raachi hanga ganni darbutti wal faana jiraattu
Boolli guyyaa argan halkan nama hin nyaatu.
Boora’u malee hin taliilu
Bor hin bekneen qoda- bukeen ishee lama
Bor ni agarta jennaan edana akkamitti bulee jedhe ballaan.
Boriif boorri jiraa.
Boru hinbeeknen qodaan bukoo ishee lama
Buddeena nama quubsu eelee irra ti beekani.
Buddenni nama quubsu eeleerratti beekama.
Bultiin bultuma akka itti bule abbaatu beeka. Life appears to be similar but only individuals know how they live.
Caama ganamaa kan beekuutu ho’ifata.
Cabaan baqaqatti irkate.
Citaa malee mana hin kabatan
Citaa malee mana hin kabatan.
Cubbuu sodaachuun booruuf
Cubbuu sodaachuun booruuf.
Cubbuun bishaanii harka buleen nama nyaachisa
Cuunfaa baay isuun dubbii gogsuudha.
Cuunfaa baay’isuun dubbii gogsuudha.
Daakaniif hin marqan dharra aniif hin argatan
Daakaniif hin marqan dharra aniif hin argatan.
Daangaan jaalalaa afaanii baasanii walii laachuudha
Dallaan abbaa kudhanii yeroon hin cufamtu
Dawaa ofii beekan namaa kudhaamu
Deeganiif hin du an
Deeganiif hin du an.
Deegarra ulfaatti jedhee namtichi ashaboo mataatti baate
Deegarra ulfaatti jedhee namtichi ashaboo mataatti baate.
Deemaa oltu barattu malee barumsaa hin argattu.
Dhabaaf malee fooniif nu uume  jette sareen.
Dhagaan of hin darbu abbaan of hin argu.
Dhagaheef heerumtee argeef deesse.
dhalli namaa otoo nyaattu diida laalti
Dhamaatuun dhama raaftee  weessootu na dide  jetti
Dhamaatuun dhama raaftee weessootu na dide jetti
Dheebotan malee mi’aa bishaani hin beekan.
Dheedhii fi salphina hin quufan.
Dheeratteef leemmanni gudelchaa hin taatuu
Dhiiraa jirtu dhiirummaa hin dhuunfatan
Dhirsi hamaan maaf hin nyaatiin jedha niitii dhaan
Dhugaan ganama huqqattee galgala gabbatti. Truth looks thin in the morning but grows fat in the evening.
Dhugaan hin qallatti malee hin cittu.
Dhugaan ni qallatt malee hin cittu 
Dhugaan niqallatti malee hincittu
Dhukkubni na ajjeesuu hin jirre hamaaf tolaa addaan naaf baase
Dhulaandhula garaa jiru saani cinaacha arraaba.
Dhuufuun waliin mari’atanii dhuufan hin ajooftu
Diimina haaduun nyaatanidiimaa arrabaan nyaatu
Dololloon nama hin fudhatuu laga guddaa nama geessi
Du’aan dhuufaa jennaan kan bokoke dhiisaa jedhe
Dubartiin fira hin qabne mana masaannutti baqatti
Dubartiin qalbii hin qabne mana masaanuu isheetti baqatti.
Dubbii barbaacha sareen gabaa baate jedhuu Oromoon. To look for trouble the dog goes to the market.
Dubbii barbaada sareen gabaa baati.
Dubbiin baay’atetti harretti hin fe’ani
Dubbiin baay’atetti harretti hin fe’ani.
Dubbiin mammaaksa hin qabnee mannaa ittoo sogidda hin qabne wayya
Dugda hin dhungatan hunda hin dubbatani
Durattuu durii maalayyaa waaqoo lama tahe.
Durbaa fi jiboota garaa gogaa lenjisu
Duubaan dulluma jettee jaartiin tokko ragadde.
Duulli amma oduu hin gahu
Duulli amma oduu hin gahu !
Duulli amma oduu hin gahu.
Duuni biyya wajjinii hirriiba jette jaartiin
Duuni biyya wajjinii hirriiba jette jaartiin.
duuti biyyaa wajji hirriba.
Duutiifi dullumni hin hafan.
Edda waraabessi darbee sareen dutti
Eeboo darbatani jinfuu hin qabatani
Eeboo darbatani jinfuu hin qabatani.
Eeboo darbatanii jinfuu hin qabatani.
Eega kooraan dammaqe fardummaa maaltu jira eega dubbii dadhabee gamnummaa maaltu jiraa
Eega kooraan dammaqe fardummaa maaltu jira eega dubbii dadhabee gamnummaa maaltu jiraa.
Eelan eelee dhaabbatan.
Fagaatan malee mi’aa biyyaa hin beekani
Farda hidhatan machiin tolti!
Fardi badaan farda balleessa
Fardi biraan nama gaha malee hin waraanu.
Fardi harree wajjin oole akka harree Nama dhiita jedhuu Oromoon. The horse which grazes with a donkey kicks like a donkey.
Fiigee fiigee kormi sangaa ta a.
Fira dura bahan malee fafa duraa hin bahan
Firaan boonu malee firatti hin boonan
Firaan ni boonu malee firatti hin boonan.
Firri dhufe jadhanii dhabaa hin dhalanii.
Firri gara firaa jennaan kal’een gara loonii jette
Firri wallola malee gaafa rakkoo wal irratti hin ilaalu.
Fooliin gaariin kannisa harkisa.
Foon lafa bu’e huba malee hin’deebu jedhuu Oromoon. If a piece of meat drops on the ground it can never be picked up without particles of dust.
Foon lafa jiru allaattii lafa irratti wallolti
Foon lafa jiru allaattiin muka irraa wal lolti!
Foon naaf kenneet albee na dhorkate.
Fuula ilaali na elmadhu jette harkuun.
Fuulli fi nyaanni dhoksaa hinqabu
Gaafa maal nyaanna jedhan damma nyaatan
Gaangeen abbaan kee eenyu jennaan eessumni koo farda jette
Gaariin mudaa hin’dhabu jedhuu Oromoon. Even a good person is not faultless.
Gabaabbatu iyyuu abbuma warraatu diinqa taa a.
Gabaabbatu iyyuu abbuma warraatu diinqa taa’a.
Gaddeemtuun namaa harree ribbii hormaata fuuti
Gadheen niitii dhiirsa hamatti.
Gadheen qalbii hin qabdu kan darbe hin yaadatu.
Galaanni bakka bultii hin qabne gudeelcha guuree deema
Galgala maal nyaanne jennaan rafnee bulle jedhe jedhan
Galle jette lafoon farda jala galtee.
Gamni ofii nyaatee gowwaa afaan diba.
gamnummaa maaltu jiraa.
Ganamaan bahaaniif waaqa jalaa hin bahan.
Ganaman bahani waaqa jalaahin bahani
Ganna darbeef mana hinijaaran.
Gara jabeessa heexoon hin albaasu
Gara jabeessa heexoon hin albaasu.
Garaa dhiibuu irra miila dhiibuu wayya
Garaa murtii murate bishaan raafuutu gabbisa.
Garaa nagaya qabu sukkuumuun dhukkuba itti fiduudha.
Garaa ofiituu wollaalaaf heexoo itti dhugani
Garaacha dheedhii garaatti beeki
Garaacha dheedhii garaatti beeki.
Garaan gadde imimmaan hinqusatu. A sad heart never lacks tear.
Garaan murtii hin qabne diina abbaati
Garaan saree dhadhaa kajeela.
Garbbittiin gargaarsa argatte majii dhoksittii.
Garbittii lubbuuf fiigdu ollaan qophee dha jedha.
Garbittii lubbuuf walii gadi kaattu warri qophinaafi se’u
Garbittiin gargaarsa argatte majii dhoksiti jedhan
Garbittiin gargaarsa argatte majii dhoksiti jedhan.
Garibicha lubbuuf dheechu Ormi jabina jaja. While a slave runs to save his life observers appreciate his strength.
Gola waaqayyoo itti nama hidhe lookoo malee ijaajju
Gonfoon calqaba baddeet dhoofnan kutaa hanqatte
Goomattuuf goommanni hin margu
Goowwaa mannaa budaa wayyaa
Goowwaa wajjiin dhalachuu mannaa dhaloota ooluu wayyaa
Gorsa diddu du a hin diddu
Gowwaa al tokko arrabsi innuu lammata of arrabsa
Gowwaa kofalchiisanii ilkee lakawu
Gowwaa sobii qaroo qeensaan qabi.
Gowwaan bakka rafe hunda mana se’a
Gowwaan bara soorome nyaatee bara deege nagada jedhuu Oromoon. A foolish person eats when he is rich and trades when he is poor.
Gowwaan buddeena manaa qabu dhiisee akaawwii ollaa kajeela.
Gowwaan gingilchaatti bishaan waraaba.
Gowwaan isa darbe malee isa dhufu hin yaadu.
Gubataa marqaa hubataatu arga.
Gubattee hin agarree abiddatti gamti
Gubattee hin beektuu ibiddatti gamti !
Gubattee hin beektuu ibiddatti gamti.
Guddateef dubbii harretti hin fe’an
Gurra uraan bade lootiin hin sirreessu.
Gurri dabarsaan ollaa walitti naqa.
Haadha gabaabduu ijoolleen hiriyaa seeti
haadha laalii intala fuudhi
Haadha yoo garaa beekan ilmoo jalaa qabani
Haadhaa fi adurree hin dhaanan!
Haatee durbaa jennaan dur kaa jedhe mucaan
Haatee durbaa jennaan dur kaa jedhe mucaan.
Haati ballaa (suuloo) ya bakkalcha koo jetti
Haati hattuun intala hin amantu
Haati kee bareeddi jennaan karaa kana dhufti eegi jedhe
Haati mimmixaa kanuma kootu guba jetti
Haati mimmixaa kanuma kootu guba jetti!
Haatii fi gabaan waan namaa kennitu hin beekan
Hadaamii ollaa hagamsaa imimmaan irraa hinqooru.
Hagaam ol fagaattus allaattii reeffii lafa.
Hagu dhiba jette sareen foksoo nyaatte
Hamma fedhe guddatan gosa ofii hindarban.
Hamma Namaa hin Geessuu Cabsa namaa hin teessu!
Hamman sii massakkare beettaa jennaan hamman si tajjabee beettaa itti jedhe jedhu.
Hamman siif ragaa bahe beektaa jennaan hamman si tajjabee beektaa itti jedhe jedhu.
Hantuunni boolla lamaa daftee hinduutu. A rat which has two holes lives long.
Hantuunni farroofte qara eeboo arraabdi.
Hantuunni haadha jalatti gumbii uraa barti.
Hantuuti haadha jalatti gumbii uraa barti !
Hantuuti haadha jalatti gumbii uraa barti!
Harka abbaa biraan ibidda qabun nama hin dhibu
Harka cabsuu dadhabde dhungadhu.
Harkaan dhaabanii barbareen nama gubdi!
Harkaan dhaabanii barbareen nama gubdi.
Harkaan dhaabatan lukaan dhiitan.
Harkaan kennanii miilaan barbaada deemu
Harki hanna bare dooluuttuu socho’a.
Harki nyaate nama hinnyaatu. A hand that has been helped doesn’t refuse to help others.
Harki tokko ni dhiqa maleehin qulqulleessu.
Harmaatu lama malee aannan tokkichuma
Harmaatu lama malee aannan tokkichuma.
Harmatu lama malee aannan tokkichuma jedhuu Oromoon. There are two breasts but the milk is the same.
Harree fi gadadoon nama irraa hin gortu
Harree fi gadadoon nama irraa hin gortu.
Harree ganama bade galgala kurkuriin hin argu
Harree ganama bade galgala kurkuriin hin argu.
Harree hin qabdu farda namaa tuffatti
Harree hin qabnu waraabessaanis wal hin dhabnu
Harree hin qabnu waraabessaanis wal hin dhabnu.
Harreen hidhaa kutte jennaan ofittuu gabaabsite jedhe.
Harreen yoo alaaktu malee yoo dhuuftu hin beektu
Heexoo galataaf oso hin taane qorichaaf dhugan
Hidda malee xannachi hin dhiigu
Hin bari’u seetee manatti hagde
Hin barihu Seetee Gorduubatti hadde
Hin barihu Seetee Gorduubatti hadde !
Hin ta’a jennee saganee woma ta’uu dhabne!
Hin taane kiristinnaan Badhaasaa itti deebi aa kaasaa
Hin taane kiristinnaan Badhaasaa itti deebi aa kaasaa.
Hin taane kristinaan Badhaanee!
Hindaaqqoon haate haatee albee ittin qalamtu baasti.
Hiriyaa garaa firaa gadheetuu garaa hiraa.
Hiriyaa malee dhaqxee gaggessaa male galte.
Hirriibni baay’een duumessa hiyyummaati.
Hirriibni hiryaa du’aati
Hiyyeessa boo’icha hingorsani hinnuu jalleesee naqa.
Hiyyeessa irraa liqeeffachuu mannaa sooressa kadhachuu wayya
hiyyeessaf hin qalani kan qalame nyaata
Hojiin waaqayyoo fi kolfi saree hin beekamu
Holqaa seenani dukkana hin sodaatan.
Hoolaan abbaa abdatte diboo duuba bulchiti
Hoolaan abbaa gaarii qabu dubboo ala bulcha
Hoolaan gaafa morma kutan samii(waaqa) arkiti
Hora bu anii dhoqqeee hin lagatan.
Horiin deegaa qilee irra dheeda
Horiin deegaa qilee irra dheeda.
Hudduu abbaan dagate tusseen sagal ciniinti.
Humna qarqa baasuufi soora ganna baasu abbaatu beeka
Humnaan nyaataniifhumna hin ta’u.
Ibidda rafe huubni achuu kajeela.
Ifaan sooratan dukkana daakkatu
Ifaan sooratan dukkana daakkatu.
Iilkaan mutaan seene budaan seene.
Ija jabeessa irraa sirbi hin fokkisu
Ija jabeessa irraa sirbi hin fokkisu !
Ija jirtu qorsa buusani.
Ija laafettiin durbaa obboleessaf dhalti
Ija laaftuun dubaraa obbolessa irraa ulfoofti
Ija laaftuun dubaraa obbolessa irraa ulfoofti.
Ijaafii saree namarraa hin deebisan
Ijibbaata beelaa eelee sagal dhaabu.
Ijji gamnaa dura boossi
Ijji gamnaa dura boossi.
Ijjii fi ijoolleen tika baddi.
Ijoollee hamtuun yoo nyaataaf waaman ergaaf na waamu jettee diddi
Ijoolleen abaa ishee dabeessa hin seetu
Ijoolleen niitii fuute gaafa quuftu galchiti
Ijoolleen nyaataaf waaman ergaa seetee diddi.
Ilkaan mutaan seene budaan seene.
Ilkeen tan wal qixaatu ciniinnaa tolchaa
Ilmii fi biqilli guyyaa malee hin dhalatu
Ilmii fi biqilli guyyaa malee hin dhalatu.
Ilmoo bineensaa foontu gara bosonaa heda
Ilmoon huntuutaa gumbii uraa haadha jalatti barti
Indaanqoon ka’a ganamfattee gombisaa jala ooltin jedhuu Oromoon. Though a chicken rises early it spends the whole day under the grain store.
Intallii haati jajju hin heerumtu
Irra turuun farda uruudha
Irra turuun farda uruudha.
Isa arjaan kenneef doqna garaan dhukkuba.
Itti hirkisaan kabaa hin ta’u
Itti qabataaf cidhi ollaa jira
Itti qabataaf cidhi ollaa jira!
Itti qabataaf cidhi ollaa jira.
Ittiin bulinnaa sareen udaan namaa nyaatti
Iyyan malee hin dhalchanii jedhe hoolan korpheessa re eetin
Iyyaniif dhalcha hin ta’u jedhe korbeessi hoolaa korbeessa re’eetiin
Iyyitee hin beektuu iyyinaan  Badaa badaa  jette
Jaalala ishee hin beektuu dhungannaan boossi
Jaalalli allaatti gara raqaatti nama geessa
Jaamtu jaamti malee saree ija hin dhiqani.
Jaarsi du’uu ka’e si hin abaarin daa’imni guddatu si hin jibbin
Jaarsii fi qalqalloon guutuu malee hin dhaabatu
Jaartii soba raftu qaqawweessi hin dammaqsu
Jaartii soba raftu qaqawweessi hin dammaqsu.
Jaartiin bara buttaa duudde hoo luboo jechaa hafti
Jaartiin Bara Buttaa Duudde hoo Luboo Jechaa hafti!
Jabbiin hootu hin mar’attu
Jarjaraan re ee hin horu.
Jarjaraan waraabessaa gaafa ciniina
Jarjaranif Abbaa dura hin dhalatan.Aartu qotadhu  jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee.
Jibicha korma ta’u elmaa irratti beeku
Jiraa ajjeesuun jalaa callisuu dha
Jiruu fi soddaa hin tuffatani
Jiruu fi soddaa hin tuffatani.Ijji badduus bakki ijaa hin baddu.
Ka Arba ajjeese furrii hin baafatuu?
Ka bira dhahan hin beekne isaa dhahan hin beeku.
Ka qotiyyoon iyyuu male qacceen iyyiti.
Kabaja balbalaaf hindaaqqoon gadi jette.
Kadhatanii galanii weeddisaa hindaakan.
Kan abbaan quba kaa’e oromi(namni halagaan) dhumdhuma kaa’a
Kan abdatan irra kan argatantu caala.
Kan abdatanii mana ishee dhaqan akaayii nama afeerti.
Kan akka fardaa nyaatu gaafa akka namaatti nyaate du a.
Kan akka fardaa nyaatu gaafa waan nyaatu dhabe du a
Kan akka walii loon walitti yaafatti.
Kan barri namatti fidehiriyaan namatti qoosti
Kan barri namatti fidehiriyaan namatti qoosti.
Kan bishaaan nyaate hoomacha qabata
Kan bonni ajjeeseganni maqaa fuudha.
Kan citaa qabaa tokko namaa hin kennine mana bal’isii gorsiti
Kan dandeessu dhaani jennaan gowwaan galee niitii dhaane.
Kan darbe yaadatanii isa gara fuula dura itti yaadu.
Kan dhaabbattee si hin agarre teessee si hin argani.
Kan dulloome jaarsa kan du u dargaggeessa.
Kan farade dhabe harreen garmaama. Someone who doesn’t have a horse rides on a donkey.
Kan gabaan dhaga e gowwaan galee niitii dhokse
Kan gabaan odeessu gowwaan galee niitii dhoksa.
Kan garaa malee kan maqaa yoom na dhibbe jedhe waraabessi.
Kan garaan yaade miilii ganamfata
Kan haadhatti barte amaatiitti
Kan hanna bare dooluutu sosso’a
Kan harree hin qabne gaangee tuffata.
Kan humnaan lafaa hin kaane yaadaan Sudaanitti nagada
Kan ilkaan hin qabne akaawwii hawwatti
Kan ilkaan hin qabne akaawwii hawwatti.
Kan kunootii hiin argine kuunnotii hin argu!
Kan kunootii hiin argine kuunnotii hin argu.
Kan kunootii hin argine kuunnotii hin argu.
Kan lafatti wal hintaane muka wajjiin hin koru.
Kan leenci naasise hindaaqoo baqata.
Kan magaalaan dhageesse gowwaan galee niitii dhokse.
Kan mana qabu mala hin dhabu
Kan namni nama arabsi irr kan abbaan of arabsutu caala
Kan nyaateefi kan kaate waa jalaa baha
Kan of jaju hin dogoggoru !
Kan of jaju hin dogoggoru!
Kan offii buletu nama bulcha
Kan offii buletu nama bulcha.
Kan qaban qabaa hin guunnne gadhiisan bakkee guutti.
kan qabuuf dabali jennaan harreen laga geesse fincoofte
Kan qalbii fi jaalalli ajjeese hin fayyu.
Kan qunnaan galata hin ta’iin daa’ullaan galata hin ta’u.
Kan sangaan iyyuu male qacceen iyyiti
Kan si tumetu na qoree
Kan sireen nama hin dadhabiin tafkiin nama dadhabdi.
Kan suuta deemu qoraatiin suuta seent. A thorn slowly gets into the body of a person who walks slowly.
Kan tokko qabdu hirriiba hin qubdu.
Kan tuffatantu nama caala kan jibbanitu nama dhaala
Kan waaq mure hinoolu.
Kan Waaqi qocaaf kaa’e cululleen hin fudhattu jedhuu Oromoon. What God has preserved for the tortoise the eagle can never take it.
Kan waraane ni dagata; kan waraaname ni yaadata.
Kana ceenaan lagin hin jiru jette haatikoo!
Karaa foolii nun hin jedhani jette wacwacoon
Karaafi dubbii odoo arganuu irraa goran
Karaan baheef maqaan bahe hin deebi’u
Karaan dheeraan lubbuu nama dheeressa.
Karaan sobaan dabran galatti nama dhiba
Karaan sobaan dabran galatti nama dhiba.
Karaan sobaan darban gala nama dhiba.
Karkin ofii madaa’ullee muranii hin darban
Katuffatantu ardaa dhaala
Katuffatantu ardaa dhaala.
Keessa keessa adurreen bineensa.
Keessa namaa hin beektuu keessa qabattee namaa kenniti
Keessa namaa hin beektuu keessa qabattee namaa kenniti!
Keessa namaa hin beektuu keessa qabattee namaa kenniti.
Keessuma qamalee raafuu kessati argu
Keessummaa qamalee raafuu keessatti argu.
Kijiba baranaa manna dhugaa bara egeree wayya
Kijibni nama oolcha malee nama hin bulchu.
Kophaa dhiqanii xurii hinbaasan. By washing alone one can’t avoid dirt.
Kopheen muka yaabdee seexanatu na kuffise jettaa jette seexanni jedhan.
Kormi biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar’ata.
Lafa itti hin deebine maqaaf hin badadan!
Lafa sooriin du’e baataatu garmaama
Lafti abdatan sanyii nyaatee namni abdatan lammii nyaate
Laga marqaa jennaan ijoolleen fal’aanaan yaate
Lagaatu walitti yaa a malee garaan walittii hin yaa u.
Leemmanni bareeddeef marqaan hin mi aawu.
Leenca humnaan roorrisu qamaleen malaan ajjeefte.
Lilmoon qaawwaa ishee hin agartu qaawwaa namaa duuchiti
Lubbuun abbaan gate lama hin bultu
Lukkuun(hindaaqqoon) haatee haateealbee ittiin qalan baafti
Lukuun abbaanis qabu bineensis qabu iyya hin dhiistu.
Maal baasuuf dhama raasu.
Maal haa baasuuf dhama raasu
Maali maqnee  jette sareen jaamaa sagal dhalte.  What’s our sin  said a bitch after giving birth to nine blind pups.
Maanguddoo fi eeboo dura hin dhaabbatan
Maanguddoo fi eeboo dura hin dhaabbatan.
Madaa hamtuu fayyan malee jecha hamtuu hinfayyan. Bad wound does heal but bad word doesn’t.
Madaan qubaa abbaa guba
Madda bu’anii Jiidha hinlagatan. After coming to stream exposing oneself to damp is inevitable.
Malaaf malli jira mucaaf harmi jira
Malannee bolla lama qotanne jette hantuunni
Malannee bolla lama qotanne jette hantuunni.
Mana aanu malee mana aaru bira hin dabran
Mana aanu malee mana aaru bira hin dabran!
Mana balbala malee hin seenan utubaa bakka malee hin dhaaban
Mana eegaan bara eega jette sareen jedhan
Mana haadha koon dhaqa jettee goraa bira hin darbiin
Mana oormaa bareedaarra godoo ofii wayya
Mana waraabessaatti foon liqii hin dhaqan
Manni abbaan gube abbaa hube. A house burnt by its owner harms the owner himself.
Manni Abbaan Gube Iyya Hin Qabu
Manni ija daha malee gurra hindahu
Manni ija daha malee gurra hindahu.
Manni of–jajjuu karaa dura
Maqaa hannaa abbaatu ofirraa eega
Maqaan baatu fi karaan baatee hin deebitu.
Maqaan erbaniif haarawa hin taatu
Maraatanii biyya hin bulchaan mari’atanii malee.
Maraattuu fi sooressi akka argetti haasawa.
Maraattuu keessi gamna !
Maraattuufi sooressi akka argetti haasawa
Maraattuun keessi fayyaadha
Maraatuun jecha beektu waan jettu garuu hin beektu
Marartoon du a hin oolchu.
Marii’ atan malee maraatan biyya hinbulchan. It is possible to administer people by discussion but not by force.
Marqaa afuufuun sossobanii liqimsuufi
Mataa hiyyaassaatti haaduu baru
Mataa malee balbala hinbaan. Head goes through a door before the other parts of the body.
Mataan du us gurri hin awwaalamu.
Mi a wal fakkaatu walbiratti fannisu
Mi a wal fakkaatu walbiratti fannisu.
Mi’a wal fakkaatu walbiratti fannisu.
Midhaan dura facaasan sinbirri nyaattet nama dura dubbate namni komata.
Midhaan warra raatuu bona bona nyaatu
Midhaan warra raatuu bona bona nyaatu.
Migirri lagaa gubannaan gingilchaan golaa boosse.
Miila lama qabaataniif muka lama hin koran.
Moluu tiyya boruufuu si abdadhe  jedhe jaarsi aduun mataa dhoofte
Morki baduu mannaa mormi cituu woyya
Morki baduu mannaa mormi cituu woyya.
Mucaa keetiin qabii mucaa koo naa qabi jettehaati mucaa
Mucaan   nyaanyaa  jedhe osoo hin nyaatiin hin hafu.
Mucaan du’aaf dhalate wareegaan hin guddatu
Muka beekan qoricha hin se  an.
Muka jabana qabu reejjiitti dhibaafatu
Muka jalaa ol Koran malee gubbaa gadi hin koran.
Muka jigetti qottootu baay ata.
Muka koruun nama hin dhibu bu’utu nama dhiba.
Na argaa na argaan na dhoksaa fida
Naatu beekaan beekkumsa hin taatu
Nagaroon qoree baala bakkanniisaa harsaamessatti saadiru.
Nama dubbiin nama dhibe cal’dhisan dhiban. When a person troubles you with a disappointing word trouble him with silence.
Nama fardaan barbaadan lafoo argatu.Silaa dhufa hin ooluu kajeelaa dura waami.
Nama foon beeku sombaan hin sobani
Nama guddisuun of guddisuudha; nama xiqqeessuun of xiqqeessuudha
Nama horii hin beekneef lukkuun luka lamaa horiidha
Nama horii hin beekneef lukkuun luka lamaa horiidha.
Nama jechi hin madessine waraanniyyuu hin madessu.
Nama sobatanu hinsobanu. One doesn’t lie to a person he/she likes.
Namaan garaan ga’atti garaan lafa nama ga’a
Namaan garaan ga’atti garaan lafa nama ga’a.
Namichi Guyyaa Bofa arge halkan Gaaddidduu isaa dheesse!
Namin lafarratti wal shaku muka waliin hin koru!
Namin nama abaaru nama hinfaarsu. A person with scoffing tongue doesn’t praise.
Namni akka fardaa nyaatu gaafa akka namaa nyaatu du’a
Namni akka fardaa nyaatu gaafa akka namaa nyaate rakkata
Namni bakka ciisu argate bakka itti diriirfatu barbaada
Namni dhadhaa afaan kaa’an dhagaa afaan nama kaa’a
Namni dhadhaa afaan kaa’an dhagaa afaan nama kaa’a.
Namni dhama’iif uumame abjuun dhagaa guura
Namni dhama’iif uumame habjuun dhagaa guura
Namni dhukkubsataa manaa qabu du’a gahii namaa hin oolu.
Namni Farda koorse galgala kooraa baata!
Namni gaafa hiyyolee qurri isaa duude osoo hiyyolee jeduu hafa.
Namni gabaabaan otoo kabaja hin argatiin du’a
Namni guyyaa bofa arge halkan teepha dheessa
Namni ilkaan miidhagu hidhii walitti hin qabatu
Namni Jireenya isaati fakkaata.
Namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu
namni mana tokko ijaaru citaa wal hin saamu.
Namni mana tokko ijaaru citaa wal hinsaamu
Namni mataa isaatii hin tolle namaaf hin tolu.
Namni nama arabsu nama hin faarsu
Namni namaaf qoricha.
Namni namatti jennaan erbeen saawwanitti jette.
Namni niyaada;waaqni niguuta.
Namni qotiyyoo hin qabne qacceen qalqala guutuu dha
Namni yaraan imaanaa gatee lafti yaraan sanyii nyaattee.
Ni ta a jennaan Harree qallee hin ta u jennaan harree gannee isumaa fidaa jennaan dhaqnee dhabne.
Niitii waa lama jaallattu gabaa hin’basin jedhuu Oromoon. Never send a woman who likes two things to the market.
Niitiin afaan kaa’a barte kabaluuf jennaan afaan bante
Niturra malee niurra jette boonbiin.
Nuugiin tumanii nyaatan humna baaterra hin jirtu
Nyaataa fi lola abbaatu tolfata
Obbolessi kan walin dhalatan qofa miti
Obsan malee hn warroomani
Odoo beeknuu hubaa wajjin nyaanna jette sareen jedhan
Oduun soora (nyaata) gurraati.
Of beektuun sooda lagatti. A boastful person abstains from salt.
Of jajjuu hantuutaa eegeen lafa hin gahuu.
Of-jajjuun loon lamaa tikseen kuma lama.
Ofii jedhii na dhugi jedhe dhadhaan
Ofii jettu miyaa’i yookaan dhagaa jadhanii sigatu jedhe soogiddaan.
Ofii nyaatan ormaa laatan
Ofiifu duutii maaf of huuti
Okkoteen Waaqa hinbeekne eelee bishan kadhatti. A pot that doesn’t know God begs  eelee ∗ for water.
Ol kaayan malee olka’aniif hin fuudhan
ol kaayan ol ka ani fuudhan.
Olkaa an malee ol ka anii hin fuudhani
Olkaayaniif malee ol ka aniif hin fuudhan.
Ollaa fi dugdaan ka an.
Ollaa fi Waaqatti gadi bahu
Ollaa fi Waaqatti gadi bahu !
Ollaa fi Waaqatti gadi bahu!
Ollaa fi Waaqatti gadi bahu.
Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka
Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka !
Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka.
Osoo gubadhuun kolfa jette akaayiin.
Osoo hin hubatiin harka hin gubatiin
Osoo hin hubatin hin dubbattin
Osoo hin hubatin hin dubbattin.
Osoo horiin hin galin hattuun mooraa guutte
Osoo horiin hin galin hattuun mooraa guutte.
Osoo raachi waccuu leenci bishaan dhugee gala.
Otoo beeknuu huuba wajjin jette sareen
Otoo fi eegeen gara boodaati
Otoo garaan tarsa’e jiruu darsa tarsa’eef boossi
Proverbs
Qaallu salphattu nama du’utti waaman!
Qaalluun kan ishee hin beektu kan namaa xibaarti
Qaban qabaa hin guunnee gad-lakkisan bakkee guutti
Qabbanaa’u harkaan gubnaan fal’aanan
Qalbii malee ijji hin argitu.
Qarri lama wal hin waraanu
Qarri qara hin muru.
Qawwee dhufe dubbin dhufe
Qeerransa eegee hin qaban qaban gadi hin dhisan.
Qeesii mataa sabbataa amajaaja dabboo sanbataa jedhu.
Qeesiinwaaqayyoo itti dheekkam daawwitii gurgurtee harree bitatte
Qoonqoon bilchina eeggattee qabbana dadhabde
Qoosa ilaa jettee ballan. Don’t be careless to an eye said a blind person.
Qorichaofii beekan namaa kudhaamu
Qotee bulaa doofaan miila kee dhiqadhu jennaa maalan dhiqadha borus nan qota jedhe
Qottoon maal nu godhe kan nu miidhe muka keenya isa jallate dha jedhan mukoonni jigan jedhan.
Qulqullummaa guddaan qullaa nama dhaaba.
Qunceen wal gargaartee arba hiiti.
Qunnii buqqisaniit abaabilleetti darbu
Qunnii buqqisaniit abaabilleetti darbu.
Qunxur mana fixxee cimmif mana gattii jedhan
Qurcii dhaan aboottadhu jennaan qophoofneerra jedhe
Quuqaa cinaacha jalaa abbaatu beeka
Quuqaa cinaacha jalaa abbaatu beeka.
Raafuu fixee rafuu dide
Raafuu fixee rafuu dide.
Raafuun hanga okkoteen qabatu affeelan
Re’een baala agarte qeerransa hin argitu
Re een kan ofii hin beektu sareedhan eegee gad qabadhu jetti
Re een kan ofii hin beektu sareedhan eegee gad qabadhu jetti.
Re’een kan ofii hin beektu sareedhan eegee gad qabadhu jetti.
Re’een kan tokkoo raafuun kan tokkoo kis jennee kiisii dabalanne.
Reeffa firaa torba garagalchu.
Roobiin galaana keessaa bahee fixeensa arraaba.
Roobiin garbaa baatee fiixeensa arraabdi.
Sa’aa eegee hin qabne cirriin hin sodaattu
Sabab jette ballaan farda yaabdee.
Sabni namatti jiguu irra gaarri (tulluun) namatti jiguu wayya
Sagal ka’uu irra sagal waamuu wayya
Sagal ka’uu irra sagal waamuu wayya.
Sagaliin Akaafee diddeet diddiimattii. ~
Salphinni abbaa lafaa bara midhaan bade.
Salphoo soqolatte soqolaa gargaaru
Sanga boonni ajjeese ganni maqaa fuudha.
Sangaan bara qote hedata!
Sangaan bara qote hedata.
Sangaan biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar’ata.
Sannyii Kan facaasantu marga jedhuu Oromoon. What is sow will sprout.
Sanyii ibiddaa daaraatu nama guba
Sanyii ibiddaa daaratuu nama guba.
Sanyiin waan facaasan magarti
Sanyiin waan facaasan magarti.
Saree adeemtuu dill uu goromsaatu darba.
Saree soroobduun afaan isheef bukoo ykn. dudda isheef falaxaa hin dhabdu
Sareen duttu nama hin ciniintu
Sareen namaan buluuf udaan namaa nyaati!
sareen qaroon untee qadaaddi. A wise dog covers a container after drinking what it contains.
Sareen sarbaa hinqabdu mukarbaa hinyaabbattu.
Sareen warra nyaattuuf dutti
Seenaa bar dhibbaa baruuf bardhibba jiraachuun dirqama miti
Shuummoo dhowwannaan  keenyas warri amma du a .  jedhe gowwaan.
Silaa dhufa hin ooluu kajeelaa dura waami.
Silaa hinolu kajeelaa dura waami. Since he is going to come anyway invite the freeloader first. (i.e. accept the inevitable).
Sinbira lubbuuuf kaattu ijoolleen tapha seeti.
Sirbaaf dhufanii morma hin qusatan
Sirbaaf dhufanii morma hin qusatan.
Soddaa fi dayma hin duudhatan.
Soddaa jiruu sanuu balbala jiruu wal hin lolan!
Soddaa jiruu sanuu balbala jiruu wal hin lolan.
Soddaan dhufe jedhanii gu aa hin elmani.
Soogidda ofiif jettu mi’aayi kanaachi dhakaa taata
spoiled.
Surree namaa ergisani irra hin taa inii hin jedhani
Surree namaa ergisani irra hin taa inii hin jedhani.
Suuraan gaariin abbaa fakkaata.
Suuta deeman suuta qoreen nama waraanti.
Taa’anii fannisanii dhaabatanii fuudhuun nama dhiba
Taakkuun dhuftee dhundhuma deemti.
Taakuu dhiiftee dhundhuma deemti!
Tafkiin gaafa haxaawan gowwaan gaafa gorsan itti abaasa
Tafkiin lafatti walnyaatti namarratti wal baatti.
Takkaa dhuufuun namummaa dh lammmeessuun harrummaadha
Takkattii qayyannee taduraa hanqannee ykn takkaa qayyannee lukaa gubanne
Tikseen dhiyootti dhiifte fagootti barbaacha deemti
Tikseen taakkuutti dhiistee dhumdhumatti kaati.
Tiruun bulte lafee taati.
tokko kophee dhabeetu booha tokko immoo miila dhabee booha
Tokko namaatu nama dida kan lammata abbaatu of dida
Tokko namaatu nama dida kan lammata abbaatu of dida.
Tufani hin arraabani
Tunis dhukkuba taateef tessuma nama dhowitii jedhe namichi dhullaan qabde
Tunis dhukkuba taateef tessuma nama dhowitii jedhe namichi dhullaan qabde.
Tuulamanii taa’anii waaqa ofii hin komatan
Udaan lafatti jibban funyaan nama tuqa
Ulee bofa itti ajjeesan alumatti gatu
Ulfeessaniit ulfaatu jettet haati ilmaaf farda qabde
Ulfi ulfina qaba jennaan gowwaan garaa dhiibe.
Utuu ani gaafaaf bohuu gurra nakutani jette harreen. While I cry for horns they cut my ears said the donkey.
Waan Dabruuf maqaa hin dabarre hin fuudhan
Waan Dabruuf maqaa hin dabarre hin fuudhan!
Waan dhufu hin beekanii saree tana akaayii barsiisaa
Waan dhufu hin beekanii saree tana akaayii barsiisaa.
Waan gaarii seetee mimmixa dhuka ykn bobaa jala kaawwatte
Waan karaa jiruu fi waan garaa jiru hin beekan.
Waan qabaniin gabaa bahu
Waan qabaniin gabaa bahu.
Waan samii bu’e dacheen baachuu hin dadhabu
Waan uffattu hin qabdu haguuggatee bobbaa teessi
Waan uffattu hin qabduu aguuggattee haaddi
Waan uffattu hin qabduu aguuggattee haddi
Waan uffattu hin qabduu aguuggattee haddi!
Waan waaqni qocaaf kaa’e illeettiin hin fudhattu.
Waan warri waarii jedhu ijoollleen waaree jetti
Waaq nagaan nu oolche nagaan nu haa bulchu. Kan nagaan nu bulche nagaan nu haa oolchu. God has given us a good day may He also give us a good night. He that has given us a good night may he also give us a good day.
Waaqatu nu eega jedhanii balbala banaa hin bulan
Waaqatu nu eega jedhanii balbala banaa hin bulan.
Waaqayyo beekee bofa miila dhowwate.
Wacitii abbaan cabsee kaa e kan dhiqee kaa e itti kakata
Wacitii abbaan cabsee kaa’e kan dhiqee kaa’e itti kakata.
Wal jaalateef lafoon wal hin hudeeltu
Wal qixxeen wal fixxee.
Wali galan alaa galan
Walii galan Alaa galan ja e jaarsi oromoo dhaddacha jala taahee.
Walii galan Alaa galan ja e jaarsi oromoo dhaddacha jala taahee..
Wallaalaan bishaan keessa dhaabatee dheebota
Wallaalaan bishaan keessa dhaabatee dheebota.
Wallaalan bishaan keessatti dheebota.
Wanta odeessanii fi wanta bobeessan hin dhaban
Waraabessa darbee sareen dutte
Waraabessa darbee sareen dutte.
Waraabessi biyya ofii nama haanyaatuu
Waraabessi biyya ofii nama haanyaatuu.
Waraabessi guyyaan yuuse beekkachiise
Waraabessi guyyaan yuuse beekkachiise.
Waraabessi waan halkan hojjete beekee guyyaa dhokata
Waraabessii biyya namni isa hin beekne dhaqee itillee naa hafaa jedhe!
Waraabessii biyya namni isa hin beekne dhaqee itillee naa hafaa jedhe.
Warra afaan walii beekuu harreetu balbala cufa
Warra walnyaatu jidduudhaa waa nyaatu.
Warri Badu Walhinbadadu. A discordant family doesn’t care for its members.
Warri guddaan aduurree wasaasaa baata
Warri guddaan aduurree wasaasaa baata !
Warri guddaan aduurree wasaasaa baata!
Warri marii qabu dibicha qalata warri marii hinqanne raadaa qalata. A concordant family slaughter a young bull while a discordant one slaughters a heifer.
Warruma keennaa harreen hin taane jedhe namichi booyyee ari ee
Wol akkeessee ollaan marqa balleesse jette intalti ofiin bultun .
Wol jaalateef lafoon woli hin hudeeltu!
Yaa cubbuu  essa dhaqxa  jannaan  bakka itti na ergan  jatte.
Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuuf jedhan.
Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuuf jedhe.
Yaa marqaa sii afuufuun sii liqimsuufi jedhuu Oromoon. Dear porridge the reason why I blow when your hot is so that I can swallow you more easily.
Yaadni hamaan nama huqqisa.
Yaawaaq siifan ka’a achumaanan gaayyaa koo fudhadha jette jaartiin
Yoo akka nyaattu homaa hin taatu yoo akka aadduu barana him baatu.
Yoo baay’ate dammis ni hadhaawa.
yoo dhaqna of jaalatan fuula dhiqatu
Yoo dheeraan tarkaanfii malu gabaabaan hulluqaa malata.
Yoo hundumasaa dubbatan garaan duwwaatti hafa jedhan
Yoo itti hubatanii ilaalan tafkiin ija qabdi.
Yoo iyyan malee hin dhalchanii jedhe korbeesi hoolaa kan re’eetiin
Yoo rakkatan fala barbaadan
Yoo suuta ejjetan qoreen suuta nama waraanti
Yoon ani du e araddaan hin margin jette harreen.
Yoon ani du’e araddaan hin margin jette harreen.
Akkan itti dhales akkan arraabbadhus anatu beeka   jette xaddeen.
 durattuu durii maalayyaa waaqoo lama tahe   arrumaa salaattee arrumaa maraatte   yaanni karaa hin dhaleessu 
 harreen fe aa barbaaddu ufiin ooydaa dhufti 
 Ka qotiyyoon iyyu qacceen iyyiti 
 Ni ta a jennaan harree qallee hin ta u jennaan harree gannee 
Nyaadhee sifixuu dadhabus haadhee siballeessuu dadhabbaa  jette lukkuun.
Osoo wajjiin gallee hoolaa walii qallee  jette jeedalli sareen
Yaa marqaa si afuufuunko si liqimsuufi.  jedhe jaarsi.
Aadaa fi aduu ni dhokatan malee hin badani.
Aanaan reeffatti aana. A person stays close to a dead body of his relative.
Abba hin qabdu akaakyuuf boochi
Abbaa tuffatan jalatti ilmoo dhaanu.
Abbaan daadhii dhugeef ilma afaan hin urgaayu!
Abbaan iyyatu malee ollaan hin birmatu.
Abbaan mana jiraa gurri ala jira
Abbaan of hin argu; dhakaan of hin darbu
Abbaatu of mara jedhe bofti hantuuta liqimsee
Abjuu sodaatanif hirriiba hin dhiisani
Abjuun bara beelaa buddeen buddeen jetti.
Abshaalli ofii nyaatee gowwaa afaan diba.
Adda baane jedhe namtichi furrii fudhatee
Addaatef ilkaan alanfachuu hin dhiisu
Adurreen garaa muratte leencaan qixa nama sodaachifti
Adurreen keessi bineensa!
Afaan gaariin afaa gaarii caala
Afaan lafa taa’u lafee alalcha.
Akka abalun sirbaan boquu nama jallisa
Akka beekutti dhalaa(dahaa) nadhiisaa jette intalti harka namaa diddu
Akka ebaluutti sirbaan morma nama jallifti jette intalti qalbii qabdu.
Akka haroon hin guunne akka raachi hin duune jedhan
Akka haroon hin guunne akka raachi hin duune jedhan.
Akka isaa beekaaf bofa miila dhorke.
Akka qottiyyoon gooba jettee raachi dhootee duute
Akkuma dur seeteet jaartiin qullaa lafaa kaate
Alaa manatti galan.
Alaagaatti garagalii afaan kaawwadhu firatti garagalii liqimsi.
Alagaan gaafa kolfaa firri gaafa golfaa
Ameessi okolee dide okkotee hin didu.
Ani hoo duruu gubattuu dha jette beddeen mana keessa gubattee
Ani hoo duruu gubattuu dha jette beddeen mana keessa gubattee!
Argaa toleef goromsi hin ottoomu
Arge jettee hin foksin dhagahe jettee hin odeessiin
Ari ii biyyaa baasii qabii itti hasaasi.
Ari’ii biyyaa baasii qabii itti hasaasi.
arrabni lafee hin qabdu lafee nama cabsiti
Asuu oolle jette tan heerumaaf muddamte 
Badduun fira ishee yoo hamattee baddubaatuun niiti ishee hamatti
Bagan kufe bagaan ka’e kan naqabuu fi kan na dhaabu addaan baafadhe jedhe namtichi
Bakka hin rafnetti hin muugan.
Bakka oolan irraa bakka bulantu caala.
Bakkuma dhaqqabani kan hoqqatan
Bara barri argate buqqeetu dhagaa cabsa
Bara gaddaa mataa lafa godhu.
Baraa fi furguggee gad ja anii dabarsanii.
Baraan barruu horan
Baraan barruu horan!
Baran barruu koran
Bareedina gurraachaafi dubbii gamnaa nama bira gaheetu hubata
Bareedina gurraachaafi dubbii gamnaa nama bira gaheetu hubata.
Bari fallana takka namaa fodogaa takka nama fondoga
Beekaan afaan cufata malee balbala hincufatu. A wise man shuts his mouth but not his door.
Biddeen nama quubsu eelee irratti beekuu jedhan
Bishaan darbe hin waraaban
Bishaan malaan woddan!
Bobbaa yoo tolan gala tolan
Bor hin bekneen qoda- bukeen ishee lama!
Boru hin beekneen qad-bukoon ishee lama
Boru hinbeeknen qodaan bukoo ishee lama.
Buna lubbuuf xaaxa’u warri naa tolii kadhatu
Cabsituun tulluu amaaraatiin giraancee jetti
Cubbuun takka tratii takka dhaqabdi. Sin goes slowly but reaches timely.
Daakaniif hin marqan dharra’aniif hin argatan.
Dabeessa uleen (jirmi) shani
Deegan malee waqayyo hin beekani
Dhabaaf malee cirriin cooma kajeelti
Dhabaaf malee sombi kan sareeti
Dhamaatuun dhama raaftee weessootu na dide jetti.
Dheeratteef leemmanni gudelchaa hin taatuu.
Dhiiraa jirtu dhiirummaa hin dhuunfatan.
Dhugaan hin qaldhatti malee hin cittu!
Dololloon nama hin fudhatuu laga guddaa nama geessi.
Dubbannaan dubbii ta’e hooqqannaan cittoo ta’e. Speaking gave me troubles scratching gave me scabies.
Dubbii fi gororri abbumatti mi’aya.
Dubbiin mammaaksa hin qabnee mannaa ittoo sogidda hin qabne wayya.
Dullachi waan garaa qabu alba’a.
Dura na dhungatteef dhirsa naa hin taatu jette intalli
Duutu duuti malee saree ija hin dhiqan.
Eeboo darbatanii jinfuu hin qabatani.
Ejersa halaalaarra qobboo qe’ee wayya.
Farda hidhatan machiin tolti.
Fardaa fi harree okaa itti haamu ana qacceen dhoqqeetti gadi dhaanu  jedhe qottiyyoon
Firoomne jedhanii waraabeessatti foon hin fe’atan.
fokkisaan nama qabata malee nama hin kadhatu
Foon lafa jiru allaattii lafa irratti wallolti.
Foon lafa jiru allaattiin muka irraa wal lolti.
Foonii garaan nudadhabee
Gaafa maal nyaanna jedhan damma nyaatan.
Gaashatti dhuufuun daalattii dha
Gaddeemtuun namaa harree ribbii hormaata fuuti.
Galgala maal nyaanne jennaan rafnee bulle jedhe jedhan.
Gama sanaa garbuun biile (asheete) jennan warra sodaanne malee yoom argaa dhabne jedhe jaldeessi
Garaan badaan waan nyaatan nama himsiisa jedhe abbaan kiyya
Garbittii lubbuuf fiigdu ollaan qophee dha jedha
Gogaa naaf hafaa jedhe waraabessi biyya isa hinbeekne dhaqee
Gorsa diddu du a hin diddu.
Gowwaa al tokko arrabsi innuu lammata of arrabsa.
Gowwaan bakka rafe hunda mana se’a.
Gowwaan gaafa deege nagada
Gowwaan guyyaa cidhasaa machaa a.
Gowwaan isa darbe malee isa dhufu hin yaadu
Gubattee hin agarree abiddatti gamti.
Guddatee guddatus gurri mataa hin dabartu
Guulaa hin bitiin jiilaa biti
Haadhaa fi adurree hin dhaanan
Haadhaa fi adurree hin dhaanan.
Haatii fi gabaan waan namaa kennitu hin beekan.
Hafaasaarra afaansaa
Hagu dhiba jette sareen foksoo nyaattee
Hamii fi eegeen abbaa duubaa oolti.
Hammaatanis hammaaranis dhuma hin ooltu.
Hantuunni hadha ishee jalatti gumbii uruu bartii
Harka abbaa biraan ibidda qabun nama hin dhibu.
Harka abbaa tokkotin ibidda qabachuun nama hindhibu.
Harka namaatiin ibidda qabaa hin sodaatani
Harkaan dhaabanii barbareen nama gubdi
Harkaan dhaabatan lukaan dhiitan
Harkaan kennanii miilaan barbaada deemu.
Harki hanna bare dooluuttuu socho a
Harree hin qabdu farda namaa tuffatti.
Harreen fe aa barbaaddu ufiin ooydaa dhufti
Harreen nyaattu na nyaadhu malee bishaan ol hin yaa’u jette waraabessaan
Hidda mukaa lolaan baaseetu hidda dubbii farshoo (jimaa)n baase
Hiriyaa malee dhaqanii gaggeessaa malee galu
Hojiin Waaqayyoo fi kolfi saree hin beekamu !
Hojiin waaqayyoo fi kolfi saree hin beekamu.
Holqaa seenani dukkana hin sodaatan
Hora bu anii dhoqqeee hin lagatan
Hunda dubbatan garaan duwwaa hafa
Ibiddi garaa foon hin waadu
Ija jabeessa irraa sirbi hin fokkisu!
Ijaafii saree namarraa hin deebisan.
Ijji dhugaan boosse imimmaan hin dhabdu
Ijoollee qananii fi farshoo qomocoraa warratu leellisa
Ijoolleen gajee torbaa anatuu keessaa korma jedhee geerare namichii jedhama
Ijoolleen gajee torbaa anatuu keessaa korma jedhee geerare namichii jedhama.
Ijoolleen quufne hin jett garaatu na dhukube jetti malee
Ilkeen tan wal qixaatu ciniinnaa tolchaa.
Intalti ariifattuun haadha ciniinsuubarsiifti
Irreen hin moyan alagaan hin boonan
Itti himne yoo dhageesee itti kennine yoo olkeesee
Itti himne yoo dhageesee itti kennine yoo olkeesee.
Iyyan malee hin dhalchanii jedhe hoolan korpheessa re eetin.
Iyyaniif dhalcha hin ta’u jedhe korbeessi hoolaa korbeessa re’eetiin!
Iyyitee hin beektuu iyyinaan  Badaa badaa  jette.
Iyyuuf bakkeen naguma dhiisuuf laphee na guba
Jaalalli jaldeessa yeroo fixeensaa garaa jalatti yeroo bokkaa dugda irratti nama baatti
Jaartiin bara buttaa duudde hoo luboo jechaa hafti.
Jabbiin harree waliin oolte dhuufuu bartee galtii. if only our tongues were made of glassthen we would be very careful when we speak!
Jarjaraan re ee hin horu
Jarjaraan re’ee hin horu.
Jarjaranif Abbaa dura hin dhalatan
Jooraa ooltus sareen waan hin jirre hin fuutu
Kaanittuu abbaa argadhu jette haati intalaan.
Kabaja balbalaaf hindaaqqoon gadi jette
Kadhatanii galanii weddisaa hin daakani
Kan afaanii bahee fi kan muccaa bahehin deebi’u
Kan citaa hinqabneef kan citu baasti
Kan dhiqantu nama dhiqa jatte wacitiin.
Kan firaaf jabaanaa hin dhaabne ormaaf eegee dhaabdi.
Kan gabaan dhaga e gowwaan galee niitii dhokse.
Kan harree hin qabne farda tuffata
Kan lafatti wal hintaane muka waliin hinkoru.
Kan mana qabu mala hin dhabu.
Kan nyaatee fi kan kaate waa jalaa baha
Kan nyaateefi kan kaate waa jalaa baha.
Kan of jaju hin dogoggoru
Kan qotiyyoon iyyuu male qacceen iyyiti.
Kan si tumetu na qoree.
Kan waaqni namaa kaaße cululleen hin fudhattu
Kana ceenaan lagin hin jiru jette haatikoo.
Karaa dheeraa milatu gabaabsa dubbii dheeraa jaarsatu gabaabsa
Karaa malee deemuun laga nama bulcha. Going on a wrong way makes someone face a problem.
Karaaf dubbii arganuu dhiisan. One turns back from road and dubbii (abnormal speech) observing them.
Karaan dheeraan lubbuu nama dheeressa
Karaan sobaan darban gala nama dhiba.
Keessummaan akka warri bulutti bulti. A guest sleeps in a manner the host sleeps.
Keessummaan lolaa dha abbaatu dabarfata
Kofoo namaa ergisanii  irra hin taa in  hin jedhan.
Kokkolfaa nama nyaatti golfaan.
Korma dhugaan booratu biyyeen ija hin buutu.
Kursii irra taa’anii muka hin hamatani
Lafa itti hin deebine maqaaf hin badadan.
Laftis bahii jette jaartiin faeda irraa kuftee
Laftis bahii jette jaartiin faeda irraa kuftee !
Lagaatu walitti yaa’a malee garaan walittii hin yaa’u.
Leenca biyya ofii yoo ajjeessan saree biyya ormaatu nama nyaata.
Lubbuun abbaan gate lama hin bultu.
Malaaf malli jira mucaaf harmi jira.
Mana balbala malee hin seenan utubaa bakka malee hin dhaaban.
Mana haadha kootiin dhaqa jettee goraa bira hin darbin.
Mana waraaabessaatti foon liqii hin dhaqan
Manni of–jajjuu karaa dura.
Maqaa ni bitan malee hin gurguran.
Maqaan erbaniif haarawa hin taatu.
Maraatanii biyya hin bulchaan mari’atanii malee
Maraattuu fi sooressi akka argetti haasawa
Maraattuun keessi fayyaadha.
Maraatuu keessi gamna!
Marartoon du a hin oolchu
Mari’ataan gowwaa hin qabu
Marqaan distii badaa miti irri ni bukata jalli ni gubata
Midhaan eeguun baalatti hafe
Mila mataa hoo’qu. The feet scratching the head.
Miximixaa harkaan dhaabanii gubaa himatu
Moluu tiyya boruufuu si abdadhe  jedhe jaarsi aduun mataa dhoofte.
Moluu tiyya boruufuu si’abdadhe  jedhe jaarsi aduun mataa dhoofte.
Morkii dhaaf haaduu liqimsu
Mucaan du’aaf dhalate wareegaan hin guddatu.
Muka beekan qoricha hin se’ an.
Muka jalaa ol Koran malee gubbaa gadi hin koran
Nama duloometu waa hima. It is an elderly person who tells something.
Nama guddisuun of guddisuudha; nama xiqqeessuun of xiqqeessuudha. Jaarsi du’aa adeemu si hin abaariin bishaan gu’a gahe si hin nyaatiin.
Nama jaalatan bakka rafisan hindhaban. One doesn’t lack a bed for a person whom he loves.
Nama kokkolfaa nama miidhuu fi bokkaan aduu baasaa roobu tokko
Namin ofiif hintolle ormaaf hintolu. A person who can’t help himself can’t help others.
Namni akkaataa fardaa beeku ulee fardaa hin bobessu
Namni bakka ciisu argate bakka itti diriirfatu barbaada.
Namni dhama’iif uumame habjuun dhagaa guura.
Namni dhukkubsataa manaa qabu du’a gahii namaa hin oolu !
Namni farda koorse galgala kooraa baata.
Namni hudduu kooban galannii isaa dhuufuu dha
Namni ilkaan miidhagu hidhii walitti hin qabatu.
Namni kadhachuu hin dhiisu rabbi waan murtee hin dihiisu.
Namni mana tokko ijaaru citaa wal hinsaamu.
Namni namumaa ija nyaadhu  jette allaattiin
Namni ulee baatee hin deemne sareef sagadaa deema.
Ni ta a jennaan harree qallee hin ta u jennaan harree gannee isumaafidaa jennaan dhaqnee dhabne.
Niitiin marii malee fuudhan marii malee baati
Obbolessi kan walin dhalatan qofa miti.
Odoo kolfatuu ulfooftee gaafa daya booche. She conceived while laughing and cried during labour.
Of hubde yaa dhakaraa kan harkaan mukatti of buufte
Of jajjuun saree qarriffaan udaani
Of-jajjuun loon lamaa tikseen kuma lama
Ofii jettu mi’aa’i yoo kaan dhagaa jadhanii sigatu jedhe
Ofiifu duutii maaf of huuti.
Okolee diddu okkotee hin diddu
ol kaayan malee olka’aniif hin fuudhan!
Olkaa an malee ol ka anii hin fuudhani.
Ollaa araban jira akkamittin guddadha jette gurri
Ollaa fi dugdaan ka’an.
Osoo akka yaada namaa tulluun diriiraa ta’a
Osoo garaan addaan nama hin baasin karaan addaan nama baasa
Qaallu salphattu nama du’utti waaman.
qaaqeen yoo mataan ishee marge bade jetti
Qabeenyi fixeensa ganamaati
Qeeransa eegee hin qaban qaban hin gadhiisiin. Don’t grab leopard’s tail. If you do don’t let go.
Qeerrensa eegee hin qaban qaban gad hin dhiisan.
Qeerrensa eegee hinqaban qaban gad hin dhiisan.
Qoree dur dirteef hiyyessi okkola
Qottoon maal nu godhe kan nu miidhe muka keenya isa jallate jedhe mukni jigan jedhan
Roobuus caamus ijii misiraa lama
Sangaan bara qote hedata
Sanyiin buqqee miiciraantu hadhaa’a
Sareen namaan buluuf udaan namaa nyaati.
Sareen sarbaa hin qabdu mukarbaa hin yaabbattu.
Saroonni walnyaatti kan ishii nyaatu hin argan
Shanis elmamu kudhanis kan koo qiraaciitti jette adurreen
SHinbirroon laga lagaa Afaan Afaan dubbattii
Silaa dhufa hin oolu kajeelaa dura waami.
Sirnaan yoo Ejjatan seera uumaa Eeggatanii ja an.
soddaan sodaa dha.
Soogidda ofii jettu mi aayi anaa jettu dhagaa tahi
Sossobbiin madaa hin foyyessu
Suuta Ejjatan suuta qoreen nama waraanti.
Suuta ejjatan suuta qoreen nama woraanti
Tafkiin utaaltus laga hin ceetu
Tanaa warri rafnaan jette sareen
Tika didaan dhiyaana dida
Tiksee haaraan horii irraa silmii buqqisaa oolti
Waan waaqni qocaaf kaa’e illeettiin hin fudhattu
Waan warri waarii jedhu ijoollleen waaree jetti.
Waaqaaf safuu jette hindaaqqoon bishaan liqimsitee
Waaqayyo beekee bofa miila dhowwate
Waaqni duumessaa’e roobuu hin oolu
Wadalli harree nitii isaa irraa waraabessa hin dhowwu
Wal jaalateef lafoon wal hin hudeeltu!
Wal sobuu mannaa wal gubuu Wayya jedhuu Oromoon. Rather than lie to each other it is better to fight it out.
walii galan alaa galan.
Wallaalan bishaan keessatti dheebota
Wanta odeessanii fi wanta bobeessan hin dhaban.
Waraabessi bakka takkaa nyaatetti sagal deddeebi’a
Waraabessi waa nyaatu tokkuma kan maqaan badu hunduma
Waraabessii biyya namni isa hin beekne dhaqee itillee naa hafaa jedhe
Waraabessii biyya namni isa hin beekne dhaqee itillee naa hafaajedhe !
Warra afaan walii beekuu harreetu balbala cufa.
Warri guddaan aduurree wasaasaa baata.
Warruma keennaa harreen hin taane jedhe namichi booyyee ari ee.
Wolalaan bishaan biratti dheebota!
Yaa saree otoo waan sin jedhan beektee waan siif kaa an hin nyaattu.
Yaraadha jennaan kan nadheen dhiitu. A bad man is he who kicks a woman.
Yoo ala dhiisan mana seenan yoo mana dhiisan eessa seenan
Yoo baay’ate dammis ni hadhaawa
Yoo hundumasaa dubbatan garaan duwwaatti hafa jedhan.
yoo ta’eef miinjee naa taata jette intalli
  Akka ijakoo maaltu naaf kajeela?  jette sareen.
 Anatu farda se’ee harreetti ukaa haame.  jedhe namtichi.
Ani hin hanbifannee ati hin qalbifanne  jedhe namichi
Ani hin hanbifannee ati hin qalbifanne  jedhe namichi.
Ani hin hanbifannee ati hin qalbifanne  jedhe namichi.
 Garaa ofiituu wollaalaaf heexoo itti dhugani 
 Godaa mannaa godoo wayya  jette haftuun.
Iji fardaa luugama.  jennaan gowwaan farda jaamaa bitee gale.
 Iyyan malee hin dhalchanii?  Jedhe kormaan hoolaa korbessa re’en.
 Maali fardi ni maraatee?  jedhe waraabessi hari’ee dadhabee.
Maqaan baduu mannaa mataa baduu wayya  jette gondaan ciniintee haftee
Maqaan baduu mannaa mataa baduu wayya  jette gondaan ciniintee haftee.
Na nyaattu na nyaadhu malee bishaan ol hin yaa u   jette harreen waraabessaan.
 Osoo gubadhuu kolfa jette akaayiin   Eboo darbatanii jinfuu hin qabatan 
Sangaan biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar’ata 
 Yaa anaa durii  jette cirrin fadrdarraa kuftee.
Yoo waraabessarraa hafte keenya  jette sareen harreedhan
Yoo waraabessarraa hafte keenya  jette sareen harreedhan.
Aaki Jedhan waa tufan Mammaakan waa himan
Aaki Jedhan waa tufan mammaakan waa himan.
Abbaan damma nyaateef ilma hafaan hin mi’aawu jedhuu Oromoon. Just because the father eats honey it does not mean the son’s mouth is sweet.
Abbeen nyaataa buleef qabateen jala hinbulu.
Akka jedhan dhageetee shaniin gufufaan deete!
Akka jedhan dhageetee shaniin gufufaan deete.
Ani badeen waan bade hin galchitu
Anuma xuuxxa malee xuuxxee waa nan xuruursituu
Arrabakoo yaa laxxisaa situ faallee na hanqisa
Bakka loon hin oolle dhoqqee hin argani
Bakka oolan irraa bakka bulantu caala
Bara bofti nama nyaate lootuun nama kajeelti.
Bitaan yaabanis mirgaan yaabanis waligeenyi kooradhumaa
Boora u malee hin taliilu
Bor hin bekneen qoda-bukoonshee lama.
Cubbuun dura furdifte booda qallisti. Sin makes someone plump at first and emaciated later.
Dheebotan malee mi’aa bishaani hin beekan
Dhugaa Waaqa hin dhoksan qullaa lafa hin dhoksan.
Dinnichi bakka gobbattetti hordaa miiti.
Du’arraan baqadhatti mana du’aa seente
Dureessi kennef deegaa hudduun dhukkubdi
Dureessi kennef deegaa hudduun dhukkubdi.
Eee amma naaf ifee jedhe maraatan mana gubee.
Fardi badaan farda balleessa.
Gaafa maal nyaanna jedhan damma nyaatan!
Galaanni bakka bultii hin qabne gudeelcha guuree deema.
Garaa laafinatti alaltuun bishaaniin nyaatamte.
Garaa nagaa qabu sukkuumuun dhukkuba itti fiduudha
Garbittii lubbuuf fiigdu ollaan qophee dha jedha!
Garbittiin gargaarsa argatte majii dhoksittii.
Gogaa duugduun yoo dadhabdu saree arisaa kaati
Goondaan wal qabatteet laga ceeti
Gowwaa sobii qaroo qeensaan qabi
Gowwaa wajjin hin haasa’iin bakka maleetti sitti odeessa karaa jaldeesaa hin hordofiin halayyaa nama geessa
Guddateef dubbii harretti hin fe’an!
Haadha hinqabdu hakkoof boochi/boossi
Halagaa ilkaan adii halangaan isaa sadi
Hamma namaa hin Geessuu cabsa namaa hin teessu.
Hammaatanis hammaaranis dhuma hin ooltu
Harreen yeroo alaaktu malee yeroo dhuudhuuftu hinbeektu!
Hin bari u seetee manatti hagde.
Hin barihu Seetee Gorduubatti hadde!
hin guddattuu jennaan baratu dhumee jedhe
Hirribin hiryaa du’aati
Hirriibni hiryaa du’aati.Afaaniin sheekuseen lukaan gara mukaa.
Hiyyeessi har’aa quufeen bulaatti duutee bulti
Horii abbaan gaafa cabse ollaan ija jaamsa.
Hriyaan garaa walii hin beekne malkaa ceetu maratti walkaksiifti
Hudduu abbaan dagate tusseen sagal ciniinti
Ija-jabeessarraa sirbi hin fokkisu
Ija-jabeessarraa sirbi hin fokkisu.
Ijji badduus bakki ijaa hin baddu
Ijjii fi ijoolleen tika baddi
Ilkaan walbira jirutu waa ciniina.
Ilmoon huntuutaa gumbii uraa haadha jalatti barti.
Itti qabataaf cidhi ollaa jira !Garbittii lubbuuf fiigdu ollaan qophee dha jedha !
Jaarsi dhukuba qofaa hin aaduu waan achisutu garaa jira
Jaarsi du’uu ka’e si hin abaarin daa’imni guddatu si hin jibbin!
Jibichi essatti eeganii jabbii kessa oola
Kan humna qabu reebee(dhaanetu) booyicha nama dhowwa
Kan quufe ni utaala kan utaale ni caba
Kan waaq uwwise hindaaru.
Keessa marqaa boojjitootu beeka
Keessa namaa hin beektuu keessa qabattee namaa kenniti !
Lafa rukutanii maggaanyaa ofiin qixxeessu jedhan.
Lagaatu walitti yaa a malee garaan walittii hin yaa u
Madaan qubaa abbaa guba.
Mammaaksi tokko tokko dubbii fida tokko tokko dubbii fida
Mana aanu malee mana aaru bira hin dabran !
Manni of – jajjuu karaa dura
Maqaa ni bitan malee hin gurguran
Morki baduu mannaa mormi cituu woyya!
Muka kufetti qottoon baay ata.
Naatu beekaan beekkumsa hin taatu.
Nama abbaa jedhaniin obboo hinjedhan. One doesn’t call someone  brother  after he has called him  father .
Namichi Guyyaa Bofa arge halkan Gaaddidduu isaa dheessa.
Namni dhadhaa afaan kaa’an dhakaa afaan nama kaa’a
Namni gaafa irrechaa duude sirba irreechaa sirbaa hafa
Namni ija takkaa biyyeen hin taphatu.
Niitiin dhirsaaf kafana
Qabanootuharkaa hoo’itu fal’aanaan
Qaroo dhabeessi  maal barbaadda  jennaan  ifa  jedhe
Qilleensarratti mana hin ijaaran.
Qunceen wol gargaartee arba hiiti jedhuu oromoon. A strip of bark united will tie an elephant.
Quufan malee hin utaalani utaalan malee hin cabani.
Re’een baala agarte qeerransa hin argitu.
Sa’aa eegee hin qabne cirriin hin sodaattu.
Saddetin heerume jarjarrsaa akka baranaa hin agarre jette jaartiin salgaffaa irratti waraabessi bunnaan
Sinbira lubbuuuf kaattu ijoolleen tapha seeti
Tuullamanii taa’anii waaqa ofii hin komatan
Waa’een garbaa daakuu fi bishaani
Waan biyyaa bilbilli iyya.
Waan Dabruuf maqaa hin dabarre hin fuudhan.
Waan kocaan kaa’e allaattiin hin argu
Waanyoon yoo kufan waan caban nama seeti.
Waaqni hinariifatu lafa jedhe hinoolu
Wallaalaan waan beeku dubbata beekaan waan dubbatu beeka
Yaa saree ciini akkami  jennaan  isa quufe hin kadhatu isa beela e immoo ni dhowwatu  jette.
Ani hoo duruu gubattuu dha jette beddeen mana keessa gubattee !
Foontu fooniif rifata.
Garaa ofiituu wollaalaaf heexoo itti dhugani.
Haadha hinqabdu hakkoof boossi.
Hin ta’a jennee saganee woma ta’uu dhabne.
Hiriyyaan garaa walii hin beekne guyyaa hunda kakuudha.
Kan abdatanii mana ishee dhaqan akaayii nama afeerti
Niitiin afaan kaa’a barte kabaluuf jennaan afaan bante.
 Aartu qotadhu  jedhe namichi saree biddeen dhoowwatee
Adeemsa abbaatu oftolchaa fuula Waaqatu nama tolcha  jedhe jaldeessi
Adeemsa abbaatu oftolchaa fuula Waaqatu nama tolcha  jedhe Jaldeessi.
 Ajjeechaarra sukkuummaan sodaadha  jette tafkin.
 Akka ganamaa seetee narra hin ejjetiin  jette sokoruun.
Anaaf boossan se’e edaa ijatu si dhukkubaa?  jedhe jaarsi kufee.
Aseennaa natu dide kennaa warratu dide otoo nabutanii maal ta’a laata jette intalli haftuun
 Bagan si arge  jennaan  bagan si hin dhokatiin  jedhe hattuun abbaa manaatiin
Bagan si’arge  jennaan  bagan si hin dhokatiin  jedhe hattuun abbaamanaatiin.
 Bara barri argate buqqeetu dhagaa cabsa 
 Dhabaaf malee fooniif nu uume  jette sareen.
 Dhabaan hin galani  jette haati hattuu
 Dubbiin mammaaksa hin qabnee mannaa ittoo sogidda hin qabne wayya 
Farda maaf harkifta?  jennaan  nan jarjara.  jedhe namtichi.
 Godaa mannaa godoo wayya  jette haftuun
 Hadaamii ollaa hagamsaa imimmaan irraa hin qooru 
 Ija jirtu qorsa buusani 
 Ka bira dhahan hin beekne isaa dhahan hin beeku 
 Kan dandeessu dhaani  jennaan gowwaan galee niitii dhaane.
 Maali fardi ni maraatee?  jedhe waraabessi ari’ee dadhabnaan.
Maqaan baduu mannaa mataan baduu wayya  jette gondaan ciniintee haftee.
 Moo yaa afaan  jedhe funyaan.
 Muka biyya jiruun mana ijaaran 
Ni nyaanna jettanis ni nyaanna. Hin nyaannu jettanis ni nyaanna  jedhe waraabessi.
 Numaaf haati hin bane  jedhe gowwaan haadha ajjeese
 Oduuf na qalani  jette lukkuun
 Oduuf na qalani  jette lukkuun.
Osoo wajjiin gallee hoolaa walii qallee  jette jeedalli sareen.
Osoo wajjiin gallee hoolaa walii qallee  jette jeedalli sareen.
 qilleensarratti mana hin ijaaran 
 Sangaa ofiinuu alba’u eegee qabdee raaftaa?  jedhe manguddoon oromoo.
 Sooqidda ofii jettu mi aayi anaa jettu dhagaa tahi 
Takkuman kufee suutan ka’a  jette jaartiin
 Waan jaalatan nyaatanii waan jibban namaa kennani  jedhe waraabessi.
Yaa saree cidhi akkami?  jennaan   isa quufe ni kadhattu isa beeline ammoo ni dhoowwattu.  jette.
Yoo waraabessarraa hafte keenya  jette sareen harreedhan.
Aak jedhan waa tufan mammaakan waa himan.
Aannan banaa dhiisanii hattuu namaan jedhan jette adurreen
Aannan banaa dhiisanii hattuu namaan jedhan jette adurreen.
Abbaa dhokseetu akaakayyuu himata
Abbaa dhokseetu akaakayyuu himata.
Abbaa hinqabdu akaakayyuuf boosi jedhan. He does not have a father so he cries for his grandfather.
Abbaan cabsaa ofitti hin xiqqeessu
Abbaan cabsaa ofitti hin xiqqeessu.
Abbaan daadhii dhugeef ilma afaan hin urgaayu.
Abbaan loonii dhoqqee hin xireeffatu
Abbaan mana jiraa gurri ala jira.
Abbaan of hin argu; dhakaan of hin darbu.
Abbaanuu hin gallee fardaaf booyyanni
Abbatu of mara jedhe boofni
Abjuu sodaatanif hirriiba hin dhiisani.
Abjuun bara beelaa buddeena abjoota
Adaamii ollaa hagamsaa imimmaan irraa hinqooru.
Adala gowwoomsuun suuta suutan
Adda baane jedhe namtichi furrii fudhatee.
Adda nyaataniif hin gabbatani
Addaggeen hamma lafa irra ejjettu nama irra ejjetti
Adeemsa abbaatu oftolchaa fuula waaqatu nama tolcha jedhe jaldeessi
Adeemsa karaa fagoo calqabni tarkaanfii tokko
Adurreen garaa muratte leencaan qixa nama sodaachifti.
Adurreen keessi bineensa
Adurreen keessi bineensa.
Adurreen riphattee hantuuta argachuu hin ooltu.
Aduurree barri qabe hantuutni eegee nyaatti.
Afaan Ajaa wajjiin yaa uu dadhabnee ja e ja an waraabessi
Afaan gaariin afaa gaarii caala.
Afaan gaarin afaa gaari caala
Afaan Hamii Bare Utubaatti hasaasa
Afaan Hamii Bare Utubaatti hasaasa !
Afaan Hamii Bare Utubaatti hasaasa.
Afaan lafa taa’u lafee alalcha!
Afaan lafa taa’u lafee alansha!
Afaanii bahee gooftaa namaa ta’a
Afaaniin sheekuseen lukaan gara mukaa!
Agabuu si bulchuuf ganamaan si beelessa
Agabuu si bulchuuf ganamaan si beelessa.
Akka abaluun sirbaan boquu nama jallisa jedhan.
Akka abaluun sirbaan morma nama jallisa jedhan
Akka Abaluuttin sirbaan morma nama jallistii
Akka Abaluuttin sirbaan morma nama jallistii.
Akka beekan bulan
Akka cabanitti hin hokkolan.
Akka cabanitti okkolan.
Akka cabanitti Okkolanii. ~
Akka dida’aa fi akka didanaatti na galchi
Akka Durii fi Harka xuriitti hin hafan !
Akka durii fi harka xuriitti hin hafan.
Akka garaakoo jette sareen nama gararraan bishaan dhugdii
Akka ija tiyyaa maaltu naaf kajeela jette sareen
Akka jedhan dhageetee shaniin gufufaan deete
Akka kufanii hin cabani
Akka ormaa sirbaan morma nama jallissa!
Akka ormaattan sirbaan morma nama jallissa.
Akka qottiyyoon gooba jettee raachi dhootee duute.
Akkuma dur seeteet jaartiin qullaa lafaa kaate.
Alagaa fi dukkanatti ija hin babaasan
Alagaa fi dukkanatti ija hin babaasan.
Alagaan gaafa kolfaa firri gaafa golfaa.
Allaattiin fira fakkaattee simbira nyaatti.
Amali Hamadan abba rakkisa jedhuu Oromoon. Evil habits give birth to problems.
Amartiin namaa hin taane quba namaa hin uriin
Ana bakki na dhukubu asii mitii maraafuu bakkuma gooftaan kiyya jedhe san kooba jette bookeen.
Anatu Caalaan Ciinciraa haaduu afaan buute!
Ani badeen waan bade hin galchitu.
Ani hoo duruu gubattuudha jette beddeen mana keessa gubattee
Arbi lama yoo wallole kan miidhamu sambaleeta
Argaa toleef goromsi hin ottoomu!
Arge jettee hin foksin dhagahe jettee hin odeessiin.
Ariifataan hori gata.
Arrabakoo yaa laxxisaa situ faallee na hanqisa.
Arrabni ofii gaaddisa ooltee abbaa aduu oolchiti.
Arrumaa salaattee arrumaa maraatte.
Ati baldi ta dhiirsa ka’imaa jette intalti abbaan manaa isii jaarsaa.
Baay’ateef dubbii harretti hin fe’an.
Baddu baddi malee saree ija hin dhiqan
Badiin saree gaafa duute
Bagan kufe bagaan ka’e kan naqabuu fi kan na dhaabu addaan baafadhe jedhe namtichi.
Bakka arfaasaa dhaabbatan birraa dhaabbatu
Bakka arfaasaa dhaabbatan birraa dhaabbatu.
Bakka itti citanitti citaa haammata
Bakka loon hin oolle dhoqqee hin argani.
Bakka rabbi itti nama hidhe funyoo malee ijaajju
Bakka rabbi itti nama hidhe funyoo malee ijaajju.
Bakka sareen jirutti namatu dhuufee hin gaafatan.
Balaliitee balaliite allaattiin lafa hin hanqattu
Ballaan fira qabu ila qaba. A blind person who has relatives can see.
Bara barri argate buqqeetu dhagaa cabsa.
Bara humna qaban sagaliin lolu bara humna hin qabne sagalee tolu
Baraaf furgugoo gad jedhani jala darban.
Baran barruu koran.
Bareedde jedhanii obboletti hin fuudhani
Bari fallana takka namaa fodogaa takka nama fondoga.
Barri ni darba taajjabni ni tura.
Beekaa fuulaan deebisi gowwaa tuqii beeksisi.
Beekaan namaa afaan cufata malee hulaa hin cufatu
Beekan namaa afaan cufata malee hulaa hin cufatu. A wise man shut his mouth not his door.
beela e immoo ni dhowwatu  jette.
Biddeen nama quubsu eelee irratti beekuu jedhan.
Billaachi ofiifuu hin qabduu dhagaatti uwwifiti
Billaachi otoo ofii hin uffatiin dhakaatti uffisti
Bishaan darbe hin waraaban.
Bishaan maaltu goosa jennaan waan achi keessa jiru gaafadhu jedhe
Bishaan mataa gahe miila hin hanqatu.
Bitaan yaabanis mirgaan yaabanis waligeenyi kooradhuma.
Bitaan yaabanis mirgaan yaabanis waligeenyi kooradhumaa.
Biyyaa bahaan malee biyya hin yaadan
Bobbaa yoo tolan gala tolan.
Boolli guyyaa argan halkan nama hin nyaatu
Boora u malee hin taliilu.
Bor hin bekneen qoda-bukoonshee lama
Bor ni agarta jennaan edana akkamitti bulee jedhe ballaan
Boriif boorri jira.
Boriif boorri jiraa
Boru hin beeneen qodaan bukoo ishee lama!
Bubbeef bara hamaa guguufan bayani. One goes by wind and hard time by bowing down.
Buddeena nama quubsu eelee irratti beekuu jedhan.
Buddenni nama quubsu eeleerratti beekama
Bulbuluma bulbuli hangan dhugu anuu beeka
Caama ganamaa kan beekuutu ho ifata
Caama ganamaa kan beekuutu ho ifata.
Cabaan baqaqatti erkate.
Cabaan baqaqatti irkate
Cidha gannaa abbaatu ofiin dida. Du a gannaa rabbiitu namaan dida.
Citaan tokko luqqaasaniif manni hin dhimmisu
Cubbuun bishaanii harka buleen nama nyaachisa.
Cuunfaa baay isuun dubbii gogsuudha
Daalun xaraan kaanu tara.
Daangaan jaalalaa afaanii baasanii walii laachuudha.
Daddaftee na dhungateef dhirsa naa hin taatu jette sanyoon
Dallaan abbaa kudhanii yeroon hin cufamtu.
Deeganiif hin du’an.
Deemaa oltu barattu malee barumsaa hin argattu
Dhaadachuun marqaa hamma abiddarra jirtutti.
Dhabaaf malee cirriin cooma kajeelti.
Dhabaaf malee sombi kan sareeti.Qaroo dhabeessi  maal barbaadda  jennaan  ifa  jedhe.
Dhagaheef heerumtee argeef deesse
Dhalee lakkaawu dhadhabee jettee kurupheen tokko dhaltee
Dhalee lakkaawu dhadhabee jettee kurupheen tokko dhaltee.
Dhamaatuun dhama raaftee  weessootu na dide  jett
Dhamaatuun dhama raaftee  weessootu na dide  jetti.
Dharraa fooni hancooteen hin’baasu jedhuu Oromoon. The craving from meat cannot be cured by eating a root plant.
Dhibeen finyaan qabe hidhii hinanqatu.A disease that has infected the nose doesn’t fail to reach the lips.
Dhirsaa fi niitiin muka tokko irraa muramu
Dhugaan hin qallatti malee hin cittu
Dhugaan niqallatti malee hincabdu. Although it is thin truth doesn’t break.
Dhugaan niqallatti malee hincittu.
Dhukkubni na ajjeesuu hin jirre hamaaf tolaa addaan naaf baase.
Diddu diddi malee saree Ija kuulan
Dinnichi bakka gobbitetti hordaa cabsiti
Doqnaa fi garbuu sukkuumanii nyaatu
Du’arraan baqadhatti mana du’aa seente.
Dubartiin fira hin qabne mana masaannutti baqatti.
Dubbii baha hin dhorkani galma malee
Dubbii barbaada sareen gabaa baati
Dubbii jaarsaa ganama didanii galgala itti deebi’ani
Dubbii jaarsaa ganama yoo didan galgala itti dhufan.
Dubbiin dubbii fida. A vicious word gives rise to another vicious word.
Dubbiin rabbi suuta
Dubbiin rabbi suuta.
Dubbin dubbii fida mammaaksi dubbii fixa. Trouble will only bring trouble but a proverb can end troubles.
Dullachi waan garaa qabu alba’a
Dura na dhungatteef dhirsa naa hin taatu jette intalli.
Durba qaban qabaa qaddi. Abusing a girl is calling for a problem.
Durbaa fi dhagaa laguma ofiitii baafatu.
Duubaan dulluma jettee jaartiin tokko ragadde
Duulli amma oduu hin gahu!
Duulli biyya wajjinii godaansa
Duutiifi dullumni hin hafan
Eboo darbatanii jinfuu hinqabatan.
Eeboo darbatanii jinfuu hin qabatani
Eeboo darbatanii jinfuu hinqabatan.
Eega kooraan dammaqe fardummaa maaltu jira eega dubbii dadhabee
Ejersa halaalaarra qobboo qe’ee wayya
Fagaara dhuufetu na’a jedhuu Oromoon. A farting buttock is frantic.
Farda hidhatan machiin tolti
Farda kophaa fiiguu fi nama kophaa himatu hin amaniin
Fardaa fi harree okaa itti haamu ana qacceen dhoqqeetti gadi dhaanu  jedhe qottiyyoon 
Fardi biraan nama gaha malee hin waraanu
Fiigee fiigee kormi sangaa ta a
Fiigee fiigee kormi sangaa ta’a.
Fincaan lukkuu kan arge haa himuu.
Fira dura bahan malee fafa duraa hin bahan.
Firaan boonu malee firatti hin boonan.
Firri dhufe jadhanii dhabaa hin dhalanii
Firri wallola malee gaafa rakkoo wal irratti hin ilaalu
Fooliin gaariin kannisa harkisa
Foon lafa jira allaatti samii irraa wal lolti
Foon lafa jiru allaattiin muka irraa wal lolti
Foon lafa jiru allaattiin muka irraa wal lolti !
foon lakkayi jennaan rajijjin tokko jedhe
Foon naaf kenneet albee na dhorkate
Foontu fooniif rifata
Fuula ilaali na elmadhu jette harkuun
Fuula na tolchi beekumsi ollaa irraa argamaa jette intalli
Fuulli fi nyaanni dhoksaa hinqabu.
Gaalli yoom bade jennaan gaafa morma dheeratu bade
Gaangoonn haada kutte jennaan oftti jabeessite jedhani
Gabaabbatu iyyuu abbuma warraatu diinqa taa a
Gabaan fira dhaba malee nama dhabinsa hin iyyitu
Gadheen niitii dhiirsa hamatti
Gadheen qalbii hinqabdu kan darbe hinyaadatu.
Galaanni bakka bulu hin beekne dhakaa gangalchee deema
Galle jette lafoon farda jala galtee
Gamna gowomsuun jibba dabalachuu dha
Gara barii ni dukkanaa’a
Garaa laafinatti alaltuun bishaaniin nyaatamte
Garaa murtii murate bishaan raafuutu gabbisa
Garaa nyaanni seene yaanni hinseenu.
Garaacha dheedhii garaatti beeki.
Garaan badaan waan nyaatan nama himsiisa jedhe abbaan kiyya.
Garaan murtii hin qabne diina abbaati.
Garbbittiin gargaarsa argatte majii dhoksittii
Garbittii lubbuuf fiigdu ollaan qophee dha jedha !
Garbittiin gargaarsa argatte majii dhoksiti jedhan!
Garbittiin gargaarsa argatte majii dhoksiti.
Gogaa naaf hafaa jedhe waraabessi biyya isa hinbeekne dhaqee.
Gonfoon calqaba baddeet dhoofnan kutaa hanqatte.
Goondaan walqabattee laga ceeti
Gorsa diddu du’a hin diddu.
Gowwaa fi bishaan gara itti jallisan deemu
Gowwaa sobii Qaroo qeensaan qabi!
Gowwaan ballessaa isaa irraa barat gamni balleessaa gowwaa irraa barata
Gowwaan bishaan keessa ijaajjee dheebota
Gowwaan dhungoo hin beekne furriin nama balleessa.
Gowwaan gingilchaatti bishaan waraaba
Graan badaan waan nyaatan nama himsiisa  jedhe abbaan kiyya !
Gubattee hin agarre ibiddatti gamti
Gubattee hin beektuu ibiddatti gamti
Gubattee hin beektuu ibiddatti gamti!
Guddatee guddatus gurri mataa hin dabartu.
Gurri dabarsaan ollaa walitti naqa
Haa hafuun biyya abbaa ofiitti nama hanbisa
Haadha hin qabdu akkoof boossi.
Haadha laalii intala fuudhi.
Haadha laalii intala fuudhi.ijaaran 
Haadhaa fi adurree hin dhaanan !
Haalle luyyaa Yaa rabbi sooressa ajjeesi Nyaannee dhugnaa jedhee abbateen taskaara yaade jedhuu.
Haati hattu intala hin amantu.
Haati hattuun intala hin amantu.
Haati mimmixaa kanuma kootu guba jetti !
Haati mimmixaa kanuma kootu guba jetti.
Habbuuqqaa guddinaaf hin quufani
Hadaamii ollaa hagamsaa imimmaan irraa hinqooru
Hafaasaarra afaansaa.
Hagam ol fagaattus allaattii reeffi lafa
Halagaa gaafa kolfaa fira gaafa golfaa
Hamii fi eegeen abbaa duubaa oolti
Hamma fedhe guddatan gosa ofii hindarban
Hamma namaa hin Geessuu cabsa namaa hin teessu
Hamman sii massakkare beettaa jennaan hamman si taajjabee beettaa jedhe jedhu
Hanqaaquu keessa huuba barbaada
Hantuunni farroofte qara eeboo arraabdi
Hantuunni haadha jalatti gumbii uraa barti
Hantuuti haadha jalatti gumbii uraa barti
Har’allee moo jette haati ijoolleen beelofne (shoomofne) jennaan isiin bakka cidhaatii quuftee waan galteef
Harka abbaa tokkotin ibidda qabachuun nama hindhibu
Harka abbaa tokkotin ibidda qabbaachuun nama hindhibu jedhu Oromoon. It is easier to catch a flame using another’s hand.
Harkaan dhaabatan lukaan dhiitan!
Harkaan Gudunfanii Ilkaaniin Hiikkaa Dhaqu
Harkaan harka fuudhan. One receives a hand by his hand.
Harki dabaruu wal dhiqxi
Harki hanna bare dooluuttuu socho a.
Harki tokko ni dhiqa maleehin qulqulleessu
Harki waaqni namaan qabe xurii hin qabu
Harki waaqni namaan qabe xurii hin qabu.
Harree ganama badee galgala kur-kuriin hin argitu
Harree hin qabnu waraabessa wajjin wal hin lollu
Harree hin qabnu waraabessaanis wal hin dhabnu jedhan.
Harreen fe’aa barbaaddu ufiin ooydaa dhufti.
Harreen hidhaa kutte jennaan ofittuu gabaabsite jedhe
Harreen ofiifuu hingaltuu loon galchitiiree?
Harreen yeroo alaaktu malee yeroo dhuudhuuftu hinbeektu
Harreen yeroo alaaktu malee yeroo dhuudhuuftu hinbeektu.
Heeruma dharraanee(hawwinee) heerumnaan rarraane (rakkannee)
Heexoo galataaf oso hin taane qorichaaf dhugan.
Hidhaa yoo tolcha gadi garagalchanii baatu
Hin bari u seetee manatti hagde
Hin barihu Seetee Gorduubatti hagde.
Hin ta’a jennee saganee woma ta’uu dhabne
Hin taane kiristinnaan Badhaasaa itti deebi’aa kaasaa
Hindaaqqoon haate haatee albee ittin qalamtu baasti
Hindaaqqoon haate haatee halbee ittin qalamtu baasti
Hiriyaa garaa firaa gadheetuu garaa hiraa
Hiriyaa malee dhaqxee gaggessaa male galte
Hirriibni baay’een duumessa hiyyummaati
Hiyyeessa boo icha hin gorsan innuu jalleesee naqa.
Hiyyeessa boo icha hin gorsani hinnuu jalleesee naqa
Hiyyeessa irraa liqeeffachuu mannaa sooressa kadhachuu wayya.
Hiyyeessi har’aa quufeen bulaatti duutee bulti.
Hojiin Waaqayyoo fi kolfi saree hin beekamu!
Hoodhu jennaan diddeetu lafa keenyaan hatte
Hora bu’anii dhoqqeee hin lagatan
Horii abaan gaafa cabse ollaan ija jaamsa.
Hriyaan garaa walii hin beekne malkaa ceetu maratti walkaksiifti.
https://oromedia.wordpress.com/mammaaksa-oromoo/
Hudduun guddateef dhuufuu hindhowwu.
Humna qarqa baasuufi soora ganna baasu abbaatu beeka.
Humnaan nyaataniifhumna hin ta u
Humnaan nyaataniifhumna hin ta u.
Hunda dubbatan garaan duwwaa hafa.
Ibidda rafe huubni achuu kajeela
Ibiddi garaa foon hin waadu.
Iilkaan mutaan seene budaan seene
Iilkaan mutaan seene budaan seene   Moluu tiyya boruufuu si abdadhe  jedhe jaarsi aduun mtaa dhoofte.
Ija jirtu qorsa buusani
Ijibbaata beelaa eelee sagal dhaabu
Ijji dhugaan boosse imimmaan hin dhabdu.
Ijoollee bara quufaa munneen ibidda afuufa
Ijoollee soressaa dhungachuun gabbarsuu fakkaatti
Ijoolleen nyaataaf waaman ergaa seetee diddi
Ijoolleen quufne hin jettu beerri fayyaa bulle hin jettu
Ilkaan arbaa waliin dhahan malee wayiin dhahan hin cabu.
Ilkaan waraabessaa lafee irratti sodaatu
Ilmi akkoon guddiftu dudda duubaan laga ce’a
Ilmoo bineensaa foontu gara bosonaa heda.
Intalli bareedduun koomee milaatiin beekamti
Irbaata warra wallolee araarsituutu nyaata.
Irreen hin moyan alagaan hin boonan.
Itti qabataaf cidhi ollaa jira !
Ituu beeknuu hubaa wajjin nyaanna jette sareen jedhan.
Iyyan malee hin dhalchanii jedhe hoolan korpheessa re’eetin.
Iyyaniif dhalcha hin ta’u jedhe korbeessi hoolaa korbeessa re’eetiin.
Jaalala ishee hin beektuu dhungannaan boossi.
Jaalala keessa adurreen ilmoo nyaatti
Jaamaan boru ijji keen ni banamti jennaan edana akkamitin arka jedhe
Jaamtu jaamti malee saree ija hindhiqan.
Jaarsi du’aa adeemu si hin abaariin bishaan gu’a gahe si hin nyaatiin
Jaarsi du’uu ka’e si hin abaarin daa’imni guddatu si hin jibbin.
Jaartiin Bara Buttaa Duudde hoo Luboo Jechaa hafti !
Jaartiin ofiin teesssuma baddee   na jala ilaaltan.   jette.
Jabbiin hootu hin mar attu
Jarjaraan re’ee hin horu
Jarjaranif Abbaa dura hin dhalatan.
jette lukkuun
Jiruu fi soddaa hin tuffatani.
Jiruun tole harma jige kaasa.
Jooraa ooltus sareen waan hin jirre hin fuutu.
Ka biraa yoo dhahan kan hin beekkanne isaa yoo dhahan hin beekkatu
Kadhatanii galanii weeddisaa hindaakan
Kan abbaan gaafa cabse halagaan gatii cabsa
Kan abdatan irra kan argatantu caala
Kan akka Fardaa nyaatu gaafa akka namaa nyaatu du a
Kan akka fardaa nyaatu gaafa waan nyaatu dhabe du’a.
Kan akka walii loon walitti yaafatti
Kan arba ajjeese furrii hin baafatuu?
Kan bonni ajjeeseganni maqaa fuudha
Kan citaa hinqabneef kan citu baasti.
Kan dandeessu dhaan jennaan gowwaan galee nitii dhaane Adaamiin ollaa hagamsaa jiru bara baraan boo’aa jiraata
Kan darbe yaadatanii isa gara fuula dura itti yaaddu
Kan dhaabbattee si hin agarre teessee si hin argani
Kan dhiqantu nama dhiqa jatte wacitiin
Kan dulloome jaarsa kan du u dargaggeessa
Kan dulloome jaarsa kan du’u dargaggeessa.
Kan gabaa dhagahe gowwaan galee niitii dhokse
Kan gabaan dhaga’e gowwaan galee niitii dhokse.
Kan garaa malee kan maqaa yoom na dhibbe jedhe waraabessi
Kan garaan yaade miilii ganamfata.
Kan haadhatti barte amaatiitti.
Kan harree hin qabne gaangee tuffata
Kan hordaa natti fiiges kan haaduun natti kaates bagan arge jette saani du’uuf edda fayyitee booda
Kan humna qabu reebee(dhaanetu) booyicha nama dhowwa.
Kan ilkaan dhalchu kormi hin dhalchu
Kan ilkaan ofii dhalchu kormi hin dhalchu
Kan ilkaan ofii dhalchu kormi hin dhalchu.
Kan kunootii hiin argine kuunnotii hin argu
Kan lafatti jibban siree namatti korti.
Kan leenci naasise hindaaqoo baqata
Kan mootu dhaani jennaan dhirsi galee niitii dhaane
Kan mootu dhaani jennaan dhirsi galee niitii dhaane.
Kan nyaatee fi kan kaate waa jalaa baha.
Kan of jaju hin dogoggoru.
Kan qaban qaba hin guunnne gadhiisan bakkee guutti
Kan qaban qabaa hin guunnne gadhiisan bakkee guutti
Kan qalbii fi jaalalli ajjeese hin fayyu
Kan qunnaan galata hin ta iin daa ullaan galata hin ta u
Kan qunnaan galata hin ta iin daa ullaan galata hin ta u.
Kan sangaan iyyuu male qacceen iyyiti.
Kan sireen nama hin dadhabiin tafkiin nama dadhabdi
Kan sireen nama hin dadhabiin tafkiin nama dadhabdi .
Kan soogiddi ittoo mi eesse barbareen maqaa itti fudhatte.
Kan tokko qabdu hirriiba hin qubdu
Kan tolu fidi jennaan sidaama biyya fide
Kan tuta wajjin hin nyaanne hantuuta wajjin nyaatti
Kan waaqa abdate hindhabu.
Kan waraane ni dagata; kan waraaname ni yaadata
Kana ceenaan lagin hin jiru jette haatikoo
Kana muranii kamiin fincaayan jette haati manaa inni ofirraa mura jennaan.
Karaa fi halagaatu gargar nama baasa
Karaafi dubbii odoo arganuu irraa goran.
Karaan dheeraan lubbuu nama dheeressa!
Karaan Sobaan dabran galatti nama dhiba!
Karaan sobaan darban deebi’iitti nama dhiba
Karaan sobaan darban gala nama dhiba
Keessa keessa adurreen bineensa
Keessa marqaa boojjitootu beeka.
Keessumaa qamalee raafuu keessati argu.
Keessummaan keessa namaa hin beekne gaaffii dheeressiti
Keessummaan keessa namaa hin beekne gaaffii dheeressiti.
Keessummaan waan dhubbattu dhabde mucaa kee harma guusi jetti
Kijibni nama oolcha malee nama hin bulchu
Kokkolfaa haati goota hin seetu
Kokkolfaa nama nyaatti gonfaan.
Kophaa nyaattuun qophaa duuti. A person who eats alone dies alone.
Kormi biyya isaatti bookkisu biyya namaatti ni mar’ata
Kormi biyya ofiitti baroodu biyya ormaatti ni mar ata
Lafa ilaalanii muka dhaabani. One plants a tree after observing the ground.
Lafa itti hin deebine maqaaf hin badadan
Lafa rukuchuun yartuu ofiin qixxeessuu dha
Lafa rukutanii maggaanyaa ofiin qixxeessu jedhan
Lafaa fuudhuutti ukaa nama bu’a
Laga malee garaan walittinyaa’u. Without a course hearts may not come to each other.
Lama na hin suufan jette jaartiin qallubbii hattee
Leenca humnaan roorrisu qamaleen malaan ajjeefte
Leenci maal nyaata jennaan liqeeffatte jedhe maal kanfala jennaan eenyu isa gaafata jedhe
Lilmoon kan ofii seentu malee kan ishee seenu hin beektu.
Looni hinqabnu hattuu jibba hindhaqnu jedhe gowwaan. We don’t have cattle hence we don’t hate thieves said the fool.
Luka lama qabaataniif muka lama hin koran jedhuu Oromoon. Just because you have two legs it does not mean you can climb two trees.
Lukkuun biyya hin qabdu bakka bultu hin dhabdu
Lukkuun biyya hin qabdu bakka bultu hin dhabdu.
Lukuun abbaanis qabu bineensis qabu iyya hin dhiistu
Maa hin nyaatiin jedha dhirsi hamaan
Maal baasuuf dhama raasu
Madaan hiyyeessaa madaa bineensaati. The wound of a poor person is the wound of a beast.
Makkitu malee makkaa hin hajjan
Malaan bishaan waadu.
Mana aanu malee mana aaru bira hin dabran.
Mana eegaan bara eega jette sareen jedhan.
Mana karaa irra kessumaatu itti baayyata
Mana ofii dhakaa itti baatan. One carries a stone in his home.
Mana ormaa bareedaarra godoo ofii wayya
Mana waraaabessaatti foon liqii hin dhaqan.
Manni of – jajjuu karaa duraBor hin bekneen qoda- bukeen ishee lama!
Manni waaqni ijaare hin jigu
Manni waaqni ijaare hin jigu.
Maqaa hannaa abbaatu ofirraa eega.
Maqaan baatu fi karaan baatee hin deebitu
Maraataa fi sareen mana ofii hin wallalani
Maraattuu keessi gamna
Maraattuufi sooressi akka argetti haasawa.
Maraatuu keessi gamna
Maraatuu keessi gamna.
Marartoon du’a hin oolchu.
Mari’ataan gowwaa hin qabu.
Marxoon otoo fiiganii hidhatan otuma fiiganii nama irraa bu’a
Midhaan dura facaasan sinbirri nyaattet nama dura dubbate namni komata
Midhaan warra gowwaa bonaa ganna nyaatu
Midhaan warra gowwaa bonaa ganna nyaatu.
Miila lama qabaataniif muka lama hin Koran
Mixiin wal qabatteet laga ceeti.
Miximixaa harkaan dhaabanii gubaa himatu.
Mucaa deenna malee mucaa hin geennu jette intalti of tuffatte.
Mucaan   nyaanyaa  jedhe osoo hin nyaatiin hin hafu
Mucaan   nyaanyaa  jedhe osoo hin nyaatiin hin hafu.
Muka beekan qoricha hin se  an
Muka biyya jiruun mana ijaaran
Muka biyya jiruun mana ijaaran.
Muka jigetti qottootu baay ata
Muka jigetti qottootu baay’ata.
Muka koruun nama hin dhibu bu’utu nama dhiba
Mukiti Lubbu lubbuu hinuban. Trees are life one doesn’t harm life.
Na argaa na argaan na dhoksaa fida.
Nagaroon qoree baala bakkanniisaa harsaamessatti saadiru
Nama fardaan barbaadan lafoo argatu
Nama foon beeku sombaan hin sossoban.
Nama gurraan du’erra nama lubbuun du’e wayya. A person who lost his life is better than a person whose name is
Nama jechi hin madessine waraanniyyuu hin madessu
Nama mannatti walii galetuu alaa waliin gala. People who agree with each other at home can come backhome together
Namatti himu malee namatti hin hidhan
Namatti himu malee namatti hin hidhan.
Namichi Guyyaa Bofa arge halkan Gaaddidduu isaa dheesse
Namin lafarratti wal shaku muka waliin hin koru
Namin lafarratti wal shaku muka waliin hin koru.
Namin lafarratti wol shaku muka woliin hin koru!
Namin ulfina hinbenne ulfina hinfedhu. A person who doesn’t know the value of respect doesn’t need respect.
Namni akka fardaa nyaatu gaafa akka namaa nyaatu du’a.
Namni akkaataa fardaa beeku ulee fardaa hin bobessu.
Namni badaan bakka itti badutti mari’ata
Namni beela’e waan quufu hin se’u
Namni dhama iif uumame abjuun dhagaa guura
Namni dhama iif uumame abjuun dhagaa guura.
Namni dhukkubsataa manaa qabu du’a gahii namaa hin oolu
Namni dhukkubsataa manaa qabu du’a gahii namaa hin oolu!
Namni farda koorse galgala kooraa baata
Namni gaafa hiyyolee qurri isaa duude osoo hiyyolee jeduu hafa
Namni gurraachi jiilche gufuu gubataa baqata.
Namni ija takkaa biyyeen hin taphatu
Namni ija tokko qabu cirrachaan hin taphatu.
Namni iyyoome takka lafa reeba takka nama reeba. A poor person sometimes beats the ground and at other times persons.
Namni Jireenya isaati fakkaata
Namni kadhachuu hin dhiisu rabbi waan murtee hin dihiisu
Namni mana ijaaru daboo namaa hin oolu.
Namni mataa isaatii hin tolle namaaf hin tolu
Namni namaaf qoricha
Namni namatti jennaan erbeen saawwanitti jette
Namni namumaa ija nyaadhu  jette allaattiin.
Namni yaraan imaanaa gatee lafti yaraan sanyii nyaattee
Ni qallatti malee hin cittu dhugaan
Ni ta’a jennaan harree qallee hin ta’u jennaan harree gannee isumaa fidaa jennaan dhaqnee dhabne.
Ni turra malee ni urra jette boonbiin.
Niitiin afaan kaa’a barte kabaluuf jennaan afaan bante Sanyii ibiddaa daaratuu nama guba.Qeesii mataa sabbataa Amajaaja dabboo sanbataa jedhu
Niitiin afaan kaa’aami’eeffatte yoo kabaluuf jedhan afaan banti
Nitaati jennaan harree qalle hin tatuu jennaan harree ganne qoricha jennaan isuma iyyuu dhaqnee dhabne
Nuugiin tumanii nyaatan humna baaterra hin jirtu.
Nyaataa fi lola abbaatu tolfata.
Obboleessa laga gamaa mannaa gogaa dugduu(faaqqii) ollaa ofii wayya
Obsaan aannan goromsaa dhuga.
Odeessaan oduu yakka dhuufuun hirriba yakka. A talkative person distorts information as fart disrupts sleep.
Odoo beeknuu hubaa wajjin nyaanna jette sareen jedhan.
Oduun soora (nyaata) gurraati
Of hubde yaa dhakaraa kan harkaan mukatti of buufte.
Ofi iyyuu ni duuti maaliif of huuti
Ofii badanii namaa hin malani
Ofii jettu mi’aa’i yoo kaan dhagaa jadhanii sigatu jedhe soogiddaan
Ofii jettu miyaa’i yookaan dhagaa jadhanii sigatu jedhe soogiddaan
Ofii nyaatan ormaa laatan.
Ofiinuu duuti maaliif of huuti?
Okkoteen waaqa hin beekne eelee bishaan kadhatti
Okkoteen waaqa hin beekne eelee bishaan kadhatti.
Ol hin liqeessiin horii keetu badaa gadi hin asaasiin hasa’aa keetu bushaa’a
Ol kaayan malee olka’aniif hin fuudhan.
Olkaa’an fuudhan malee olka’an hinfudhan. One takes tomorrow what he/she puts by today.
Olkaa’an malee ol ka’anii hin fuudhani.
Olkaayaniif malee ol ka aniif hin fuudhan
Olkaayaniif malee ol ka’aniif hin fuudhan.
Ollaa fi kateen nama xiqqeessiti
Ollaaf aduutti gadi bahan. One comes out to the sun and his neighbour.
Ollaafi garaan nama hin diddiin
Ollaan akkam bultee beeka akkatti bule abbaatu beeka
Ollaan bultee beeka akka itti bule abbaatu beeka!
Osoo dhukubsataan jiru fayyaalessi du’a.
Osoo garaan addaan nama hin baasin karaan addaan nama baasa.
Osoo hin hubatiin harka hin gubatiin.
Otoo farda hin bitiin dirree bite
Otoo garaan dudda duuba jiraate qiletti nama darbata
Otoo sireen nama hin dadhabiin tafkii fi tukaaniin nama dadhabdi
Qaallu salphattu nama du’utti waaman
Qaalluun Kan bira himiti malee kan shee hin beektu jedhuu Oromoon. A soothsayer tells for another but does not know for themselves.
Qalbii malee ijji hin argitu
Qalladhu illee ani obboleessa eebooti jette lilmoon
Qalloo keessi sibiila
Qaroo dhabeessi  maal barbaadda  jennaan  ifa  jedhe
Qarri qara hin muru
Qeerransa eegee hin qaban qaban gadi hin dhisan
Qooda qocaa kaa e Allaattiin hin fuunee
Qoonqoon darbu maqaa hin dabarre nama irra kaa’a
Qoree dur dirteef hiyyessi okkola.
Qottoon maal nu godhe kan nu miidhe muka keenya isa jallate jedhe mukni jigan jedhan.
Qunceen walgargaartee arba hiiti.
Quufan malee hin utaalani utaalan malee hin cabani
Raadni harree keessa ooltedhuufuu barattee galti
Raafuun hanga okkoteen qabatu affeelan.
Re’een kan tokkoo raafuun kan tokkoo kis jennee kiisii dabalanne
Roobiin garbaa baatee fiixeensa arraabdi
Roobuus caamus ijii misiraa lama.
Sa’a bonni ajjeese ganni maqaa fuudhe
Sabab jette ballaan farda yaabdee
Sababa jette ballaan farda yaabdee.
Sagaliin Akaafee diddeet diddiimattii.
Salphinni abbaa lafaa bara midhaan bade
Salphoo soqolatte soqolaa gargaaru
Salphoo soqolatte soqolaa gargaaru.
Sangaan bara qote hedata !
Sangaan biyya ofiitti bookkisu biyya ormaatti ni mar’ata
Sangaan isa kolaase dhiisee kan silmii isarraa buqqise dhiita.
Sanyii ibiddaa daaratuu nama guba
Sanyiin buqqee miiciraantu hadhaa’a.
Saree adeemtuu dill uu goromsaatu darba
Saree adeemtuu dill’uu goromsaatu darba.
Sareen namaan buluuf udaan namaa nyaati
Sareen ofiin walnyaattu waraabeessa walirraa hin dhorkitu.
Sareen sarbaa hinqabdu Muka arbaa hin yaabbattu; gadheen qalbii hinqabdu kan darbe hin yaadatu
Saroonni walnyaatti kan ishii nyaatu hin argan.
Sii uggum yaa gollobaa anaafoo goommani ni dorroba inni gurr’uu soddomaa jette jaartiin horii ishee gollobaan fixnaan
Silaa dhufa hin ooluu kajeelaa dura waami
Silaa dhufa hin ooluu kajeelaa dura waami
Sirbituu aggaammii beeku
Sirnaan yoo Ejjatan seera uumaa Eeggatanii ja an
Sodaa abjuu hriba malee hin bulani
Soddaa jiruu sanuu balbala jiruu wal hin lolan
Soddaa jiruu sanuu balbala jiruu wol hin lolan!
Sombaaf aalbee hin barbaadani
Soogidda ofii jettu mi’aayi anaa jettu dhagaa tahi.
Sossobbiin madaa hin foyyessu.
Suphee dhooftuun fayyaa gorgurtee cabaatti nyaatti
Surree fi niitii wajjin kufuu jedhuu Oromoon. Like the trousers fall together with the man So the man falls together with his wife.
Surree namaa ergisani irra hin taa’inii hin jedhani
Suuraan gaariin abbaa fakkaata
Suuta deeman suuta qoreen nama waraanti
Suuta Ejjatan suuta qoreen nama waraanti..
Suuta ejjatan suuta qoreen nama woraanti.
Taakuu dhiiftee dhundhuma deemti
Taakuu dhiiftee dhundhuma deemti.
Tafkiin gaafa haxaawan gowwaan gaafa gorsan itti abaasa.
Tafkiin lafatti walnyaatti namarratti wal baatti
Tafkiin utaaltus laga hin ceetu.
Takkaa diimanne jette nuugiin
Takkaa diimanne jette nuugiin.
Tanaa warri rafnaan jette sareen.
Tika didaan dhiyaana dida.
Tikseen taakkuutti dhiistee dhumdhumatti kaati
Tiruun bulte lafee taati
Tokko cabe jedhe maraataan dhakaa gabaatti darbatee
Tokko Jennee lama Jenna jedhuu Oromoon. First you say  one  then you can say  two .
Tuullamanii taa’anii waaqa ofii hin komatan.
Ukkaamamee raafamnaan aannanu qabee cabsa
Ukkaamamee raafamnaan aannanu qabee cabsa.
Ulee fi dubbiin gabaabduu wayya
Ulfeessaniit ulfaatu jettet haati ilmaaf farda qabde.
Ulfinaa fi marcuma abbaatu of jala baata
Waan biyyaa bilbilli iyya
Waan Dabruuf maqaa hin dabarre hin fuudhan !
Waan ergisaa galu fokkisa
Waan gaarii seetee mimmixa dhuka ykn bobaa jala kaawwatte.
Waan jiilaniin kakatu
Waan namaa kaballaa malee hin quufani
Waan uffattu hin qabduu aguuggattee haaddi.
Waan uffattu hin qabduu aguuggattee haddi !
Waan Waaqni qocaaf kaa’e illeettiin hin fudhattu!
Waan warri waarii hasa’aan Ijoolen waaree odeesiti
Waanyoon yoo kufan waan caban nama seeti
Waanyoon yoo kufan waan caban nama seeti!
Waaqaan duuba karaan nama hin dabarsu.
Waaqatu nu eega jedhanii balbala banaa hin bulan!
Waaqayyo beekee bofa miila dhowwate !
Waaqayyo beekee bofa miila dhowwate!
Waaqni duumessaa’e roobuu hin oolu.
Wacitii abbaan cabsee kaa e kan dhiqee kaa e itti kakata.
Wahi beeyta jannaan jaartiin sheekaa kitaaba dhiiyxee
wajjiin dhaloota malee dhalaan diina gurraachaa
Wal jaalateef lafoon wal hin hudeeltu.
Wal qixxeen wal fixxee
Wal-fakkaattiin wal barbaaddi
Waliigalan alaa galan
Wallaalan bishaan keessatti dheebota!
Waraabeessi sodduummaa harree barbaaduun akka hin beelofneefi.
Waraabessi biyya hin beekne dhaqee gogaa naa afaa jedhe
Waraabessi waa nyaatu tokkuma kan maqaan badu hunduma.
Waraabessii biyya namni isa hin beekne dhaqee itillee naa hafaa jedhe !
Waraana jannatti dheessanii dubbii qarootti dheesssanii. As war is prevented by a patriot; a problematic case is solved by a wise man.
Warra gowwaa sareen torba
Warra walnyaatu jidduudhaa waa nyaatu
Warri horu wallirra hingoru. Members of a concordant family care for each other.
Warruma keennaa harreen hin taane jedhe namichi booyyee ari’ee.
Yaa cubbuu  essa dhaqxa  jannaan  bakka itti na ergan  jatte
Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuuf jedhe
Yaa marqaa si afuufuun si liqimsuufi
Yaa soogidda ofii jettu mi aayi ta uu baannaan dhagaadha jadhanii si darbu
Yaadni hamaan nama huqqisa
Yaanni karaa hin dhaleessu.
Yaawaaq siifan ka’a achumaanan gaayyaa koo fudhadha jette jaartiin.
Yoo akka nyaattu homaa hin taatu yoo akka aadduu barana him baatu
Yoo boora’e malee hin taliilu
Yoo dheeraan tarkaanfii malu gabaabaan hulluqaa malata
Yoo ejjennaa tolan darbatanii haleelu
Yoo itti hubatanii ilaalan tafkiin ija qabdi
Yoon ani du e araddaan hin margin jette harreen
Dhirsaafi niitiin laga tokkoo waraabamu.
Ijji baddus bakki ijaa hinbaddu.
Osoo ollaa jirruu wal hinagarru jette ijji ijaan.
Akka malee ejjetanii maal lafti dabaan kun jedhu.
Baddu baddi malee saree ija hindiqan.
Baraafi furguggee gadi jedhanii dabarfatu.
Kan beekaa rafee waamichi hindhageessisu.
Dhugaan niqal’atti malee hincittu.
Aak jedhanii waa tufu mammaakanii waa himu
Kan ganama jaarsi jedhe ijoolleen galgala fudhatti jedhani.
Fagaatuyyuu mana ofii hammaatuyyuu fira ofii wayya.
Manaa baala alaa gaala.
Yoo manni namatti jige biyyatu namarraa kaasa; yoo biyyi namatti jige maaltu namarraa kaasa?
Mariyatan malee maraatanii mana hinbulchan
Mana ofii haxaawwatanii mana ormaa haxaa’u.
Mee dura kurupheen foon haataatu.
Daldala baddee gabaa haalomfatte.
Kana taa’umsatti jibban kaatee namatti sirbiti.
Iddoo cite dhukkuba
Qunceen walgargaartee arba hiiti.
Kan  jibbantu nama dhaala.
Utuu horiin hingaliin hattuun mooraa guutte
Akka malee ejjetanii   Maal lafti dabaan kun   jedhu
Mixiin walqabattee laga ceeti.
Alagaa gaafa kolfaa fira gaafa golfaa
Suuqan malee soqanii hin argan
Akka baran osoo hin taane akka baraa bulan
Kan akka walii horii walitti oolfatti
Maqaa baduu manna mataan baduu wayya
Kan haqa qabu murtii hin dhabu.
Boru hin beekneen qodaan bukoo ishee sagali.
Bulbuluma bulbuli hangan dhugu anuu beeka   jedhe namtichi.
 Bulu cooma   jedhe jaldeessi mixii barbaachatti bofa dhagaa jalaa baasee.
Cilee ta uuf gubannee cilee taanees gubanne   jedhe mukni.
Gama sanaa garbuun asheete   jennaan   Warra sodaanne malee yoom argaa dhabne   jedhe jaldeessi.
 Gosaan walitti galaa   jennaan erbeen loonitti galte.
 Madaa keenyatu bakka bade   jedhe jaldeessi.
Situ diriiree of qochisiise   jedhe gaarri Lafa diriiraa gadi ilaalee.
Waan dhufu hin beekani saree tana akaayii barsiisaa   jedhe jaarsi.
Akkan itti dhales akkan itti arraabbadhus anatu beeka   jette xaddeen.
Maqaan baduu mannaa mataan baduu wayya  jette gondaan ciniintee haftee.
Na nyaattu na nyaadhu malee bishaan ol hin yaa u   jette harreen waraabessaan.
Ni nyaanna jettanis ni nyaanna  hin nyaannu jettanis ni nyaanna  jedhe waraabessi.
Akka isaa beekaaf bofa miila dhorke.
Arrabni ofii gaaddisa ooltee abbaa aduu oolchiti.
Baga dhufte jennaan kajeelaa garaan ciise.
Cidha gannaa abbaatu ofiin dida  du a gannaa rabbiitu namaan dida.
Dhugaa Waaqa hin dhoksan qullaa lafa hin dhoksan.
Dhulaandhula garaa jiru saani cinaacha arraaba.
Garaa nagaya qabu sukkuumuun dhukkuba itti fiduudha.
Harree hin qabnu waraabessaanis wal hin dhabnu jedhan.
Kan soogiddi ittoo mi eesse barbareen maqaa itti fudhatte.
Kofoo namaa ergisanii  irra hin taa in  hin jedhan.
Korma dhugaan booratu biyyeen ija hin buutu.
Mana haadha kootiin dhaqa jettee goraa bira hin darbin.
Namni gurraachi jiilche gufuu gubataa baqata.
Namni ulee baatee hin deemne sareef sagadaa deema.
Ofiinuu duuti maaliif of huuti?
Roobiin galaana keessaa bahee fixeensa arraaba.
Silaa dhufa hin oolu kajeelaa dura waami.